MOSTKI TERMICZNE

Karolina Kurtz
dr inż., arch.

ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE

WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY
KATEDRA DRÓG, MOSTÓW I MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH

mostki termiczne a energochłonność budynku

cykl życia budynku i powiązane działań

rozbiórka
koncepcje projektowe

projektowanie
użytkowanie
budowa

odbiór, certyfikowanie

generalny remont/ użytkowanie

modernizacja

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 2

1
 mostki termiczne a energochłonność budynku

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 3

przenoszenie ciepła przez przegrody

jednowymiarowe przenoszenie ciepła – występuje przy
założeniu, że temperatura elementów zmienia się tylko
wzdłuż jednej współrzędnej, np. x

dwuwymiarowy (2D) przepływ ciepła – pole temperatury

zależy od dwóch współrzędnych
(węzły konstrukcyjne budynku, ościeża otworów okiennych
i drzwiowych)

trójwymiarowy (3D) przepływ ciepła –

2D 3D naroża budynków i miejsca
2D niejednorodności elementów
3D
2D
2D 3D

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 4

2
 mostki cieplne

mostek cieplny – to miejsce w obudowie zewnętrznej budynku, w którym

obserwuje się obniżenie temperatury wewnętrznej powierzchni komponentu i
wzrost gęstości strumienia cieplnego w stosunku do pozostałej części
przegrody

jednolity opór cieplny jest zakłócony przez

częściowe lub całkowite „przebicie” komponentu materiałem o wyższej
przewodności cieplnej – wzmożony przepływ ciepła

różnice geometryczne wewnętrznych i zewnętrznych powierzchni
przegród – np. połączenie ściana / podłoga / sufit

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 5

podział mostków cieplnych

mostki geometryczne – wynikające z ukształtowania geometrycznego

przegród zewnętrznych (np. narożnik wklęsły / wypukły, wnęka
podokienna)

mostki konstrukcyjne - powstające w wyniku niejednorodności

materiałowej komponentu

izotermy i linie gęstości strumienia ciepła przy przenikaniu przez przegrodę

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 6

3
 podział mostków cieplnych
mostki liniowe (2D) – jeden z wymiarów jest znacząco większy od pozostałych
(długość),
scharakteryzowane przez liniowy współczynnik przenikania ciepła ψ, W/(mK)

mostki punktowe
przykłady:
- płyta balkonowa
- wieniec
- nadproże / ościeże / podokiennik
- słup (w polu ściany)
- połączenie dwóch komponentów

mostki liniowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 7

podział mostków cieplnych

mostki punktowe (3D) – przebicie termoizolacji
elementem o wyższej przewodności cieplnej

scharakteryzowane przez
punktowy współczynnik przenikania ciepła χ, W/K

przykłady: mostki punktowe

- kotwy
- wieszaki
- wsporniki (również balkonów)
- słup (w polu stropu)
- narożnik trójwymiarowy (połączenie 3
komponentów)

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 8

4
 obraz termalny mostków cieplnych
od strony wewnętrznej – mostek cieplny jest
miejscem o obniżonej temperaturze w odniesieniu
do pozostałej powierzchni komponentu
(ciemne pola)

od strony zewnętrznej – mostek cieplny jest

miejscem o podwyższonej temperaturze w
odniesieniu do pozostałej powierzchni komponentu
(pola jasne)

W. Adamczewski, THERMOPOMIAR Warszawa

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 9

skutki występowania mostków termicznych

wzrost gęstości strumienia
cieplnego
zwiększone straty ciepła

obniżenie temperatury
powierzchni wewnętrznej
przegrody i komponentu

kondensacja pary wodnej

na powierzchni komponentu
przemieszczanie się wilgoci w przegrodzie

zawilgocenie przegrody budowlanej

dalsze skutki długotrwałego zawilgocenia

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 10

5
 skutki występowania mostków termicznych

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 11

katalog mostków termicznych wg PN-EN ISO 14683

m. związane z narożnikami (C)

m. otworów okiennych i drzwiowych (W)
m. ściana – strop (IF)
m. ściana – dach (R)
m. ściana zewnętrzna – wewnętrzna (IW)
m. płyty balkonowe (B)
m. ze słupami (P)
m. podłoga na gruncie (GF)

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 12

6
 detale mostków termicznych

systemy wymiarowania
Loi → ψoi
Li → ψi
Le → ψe

Loi – wymiary całkowite wewnętrzne

Li – wymiary wewnętrzne
Le – wymiary zewnętrzne

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 13

detale mostków termicznych

PN-EN ISO 14683

uproszczona metoda obliczania strumienia cieplnego przez mostki cieplne
występujące na złączach elementów budowlanych i w ościeżach otworów
okiennych i drzwiowych

współczynnik sprzężenia cieplnego (strat ciepła przez przenikanie), W/K

H = ∑ Ui Ai + ∑ψklk + ∑χ j

U –współczynnik przenikania ciepła i-tej przegrody, W/(m2K)

A – pole powierzchni i-tej przegrody, m2
ψ – liniowy współczynnik przenikania ciepła, W/(mK)
l – długość k-tego mostka termicznego, m
χ – punktowy współczynnik przenikania ciepła, W/K

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 14

7
 detale mostków termicznych

wartości ujemne liniowego współczynnika przenikania ciepła ?

U e2D ⋅ l e = U i2D ⋅ li = U1D ⋅ l e + ψ e = U1D ⋅ l i + ψ i

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 15

inne katalogi mostków termicznych

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 16

8
 inne katalogi mostków termicznych
Przewodnik po PN-EN ochrony cieplnej budynków. Instrukcje, Wytyczne, Poradniki, Nr 392/2003. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2003

wartość liniowego współczynnika przenikania ciepła ψ

Charakterystyka rozwiązania detalu izolacji Wartość ψ, W/(m.K)

1. Ościeże okienne; okno w licu zewnętrznym muru; izolacja muru nie zachodzi na ościeżnicę 0,19
2. Ościeże okienne; okno w licu zewnętrznym muru; izolacja muru zachodzi 3 cm na ościeżnicę 0,05

3. Ościeże okienne; okno w licu wewnętrznym muru; ościeże bez izolacji 0,39
4. Nadproże okienne; okno w licu zewnętrznym ściany; izolacja muru nie zachodzi na ościeżnicę 0,29
5. Nadproże okienne; okno w licu zewnętrznym ściany; izolacja muru zachodzi 3 cm na ościeżnicę 0,06
6. Nadproże okienne; okno w licu wewnętrznym muru; nadproże bez izolacji od spodu 0,60
7. Nadproże okienne; okno w licu wewnętrznym muru; izolacja nadproża od spod 0,20
8. Podokiennik; Okno w licu zewnętrznym muru; kamienny podokiennik wewnętrzny oddzielony od kamiennego
podokiennika zewnętrznego przekładką ze styropianu o grubości 1 cm
0,39
9. Podokiennik; okno w licu wewnętrznym, wierzch muru nie przykryty izolacją 0,57
10. Podokiennik; okno w licu wewnętrznym muru, wierzch muru pokryty izolacją gr. 3 cm 0,22
11. Podokiennik; okno w licu zewnętrznym muru, kamienny podokiennik wewnętrzny; izolacja cieplna zachodzi 3 cm na
ościeżnice 0,07
12. Płyta balkonowa wspornikowa 0,65
13. Płyta balkonowa o własnej konstrukcji; beton płyty oddzielony od betonu stropu własną przekładką izolacji o grubości
jak w murze 0,07
14. Płyta balkonowa wspornikowa w przekroju przez drzwi balkonowe 0,91
15. Płyta balkonowa o własnej konstrukcji w przekroju przez drzwi balkonowe; beton płyty oddzielony od betonu stropu
przekładką izolacji o grubości jak w murze; na zewnątrz przechodzi kamienna płytka podłogowa 0,57 17

identyfikacja mostków termicznych

W W
C C ** ** **

R R
**
W W
IF IF
IW IW
W W

C C W
** W
W GF
C C GF
W IW W
detale wg katalogu normy PN-EN ISO 14683

** detale nie zdefiniowane w kartach katalogowych normy

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 18

9
 wpływ jakości detali na straty ciepła

 ściana dwuwarstwowa
 termoizolacja po stronie zewnętrznej

sytuacje
 nieprawidłowo zaprojektowane detale wg PN-EN ISO 14683
 detale prawidłowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 19

wpływ jakości detali na straty ciepła

wariant 1 wariant 2

ŚCIANY

OKNA

ŚCIANA – PODŁOGA
NA GRUNCIE

ŚCIANA – DACH

20

10
 wpływ jakości detali na straty ciepła
złe rozwiązania detali

skorygowane rozwiązania detali

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 21

metody numeryczne – program Eurokobra

połączenie ściany zewnętrznej z

dachem płaskim – rozkład
izoterm
i linii gęstości strumienia ciepła

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 22

11
 metody numeryczne – program Eurokobra
narożnik wypukły – rozkład izoterm i linii gęstości strumienia ciepła, program Eurokobra

14,8 oC

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 23

metody numeryczne – program Therm

detal zamocowania okna

gęstość strumienia ciepła w podokienniku i
nadprożu

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 24

12
 metody numeryczne – program Therm
wpływ miejsca zamocowania okna
na temperaturę na wewnętrznej
powierzchni przegrody

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 25

metody numeryczne – program Therm

wpływ miejsca zamocowania okna
na temperaturę na wewnętrznej
powierzchni przegrody

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 26

13
 metody numeryczne – program Therm
wpływ miejsca zamocowania okna
na temperaturę na wewnętrznej
powierzchni przegrody

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 27

mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 28

14
 mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 29

mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 30

15
 mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 31

mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 32

16
 mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 33

mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 34

17
 mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 35

mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 36

18
 mostki termiczne – błędy projektowe

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 37

mostki termiczne – błędy projektowe/ wykonawcze

Źródło: W. Adamczewski, THERMOPOMIAR Warszawa

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 38

19
 mostki termiczne – błędy projektowe/ wykonawcze
22,0°C
22

20

18

16

15,0°C

25,0°C
T.min: 13,9°C

24

22

20

18

16

15,0°C

Źródło: W. Adamczewski, THERMOPOMIAR Warszawa

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 39

mostki termiczne – błędy projektowe/ wykonawcze

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 40

20
 mostki termiczne – błędy projektowe/ wykonawcze

Źródło: Jacek Boruc

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 41

mostki termiczne – błędy projektowe/ wykonawcze

Źródło: Jacek Boruc

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 42

21
Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 43

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 44

22
 redukcja wpływu mostków termicznych

Obliczania współczynnika Ψ przy pomocy Therm 5.2

U wewnętrzny lc - długość
strumień ciepła H 2D [W/mK]
[W/m2K] całkowita [m]
wewnętrzny 0,2791 * 5,600 = 1,5630
2
U 1 [W/m K] l 1 - wym. zewn. [m] U 1 * l 1 [W/mK]
powierzchnia 1 0,2430 * 0,500 = 0,1215
U 2 [W/m2K] l 2 - wym. zewn. [m] U 2 * l 2 [W/mK]
powierzchnia 2 0,2456 * 0,500 = 0,1228
ΣU * l 0,2443
Ψ [W/(mK)]
Ψ = H 2D - ΣU * l 1,5630 - 0,2443 = 1,319

Obliczania współczynnika Ψ przy pomocy Therm 5.2

U wewnętrzny lc - długość
strumień ciepła 2
H 2D [W/mK]
[W/m K] całkowita [m]
wewnętrzny 0,2380 * 5,600 = 1,3328
2
U 1 [W/m K] l 1 - wym. zewn. [m] U 1 * l 1 [W/mK]
powierzchnia 1 0,2430 * 0,500 = 0,1215
U 2 [W/m2K] l 2 - wym. zewn. [m] U 2 * l 2 [W/mK]
powierzchnia 2 0,2456 * 0,500 = 0,1228
ΣU * l 0,2443
Ψ [W/(mK)]
Ψ = H 2D - ΣU * l 1,3328 - 0,2443 = 1,089

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 45

redukcja wpływu mostków termicznych

Obliczania współczynnika Ψ przy pomocy Therm 5.2
U wewnętrzny lc - długość
strumień ciepła 2 H 2D [W/mK]
[W/m K] całkowita [m]
wewnętrzny 0,4436 * 5,600 = 2,4842
U 1 [W/m2K] l 1 - wym. zewn. [m] U 1 * l 1 [W/mK]
powierzchnia 1 0,2430 * 0,500 = 0,1215
2
U 2 [W/m K] l 2 - wym. zewn. [m] U 2 * l 2 [W/mK]
powierzchnia 2 0,2456 * 0,500 = 0,1228
ΣU * l 0,2443
Ψ [W/(mK)]
Ψ = H 2D - ΣU * l 2,4842 - 0,2443 = 2,240

Obliczania współczynnika Ψ przy pomocy Therm 5.2

U wewnętrzny lc - długość
strumień ciepła 2
H 2D [W/mK]
[W/m K] całkowita [m]
wewnętrzny 0,3260 * 5,600 = 1,8256
U 1 [W/m2K] l 1 - wym. zewn. [m] U 1 * l 1 [W/mK]
powierzchnia 1 0,2430 * 0,500 = 0,1215
U 2 [W/m2K] l 2 - wym. zewn. [m] U 2 * l 2 [W/mK]
powierzchnia 2 0,2456 * 0,500 = 0,1228
ΣU * l 0,2443
Ψ [W/(mK)]
Ψ = H 2D - ΣU * l 1,8256 - 0,2443 = 1,581

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 46

23
 redukcja wpływu mostków termicznych

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 47

redukcja wpływu mostków termicznych

UWAGA !

osadzenie okien na konsolach

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 48

24
 redukcja wpływu mostków termicznych
cokołowy element izolacyjny

źródło: Schöck

 elementy nienasiąkliwe
 niski współczynnik przewodzenia ciepła
 łatwość wbudowania
 wysoka jakość i dokładność wymiarowa

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 49

redukcja wpływu mostków termicznych

cokołowy element izolacyjny

źródło: stahlton

 izolacja cieplna płyt przyziemia

 izolacja cieplna stropów nad nieogrzewaną kondygnacją
 izolacja cieplna cokołu
 próg pod drzwi balkonowe lub duże przeszklenia

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 50

25
 redukcja wpływu mostków termicznych
cokołowy element izolacyjny

źródło: Stahlton

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 51

redukcja wpływu mostków termicznych

element zamocowania płyt wspornikowych

źródło: Schöck, Stahlton

 płyty wspornikowe
 płyty wspornikowe o dużym wysięgu
 płyty podparte dwustronnie

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 52

26
 redukcja wpływu mostków termicznych
element zamocowania płyt wspornikowych

źródło: Stahlton

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 53

redukcja wpływu mostków termicznych

stropowe koszyki izolacyjne

źródło: Stahlton

Karolina Kurtz, dr inż., arch. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie 54

27