WARUNKI 3 [9] 2015

TECHNICZNE.PL
BUDYNKI W PRAKTYCE I PRZEPISACH

str. 8 WT NA ŚWIECIE

str. 12 EKSPERCI

str. 22 DŹWIGI

str. 42 CERTYFIKACJA

str. 64 SCHODY
 BE
ZP
ŁA
TN
IE

OBOWIĄZUJĄCE
TEKSTY JEDNOLITE
ZAWSZE POD RĘKĄ

aktualna wersja łatwe wyszukiwanie czytelna aplikacja na

aktów prawnych według słów kluczowych systemy iOS i Android

Tekst jednolity
podstawowego dla
Tekst jednolity
budownictwa aktu prawnego
najważniejszego
uwzględniający:
dla branży rozporządzenia
• nowelizacje od 1994 roku;
budowlanego z uwzględnieniem
• przepisy, które weszły w życie
poszczególnych zmian
w 2014 roku;
od 2002 roku
• przepisy wchodzące w 2015 roku

nad aktualizacją tekstu czuwają eksperci SNB | www.snb.org.pl

 NOWOCZESNY
I NIEZAWODNY DŹWIG
KLUCZ DO SPRAWNEGO
FUNKCJONOWANIA
BUDYNKU
W dobie dynamicznych przemian społecznych, postępującego procesu starzenia się populacji i wzrostu urba-
nizacji, a także na skutek stale rosnących wymagań dotyczących komfortu użytkowania budynku, zarówno ze
strony instytucji współtworzących przepisy budowlane, jak i samych użytkowników , rozwój branży dźwigowej
wydaje się oczywisty i nieunikniony. Czy tak jest w istocie? Jak wygląda sytuacja na rynku dźwigów i schodów
ruchomych w Polsce i Europie? Jakie są perspektywy rozwoju tej niezwykle istotnej z punktu widzenia społe-
czeństwa branży i jaką rolę w kształtowaniu tych perspektyw odgrywają przepisy WT?

W najnowszym numerze WT.pl staramy się odpowiedzieć na te pytania poprzez rzetelną analizę tematu opartą
na wiedzy i doświadczeniu ekspertów. Dzielą się oni swoimi spostrzeżeniami odnośnie szans i zagrożeń, jakie
stoją przed przemysłem dźwigowym w kontekście trudnych do powstrzymania zmian demograficznych, ale
też wobec tak ważnej kwestii jak aktywizacja osób niepełnosprawnych, która stała się jednym z największych
wyzwań naszych czasów.

W numerze znaleźć można również artykuły dotyczące m.in. problematyki bezpieczeństwa pożarowego
w urządzeniach dźwigowych, modernizacji dźwigów czy też najnowszych rozwiązań technicznych, umożli-
wiających znaczną oszczędność energii w szybach dźwigów.

Zachęcamy też do przeczytania wywiadu z Prezesem Europejskiej Federacji Dźwigowej, Panem Jorgem
Liguerrem, który przedstawia szerszą, europejską perspektywę rozwoju branży.

W bloku merytorycznym, poświęconym pracom grup roboczych, tradycyjnie już można zapoznać się z pod-
sumowaniem dyskusji eksperckich, tym razem na temat rozbudowy wymagań dla urządzeń dźwigowych
i schodów ruchomych, aktualizacji wymagań dla instalacji elektrycznych oraz rewizji podejścia do przegród
przezroczystych i aktualizacji wymagań dla drzwi.

Ponadto, w numerze znalazły się najnowsze zmiany w przepisach budowlanych oraz historia WT.

W cyklu „Warunki techniczne na świecie’’ przybliżamy norweskie ustawodawstwo w zakresie budownictwa,

ze szczególnym uwzględnieniem Rozporządzenia o technicznych warunkach dla budynków, będących odpo-
wiednikiem naszych rodzimych WT.

Zachęcam do lektury!

Kinga Lewandowska
Redaktor prowadząca
 SPIS TREŚCI WARUNKI TECHNICZNE.PL NR 3 [9] 2015

WARUNKI TECHNICZNE 38 Rynek dźwigów rośnie

42    Bezpieczeństwo i efektywność energetyczna
6  Jak czytać prawo? w modernizacji urządzeń dźwigowych
8  Rozporządzenie o technicznych warunkach dla budynków 45    Urządzenia dźwigowe w nieruchomościach
– norweski odpowiednik polskich WT
46 Certyfikacja energetyczna dźwigów
11  Zmiany w przepisach związanych z budownictwem
50 Wymagania stawiane dźwigom przeznaczonym
dla straży pożarnej
DZIAŁANIA SNB
54 Dźwigi ze zredukowanymi przestrzeniami bezpieczeństwa
w szybie
12 Aktualizacja wymagań dla instalacji elektrycznych
56 Optymalne wykorzystanie przestrzeni w szybach
14 Rewizja podejścia do przegród przezroczystych oraz
dźwigów modernizowanych
aktualizacja wymagań dla drzwi
60 Dźwigi / windy hydrauliczne
17 Rozbudowa wymagań dla urządzeń dźwigowych
64 Wybrane aspekty stosowania schodów i chodników
i schodów ruchomych
ruchomych w budynkach

RAPORT
DEBAT Y
22 Dźwigi znormalizowane
68   Nowoczesny – czyli jaki?
26     Dźwigi w unii europejskiej w przepisach i praktyce
30 Urządzenia transportu bliskiego a dostępność budynków
dla osób niepełnosprawnych
Debata ekspercka

Bezpłatne pismo skierowane do przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, działających kompetencyjnie w zakresie wa-
runków technicznych dla budynków oraz szeroko pojętych przepisów budowlanych, branżowych instytutów naukowo-badawczych,
środowiska akademickiego, organizacji branżowych i zawodowych, biur architektonicznych i projektowych, firm wykonawczych
i deweloperów, producentów i dostawców wyrobów budowlanych, inwestorów oraz wszystkich profesjonalistów zainteresowanych
tematyką przepisów techniczno-budowlanych oraz rozwojem nowoczesnych budynków w Polsce.

Wydawcą pisma SNB rozwija współpracę ekspercką w zakresie zagadnień techniczno- Redaktor prowadząca:
WARUNKI TECHNICZNE.PL jest: -budowlanych, promując rozwój nowoczesnych budynków w Polsce. Kinga Lewandowska

al. Niepodległości 18, 02-653 Warszawa Główny Ekspert SNB

tel. 22 489 54 30, biuro@snb.org.pl mgr inż. Anna Sas-Micuń
www.snb.org.pl

Dziękujemy za zdjęcia firmom: Zdjęcie na okładce: Opracowanie graficzne i skład:

GMV, Hörmann, Kone, Menor, Monitor Polska, Budynek mieszkalny wielorodzinny, Frogis biuro@frogis.pl
Otis, Schindler, Unibep. Bydgoszcz. Proj. Grzegorz Wdowiak, Współpraca: Joanna Kołacz-Śmieja
Autorska Pracownia Architektury
„VECTOR” S.C. Fot. arch. Bosch.
SPIS TREŚCI WARUNKI TECHNICZNE.PL NR 3 [9] 2015

NORWESKI ODPOWIEDNIK WT DŹWIGI ZNORMALIZOWANE DŹWIGI W UNII EUROPEJSKIEJ

DLA BUDYNKÓW
Prawo w Norwegii dostosowuje się do
zmieniającego ię rynku i rozwoju tech-
nologicznego – o tym marzy środowi-
sko budowlane w Polsce.
Doświadczony ekspert z Urzędu
Dozoru Technicznego przedstawia
europejskie i polskie podstawy
prawne i normatywne funkcjono-
wania branży dźwigowej.
W PRAKTYCE I PRZEPISACH
Jorge Liguerre Miguel, prezes Euro-
pejskiej Federacji Dźwigowej (ELA),
opowiada o priorytetach branży
w Europie.

URZĄDZENIA TRANSPORTU
BLISKIEGO A DOSTĘPNOŚĆ
BUDYNKU DLA OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Debata między ekspertem branży
dźwigowej a architektem wnętrz,
specjalizującym się w potrzebach
osób niepełnosprawnych.
 WARUNKI TECHNICZNE OPINIE

JAK CZYTAĆ PRAWO?

Wiele osób narzeka na jakość prawa w Polsce. Ponadto, często dużo i emocjonalnie, mówią o niejasnych przepisach,
nadmiarze prawa czy też o wewnętrznej niespójności czy braku logiki ze strony ustawodawcy. Ta grupa osób biorących
udział w dyskursie najczęściej nie ma porządnego wykształcenia prawniczego o charakterze uniwersyteckim, to znaczy
opartego na przedmiotach propedeutycznych: logice, prawoznawstwie, prawie konstytucyjnym etc. Na drugim
biegunie i w zdecydowanej mniejszości znajdują się osoby mówiące i wskazujące inne źródło tzw. złego prawa w Polsce,
np. masowość kształcenia na wydziałach prawa, zbyt szerokie otwarcie zawodów prawniczych czy zbyt małą liczbę
członków parlamentu z wykształceniem prawniczym. I mimo, iż sam zaliczam się do tej drugiej kategorii, jako prawnik
konstytucjonalista, patrzący na zjawiska i problemy prawne w sposób przekrojowy i systemowy, mam świadomość, że
prawda leży pośrodku...

mgr Dobrym przykładem, który może sprawiać problemy interpretacyjne jest § 202
Krzysztof Niesteruk rozporządzenia ws. Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
i ich usytuowanie, który stanowi:

§ 202. Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia maszy-

Ekspert SNB, specjalista prawa publicznego. Absolwent
Wydziału Prawa i Administracji UW i UJ oraz kursu
Democratic Development, organizowanego przez
Uniwersytet Stanforda. Praktyka m.in. w Helsińskiej Fundacji
Praw Człowieka. Od lat związany z sektorem NGO
nowni, linowni oraz szyby dźwigów, w tym nadszybia i podszybia, określają przepisy
o dozorze technicznym.
Po pierwsze, należy uznać, iż odesłanie do przepisów o dozorze technicznym jest
zbyt ogólne. Takie odesłanie w świetle zasad semantyki obejmuje także przepisy
dotyczące np. ustroju dozoru technicznego i tylko stosując wykładnię celowościową
można szybciej odnaleźć interesujące nas przepisy.

Po drugie, prawodawca nie wskazał, czy chodzi mu o akt rangi ustawo-

Nie chodzi tak naprawdę o zbytnie rozdęcie przepisów prawa czy deregulację
(to jest inne pytanie i inna płaszczyzna sporu), lecz o jego jakość legislacyjną oraz
standardy, jakie się stawia prawnikom w naszym kraju. Dobrze wyedukowany
prawnik-humanista po studiach uniwersyteckich nie pogubi się w gąszczu prze-
pisów. Natomiast prawnik, który wybrał wąską specjalizację (wzorując się na
anglosaskich wzorcach edukacji) i jest prawnikiem cywilistą po tzw. szkole prawa,
będącej przeciwnością systemu prawnego edukacji prawniczej w Europie kon-
tynentalnej, może mieć problemy przy interpretacji przepisów z różnych aktów
prawa krajowego europejskiego.
PRAWO I PROBLEMY INTERPRETACYJNE
Zatem, przy takim stanie faktycznym i prawnym rodzi się pytanie: jak skutecznie
czytać ustawy czy rozporządzenia, nie będąc prawnikiem, gdy sami prawnicy
z tytułem magistra czy coraz częściej radcy lub adwokata nie potrafią w sposób
należyty ich zdekodować? Skutecznie w tym wypadku oznacza ni mniej, ni
więcej, tylko samodzielnie i w sposób umożliwiający uniknięcie błędów, które
mogą zaważyć na procesie wydawania decyzji (lub postanowienia) administra-
cyjnej czy ewentualnym postępowaniu sądowym. I nie jest to tylko problem
akademicki, lecz problem, z którym przychodzi żyć osobom stosującym prawo
na co dzień, jak też sądom.
6
wej, czy akt o charakterze wykonawczym do ustawy, czyli np. stosowne
rozporządzenie. Inżynier, który nie jest prawnikiem, może zatem szukać
odpowiedzi na nurtujące go wątpliwości w ustawie o dozorze technicznym,
a nie w jednym z rozporządzeń do ustawy. Budzi wątpliwości natury kon-
stytucyjnej, czy aby umiejscowienie szczegółowych wymagań dotyczących
pomieszczeń maszynowni etc. w aktach wykonawczych podpadających
pod ustawę o dozorze technicznym jest miejscem trafnym. Lepsze wydaje
się umiejscowienie tychże wymagań w rozporządzeniu o warunkach tech-
nicznych dotyczącym budynków, nowym rozporządzeniu umocowanym
odpowiednią delegacją w ustawie Prawo budowlane albo też poprzez
odesłanie do stosownej normy.
Po trzecie, jako ambiwalentne należy ocenić rozwiązanie, w którym do jednego
przepisu „wrzucono” szczegółowe wymagania zarówno dla pomieszczeń ma-
szynowni oraz szybu dźwigu – w omawianym przepisie zastosowano bowiem
koniunkcję. Na sam koniec sformułowania warto dodać, iż sformułowanie
„szczegółowe” jest bardzo niefortunne w kontekście wymagań dla różnego
rodzaju pomieszczeń.
Poniżej w formie diagramów z omówieniem przedstawiam najważniejsze
koncepcje, które mogą pomóc inżynierowi w stosowaniu prawa na co dzień.
 WARUNKI TECHNICZNE OPINIE

1. CO JEST WAŻNIEJSZE: KONSTYTUCJA RP CZY PRAWO 3. CZY ZAWSZE NALEŻY DOKONYWAĆ INTERPRETACJI
MIĘDZYNARODOWE? PRZEPISÓW?

Formalna hierarchia
Rzeczywista hierarchia aktów prawnych
Koncepcje wykładni
aktów prawnych

1. Derywacyjna
90 Konstytucji (np. traktat akcesyjny)
 zawsze dokonujemy interpretacji
1. Konstytucja 2. Konstytucja  to co jasne, nie podlega interpretacji
 oparcie o miejsce w systemie i cel
2. Ustawa 3. Umowa międzynarodowa, do której potrzebna była  oparcie o brzmienie przepisu
przepisu
3.
międzynarodowa 4. Ustawa
4. Rozporządzenie 5. Umowa międzynarodowa, do której nie trzeba było
5. Akt prawa miejscowego Najbardziej efektywne jest połączenie obu koncepcji, tzn. gdy dany przepis jest
6. Rozporządzenie
wystarczająco jasny, nie musimy dokonywać wykładni systemowej czy celowo-
7. Akt prawa miejscowego
ściowej, natomiast gdy dany przepis budzi choć cień wątpliwości, przechodzimy
do wykładni derywacyjnej i dokonujemy wykładni pod kątem miejsca przepisu
Wydawać by się mogło, iż Konstytucja, jako ustawa zasadnicza, jest w systemie oraz jego celu.
najważniejszym aktem prawa w Polsce. Co jednak, jeżeli ta sama ustawa
– podstawowa dla ładu prawnego stwierdza, iż RP przestrzega prawa mię- 4. CO JEST PRAWEM?
dzynarodowego i różnicuje (szczegóły patrz m. in.: Rozdział 3 Konstytucji
RP Źródła prawa) umowy międzynarodowe? Na to pytanie od wielu lat próbuje odpowiedzieć filozofia prawa. Obecnie więk-
szość doktryny tejże dziedziny łączy dwa skrajne nurty dostrzegając, iż stosowanie
Otóż twórcy Konstytucji RP już na etapie prac legislacyjnych zakładali, iż któregokolwiek z tych nurtów może prowadzić do prawnego bezprawia, czyli
przyszła ustawa zasadnicza musi być dostosowana do potrzeb akcesji kraju ścisłe stosowanie pozytywizmu prawniczego może doprowadzić do zbytniego
do Paktu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Stąd też ww przepisy, przywiązania się do prawa i procedur, czego skrajnym dowodem było niemieckie
bez których nie moglibyśmy stać się państwem-członkiem tych organizacji. prawodawstwo sprzed czasów Republiki Federalnej Niemiec i odwrotnie zbytnie
Trybunał Konstytucyjny (TK) stoi co prawa na stanowisku, iż Konstytucja RP przywiązanie się do wartości w prawie może doprowadzić do nihilizmu prawnego,
jest najwyższym aktem prawa w Polsce, jednakże praktyka poszła w zupełnie gdyż żadna instytucja prawa czy też procedura w pełni nie będzie mogła wypełnić
innym kierunku. I tak, po jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego (SN, celowo idei sprawiedliwości.
pomijam sygnatury, z uwagi na charakter czasopisma Warunki Techniczne.pl)
w sprawie dotyczącej ekstradycji polskiego obywatela, która wcześniej nie Pozytywizm prawniczy Naturalizm prawniczy
dopuszczała do wydania obywatela RP celem osądzenia ewentualnych prze-
 prawo to przede wszystkim wartości
stępstw, polski parlament zmienił stosowny przepis konstytucji pod kątem  prawem jest tylko to, co jest zapisane
zapisane w prawie np. demokratyczne
w ustawie
zobowiązań międzynarodowych, mimo iż orzeczenia SN nie mają obecnie państwo prawa.
(w przeciwieństwie do wyroków TK) charakteru powszechnie obowiązu-
jącego. A tym samym potwierdzono przeważający w doktrynie pogląd, iż
mimo formalnego bycia najważniejszym aktem prawa w Polsce, Konstytucja Leges ab omnibus intellegi debent
RP musi być dostosowywana do przepisów prawa międzynarodowego. (akty prawne powinny być zrozumiałe dla wszystkich)

2. JAKI RODZAJ WYKŁADNI ZASTOSOWAĆ DO NIEJASNYCH

PRZEPISÓW?

Wykładnia językowa Wykładnia systemowa Wykładnia celowościowa

1- stosowana jako pierwsza 2- drugi etap interpretacji 3- trzeci etap interpretacji

Rozumowanie oparte
Rozumowanie oparte Rozumowanie oparte
o właściwości semantyki
o strukturę aktu prawnego o cel przepisu
i logiki

postulat racjonalnego ustawodawcy:

należy tak interpretować przepisy, jak by
to robił racjonalny ustawodawca

7

ROZPORZĄDZENIE
O TECHNICZNYCH WARUNKACH
DLA BUDYNKÓW – NORWESKI
ODPOWIEDNIK POLSKICH WT
Prawodawstwo w Norwegii ma charakter dynamiczny – zmienia się w czasie i dostosowuje do nowych
warunków na skutek regularnie przeprowadzanych analiz rynku i procesów budowlanych.
W 1997 wprowadzono tak zwany system zatwierdzania firm, które podejmują
się odpowiedzialności w procesach budowlanych, zgodnie z obowiązującym
prawem budowlanym i uzupełniającymi je rozporządzeniami TEK10 i SAK10.
PRAWO BUDOWLANE
PLAN – OG BYGNINGSLOVEN
Obecnie obowiązujące prawo budowlane zostało zmienione w 2008 roku
i weszło w życie 1 lipca 2010 roku, wraz z uzupełniającymi je rozporządzeniami.
Prawo budowlane tradycyjnie jest tłumaczone na język angielski – najnowsza
wersja również będzie miała angielskie tłumaczenie.
Bieżące prawo budowlane zostało zmienione strukturalnie i składa się z sześciu
części / działów, które to w skrócie zawierają następujące elementy:
I) Postanowienia ogólne – mówiące o celu i zakresie działania prawa
II) Planowanie – porusza sprawy planowania na szczeblu państwowym,
planowanie regionalne lub wojewódzkie oraz planowanie gminne.
III) Realizacja – porusza sprawy przeprowadzania planowania na różnych szcze-
blach i odszkodowań w przypadkach, gdy plan koliduje z interesem prywatnym.
IV) Pozwolenie na budowę – część mówiąca o procesie starania się o po-
zwolenie w wydziałach budowlanych, instalacji technicznej lub o zmianę
użytkowania. § 20 wyszczególnia przypadki, które wymagają pozwolenia,
inne paragrafy stawiają warunki dla uczestników procesów budowlanych
i warunki, jakie muszą spełniać obiekty budowlane.
V) Reguły opłat, sankcje i grzywny – opis kar za łamanie prawa budowla-
nego, rozporządzeń i pozwoleń na budowę, jak również opis ewentualnych
grzywną dla wydziałów budowlanych, w przypadku, gdy nie wydają pozwolenia
w terminach obowiązujących.
VI) Postanowienia końcowe – mówiące o terminie wdrożenia prawa oraz
o warunkach przejściowych.
ROZPORZĄDZENIE O TECHNICZNYCH WARUNKACH DLA
BUDYNKÓW– FORSKRIFT OM TEKNISKE KRAV TIL BYGGVERK
(BYGGTEKNISK FORSKRIFT) TEK10
Rozporządzenie to generalnie stawia warunki funkcyjne lub minimalne, obowią-
zujące przy projektowaniu obiektów, zarówno dla wbudowywanych wyrobów,
jak i dla projektujących, odnośnie dokumentacji budynków.
8
WARUNKI TECHNICZNE WT NA ŚWIECIE
Rozporządzenie techniczne – TEK – składa się z czterech części, te zaś zawierają
w sumie siedemnaście działów, które (w dużym skrócie) obejmują następujące
elementy:
I część – Ogólne postanowienia
Dział 1. Wspólne postanowienia
Mówią generalnie o celu rozporządzenia i zastosowaniu jego paragrafów
w odniesieniu do budynków lub budowli spełniających funkcje użytkowe
budynków lub konstrukcji.
Dział 2. Dokumentacja świadcząca o wypełnieniu warunków TEK10
Niniejszy dział stawia warunki, jakie musi spełniać dokumentacja projektowa,
aby była wystarczająca podstawa do jej wykonawstwa. Dokumentacja musi
spełniać zarówno warunki funkcyjne, jak i zalecenia techniczne. Muszą być
one poddane weryfikacji – zaprojektowane rozwiązania spełniają te warunki.
Dział 3. Dokumentacja wyrobów budowlanych
Obszerny dział składający się z szesnastu paragrafów, które mówią m.in.
o warunkach, jakie muszą spełniać wyroby, m.in.: wytrzymałość mechaniczna,
klasy reakcji na ogień, izolacyjność cieplna itp.
Aby wyrób mógł być sprzedawany w Norwegii, a następnie wbudowywany
lub użytkowany, musi posiadać dokumentację, która jest zgodna z euro-
pejskimi specyfikacjami technicznymi (EOTA) oraz ze zharmonizowanymi
normami europejskimi. Dodatkowo musi spełniać norweskie specyfikacje
dodatkowe.
Wyroby, które mają atesty lub zatwierdzenia zgodne z dyrektywami UE
oraz oznaczenie CE, można generalnie stosować, lecz muszą dodatkowo
spełniać norweskie warunki normowe.
Dostawca, producent albo importer musi poddać swój wyrób kontroli i za-
twierdzeniu kontrolę techniczną, powołaną przez Direktoratet for Byggkvalitet.
Takimi jednostkami kontroli technicznej, powołanymi przez DfB, są między
innymi Sintef, Den Norske Veritas, Norsk heiskontroll i inne.
 WARUNKI TECHNICZNE WT NA ŚWIECIE
Wyroby, które mają atesty
lub zatwierdzenia zgodne
z dyrektywami UE oraz oznaczenie
CE, można stosować w Norwegii pod
warunkiem, że spełniają tamtejsze
warunki normowe.
Dział 4. Dokumentacja użytkowania, obsługi i konserwacji
(budynku lub instalacji)
Firma projektująca ma obowiązek opracowania takiej dokumentacji. W przypadku,
gdy firma wykonawcza dokonała zmiany wyrobów i wyposażenia, odpowie-
dzialność za tę dokumentację przechodzi na nią.
Dział 5. Stopień wykorzystania
Dział dotyczy procentowego wykorzystania i zabudowy działki, mówi o do-
puszczalnej powierzchni użytkowej budynku itp. Dział jest pominięty w TEK10,
ponieważ istnieje opracowany przewodnik traktujący ten temat na stronie
internetowej Ministerstwa Ochrony Środowiska (Miljøverndepartamentet
– T 1459 Grad av utnytting).
Dział 6. Reguły obliczeniowe i wymiarowe
Dział opisuje sytuacje, kiedy piwnice, międzypiętra i strychy wlicza się do ilości
pięter. Podaje reguły obliczania wysokości gzymsów i kalenic w budynkach
względem terenu, oraz odległości między budynkami lub do granicy działki.
Obowiązującą normą tematyczną jest NS 3940.
II część – Obciążenia naturalne, otoczenie i środowisko zewnętrzne.
Dział 7. Bezpieczeństwo przed zagrożeniami naturalnymi
Przy wyborze usytuowania budynku należy zapewnić jej bezpieczeństwo
przed ewentualnymi zagrożeniami naturalnymi, takimi jak powódź, osunięcia
się gruntów czy lawiny.
Unihouse – domy modułowe budowane przez polską firmę Unibep w Norwegii. Fot. Unibep.
W tej części wyszczególnione są 2 tabele, podzielone na klasy bezpieczeń-
stwa ze względu na powódź i lawiny. Biorą one pod uwagę konsekwencje
jak i stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia.
Dział 8. Otoczenie zewnętrzne i usytuowanie budynku
Przy wyborze usytuowania budynku należy zapewnić jego dobre do-
stosowanie do terenu i  otoczenia, funkcyjność architektoniczną oraz
łatwy dostęp zarówno dla osób niepełnosprawnych, jak i dla pojazdów
mechanicznych.
Dział 9. Środowisko zewnętrzne
Budynki należy projektować, budować i eksploatować w taki sposób, aby
stanowiły jak najmniejsze obciążenie dla środowiska naturalnego. Warunek
ten dotyczy całego cyklu istnienia budynku, jak również procesu końcowego,
czyli rozbiórki lub wyburzania budynku.
Przy rozbiórkach budynków warunkiem jest opracowanie zestawienia ewen-
tualnych materiałów szkodliwych, opracowanie planu rozbiórki z uwagi na
sortowanie i odzysk materiałów rozbiórkowych, jak również deponowanie
w wyznaczonych miejscach materiałów szkodliwych.
III część – Warunki stawiane budynkom
Dział 10. Bezpieczeństwo konstrukcji
Budynki należy plasować, projektować i budować w taki sposób, aby zapewnić
stabilność i wytrzymałość konstrukcyjną w czasie budowy i użytkowania,
z uwagi na bezpieczeństwo ludzi, zwierząt i dobytku materialnego.
9

Dział 11. Bezpieczeństwo w przypadku pożaru
Budynki należy projektować i budować w taki sposób, aby zapewnić dobre
warunki bezpieczeństwa i ewakuacji w przypadku pożaru. Należy także ogra-
niczyć maksymalnie możliwość rozprzestrzeniania się ognia i gazów.
Budynki w zależności od charakteru, użytkowania i zagrożenia p. pożarowego
dzieli się na sześć klas ryzyka (§ 11-2 Risikoklasser).
W zależności od spowodowanych pożarem konsekwencji dla życia, zdrowia
i interesu społecznego, dzieli się budynki na cztery klasy odporności poża-
rowej (§ 11-3 Brannklasser).
W niniejszym dziale są postawione dodatkowe warunki, jakie budynek musi
spełnić z uwagi na:
 wytrzymałość i stabilizację układu konstrukcyjnego
 bezpieczeństwo w przypadku wybuchu
 ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i gazów (podział na sekcje
i cele ogniowe)
 dobór materiałów budowlanych i instalacji technicznych
 zaplanowanie dróg ucieczki i pomocy ludziom czy zwierzętom
 zaplanowanie technicznych środków gaśniczych
Dział 12. Rozkład (plan) budynku i jego części
Przy projektowaniu planu budynku warunkiem kluczowym jest uniwersalność
rozkładu pod względem dostępu dla osób niepełnosprawnych. Warunek
dotyczy wszystkich pomieszczeń wewnętrznych i dróg komunikacyjnych,
jak również wejść do budynków. W tym dziale są podane m.in. minimalne
szerokości wewnętrznych dróg komunikacyjnych oraz minimalne wolne
przestrzenie o średnicy min. 1,5 m w pomieszczeniach i na balkonach,
uwarunkowane koniecznością obrotu wózków inwalidzkich.
W budynkach użyteczności publicznej należy przewidzieć windy lub platformy
podnośne już od dwóch kondygnacji, natomiast w budynkach mieszkalnych
już od trzech kondygnacji.
W niniejszym dziale postawione są konkretne warunki, które muszą spełnić
drzwi, bramy, schody, balustrady, rampy, okna oraz wyposażenie: panele
sterownicze, armatura itp.
Dział 13. Środowisko i zdrowie
W dziale podano, jakie warunki funkcyjne muszą być spełnione odnośnie:
 wentylacji i klimatyzacji w pomieszczeniach;
 zabezpieczenia przeciw promieniowaniu radonu (gaz o dużym stężeniu
występujący w wielu regionach kraju);
 zabezpieczenia przeciw dźwiękom i wibracjom od źródeł zewnętrznych
i wewnętrznych;
 zapewnienia warunków świetlnych w pomieszczeniach oraz dobrego
widoku na zewnątrz;
 zabezpieczenia przeciw wilgoci (od gruntu, wody opadowej, wilgoci
materiałów budowlanych i od instalacji wodnych)
Dział 14. Warunki energetyczne
Budynki należy projektować i budować optymalnie z uwagi na minimalnie
zapotrzebowanie energii dla pomieszczeń użytkowych.
10
WARUNKI TECHNICZNE WT NA ŚWIECIE
Tabela w  § 14-5 podaje minimalne współczynniki przenikania ciepła
U [W/(m2∙K)], które muszą spełniać poszczególne zewnętrzne części budynku:
 ściany zewnętrzne U< 0,22 [W/(m2∙K)];
 dach U< 0,18 [W/(m2∙K)];
 podłoga na gruncie U< 0,18 [W/(m2∙K)];
 strop nad gruntem U< 0,18 [W/(m2∙K)] (pustka powietrzna między
gruntem a pierwszym stropem);
 okna i drzwi zewnętrzne U< 1,6 [W/(m2∙K)]
W tabeli § 14-4 są podane warunki energetyczne, ramowe zapotrzebowania
energii (netto) w [kWh/(m2∙rok)] do ogrzewania powierzchni pomieszczeń
na rok, w zależności od kategorii budynku.
Dział 15. Instalacje wewnętrzne i na zewnątrz budynku
W tym dziale podane są warunki funkcyjne albo techniczne minimalne dla:
 instalacji wentylacji i klimatyzacji;
 instalacji ogrzewczych;
 przewodów kominowych;
 pomp ciepła;
 wewnętrznych instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych;
 zewnętrznych instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych;
 dźwigów, podnośników krzesełkowych i schodów ruchomych.
IV część – Warunki różne
Dział 16. Kontrola bezpieczeństwa dźwigów
W dziale podane są warunki dopuszczenia dźwigów do eksploatacji oraz
jakie obowiązki ma właściciel względem dźwigów, aby urządzenie spełniało
wymagania bezpieczeństwa podczas eksploatacji.
Wszystkie dźwigi w Norwegii są poddawane periodycznym kontrolom bez-
pieczeństwa. Dokonywane są przez zatwierdzonych kontrolerów. W dziale
podane są warunki kwalifikacyjne względem osób dokonujących takich
kontroli.
Powyższe rozporządzenie TEK10 ma swój przewodnik, który
zawiera bardziej szczegółowe rozszerzenia powyższych tematów.
ROZPORZĄDZENIE O PROCESIE BUDOWLANYM
– FORSKRIFT OM BYGGESAK (BYGGESAKSFORSKRIFTEN) SAK10
Rozporządzenie to, rozszerza i uzupełnia informacje do paragrafów prawa
budowlanego, m.in.:
 odnośnie wniosków o pozwolenia na przedsięwzięcia (budynek, kon-
strukcja, instalacja techniczna, zmiana użytkowania, dobudowa itp.);
 odnośnie zatwierdzania wniosków przez władze budowlane;
 odnośnie przebiegu i zakończenia procesów budowlanych;
 warunki kwalifikacyjne i systemowe dla firm uczestniczących w pro-
cesach budowlanych;
 jak również określa formy kontroli oraz nadzoru budowlanego w wy-
konaniu władz lokalnych (gminnych) i centralnych (DfB).
Rozporządzenie SAK10 składa się z pięciu części, które rozszerzają posta-
nowienia prawa budowlanego.
 WARUNKI TECHNICZNE STAN PRAWNY

ZMIANY W PRZEPISACH
ZWIĄZANYCH Z BUDOWNICTWEM
03.04.2015 PUBLIKACJA W DZIENNIKU USTAW POZ. 478
Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii.
Ustawa określa
1. zasady i warunki wykonywania działalności w zakresie wytwarzania w in-
stalacjach OZE:
a. energii elektrycznej z OZE,
b. biogazu rolniczego
oraz biopłynów,
2. mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie: energii elektrycznej
z OZE, biogazu rolniczego, ciepła – w instalacjach OZE,
3. zasady wydawania gwarancji pochodzenie energii elektrycznej wytwarzanej
z OZE w instalacjach OZE,
4. zasady realizacji krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł
odnawialnych,
5. warunki i tryb certyfikowania instalatorów mikroinstalacji, małych instalacji
i instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie przekraczającej
600 kW,
6. warunki akredytacji szkoleń dla przyszłych instalatorów,
7. zasady współpracy międzynarodowej oraz wspólnych projektów inwe-
stycyjnych.
Ustawa w art. 2 pkt 13 definiuje pojęcie instalacji odnawialnego źródła energii,
rozumianej jako instalacja stanowiąca wyodrębniony zespół:
1. urządzeń służących do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy, przy-
łączonych w  jednym miejscu przyłączenia, w których energia elektryczna
lub ciepło są wytwarzane z jednego rodzaju OZE, a także magazyn energii
elektrycznej przechowujący wytworzoną energię elektryczną, połączony
z tym zespołem urządzeń lub
2. obiektów budowlanych i urządzeń stanowiących całość techniczno-użytko-
wą służący do wytwarzania biogazu rolniczego, a także połączony z nimi
magazyn biogazu rolniczego.
rekreacyjno-wypoczynkowy lub inny obiekt budowlany spełniający taka
funkcję, położony na terenie działki w rodzinnym ogrodzie działkowym,
o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz o wysokości do 5 m przy dachach
stromych i do 4 m przy dachach płaskich, przy czym do powierzchni zabu-
dowy nie wlicza się tarasu, werandy lub ganku, o ile ich łączna powierzchnia
nie przekracza 12 m2.
15.05.2015 PUBLIKACJA W DZIENNIKU USTAW POZ. 680
Rozporządzenie Ministra administracji i Cyfryzacji z dnia 21 kwietnia 2015 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
kanały technologiczne
Rozporządzenie w słowniczku (§ 3) określa definicje dotyczące elementów
kanałów technologicznych. W § 4 i 5 ustalone zostały podstawowe kryteria
projektowania, budowy i przebudowy kanałów technologicznych.
Załącznik nr 1 do rozporządzenia określa wymagania dla ciągów kanałów tech-
nologicznych ulicznych albo przepustowych. Załącznik nr 2 do rozporządzenia
ustala listę norm przywołanych w rozporządzeniu.
W rozporządzeniu ustalono, iż w przypadkach współwykorzystywania kanałów
technologicznych z innymi obiektami budowlanymi, zbliżeń czy skrzyżowań
kanały powinny być projektowane z uwzględnieniem warunków technicznych,
określonych w Załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia
26 października 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać telekomunikacyjne obiekty budowlane i ich usytuowanie (Dz. U.
Nr 129, poz. 1864 z późn.zm.) oraz innych właściwych przepisów techniczno-
-budowlanych.

15.04.2015 PUBLIKACJA W DZIENNIKU USTAW POZ. 528

Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane

oraz niektórych innych ustaw

W art. 29 w ust.1 pkt 4 ustawy Prawo budowlane otrzymał brzmienie:

3) altan działkowych i obiektów gospodarczych, o których mowa w ustawie z dnia

13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 40).

Pojęcie altana działkowa zostało zdefiniowane w ustawie o rodzinnych

ogrodach działkowych w art. 2 w pkt 9a. Jest to wolno stojący budynek
11
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

GRUPA ROBOCZA 2
27.02 „WYPOSAŻENIE TECHNICZNE BUDYNKÓW”

AKTUALIZACJA WYMAGAŃ DLA

INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH
Spotkanie stanowiło przegląd dotychczas wypracowanych propozycji eksperckich zmian przepisów
dotyczących instalacji elektrycznej. Skupiono się na uwagach zgłoszonych przez środowisko specjalistów
w ramach otwartej dyskusji, dotyczącej proponowanych zmian.

 Eksperci zaproponowali niewprowadzanie do propozycji zapisu wystar-
czającego warunku przyłączenia budynku do sieci telekomunikacyjnej w postaci
uzbrojenia działki budowlanej w kanalizację telekomunikacyjną od granicy tej
działki do zbiorczych punktów dystrybucyjnych, która m.in. ma umożliwiać
wprowadzenie przyłączy telekomunikacyjnych nie tylko od operatorów, ale od
wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Eksperci uznali proponowane
rozszerzenie za zbyt daleko idące.
 Eksperci negatywnie odnieśli się do propozycji nieuznania instalacji domofo-
nowej i wideodomofonowej za instalację telekomunikacyjną. Zwrócono uwagę,
iż w toku wcześniejszej dyskusji uznano potrzebę przeniesienia wymagania
dotyczącego instalacji dzwonkowej do wymagań określonych dla instalacji
elektrycznej. Natomiast w przypadku domofonu czy wideodomofonu, z uwagi
na to, iż pracują one w oparciu o przetwarzanie sygnału, należy je zaliczyć do
instalacji telekomunikacyjnych.
kusji zaproponowano wariantowe przywołanie normy datowanej i niedatowanej
w Wykazie Polskich Norm, przywołanych w rozporządzeniu, stanowiącym
Załącznik nr 1 do WT (PN-EN 12464-1:2012 Światło i oświetlenie. Oświetlenie
miejsc pracy. Część 1. Miejsca pracy we wnętrzach). Podkreślono, iż intencją legi-
slatora było powoływanie w WT norm w języku polskim, stąd przyjęto ustalenie
o powoływaniu norm datowanych. Przywołanie norm niedatowanych rodzić
może wątpliwości co do statusu normy, bowiem nie jest wówczas czytelne, czy
jest to norma krajowa, czy też norma europejska. Problem sposobu powoływania
norm omówiono także w kontekście § 181 ust.6 (PN-HD 60364-4-41:2009
Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa.
Ochrona przed porażeniem elektrycznym).
 Eksperci zaproponowali zmianę brzmienia nowego § 98a, określającego
wymagania dla pomieszczeń technicznych przeznaczonych na zakończenie

 Eksperci podtrzymali propozycję zmiany brzmienia ust.2 § 53, z którego

wynika, iż wskazane w przepisie budynki oraz inne budynki, dla których po
dokonaniu oceny ryzyka szkód piorunowych (według procedur zawartych
w Polskiej Normie, dotyczącej ochrony odgromowej), stwierdzono potrzebę
zastosowania takiej ochrony, należy wyposażać w instalację chroniącą od skutków
wyładowań piorunowych.

 Eksperci uznali za zasadną uwagę zgłoszoną odnośnie do postawienia

wymogu ochrony przed skutkami wyładowań piorunowych dla tymczasowych
budynków typu namiotowego, w analogiczny sposób, jak w przypadku pozosta-
łych budynków. Tym samym proponowany nowy § 53a otrzymałby brzmienie:

§ 53a. Osoby, zwierzęta i rzeczy w tymczasowych budynkach typu namiotowego,

jeśli, po dokonaniu oceny ryzyka szkód piorunowych według procedur zawartych
w Polskiej Normie dotyczącej ochrony odgromowej, stwierdzono potrzebę zastoso-
wania takiej ochrony, powinny być wyposażone w instalację chroniącą od skutków
wyładowań piorunowych.

 Eksperci przedyskutowali sposób przywołania w ust.1 § 59 Polskiej

Normy dotyczącej oświetlenia miejsc pracy we wnętrzach. W wyniku dys-
12
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

Fot. Flickr.com, h080

okablowania budynkowego, instalacji urządzeń obsługowych i doprowadzenia  Eksperci zaproponowali przyjęcie zmiany redakcyjnej przepisu zawar-
przyłączy telekomunikacyjnych operatorów telekomunikacyjnych (dostar- tego w ust.3 § 168, tak by uzyskał on brzmienie:
czanych drogą kablową i/lub radiową). Uznano, iż pierwotnie proponowany
wymóg, dotyczący dopuszczalnych długości budynkowych kabli telekomuni- 3. Gazomierze instalowane bez szafek na tym samym poziomie, co liczniki
kacyjnych, w równym stopniu dotyczy umieszczenia zakończenia okablowania elektryczne lub inne urządzenia mogące iskrzyć, powinny być od nich oddalone
w pomieszczeniu technicznym, jak i w szafce. Stąd wymaganie to powinno co najmniej o 1 m.
stanowić odrębny § 98b, który otrzymałby brzmienie:
 Eksperci zaproponowali podejście wariantowe, dotyczące dodania
§ 98b. Dopuszczalna długość budynkowych kabli telekomunikacyjnych, w ust.1 § 183 wymogu monitorowanie parametrów jakościowych energii
liczonych od punktu ich zakończenia do najbardziej oddalonego gniazda elektrycznej:
abonenckiego:
Wariant 1 – nie wprowadzanie wymogu
rodzaj budynku maksymalna długość w m
Wariant 2 – dodanie pkt 11
mieszkalny wielorodzinny 60 m (*) lub 90 m
11) monitorowanie parametrów jakościowych energii elektrycznej.
wydzielone mieszkania w budynkach
zamieszkania zbiorowego oraz budynki W kwestii dodania wymogu stosowania przeciwpożarowego wyłącznika
60 m (*) lub zgodne ze standardami
użyteczności publicznej, przeznaczone na
zastosowanego okablowania prądu, odnoszącego się do budynków tymczasowych typu namiotowego
potrzeby publicznej oświaty, szkolnictwa
wyższego, nauki i wychowania o kubaturze powyżej 1000 m3, jak dla sal widowiskowych, eksperci uznali,
zgodne ze standardami zastosowanego iż wymóg taki istnieje z mocy przepisu, zawartego w § 183 ust.2.
pozostałe
okablowania

(*) w przypadku nie zastosowania okablowania światłowodowego
zgodnie z §192f ust.6 pkt. 2.
 Eksperci zaproponowali w obowiązującym ust.3 § 116 zastąpienie
określenia przewodem metalowym określeniem przewodem wyrównawczym.
W ten sposób przepis otrzymałby brzmienie:
3. Instalację wodociągową, wykonaną z materiałów przewodzących prąd elek-
tryczny, należy przed i za wodomierzem połączyć elektrycznym przewodem
wyrównawczym, zgodnie z Polską Normą dotyczącą uziemień i przewodów
ochronnych.
 Eksperci ponownie przedyskutowali proponowaną zmianę ust.1 w §
183, polegającą na dodaniu wymogu stosowania w instalacji elektrycznej
środków ochrony zapewniających skuteczną ochronę przeciwporażeniową.
Zaproponowano wariantowe podejście do zmiany:
Wariant 1 – utrzymanie dotychczasowej propozycji eksperckiej, bez
przywoływania normy,
3) środki ochrony, zapewniające skuteczną ochronę przeciwporażeniową
Wariant 2 – zmiana brzmienia pkt 3 na następującą:
3) środki ochrony, zapewniające skuteczną ochronę przeciwporażeniową,
zgodnie z PN-HD 60364-4-41:2009 pkt 411.3.3.

Uzgodniono, że dyskusja dotycząca zmiany wymagań dla instalacji

elektrycznej będzie kontynuowana.

W spotkaniu udział wzięli:

 ekspert Stowarzyszenia Elektryków Polskich;

 ekspert Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej;

 ekspert Federacji Stowarzyszeń Naukowo-
Technicznych Naczelnej Organizacji
Technicznej;
 ekspert Ogólnopolskiego Stowarzyszenia
Fot. Flickr.com, Norlando Pobre

Licencjonowanych Zarządców
Nieruchomości "Ekspert".
13

GRUPA ROBOCZA 7 „ŚRODOWISKO I ZASOBY NATURALNE”
21.04 GRUPA ROBOCZA 6 „RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA ENERGII"
REWIZJA PODEJŚCIA DO PRZEGRÓD
PRZEZROCZYSTYCH ORAZ AKTUALIZACJA
WYMAGAŃ DLA DRZWI
Spotkanie stanowiło kontynuację dyskusji, dotyczącej wpływu zaostrzenia wymagań energetycznych
dla okien na spełnienie wymagań dotyczących zapewnienia oświetlenia dziennego i nasłonecznienia.
W ramach spotkania przedyskutowano propozycje rozbudowy wymagań dla drzwi.
 Eksperci przeanalizowali dostępne metody symulacyjno-obliczeniowe,
pozwalające przy użyciu wskaźników określić niezbędne oświetlenie natu-
ralne dla pomieszczeń, z uwzględnieniem wpływu otoczenia budynków
z uwagi na zjawisko zacieniania. Odniesiono się do wartości natężenia
światła wymaganej dla pomieszczeń pracy (300 lux), z wyjątkiem pomiesz-
czeńbiurowych (500 lux).
 Przeanalizowano możliwość pogodzenia wszystkich kryteriów projektowania
budynków na przykładach budynków mieszkalnych: 1) nieszczelnego z wen-
tylacją grawitacyjną oraz 2) szczelnego z wentylacją z rekuperacją. W dyskusji
analizowano wpływ czynnika kosztowego na wybór materiałów i przyjęcie
rozwiązań oraz odniesiono się do skuteczności rozwiązań tradycyjnych (przy
użyciu firan, zasłon), stosowanych na potrzeby ograniczenia zjawiska prze-
grzewania. Podniesiono, że projektant powinien wykonywać analizę światła na
etapie wykonywania projektu.
 Eksperci zwrócili uwagę, iż budynki, które mają najsłabszą wentylację, mają
problemy ze słońcem. Poruszono także praktyczne aspekty możliwości stoso-
wania wielkości przeszklenia w zależności od usytuowania ścian względem stron
świata. Podniesiono, że przepisy powinny być bardziej elastyczne i umożliwiać
aktywne korzystanie z oświetlenia dziennego.
 Eksperci przedyskutowali problem oświetlenia dziennego od strony zrów-
noważonego rozwoju oraz celowości skorelowania ustaleń w WT z ustaleniami
norm. Zwrócono uwagę, iż normy dotyczące zrównoważonego rozwoju oparte
są o trzy filary: ekonomiczny, społeczny i środowiskowy. Istotne jest połączenie
różnych aspektów, bowiem projektowanie budynku to potrzeba uwzględnienia
wielu czynników. Odwołano się do ustaleń normy PN-EN 16309+A1:2014-12
– wersja angielska Zrównoważoność obiektów budowlanych – Ocena socjalnych
właściwości użytkowych budynków – Metodyka obliczania.
 Na potrzeby zaproponowania zmiany brzmienia § 13 eksperci przedys-
kutowali:
14
DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW
 wpływ ewentualnej zmiany § 13 ( efekt przesłaniania) na § 12 ( minimalne
dopuszczalne odległości budynków od granicy działki),
 potrzebę uwzględnienia wpływu przepisów dotyczących bezpieczeństwa
pożarowego,
 przypadki budynków spełniających WT, ale nie spełniających warunków
komfortu,
 skuteczność i dostępność obiektywnego instrumentarium symulacyjno-
-obliczeniowego na potrzeby określenia warunków oświetlenia dziennego,
 zrozumiałość formuły wymagania i skuteczność zabezpieczenia interesów
użytkowników budynków.
 Na potrzeby zaproponowania zmiany brzmienia § 57 eksperci przedysku-
towali potrzebę odniesienia się w wymaganiu do „zestawów szybowych” oraz
efektywnej „powierzchni przeszklenia” oraz do współczynnika przepuszczalności
światła – Tv , oznaczanego także jako Lt ,
Eksperci zaproponowali wariantowe podejście do zmiany § 13:
Wariant 1 – przyjęcie poprawionej propozycji Aleksandry Poźniak-Wołodźko:
§ 57. 1. Pomieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi powinno mieć zapewnione
oświetlenie dzienne, dostosowane do jego przeznaczenia, kształtu i wielkości,
z uwzględnieniem warunków określonych w ogólnych przepisach bezpieczeństwa
i higieny pracy.
2. W przypadku zastosowania zestawu szybowego o Tv nie mniejszym niż 0,80
w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien, liczonej
w świetle powierzchni przeszklonej, do powierzchni podłogi powinien wynosić co
najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest
wymagane ze względów na przeznaczenie – co najmniej 1:12.
3. W przypadku zastosowania zestawu szybowego o Tv mniejszym niż 0,80 po-
mieszczenie przeznaczone na pobyt ludzi powinno być zaprojektowane tak, aby
natężenie światła dziennego w dniu równonocy przy całkowicie zachmurzonym
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

Przepisy powinny być bardziej elastyczne i umożliwiać

aktywne korzystanie z oświetlenia dziennego.

niebie wynosiło co najmniej 200 lux na co najmniej 1:2 powierzchni pomieszczenia,

natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie dzienne jest wymagane
ze względów na przeznaczenie, na co najmniej 1:3 powierzchni pomieszczenia.

Wariant 2 – utrzymanie obowiązującego zapisu,

Wariant 3 – dopuszczenie przyjmowania w projekcie wyników obliczeń z wy-

Fot. Hörmann
konywanych symulacji jako alternatywy dla spełnienia obowiązującego zapisu.

Na potrzeby zaproponowania zmiany brzmienia § 60 eksperci przedyskutowali

zasadność ustalenia obowiązku wykonywania, w przypadku budynków miesz-
kalnych, analizy daylight factor oraz potrzebę wykorzystywania w zabudowie
zwartej i uzupełniającej pośrednich rozwiązań oświetlenia światłem dziennym
( światło odbite).
 Eksperci zaproponowali przyjęcie zmiany brzmienia ust.1:
§ 60. 1. Pomieszczenia przeznaczone do zbiorowego przebywania dzieci w żłobku,
przedszkolu i szkole, z wyjątkiem pracowni chemicznej, fizycznej i plastycznej,
powinny mieć zapewniony czas bezpośredniego nasłonecznienia co najmniej
3 godziny w dniach równonocy (21 marca i 21 września) w godzinach 8oo-16oo.
 Eksperci zaproponowali kontynuację dyskusji dotyczącej:
 utrzymania wymagań w zakresie maksymalnej dopuszczalnej powierzchni
okien z uwagi na racjonalne zużycie energii w budynku (Pkt 2.1.1.-2.1.3.
w Załączniku nr 2 WT),
 wprowadzenia w pkt 2.2. wymogu stosowania ciepłego montażu z uwagi
na potrzebę ograniczenia liniowych mostków cieplnych.
 Eksperci zaproponowali przyjęcie propozycji nowych wymagań dla drzwi,
jako nowe ust. 6-12 w § 299:
6. Okna i drzwi zewnętrzne powinny być wytrzymałe na ugięcie czołowe, przy
czym ugięcie czołowe elementów ramy (ślemion i słupków okiennych) nie może
być większe niż 1/300 długości elementu, co odpowiada klasie C właściwej normy
klasyfikacyjnej.
7. Okna powinny spełniać wymaganie wodoszczelności, przy czym minimalna
wodoszczelność powinna wynosić co najmniej 150 Pa, co odpowiada klasie 5A
normy klasyfikacyjnej. Wartość wodoszczelności określa się na podstawie obliczeń
statycznych odporności na obciążenie wiatrem, przyjmując, iż nie może być ona
mniejsza niż 30% odporności na obciążenie wiatrem wyznaczonej zgodnie z Polskimi
Normami dotyczącymi projektowania i obliczania konstrukcji. Wartości minimalnej
wymaganej wodoszczelności okien określa poniższa tabela:

 Eksperci przedyskutowali celowość zwiększenia wymiarów drzwi ze-

wnętrznych i wewnętrznych, zwracając uwagę, iż zwiększenie wymiarów Obliczeniowa wartość odporności Minimalne wymagana
na obciążenie wiatrem [Pa] wodoszczelność wyrobu [Pa]
z 900 mm do 1000 m i z 2000 mm na 2100 mm okazałoby się podwójnym
zaostrzeniem wymagań. < 500 150

500 – 667 200

Eksperci w podsumowaniu tej części dyskusji, zaproponowali wariantowe
668 – 833 250
podejście do problemu:
834 – 1000 300
Wariant 1 – zwiększenie wymiarów minimalnych drzwi, ustalonych w § 75 i 79, 1001 – 1500 450

1501 – 2000 600

Wariant 2 – utrzymanie obowiązujących wymiarów drzwi.

 Eksperci pozytywnie odnieśli się do propozycji wprowadzenia aktualnej 8. Drzwi zewnętrzne nieosłonięte powinny spełniać wymaganie wodoszczelności, przy
normy dotyczącej oświetlenia (PN-EN 12464-1:2012 – wersja polska Światło czym minimalna wodoszczelność powinna wynosić co najmniej 50 Pa, co odpowiada
i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach). klasie 2A normy klasyfikacyjnej.
15
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

9. Drzwi zewnętrzne osłonięte powinny spełniać wymaganie wodoszczelności, przy

czym minimalna wodoszczelność powinna wynosić co najmniej 50 Pa, co odpowiada
klasie 2B normy klasyfikacyjnej.

10. Drzwi zewnętrzne (wejściowe) powinny spełniać wymaganie odporności na

włamanie, przy czym minimalna klasa odporności na włamanie nie może być niższa
niż RC2 (PN-EN 1627:2012 – wersja polska Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty
i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja).

11. Drzwi wewnętrzne przeszkolone, grożące urazem, powinny spełniać wymagania

dotyczące odporności na uderzenie w klasie 1 (PN-EN 13049:2004 – wersja polska
Okna – Uderzenie ciałem miękkim i ciężkim – Metoda badania, wymagania dotyczące
bezpieczeństwa i klasyfikacja).

12. Okna, drzwi balkonowe, drzwi zewnętrzne i drzwi wewnętrzne powinny spełniać
wymagania dotyczące własności akustycznych (aktualna PN-B-02151-3:1999
– wersja polska Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach
– Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna
elementów budowlanych – Wymagania)

Fot. Velux
Propozycja wymagania, wskazana ust.12, będzie przedmiotem dyskusji w ramach
nowopowstającego zespołu eksperckiego, którego zadaniem będzie rewizja
wymagań dotyczących ochrony budynków przed hałasem i drganiami.

 Eksperci odnieśli się do celowości uzupełnienia i zmiany wymagań dotyczą- W spotkaniu udział wzięli:
cych szczelności na przenikanie powietrza, proponując podejście wariantowe do  członkowie Stowarzyszenia Nowoczesne
szczelności okien oraz ustalenie wymagania dla drzwi zewnętrznych: Budynki;
Wariant 1 – przyjęcie propozycji wymagań dla okien i drzwi  ekspert firmy Velux – członka
2.3.2.1. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności wspierającego SNB;
publiczne przepuszczalność powietrza dla okien i drzwi balkonowych, wynosi nie
więcej niż 0,75 m3/(m∙h) w odniesieniu do długości linii stykowej lub 3 m2/(m∙h)  ekspert firmy Somfy – członka
w odniesieniu do pola powierzchni, co odpowiada klasie 4 Polskiej Normy doty- wspierającego SNB;
czącej przepuszczalności powietrza okien i drzwi, z zastrzeżeniem § 155 ust. 3
i 4 rozporządzenia. Dla okien dachowych przepuszczalność powietrza wynosi nie  eksperci niezależni;
więcej niż 2,25 m3/(m∙h) w odniesieniu do długości linii stykowej lub 9 m2/(m∙h)
w odniesieniu do pola powierzchni, co odpowiada klasie 3 Polskiej Normy dotyczą-  ekspert Izby Architektów RP;
cej przepuszczalności powietrza okien i drzwi (PN-EN 12207:2001 Okna i drzwi
 ekspert Stowarzyszenia Producentów
– Przepuszczalność powietrza-klasyfikacja);
Betonów;
2.3.2.2. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności
 ekspert Polskiego Stowarzyszenia
publiczne przepuszczalność powietrza dla drzwi zewnętrznych, wynosi nie więcej niż
2,25 m3/(m∙h) w odniesieniu do długości linii stykowej lub 9m2 /(m∙h) w odniesieniu do „Dachy Zielone”;
pola powierzchni , co odpowiada klasie 3 Polskiej Normy dotyczącej przepuszczalności
 ekspert Zrzeszenia Montażystów Stolarki;
powietrza okien i drzwi.
 ekspert Stowarzyszenia Elektryków Polskich;
Wariant 2 – utrzymanie obowiązującego brzmienia ppkt 2.3.2., z oznacze-
niem go jako ppkt 2.3.2.1. oraz przyjęcie propozycji wymagań dla drzwi, jak  ekspert Polskiego Związku Producentów
w Wariancie 1. i Przetwórców Izolacji Poliuretanowych
PUR i PIR „SIPUR”;
 Ponadto, przedyskutowano zakres delegacji do wydania rozporządzenia
w sprawie warunków technicznych dla budynków i ich usytuowanie w odniesieniu  ekspert Polskiego Stowarzyszenia
do Załącznika nr 1, stanowiącego wykaz norm przywołanych oraz ustaleń ustawy
Producentów Dźwigów.
o normalizacji w kontekście obowiązku stosowania Polskich Norm.
16
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

GRUPA ROBOCZA 2
27.11 23.01 06.03 „WYPOSAŻENIE TECHNICZNE BUDYNKÓW”

ROZBUDOWA WYMAGAŃ DLA

URZĄDZEŃ DŹWIGOWYCH
I SCHODÓW RUCHOMYCH
Spotkania stanowiły kontynuację dyskusji dotyczącej aktualizacji i rozbudowy wymagań dla urządzeń
dźwigowych i schodów ruchomych. W ramach dyskusji omówiono w szczególności kwestie ustalenia
wymagań dla dźwigów samochodowych i innych urządzeń do transportu, a także uszczegółowienia
wymagań dla dźwigów osobowych, z punktu widzenia potrzeb osób niepełnosprawnych oraz
bezpieczeństwa pożarowego.

 Eksperci przedyskutowali potrzebę wykorzystania w przepisach WT okre-
ślenia urządzenia do transportu bliskiego. Uznano, iż ze względu na to, że do
grupy takich urządzeń zalicza się różnego typu podnośniki, platformy dla osób
niepełnosprawnych oraz dźwigi osobowe, a część z tych urządzeń nie nadaje się
do zastosowania w budownictwie mieszkaniowy, np. schody ruchome do celów
przemieszczania się, nie byłoby celowym użycie tego określenia w przepisach
dotyczących budynków.
oraz przyjęli propozycję brzmienia ust.2:
2. W budynku mającym antresolę albo pierwszą lub najwyższą kondygnację z po-
mieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w którym różnica poziomów posadzek
pomiędzy kondygnacjami jest większa niż 6,5 m i nie stanowi innego poziomu w mieszkaniu
wielopoziomowym, a także do kondygnacji podziemnej zawierającej miejsca postojowe
dla samochodów osobowych należy zapewnić dostępność osobom niepełnosprawnym.

 Eksperci przedyskutowali konsekwencje wynikające z postanowień roz-
porządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów
urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. poz.
1468) w odniesieniu do przenośników kabinowych i platformowych.
 Eksperci zaproponowali do dalszej dyskusji wariantowe brzmienie ust.1
w § 54:
Wariant 1
§ 54.1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny,
budynek zamieszkania zbiorowego oraz każdy inny budynek mający kondygnację
nadziemną i/lub podziemną z pomieszczeniem przeznaczonym na pobyt ludzi,
należy wyposażyć w dźwigi osobowe lub osobowo-towarowe albo urządzenia dla
osób niepełnosprawnych, zapewniające dostępność z poziomu terenu na wszystkie
kondygnacje użytkowe z których będą korzystać.
 Eksperci zaproponowali przyjęcie wariantowej propozycji brzmienia ust.3 § 54:
Wariant 1 – utrzymanie aktualnej eksperckiej propozycji zmiany brzmienia
3. W przypadku przebudowy lub rozbudowy budynku polegającej na wbudowaniu
lub przybudowaniu szybu dźwigowego do istniejącego budynku dopuszcza się
usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie spocznika między piętrowego.
Wariant 2
3. W istniejących budynkach, o których mowa w ust. 1. w  przypadku przebudowy
lub rozbudowy zawierającej wbudowanie lub przybudowanie szybu dźwigowego
dopuszcza się usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie spocznika schodów
pod warunkiem zapewnienia osobom z niepełnosprawnością ruchu dostępności do
kondygnacji użytkowych z zastosowaniem innych urządzeń technicznych.
 

Wariant 2
§ 54.1. Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek W świetle nowej propozycji
zamieszkania zbiorowego oraz każdy inny budynek mający kondygnację nadziemną eksperckiej możliwy będzie montaż
i/lub podziemną z pomieszczeniem przeznaczonym na pobyt ludzi, należy wypo-
sażyć w dźwigi osobowe lub osobowo-towarowe albo w inne urządzenia techniczne w budynkach wysokich np. platform.
zapewniające osobom z niepełnosprawnością ruchu dostępność z poziomu terenu
na wszystkie kondygnacje użytkowe z których będą korzystać.
17
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

 Eksperci zaproponowali nowe brzmienie ust.1- 3 w § 55. Eksperci rozwa-

żali możliwość zapisu zmiany sposobu użytkowania, o której mowa w ust.3,
tj. w funkcji celu, proponując zapis z użyciem sformułowania zmianę sposobu
użytkowania pomieszczeń znajdujących się na poddaszu nad czwartą kondygnacją
na cele mieszkalne. Ostatecznie w wyniku dyskusji eksperci zaproponowali użycie
wyrazu mieszkanie w liczbie pojedynczej.

§ 55.1 Przepisy § 54 nie dotyczą budynków koszarowych, zakwaterowania w za-

kładach karnych, aresztach śledczych, zakładach poprawczych i schroniskach dla
nieletnich.
2. W budynku mieszkalnym wielorodzinnym dopuszcza się wykonywanie mieszkań
wielopoziomowych z dostępem do dźwigu lub innego urządzenia transportu bliskiego
na jednym z poziomów, jeżeli na pozostałych poziomach wszystkie pomieszczenia
są integralną częścią tego mieszkania.
3. W istniejącym budynku mieszkalnym wielorodzinnym niewyposażonym w dźwigi,
na którego budowę została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę przed dniem
1 kwietnia 1995 r. dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania pomieszczeń
znajdujących się na poddaszu nad czwartą kondygnacją nadziemną na mieszkanie.

 Eksperci odnieśli się także do dotychczasowej propozycji zmiany obowiązują-

cego brzmienia § 54 ust.1, ustalającego granicę stosowania dźwigów osobowych
m.in. w budynkach użyteczności publicznej, budynkach mieszkalnych wieloro-
dzinnych oraz budynkach zamieszkania zbiorowego, nie będących budynkami
koszarowymi, w zakresie obniżenia wysokości operacyjnej dla dźwigu z 9,5 m
do 6,5 oraz ograniczenia liczby osób mogących przebywać w pomieszczeniu
z 50 osób do 20 osób:

Budynek użyteczności publicznej, budynek mieszkalny wielorodzinny, budynek

zamieszkania zbiorowego niebędący budynkiem koszarowym oraz każdy inny
budynek mający najwyższą kondygnację z pomieszczeniem przeznaczonym na
pobyt więcej niż 20 osób, w których różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą
i najwyższą kondygnacją nadziemną, niestanowiącą drugiego poziomu w mieszkaniu
dwupoziomowym, przekracza 6,5 m, a także mający dwie lub więcej kondygnacji
nadziemnych budynek opieki zdrowotnej i budynek opieki społecznej należy wypo-
sażyć w dźwig osobowy.

Zwrócono uwagę, iż w świetle nowej propozycji eksperckiej możliwy będzie
montaż w budynkach wysokich np. platform. W tym kontekście odniesiono
się do ustaleń Polskiej Normy, która zaleca, aby dźwigi były montowane w bu-
dynkach mających 3 poziomy ponad poziom podstawowy montażu, a także
podniesiono, że w przepisach WT powinna być określona granica stosowania
innych urządzeń niż dźwigi. Przy czym eksperci podnieśli brak uzasadnienia dla
określenia różnych granic stosowania urządzeń dźwigowych i innych urządzeń.
 Eksperci odnieśli się do nowej propozycji zmiany brzmienia § 67:
§ 67. 1 Zainstalowanie w budynku schodów i/lub chodników ruchomych nie zwalnia
z obowiązku zastosowania schodów lub pochylni stałych.
2. Miejsce usytuowania schodów i chodników ruchomych powinno spełniać wyma-
gania odnoszące się do wolnych przestrzeni dla użytkowników zawarte w Polskiej
Normie dotyczącej bezpieczeństwa schodów ruchomych i chodników ruchomych.
3. Jeżeli schody lub chodniki ruchome są umieszczone w sąsiedztwie ścian, należy
zastosować urządzenia zapobiegające niewłaściwemu użytkowaniu, określone
18
w Polskiej Normie dotyczącej bezpieczeństwa schodów ruchomych i chodników
ruchomych.
4. W przypadku usytuowania schodów i/lub chodników ruchomych w bezpośred-
nim sąsiedztwie dźwigu(ów) w szybie obudowanym częściowo, należy uwzględnić
wymagania wymienione w punkcie 2 i 3 oraz warunki, jakim powinny odpowiadać
szyby obudowane częściowo określone w Polskich Normach dotyczących budowy
i instalowania dźwigów.
5. W budynku, w którym są dostępne wózki sklepowe i/lub wózki bagażowe
nieprzystosowane do użycia na schodach/chodnikach ruchomych, w rozumieniu
Polskiej Normy dotyczącej bezpieczeństwa schodów ruchomych i chodników
ruchomych, należy zastosować środki uniemożliwiające dostęp tym wózkom.
W przypadku zastosowania barier, jako środków uniemożliwiających dostęp,
należy je umieszczać poza wolnymi przestrzeniami dla użytkowników. Dopusz-
cza się również umieszczenie ich wewnątrz wolnej przestrzeni dla użytkowników
lub na płycie podłogowej schodów/chodników ruchomych, pod warunkiem, że
bariery będą znajdować się tylko po stronie wejścia na schody/chodniki ruchome,
a w przypadku schodów/chodników ruchomych dwukierunkowych, załączenie
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

Eksperci dyskutowali nad bezpieczeństwem

stosowania schodów ruchomych jako dodatkowej drogi
ewakuacyjnej i wyrazili obawę, iż z chwilą zepsucia się, schody
ruchome mogą w czasie ewakuacji stanowić zagrożenie
dla osób z nich korzystających.

2. Kabina powinna być wyposażona w 2 panele sterowania znajdujące się na prze-
ciwległych ścianach i tak umieszczone, aby po otwarciu okna w pojeździe przyciski
były dostępne z miejsca kierowcy.

3. Dźwig samochodowy powinien być wyposażony w sygnalizację świetlną, znaj-

dującą się przed drzwiami szybowymi oraz w kabinie dźwigu, sterującą ruchem
wjeżdżających i wyjeżdżających pojazdów.
Fot. Materiały prasowe Schindler/© Schindler press picture

4. W przypadku zaniku napięcia system awaryjny powinien umożliwić samoczynny

dojazd dźwigu do przystanku i zapewnić pełne otwarcie drzwi celem swobodnego
opuszczenia kabiny przez pojazd.

5. Kabinę należy wyposażyć w czytelną informację nakazującą wyłączenie silnika

pojazdu przed zadysponowaniem jazdy dźwigiem.

6. Odległość pomiędzy zamkniętymi drzwiami przystankowymi dźwigu, a przeciwległą

ścianą lub inną przegrodą powinna wynosić co najmniej 9 m.

 Eksperci zaproponowali nowe brzmienia ust.2 i 2a w § 183:

2. Przeciwpożarowy wyłącznik prądu, odcinający dopływ energii elektrycznej do

i dalsza praca danego kierunku ruchu schodów/chodników ruchomych będzie
możliwa po wykryciu i potwierdzeniu nieobecności barier po stronie wyjścia ze
schodów/chodników ruchomych.
Zaproponowano przedyskutowanie tej propozycji z udziałem ekspertów Izby
Architektów RP oraz Izby Projektowania Budowlanego na kolejnych spotkaniach.
 Eksperci zaproponowali przygotowanie kolejnej zmiany brzmienia § 103, która
uwzględniałaby postawienie wymagań także dla innych urządzeń do transportu
pionowego samochodów np. platform samochodowych oraz zaproponowali
dodanie, w nowym brzmieniu § 193a w ust.4, wymogu dotyczącego umożli-
wienia „samoczynnego” dojazdu dźwigu. Intencją proponowanego zapisu jest
wykluczenie możliwości stosowania innych instalacji, które takiej samoczynności
nie zapewniają. Samoczynność powoduje, że działanie następuje w sposób
natychmiastowy. Proponowany nowy § 193a otrzymałby brzmienie:
1. Kabina dźwigu samochodowego służącego do przewozu pojazdów powinna mieć
wymiary nie mniejsze niż: szerokość 2,7 m, długość 5,6 m oraz drzwi o szerokości
2,4 m.
wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia,
których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w stre-
fach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1.000 m3 lub zawierających strefy
zagrożone wybuchem.
2a. Należy zapewnić zasilanie w energię elektryczną dźwigu osobowego, nie prze-
znaczonego dla ekip ratowniczych, na czas realizacji jazdy pożarowej do ustalonego
przystanku ewakuacyjnego wraz z otwarciem drzwi na tym przystanku.
 Eksperci odnieśli się do ustaleń normy, proponując rozważenie wprowadzenia
zapisu o pozostawieniu otworów w szybie do odprowadzania dymów i gazów
w przypadku pożaru. Eksperci, w podsumowaniu dyskusji dotyczącej zmiany
brzmienia § 193, zaproponowali nowe brzmienie ust. 2b i ust.3:
2b.Systemy zdalnego alarmowania dźwigów osobowych i towarowych przystosowa-
nych do transportu osób powinny być zgodne z wymaganiami normy PN-EN81-28.
Awaryjne źródło zasilania i powinny umożliwiać prowadzenie ciągłej rozmowy między
służbami ratowniczymi a osobami uwięzionymi w dźwigu co najmniej przez 1 godzinę
od momentu zaniku napięcia z podstawowego źródła zasilania.
19

Fot. Kone
3. Kabina dźwigu osobowego z dostępnością dla osób niepełnosprawnych powinna
mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m
oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej
niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych
i informacją głosową. Kabina przelotowa boczna powinna mieć wymiary co najmniej
1,4 m x 1,4 m.
 Eksperci zaproponowali przyjęcie dokładności utrzymania położenia, określo-
nej jako ust.3 w § 194, stanowiącej różnicę poziomów podłogi kabiny dźwigu,
stojącego na kondygnacji użytkowej podczas załadunku i rozładunku kabiny
(wchodzenia / wychodzenia pasażerów) – nie większej niż 0,02 m. Tym samym
§ 194 otrzymałby brzmienie:
§ 194. 1. Dostęp do dźwigu powinien być zapewniony z każdej kondygnacji użyt-
kowej. Nie dotyczy to kondygnacji nadbudowanej lub powstałej w wyniku adaptacji
strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe.
2. Dokładność zatrzymania, stanowiąca różnicę poziomów podłogi kabiny dźwigu,
zatrzymującego się na kondygnacji użytkowej, i posadzki tej kondygnacji przy wyjściu
z dźwigu nie powinna być większa niż 0,01 m.
3. Dokładność utrzymania położenia, stanowiąca różnicę poziomów podłogi
kabiny dźwigu, stojącego na kondygnacji użytkowej podczas załadunku i rozła-
20
DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW
dunku kabiny (wchodzenia / wychodzenia pasażerów) nie powinna być większa
niż 0,02 m.
 Eksperci utrzymali zaproponowane dotychczas brzmienie § 195:
§ 195. 1. Odległość pomiędzy zamkniętymi drzwiami przystankowymi dźwigu
a przeciwległą ścianą lub inną przegrodą powinna wynosić co najmniej:
1) dla dźwigów osobowych – 1,6 m,
2) dla dźwigów towarowych małych – 1,8 m,
3) dla dźwigów szpitalnych i towarowych – 3 m.
2. W przypadku przebudowy lub rozbudowy budynku polegającej na wbudowaniu
lub przybudowaniu szybu dźwigowego do istniejącego budynku dopuszcza się
odległości, o których mowa w ust.1, co najmniej:
1) dla dźwigów osobowych i towarowych małych – 1,4 m,
2) dla dźwigów szpitalnych i towarowych – 2,7 m.
 W zakresie ochrony użytkowników przed przekroczeniem wartości okre-
ślonych w Polskich Normach dotyczących dopuszczalnych wartości poziomu
dźwięku w pomieszczeniach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budyn-
kach, w kontekście wyboru odpowiedniego rodzaju dźwigu do zainstalowania
w budynku, eksperci postanowili przenieść rozpatrywanie § 197 na kolejne
spotkanie, łącznie z omawianiem § 196.
 DZIAŁANIA SNB PRACE EKSPERTÓW

 Eksperci, z uwagi na potrzebę eliminowania przegrzewania się szybów dźwi-

gowych umieszczanych poza obrębem budynków, zaproponowali wariantowe
brzmienie ust.1 w § 198:

Wariant 1 – uwzględniający warunki pełnego komfortu użytkowego

198.1. Szyby i maszynownie dźwigów mogą być umieszczane poza obrębem bu-
dynków, pod warunkiem zapewnienia w nich temperatury nie mniejszej niż +5 0C
i nie większej niż +30 0C – w przypadku szybu, a w przypadku maszynowni nie
większej niż +40 0C.

Wariant 2 – uwzględniający normowe przedziały temperatur

§198.1. Szyby i maszynownie dźwigów mogą być umieszczane poza obrębem
budynków, pod warunkiem zapewnienia w nich temperatury nie mniejszej niż +5 0C
i nie większej niż +40 0C.

 Eksperci dyskutowali nad bezpieczeństwem stosowania schodów ruchomych,

jako dodatkowej drogi ewakuacyjnej. Wyrażono obawę, iż z chwilą zepsucia
się schodów ruchomych mogą one, w czasie ewakuacji, stanowić zagrożenie
dla osób z nich korzystających. W podsumowaniu dyskusji eksperci przyjęli
wariantowy zapis § 252:

Wariant 1
§ 252. Dopuszcza się w obrębie jednej strefy pożarowej wykorzystywanie do
ewakuacji schodów i pochylni ruchomych, jeżeli ich szerokość w świetle wynosi co
najmniej 0,9 m, a ponadto:
1) ich ruch jest zgodny z kierunkiem ewakuacji lub w przypadku ewakuacji
następuje ich zatrzymanie, oraz
2) ich maszynownia jest chroniona stałym samoczynnym urządzeniem gaśniczym.

Fot. Arcon
Wariant 2 – utrzymanie obowiązującego przepisu
§ 252. Schodów i pochylni ruchomych nie zalicza się do dróg ewakuacyjnych.

Wariant 3
W spotkaniu udział wzięli:
§ 252. Dopuszcza się w obrębie jednej strefy pożarowej wykorzystywanie do ewakuacji
schodów i pochylni ruchomych, jeżeli schody i pochylnie ruchome nie będą jedyną  eksperci Polskiego Stowarzyszenia
drogą ewakuacji, a ich szerokość w świetle wynosi co najmniej 0,9 m, a ponadto: Producentów Dźwigów;
1) ich ruch jest zgodny z kierunkiem ewakuacji lub w przypadku ewakuacji
następuje ich zatrzymanie, oraz  ekspert Stowarzyszenia Elektryków Polskich;
2) ich maszynownia jest chroniona stałym samoczynnym urządzeniem gaśniczym.
 eksperci Stowarzyszenia Pracodawców
 Eksperci utrzymali wypracowaną dotychczas zmianę brzmienia § 253: Branży Dźwigowej;

§ 253.1. W budynkach ZL WO4 oraz w budynkach ZL WO3 innych niż ZL IV,

 eksperci Stowarzyszenia Osób
przynajmniej jeden dźwig w każdej strefie pożarowej powinien być przystosowany Niepełnosprawnych INTEGRACJA;
do potrzeb ekip ratowniczych, spełniając wymagania Polskich Norm dotyczących
dźwigów dla straży pożarnej i funkcjonowania dźwigów w przypadku pożaru.
 eksperci niezależni;
 eksperci Polskiej Izby Radiodyfuzji Cyfrowej;
2. Dojście do dźwigu dla ekip ratowniczych powinno prowadzić przez przedsionek
przeciwpożarowy spełniający wymagania określone w § 232.  ekspert Ogólnopolskiego Stowarzyszenia
Licencjonowanych Zarządców „Ekspert”;
3. Ściany i stropy szybu dźwigu dla ekip ratowniczych powinny mieć klasę odporności
ogniowej wymaganą, jak dla stropów budynku, zgodnie z § 216.  ekspert firmy GMV Polska (członka
wspierającego SNB).
4. Szyb dźwigu dla ekip ratowniczych powinien być wyposażony w urządzenia
zapobiegające zadymieniu.
21
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Kingdom Tower. Fot. Adrian Smith + Gordon Gill Architecture

DŹWIGI ZNORMALIZOWANE opracowanie: { Maciej Piekiełko }

Dźwig, popularnie zwany windą, jest najpopularniejszym środkiem transportu instalowanym

w budynkach. W dużych centrach handlowych lub rozbudowanych przestrzennie budynkach czy
zespołach budynków użyteczności publicznej instalowane są również schody lub chodniki ruchome oraz
miejscowo urządzenia do transportu osób niepełnosprawnych.

Dźwig definiuje się jako urządzenie podnoszące,
obsługujące określone poziomy, wyposażone
w podstawę ładunkową/kabinę, poruszającą się
wzdłuż prowadnic i przeznaczone do transportu
osób i/lub towarów.
Rozwój techniki dźwigowej w sposób nierozerwal-
ny związany jest z rozwojem budynków. Można
powiedzieć, że budowa tzw. „drapaczy chmur”
stała się możliwa w praktyce dzięki instalowaniu
wewnątrz tych budynków bezpiecznych urzą-
dzeń pozwalających w stosunkowo krótkim czasie
dotrzeć bezpiecznie do n-tego piętra. Z wielu
elementów bezpieczeństwa instalowanych
w dźwigach do najważniejszych należą chwytacze
(elementy zabezpieczające kabinę dźwigu przed
swobodnym spadkiem) wynalazek Otisa, który
po raz pierwszy zastosowano w marcu 1857 roku
w nowojorskim, czteropiętrowym domu towaro-
wym na rogu Broadway i Broome Street, gdzie
oddano do użytkowania pierwszy na świecie
bezpieczny dźwig osobowy. Zarówno transport
wewnątrz budynków, jak i ich opuszczanie wraz
z możliwymi do przewidzenia akcjami ewaku-
acyjnymi i ratowniczymi stały się możliwe dzięki
instalowaniu dźwigów wyposażonych w coraz to
nowe elementy bezpieczeństwa.
22
DŹWIGÓW WCIĄŻ PRZYBYWA
Szacuje się, że w chwili obecnej na świecie eksplo-
atowanych jest około 12 mln dźwigów, z czego
połowa zainstalowana jest w Europie i na Bliskim
Wschodzie. W ciągu roku instalowanych jest około
700 tys. nowych dźwigów (około 20% w Europie).
W  Polsce zainstalowanych jest około 120 tys.
dźwigów i przybywa rocznie około 5 tys. nowych.
Statystycznie, przy liczbie mieszkańców Ziemi wy-
noszącej w 2014 roku 7,6 mld, daje to wskaźnik
1,6 dźwigu/1000 mieszkańców. W Europie (wraz
z Turcją) wskaźnik ten wynosi średnio 7,6/1000,
ale waha się od 4/1000 w UK lub Holandii od
20 dźwigów/1000 mieszkańców w Grecji i Szwaj-
carii. ONZ przewiduje wzrost populacji do ok.
8,9 mld w 2050 roku, z czego najwięcej w Afryce,
Azji i Ameryce Łacińskiej – w tych regionach wzrost
wyniesie 58% w porównaniu do planowanego
wzrostu Europy i Północnej Ameryki o 2%. Wzrost
urbanizacji i łączenia się wielkich miast w aglomeracje
pociąga za sobą konieczność projektowania coraz
wyższych budynków. Wzajemne powiązanie potrzeb,
możliwości technicznych oraz ambicji posiadaczy
„wielkich pieniędzy” powoduje, że budowane są coraz
wyższe budynki. Przykładami mogą być Burj Khalifa
w Dubaju – 829 m i 163 piętra oraz budowany
obecnie Kingdom Tower – 1007 m i 167 pięter.
Przedstawione powyżej szacunki pozwalają
stwierdzić, że ilość budynków, wraz z instalowa-
nymi w nich dźwigami, będzie wzrastać zarówno
w skali masowej, jak i jednostkowej, generując
nowe rozwiązania techniczne przy konieczności
zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpie-
czeństwa. Rosnące wymagania bezpieczeństwa dla
nowych dźwigów powinny uwzględniać również
korzystanie z dźwigów przez coraz starsze społe-
czeństwa krajów wysokorozwiniętych oraz większą
wrażliwość społeczeństw w stosunku do osób
niepełnosprawnych i dzieci, wpływając na koniecz-
ność ciągłych zmian i harmonizacji wymagań
prawnych i technicznych dla dźwigów na całym
świecie.
WYMAGANIA PRAWNE DLA DŹWIGÓW
Nowe dźwigi w Europie wprowadzane są do
obrotu po spełnieniu zasadniczych wymagań
bezpieczeństwa określonych w dyrektywach Unii
Europejskiej, przede wszystkim w dyrektywie dźwi-
gowej 95/16/WE wdrożonej do prawa polskiego
rozporządzeniem 22 maja 2003 r. i zmienionej
rozporządzeniem MG z dnia 8 grudnia 2005 r.
w sprawie zasadniczych wymagań dla dźwigów
i ich elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 263,
poz. 2198).
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

26 lutego 2014 r. w Strasburgu podpisano dy-
rektywę 2014/33/UE Parlamentu Europejskie-
go i Rady Unii Europejskiej dotyczącą dźwigów
i elementów bezpieczeństwa do dźwigów, która
zastąpi obowiązującą obecnie. Państwa członkow-
skie są zobowiązane do wdrożenia tej dyrekty-
wy do prawodawstwa krajowego najpóźniej do
19 kwietnia 2016 r. Dyrektywa 95/16/WE przesta-
nie obowiązywać od 20 kwietnia 2016 r.
Dyrektywa europejska to akt prawny Unii Euro-
pejskiej skierowany do państw członkowskich,
który nakłada obowiązek wydania w określonym
terminie własnych przepisów krajowych wpro-
wadzających w życie treść dyrektywy. Przepisy
krajowe muszą być w pełni zgodne z postano-
wieniami dyrektyw, a sprzeczne przepisy krajowe
muszą zostać uchylone. Państwa członkowskie
zachowują swobodę wyboru formy, w jakiej wdra-
żają dyrektywę (ustawa, rozporządzenie, inny akt
prawny). Najnowsze dyrektywy (wydawane po
1989 roku) zawierają zasadnicze wymagania – bez
podawania szczegółowych, konkretnych rozwiązań
i prowadzą do harmonizacji przepisów związanych
z bezpieczeństwem, zdrowiem i ochroną środo-
wiska. Wyrób spełniający wymagania dyrektyw
i oznakowany CE ma prawo być wprowadzony
na rynek dowolnego państwa członkowskiego
UE. Jednak przed wprowadzeniem na rynek UE,
wyrób musi zostać poddany procedurze oceny
zgodności przewidzianej w określonej dla niego
dyrektywie. Za wykonanie oceny zgodności
odpowiedzialny jest odpowiednio producent
(w przypadku dźwigów – instalator po zainsta-
lowaniu dźwigu w miejscu przyszłej eksploatacji)
lub inna osoba przejmująca jego obowiązki na
terenie UE (importer, dystrybutor, upoważniony
przedstawiciel). W ocenie zgodności dźwigów
i ich elementów bezpieczeństwa (zgodnych z dy-
rektywą dźwigową) wymagane jest uczestnictwo
strony trzeciej (jednostki notyfikowanej) i dopiero
po potwierdzeniu przez stronę trzecią spełnienia
zasadniczych wymagań instalator może zakończyć
ocenę zgodności, wystawiając deklarację zgodności
i oznakowując dźwig znakiem CE.
W Polsce podstawowym aktem prawnym doty-
czącym eksploatacji dźwigów jest Ustawa z dnia
21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.
U. 2013, poz. 963 ze zm.) oraz związane z nią
rozporządzenia, w tym rozporządzenie Ministra
Gospodarki, Pracy i  Polityki Społecznej z  dnia
29 października 2003 r. w sprawie warunków
technicznych dozoru technicznego w zakresie eks-
ploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego
(Dz. U. Nr 193, poz. 1890). Dodatkowe wyma-
gania prawne dla dźwigów można odnaleźć także
w innych aktach prawnych, np. w rozporządzeniu
Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowia-
dać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz.
690 z późn. zm.).
WYMAGANIA TECHNICZNE DLA
DŹWIGÓW
Wymagania techniczne dla dźwigów powinny precy-
zować, jakie rozwiązania konstrukcyjne elementów
dźwigu i zastosowanych dodatkowych zabezpieczeń
(elementów bezpieczeństwa) gwarantują spełnienie
celu, do jakiego dźwigi zostały zaprojektowane,
„przy okazji” spełniając zasadnicze wymagania bez-
pieczeństwa, zawarte w dyrektywach. Ze względu
na szybki rozwój możliwości technicznych i ilość
rozwiązań konstrukcyjnych oraz rosnący poziom
akceptowalnego bezpieczeństwa podczas eksplo-
atacji dźwigów, zmieniają się również wymagania
techniczne. Główne cele stawiane przed wyma-
ganiami technicznymi dla dźwigów to zapewnienie:
 bezpieczeństwa,
 dostępności,
 oszczędności energii,
 dbałości o środowisko,
 harmonizacji światowej,
 nadążania za postępem technicznym.
Podstawowymi wymaganiami technicznymi zmie-
rzającymi do uporządkowania zasad i wytycznych do
powszechnego stosowania są normy techniczne.
Są to dokumenty przyjmowane na zasadzie porozu-
mienia i zatwierdzane przez upoważnione jednostki
organizacyjne. Normy cechuje dobrowolność sto-
sowania, powszechna dostępność, niesprzeczność
z obowiązującymi przepisami. W Europie nie są
aktami prawnymi. Są opracowywane na zlecenie
Komisji Europejskiej i zaczynają funkcjonować po
Rosnące wymagania
bezpieczeństwa dla nowych
dźwigów wpływają na
konieczność ciągłych zmian
i harmonizacji wymagań
prawnych i technicznych dla
dźwigów na całym świecie.

Dyrektywy dotyczą w przeważającej większości

wyrobów, które są wprowadzane na rynek UE po
raz pierwszy, a w szczególności nowych wyprodu-
kowanych w UE oraz wyrobów importowanych
spoza obszaru UE, zarówno nowych, jak i uży-
wanych. Przekazywanie dźwigów do eksploatacji
oraz ich eksploatacja odbywa się w Europie na
Fot. Kone

bazie prawa krajowego poszczególnych krajów

członkowskich.
23
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Rodzina norm dźwigowych 81

oraz norm związanych
(Stan aktualny na rok 2014)
i próby – Część 50: Zasady projektowania, obli-
czania, badania i próby elementów dźwigowych.
EN 81-1x EN 81-2x EN 81-3x
Basic & Lifts for Transport Lifts for Transport
Normy EN 81-20 i EN 81-50 zostały opublikowane Interpretations of Persons & Goods of Goods only
w sierpniu 2014 roku. W Polsce normy PN-EN
81-20:2014-10 i PN-EN 81-50:2014-10 zatwier- 1:2009
(TR) 10:2008
Passenger & 3(0):2008
dzono/opublikowano w październiku 2014 roku System of EN81
Service Lifts
Series of Standards Goods/Passenger
(można je stosować). Większość norm związanych Lifts-Electric
z dźwigami została wydana w Polsce (z dodatkiem
2:2009
PN), ale niestety dostępna jest w wersji oryginalnej 31:2010
(TS) 11:2011 Passenger &
Accessible Goods
tzn. tłumaczona jest tylko strona tytułowa a pozostały Interpretations Goods/Passenger
– only Lifts
Lifts-Hydraulic
tekst jest w języku angielskim, co (oprócz np. ceny)
może być dodatkowym czynnikiem ograniczającym
(TR) 12 7
dostęp do nich. Use of EN 81-20 Rack and Pinion
and EN 81-50 in Lifts
specific markets
Fot. Kone.

Data całkowitego zastąpienia norm EN 81-1 i 81-2

ich opublikowaniu w dzienniku urzędowym WE
i po przeniesieniu do zbioru norm krajowych przez
co najmniej jedno państwo członkowskie. Wśród
norm dotyczących maszyn można wyróżnić trzy
typy norm A, B, C. Normy typu A to normy pod-
stawowe dotyczące bezpieczeństwa, określające
główną koncepcję i ogólne zasady projektowania
odnoszące się do wszystkich rodzajów maszyn.
Normy typu B i C formułują szczegółowe wyma-
gania dla konkretnego rodzaju maszyny lub grupy
maszyn (podobne zastosowania, podobne ryzyka).
Zastosowanie norm typu B i C w oparciu o analizę
ryzyka wykonaną przez producenta daje domnie-
manie zgodności z zasadniczymi wymaga-
niami dyrektywy, której norma dotyczy (z którą
jest zharmonizowana). Normy są okresowo mody-
fikowane, m. in. ze względu na stały postęp, rozwój
techniki i technologii, zmiany w prawie, w wyniku
doświadczeń z wypadków, po wprowadzaniu innych
norm i włączaniu do światowych standardów.
NORMY DŹWIGOWE W POLSCE
Obecnie aktualne są normy PN-EN81-1+A3:2010 U
Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i in-
stalowania dźwigów – Część 1: Dźwigi elektryczne
(oryg.) oraz PN-EN 81-2+A3:2010 U Przepisy bez-
pieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów
– Część 2: Dźwigi hydrauliczne (oryg.).Zostaną one
jednak wkrótce zastąpione normami:
 PN EN 81–20 Przepisy bezpieczeństwa do-
tyczące budowy i instalowania dźwigów: Dźwigi
przeznaczone do transportu osób i towarów
– Część 20: Dźwigi osobowe i dźwigi towaro-
wo-osobowe;
 PN EN 81–50 Przepisy bezpieczeństwa doty-
czące budowy i instalowania dźwigów: Badania
24
(wycofania ich) przez normy EN 81-20 i EN 81-50
to sierpień 2017 roku. Będzie to największa
zmiana w normach dźwigowych w ostat-
nich dwudziestu latach. Zmiany, wprowadzo-
ne w ponad 700 miejscach, są efektem doświadczeń
z wieloletniego używania norm, uściślenia interpre-
tacji, uwzględnienia komentarzy i uwag od różnych
grup interesów, postępu technologicznego oraz
zmian w prawie. Uwzględnione zostały zarówno
wprowadzone wcześniej poprawki do norm oraz
wymagania standaryzacji międzynarodowej ISO, jak
i łatwość korzystania z norm.
Przedstawione wyżej normy są podstawowymi
normami dotyczącymi dźwigów osobowych i to-
warowo-osobowych, lecz nie jedynymi. Od kilku-
nastu lat w Europie porządkowany jest układ norm
serii 81 przeznaczonych dla dźwigów. Normy te
podzielono na grupy, ułatwiając możliwość znalezie-
nia odpowiedniej normy przez osoby korzystające
z nich podczas projektowania, instalacji, a następ-
nie w czasie eksploatacji dźwigów (patrz diagram
i tabela). Zarówno po zainstalowaniu, jak i podczas
eksploatacji dźwigu konieczny jest nadzór nad stanem
technicznym urządzenia, więc w normach określone
są również sposoby prowadzenia kontroli i badań.
Normy dotyczące dźwigów mogą być zharmoni-
zowane z dyrektywą dźwigową lub z dyrektywą
maszynową. Stawia to przed projektantami, produ-
centami i instalatorami dźwigów i ich podzespołów
wymagania dotyczące konieczności zapoznania się
z normami i opanowania sprawnego sposobu pro-
wadzenia procesu oceny zgodności z zasadniczymi
wymaganiami – w dyrektywach występują różne
ścieżki prowadzenia tych ocen. Nowe i aktualizo-
wane normy zharmonizowane ułatwiają proces
prowadzenia oceny zgodności. Po pierwsze, zasto-
sowanie rozwiązań proponowanych przez normy
20:2014
Passenger &
Goods/Passenger
Lifts
12:2012
Passenger Lifts in
Existing Buildings
22:2014
Passenger Lifts,
Inclined
28:2013
Remote Alarm for
Passenger &
Goods/Passenger
Lifts
zharmonizowane nie wymaga dowodzenia, że
dane rozwiązanie spełnia zasadnicze wymagania
(np. likwiduje zagrożenie – prowadzenie analizy
zagrożeń i oceny ryzyka dla projektowanego
i instalowanego urządzenia jest podstawowym
obowiązkiem projektanta i instalatora dźwigów/
maszyn). Po drugie, w najnowszych normach po-
wiązano zagrożenia i środki je likwidujące w tabeli,
która ułatwia prowadzenie i dokumentowanie
przeprowadzonej oceny zgodności, dostępna jest
też tabela proponująca rodzaje sprawdzeń i badań
w procesie oceny. Dodać jednak trzeba, że żadna
norma nie może oddać rzeczywistych warun-
ków, w jakich będzie instalowany i eksploatowany
dźwig. Ta rzeczywista lokalizacja dźwigu oraz wyma-
gania przyszłych użytkowników powinny uzupełniać
analizę zagrożeń i być składnikiem każdej tworzonej
przez projektanta/instalatora dokumentacji dźwigu.
Na diagramie i w tabeli przedstawiono podział norm
dotyczących dźwigów oraz aktualny na rok 2014 stan
prac nad opracowywaniem i aktualizacją tych norm.
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

EN 81
Rodzina norm Schody i chodniki Windy, schody Windy, schody Dźwigi z wstępem
ruchome i chodniki ruchome i chodniki ruchome na platformę Inne normy

EN 81-4x EN 81-7x
EN 81-5x EN 81-6x EN 81-8x EN 115 EN EN ISO EN EN
Special Lifts for Particular
Evaluations Documentations Existing Lifts Family of standards Lifts and Escalators Lifts and Escalators Builders Hoist Lifting Tables
Persons & Goods Applications
for Lifts
Persons & Goods

50:2014 60 1570-2
70:2003 80:2003 627:1995 14798:2013 12158-1:2010
40:2008 Examinations, Technical File & 115-1:2010 Lifting Tables for
Accessibility for Improvement of Data logging and Risk assessment Builders hoist for
Stairlifts & Inclined Calculations & Tests Instruction for Use Safety of escalators lifting goods and
Persons with Safety of Existing monitoring of lifts, and reduction goods with
Liftinf Platforms of Lift Components Special Lifts for and moving walks with more than
Impaired Mobility Lifts escalators methodology accesible platform
Persons & Goods two landings

115-2:2010 12158-2:2010
41:2010 51 61 71:2005 81 25745-1:2012
Improvement of 12015:2014 Inclined builders
Vertical Lifting Type Examination Technical File & Vandal Resistant Modernization Energy Reformance
safety of existing EMC - Emission hoists for goods
Platforms of Lifts Instruction for Use Lifts of Lifts of Lifts and
escalator with non-accessible
Goods only Lifts Escalators
installations load carrying unit

42 (TR) 115-3:2009 25754-2

58:2003 68 82:2013 12159:2019
Lifting Appliances 72:2003 Correlation 12016:2013 Energy Calculations
Landing Door Remote Accessibility Builders hoist for
with Firefighters lifts between EN EMC - Immunity and Clasifications
Fire Test Monitoring Improvement of persons and goods
Speed <=0,15 m/s 115:1995 and EN for Lifts (Elevators)
Existing Lifts
115-1:2008

(TS) 83:2009 (TS) 115-4:2014 13015:2008 25754-3

73:2005 16719
43:2009 Vandal resistance Interpretations Maintenance Energy Calculations
Behaviour of Lifts Transport
Lifts in Cranes Improvement of related to EN 115 instructions for lifts and Clasifications
in the Event of Fire platforms
Existing Lifts family of standards and escalators for Escalators and
Moving Walks

(TS) 76:2011 Inne stosowane

44 normy
Lifts in Wind Use of Lifts for the
Turbines Evacuation of
EN
Disabled
Steel Wire Ropes
By CEN/TC 168

77
Lifts Subject to
12385-3:2008
Seismic Conditions
Information for
use and
maintanance

12385-5:2002
Stranded ropes
LEGENDA: for lifts
Opublikowane (rok ostatniego wydania)
Zmieniane
13411-7:2008
W opracowaniu Symmetric
Możliwe opracowanie w przyszłości wedge socket

Grupa Tytuł Uwagi

mgr inż.
10-19 Podstawy i interpretacje Ogólne informacje i interpretacje dla każdej z części norm serii EN 81 Maciej Piekiełko
20-29 Dźwigi do transportu ludzi i towarów Dźwigi podlegające dyrektywie dźwigowej 95/16/WE

30-39 Dźwigi do transportu towarów

Dźwigi specjalne do transportu osób

Dźwigi podlegające dyrektywie maszynowej 2006/42/WE Główny specjalista/ekspert
40-49
i towarów JN UDT CERT.
Części serii norm dotyczące dźwigów i ich zabezpieczeń, dla których
50-59 Badania i próby
przewidziane są inne badania i próby Absolwent Wydziału Mechanicznego
Politechniki Wrocławskiej. W latach
Części serii norm dotyczące dokumentacji technicznej dźwigów i ich
60-69 Dokumentacja
środków bezpieczeństwa 1984-1990 pracował w biurach
projektowych Cuprum i Predom-
Części serii norm dotyczące dźwigów podlegających dyrektywie 95/16/
70-79
Szczególne zastosowania dźwigów
WE, która nakłada dodatkowe wymagania dla części dźwigów z grupy Projekt, w latach 1990-2001
osobowych i towarowych
norm 20–29 w Przedsiębiorstwie „HAK” (branża
Części serii norm precyzujące zasady poprawy bezpieczeństwa istnieją-
dźwignicowa). Od 2001 roku jest
80-89 Dźwigi istniejące
cych dźwigów osobowych i towarowych pracownikiem Urzędu Dozoru
Technicznego.
Tab. 1. Podział norm dźwigowych z rodziny 81- ….(nr grupy)
25

DŹWIGI W UNII EUROPEJSKIEJ
W PRZEPISACH I PRAKTYCE
Jako Prezydent organizacji zrzeszającej
producentów dźwigów, schodów i chod-
ników ruchomych oraz podzespołów do
ich budowy, działającego na terenie Unii
Europejskiej, reprezentuje Pan interesy
ogromnej rzeszy pracodawców. Jakie są
główne wyzwania Stowarzyszenia na
najbliższe lata?
Biorąc pod uwagę kierunek działań, w jakim od
wielu lat rozwija się ELA, musimy się najpierw
przyjrzeć naszej obecnej ‘’mapie działań’’, żeby
móc określić nowe wzorce potrzeb społeczeń-
stwa i użytkowników. Takie aspekty jak starzenie
się społeczeństw, dostępność dla wszystkich,
oszczędność energii, zrównoważony rozwój
i ochrona środowiska są kluczowymi wekto-
rami dalszych działań. W tym sensie naszym
celem jest, aby ELA stała się głosem branży
dźwigowej w Europie. Aby osiągnąć ten cel,
musimy być pewni, że każdy w  branży jest
skutecznie reprezentowany. I nie ma tu znacze-
nia wielkość firmy, wszyscy jesteśmy bowiem
wytwórcami urządzeń dźwigowych, instala-
torami, konserwatorami, producentami części
do dźwigów i schodów ruchomych - naszym
wspólnym celem jest zapewnienie zarówno
użytkownikom, jak i operatorom bezpiecznych,
przyjaznych urządzeń dźwigowych i schodów
ruchomych we wszystkich krajach członkow-
skich Unii Europejskiej i poza nią.
26
RAPORT
Proces legislacyjny w Unii Europejskiej
związany z  przygotowywaniem dyrek-
tyw i rozporządzeń problemowych jest
złożony i obarczony wieloma uwarunko-
waniami. Jaką rolę pełni, a jaką powinna
pełnić ELA w procesie określania stan-
dardów technicznych i wytycznych?
ELA, jako głos branży dźwigowej w Europie,
jest uznanym partnerem Komisji Europejskiej.
W dialogu z unijnymi władzami reprezentujemy
wspólny interes branży. Jestem przekonany,
że możemy wiele zyskać na doświadczeniach
naszych członków, poprzez ich wkład w nasze
komitety techniczne. ELA nie tylko uczestniczy
w forach branżowych i pracach grup robo-
czych, w trakcie których powstają wymagania
i standardy techniczne, ale także przyczynia
się do tworzenia globalnych instytucji standa-
ryzacyjnych, tak jak normy EN, które na całym
świecie uchodzą za synonim sukcesu. Aktywnie
wspierany swobodny przepływ idei i produk-
tów, wolny od technicznych barier w handlu
globalnym to tylko jeden z przykładów naszej
działalności w tym obszarze.
Urządzenia dźwigowe w budynkach są
stosowane od bardzo dawna, a komfort
użytkowania i  bezpieczeństwo stano-
wią najważniejsze kryteria stosowania
urządzeń. Jakie działania, związane
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
z  poprawą bezpieczeństwa użytkowa-
nia dźwigów osobowych i towarowych,
podejmuje ELA?
ELA podjęła wiele działań w obszarze poprawy
bezpieczeństwa i komfortu użytkowania urzą-
dzeń dźwigowych. Spośród nich wymienić
możemy między innymi:
 SNEL – normę bezpieczeństwa dla działa-
jących urządzeń dźwigowych (EN 81–80
Zasady poprawy bezpieczeństwa użytko-
wanych dźwigów) 
 SNEE – normę bezpieczeństwa dla dzia-
łających schodów ruchomych (EN 115
Bezpieczeństwo schodów ruchomych i chod-
ników ruchomych)
 UCM (uncontrolled car movement)
– przeciwdziałanie niekontrolowanemu
ruchowi kabiny, tzw. ucieczki z przystan-
ku (nowy załącznik dotyczący bezpie-
czeństwa w  ramach nowej dyrektywy
dźwigowej)
 Program ‘’Odnawiając Europę’’: położenie
nacisku przede wszystkim na modernizację
istniejącego wyposażenia.
Czy w świetle ustaleń nowych dyrektyw
i rozporządzeń rysują się nowe trendy
w technice dźwigowej? Jakie są w tym za-
kresie oczekiwania architektów, a czego
oczekują osoby niepełnosprawne?
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Pozbawiony barier dostęp do

budynków jest rdzeniem otwartego, wolnego
od dyskryminacji społeczeństwa.

Przemysł dźwigowy wprowadza rozwiązania

techniczne, które powinny zainteresować obie
strony. Postępująca urbanizacja wymaga wpro-
wadzania mądrych rozwiązań w obrębie prze-
mysłu dźwigowego, które wpisują się w rozwój
nowoczesnej architektury. Nie tylko budynki
wysokie i zapadnie teatralne wymagają wysu-
blimowanych rozwiązań technicznych – także
sektor mieszkaniowy ze swoimi szczególnymi
wymaganiami, dotyczącymi przestrzeni i do-
stępności.

Dostęp do budynku jest czynnikiem kluczo-

wym nie tylko z punktu widzenia osób nie-
pełnosprawnych, ale także w odniesieniu do
zmiany demograficznej zachodzącej na naszych
oczach w Europie. Jedną z kluczowych inicjatyw
ELA jest więc współpraca z przedstawicielami
środowisk osób niepełnosprawnych, ale także
z władzami lokalnymi, w celu osiągnięcia kon-
sensusu. Naszym zdaniem, pozbawiony barier
dostęp do budynków jest rdzeniem otwartego,
wolnego od dyskryminacji społeczeństwa.

Z  drugiej strony, nasz zespół zarządzający,

składający się z  17 przedstawicieli krajów
członkowskich Unii i związków dźwigowych
działających w tych krajach, prowadzi wysoce
wyspecjalizowaną działalność. ELA uczestniczy
też w targach, podczas których pokazywane są
najnowsze osiągnięcia techniczne, i poprzez
debaty przeprowadzane są ciekawe analizy
trendów. Podobnie, dyskutujemy w  trakcie
corocznego Zjazdu Generalnego, który w po-
przednich edycjach gościł odczyty wszystkich
możliwych interesariuszy, w tym również re-
prezentantów Europejskiej Organizacji Osób
Niepełnosprawnych.
Jakie są światowe trendy w  technice
dźwigowej w odniesieniu do budynków
wysokich i wysokościowych, czyli o wy-
sokości pod 25 m nad poziomem terenu?
Nie jest niczym odkrywczym stwierdzenie,
że ‘’świat staje się coraz wyższy’’. Wszystkie
badania naukowe zmierzają do wniosku, że
na naszych oczach powstają megametropo-
lie, czego wiele przykładów możemy znaleźć
w rejonie Dalekiego Wschodu, gdzie zapotrze-
bowanie na tego typu budynki jest największe.
W Europie ten trend rozwija się w wolniejszym
tempie, ale także jest zauważalny, jeśli spoj-
rzymy chociażby na miasta takie jak Londyn,
gdzie architekci przekształcają miejski krajo-
braz, sukcesywnie wkomponowując w niego
wysokie budynki. Generalnie rzecz biorąc,
wysokie budynki są znacznie bardziej wydajne
od niskiej zabudowy.
Ponadto, globalny trend względem urbanizacji
wymaga rozwiązań dźwigowych ukierunkowa-
nych bardziej niż kiedykolwiek na potrzeby tego
rosnącego w siłę rynku. Jeden z dominujących
trendów, który możemy zaobserwować, to
stosowanie rozwiązań zapewniających dużą
oszczędność energii. Wprowadzanie energo-
oszczędnych urządzeń przynosi znaczny zysk
całemu światu, potrzebującemu odnawialnych
źródeł energii.
Innym ważnym trendem jest rosnący w siłę
sektor modernizacyjny. Większość instalacji,
27

które powstały dziesiątki lat temu, wymaga
modernizacji, by móc spełniać wysokie wy-
magania dzisiejszych inwestorów i najemców.
W  przeszłości dźwigi były konstruowane
tak, by dostosować się do jednej konkretnej
sytuacji w budynku. Dziś dostrzegamy duże
zapotrzebowanie na inteligentne urządzenia
dźwigowe, dostosowujące się do sytuacji, które
służą zmieniającemu się wzorcowi użytkowa-
nia budynku. Ewolucji rozwiązań technicznych
w naszej branży służą zmieniające się wymaga-
nia, sprzyjając większej elastyczności i podno-
szeniu jakości obsługi tych budynków.
Dźwigi dla ekip ratowniczych to ważny
element rynku dźwigowego. Jak branża
reaguje na stale rosnące wymagania
w zakresie bezpieczeństwa pożarowego?
W ELA nasi eksperci są mocno zaangażowani
w ten istotny obszar i wielu naszych członków
aktywnie uczestniczy w globalnej debacie i w pro-
cesie tworzenia norm, ściśle powiązanych z re-
gulacjami przeciwpożarowymi. Ogólnie rzecz
biorąc, obszar ten jest powiązany z ewakuacją
bądź wydostaniem się z wysokiego budynku
w przypadku zagrożenia wynikającego z pożaru
28
RAPORT
Fot. Kone
lub potencjalnych innych problemów, ale można
tez napotkać inne zagadnienia w odniesieniu do
szybkiego opuszczenia budynku, a dźwigi re-
prezentują znaczną część środków transportu
stosowanych, by pomóc ludziom wydostać się
z miejsca, które nagle stało się dla nich niebez-
pieczne. Nie jest to łatwy obszar, gdyż wymaga za-
stosowania specjalnego planu ewakuacji budynku,
ścisłej współpracy ze specjalistami od ochrony
przeciwpożarowej i specjalistami od zachowań
ludzkich, w związku z koniecznością brania pod
uwagę czynnika ludzkiego razem z ekspertami od
bezpieczeństwa - jak oddziały straży pożarnej.
Podsumowując, ewakuacja z  budynku, jako
ogólny koncept, nie jest ‘’problemem dźwigów’’,
ale zawiera w sobie aspekty społeczne, które
nasi eksperci, uczestniczący w pracach CEN
i  ISO, omawiają wraz z  ekspertami innych
organizacji. Ten obszar może stać się solidną
podstawą do dalszych działań naszej federacji dla
wsparcia bezpieczeństwa wewnątrz budynków.
Jakie są perspektywy rozwoju branży
dźwigowej w starej UE i pozostałych pań-
stwach UE, w  odniesieniu do sektora
budynków nowo wznoszonych i budyn-
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
ków modernizowanych, w tym w zakre-
sie przybudowywania i wbudowywania
szybów dźwigowych i modernizacji ist-
niejących urządzeń dźwigowych?
Większość budynków w Europie starzeje się tak
samo jak dźwigi, które się w nich znajdują. Nie tylko
z puntu widzenia bezpieczeństwa, ale również
coraz bardziej ze względu na konsumpcję energii,
modernizacja będzie odgrywać coraz większą rolę
w naszej gałęzi przemysłu w najbliższych latach.
Pomijając aspekty środowiskowe i bezpieczeństwa,
modernizacja pionowego systemu transportu we-
wnątrz budynku jest kluczem do podniesienia war-
tości każdej nieruchomości, stąd też nic dziwnego,
że leży w obszarze zainteresowania inwestorów.
ELA aktywnie promowała zastosowanie najnow-
szych norm, jak SNEL albo EN81-80, poprzez orga-
nizację seminariów w różnych krajach, promujących
wprowadzanie tych praktyk bezpieczeństwa. Tym
niemniej, wciąż jest dużo do zrobienia, aby upewnić
się, że wszystkie urządzenia dźwigowe w krajach
Unii Europejskiej są jednakowo przystosowane
do najnowszych standardów. Niestety branża
dźwigowa to nie przemysł motoryzacyjny, gdzie
łatwo jest rozebrać samochód na części i zastą-
pić go nowocześniejszym, bezpieczniejszym
produktem. Dźwig jest urządzeniem znacznie
trudniejszym do poprawienia i dostosowania do
najnowszych standardów bezpieczeństwa, przez
co w większości przypadków nie może zostać
tak po prostu zdemontowany, gdyż spowodu-
je to poważne ograniczenia w funkcjonowaniu
budynku.
Czy tworzone regulacje UE stanowią
barierę dla rozwoju branży dźwigowej,
czy też sprzyjają jej rozwojowi? Jakich
instrumentów brakuje?
Regulacje unijne bez wątpienia odgrywają
istotną rolę w procesie poprawy bezpieczeń-
stwa urządzeń dźwigowych i schodów rucho-
mych oraz zapewnianiu jednakowego bezpie-
czeństwa użytkowania dźwigów wszystkim
obywatelom Unii. Niedawno opublikowana
Dyrektywa Dźwigowa 2014/33 zmierza w kie-
runku zwiększenia nadzoru rynku. To zdecydo-
wanie poprawi przejrzystość, bezpieczeństwo,
jak również atrakcyjność naszych produktów
i w konsekwencji całego naszego przemysłu.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała Kinga Lewandowska

DEBATA EKSPERCKA
URZĄDZENIA TRANSPORTU BLISKIEGO
A DOSTĘPNOŚĆ BUDYNKÓW DLA
OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Czy windy, platformy i schody ruchome, instalowane w nowoczesnych budynkach, rzeczywiście
zapewniają osobom niepełnosprawnym dostępność do nich? Czy WT wspierają proces projektowania
obiektów przyjaznych dla niepełnosprawnych? Jak jest ze świadomością i wiedzą uczestników
procesu budowlanego? Na te pytania odpowiadają doświadczeni eksperci.
Kamil Kowalski
Absolwent Wydziału Architektury Wnętrz warszawskiej ASP.
Architekt wnętrz, projektant dostępności, grafik. Laureat
m.in. Nagrody Ministra Infrastruktury oraz Medalu Stulecia
Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od lat współpracuje
z Fundacją Integracja, działając na rzecz promowania idei
Projektowania Uniwersalnego, pomagając w tworzeniu
architektury dostępnej dla wszystkich, którzy mogą
mieć problemy z poruszaniem się lub komunikowaniem,
w tym dla osób z niepełnosprawnością. Autor publikacji
i artykułów na temat planowania dostępności, zarówno
budynków mieszkalnych, jak i komercyjnych oraz
użyteczności publicznej.
mgr inż.
Rafał Jeżowski
Emerytowany pracownik branży dźwigowej.
30
RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
JAK PANOWIE OCENIAJĄ SYTUACJĘ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
W KONTEKŚCIE PRZEPISÓW WT? CZY UWARUNKOWANIA PRAWNE,
KTÓRE W TEJ CHWILI OBOWIĄZUJĄ W NASZYM KRAJU (GŁÓWNIE
PARAGRAFY 54 I 55 WT, DOTYCZĄCE UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ
DŹWIGOWYCH) SĄ WYSTARCZAJĄCE CZY TEŻ NALEŻAŁOBY
JESZCZE BARDZIEJ POCHYLIĆ SIĘ NAD PROBLEMAMI OSÓB
Z RÓŻNEGO RODZAJU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ?
Kamil Kowalski: Ogólnym problemem dotyczącym warunków technicznych
w kontekście dostępności dla osób z niepełnosprawnością jest zbyt duża ogólność
przepisów. Przykładowo, amerykańskie standardy zgromadzone w Americans with
Disabilities Act – Standards for Accessible Design to ponad 300-stronicowy doku-
ment. Polskie przepisy w tym zakresie, zebrane z różnych ustaw i rozporządzeń
stanowią około 1/10 tych z USA.
Oczywiście, pojawiają się głosy, że przepisy ogólne pozwalają na większą ela-
styczność. Takie podejście wymaga jednak bardzo dużej świadomości ze strony
architektów, a z naszych doświadczeń audytowych wynika, że w dziedzinie
dostępności dla osób z niepełnosprawnością jest z nią kiepsko.
Możemy wymienić chociażby stosowanie napisów w alfabecie Braille’a na dotyko-
wych panelach sterujących. Próba odczytania cyfr powoduje wciśnięcie wszystkich
przycisków po kolei. W budynkach użyteczności publicznej znajdziemy również
rozwiązania nieuwzględniające parametrów wózków inwalidzkich, których wymiary
dochodzą do 75 x 120 cm, a waga do 150 kg + ciężar korzystającej z wózka
osoby. Często instalowane są np. zbyt małe podnośniki, nawet o wymiarach
70 x 80 cm i udźwigu 120 kg.
Z łatwością znajdziemy przykłady, gdzie korekta lub uzupełnienie przepisów
diametralnie zmienia istniejącą sytuację. Jeszcze na początku zeszłego roku na
każdym dworcu spotykaliśmy inne ostrzegawcze znaki dotykowe, instalowane
wzdłuż krawędzi peronów i w wielu przypadkach nasi niewidomi testerzy w ogóle
tych znaków nie wykrywali. Poprawka z czerwca 2014 roku do rozporządzenia
Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie sprawiła, że zaczęto
stosować jednolite i czytelna dla osób z dysfunkcjami wzroku znaki. Podobnych
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Fot. Meron
zmian wymagają przepisy dotyczące dźwigów osobowych. Np., ze względu na
parametry wózków inwalidzkich, powinniśmy wymagać innych wymiarów kabiny
przy umieszczeniu drzwi na dłuższym niż na krótszym boku windy. Potrzebujemy
również doprecyzowania zasad stosowania oznaczeń dotykowych. Zazwyczaj nie
zdajemy sobie sprawy, że w wielu dźwigach nie są one zgodne z ogólnie przy-
jętym dla czcionki Braille’owskiej standardem lub są pisane są skrótami w języku
angielskim, zamiast po polsku.

Rafał Jeżowski: Według mnie kluczowym problemem jest zapewnienie dostępu

przy pomocy dźwigu do wszystkich kondygnacji powyżej parteru (i poniżej, jeśli są
tam stanowiska postojowe) osobom niepełnosprawnym o kategoriach określonych
w załączniku B do normy PN-EN 81-70.

WT powinny to zapewnić na poziomie określonym w ww normie dla typu dźwigu Wszystkie urządzenia typu platformy
„2” z tablicy 1 przy budowie, a co najmniej typu „1” przy nadbudowie, rozbudowie
i przebudowie. Obecne WT w zakresie dźwigów są nieprecyzyjne i miejscami
i dźwigi, wytworzone wg dyrektywy
wadliwe. Moim zdaniem, wszystkie urządzenia typu platformy i dźwigi, wytwo- maszynowej, ze względu na cechy
rzone wg dyrektywy maszynowej, ze względu na cechy użytkowe nie powinny
użytkowe nie powinny być podstawowym
być podstawowym środkiem transportu pionowego w obiektach użyteczności
publicznej i budynkach mieszkalnych, a powinny być co najwyżej uzupełnieniem. środkiem transportu pionowego
w obiektach użyteczności publicznej
PYTANIE DO PANA KAMILA KOWALSKIEGO. JAKO ARCHITEKT
WNĘTRZ A JEDNOCZEŚNIE OSOBA ZAJMUJĄCA SIĘ NA CO DZIEŃ i budynkach mieszkalnych, a co najwyżej
ROZWIĄZYWANIEM PROBLEMÓW NIEPEŁNOSPRAWNYCH uzupełnieniem (RJ).
UŻYTKOWNIKÓW BUDYNKÓW W RAMACH FUNDACJI
INTEGRACJA, DOSKONALE ZNA SPECYFICZNE POTRZEBY TYCH
LUDZI. NA CO NAJCZĘŚCIEJ NARZEKAJĄ? CO STANOWI DLA NICH
NAJTRUDNIEJSZĄ DO POKONANIA BARIERĘ I JAKIE ROZWIĄZANIA tyflograficzne czy ścieżki dotykowe są u nas czymś nowym, często więc tworzone
MOGŁYBY ZNACZNIE POPRAWIĆ KOMFORT UŻYTKOWANIA PRZEZ są przez firmy niemające wystarczającego doświadczenia i umiejętności, a co za
NICH BUDYNKÓW? tym idzie, nie spełniają prawidłowo swojej roli.

K. K.: Łatwiej chyba wymienić elementy architektury, które osoby z niepeł-
nosprawnością chwalą. Ale już całkiem poważnie, wydaje mi się, że sytuacja
w ostatnich latach znacząco się poprawia. Nowe budynki użyteczności publicznej
zazwyczaj mają zapewnione wejścia z poziomu terenu lub przynajmniej pochylni,
dźwigi osobowe, toalety dla osób z niepełnosprawnością. Dlatego, nawet mimo
poważnych błędów sytuacja, w której jesteśmy w stanie wejść do budynku, jest
lepsza niż ta, w której prowadziły do niego ogromne schody.
Ciężko wyobrazić sobie dzisiaj centrum handlowe czy biurowiec bez windy,
ponieważ najprawdopodobniej miałby problemy z przyciągnięciem klientów.
Modne staje się też chwalenie się byciem dostępnym, ponieważ buduje to
wizerunek marki świadomej społecznie. Gorzej jest w przypadku budynków
mieszkalnych, gdzie o zakupie lokalu decyzję podejmujemy na podstawie nieco
innych kryteriów, m.in. ceny czy lokalizacji. Nie myślimy natomiast w perspektywie
20-30 lat, kiedy możemy zacząć borykać się z różnymi ograniczeniami fizycznymi.
Stąd zazwyczaj deweloperzy nie wprowadzają rozwiązań wykraczających poza
wymagane przepisami, natomiast te, które trzeba wprowadzić, realizuje się często
jak najmniejszym kosztem i niekoniecznie poprawnie.
Warto na pewno zwrócić uwagę na kilka często powtarzających się błędów, m.in.
zbyt małe przedsionki przy wejściach, brak luster naprzeciwko wejścia do kabiny
dźwigu (lustro umożliwia osobie niepełnosprawnej bezpieczne jej opuszczenie),
zbyt wysoko montowane włączniki światła czy lustra w toaletach. Ostatnio,
pojawia się coraz więcej różnego rodzaju rozwiązań dla osób niewidomych. Plany
PYTANIA DO PANA RAFAŁA JEŻOWSKIEGO. CZY W PRZEPISACH
WT KWESTIA BEZPIECZEŃSTWA W KONTEKŚCIE URZĄDZEŃ
DŹWIGOWYCH JEST OPISANA W SPOSÓB WYCZERPUJĄCY, CZY
MOŻNA JĄ JESZCZE DOPRECYZOWAĆ?
R. J.: Kwestia bezpieczeństwa dźwigów nie powinna być opisywana w WT.
Regulują to odpowiednie dyrektywy i normy zharmonizowane. Kwestia urządzeń
innych niż dźwigi, wykonywanych wg dyrektywy maszynowej stanowi odrębne
zagadnienie. Przykładem niech będzie problem bezpieczeństwa użytkowania
wszelkiego rodzaju platform zainstalowanych przed budynkami, eksploatowanych
w czasie mrozów i opadów śniegu.
JAK PAN OCENIA PODEJŚCIE INSTYTUCJI URZĘDU DOZORU
TECHNICZNEGO DO TEJŻE KWESTII BEZPIECZEŃSTWA?
R. J.: Pozytywnie.
JAKO DOŚWIADCZONY KONSTRUKTOR URZĄDZEŃ DŹWIGOWYCH
RÓŻNEGO TYPU, CO UWAŻA PAN ZA NAJWAŻNIEJSZĄ CECHĘ,
JAKA POWINNA CHARAKTERYZOWAĆ DŹWIG OSOBOWY
PRZYJAZNY DLA NIEPEŁNOSPRAWNEGO UŻYTKOWNIKA?
R. J.: To niewłaściwe pytanie, bo nie ma najważniejszej cechy. Wystarczy spojrzeć
w normę PN-EN 81-70.
31
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

JAKIE ZAŁOŻENIA KONSTRUKCYJNE W ODNIESIENIU DO

BUDYNKU ORAZ URZĄDZEŃ DŹWIGOWYCH NALEŻY PRZYJĄĆ
W TRAKCIE PROJEKTOWANIA, ZAKŁADAJĄC, ŻE Z BUDYNKU
MOGĄ KORZYSTAĆ RÓWNIEŻ OSOBY NIESPRAWNE RUCHOWO? CO
POWINNO BYĆ TU PRIORYTETEM?

K. K.: Korzystanie z budynków przez osoby z niepełnosprawnością, nie tylko ruchu,

powinno być dla projektantów oczywistością. Osoby z niepełnosprawnościami to
12,2% polskiego społeczeństwa. Do liczby tej możemy dodać wszystkie osoby,
które z jakiegokolwiek powodu mają utrudnione poruszanie się: osoby czasowo
niepełnosprawne, kobiety w ciąży, rodzice z wózkami dziecięcymi.

Podstawą jest przyjęcie odpowiednich założeń projektowych. Powinniśmy

szukać rozwiązań uniwersalnych, zamiast przeznaczonych dla osób z niepeł-
nosprawnością. Przy niewielkich różnicach, zamiast na urządzenia techniczne,
stawiajmy na pochylnie. W przypadku większych zmian poziomów w pierwszej
kolejności rozważajmy montaż dźwigu osobowego, a dopiero, jeżeli względy
techniczne na to nie pozwalają, rozważajmy kolejno zastosowanie podno-
śnika pionowego i na końcu podnośnika schodowe. Za wszelką cenę należy
również unikać stosowania schodołazów, z których osoby niepełnosprawne
boją się i nie chcą korzystać, a które zazwyczaj pasują tylko do wybranych
wózków inwalidzkich.

R. J.: Priorytetem powinna być wiedza na temat techniki dźwigowej. Jeśli projek-
tant jej nie ma, to powinien korzystać z usług specjalisty i za to płacić, tak jak płaci
specjalistom od instalacji sanitarnych,  elektrycznych itp.

Procedura projektowania we wstępnych fazach powinna obejmować:

 Określenie liczby osób na każdej kondygnacji budynku i ich mobilności.
 Dobór liczby dźwigów i ich prędkości, np. wg PN-ISO 4190-6.
 Dokonanie uzgodnień (wg zasad określonych w PN-EN 81) z dostawcą
dźwigów dotyczących:
–– zamierzonego zastosowania poszczególnych dźwigów,
–– warunków środowiskowych, Najważniejszym czynnikiem są ludzie, którzy najlepiej dostosowany obiekt mogą
–– problemów budowlanych, zamienić w miejsce nieprzyjazne, do którego osoby z niepełnosprawnością nie
–– innych aspektów związanych z miejscem zainstalowania będą chciały przychodzić i odwrotnie, w budynku, który jest zupełnie niedostępny
 Określenie standardu wykończenia kabiny, drzwi, kaset wezwań itp. architektonicznie, zapewnić tak wysoki poziom obsługi, że osoby niepełnospraw-
 Zamówienie u dostawcy dźwigów wytycznych projektowych dotyczących ne przyjdą pomimo istniejących barier. Przy czym zdecydowanie zachęcam do
szybu, maszynowni, zasilania, łączności itd. dbania o dostępność architektoniczną, na równi z otwartością na potrzeby osób
 Wykonanie projektu budynku z uwzględnieniem powyższych wytycznych. z niepełnosprawnością.

Na tych etapach powinna zapaść decyzja o przewidywanej trwałości dźwigów
CZY WŁAŚCICIELE ZASOBÓW BUDOWLANYCH UŻYTECZNOŚCI
PUBLICZNEJ ORAZ MIESZKALNYCH ROZUMIEJĄ POTRZEBY
NIEPEŁNOSPRAWNYCH UŻYTKOWNIKÓW BUDYNKÓW I CZY
STARAJĄ SIĘ WYCHODZIĆ NAPRZECIW ICH OCZEKIWANIOM?
K. K.: Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. W trakcie naszych prac
spotkaliśmy się z sytuacjami, w których wspólnota mieszkaniowa skazuje osobę
z niepełnosprawnością na brak możliwości opuszczenia budynku, nie pozwalając na
wybudowanie pochylni, ponieważ będzie szpeciła widok z okien. Znam również
sytuacje, w których w bardzo trudnych warunkach udało się znaleźć porozumienie
z konserwatorem zabytków i zapewnić w obiektach zabytkowych dostępność na
bardzo wysokim poziomie.
32
R. J.: Nie słyszałem o żadnych badaniach ogromnej populacji „właścicieli zasobów”.
Znam przypadki pozytywne, znam też przypadki, w których właściciele chcą mieć
dźwigi (i mają pieniądze), a przeciwna jest biurokracja (mogę służyć przykładami).
Najwięcej jest przypadków niezrozumienia problemu:
 przy modernizacji (np. stosowanie drzwi otwieranych ręcznie),
 przy zamawianiu taniej tandety, która często się psuje, a niepełnosprawni
boją się korzystać z takich dźwigów.
JAKI WPŁYW NA WYBÓR ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH MA, A JAKI
POWINNA MIEĆ OPTYMALIZACJA KOSZTÓW, PONOSZONYCH
Z TYTUŁU ZASTOSOWANIA OKREŚLONYCH ROZWIĄZAŃ ?
K. K.: Kolejne pytanie, na które trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Oczy-
wiście w sytuacji idealnej powiedziałbym, że optymalizacja kosztów nie powinna
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Powinniśmy dążyć do sytuacji, w której dostępność budynku jest

oczywistością i uwzględniania jest na etapie budowy czy remontu, tym
bardziej, że wiele udogodnień można wprowadzić wręcz bezkosztowo (KK).

W budynkach użyteczności publicznej i budynkach mieszkalnych umieszczono

– i umieszcza się nadal – dźwigi (i inne urządzenia temu podobne), które wytrzymują
kilka lat, a często już się sypią (tj. wymagają wymiany zespołów) po zakończeniu
gwarancji. Mogę służyć licznymi przykładami.

CZY KIERUNEK, W KTÓRYM EWOLUUJĄ PRZEPISY WT,

JEST WŁAŚCIWY I KORZYSTNY Z PUNKTU WIDZENIA OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH?
Fot. Materiały prasowe Schindler/© Schindler press picture

K. K.: Od 2002 roku, czyli daty wprowadzenia warunków technicznych w życie, nie
było poważnych zmian dotyczących dostępności, choć w ostatnich latach pojawiło
się wiele nowych możliwości technicznych, nowych rozwiązań. Szczególnie duży
rozwój obserwujmy w dziedzinie dostępności dla osób z dysfunkcjami wzroku
czy słychu. Wydaje się, że przepisy nie nadążają za tymi zmianami.

R. J.: Ewolucję widać, np. zmiany w § 193 WT ust. 2 a). Z jakością gorzej. Do tej
pory większość architektów uważa, że kabina przelotowa kątowo powinna mieć
wymiary 1,1 x 1,4 m – bo tak określają WT. A gdzie zdrowy rozsądek? Proszę
obejrzeć chociażby dźwig w Domu Medyka w Warszawie.

Z RACJI POSTĘPUJĄCEGO PROCESU STARZENIA SIĘ

SPOŁECZEŃSTWA I STALE ZWIĘKSZAJĄCEJ SIĘ LICZBY OSÓB
Z OGRANICZONĄ SPRAWNOŚCIĄ RUCHOWĄ, DOSTOSOWANIE
WYPOSAŻENIA BUDYNKÓW, W TYM TAKŻE URZĄDZEŃ
być zupełnie brana pod uwagę przy zapewnianiu dostępności obiektu. Wiemy DŹWIGOWYCH DO POTRZEB TYCHŻE OSÓB WYDAJE SIĘ
jednak, że rzeczywistość jest inna. KONIECZNOŚCIĄ. CZY W OSTATNIM CZASIE POJAWIŁY SIĘ NA
ŚWIECIE INTERESUJĄCE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE, KTÓRE
Spotykamy się z sytuacjami, w których trudne do sfinansowania są bieżące remonty. ZNALAZŁYBY SWOJE ZASTOSOWANIE RÓWNIEŻ W POLSCE? JAKIE
Trudno więc nie optymalizować kosztów, a dostępność obiektu będzie miała TRENDY DOMINUJĄ OBECNIE W PROJEKTOWANIU DŹWIGÓW POD
drugo, a nawet trzeciorzędne znaczenie. Znam także instytucje, które potrafią KĄTEM NIEPEŁNOSPRAWNYCH UŻYTKOWNIKÓW?
pozyskać fundusze na realizację dowolnego pomysłu, gdzie optymalizacja kosztów
ma niewielkie znaczenie. R. J.: Sugerowałbym śledzenie norm i ich nowelizacji a także udział w targach
dźwigowych w Kielcach i Augsburgu (przemiennie co roku).
Ocena sytuacji jest więc indywidualna. Powinniśmy jednak dążyć do sytuacji, w której
dostępność budynku jest oczywistością. Nie zapominajmy też, że w pewnych sy- K. K.: Ciekawymi rozwiązaniami są stosowane w biurowcach centralne systemy
tuacjach stosowanie wybranych rozwiązań uniwersalnie dostępnych jest opłacalne, zarządzania ruchem dźwigów osobowych, które pozwalają na oszczędności energii
np. we wspomnianych już centrach handlowych. i skrócenie czasu oczekiwania na przyjazd kabiny. W sposób pośredni wpływają
one na wygodę użytkowników i szeroko rozumianą dostępność obiektu.
Warto też zwrócić uwagę, że koszty dostosowania obiektu na etapie budowy czy
remontu są znacznie mniejsze niż wprowadzenie tych samych rozwiązań, po za- Warto także zwrócić uwagę na nowości w dziedzinie podnośników. Pojawiają
kończeniu prac. Wiele udogodnień możemy wprowadzić wręcz bezkosztowo, nie się urządzenia, które są prawie niewidoczne, ukryte w posadzce lub schodach.
ma np. znaczenia czy dolna krawędź lustra znajdzie się na wysokości 80 czy 130 cm. W drugim przypadku, gdy chcemy skorzystać z podnośnika, wszystkie stopnie
zjeżdżają na jeden poziom tworząc poziomą platformę, a po skorzystaniu z niej
R. J.: Nigdy nie słyszałem w rozmowach z klientem słów „optymalizacja kosztów”. wracają ponownie do układu schodów. Są to świetne rozwiązania do obiektów
Zawsze chodzi o najniższą cenę, czasem o najwyższą prowizję, a jakość i trwałość zabytkowych, w których niejednokrotnie musimy przekonać konserwatora
nikogo nie obchodzi. zabytków do wprowadzenie określonych zmian.
33
 StowarzySzenie Producentów Betonów
02-829 Warszawa, ul. Mączeńskiego 2
tel. 022 643-64-79, fax 022 643-78-41
www.s-p-b.pl; e-mail:biuro@s-p-b.pl

Beton komórkowy
to lekki porowaty materiał o najwyższej
izolacyjności cieplnej wśród materiałów
używanych do murowania ścian

PreFaBrykaty Betonowe
to bardzo dobrej jakości wyroby, o nowo-
czesnych kształtach i efektownej fakturze
zewnętrznej, zdrowe, tanie, spełnianiące
wszystkie aktualne wymagania budownic-
twa posiadające wymagane certyfikaty

Prefabrykacja – jakość, trwałość, różnorodność

Wstęp 1

Prefabrykacja
– jakość, trwałość, różnorodność
- Zeszyt 1 -

skierowany do:
inwestorów, projektantów,
wykonawców, inżynierów,
studentów budownictwa
uczniów techników budowlanych
 URZĄDZENIA DŹWIGOWE, SCHODY RUCHOME ORAZ INNE
URZĄDZENIA DO TRANSPORTU BLISKIEGO
PRZEPISY OGÓLNE DOTYCZĄCE BUDYNKÓW

 § 2 ust.1 – sytuacje prawne, w których wymagane jest stosowanie przepisów
WT
ust.2-4 – sytuacje prawne dotyczące budynków istniejących, w których wymagane
jest stosowanie przepisów WT, odstępstwa od stosowania WT
 § 2 ust. 5 – zasada odnoszenia się przepisów WT do budynków oraz części
o takim przeznaczeniu
 § 3 pkt 1 – definicja zabudowy śródmiejskiej
pkt 4-6 – definicje budynków z uwagi na przeznaczenie
pkt 15 – definicja poziomu terenu
pkt 16-18 – definicja kondygnacji z podziałem nadziemna i podziemna
 § 4 – definicja pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi: czasowy i stały
 § 5 – definicja pomieszczeń nie przeznaczonych na pobyt ludzi
 § 6 – metoda określania wysokości budynku
 § 8 – podział budynków z uwagi na wysokość lub liczbę kondygnacji
nadziemnych
 § 55 ust.1 – warunek zapewnienia dostępu osobom
niepełnosprawnym dostępu do mieszkań położonych na pierwszej
kondygnacji nadziemnej oraz do kondygnacji podziemnej zawierającej
miejsca postojowe dla samochodów osobowych, w przypadku
niewyposażenia budynków mieszkalnych wielorodzinnych w dźwigi
ust.2 – warunek zainstalowania urządzeń technicznych w niskich
budynkach zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej,
niewymagających wyposażenia w dźwigi, w celu zapewnienia osobom
niepełnosprawnym dostępu na kondygnacje z  pomieszczeniami
użytkowymi, z których mogą korzystać. Wyłączenie z obowiązku
budynków koszarowych, zakwaterowania w zakładach karnych, aresztach
śledczych oraz zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich.
ust.3 – warunek dopuszczający niewyposażanie w dźwigi budynku
mieszkalnego wielorodzinnego do 5. kondygnacji nadziemnych włącznie,
jeśli wszystkie pomieszczenia na ostatniej kondygnacji są częścią mieszkań
dwupoziomowych
ust.4 – warunek dopuszczający zmianę sposobu użytkowanych
pomieszczeń na mieszkania w budynku niewyposażonym w dźwigi, na
którego budowę została wydana decyzja o pozwoleniu na budowę przed
dniem 1 kwietnia 1995 r., zlokalizowanych na poddaszu usytuowanym
bezpośrednio nad 4. kondygnacją
Urządzenia dźwigowe mają istotne znaczenie z punktu widzenia komfortu użytkowania budynku. Wysokość operacyjna, którą ustali
się dla postawienia obowiązku wyposażania budynków w dźwigi, zależy od względów społecznych i rachunku ekonomicznego
inwestora. Z punktu widzenia potrzeb osób niepełnosprawnych (szczególnie poruszających się na wózkach inwalidzkich), warunkiem
podstawowym i bezdyskusyjnym jest zapewnienie dostępności budynków mieszkalnych wielorodzinnych i użyteczności publicznej.
4 ust.3 – zwolnienie z obowiązku wykonywania dylatacji dźwigów: z napędem hydraulicznym, towarowych małych,
1 5
2 6
5 WYMAGANIA DLA SZYBU DŹWIGOWEGO I MASZYNOWNI
 § 96 ust.1 – sytuowanie pomieszczeń technicznych z urządzeniami emitującymi hałasy lub drgania
 § 196 ust.1 – wymaganie oddylatowania szybu dźwigowego z napędem elektrycznym w budynku mieszkalnym
wielorodzinnym i zamieszkania zbiorowego
ust.2 – warunek dopuszczający nie wykonywanie dylatacji, jeśli pomieszczenia mieszkalne oddzielone są od szybu po-
mieszczeniami nieprzeznaczonymi na stały pobyt ludzi oraz zastosowano w szybie zabezpieczenia przed przenoszeniem
drgań z prowadnic jezdnych na konstrukcję budynku ponad poziom dopuszczalny hałasu i drgań
z maszynownią dolną lub boczna oraz z wciągarkami bezreduktorowymi, w szczególności, gdy szyb zabezpieczono przed
przenoszeniem drgań z prowadnic jezdnych na konstrukcję budynku, tak, by nie przekraczać dopuszczalnych poziomów
przenikających do mieszkań hałasu i drgań
 § 197 ust.1 – wymogi dla mocowania zespołów napędowych
ust.2 – zakaz sytuowania maszynowni dźwigu obok pokojów mieszkalnych, z wyłączeniem kondygnacji nadbudowanej
lub powstałej w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne
ust.3 – podstawowe wyposażenie maszynowni, w szczególności w urządzenia umożliwiające podnoszenie elementów
instalacji dźwigowych

 § 54 ust.1 – obowiązek instalowania dźwigów osobowych w budynkach,
w zależności od liczby osób przebywających w pomieszczeniu na kondygnacji
położonej na określonej wysokości
ust.2 – obowiązek zapewnienia dojazdu z poziomu terenu i dostępności
na wszystkie kondygnacje użytkowe osobom niepełnosprawnym w budynku
mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego oraz budynku
użyteczności publicznej
ust.3 – warunek dopuszczający usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie
spocznika między piętrowego w przypadku wbudowywania lub przybudowywania
szybu dźwigowego, jeśli zostanie zapewniony dostęp do kondygnacji użytkowej
osobom niepełnosprawnym
 Załącznik nr 1 – Wykaz Polskich Norm powołanych w WT 3  § 198 ust.1 – dop. temperatura min. dla szybów i maszynowni umieszczanych poza obrębem budynku
 § § 328-329 i Załącznik nr 2 – Wymagania izolacyjności  § 199 – zakaz prowadzenia bezpośrednio pod szybami dźwigowymi dróg komunikacyjnych oraz sytuowania
cieplnej i inne wymagania związane z oszczędnością energii pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, z wyłączeniem przypadków, gdy strop pod szybem wytrzymuje obciążenie
zmienne co najmniej 5 000 N/m2, a pod trasą jazdy przeciwwagi znajduje się filar oparty na stałym podłożu lub gdy
 Załącznik nr 3 – Stosowane w rozporządzeniu określenia przeciwwaga wyposażona jest w chwytacze
dotyczące palności i rozprzestrzeniania ognia oraz odpowiadające im
europejskie klasy reakcji na ogień i klasy odporności dachów na ogień  § 200 – nakaz umieszczania dźwigów w szybach indywidualnych w szpitalach i budynkach opieki społecznej,
zewnętrzny w pozostałych budynkach maks. 3 dźwigi w jednym szybie
 § 202 – wymóg spełniania przez pomieszczenie maszynowni, linowni oraz szyb dźwigu, w tym nadszybia i pod-
szybia, szczegółowych przepisów o dozorze technicznym

 § 253 ust.3 – klasa odporności ogniowej ścian i stropu szybu dźwigu dla ekip ratowniczych
ust.4 – nakaz wyposażania szybu dźwigu dla ekip ratowniczych w urządzenia zapobiegające zadymieniu

WYMAGANIA TECHNICZNE DLA URZĄDZEŃ DŹWIGOWYCH  § 315 – ogólny warunek ochrony przed zawilgoceniem

 § 193 ust.1 – skryteria doboru: liczba i parametry techniczno-użytkowe należy
dobierać z  uwagi na przeznaczenie budynku, jego wysokość oraz liczbę i  rodzaj
użytkowników
ust.2 – obowiązek przystosowania co najmniej jednego dźwigu służącego komunikacji
ogólnej w budynku z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, a także w każdej
wydzielonej w pionie, odrębnej części, do przewozu mebli, chorych na noszach i osób
niepełnosprawnych
ust.2a – minimalne wymiary i wyposażenie kabiny dźwigu osobowego dostępnego
dla osób niepełnosprawnych
ust.3 – warunek dopuszczający w śródmiejskiej zabudowie uzupełniającej w średnio
wysokim budynku mieszkalnym wielorodzinnym mającym nie więcej niż 3 mieszkania
WYMAGANIA DLA POCHYLNI I SCHODÓW RUCHOMYCH
 § 66 – wymóg zapewnienia dostępu do pomieszczeń położonych na różnych
poziomach
dostępne z  klatki schodowej na kondygnacji, niespełnianie wymagań,
o których mowa w ust.2
 § 194 ust.1 – wymaganie dostępu do dźwigu z każdej kondygnacji
użytkowej, z  wyłączeniem kondygnacji nadbudowywanej lub powstałej
w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne lub inne cele użytkowe
ust.2 – dopuszczalna granica poziomów podłogi kabiny dźwigu
i posadzki kondygnacji użytkowej przy wyjściu z dźwigu
 § 195 – minimalna odległość manewrowa, pomiędzy zamkniętymi
drzwiami przystankowymi dźwigu a przeciwległą ścianą lub inną przegrodą
 § 67 – wymóg instalowania w budynku schodów lub pochyli stałych
niezależnie od faktycznego zainstalowania w budynku schodów lub
pochylni ruchomych
WYMAGANIA DLA GARAŻY
 § 19 – wymagana odległość otwartego garażu wielopoziomowego dla samo-
chodów osobowych od okien pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi
 § 103 ust. 1 – zapewnienie dojazdu dla samochodów do garażu położonego
poniżej lub powyżej terenu, (pochylnia lub odpowiednie urządzenie do transportu
pionowego)
 § 104 – zapewnienie dojazdu (drogi manewrowej) do stanowisk postojowych
w garażu jednoprzestrzennym
 § 105 – warunki stosowania pochylni, przeznaczonych do ruchu samochodów
oraz urządzeń dźwigowych lub innych urządzeń podnośnych, umożliwiających transport
pionowy osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich na inne
kondygnacje, które wymagają dostępności dla tych osób
 § 274 – 278 – bezpieczeństwo pożarowe: klasa odporności pożarowej, po-
wierzchnia strefy pożarowej, długość przejścia i wyjść ewakuacyjnych
 § 280 – połączenie garażu z budynkiem za pomocą przedsionka ppoż.
WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO
DOTYCZĄCE DŹWIGÓW
 § 183 ust.2 – wymóg stosowania przeciwpożarowego wyłącznika prądu,
odcinającego dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów
zasilających instalacje i urządzenia, które muszą funkcjonować podczas pożaru
ust.3 – lokalizacja przeciwpożarowego wyłącznika prądu
ust. 4 – zakaz samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym
zespołu prądotwórczego w przypadku odcięcia dopływu prądu wyłącznikiem
ppoż., z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne
 § 193 ust.4 – dźwigi przeznaczone dla ekip ratowniczych
 § 252 – zakaz zaliczania schodów i pochylni ruchomych do dróg ewa-
kuacyjnych
 § 253 ust.1 – wymóg dostosowania przynajmniej jednego dźwigu do potrzeb
ekip ratowniczych w każdej strefie pożarowej w budynku ZLI, ZLII, ZLIII lub ZLV,
mającym kondygnację z posadzką na wysokości 25 m ponad poziom terenu przy
najniżej położonym wejściu do budynku oraz w budynku wysokościowym ZLIV
ust.2 – warunki, jakie musi spełniać dojście do dźwigu dla ekip ratowniczych
 § 316 – 318 – zabezpieczenia budynków posadowionych na gruncie, gdzie zachodzi zjawisko przenikania wody
do pomieszczeń
 § 322 – wymagania ochrony przez zagrzybieniem
 § 323 – ogólne warunki ochrony przed hałasem pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących wyposażenie
techniczne budynku
 § 326 – wymagania izolacyjności akustycznej dla elementów, urządzeń i przewodów w budynku
 § 327 ust.1 – zakaz sytuowania przy pomieszczeniach mieszkalnych pomieszczeń technicznych o szczególnej
uciążliwości, takich jak szyby i maszynownie dźwigowe, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w § 196 ust.2
oraz w § 197 ust.2
ust.2 – zakaz powodowania powstawania nadmiernych hałasów i drgań, utrudniających eksploatację lub uniemożliwia-
jących ochronę użytkowników pomieszczeń przed ich oddziaływaniem
ust.3 – obowiązek odpowiedniego posadowienia urządzeń oraz ich połączenia z przewodami i elementami konstrukcyjnymi
budynku, jak również połączenia poszczególnych odcinków przewodów między sobą i z elementami konstrukcyjnymi
budynku, aby zapobiegać powstawaniu i rozchodzeniu się hałasów i drgań do pomieszczeń podlegających ochronie
ust.4 – obowiązek zapewnienia odpowiedniej konstrukcji ścian i stropów oraz innych elementów budowlanych po-
mieszczeń technicznych i garaży w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego, w sposób
uniemożliwiający przenikanie z tych pomieszczeń hałasów i drgań do pomieszczeń podlegających ochronie
 Kryteria doboru dźwigów zostały uszczegółowione korytarza na najwyżej położonej kondygnacji wymagania kondygnacje nadbudowywane lub po- kalnych pomieszczeniami nieprzeznaczonymi na W aktualnych przepisach [3], w § 183 ust.2
w aktualnych przepisach w ust. 1 w § 193 [3] – liczbę lub nad tą kondygnacją, wstałe w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne stały pobyt ludzi oraz zastosowania w nieoddylato- i 3, zawarty jest zapis, iż przeciwpożarowy

WYMAGANIA DLA URZĄDZEŃ

i parametry techniczno-użytkowe dźwigów należy 2. zaopatrzenia drzwi w korytarzu, o którym lub inne cele użytkowe. Doprecyzowano różnicę wanym szybie zabezpieczeń przed przenoszeniem wyłącznik prądu, odcinający dopływ prądu do
ustalać z uwzględnieniem przeznaczenia budynku, mowa w pkt 1, w urządzenie do samoczyn- poziomów podłogi kabiny dźwigu, zatrzymującego drgań z prowadnic jezdnych na konstrukcję budynku, wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów
jego wysokości oraz liczby i rodzaju użytkowników. nego zamykania. się na kondygnacji użytkowej i posadzki tej kondy- tak, aby poziomy hałasu i drgań przenikających do zasilających instalacje i urządzenia, których

DŹWIGOWYCH W ŚWIETLE PRZEPISÓW

gnacji przy wyjściu z dźwigu. pomieszczeń mieszkalnych nie przekraczały wartości funkcjonowanie jest niezbędne podczas
§ 112 [2] precyzyjnie wskazywał intencję wymiarów W myśl § 113 [2] dźwigi w budynkach należało dopuszczalnych. Z wymogu tego zwolnione są pożaru, należy stosować w strefach pożaro-
minimalnych kabiny dźwigu, stanowiąc, iż instalowany instalować poza powierzchnią zajętą przez klatki Obowiązujące przepisy nie uwzględniają możliwości dźwigi z napędem hydraulicznym, dźwigi towarowe wych o kubaturze przekraczającej 1 000 m3

– PRZEGLĄD HISTORYCZNY
dźwig powinien był być przystosowany do przewozu schodowe, z dopuszczeniem lokalizacji w obrębie wykonywania przejść międzyklatkowych na ostatniej małe, dźwigi z maszynownią dolną lub boczną oraz lub zawierającej strefy zagrożone wybuchem.
mebli i ludzi na noszach. Kolejne dźwigi instalowane klatek w budynkach mieszkalnych o wysokości od kondygnacji, a także wprost ustalają minimalne wy- dźwigi z wciągarkami bezreduktorowymi, w szcze- Wyłącznik ten powinien być umieszczony
w budynku takiego wymogu nie musiały spełniać. 15 do 55 m. Dostęp do dźwigu powinien był być magania dla kabiny dźwigu osobowego. W średnio gólności zastosowania w nieoddylatowanym szybie w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub
Ust.3 ustalał normę minimalną w zakresie liczby zapewniony z każdej kondygnacji, z wyjątkiem bu- wysokim budynku mieszkalnym wielorodzinnym dźwigowym zabezpieczeń przed przenoszeniem złącza i odpowiednio oznakowany.
Miejscowe przepisy policyjno-budowlane dla miast [1], których projekt przygotowano w 1930 r, na dźwigów, uzależniając ją od wysokości budynków. dynków niemieszkalnych, gdzie dopuszczone było mającym nie więcej niż 3 mieszkania dostępne drgań z prowadnic jezdnych na konstrukcję budynku.
podstawie mandatu wynikającego z rozporządzenia Prezydenta RP z 16 lutego 1928 r. pokazują, iż W budynkach o wysokości powyżej 25 m należało niespełnienie tego ustalenia, uzasadnione względami z klatki schodowej na kondygnacji, stanowiącym Zgodnie z ust.6 § 115, dopuszczone było usy-
instalować co najmniej dwa dźwigi. W budynkach funkcjonalno-użytkowymi lub technologicznymi. fragment śródmiejskiej zabudowy, dopuszcza się W myśl ust.3 § 117 [2], zespoły napędowe w ma- tuowanie szybów i pomieszczeń dźwigowych
komfort użytkowania budynków, z uwagi na przemieszczanie się na kondygnacje wyżej położone, mieszkalnych wielorodzinnych o układzie klatkowym, instalowanie dźwigu niespełniającego wymagań, szynowni dźwigu musiały być zabezpieczone przed poza obrębem budynków, pod warunkiem
nie był bez znaczenia. Obecne wymagania dla dźwigów zawarte są w kilku działach rozporządzenia mających nie więcej niż 11 kondygnacji i 3 mieszkania Zgodnie z § 115 ust.2 [2], szerokość spocznika przed o których mowa w ust.2, z wyjątkiem wymogu przy- przenoszeniem drgań na konstrukcję budynku. W razie zapewnienia ich ogrzewania.
Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny dostępne z klatki schodowej na poszczególnych dźwigiem była nie mniejsza niż: dla dźwigu osobo- stosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych. zastosowania maszynowni górnej dopuszczone było
kondygnacjach, dopuszczalne było instalowanie wego – 1,6 m, dla dźwigu osobowo-towarowego doprowadzenie dźwigu tylko do spocznika między- Aktualne przepisy – § 198 [3] – wymagają, aby
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późn. zm.) [3]. Sformułowane zostały jednego dźwigu w obrębie jednej klatki schodowej, – 1,8 m, dla dźwigu służącego do przewozu łóżek Kolejny przepis, zawarty w § 293 [1], wskazywał kondygnacyjnego, z tym, że umieszczanie maszynowni szyby i maszynownie dźwigów umieszczone
z uwagi na bezpieczeństwo użytkowania i bezpieczeństwo pożarowe oraz potrzeby bytowe. przystosowanego do przewozu mebli i ludzi na z chorymi – 3 m. obowiązek umieszczania i  urządzania dźwigów obok pomieszczeń mieszkalnych było zabronione. poza obrębem budynków były tak zaprojek-
noszach, pod warunkiem: w taki sposób, aby ruch ich nie zakłócał spokoju towane, aby występowała w nich temperatura
1. zapewnienia dojścia do dźwigu na drugiej klatce Aktualne przepisy podtrzymują zasadę dostępności mieszkańców. Obecnie, zgodnie z § 197 [3], zespoły napędowe nie niższa niż +5 0C. Dodatkowo wymaga-
schodowej za pomocą obudowanego krytego do dźwigu z każdej kondygnacji, wyłączając z tego dźwigu muszą być zamocowane w sposób unie- ne jest, aby szyby dźwigu były wykonane
Potrzeba ta została zapisana w [2] jako wymaganie możliwiający przenoszenie drgań na konstrukcję z materiałów niepylących lub zabezpieczone
oddylatowania szybu dźwigowego od konstrukcji budynku. Sytuowanie maszynowni dźwigów obok powłoką niepylącą.
W dziale XVI [1] zawarte były podstawowe wy- symalnym nachyleniu nie większym niż ustalone budynku i ustawiania na niezależnych fundamentach. pokojów mieszkalnych jest zabronione, z wyłą-
magania dla dźwigów osobowych i towarowych. w § 70 lub zastosować odpowiednie urządzenia Ponadto istniał wymóg odpowiedniej wentylacji szybu czeniem kondygnacji nadbudowanej lub powstałej Utrzymano w [3] przepis, zawarty w § 118 [2],
Zgodnie z § 292 budynki mieszkalne o 5-ciu lub do transportu pionowego. (§ 115 ust.3). w wyniku adaptacji strychu na cele mieszkalne, iż w szybach dźwigowych można umieszczać
więcej kondygnacjach, rozumianych jako parter z zachowaniem warunków określonych w § 96. urządzenia i przewody wyłącznie związane
i 4 piętra, należało zaopatrzyć w dźwigi osobowe W myśl ust.2 § 54, jeśli budynek mieszkalny wie- Dopuszczone było, zgodnie z § 294 [1], urządzanie z pracą dźwigu, dodając ponadto – § 201 [3]
i towarowe. lorodzinny, budynek zamieszkania zbiorowego dźwigów w świetlikach, pod warunkiem, że najmniej- W myśl § 116 [2], umieszczanie pod dźwigami po- – iż możliwe jest także umieszczenie urzą-
oraz budynek użyteczności publicznej jest wypo- szy dopuszczalny przekrój poziomy świetlika będzie mieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi lub dróg dzeń i przewodów związanych z konserwacją
Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki sażony w dźwig, należy zapewnić do niego dojazd powiększony o przekrój poziomy dźwigu. W przy- komunikacyjnych było zabronione. W uzasadnio- dźwigu.
Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje padku urządzania dźwigu pomiędzy biegami schodów nych przypadkach ,właściwy organ inspekcji pracy,
1980 r. w sprawie warunków technicznych, jakim użytkowe osobom niepełnosprawnym. Wymogi w klatce schodowej oświetlonej za pomocą górnego w porozumieniu z organem dozoru technicznego, Przepisy zawarte w [2] odnosiły się do garaży.
powinny odpowiadać budynki (Dz. U. nr 17, poz. te nie muszą być spełnione w przypadku wbudo- światła, przestrzeń, pomiędzy biegami schodów mógł zezwolić na odstępstwa od przepisu ust.1 W myśl § 163 ustalono, iż wielopoziomo-
62 z późn.zm.) [2] ustalało szczegółowe wymagania wywania lub przybudowywania szybu dźwigo- mierzona w rzucie poziomym, powinna była być w odniesieniu do dróg komunikacyjnych. wy parking i garaż musiały posiadać transport
dla dźwigów, określone w szczególności w Rozdziale wego do istniejącego budynku. Dopuszczalne jest powiększona o przekrój poziomy dźwigu. pionowy samochodów odbywający się po
13 „Dźwigi w budynkach” Działu IV „Warunki kon- usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie Wymaganie to zostało utrzymane w § 199 [3] jako pochylniach o  własnej sile motoru lub za
strukcyjno-budowlane, jakim powinny odpowiadać spocznika między piętrowego, jeśli zostanie zapew- Tak jak obecnie w [3], przepisy [2] określały wyma- zakaz prowadzenia bezpośrednio pod szybami pomocą dźwigów bądź innych urządzeń
budynki i urządzenia”. niony dostęp do kondygnacji użytkowej osobom gania zabezpieczające przed hałasem i drganiami. dźwigowymi dróg komunikacyjnych oraz sytuowa- mechanicznych.
niepełnosprawnym. W odniesieniu do budynków nia pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi.
Zgodnie z § 111[2] dźwigi, niezależnie od schodów, mieszkalnych wielorodzinnych istnieje odrębny Aktualnie, ochrona przed hałasem i drganiami re- Z zakazu tego wyłączono przypadki, gdy strop pod Zgodnie z § 115 [2], ściany i stropy szybu
musiały być instalowane: przepis łagodzący. gulowana jest w Dziale IX. W myśl § 327 ust.1 szybem dźwigu wytrzymuje obciążenie zmienne co dźwigowego musiały mieć klasę odporno-
1. w budynkach mieszkalnych i w budynkach za- zakazane jest sytuowanie przy pomieszczeniach najmniej 5 000 N/m2, a pod trasą jazdy przeciwwagi ści ogniowej wymaganą dla ścian nośnych
mieszkania zbiorowego o wysokości powyżej W przypadku braku dźwigu w budynku mieszkal- mieszkalnych pomieszczeń technicznych o szcze- znajduje się filar oparty na stałym podłożu lub gdy i stropów danego budynku. W myśl § 234
15 m, nym wielorodzinnym, z punktu widzenia potrzeb gólnej uciążliwości, takich jak szyby i maszynownie przeciwwaga wyposażona jest w chwytacze. do ewakuacji mogły służyć dźwigi, których
2. w każdym budynku mieszkalnym i zamieszkania osób niepełnosprawnych, w ust.1 § 55 zawarty jest dźwigowe, z wyjątkiem przypadku nadbudowy lub spocznik jest oddzielony przedsionkiem
zbiorowego, w którym powyżej pierwszej wymóg wykonania pochylni lub zainstalowania od- adaptacji strychu na cele mieszkaniowe, o których W [2], jak i aktualnie w [3], znaleźć można prze- przeciwpożarowym od reszty kondygnacji
kondygnacji znajdują się mieszkania lub po- powiednich urządzeń technicznych, umożliwiających mowa w § 196 ust.2 oraz w § 197 ust.2. pisy dotyczące liczby dźwigów, które mogą być lub, jeżeli hol dźwigowy zostanie oddzielony
mieszczenia przeznaczone dla osób niepeł- dostęp takim osobom do mieszkań położonych na umieszczane w jednym szybie. Zgodnie z § 117 drzwiami o co najmniej półtoragodzinnej
nosprawnych, pierwszej kondygnacji nadziemnej oraz do kondy- Zgodnie z § 115 ust.4 [2] w wypadkach, w których [2] zabronione było umieszczanie w jednym szybie odporności ogniowej, przy czym zastoso-
3. w budynkach nie wymienionych w pkt 1 i 2, gnacji podziemnej, zawierającej miejsca postojowe szyby dźwigowe lub maszynownie przylegały do więcej niż 3 dźwigów, natomiast w budynkach wanie dźwigu do celów ewakuacji nie może
w których podłoga najwyższej kondygnacji jest dla samochodów osobowych. pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi lub przeznaczonych do celów leczniczych i opieki spo- powodować zmniejszenia szerokości wyjść
położona wyżej niż 25 m nad terenem, jeżeli wymagały tego względy użytkowe, szyby nale- łecznej każdy dźwig powinien był być umieszczony i dróg ewakuacyjnych.
4. w każdym budynku niezależnie od wysokości, Z kolei, w niskich budynkach zamieszkania zbio- żało dodatkowo izolować pod względem akustycz- w odrębnym szybie.
jeżeli wymagają tego względy użytkowe lub rowego i  budynkach użyteczności publicznej, nym, zapewniając w sąsiadujących pomieszczeniach W myśl aktualnego przepisu – § 193 ust.4
technologiczne. niewymagających wyposażenia w dźwigi, należy poziom natężenia hałasu poniżej dopuszczalnego. Aktualny przepis, zawarty w § 200, ustala, że w szpi- [3] – dźwigi przeznaczone dla ekip ratowni-
zainstalować urządzenia techniczne, zapewniające talach i budynkach opieki społecznej każdy dźwig czych powinny spełniać wymagania określone
Aktualne przepisy – 54 [3] – ustalają zasadę wypo- osobom niepełnosprawnym dostęp na kondygnacje Aktualne przepisy – § 196 [3] – podtrzymują obo- powinien być umieszczony w odrębnym szybie. w § 253 oraz w przepisach odrębnych, doty-
sażania budynków w dźwigi, z uwagi na wysokość z pomieszczeniami użytkowymi, z których mogą wiązek oddylatowania od ścian i stropów szybów Utrzymano przepis, iż w innych budynkach w jednym czących ochrony przeciwpożarowej.
operacyjną oraz liczbę osób mających przebywać korzystać. dźwigowych z napędem elektrycznym w budynku szybie można umieszczać nie więcej niż 3 dźwigi.
w pomieszczeniach. W aktualnych przepisach znaj- mieszkalnym wielorodzinnym i zamieszkania zbio- Aktualne przepisy w § 202 wskazują ponadto,
duje się też odniesienie się transportu samochodów W myśl ust.2 § 111 [2], liczbę dźwigów należało rowego. W budynkach tych dopuszcza się insta- Zgodnie z ust.2 § 117 [2], dźwig musiał mieć w holu iż pomieszczenia maszynowni, linowni oraz
osobowych. Zgodnie z § 103, do garażu położo- ustalać na podstawie obliczeń uwzględniających lowanie dźwigów z napędem elektrycznym bez wejściowym w budynku wyłącznik awaryjny, umiesz- szyby dźwigów, w tym nadszybia i podszy-
nego poniżej lub powyżej terenu należy zapewnić przeznaczenie budynku, jego wysokość i liczbę wykonywania dylatacji szybów dźwigowych, pod czony w oszklonej wnęce, z trwałym napisem „wy- bia, powinny spełniać szczegółowe przepisy
dojazd dla samochodów za pomocą pochylni o mak- użytkowników. warunkiem ich oddzielenia od pomieszczeń miesz- łącznik dźwigu”. o dozorze technicznym.
 MIEJSCE NA
TWOJĄ WIZJĘ
NOWOCZESNEGO BUDYNKU

Fot. sxc.hu
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

RYNEK DŹWIGÓW ROŚNIE opracowanie: { Rafał Jeżowski }

W  Polsce eksploatowanych jest obecnie ok.

Rok 2010 2011 2012 2013 2014
99 tysięcy dźwigów osobowych i osobowo-to-
Liczba 83 937 87 488 91 415 94 770 98 810
warowych. W ostatnich latach liczba wszystkich
dźwigów osobowych i osobowo-towarowych Tabela 1. Liczba dźwigów osobowych i osobowo-towarowych eksploatowanych w Polsce
eksploatowanych w kraju kształtowała się nastę- (dane Urzędu Dozoru Technicznego)
pująco (Tab. 1):

Jest to, w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców,

2-2,5 raza mniej niż w krajach rozwiniętych takich Dźwigi osobowe  Rok instalacji
i osobowo-
jak Niemcy. Francja, Włochy, Wielka Brytania. -towarowe 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Nowe instalowane
2674 3444 4724 4971 4723 5163 5599 5196 5580 
DŹWIGI WEDLE DEFINICJI w latach

Rynek dźwigów jest rynkiem produktów. Uściślij- w tym o napędzie

1902 2643 3759 3957 3610 3941 4374 4088 4295 
elektrycznym
my, że tym produktem jest dźwig w rozumieniu
w tym o napędzie
dyrektywy dźwigowej 95/16/WE, zmienionej hydraulicznym
772 801 965 1014 980 958 961 783 837 
dyrektywą 2006/42/WE. Ze względu na za- w tym bez maszynowni 1366 1668 2767 2883 2512 2818 3243 2990 3298
wiłość tej definicji czytelników odsyłamy do
Rozporządzenia Ministra Gospodarki z  dnia Tabela 2. Przegląd rynku dźwigów w Polsce (według danych UDT).
5 listopada 2008 r., zmieniającego rozporzą-
dzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla
dźwigów i  ich elementów bezpieczeństwa Rok Liczba

(Dz. U. Nr 203, poz. 1270.). 1975 4 745

Do tej tabeli czytelnikom należy się komentarz. 1976 5 252
dźwig – urządzenie podnoszące obsługujące okre- Widoczna jest duża dynamika liczby sprzeda- 1976 5 688
ślone poziomy, wyposażone w podstawę ładunko- nych/zmontowanych dźwigów (new installation).
1978 5 288
wą poruszającą się wzdłuż sztywnych prowadnic, W latach 2006-2011 nastąpiło podwojenie sprze-
1979 4 997
nachylonych do poziomu pod kątem większym niż daży, ale też trzeba pamiętać, że dopiero wówczas
15°, lub poruszającą się po ustalonym torze, nawet osiągnięto poziom sprzedaży z lat 70. ubiegłego 1980 4 933

jeżeli nie porusza się wzdłuż sztywnych prowadnic, wieku. 1981 3 383
przeznaczone do transportu osób, osób i towarów 1982 2 678
albo wyłącznie towarów, jeżeli podstawa ładunkowa Produkcję dźwigów w Polsce w latach 1975-1995 1983 2 875
jest dostępna, to znaczy, że osoba może na nią wg GUS zestawiono w tabeli 3, która pokazuje
1984 3 577
wejść bez trudności, oraz jest wyposażona w ele- nie tylko sukcesy w epoce Gierka, ale też zapaść
1985 5 352
menty sterownicze umieszczone wewnątrz podstawy polskiej branży dźwigowej w latach stanu wojen-
1986 4 627
ładunkowej lub w zasięgu osoby będącej wewnątrz nego i jej upadek od rozpoczęcia transformacji
podstawy ładunkowej. socjalizmu w kapitalizm. 1987 3144
1988 3 596
Jest to zaledwie fragment pełnej definicji dźwigu Oczywiście, były to dźwigi znacznie różniące 1989 2 961
(§ 3, pkt 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki się od obecnych, w blisko 99% produkowane 1990 2 985
z dnia 5 listopada 2008 r., zmieniające rozpo- w kilku państwowych fabrykach połączonych
1991 2 168
rządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla w latach 70. XX wieku w Kombinat Dźwigów
1992 1 163
dźwigów i ich elementów bezpieczeństwa). Osobowych ZREMB.
1993 1 038

ZMIANY NA RYNKU Wracając do dynamiki rynku dźwigów, należy 1994 696

DŹWIGÓW W POLSCE
Jak rynek dźwigów w Polsce wyglądał w ostatnich
latach, pokazuje tabela 2, zestawiona według
danych Urzędu Dozoru Technicznego.
38
podkreślić, że jest ona związana ściśle z koniunk- 1995 543
turą w budownictwie, z pewnym przesunięciem
fazowym, związanym z różnicą między cyklem Tabela 3. Produkcja dźwigów w Polsce w latach
budowy a cyklem produkcji dźwigu. 1975-1995 (według GUS).
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
Rys. 1. Rysunek koncepcyjny dźwigu Fot. 1. Miejsce montażu dźwigu
KIERUNKI ROZWOJU RYNKU
DŹWIGÓW W POLSCE
Na podstawie historycznej analizy rynku dźwigów
w Europie można przewidzieć trendy:
a. wzrost rynku wprost proporcjonalny do
rozwoju gospodarczego kraju, silny związek
liczby eksploatowanych dźwigów z pozio-
mem PKB per capita,
b. ekspansja największych producentów
kosztem pozostałych; cztery największe
międzynarodowe korporacje zawładnęły
większą częścią rynku (w Polsce brakuje tylko
korporacji azjatyckich, takich jak Mitsubishi,
Hitachi i LG),
c. silna integracja pionowa głównych graczy
z naciskiem na usługi montażu, konserwacji,
modernizacji, które już od dawna zapewniają
powyżej 50% obrotów; widoczna jest jedno-
cześnie niemal całkowita rezygnacja z własnej
produkcji komponentów – jest ograniczona
tylko do elementów kluczowych.
Obecnie rynek w Polsce jest silnie
konkurencyjny, przy dającej się zauważyć
dyskryminacji krajowych producentów.
Fot. 2. Realizacja dźwigu w Operze Wrocławskiej
Obecnie rynek w Polsce jest silnie konkurencyjny,
przy dającej się zauważyć dyskryminacji krajo-
wych producentów. Liczba dźwigów krajowej
produkcji sięga 20%, ale w tych dźwigach wartość
komponentów z importu wynosi 30-60%. Po-
zostałe dźwigi zostały wyprodukowane w całości
za granicą. Importowane są głównie z Włoch,
Hiszpanii, Niemiec i nawet z Grecji.
Przy postępujących procesach urbanistycznych
i rozwoju cywilizacyjnym można oczekiwać w ciągu
obecnej dekady podwojenia rocznej sprzedaży, tj.
osiągnięcia poziomu 9 000 – 10 000 sztuk dźwigów
rocznie.
Natomiast największym problemem naszego rynku
jest to, że kluczowym kryterium jest z reguły cena,
a nie jakość, trwałość czy niezawodność. Najbar-
dziej daje się to odczuć w budynkach mieszkalnych
i dźwigach dostępnych w przestrzeni miejskiej
– przy przejściach podziemnych, kładkach itp. A to
wszystko obniża standard życia.
mgr inż.
Rafał Jeżowski
Emerytowany pracownik branży
dźwigowej.
39
 Szyby dźwigowe z bezpieczną
wentylacją bez otworu
wentylacyjnego na zewnątrz?
Najnowsze innowacyjne rozwiązanie BK-Factory wykracza poza ramy dotychczas znanych systemów wentylacji
szybów dźwigowych. Biorąc pod uwagę wytyczne dotyczące dźwigów wyciągowych określone w normach
EN 81-1/2 i EN 81-20, prawie budowlanym poszczególnych krajów UE oraz Wytycznych Technicznych, BK-Factory
opracowała system BlueKit, który umożliwia bezpieczne użytkowanie windy także bez zwykłego otworu
wentylacyjnego w zewnętrznej konstrukcji budynku.

W przeszłości, często oddawano do użytku instalacje
dźwigowe w szybach bez otworu wentylacyjnego
prowadzącego na zewnątrz. Testy przeprowadzone
w istniejących instalacjach dźwigowych potwierdzają
prawidłowość termicznych modeli symulacyjnych
oraz wykazują niebezpieczeństwo istnienia strefy
zagrażającej życiu w tych urządzeniach. Zabójcze
stężenie CO2 o wartości > 4000 ppm można
stwierdzić po upływie mniej niż 10 minut, jeśli awaria
wystąpi w kabinie do połowy zapełnionej. Dym
w szybie powoli unosi się do góry i nie znajduje
naturalnego ujścia.
W zamkniętych szybach dźwigowych, w przypadku
awarii lub podczas prac konserwacyjnych, z powodu
braku dopływu powietrza, wentylacja kabiny windy
i szybu udźwigowego staje się niemożliwa aż do
najwyższego poziomu zatrzymania się dźwigu.
W takim przypadku niemożliwe jest również usu-
nięcie dymu z tlącego się ognia. Jeżeli szyb dźwigu
i klatka schodowa znajdują się na tym samym odcinku
ognia, a zatem na tym samym poziomie termicznym,
wówczas w przypadku braku otworu napowietrza-
jącego z zewnątrz nie może powstać krążenie ter-
miczne w szybie dźwigu. W efekcie, prowizoryczny
otwór napowietrzający między zamkniętym szybem
i zamkniętą klatką schodową bez odpowiedniego
dopływu powietrza lub wentylacji mechanicznej
w szybie dźwigu ma jedynie funkcję pozorną.
Jak można wyjaśnić fakt, że mimo uwzględnienia
obowiązujących wymagań prawnych, szczególnie
odnośnie budynków mieszkalnych, w ostatnich latach
wykonywano wentylację dźwigów do zamkniętych
klatek schodowych poprzez otwór między szybem
dźwigu a klatką schodową, wychodząc z założe-
nia, że wentylacja szybu dźwigu może przebiegać
również poprzez otwór oddymiający, a tym samym
instalacje zostały oddane do użytku bez wymaganej
wentylacji grawitacyjnej na niepewnej podstawie odpowiedzialność organu notyfikowanego została
technicznej? Taka sytuacja występuje często również ograniczona jedynie do kontroli powstałych urządzeń
w modernizowanych budynkach, w których wcze- dźwigowych zgodnie z wytycznymi producenta
śniej nie było zainstalowanych dźwigów. i wymaganiami określonymi w Dyrektywie dźwi-
gowej 95/16/WE.
Wyjaśnienie tkwi w szybkim rozwoju produkcji
coraz bardziej hermetycznych konstrukcji budynków
(EnEv). Z jednej strony konstruktorzy wind mogli
nie znać nowych zagrożeń mogących nieoczeki-
wanie wystąpić w technice wentylacyjnej w her-
metycznych budynkach, z drugiej jednak strony,
zadaniem konstruktorów dźwigów jak i organów
notyfikowanych nie było zbadanie faktycznej budowy
wentylacji w przypadku widocznego otworu napo-
wietrzającego, niezależnie od tego, czy opatrzone
certyfikatem CE instalacje dźwigowe są na zewnątrz
czy wewnątrz.
W kontekście wytycznych dotyczących dźwigów,
producent windy ponosi odpowiedzialność w kwestii
wentylacji szybu dźwigu jedynie w odniesieniu do
załącznika I, rozdziału 4 pt. „Pozostałe zagrożenia”,
w punkcie 4.7.: „Kabiny wind należy zaprojektować
w taki sposób, aby użytkownikom zagwarantowana
została wystarczająca wentylacja również podczas
dłuższego pobytu w windzie.”
Ponieważ wymagana wentylacja kabin może być
zagwarantowana jedynie poprzez odpowiednią
i bezpieczną wentylację szybu dźwigu, powyższa dy-
rektywa o wytycznych dotyczących dźwigów odnosi
się bezpośrednio do zagwarantowania odpowiedniej
wentylacji szybów dźwigów, która nie została w za-
dowalającym stopniu zdefiniowana w artykule 5.2.3
nieaktualnej już wersji normy EN 81-1/2 odnośnie
obecnego stanu techniki. Konstruktor dźwigów
był dotychczas zobowiązany do zbudowania urzą-
dzenia dźwigowego opatrzonego certyfikatem CE
uwzględniając wytyczne producenta. Ostatecznie
 druga
Budynak mieszkalny Energooszczedny
budynek mierarkallny
Technologiczna
(R)ewolucja
w szybach dzwigowych

5
4 5
3 4
2 3
1 2
1

Dlaczego
Jest jednak możliwe
wentylowanie poprzez
klatkę schodową!

Rozporządzenie w sprawie
bezpieczeństwa dźwigów i normy EN
81-20 zapewniają bezpieczeństwo
Zgodnie z najnowszym stanem prawa i wiedzy
dopuszczenie do obrotu urządzenia dźwigowego
w zamkniętym szybie z otworem wentylacyjnym na
najwyższym poziomie dźwigu bez przedsięwzięcia
środków wspomagających proces wentylacji stanowi
naruszenie prawa.
W ramach kontroli przed oddaniem do eksploatacji,
treść załącznika E3 już obowiązującej ujednoliconej
normy EN 81-20 może wpłynąć pozytywnie na
identyfikację nowych punktów dotyczących zagro-
żenia. Norma EN 81-20 ustala nowe kryteria w od-
niesieniu do możliwych zagrożeń bezpieczeństwa
osób korzystających z windy, pracujących w szybie
lub zamkniętych w zablokowanej kabinie windy.
Zgodnie z tą normą wentylacja szybu i kabiny windy
zależą od następujących czynników:
 temperatury otoczenia szybu
 bezpośredniego nasłonecznienia
 lotnych składników organicznych, CO2, jakości
powietrza
 doprowadzenia świeżego powietrza w szybie
 przekroju i wysokości szybu
 ilości, wielkości, szerokości szczeliny drzwi
szybu
 przewidywalnego uwolnienia ciepła urządzenia
 strategii przeciwpożarowych i przeciwdym-
nych, systemu zarządzania budynkiem
 wilgotności, kurzu i dymu
 energooszczędnych technologii zastosowa-
nych w budynku
 gęstości powietrza w szybie oraz w całym
budynku
BlueKit-L-Efficiency. TAK! dla
bezpiecznej wentylacji w zamkniętych
szybach dźwigu
BK-Factory zaskakuje już dzisiaj systemem, który
w aspekcie finansowym sprosta wszystkim nowym
wymogom.
Kiedy wypróbowany, niewymagający konserwacji
system LIFT Beam wykrywa w szybie dym, nowy
moduł Lift-Vent, zainstalowany na najniższym po-
ziomie dźwigu, dba o konieczny wypór termiczny
w szybie dźwigu – także dopóki dopływ powietrza
nie ulegnie kontaminacji poprzez dym. Parametry-
zowanie współczynnika wymiany powietrza można
w prosty sposób ustawić w przypadku urządzeń
dźwigowych do 100 m, co gwarantuje bezpiecz-
ną wentylację oraz rozproszenie dymu w szybie.
System można stosować zarówno w  nowym
budownictwie, jak również w instalacjach mo-
dernizowanych. W przypadku kompleksowych
nieruchomości pasywnych ze zróżnicowanymi
segmentami pożarowymi w ofercie znajdują się
również rozwiązania najwyższej jakości.

www.bk-factory.eu
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

BEZPIECZEŃSTWO I EFEKTYWNOŚĆ
Fot. Materiały prasowe Schindler/© Schindler press picture

ENERGETYCZNA W MODERNIZACJI
URZĄDZEŃ DŹWIGOWYCH opracowanie: { Tomasz Krakowski, Jerzy Kwaśniewski }

Dźwig, zgodnie z definicją zawartą w normie PN-EN 81-20 (Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy
i instalowania dźwigów), zharmonizowanej z Dyrektywą dźwigową 95/16/WE z dnia 29 czerwca 1995 r.
w sprawie zbliżenia ustawodawstwa Państw Członkowskich dotyczących dźwigów, jest to urządzenie
instalowane na stałe obsługujące określone poziomy przystankowe, z kabiną przeznaczoną do transportu osób
lub osób i towarów, zawieszoną na linach, łańcuchach lub podnoszoną przez siłownik, poruszającą się wzdłuż
prowadnic nachylonych w stosunku do pionu pod kątem nie większym niż 15°.

Szacuje się, że w krajach Unii Europejskiej eksploato-

wanych jest około 40 milionów dźwigów, w Polsce
liczba ta sięga ok. 90 000 urządzeń (rys.1.). Analiza
procesu zużycia dźwigów osobowych i osobowo-
-towarowych jako struktur mechanicznych prowadzi
do wniosku, że należy je modernizować po około
25 latach eksploatacji. Ta potrzeba wynika w sposób
naturalny z procesu eksploatacji oraz postępu tech-
nicznego w branży dźwigowej i stosowania coraz
wyższych wymagań dotyczących bezpieczeństwa
ich eksploatacji.

MODERNIZACJA PODSTAWĄ
BEZPIECZEŃSTWA
Poprawa bezpieczeństwa oraz komfortu eksploata-
cji dźwigów eksploatowanych w Polsce możliwa
jest poprzez przeprowadzenie modernizacji, której
celem jest dostosowanie urządzenia do aktualnie
obowiązujących aktów prawnych i norm. Działania
konserwacyjne umożliwiają utrzymanie tych urządzeń
jedynie na założonym w trakcie projektowania po-
ziomie funkcjonalności. Remont dźwigu, rozumiany
jako wymiana lub naprawa zużytych podzespołów lub
ich części oraz przywrócenie do stanu pierwotnego
jego wartości użytkowej, ze względu na nie spełnienie
aktualnie obowiązujących aktów prawnych, przepisów Rys.1. Liczba dźwigów osobowych i towarowo-osobowych pod dozorem UDT w zależności od daty
i norm, nie przyczynia się znacząco do poprawy instalacji (wg danych UDT – stan danych na dzień 06.03.2013- nie wszystkie urządzenia w bazie posiadają
poziomu bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń. wprowadzoną datę instalacji)
42
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
Modernizację dźwigów osobowych należy analizować
z uwzględnieniem trzech aspektów: energetyczne-
go, finansowego i najistotniejszego – technicznego,
związanego z bezpieczeństwem eksploatacji. Działania
modernizacyjne muszą być prowadzone z zachowa-
niem obowiązujących aktów prawnych. Realizowane
są z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań tech-
nicznych, dlatego też w sposób znaczący wpływają na
wzrost poziomu bezpieczeństwa eksploatacji. W nie-
których przypadkach, w celu uzyskania odpowiednie-
go poziomu bezpieczeństwa eksploatacji, konieczne
jest wprowadzenie nowych metod diagnostycznych.
Przykładem mogą być cięgna stalowe, stosowane
w nowoczesnych rozwiązaniach urządzeń dźwigo-
wych. Ze względu na ich budowę, do oceny stanu
technicznego konieczne jest zastosowanie metody
magnetycznej. Wiąże się to z opracowaniem nowych
rozwiązań aparatury diagnostycznej.
Przeprowadzona analiza bezpieczeństwa dźwigów
eksploatowanych w Polsce udowodniła, iż urządzenia
instalowane w latach 1970÷1990 charakteryzują
się najniższym poziomem bezpieczeństwa. Na tych
dźwigach zidentyfikowano największą liczbę zagrożeń
oraz wynikających z nich zdarzeń niepożądanych.
Około 31% obecnie eksploatowanych urządzeń
pochodzi z tego okresu, urządzeniom tym należy
poświęcić szczególną uwagę w procesie podnoszenia
poziomu bezpieczeństwa, ponieważ to one w naj-
większy sposób kształtują poziom bezpieczeństwa
eksploatacji urządzeń dźwigowych w Polsce. Są to
przed wszystkim dźwigi typu ODA, ODF, MDA, MDF
oraz ich późniejsze modernizacje (rys.2.).
Rys.2. Zespół napędowy z reduktorem R4
i silnikiem dwubiegowym SBJDCe
produkcji CELMA
W polskim prawie nie ma wyraźnych wytycznych od-
nośnie bezpiecznej eksploatacji istniejących dźwigów.
Istnieje oczywiście obowiązek, nałożony na właścicieli
i zarządców budynków, dbania o prawidłowy stan
obiektów umożliwiający ich bezpieczną eksploata-
cję. Nie ma jednak wyraźnie określonych zakresów
modernizacji, jakim powinny być poddane istniejące
dźwigi. Wszystkie przepisy odnoszą się do urządzeń
nowych lub montowanych po 1 maja 2004 r. Jedynie
te przepisy mogą być pomocne przy pracach związa-
nych z poprawą bezpieczeństwa. Przyjęcie Zalecenia
95/216/EC Komisji Europejskiej z dnia 8 czerwca
1995 roku, dotyczącego poprawy bezpieczeństwa
istniejących dźwigów, którego realizacja możliwa jest
poprzez zastosowanie normy PN-EN 81-80 (Przepisy
bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania
dźwigów. Dźwigi użytkowane. Część 80: Zasady
poprawy bezpieczeństwa użytkowanych dźwigów
osobowych i  towarowych) przy jednoczesnym
uwzględnieniu dokumentu CEN/TS 81-82 (dostęp
do istniejących dźwigów dla osób, w tym osób nie-
pełnosprawnych) pozwala na podniesienie poziomu
bezpieczeństwa starych, zaniedbanych, niekomforto-
wych instalacji dźwigowych. W celu poprawy stanu
technicznego dźwigów eksploatowanych w Polsce
konieczne jest stworzenie odpowiednich przepisów
zmuszających i zachęcających właścicieli do przepro-
wadzenia procesu modernizacji.
MODERNIZACJA A POPRAWA
ENERGOOSZCZĘDNOŚCI
Od początku rozwoju branży dźwigowej poprawa
bezpieczeństwa eksploatacji była priorytetowym
kierunkiem rozwoju urządzeń, nie zwracano jednak
większej uwagi na ich energochłonność. Szacuje
się, że zużycie energii elektrycznej przez urządzenia
dźwigowe reprezentuje około 3÷8% całkowitej
energii wykorzystywanej przez budynek. Wartość
tę determinuje wiele czynników, podstawowe to
intensywność eksploatacji powiązana z rodzajem
i kategorią użytkową budynku oraz typ i liczba zain-
stalowanych urządzeń dźwigowych.
Ze względu na konieczność oceny energetycznej
urządzeń, określenia rezultatów modernizacji oraz jej
wpływu na aspekt finansowy związany z eksploatacją,
potrzebna jest metoda pozwalająca na wyznaczenie
zapotrzebowania energetycznego urządzenia dźwi-
gowego oraz jego sklasyfikowanie w odpowiedniej
grupie urządzeń - klasie efektywności energetycznej.
Obecnie powszechnie stosowane są dwie metody
szacowania zużycia energii elektrycznej oraz okre-
ślania klasy efektywności energetycznej urządzeń
dźwigowych:
 VDI 4707 VDI-Richtlinie: VDI 4707 Blatt 1,
Aufzüge – Energieeffizienz. VDI-Gesellschaft
Bauen und Gebäudetechnik 03.200 oraz
 E4 Project (Methodology of energy measurement
and estimation of annual energy consumption
of lifts (elevators), escalators and moving walks.
E4. Energy-Efficient Elevators and Escalators
September 2008), które bazują na pomiarach
wykonywanych zgodnie z normą PN-EN ISO
25745-1:2013-03E (Charakterystyka energe-
tyczna dźwigów, schodów i chodników ruchomych
– Część 1: Pomiar zużycia energii i weryfikacja).
Kryteria oceny ilościowej, jakie zostały opracowane
na potrzeby analizy zużycia energii były tworzone
przez firmy dźwigowe pod kątem nowych urządzeń
instalowanych w budynkach na terenie zachodniej
Europy. Stosowane metody wyznaczania klasy efek-
tywności energetycznej mogą prowadzić do błędnego
oszacowania wartości zużycia energii elektrycznej. Jest
to spowodowane przyjęciem zbyt daleko idących
uproszczeń dotyczących specyfiki pracy dźwigu np.
liczba hipotetycznych cykli pracy. Wartość ta w sposób
bezpośredni związana jest z wynikiem końcowym
certyfikacji energetycznej. Błędne wyznaczenie warto-
ści zużycia energii wpływa znacząco na nieprawidłowy
wynik certyfikacji.
AUTORSKA METODA OCENY KLASY
EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ
DŹWIGU
Ze względu na wątpliwości odnośnie dokładności
obecnie stosowanych metod określania zużycia
energii oraz wyznaczania klasy efektywności ener-
getycznej autorzy opracowali sposób określania
klasy efektywności energetycznej dźwigu, bazujący
na pomiarach z wykorzystaniem opracowanego
systemu akwizycji parametrów eksploatacyjnych
i energetycznych urządzeń dźwigowych. Głównym
założeniem przyjętym w opracowanym sposobie
certyfikacji energetycznej urządzeń dźwigowych
jest konieczność rejestracji parametrów energe-
tycznych i eksploatacyjnych, co umożliwia wiary-
godne określenie klasy efektywności energetycznej
urządzenia.
Tygodniowy okres rejestracji parametrów ener-
getycznych (moc czynna zespołu napędowego,
zespołu kabiny, całego urządzenia – rys.3.) oraz
eksploatacyjnych (dystans pokonany przez urządze-
nia, masa przewieziona przez urządzenie, czas jazdy,
czas postoju, zrealizowana liczba jazd) analizowa-
nego urządzenia dźwigowego umożliwia określenie
modelu pracy urządzenia, model ten jest typowy
jedynie dla analizowanego urządzenia zainstalowa-
nego w konkretnym budynku. Problem określenia
klasy efektywności energetycznej dźwigu wymaga
przygotowania wspólnych kryteriów do oceny
obiektów o dużej różnorodności, a na wartość
wyznaczonej klasy wpływ ma wiele czynników,
dlatego też w budowie estymatora wykorzystane
zostały elementy logiki rozmytej.
43
 RAPORT
Rys.3. Histogram energii zużywanej przez dźwig E w czasie godzinnej pracy w cyklu 7. dniowej eksploatacji
Rys.4. Histogram klasy efektywności energetycznej dźwigu w czasie godzinnej pracy
w cyklu 7. dniowej eksploatacji
Wykorzystanie w określaniu efektywności ener-
getycznej zmierzonych wartości parametrów
energetycznych i eksploatacyjnych rejestrowa-
nych w dłuższym okresie eksploatacji skutkuje
przyjęciem rzeczywistego modelu eksploatacji
urządzenia dźwigowego. Model ten jest charak-
terystyczny jedynie dla rozpatrywanego dźwigu.
Zastosowanie opracowanego w sposobu cer-
tyfikacji energetycznej urządzeń dźwigowych
wykorzystującego elementy logiki rozmytej oraz
dane zebrane w tygodniowym cyklu eksploatacji
dźwigu umożliwiło określenie jego rzeczywistej
klasy efektywności energetycznej (rys.4.). Dane
konieczne do przeprowadzenia procesu certyfikacji
zostały zebrane dzięki opracowanemu systemowi
akwizycji parametrów energetycznych i eksploata-
cyjnych urządzeń dźwigowych współpracującemu
z wykonanym oprogramowaniem. Na podstawie
Dźwigi osobowe wyznaczonej charakterystyki czasowej zmiany klasy
i osobowo-towarowe efektywności energetycznej dźwigu możliwe jest
określenie średniej klasy efektywności energe-
należy modernizować tycznej dźwigu. Wartość ta może zostać uznana
po ok. 25 latach za wynik końcowy certyfikacji i mogą jej zostać
przypisane symbole literowe, co umożliwia jej
eksploatacji. porównywanie z wynikami określonymi na pod-
stawie innych metod. Przyjęcie tygodniowego cyklu
pomiarowego umożliwia uzyskanie wiarygodnych
44
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
danych odwzorowujących model pracy urządzenia,
co pozwala na dokładne określenie klasy efektyw-
ności energetycznej dźwigu.
Należy poszukiwać optymalnych rozwiązań mo-
dernizacyjnych, uwzględniających aspekt energe-
tyczny oraz aspekt bezpieczeństwa, które pozwolą
właścicielom urządzeń, zarządcom i administrato-
rom budynków na dostosowanie istniejących urzą-
dzeń dźwigowych do najnowszych europejskich
standardów oraz pozwolą na obniżenie kosztów
związanych z ich eksploatacją.
prof. dr hab. inż.
Jerzy Kwaśniewski
Jest profesorem na Wydziale Inżynierii
Mechanicznej i Robotyki Akademii
Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Pełni funkcję kierownika Katedry
Transportu Linowego. Specjalizuje się
w diagnostyce lin stalowych urządzeń
transportu linowego, zwłaszcza
dźwigów osobowych i towarowych.
Zajmuje się komputerowymi
metodami analizy sygnałów
diagnostycznych, przetwarzaniem
tych sygnałów, metodami sztucznej
inteligencji i rozwojem aparatury do
badań magnetycznych lin.
dr inż.
Tomasz Krakowski
Jest adiunktem w Katedrze Transportu
Linowego na Wydziale Inżynierii
Mechanicznej i Robotyki Akademii
Górniczo - Hutniczej w Krakowie.
Specjalizuje się w diagnostyce
technicznej urządzeń transportu
linowego. Zajmuje się efektywnością
energetyczną urządzeń dźwigowych
oraz rozwojem aparatury do
diagnostyki lin stalowych.
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
URZĄDZENIA DŹWIGOWE
W NIERUCHOMOŚCIACH
mgr inż.
Sławomir Kamecki
Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia
Licencjonowanych Zarządców
Nieruchomości „EKSPERT".
Moim zdaniem, jako zarządcy nieruchomości mamy znaczniej więcej
budynków mieszkalnych wielolokalowych nieposiadających dźwigu
osobowego niż tych z dźwigami. To wynik dawnych standardów
(budynki przedwojenne) oraz poprzednich warunków technicznych
dopuszczających do budowy posesje bez dźwigu nawet przy 6 kon-
dygnacjach. Z tego powodu w tych starych zasobach winda osobowa
jest to obecnie tzw. towar poszukiwany. I tu zaczynają się… schody.
Czyli spore kłopoty.
Winda potrzebuje bowiem pewnej przestrzeni (pod szyb), której często właściciele
w nieruchomościach nie posiadają. Nie ma tej przestrzeni ani wewnątrz budynku,
ani na zewnątrz, przy ustalonych granicach działki "po obrysie". Takie ustalanie granic
w nieruchomościach było regułą przy przekształcaniu zasobów komunalnych we
wspólnoty mieszkaniowe.
Nawet, jeśli przestrzeń taka jest, to WT mocno komplikują montaż urządzeń
dźwigowych lub podnoszą koszty jej instalacji. Ale cóż. Za komfort płacić trzeba
– i to aż do końca posiadania naszego dźwigu czy innego urządzenia transportu.
Będą to opłaty związane z eksploatacją. W długim okresie suma tych opłat będzie
znacznie większa niż koszt samego dźwigu. Jakie to koszty? Na pewno będzie to:
1. Koszt serwisowania i samej usługi konserwacji z tytułu wymagań Urzędu
Dozoru Technicznego (co miesiąc).
2. Koszt energii elektrycznej koniecznej do funkcjonowania urządzeń dźwi-
gowych.
3. Koszty usuwania awarii i napraw bieżących (np. po dewastacjach).
4. Koszty modernizacji (głównie przebudowy kabiny ze względów bezpie-
czeństwa)
5. Inne koszty np.(zasilanie awaryjne, odszkodowania z tytułu odpowiedzial-
ności cywilnej).
Część tych kosztów można racjonalizować poprzez należytą eksploatację,
ale wiele z nich wynika niestety ze złej, bo podjęta zwykle z powodów
merkantylnych, decyzji inwestora, do której dopisują się też producenci
dźwigów. Oferuje się inwestorom (deweloperom) po prostu windy za tanie.
Inwestor czy deweloper z tego korzysta, nie mając (albo, co gorsza, mając)
wiedzy o kosztach eksploatacji, bo przecież to nie on będzie je ponosił. Co
w zamian dostaje producent /oferent taniej windy? Zwykle jest to wyłączność
na wieloletnią umowę usług konserwacji (na warunkach producenta), z nie-
rynkowymi cenami robocizny i materiałów, w ramach której standardowe
usługi traktowane są jako dodatkowe, czyli odpłatne. Różnice w kosztach
takiej narzuconej umowy a ceną rynkową sięgają nawet 100%. Daje to kwotę
nawet i kilku tysięcy rocznie – na jeden dźwig.
Następne zmartwienia z tanią windą i duże koszty to moment wygaśnięcia
okresu gwarancji. Zwykle rok później, nie tylko w tych tanich trzeba wymienić
falownik – do wydania mamy kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt tysięcy zł za
oryginalny produkt fabryczny. Dlaczego falownik działa tylko przeciętnie 5-6 lat?
Dlaczego nie można go zregenerować? Na to pytanie uzyskuję zwykle od-
powiedź, iż tak ma być, bo to tzw. drugi etap sprzedaży dźwigu. Użytkownik
czy zarządca w zasadzie nie ma wyboru – ma za części zamienne zapłacić,
a nie reklamować ich jakość czy dochodzić roszczeń. Bo na jak długo można
wyłączyć z eksploatacji dźwig, nawet w budynku niskim, o 10-cio-piętrowym
nie mówiąc.
Użytkownicy chcieliby zapewne (choć nie zawsze potrafią to wyrazić) dźwig
bezpieczny, bezawaryjny, cichy i relatywnie tani w eksploatacji. Mam
zatem kilka sugestii dla projektantów i producentów tych urządzeń:
1. Konkurencja na rynku powinna polegać na oferowaniu dźwigów dobrej
jakości.
2. Nie każdy dźwig musi mieć lustra i inne „bajery”.
3. Należałoby wydłużyć okres gwarancji nieodpłatnie - będzie to świadczyć
o niezawodności i dostępności podzespołów zamontowanych w Waszych
dźwigach!
4. Warto projektować i oferować dźwigi o niskim zużyciu energii, np. przez
jej odzysk, zastosowanie wyłączników czasowych oświetlenia, modułów
LED itd.
5. Powinno się projektować i wykonywać/montować dźwigi ciche, stosując
się nie tylko do minimalnych wymagań WT.
6. Powinno się zaprzestać pobierania opłaty za usługi przyzywania awaryjnego
z wykorzystaniem GSM.
7. Przy usługach konserwacji, proponowałbym stosowanie cen rynkowych.
Warto na koniec zaapelować do projektantów budynków i deweloperów. Kiedyś
w standardzie mieliśmy na parterach pomieszczenia na rowery czy wózki. Odciążało
to eksploatację dźwigów i zmniejszało np. ich dewastacje. Teraz to rzadkość – bo
każdy m² powierzchni użytkowej ma swoją cenę.
Tylko co z komfortem i wygodą mieszkańców choćby przy awarii lub zwykłym
przeglądzie serwisowym? Pozostaje wątpliwa rozrywka – spacerek z wózkiem
i z małym dzieckiem na dziesiąte piętro. Obojętnie, czy w górę, czy w dół.
45

CERTYFIKACJA
ENERGETYCZNA DŹWIGÓW
mgr inż.
Tadeusz Popielas
Sekretarz Generalny Polskiego
Stowarzyszenia Producentów Dźwigów.
Projektant i konsultant w branży dźwigowej, audytor energetyczny.
Autor publikacji i artykułów, związanych z oszczędnością
energii i ochroną środowiska oraz nowymi technologiami , m.in.
w budownictwie oraz w dźwigach osobowych. Wykładowca, m.in.
na studiach podyplomowych Politechniki Warszawskiej. Absolwent
Wydziału Inżynierii Środowiska PW.
Analiza treści działu X Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn.
zm., WT) pozwala zauważyć, że problem zużycia energii elektrycz-
nej oraz efektywności energetycznej eksploatowanych dźwigów do
transportu osób oraz osób i towarów jest całkowicie pominięty.
Dźwigi, eksploatowane m.in. w budynkach publicznych, biurowych, budynkach
mieszkalnych wielorodzinnych, obiektach przemysłowych – występują w WT
w kilku działach, m.in. w dziale IV rozdział 9 „Urządzenia dźwigowe”. Rozporzą-
dzenie dokładnie precyzuje warunki dotyczące wymiarów, kwestii pożarowych,
dostępności osób niepełnosprawnych. Natomiast pomija kwestię energetyczną
i jej wpływu na całkowite zużycie energii przez budynki.
POLITYKA POPRAWY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ POLSKI
Program podniesienia efektywności energetycznej dźwigów do transportu osób
i towarów mieści się w jednym z sześciu priorytetów strategicznych działalności
46
RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
Fot. Monitor Polska
Ministra Gospodarki, a mianowicie w zabezpieczeniu Bezpieczeństwa gospo-
darczego i prowadzonych w kraju przez Ministra Gospodarki działań zmierzających
do poprawy efektywności energetycznej w obszarze zmniejszenia zużycia
energii w tym energii elektrycznej oraz ograniczaniu strat energii w przemyśle.
Ustawa z 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych
i innych substancji (Dz.U. 2009 nr 130, poz 1070) określa 10 obszarów tema-
tycznych, w jakich mogą być realizowane projekty finansowane w ramach GIS.
GIS (Green Inwestment Scheme) to System Zielonych Inwestycji tworzony przez
państwa, które podpisały Protokół z Kioto (podpisany przez Polskę w 1998 r.,
wszedł w życie w 2005 r.).
Na podstawie ustawy wydano Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 paź-
dziernika 2009 r. w sprawie rodzajów i projektów przeznaczonych do realizacji
w ramach Krajowego Systemu Zielonych Inwestycji (Dz.U. 2009 Nr 187, poz.
1445).
Rozporządzenie to w § 2 doprecyzowuje rodzaje zielonych programów i pro-
jektów, jakie mogą być finansowane w ramach GIS. W obszarze poprawy
efektywności energetycznej, który może być wykorzystany przy modernizacji
dźwigów znajdują się:
 modernizacja systemów oświetlenia,
 wymiana napędów na energooszczędne,
 zakup urządzeń energetycznych, stanowiących wyposażenie budynków.
Krajowym Operatorem GIS jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospo-
darki Wodnej, który realizuje Program Zarządzania Energią w Budynkach
Użyteczności Publicznej.
Niestety, w projekcie tym w wykazie rodzajów przedsięwzięć modernizacji
nie ujęto dźwigów, pomimo iż właśnie dźwigi – jako rozproszone źródła emisji
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

– doskonale nadają się do systemu GIS oraz obejmowane są systemem oceny
klas energetycznych, łatwo rozpoznawalnym w krajach UE, w odróżnieniu od
przyjętego w Polsce systemu świadectw charakterystyki energetycznej budynków.
Dźwigi do transportu osób oraz osób i towarów powinny być włączone w tak
duży program remontów budynków publicznych, gdyż Deklaracja 95/357/WE
Europejskiego Parlamentu, Rady i Komisji (Dziennik Urzędowy Wspólnot Euro-
pejskich L213, z 7.9.1995 r., str. 32) zachęca państwa członkowskie do przed-
sięwzięcia niezbędnych kroków na poziomie krajowym, aby móc zapewnić
osobom niepełnosprawnym dostęp do wszystkich kondygnacji w istniejących
i budowanych budynkach. Deklaracja zaleca przepis mówiący, że we wszystkich
nowych budynkach przynajmniej jeden dźwig powinien być dostępny dla osób
na wózkach. Państwom członkowskim zostawia się swobodę wyboru bardziej
rygorystycznych środków, jeżeli uznają za stosowne.
Sprawę dostępu osób niepełnosprawnych omawia również Raport Grupy Eksper-
tów Komisji Europejskiej z października 2003r „ 2010: A Europe Accessible for All”
Unia Europejska przygotowała również wytyczne pt.: „Build for all” promujące
dostępność do budynków dla wszystkich, które powinny znaleźć zastosowanie
przy tworzeniu Szczególnych Istotnych Warunków Zamówienia w przetargach
publicznych na budowę budynków publicznych. Dotyczą tego również dyrektywy
UE nr 2004/17/EC i 2004/18/EC z 24 marca 2004r.
Bardzo ważny jest również Punkt nr 2 Polityki energetycznej Polski do 2030 r.
dotyczący poprawy efektywności energetycznej. W punkcie 2.1 „Cele w zakre-
sie poprawy efektywności energetycznej” Ministerstwo Gospodarki założyło, iż
głównym celem polityki energetycznej w zakresie poprawy efektywności energe-
tycznej jest „dążenie do zero energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju
gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną”
Polityka energetyczna Polski do 2030 r. w punkcie 2.2. określa działania na
rzecz poprawy efektywności energetycznej, w ramach których przewiduje się
m.in. „Wsparcie inwestycji w zakresie oszczędności energii przy zastosowaniu
kredytów preferencyjnych oraz dotacji ze środków krajowych i europejskich,
w tym w ramach ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, regionalnych programów operacyjnych,
środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.”
w Polsce środki finansowe w nowe źródła energii, a później w sieci przesyłowe,
czy w zmniejszenie zapotrzebowania energii elektrycznej u odbiorców końcowych,
np. eksploatujących obecnie niskoefektywnie energetycznie dźwigi. Również
sumaryczne zużycie energii elektrycznej przez dźwigi jest znaczne, np. obecnie
oświetlenie kabiny wymaga 2x40 W. Dostępne technologie, np. LED, pozwalają
zmniejszyć moc elektryczną oświetlenia do 4-8 W, przy zachowaniu tej samej
jakości oświetlenia. Winda z klasie energetycznej A w czasie postoju nie może
mieć zapotrzebowania na wszystkie elementy związane z jej funkcjonowaniem
wyższego niż 50 W.
Bliższe dane o zużyciu energii elektrycznej przez dźwigi w Polsce można znaleźć
w zakończonym przed kilku laty przez Krajową Agencję Poszanowania Energii
projekcie E4.
EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA DŹWIGÓW
– STAN OBECNY I PERSPEKTYWY
Branża dźwigowa wprowadza w sposób ciągły rozwiązania techniczne ograni-
czające pobór energii elektrycznej oraz podnoszące efektywność energetyczną
nowych i modernizowanych dźwigów osobowych. Obecnie instalowane dźwigi
zmniejszają zapotrzebowanie mocy elektrycznej o ponad 30% w stosunku do
starych dźwigów.
Od szeregu lat w Unii Europejskiej trwają prace, mające na celu objęcie obowiąz-
kiem certyfikacji energetycznej również dźwigów.
Wprowadzenie obowiązku certyfikacji dźwigów wynika z liczby instalowanych
urządzeń (w 2008 r. ok. 500.000 nowych instalacji na świecie, a tylko w Chinach
ok. 130.000 szt.) oraz ok. 8,5 milionów obecnie eksploatowanych na świecie
dźwigów. Zaoszczędzenie ok. 25% energii elektrycznej dałoby oszczędność ok.
5 TW (terawat), co odpowiada mocy generowanej przez około 3800 turbin
wiatrowych.

ZUŻYCIE ENERGII PRZEZ DŹWIGI I MOŻLIWOŚCI

OPTYMALIZACJI
W Polsce nie brakuje energii cieplnej, wręcz jest jej za dużo w systemach ciepłow- Fot. Materiały prasowe Schindler/© Schindler press picture
niczych, natomiast zaczyna brakować energii elektrycznej. Stąd duże zdziwienie
budzi brak zainteresowania ze strony Ministra Gospodarki kwestią modernizacji
dźwigów osobowych.

Obecnie w Polsce jest eksploatowanych ponad 100.000 dźwigów do transportu

osób oraz osób i ładunków. Ich sumaryczna moc, zainstalowana w napędach,
wynosi ok. 600 MWel. W wyniku modernizacji dźwigów osobowych i osobowo-
-towarowych można tę moc zmniejszyć o ok. 200 MWel, czyli o bardzo duży
blok energetyczny w elektrowni. Szacunkowy koszt budowy nowoczesnej elek-
trociepłowni na paliwo gazowe o mocy elektrycznej 200 MW to około 800 mln
zł. Produkcją energii elektrycznej w ciągu roku z takiej mocy elektrociepłowni (tj.
1,5 mln MWh) można zasilić ponad 330 tysięcy gospodarstw domowych. Wobec
powyższego, należałoby zadać sobie pytanie, czy lepiej inwestować ograniczone
47
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Trwające w Unii Europejskiej prace nad objęciem certyfikacją energetyczną

dźwigów obejmują:
1. Opublikowaną normę ISO 25 745 „Efektywność energetyczna dźwigów,
schodów i chodników ruchomych” – norma podaje sposób pomiarów
i określenia oraz weryfikacji efektywności energetycznej tych urządzeń.
2. Projekt E4 - Pracę studialną ELA (European Lift Association) –„ Efek-
tywność energetyczna dźwigów i schodów ruchomych” – E4. Celem
projektu E4 była poprawa efektywności energetycznej wind, schodów
i chodników ruchomych w budynkach biurowych, w wielorodzinnych
budynkach mieszkalnych, centrach handlowych, szkołach, szpitalach
i innych. Projekt E4 promował efektywne energetycznie wykorzysty-
wanie energii elektrycznej w układach windowych poprzez stosowanie
najlepszych dostępnych technologii. Projekt zakończył się w 2010r.
– projekt w zakresie dotyczącym Polski był realizowany przez Krajową
Agencję Poszanowania Energii przy wsparciu Polskiego Stowarzyszenia
Producentów Dźwigów.
3. Zalecenia VDI 4707 do oceny efektywności energetycznej dźwigów
Stowarzyszenia Niemieckich Inżynierów

Właśnie Zalecenia VDI 4707 (szersza informacja na ten temat na www.stow-

dzwig.pl) stały się w krajach Unii Europejskie podstawą wystawiania certyfikatów
energetycznych dla instalowanych dźwigów. Z uwagi na indywidualny charakter
certyfikatu, ważnego dla konkretnego dźwigu zainstalowanego w konkretnym
budynku, zalecenia te są jednoznacznym sposobem określenia i weryfikacji efek-
tywności energetycznej danego dźwigu.

Urząd Dozoru Technicznego w ramach swoich działań prowadzi procesy certyfikacji

energetycznej. Polskie Stowarzyszenie Producentów Dźwigów przeprowadzi
Fot. Materiały prasowe Schindler

szerokie działania informacyjne i promocyjne procesu certyfikacji energetycznej

dźwigów w Polsce.

CERTYFIKACJA ENERGETYCZNA DŹWIGÓW W KONTEKŚCIE

CERTYFIKACJI ENERGETYCZNEJ BUDYNKÓW
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r.
w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku
i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącą samodzielną całość
techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw
charakterystyki energetycznej (Dz.U poz. 888) określa wymagania w zakresie
świadectw charakterystyki energetycznej. Wynikają one bezpośrednio z wpro-
wadzonych w Polsce minimalnych wymagań dyrektywy 2010/31/UE.
Zgodnie z art. 2 pkt. 4, art. 3 oraz w powiązaniu z załącznikiem I do
dyrektywy 2010/31/UE charakterystykę energetyczną budynku określa
się na podstawie ilości energii, którą zużywa się rocznie w celu spełnienia
różnych potrzeb związanych z typowym użytkowaniem budynku. Minister
Infrastruktury i Rozwoju stoi na stanowisku, że obecnie, zgodnie z wymaga-
niami dyrektywy, nie ma możliwości włączenia do obliczeń charakterystyki
energetycznej budynku, a tym samym do świadectw charakterystyki ener-
getycznej, zapotrzebowania na energię dla dźwigów. Stoi to w sprzeczności
z implementacją ww dyrektywy w innych krajach, np. w Portugalii. W tym
kraju implementacja dyrektywy 2010/31/UE do prawa krajowego nastąpiła
Dekretem nr 118/2013 z 20 sierpnia 2013 r. W dekrecie tym do listy celów
związanych z zapotrzebowaniem na energię dodano w art. 2 „Definicje”
również słowa …”dźwigów i schodów ruchomych”. W ślad za tym, w Roz-
porządzeniu nr 349-D/2013 wprowadzono metodologię i system etykiet
energetycznych dla dźwigów i schodów ruchomych.
48
Powszechna certyfikacja energetyczna dźwigów osobowych połą-
czoną z nałożonym prawnie obowiązkiem ich modernizacji wpisuje
się w pełni w Politykę efektywności energetycznej w Polsce.
ZAGADNIENIE MODERNIZACJI DŹWIGÓW
W Polsce natychmiastowej modernizacji wymaga ponad 30 000 dźwigów,
instalowanych w latach 1970 -1990. Szacowany koszt tej modernizacji szacuje
się na ok. 3,4 mld zł. Tylko w Warszawie jest to ok. 10 000 dźwigów, których
koszt modernizacji szacuje się na kwotę 1,2 mld zł, a modernizację minimum
1000 dźwigów powinno zacząć się „od dziś”.
Właściciele dźwigów oczekują pomocy państwa w tym zakresie w postaci dotacji,
tak jak to ma miejsce przy termomodernizacji budynków. Dotacje przyniosą istotne
korzyści. Dzięki zastosowaniu Zalecenia 95/216/EC Komisji Europejskiej opartego
na normie SNEL (EN81-80) przy jednoczesnym uwzględnieniu dokumentu
CEN/TS 81-82 dotyczącego poprawy dostępu do istniejących dźwigów dla osób,
w tym osób niepełnosprawnych, ta inwestycja gospodarcza i społeczna pozwoli
osiągnąć następujące rezultaty:
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
dźwigów osobowych i osobowo-towarowych w Polsce,
wynosi ok. 600 MWel. W wyniku modernizacji urządzeń
 podniesienie bezpieczeństwa gorzej sytuowanych obywateli, właścicieli miesz-
kań w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowych i Wspólnot Mieszkaniowych
oraz budynków socjalnych wybudowanych na przestrzeni ostatnich 50 lat,
 poprawa dostępności osób niepełnosprawnych i starszych do budynków
i mieszkań,
 zmniejszenie zużycia energii przez urządzenia dźwigowe poprzez zastoso-
wanie energooszczędnych rozwiązań,
 wsparcie aktywności gospodarczej oraz utrzymanie i tworzenie licznych
miejsc pracy dla wykwalifikowanych pracowników, w regionach najbar-
dziej dotkniętych kryzysem poprzez inwestowanie w rozwój środowiska
budownictwa mieszkaniowego.
Unia Europejska aktywnie popiera finansowanie remontów bu-
dynków mieszkalnych, które prowadzą do wzrostu efektywności
energetycznej w mieszkalnictwie.
Temu celowi służyć ma Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 397/2009 z dnia 6 maja 2009r zmieniające rozporządzenie WE nr 1080/2006
Fot. Jarema Rabiński
Sumaryczna moc, zainstalowana w napędach
można tę moc zmniejszyć o ok. 200 MWel.
w odniesieniu do kwalifikowalności efektywności energetycznej i inwestycji
w energię odnawialną w budownictwie mieszkaniowym.
Rozporządzenie to w art. 1 wprowadziło zmianę art. 7, polegającą na dodaniu
nowego ustępu 1a o następującej treści: „W każdym państwie członkow-
skim wydatki na zwiększanie efektywności energetycznej oraz
wykorzystanie energii odnawialnej w istniejącym budownictwie
mieszkaniowym są kwalifikowalne do kwoty 4% całkowitej alo-
kacji z EFRR. W celu wspierania spójności społecznej państwa członkowskie
określają w przepisach krajowych kategorie kwalifikujących się budynków
mieszkalnych, zgodnie z art. 56 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006."
Zmiana weszła w życie 11 czerwca 2009 r.
Tym samym Unia Europejska otworzyła również Polsce drogę do wspierania
w okresie finansowania 2014 – 2020 ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR) takich remontów i modernizacji istniejącej sub-
stancji mieszkaniowej, które będą prowadziły do zwiększania efektywności
energetycznej.
Wejście w życie rozporządzenia WE 397/2009 daje Ministerstwu Infrastruktury
i Rozwoju możliwość pozyskania dodatkowych środków ze zwiększenia o 1%
alokacji środków na remonty i modernizacje zasobów mieszkaniowych dające
w efekcie ograniczenie zużycia energii elektrycznej.
Oddzielnym programem można byłoby również objąć budynki publiczne.
Należałoby w każdej SIWZ zamówienia publicznego obejmującego instalację
lub modernizację dźwigu ująć warunek, że nowy lub zmodernizowany dźwig
musi być np. w klasie A lub B.
Wymagałoby to również nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych
dostosowującą ją do Polityki energetycznej Polski.
Do oceny efektywności energetycznej dźwigów można byłoby również wyko-
rzystać metodologię opracowaną przez Krajową Agencję Poszanowania Energii
w realizowanym projekcie E4.
SŁOWO PODSUMOWANIA
Z powyższej analizy wynika jasno, iż jest wiele możliwości prawnych i narzę-
dzi, w tym metodologii, do wprowadzenia systemu certyfikacji energetycznej
dźwigów w Polsce, brakuje tylko woli politycznej i zrozumienia ważności pro-
blemu efektywności energetycznej i zużycia energii elektrycznej przez dźwigi
i schody ruchome.
49
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

WYMAGANIA STAWIANE
DŹWIGOM PRZEZNACZONYM
DLA STRAŻY POŻARNEJ opracowanie: { mgr inż. Julian Wiatr }

Fot. Kone
Zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Budowlanej Rady Europejskiej 89/106/EWG, każdy obiekt budowlany
musi spełnić określone wymagania stateczności oraz bezpieczeństwa pożarowego. Pod pojęciem
bezpieczeństwa pożarowego należy również rozumieć bezpieczeństwo ekip ratowniczych, zaś jednym
z zapewniających je urządzeń jest dźwig przeznaczony dla straży pożarnej. Dźwig ten jest zaliczony do
urządzeń technicznych, które muszą funkcjonować w czasie pożaru, przez co jego układ zasilania musi
dostarczać energię elektryczną przez czas trwania akcji ratowniczej.

Szczegółowe wymagania dotyczące użytkowa-
nia dźwigu przez straż pożarną zostały określone
w normie PN-EN 81-72:2005 Przepisy bezpie-
czeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów.
Szczególne zastosowanie dźwigów osobowych i towa-
rowych. Część 72: Dźwigi dla straży pożarnej oraz
w normie PN-EN 81-73 Przepisy bezpieczeństwa
dotyczące budowy i instalowania dźwigów- Szczegól-
ne zastosowanie dźwigów osobowych i towarowych.
Część 73: Funkcjonowanie dźwigów w czasie pożaru.
Zgodnie z definicją zawartą w części 71 podanej
normy, przez dźwig przeznaczony dla straży pożar-
nej należy rozumieć urządzenie przeznaczone do
użytku pasażerów, mające dodatkowe zabezpiecze-
nia oraz elementy sterowania i sygnalizacji, które
umożliwiają użytkowanie dźwigu pod bezpośrednią
kontrolą straży pożarnej. Ponieważ w czasie pożaru
eksploatacja dźwigu przebiega w warunkach eks-
tremalnych (patrz rys. 3, na którym przedstawiono
zależność wzrostu temperatury w funkcji czasu
trwania pożaru), szczególne wymagania stawiane
są jego konstrukcji oraz układom sterowania i za-
silania. Zasilanie musi być realizowane w sposób
50
ciągły, z wykorzystaniem przewodów odpornych
na działanie ognia przez czas eksploatacji dźwigu
podczas akcji ratowniczo-gaśniczej. Automatyka
dźwigu przeznaczonego dla straży pożarnej musi
zapewniać dwie fazy:
 faza I: priorytetowe wezwanie dźwigu dla
straży pożarnej,
 faza II: użytkowanie dźwigi sterowanego
przez straż pożarną.
WEZWANIE PRIORYTETOWE DŹWIGU
Wezwanie priorytetowe dźwigu (zainicjowanie fazy
I) może zostać uruchomione automatycznie lub
ręcznie, przy czym sterowanie ręczne stosowane
jest tylko w uzasadnionych przypadkach i realizo-
wane z wykorzystaniem Ręcznego Ostrzegacza
Pożarowego (ROP), który musi być zainstalowany
w pobliżu Centrali Sygnalizacji Pożarowej (CSP).
W przypadku automatycznego wezwania dźwigu,
jego uruchomieniem powinna sterować Centrala
Sygnalizacji Pożarowej. Sygnał wystawiony przez
czujki pożarowe, po zweryfikowaniu przez CSP,
powinien zostać skierowany do Głównej Tablicy
Sterującej Dźwigu (GTSD). Układ sterowania może
zostać wyposażony w ROP, który należy zainsta-
lować w pobliżu CSP.
Po otrzymaniu sygnału pożarowego dźwig powinien
bezzwłocznie zjechać na poziom dostępu dla straży
pożarnej i pozostać tam z otwartymi drzwiami.
Ponowne uruchomienie dźwigu może nastąpić
dopiero po ręcznym uruchomieniu łącznika, który
powinien zostać zainstalowany w przedsionku dźwi-
gowym na poziomie dostępu dla straży pożarnej.
Norma przedmiotowa
ani przepisy techniczno-
prawne nie precyzują , jak
dobierać przewody do
urządzeń ppoż., które muszą
funkcjonować w czasie
pożaru. To rola projektanta.
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
ŁĄCZNIK DŹWIGU
CSP
PSSP
KABINA
DŹWIGU
SR
CIS
PPOŻ.
SS
MD RGB
RSPPOŻ.
WYŁ. PPOŻ.
ZŁĄCZE
ZASILANIE
BUDYNKU
Rys. 1. Schemat blokowy sterowania dźwigu przeznaczonego dla straży pożarnej, gdzie: CSP – centrala
sygnalizacji pożarowej, RSIPPOŻ. – rozdzielnica zasilania systemu ppoż., CIS – centrala integracji sygnałów
ppoż., wył. PPOŻ. – wyłącznik przeciwpożarowy prądu, SS – sygnały kontroli funkcji stanu i łączności,
SR – sterowanie ręczne, RGB – rozdzielnica główna budynku, PSSP – kabinowy panel sterowania dla straży
pożarnej, MD – maszynownia dźwigu
Pojawienie się sygnału alarmu pożarowego musi a następnie powrót na poziom dostępny dla
spowodować: straży pożarnej,
 działanie wszystkich elementów sterowniczych  uruchomienie systemu łączności dla straży po-
dźwigu, które powinny skasować wszystkie żarnej (system interkom lub TV – nie jest do-
zapamiętane wezwania i dyspozycje oraz puszczalne stosowanie w tym celu telefonu).
zablokować układ sterowania dostępny
w kabinie dźwigu oraz na wszystkich piętrach Dźwig przeznaczony dla straży pożarnej powinien
za wyjątkiem przycisków alarmowego oraz zostać wyposażony w akustyczny sygnał dźwiękowy,
otwierania drzwi, sygnalizujący jazdę kontrolną realizowaną bez sygnału
 po dojechaniu dźwigu na poziom dostępny wystawianego przez system alarmu pożarowego.
dla straży pożarnej – jego zatrzymanie oraz Uruchomienie dla celów kontrolnych może zostać
otwarcie drzwi przystankowych i kabino- zrealizowane wyłącznie przez uruchomienie łącznika
wych, dźwigu, dostępnego wyłącznie dla straży pożarnej.
 w przypadku, gdy dźwig oddala się od poziomu Dźwig po zatrzymaniu się na poziomie dostęp-
dostępnego dla straży pożarnej, należy spo- nym dla straży pożarnej może zostać uruchomiony
wodować jego zatrzymanie na najbliższym przez łącznik dostępny wyłącznie dla straży pożarnej
możliwym przystanku, bez otwierania drzwi, – zapoczątkowanie fazy I.
Po uruchomieniu łącznika dźwigu musi nastąpić włą-
czenie oświetlenia maszynowni oraz szybu dźwigu
oraz uruchomienie kabinowego panelu sterującego
przeznaczonego dla straży pożarnej. Kabinowy panel
sterowania przeznaczony dla straży pożarnej musi
zapewnić wykonanie następujących funkcji:
 umożliwiać uruchomienie dźwigu dopiero
po uruchomieniu łącznika dźwigu dla straży
pożarnej (tylko w przypadku, gdy priorytetowe
wezwanie dźwigu – faza I – zostało zainicjo-
wane przez sygnał zewnętrzny),
 uniemożliwiać rejestrację większej liczby dys-
pozycji niż jedna, za wyjątkiem sytuacji, kiedy
dźwig jest podczas jazdy, kiedy to podanie
kolejnej dyspozycji powinno umożliwić ska-
sowanie poprzedniej. Kabina dźwigu znajdu-
jąca się w trakcie jazdy po otrzymaniu nowej
dyspozycji i skasowaniu poprzedniej powinna
dojechać tylko do przystanku wskazanego
w nowej dyspozycji,
 zarejestrowanie dyspozycji kabinowej
powinno umożliwić jazdę dźwigu tylko do
wskazanego przystanku w dyspozycji i jego za-
trzymanie się z zamkniętymi drzwiami, których
otwarcie powinno być możliwe po ręcznym
podaniu sygnału przyciskiem kabinowym ozna-
czonym jako „otwieranie drzwi”. Zwolnienie
przycisku przed całkowitym otwarciem się
drzwi powinno spowodować ich automatycz-
ne ponowne zamknięcie, natomiast całkowite
otwarcie się drzwi powinno spowodować ich
pozostawianie w tej pozycji do chwili podania
nowej dyspozycji z kabinowego panelu ste-
rowania –„zamknięcie drzwi”. Urządzenie
do ponownego otwierania drzwi dźwigu
powinno działać nadal jak w fazie I,
 dźwig dla straży pożarnej powinien powrócić
do poziomu dostępu dla straży pożarnej po
przełączeniu łącznika tego dźwigu w pozycję
oznaczoną jako „0” oraz przy powtórnym
przełączeniu na poprzednią pozycję ozna-
czoną jako „1”, w  celu powtórzenia fazy
I – wymóg ten nie znajduje zastosowania
w przypadku instalowania łącznika dźwigu
dla straży pożarnej w kabinie dźwigu. W przy-
padku instalowania łącznika w kabinie dźwigu,
jego uruchomienie powinno być możliwe za
pomocą kluczyka, a położenia „1” oraz „0”
należy jednoznacznie określić piktogramem
instalowanym nad przełącznikiem.
Zastosowanie przełącznika kluczykowego insta-
lowanego w kabinie dźwigu przeznaczonego dla
straży pożarnej wymusza następujące wymagania:
51
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

 w przypadku załączenia sterowania dźwigu wzrost rezystancji przewodów można określić z wy-
przez straż pożarną łącznikiem dostępnym kładniczego wzoru, stanowiącego uogólnienie prawa
z poziomu dostępu dla straży pożarnej, w celu Wiedemanna – Franza – Lorentza:
uruchomienia kabiny dźwigu kluczykowy
łącznik kabinowy musi zostać przestawiony
w pozycję „1”,
 w przypadku pozostawania dźwigu na innym
przystanku niż poziom dostępu dla straży po-
żarnej, gdy łącznik kabinowy nie został przesta-

Fot. Flickr: Gideon Tsang

wiony w pozycję „1” i znajduje się w pozycji
„0”, dalszy ruch kabiny dźwigu musi zostać
uniemożliwiony z jednoczesnym otwarciem
drzwi.
Oprócz tych podstawowych wymagań automatyka
dźwigu musi umożliwiać:
 wyświetlanie dyspozycji na kabinowym panelu
sterowania,
 wskazywanie aktualnego położenia dźwigu
zarówno na panelu kabinowym, jak i  na
wyświetlaczu zainstalowanym na poziomie
dostępu dla straży pożarnej oraz pozostawanie
w pozycji przeznaczenia do chwili otrzymania
nowej dyspozycji,
 działanie sytemu łączności pomiędzy kabiną
a pomieszczeniem dyspozytorskim.
Każdorazowe przełączenie łączników sterujących dla
straży pożarnej do pozycji „0” powinno gwaranto-
wać powrót do normalnego stanu funkcjonowania
dźwigu, ale po powrocie kabiny do poziomu dostępu
dla straży pożarnej. Należy również zagwarantować
ciągłość zasilania dźwigu przeznaczonego dla straży
pożarnej, co oznacza zasilanie jego maszynowi oraz
automatyki z obwodów nieobjętych działaniem
przeciwpożarowego wyłącznika prądu.
Wymagania dotyczące zasilania urządzeń ppoż.,
które muszą funkcjonować w czasie pożaru, zostały
określone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury
Wzrost rezystancji przewodów zasilających skutkuje
zwiększonymi spadkami napięć oraz pogorszeniem
warunków ochrony przeciwporażeniowej reali-
zowanej przez samoczynne wyłączenie zasilania.
do strefy, która może znaleźć się w strefie gorącej
Ponieważ żadna norma przedmiotowa ani przepisy oraz rezystancji odcinka przewodu zakwalifiko-
techniczno-prawne nie precyzują wymagań w zakre- wanego do strefy nieobjętej pożarem (tzw. strefa
sie doboru przewodów do urządzeń ppoż., które zimna). Rezystancja ta będzie zawsze większa od
muszą funkcjonować w czasie pożaru, zadaniem rezystancji odniesionej do normalnych warunków
projektanta jest wytypowanie pomieszczeń, które pracy rozpatrywanego odcinka kabla (przewodu).
mogą zostać objęte pożarem (tzw. strefy gorącej) W tabeli 1. zostały przedstawione przykładowe
i obliczyć względną wartość długości kabla (przewo- współczynniki wzrostu rezystancji żył kabla ułożone-
du), który z największym prawdopodobieństwem go częściowo w strefie gorącej i częściowo w strefie
znajdzie się strefie gorącej i obliczyć spodziewany zimnej w warunkach pożaru.
wzrost rezystancji przewodu zasilającego dla wy-
maganego czasu funkcjonowania. Na rys. 2 została przedstawiona zmienność współ-
czynnika korekcyjnego kp wyznaczonego ze wzoru
Tak określana rezystancja kabla (przewodu) jest sumą (1) w zależności od udziału strefy gorącej do długości
arytmetyczną rezystancji odcinka zakwalifikowanego trasy kabla lub przewodu.
Współczynnik wzrostu rezystancji żył kabla kp
Względny udział strefy
gorącej w długości trasy Dla warunków klasy E 30 Dla warunków klasy E 90
kabla (przewodu), w [%]
Od 30 C 0
Od 90 C 0
Od 300 C Od 900 C
0 1,0 1,0 1,0 1,0
10 1,3 1,2 1,4 1,3

z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków 20 1,6 1,5 1,8 1,5
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki
30 2,0 1,7 2,1 1,8
i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690,
z późniejszymi zmianami). Należy jednak zauwa- 40 2,3 1,9 2,5 2,1

żyć, że wymagania te są bardzo ogólne i określają 50 2,6 2,1 2,9 2,4

jako warunek podstawowy ciągłość dostaw energii
60 2,9 2,4 3,3 2,6
elektrycznej przez wymagany czas pracy urządzeń,
które muszą funkcjonować w czasie pożaru. 70 3,2 2,6 3,6 2,7

80 3,5 2,8 4,0 3,2

CIĄGŁOŚĆ ZASILANIA A DOBÓR
90 3,9 3,1 4,4 3,5
PRZEWODÓW
Projektant elektryk, który wykonuje projekt zasilania 100 4,2 3,3 4,8 3,7
dźwigu przeznaczonego dla ekip ratowniczych, musi
być świadomy, że rezystancja przewodów podczas
Tab. 1. Współczynniki wzrostu rezystancji żył przewodów w warunkach pożaru
pożaru znacząco wzrasta. W miarę precyzyjnie
52
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
Rys. 2. Graficzna zależność współczynnika korekcyjnego kp wyznaczonego zgodnie ze wzorem (1)
w zależności od udziału strefy gorącej do długości trasy kabla lub przewodu
Spodziewany wzrost temperatury można od-
czytać z  krzywej pożarowej określanej jako
krzywa normowa lub celulozowa „temperatura
– czas”, przedstawionej na rysunku 3. Krzywe
pożarowe, zgodnie z którymi prowadzone są
badania ogniowe w laboratoriach, zostały okre-
ślone w normie EN 1363:1999-2 Fire resistance
test. Part 2: Alternative and additional procedures.
Norma ta określa ponadto krzywą tunelową,
krzywą pożarową zewnętrzną, krzywą pożarową
węglowodorową oraz krzywą pożarową pełza-
jącą. W odniesieniu do budynków zastosowanie
znajduje tylko krzywa celulozowa, przez co opis
pozostałych krzywych został pominięty.
Rys. 3. Krzywa normowa „temperatura – czas”
obrazująca pożary celulozowe
Wymagany przekrój przewodów zasilających silnik
dźwigu przeznaczonego dla ekip ratowniczych
można wyznaczyć ze wzoru, w którym został
uwzględniony współczynnik wzrostu rezystancji
przewodu spowodowany działaniem temperatury
pożarowej:
w czasie rozruchu:
Uwaga!
Ze względu na znacznie mniejszy współ-
czynnik mocy przy załączeniu, wynoszący
(0,1-0,4), w stosunku do znamionowego
współczynnika mocy silnika, nie należy
pomijać reaktancji przewodów, nawet jeżeli
ich przekrój jest mniejszy od 50 mm2 Cu
(do zasilania urządzeń ppoż., które muszą
funkcjonować w czasie pożaru kategorycz-
nie zabronione jest stosowanie przewodów
aluminiowych).
w warunkach ustalonej pracy:
Sprawdzenie skuteczności ochrony przeciwpo-
rażeniowej należy przeprowadzić na zasadach
określonych w normie PN-HD 60364-4-41:2009
Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część
4-41: ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa.
Ochrona przed porażeniem elektrycznym, po
uwzględnieniu współczynnika kp, wzrostu re-
zystancji przewodu powodowanej działaniem
wysokiej temperatury.
ppłk. w st. spoczynku
mgr inż.
Julian A. Wiatr
Sekretarz Generalny Stowarzyszenia
Emerytowany oficer Wojska
Polskiego. Rzeczoznawca – Audytor
Stowarzyszenia Polskich Energetyków.
Wykładowca na studiach
podyplomowych prowadzonych
przez SGSP. Członek Mazowieckiej
Okręgowej Izby Inżynierów
Budownictwa.
53
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

DŹWIGI ZE ZREDUKOWANYMI
PRZESTRZENIAMI BEZPIECZEŃSTWA
W SZYBIE opracowanie, zdjęcia: { Tomasz Adamiak}

Podczas projektowania dźwigu należy wziąć pod uwagę bezpieczeństwo wszystkich osób, które będą z niego
korzystać. Szczególnie zagrożeni są konserwatorzy, którzy w trakcie wykonywania swoich obowiązków
pracują na dachu kabiny oraz w podszybiu. W niniejszym opracowaniu opisano środki służące zapewnieniu
bezpieczeństwa serwisu w dźwigach ze zredukowanymi przestrzeniami bezpieczeństwa w szybie.

Zagadnienie to dotyczy przede wszystkim dźwigów
wbudowanych w istniejących budynkach, stąd nie
zostało wprost umieszczone w warunkach tech-
nicznych dla budynków. Należy jednak pamiętać
o zapisach § 202 Warunków Technicznych dla
budynków, które wskazują, że:
szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowia-
dać pomieszczenia maszynowni, linowni oraz szyby
dźwigów, w tym nadszybia i podszybia, określają
przepisy o dozorze technicznym.
Zgodnie z powyższym wymaganiem, wszystkie
dźwigi powinny spełniać wymagania dyrektywy
dźwigowej 95/16/WE. Szczegółowe wytyczne
do zapewnienia zgodności urządzenia z dyrek-
tywą zostały określone w normach zharmonizo-
wanych: PN-EN 81-1+A3:2010 – dla dźwigów
elektrycznych oraz PN-EN 81-2+A3:2010 – dla
dźwigów hydraulicznych. Wymagania te dotyczą
zarówno dźwigów nowych, jak i wbudowanych
w istniejącym szybie. Zdarzają się jednak przypadki,
w których nie ma możliwości wykonania dźwigu
spełniającego wszystkie wymagania dotyczące za-
pewnienia przestrzeni bezpieczeństwa w podszybiu
i nadszybiu1. W takiej sytuacji najłatwiej zastosować
dodatkowe rozwiązania, które są opisane w normie
54
PN-EN 81-21+A1:2013-02, dotyczącej nowych
dźwigów osobowych i towarowych w istniejących
budynkach. Innym sposobem jest przeprowadze-
nie analizy zagrożeń i zastosowanie środków, które
zapewnią poziom bezpieczeństwa analogiczny do
opisanego w w/w normie.
MINIMALNE PRZESTRZENIE
BEZPIECZEŃSTWA W SZYBIE
DŹWIGOWYM
Zachowanie przestrzeni bezpieczeństwa ma na
celu wyeliminowanie ryzyka zgniecenia osób
znajdujących się poza kabiną, gdy ta znajdzie się
w jednym ze swoich położeń krańcowych – w nad-
szybiu lub podszybiu.
W przypadku nadszybia, na dachu kabiny należy
przewidzieć wolną przestrzeń o  minimalnych
wymiarach 500x600x800 [mm], położoną na
jednej ze swoich ścian oraz zachować minimalną
odległość od powierzchni dachu kabiny do stropu
o wartości 1035 mm (ta odległość jest zależna od
prędkości dźwigu – podana wartość jest odpo-
wiednia dla prędkości 1 m/s). Oznacza to, że przy
kabinie o wysokości wewnętrznej 2100 mm, po
uwzględnieniu niezbędnego przejazdu, minimal-
ne nadszybie powinno wynosić ok. 3400 mm,
dla prędkości 1m/s. Oczywiście, jest to wartość
uśredniona – zmniejszając wysokość kabiny oraz
stosując mniejszą prędkość dźwigu i dokładniejszy
układ sterowania można obniżyć nadszybie nawet
o ok. 100 mm bez naruszania przestrzeni bez-
pieczeństwa. Zwykle jest to jednak rozwiązanie
niestandardowe i może okazać się droższe.
Podobnie, dla podszybia należy zachować wolną
przestrzeń o minimalnych wymiarach 500x600x1000
[mm] oraz zachować minimalną odległość 500 mm
od najniżej położonych części wyposażenia kabiny
do dna podszybia. W praktyce, podszybie spełnia-
jące powyższe wymagania dla dźwigu o udźwigu do
1000 kg oraz prędkości 1 m/s powinno mieć co naj-
mniej 1100 mm. Oczywiście, dźwigi cięższe i szybsze
wymagają większych wartości. Zwykle producenci
dźwigów posiadają opracowane wytyczne projekto-
we, w których są podane szczegółowe wymagania
dla wymiarów szybu.
WSTĘPNA AKCEPTACJA UDT
Gdy ograniczenia budowlane w budynku nie po-
zwalają na zapewnienie wymaganych przestrze-
ni bezpieczeństwa, należy wystąpić do Urzędu
Dozoru Technicznego z wnioskiem o wydanie
wstępnej akceptacji na zredukowane przestrzenie
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
bezpieczeństwa. Wniosek można pobrać ze strony
internetowej www.udt.gov.pl, a za jego złożenie
jest odpowiedzialny właściciel budynku. Za wydanie
wniosku pobierana jest opłata zgodnie z Rozporzą-
dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 27 listopada
2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
wysokości opłat za czynności jednostek dozoru
technicznego ( Dz.U. z 2014 r., poz. 1675).
W przypadku dźwigu montowanego w istnie-
jącym budynku, wstępna akceptacja wydawana
jest obligatoryjnie, wniosek dla dźwigu w nowym
budynku powinien zostać odpowiednio uzasadnio-
ny. Do warunków zabudowy, które mają wpływ
na budowę dźwigu, a tym samym stanowią uza-
sadnienie złożonego wniosku, zalicza się:
 wbudowanie dźwigu w istniejącym budynku,
 wpis do rejestru zabytków, ograniczenie
możliwości ingerencji w strukturę budynku,
 wysoki stan wód gruntowych – konieczne
dołączenie operatu geodezyjnego,
 warunki zabudowy wynikające z planu zago-
spodarowania przestrzennego,
 inne warunki, np. ograniczenia wynikające
z konstrukcji budynku.
W wydanej wstępnej akceptacji znajduje się wy-
maganie, by środki zastosowane przez instalatora
odpowiadały poziomowi bezpieczeństwa określo-
nemu w normie PN-EN 81-21+A1, lub innych
równoważnych rozwiązaniach technicznych.
ŚRODKI POZWALAJĄCE NA
WYKONANIE DŹWIGU ZE
ZREDUKOWANYMI PRZESTRZENIAMI
BEZPIECZEŃSTWA
Ogólnie, środki opisane w ww normie mają za
zadanie stworzenie tymczasowych stref bezpie-
czeństwa – tylko na czas, w którym konserwator
znajduje się w szybie, na kabinie lub w podszybiu.
Stosowane są rozwiązania mechaniczne – ruchome
odboje ograniczające możliwość jazdy kabiny
w określonym kierunku lub wyzwalany system
zatrzymujący. Uzupełnieniem jest odpowiednia
modyfikacja sterowania dźwigu, uwzględniająca
nadzorowanie stanu dodatkowego wyposażenia
oraz łączniki krańcowe ograniczające ruch kabiny,
gdy konserwator znajduje się poza nią w szybie.
Ponadto, bez wykonania dodatkowych czynności,
uniemożliwiony jest jakikolwiek ruch kabiny po od-
1
Podszybiem jest przestrzeń rozciągająca się od poziomu najniższego przystanku do dna szybu, a nadszybiem przestrzeń
od poziomu najwyższego przystanku do stropu szybu.
ryglowaniu drzwi przystankowych prowadzących
na dach kabiny (dźwigi z zaniżonym nadszybiem)
lub do podszybia (dźwigi z zaniżonym podszybiem).
Przestrzenie
Ostatnim wymaganym elementem jest oznacze-
nie zredukowanych przestrzeni odpowiednimi bezpieczeństwa w szybie
piktogramami. dźwigu można zredukować
DOPUSZCZENIE DŹWIGU ZE tylko mając akceptację
ZREDUKOWANYMI PRZESTRZENIAMI UDT, wydawaną na dobrze
BEZPIECZEŃSTWA W SZYBIE DO
EKSPLOATACJI
uzasadniony wniosek
inwestora.
Pismo ze wstępną akceptacją powinno zostać do-
łączone do dokumentacji składanej do UDT wraz
z wnioskiem o zarejestrowanie dźwigu. Dźwig ze
zredukowanymi przestrzeniami w nadszybiu i/ lub
podszybiu jest poddany ocenie zgodności według
normy PN-EN 81-1+A3 lub PN-EN 81-2+A3,
tak jak każdy inny. Dodatkowo ekspert UDT prze-
prowadza weryfikację rozwiązań technicznych
pozwalających na uniknięcie ryzyka zgniecenia
według warunków określonych przez instalatora
– zazwyczaj jest to norma PN-EN 81-21+A1. Po
wydaniu certyfikatu przez jednostkę notyfikowaną
i wystawieniu deklaracji zgodności przez instalato-
ra, dźwig na wniosek właściciela budynku zostaje
poddany rejestracji.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Opisane powyżej środki pozwalają na wykonanie
dźwigu ze zredukowanymi przestrzeniami bez-
pieczeństwa, który może zostać poddany proce-
durze oceny zgodności z wynikiem pozytywnym.
Należy jednak podkreślić, że wstępna akceptacja
nie jest wydawana „na żądanie”. Bez uzasadnie-
nia wniosku, UDT nie zezwoli na wbudowanie budowlane z przepisami o dozorze technicznym,
dźwigu niezgodnego z wymaganiami normy zhar- jest w tym zakresie zupełnie wystarczający.
monizowanej. Jedynym sposobem na uzyskanie
dopuszczenia dźwigu do eksploatacji może okazać
się wówczas przebudowa szybu, polegająca na
powiększeniu nadszybia i podszybia do wymiarów
pozwalających na uzyskanie wymaganych prze-
strzeni. Dlatego ważna jest konsultacja architektów
mgr inż.
z firmami dźwigowymi już na etapie projektowania
szybu dźwigowego. Tomasz Adamiak
Należy podkreślić, że nie ma konieczności wpro-
wadzania dodatkowego zapisu o szybach ze zredu- Absolwent Wydziału Elektroniki
kowanymi przestrzeniami bezpieczeństwa do WT i Technik Informacyjnych Politechniki
dla budynków. Istniejący § 202, łączący przepisy Warszawskiej. Kierownik biura
projektowego w firmie „WINDA-
WARSZAWA” Sp. z o.o. Z firmą
związany jest od 1998 roku, zaczynając
od stanowiska specjalista – elektronik.
55
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

OPTYMALNE WYKORZYSTANIE
PRZESTRZENI W SZYBACH DŹWIGÓW

Fot. Materiały prasowe Schindler

MODERNIZOWANYCH opracowanie: { Tomasz Katner }

Modernizacje dźwigów mają na celu poprawę bezpieczeństwa i parametrów technicznych oraz

przystosowanie do aktualnie obowiązujących wymagań prawnych i normatywnych. Dotkliwie brakuje
opracowań na ten temat. Niniejszy artykuł, przygotowany przez Stowarzyszenie Pracodawców Branży
Dźwigowej, może chociaż częściowo wypełnić tę lukę, pomagając w podejmowaniu właściwych decyzji.

Przystępując do realizacji prac modernizacyjnych
należy najpierw ustalić, jakie cechy powinien posia-
dać dźwig po ich zakończeniu, ponieważ od tego
zależą typy i rodzaje zastosowanych podzespołów
oraz urządzeń. Jedną z pożądanych własności mo-
dernizowanych dźwigów jest jak najlepsze przy-
stosowanie kabiny dla osób niepełnosprawnych.
biorąc również pod uwagę osoby z wózkami dzie-
cięcymi, możliwość załadunku noszy czy też roweru
lub innych przedmiotów gabarytowych.
UWAGA! W przypadku, gdy istnieją warunki
do optymalizacji wielkości podłogi kabiny, a in-
westor nie skorzysta z takich możliwości, osoba
niepełnosprawna może dochodzić na drodze
sądowej (znane są takie przypadki) powiększe-
nia powierzchni podłogi, co praktycznie oznacza
wymianę kabiny i dodatkowe koszty.

W przypadku nowych inwestycji budowlanych,

należy odnosić się do rozporządzenia Ministra Infra-
struktury w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie,
które nakazuje instalację dźwigów z kabinami nie
mniejszymi od 1100 x 1400 mm (SxG). Niestety,
takie gabaryty nie zawsze można uzyskać w przy-
padku starego budownictwa, z racji zbyt małych
szybów dźwigowych. W celu zwiększenia dostęp-
ności dźwigu dla osób niepełnosprawnych można
posłużyć się wymaganiami zawartymi w normie
PN-EN 81-70:2005 Dostępność dźwigów dla
osób, w tym osób niepełnosprawnych. We wskaza-
nej normie określono minimalne wymiary kabiny
dla osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim
1000 x 1250 mm, przy jednoczesnym zastosowaniu
drzwi o szerokości w świetle 800 mm i wysokości 1200 1300
2000 mm. Wymieniając dźwig, należy zatem zwrócić
uwagę na maksymalizację wymiarów kabiny i drzwi, Rys.1. Długość wózka inwalidzkiego i dziecięcego z opiekunem
56
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

DŹWIGI „LICENCYJNE” TYPU ODA Na pytanie, czy warto pozostawiać istniejące obciążenia na ściany szybu. Dodatkowo wyko-
- KABINY DREWNIANE BEZ DRZWI prowadnice, nie ma łatwej odpowiedzi. SPBD nuje się nowe otwory pod liny w zwieńczeniu
KABINOWYCH rekomenduje przeprowadzenie ekspertyzy szybu, rozdzielającym szyb od maszynowni.
Najczęstszym przypadkiem, jakim mamy do czynie- technicznej. Jeśli stan techniczny prowadnic Prace te musi zatwierdzić inżynier z uprawnie-
nia w starym budownictwie, są dźwigi typu ODA jest dobry, to zdecydowanie warto, pod wa- niami konstrukcyjno-budowlanymi.
o wymiarach szybu 1400 mm x 1700 mm (SxG) runkiem dodatkowego, gęstszego zakotwienia
(Rys. 2). i przeprowadzenia umiejętnego pionowania.
Należy podkreślić, że prowadnice to nie szyny
tramwajowe, zużywające się na skutek tarcia
kół jezdnych – służą do utrzymywania kabiny
w pionie za pomocą, przeważnie smarowa-
nych, ślizgów.
2. Układ z wąską przeciwwagą na ścianie tylnej,
która wyposażona jest w obciążniki ustawiane
pionowo (Rys. 4). Kabina uzyskuje wymiar
wew. 1000 x 1250 mm i drzwi szerokości
800 mm. Rozwiązanie jest jak najbardziej
poprawne, chociaż mało komfortowe – za-
pewnia miejsce na ręczny wózek inwalidzki
lub mały wózek dziecięcy.

Rys. 5 Przekrój przez szyb dźwigu po

modernizacji – wariant III (przeniesiona
przeciwwaga)

Rys. 2 Przekrój przez szyb dźwigu 4. Rozwiązanie stosowane przez firmy zagra-
typu ODA – przed modernizacją niczne – polega na instalacji zespołu napędo-
wego w szybie (tzw. dźwigi bez maszynowni)
Uzyskanie pożądanych wymiarów kabin po zain- i oferuje klientom w standardzie małe kabiny
stalowaniu drzwi automatycznych staje się poważ- i drzwi o wymiarze 750 x 2000 mm (Rys. 6).
nym problemem, który rozwiązywany jest na wiele Są to zarówno układy z boczną, jak i tylną
sposobów, np.: przeciwwagą, aczkolwiek w pełnych moder-
1. Pozostawienie dotychczasowego układu usy- nizacjach rzadko realizowane (m.in. znacznie
tuowania przeciwwagi – ewentualne wyko- podwyższony poziom hałasu w szybie i miesz-
rzystanie istniejących obciążników i prowadnic kaniach z nim graniczących)
(Rys. 3).

Rys. 4. Przekrój przez szyb dźwigu po

modernizacji – wariant II (wąska przeciwwaga)

3. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest przenie-

sienie przeciwwagi na ścianę boczną, dzięki
czemu uzyskujemy wydłużenie kabiny o do-
datkowe ~15cm (Rys. 5). Szerokość kabiny
zwiększa się o kilka centymetrów w stosunku
do starej. Wariant ten umożliwia także swo-
bodny wjazd wózków dziecięcych o dużych
gabarytach.

Układ taki nie wpływa negatywnie na kon-

strukcję budynku i żywotność podzespołów. Rys. 6. Przekrój przez szyb dźwigu po
Rys. 3 Przekrój przez szyb dźwigu po Kluczem jest odpowiednie wykonanie posado- modernizacji w wykonaniu niektórych firm
modernizacji – wariant I wienia pod zespół napędowy, który przenosi zagranicznych
57

DŹWIG Z RUCHOMĄ PODŁOGĄ
„TRADYCJA” – KABINA DREWNIANA
Z RĘCZNYMI DRZWIAMI KABINOWYMI
Gabaryty szybów dźwigów tzw. „tradycyjnych” są
często mniejsze od standardowych (Rys. 7). Mak-
symalizacja przestrzeni pasażerskiej w takich przy-
padkach jest niekiedy głównym kryterium wyboru
wykonawcy modernizacji dźwigu.
Rys. 7. Przekrój przez szyb dźwigu z ruchomą
podłogą tzw. „tradycji”
maksymalizację wymiarów kabiny
i drzwi, biorąc pod uwagę osoby
z wózkami dziecięcymi, osoby
załadunku noszy, roweru lub innych
Fot. Kone
58
RAPORT
5. W  przypadku, gdy mamy do czynienia
z szybami węższymi (np. 1300 mm), prze-
noszenie przeciwwagi nie ma sensu, ponie-
waż uzyskano by zbyt małą szerokość kabiny.
W takich przypadkach najczęściej spotykanym
rozwiązaniem jest pozostawianie przeciwwa-
gi na ścianie tylnej (Rys. 8). Wymiary kabiny
można powiększyć, zastępując drzwi automa-
tyczne wychylnymi lub instalując je w całości
w ścianie frontowej szybu. Instalacja drzwi
półautomatycznych wychylnych (otwieranych
ręcznie) jest wskazana tylko w szczególnych
przypadkach, np. bardzo płytkich lub wąskich
szybów, ponieważ istotnie utrudniają dostęp
osobom poruszającym się na wózkach in-
walidzkich.
Rys. 8. Przekrój przez szyb dźwigu po
modernizacji – wykonanie tradycyjne
Wymieniając dźwig,
należy zwrócić uwagę na
niepełnosprawne, możliwość
przedmiotów gabarytowych.
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
6. Ciekawym rozwiązaniem w przypadku małych
szybów jest instalacja wąskiej przeciwwagi.
Problemem takich realizacji jest jednak wy-
sokość przeciwwagi, co w przypadku starych
szybów jest znaczną wadą z racji często zani-
żonych stref podszybia i nadszybia.
7. W  opisanych przypadkach stosowane są
również przeciwwagi dzielone, które za-
pewniają zysk na głębokości kabiny oscylujący
w granicach 10 cm w stosunku do tradycyj-
nego wykonania (Rys. 9).
Rys. 9. Przekrój przez szyb dźwigu po
modernizacji z przeciwwagą dzieloną
Przedstawione rozwiązania nie wyczerpują oczywi-
ście wszystkich możliwości. Warto czasami zdecy-
dować się na nieco droższe rozwiązanie, gwaran-
tujące swobodną komunikację wewnątrz obiektu
wszystkim lokatorom.
mgr inż.
Tomasz Katner
Sekretarz Generalny Stowarzyszenia
Pracodawców Branży Dźwigowej.
Absolwent kierunku Automatyka na
Wydziale Mechatroniki Politechniki
Warszawskiej oraz podyplomowych
studiów MBA realizowanych w Szkole
Biznesu Politechniki Warszawskiej we
współpracy z London Business School,
HEC School of Management oraz
Norwegian School of Economics.
Fot. Kone

W przeszłości dźwigi były

konstruowane tak, by dostosować
się do jednej konkretnej sytuacji
w budynku. Dziś dostrzegamy duże
zapotrzebowanie na inteligentne urządzenia
dźwigowe, które służą zmieniającemu się
wzorcowi użytkowania budynku
(J. Ligüerre, ELA)
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

DŹWIGI
/ WINDY HYDRAULICZNE
opracowanie: { Bogdan Walkowicz }
zdjęcia: { GMV }

Dźwigi osobowe z napędem hydraulicznym są bardzo często stosowane w budynkach do

5-6 kondygnacji. Szacuje się, że w Europie pracuje ponad 4,5 mln dźwigów, z czego ok. 40%
to dźwigi hydrauliczne.

Przy projektowaniu dźwigów hydraulicznych należy
uwzględnić dwie przestrzenie montażowe: szyb,
w którym porusza się kabina oraz maszynownię,
w której znajduje zespół napędowy i sterowanie.
Takie rozmieszczenie podzespołów gwarantuje
monterom wysoki poziom bezpieczeństwa, gdyż
większość prac montażowych i konserwacyjnych
wykonuje się w bezpiecznej odległości od rucho-
mych elementów.
ZALETY DŹWIGÓW HYDRAULICZNYCH
Niski poziom hałasu i przenoszonych drgań decy-
duje o częstym stosowaniu dźwigów hydraulicz-
nych w budynkach mieszkalnych. Ponadto, szyby,
w których poruszają się kabiny, nie wymają dylatacji.
Charakteryzują się niezwykle małymi wymiarami
w stosunku do kabiny, a także lekką konstrukcją
ścian, ponieważ siły koncentrują się na dnie szybu.
Maszynownia nie musi być zlokalizowana w szybie
ani nawet w jego bliskim sąsiedztwie, co daje archi-
tektom większą swobodę podczas projektowania.
Umożliwia to optymalne wykorzystanie przestrze-
ni użytkowej i mieszkalnej budynku. Przykładem
są obiekty, w których zastosowano hydrauliczne
dźwigi panoramiczne. Siłownik jest mało dominują-
60
cym elementem na tle przeszklonej kabiny, a zespół
napędowy pozostaje niewidoczny dla użytkownika.
Powszechnym rozwiązaniem są maszynownie
prefabrykowane, które mogą być oddalone od
szybu nawet o 10-15 m.
NAPĘDY DŹWIGÓW HYDRAULICZNYCH
Ze względu na konstrukcję dźwigi hydrauliczne
mogą mieć napęd:
1. bezpośredni (1:1) – siłownik napędza bez-
pośrednio ramę kabinową, a skok nurnika
jest równy drodze przejazdu kabiny. Napęd
bezpośredni stosuje się w dźwigach o niższej
wysokości podnoszenia i większym udźwigu.
2. pośredni (2:1) – siłownik działa na ramę
kabinową, za pośrednictwem koła linowego
i lin; droga przejazdu kabiny jest dwukrotnie
większa w stosunku do skoku nurnika.
Przedstawiony na fotografii 1 zespół napędowy
(agregat) zawiera płyn roboczy, w którym zanu-
rzony jest silnik oraz sprzężona z nim pompa.
Zasada działania dźwigu z napędem hydraulicznym
jest prosta. Kabina przemieszcza się w górę dzięki
siłownikowi wprawianemu w ruch przez płyn
roboczy tłoczony pod ciśnieniem. W zbiorniku
– agregacie (fotografia 1) w płynie roboczym za-
nurzony jest silnik i sprężona z nim pompa. Ruch
kabiny w dół odbywa się z wykorzystaniem siły
ciężkości, bez poboru energii elektrycznej przez
silnik, co w przypadku zaniku napięcia umożliwia
zjazd kabiny na niższy przystanek i otwarcie drzwi
bez stosowania dodatkowych kosztownych urzą-
dzeń. Gdy kabina przemieszcza się w dół, płyn
wraca ponownie do zbiornika. Nad precyzyjnym
przemieszczaniem się kabiny w obu kierunkach
czuwa elektronicznie sterowany zespół zaworów.
Siłowniki dzielą się na jednostopniowe (fotografia
2a) i wielostopniowe. W wypadku zastoso-
wania siłownika wielostopniowego (napęd 1:1)
potrzebna jest synchronizacja mechaniczna lub
hydrauliczna, zapewniająca stałą prędkość kabiny
podczas jazdy. Synchronizacja hydrauliczna polega
na przemieszczaniu się płynu roboczego pomiędzy
poszczególnymi komorami w takiej proporcji, by
zapewnione było równomierne wysuwanie się
wszystkich nurników. Wadą tego rozwiązania jest
pogarszanie się synchronizacji wraz ze spadkiem
wewnętrznej szczelności siłownika. W siłownikach
wielostopniowych z mechaniczną synchroniza-
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Fot. 1. Agregat hydrauliczny Fot. 2.Siłowniki teleskopowe: a) jednostopniowy; b) trzystopniowy z mechaniczną synchronizacją;
c) trzystopniowy z hydrauliczną synchronizacją

cją, o prostej i niezawodnej konstrukcji cylindra,

problem ten nie występuje.

Przedstawiony na fotografii 2b teleskopowy siłow-

nik trzystopniowy (może być również czterostop-
niowy) z synchronizacją mechaniczną stosowany
jest przede wszystkim w dźwigach towarowych, ale
również w panoramicznych dźwigach osobowych.
Siłowniki teleskopowe z synchronizacją hydrau-
liczną (fotografia 2c) są najwyżej trzystopniowe.

PRZYKŁADY ZASTOSOWAŃ
Na fotografii 3 przedstawiono dźwig towarowy
do 4000 kg z dwoma siłownikami teleskopowy-
mi o mechanicznej synchronizacji. Opuszczaniu
podłogi kabiny podczas załadunku towarów
z użyciem ciężkich wózków widłowych zapobie-
gają widoczne na fotografii dwa podchwyty. Rama
kabinowa dźwigu 4000 do 10 000 kg (fotografia 4)
współpracuje z czterema siłownikami i prowadnica-
mi. Prowadnice są przytwierdzone do ścian szybu
za pomocą wsporników. Fot. 3. Dźwig towarowy 4 000 kg Fot. 4. Dźwig towarowy 4 000 – 10 000 kg
61
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Ciężkie dźwigi towarowe z napędem hydrau-

licznym (fotografia 5) stosuje się wszędzie tam,
gdzie istnieje potrzeba pionowego przemieszczania
towarów o dużej masie i znacznych gabarytach
(np. w fabrykach).

Dźwigi samochodowe (fotografia 6) to odmiana

dźwigów towarowych, które są stosowane w bu-
dynkach biurowych i mieszkalnych w dużych aglo-
meracjach miejskich. Służą do transportu samo-
chodów w podziemnych i naziemnych parkingach.
Często są to jedyne rozwiązania, umożliwiające
wybudowanie parkingów w centrach miast.

PRZEWAGI DŹWIGÓW
HYDRAULICZNYCH NAD
ELEKTRYCZNYMI
Dźwigi hydrauliczne słyną z  dużej trwałości
(20 i więcej lat), gdyż posiadają nieskomplikowaną
budowę i małą liczbę części – w tym części rucho-
mych. Z tego względu koszty eksploatacji są niskie.
Z uwagi na ekologię, projektuje się dźwigi hydrau-
liczne z proporcjonalnymi blokami zaworowymi,
zmniejszające zużycie energii oraz płyny robocze
nieszkodliwe dla środowiska i ulegające szybkiej
biodegradacji. Napędy hydrauliczne są stosowane Fot. 5. Kabina dźwigu towarowego
we wszystkich rodzajach dźwigów osobowych
i towarowych: małych dźwigach towarowych, oso-
bowych, towarowych ciężkich, nawet o udźwigu
większym od 10 000 kg. Zastosowanie dźwigów
hydraulicznych, w porównaniu z elektrycznymi,
ogranicza jedynie duża wysokość podnoszenia,
jednak utrwalająca się tendencja do niskiej zabu-
dowy i potrzeba podnoszenia standardu nowo
powstających budynków sprzyja ich powszech-
nemu stosowaniu w budownictwie.

Projektanci, architekci i użytkownicy doceniają ich

zalety.

Dźwigi hydrauliczne słyną z dużej

trwałości – mają nieskomplikowaną
budowę i małą liczbę części, w tym
ruchomych. Zapewnia to także niskie
koszty eksploatacji.

Fot. 6. Dźwig samochodowy

62
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME

Elektryczne bez maszynowni

Cecha / funkcja Hydrauliczne
(z napędem w szybie)

Masywny, materiałochłonny, utrzymujący (górną maszynownię w przypadku

Materiałooszczędny z minimum jedną ścianą żelbetową. Koncentracja
dźwigów tradycyjnych) zespół napędowy, przeciwwagę i kabinę. Zalecana
Szyb głównych sił na dnie podszybia. Dylatacja szybu niewymagana, nawet
dylatacja szybu w przypadku sąsiedztwa z pomieszczeniami mieszkalnymi.
w budynkach mieszkalnych. Małe wymiary w stosunku do kabiny
Duże wymiary w stosunku do kabiny.

Skomplikowana. Duża liczba części, w tym obracających się: kół zdawczych,

Nieskomplikowana. Mała liczba części – w tym części obracających się. Brak
łożysk. Masywna przeciwwaga z dodatkowymi prowadnicami. Długie,
Budowa przeciwwagi. Niski ciężar urządzenia: 40-60% niższy niż dźwigów
wielokrotnie zaginane liny nośne. Duży ciężar urządzenia w stosunku do
bez maszynowni.
udźwigu.

Montaż / Wyjątkowo szybki, bezpieczny, nieskomplikowany i tani montaż. Sprawna

Trwa zazwyczaj 2 razy dłużej niż w przypadku dźwigów hydraulicznych.
eksploatacja naprawa i wymiana podzespołów.
Skomplikowana wymiana głównych podzespołów i lin.

Koszty Zazwyczaj wysokie koszty konserwacji i bardzo wysokie koszty części

Niskie koszty konserwacji i części zamiennych.
eksploatacji zamiennych.

Prędkość Zazwyczaj 0,63 m/s. Duża, zazwyczaj 1 m/s i więcej.

Trwałość urządzenia Duża trwałość, ok. 2 razy dłuższa. Średnio długa.

Koszt zakupu Niższe o ok. 20-30% dla 2-5 przystankowego dźwigu. Stosunkowo duże dla niższych wysokości podnoszenia.

Moc przyłączeniowa Około 2 razy większa. Zazwyczaj kilka kilowatów.

Potrzebna duża energia do przemieszczania przeciwwagi przy

Porównywalne lub niższe. Dźwig hydrauliczny jedzie w dół z wyłączonym
Zużycie energii niewyrównoważeniu kabiny (pusta lub w pełni obciążona). Podczas postoju
silnikiem głównym. Podczas postoju dźwigu energię pobiera głównie
elektrycznej dźwigu energię pobiera przetwornik częstotliwości (tzw. falownik) oraz
oświetlenie kabiny.
oświetlenie kabiny.

Udźwig < 2000 kg Udźwig < 2500 kg

Zjazd na najniższy przystanek z wykorzystaniem siły ciężkości i otwarcie drzwi.
Wymagany akumulator o małej pojemności np. 7Ah. Wystarcza ten, który
podtrzymuje napięcie w elektronicznym zespole sterującym.
Reakcja na
Udźwig 2000 – 12 500 kg
zanik napięcia
Zjazd na najniższy przystanek z wykorzystaniem siły ciężkości i zasilania
z akumulatora o pojemności 7 Ah. Do otwarcia dużych i ciężkich drzwi
wykorzystuje się urządzenie UPS o mocy 600 – 1000 VA.
Łatwe uwolnienie pasażerów w przypadku awarii systemu zasilania.
Dojazd do sąsiadującego przystanku. Wymagane urządzenie UPS
o odpowiednio dużej mocy: 1000 – 3000 VA. Wskazana comiesięczna
kontrola stanu UPS.
Udźwig 3000 – 5000 kg
Wymagana akumulatorowa stacja zasilająca lub spalinowy agregat
prądotwórczy.
W przypadku awarii systemu zasilania skomplikowane, uciążliwe
i czasochłonne uwalnianie pasażerów.

Średnie.
Większe ryzyko dla personelu podczas montażu, napraw i konserwacji. Ruchy
Wysokie.
tektoniczne gruntu lub trzęsienia ziemi mogą spowodować zawalenie się
Bezpieczeństwo Brak masywnych zespołów powyżej kabiny. Maszynownia zazwyczaj w
konstrukcji z powodu masywnych elementów znajdujących się w nadszybiu
oddzielnym pomieszczeniu z dala od ruchomych zespołów dźwigu.
(wciągarka, przeciwwaga). Takie przypadki są rejestrowane w obszarach
zagrożeń sejsmicznych. Wymagana jest odpowiednia konstrukcja dźwigu.

Umieszczenie zespołu napędowego oraz sterowania w szybie umożliwia

Zazwyczaj szyb nie zawiera zespołów napędowych. Hałas rozchodzi się
rozchodzenie się hałasu po wszystkich kondygnacjach. Może to być uciążliwe
Emisja hałasu w zamkniętej maszynowni z dala od pomieszczeń, w których przebywają
szczególnie w budynkach mieszkalnych, gdyż nie wszystkie zespoły napędowe
ludzie.
są ciche.

Masywne szyby oraz duży ciężar urządzenia: masywna wciągarka

Przyjazne środowisku. Niezwykle materiałooszczędne szyby oraz mały
ciężar urządzenia i mała liczba części – to niższa energia potrzebna na ich
Ekologia
wytworzenie i przetransportowanie na miejsce montażu. Płyn hydrauliczny po
5-10 latach eksploatacji jest w 100% poddawany recyklingowi.
i przeciwwaga, długie liny, duża liczba części – to wyższa energia potrzebna
na ich wytworzenie i przetransportowanie na miejsce montażu. W napędach
stosuje się tzw. magnesy trwałe, które wymagają olbrzymich ilości energii
podczas pozyskiwania surowców i w procesie produkcji. Lokalnie, ma to
bardzo negatywny wpływ na środowisko.

mgr inż.
Bogdan Walkowicz
Dyrektor Zarządzający GMV Polska
Sp. z o.o. W 1984 r. ukończył Wydział
Samochodów i Maszyn Roboczych na
Politechnice Warszawskiej i podjął pracę w zawodzie. Przez pięć lat, projektował zawieszenia i zespoły
napędowe w Instytucie PIMOT w Warszawie, przez kolejnych pięć lat, pracował w Niemczech jako
projektant nadwozi samochodów Mercedesa i Opla. W 1991 r. jego pomysł dotyczący usprawnienia
zawieszeń samochodowych zdobył patent. W 1994 r. rozpoczął studia w Podyplomowej Szkole Biznesu
przy Politechnice Warszawskiej. Po jej ukończeniu w 1995 r. uzyskał tytuł Master of Science in Bussines.
W 1995 r. został zatrudniony w przedstawicielstwie amerykańskiej firmy Wiremold jako dyrektor
ds. technicznych. Od 1997 r. pracuje dla firmy GMV, odpowiada za polski oddział firmy.
63

WYBRANE ASPEKTY STOSOWANIA
SCHODÓW I CHODNIKÓW
RUCHOMYCH W BUDYNKACH
Schody i chodniki ruchome należą do urządzeń transportu bliskiego i są powszechnie stosowane
w budynkach do przemieszczania ludzi (rzadziej towarów) pomiędzy różnymi poziomami. Ze względu na
konstrukcję i ciągły charakter pracy posiadają wielokrotnie większą wydajność niż dźwigi.
W budynkach i obiektach niskich, takich jak centra
handlowe, dworce kolejowe, stacje metra, dworce
lotnicze itp., gdzie wymagane jest obsłużenie ruchu
pasażerskiego o dużym natężeniu, schody i chod-
niki ruchome są właściwie jedynymi urządzeniami
technicznymi, które mogą sprostać tym wymaga-
niom. Ze względu na to, że służą do transportu
osób, objęte są dozorem technicznym. Ponieważ
są ogólnodostępne i dla różnych użytkowników,
ich funkcjonowanie musi zapewniać odpowiedni
poziom bezpieczeństwa.
SCHODY I CHODNIKI RUCHOME
WEDŁUG DYREKTYWY I NORMY EN
W obecnym systemie prawnym, schody i chod-
niki ruchome, jako urządzenia techniczne, pod-
legają pod dyrektywę maszynową [Dyrektywa
2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmie-
niająca dyrektywę 95/16/WE (przekształcenie)].
Wymagania dyrektywy zostały wprowadzone do
polskiego prawa w drodze rozporządzenia. Z dy-
rektywą zharmonizowana jest norma europejska,
która została wprowadzona w Polsce jako Polska
Norma [PN-EN 115-1+A1:2010 Bezpieczeń-
stwo schodów ruchomych i chodników ruchomych
– Część 1: Budowa i instalowanie]. W normie są
ujęte szczegółowe wymagania odnośnie warun-
ków, jakie powinny spełniać konstrukcja i wypo-
64
RAPORT
sażenie schodów/chodników ruchomych, wypo-
sażenie otoczenia zewnętrznego oraz wymagania
odnośnie zakresu przeprowadzanych prób przed
pierwszym oddaniem ich do eksploatacji, podczas
badań okresowych i badań po wypadkach i istot-
nych zmianach. Normę opracowano na podstawie
przewidywanego sposobu użytkowania i analizy
ryzyka, dotyczącej zagrożeń, które występują przy
transporcie ludzi tego typu urządzeniami oraz przy
założeniu, że pomiędzy wytwórcą schodów/
chodników ruchomych i nabywcą (inwestorem,
właścicielem, projektantem obiektu) zostaną po-
czynione konkretne ustalenia dotyczące warunków
zabudowy i warunków eksploatacji.
Wymagania normy są powszechnie znane wytwór-
com schodów/chodników ruchomych, pracow-
nikom jednostek dozoru technicznego i konser-
watorom, ponieważ te grupy zawodowe muszą
znać szczegółowo zasadę działania poszczególnych
zespołów, sposoby regulacji, funkcjonowanie urzą-
dzeń zabezpieczających itp. Jednak bezpieczeństwo
użytkowników (pasażerów) opiera się nie tylko
o odpowiednią budowę samego urządzenia, pro-
cedury badań przez jednostki dozoru technicznego
czy zapewnienie ciągłej konserwacji przez eksplo-
atującego (właściciela). Bardzo istotne jest również
bezpośrednie otoczenie schodów/chodników ru-
chomych i warunki, w których są eksploatowane.
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
opracowanie: { Mirosław Szymański }
Fot. Otis
WARUNKI EKSPLOATACJI SCHODÓW
I CHODNIKÓW RUCHOMYCH
Jednym z najważniejszych zagadnień są wolne prze-
strzenie dla użytkowników:
 zapewnienie odpowiedniej, wolnej od prze-
szkód przestrzeni (powierzchni) po stronie
wejścia na schody/chodniki ruchome i po
stronie wyjścia z nich. Jest ona konieczna,
aby nie następowała nadmierna koncentracja
pasażerów.
 zapewnienie odpowiedniej, wolnej od prze-
szkód wysokości nad stopniami schodów
ruchomych, paletami i taśmami chodników
ruchomych, aby użytkownicy mogli bezpiecz-
nie przemieszczać się bez obawy zaczepie-
nia o wystające elementy ze stropów (lub
zbyt niski strop) lub o krawędzie otworów
w miejscach przejścia schodów/chodników
ruchomych przez stropy.
 zapewnienie odpowiednich odległości po-
między strefą użytkowania a  elementami
budynku (ściany, słupy, stałe wyposażenie), aby
nie stwarzać zagrożeń dla użytkowników np.
z powodu zakleszczenia części ciała lub odzieży
pomiędzy schodami/chodnikami ruchomymi
i zbyt blisko umieszczonymi przeszkodami.
Możliwość zapewnienia wolnych przestrzeni dla
użytkowników jest powiązana bezpośrednio z kon-
 RAPORT DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
strukcją budynku (obiektu) i najlepiej planować ją na
etapie jego projektowania. W fazie realizacji często
dużo trudniej jest wprowadzić zmiany konstrukcyjne,
a nie spełnienie warunków określonych w normie
jest równoznaczne z pogorszeniem poziomu bez-
pieczeństwa.
ZABEZPIECZENIE OBSZARÓW WOKÓŁ
SCHODÓW I CHODNIKÓW RUCHOMYCH
Inna ważna grupa zagadnień, to odpowiednie zabez-
pieczenia w obszarze wokół schodów/chodników
ruchomych:
 przed niewłaściwym użyciem schodów/chod-
ników ruchomych przez nierozważnych lub
nieświadomych użytkowników,
 przed możliwością zakłócenia pracy innych
urządzeń np. dźwigów panoramicznych, które
nie posiadają pełnej obudowy szybu (dźwigi
w szybach obudowanych częściowo).
Cokoły schodów/chodników ruchomych powinny
być zabezpieczone przed możliwością wejścia
(głównie dzieci) i wspinania się lub schodzenia
w dół po ich powierzchniach znajdujących się po
zewnętrznej stronie balustrad. Odpowiednie prze-
szkody powinny być zamontowane zarówno do
cokołów schodów/chodników ruchomych, jak i do
ścian budynku. Krawędzie stropów budynku przy
wejściach i zejściach na schody/chodniki ruchome
powinny być zabezpieczone balustradami o od-
powiedniej wysokości i odpowiednio ukształtowa-
nymi. Często wyposażenie wnętrza budynku jest
przedmiotem projektu, co dodatkowo utrudnia
pogodzenie wizji architekta wnętrz z potrzebami
bezpieczeństwa, gdy dany element jest dokładany
na etapie realizacji, a nie w fazie projektowania.
BEZPIECZNE UŻYTKOWANIE
SĄSIADUJĄCYCH URZĄDZEŃ
TRANSPORTU BLISKIEGO
W przypadku usytuowania w bliskiej odległości
różnych urządzeń transportu bliskiego np. schodów/
chodników ruchomych i  dźwigów w  szybach
obudowanych częściowo, co niejednokrotnie
ma miejsce np. w galeriach handlowych, należy
spełnić warunki istotne dla bezpiecznego użytko-
wania zarówno schodów, jak i dźwigów. W takich
sytuacjach ważne jest, aby nierozważni użytkow-
nicy schodów/chodników ruchomych nie mogli
zakłócić pracy dźwigu. Jeśli dźwig jest umieszczony
zbyt blisko i nie zastosowano odpowiednich prze-
gród (obudów) to istnieje niebezpieczeństwo, że
ktoś może sięgnąć do ruchomych części dźwigu.
Uwzględnienie wymogów na etapie projektowania
pozwala zrealizować zaplanowaną estetykę wnętrza
i zapewnić wystarczający poziom bezpieczeństwa,
bez konieczności montowania dodatkowych, frag-
mentarycznych obudów, które trudno zamocować
i nie zawsze wyglądają estetycznie. Podobna sytuacja
może mieć miejsce, gdy urządzenie dla osób nie-
pełnosprawnych będzie umieszczone zbyt blisko
schodów/chodników ruchomych.
WJAZD NA SCHODY LUB
CHODNIK RUCHOME WÓZKÓW
NIEPRZYSTOSOWANYCH
Następna grupa istotnych zagrożeń, to wjazd na
schody lub chodniki ruchome wózków nieprzystoso-
wanych. Takie wózki mogą być używane w sklepach
(stoiskach handlowych) w galeriach handlowych
lub halach dworców itp. Również wózki dziecięce
i wózki inwalidzkie nie są przystosowane do użycia
ich na schodach i chodnikach ruchomych. Wjazd
takimi wózkami stanowi bardzo duże zagrożenie dla
użytkowników i osób w wózkach, dzieci.
Należy dodać, że duża część wózków sklepowych
i bagażowych jest przystosowana do używania ich na
chodnikach ruchomych. Natomiast bardzo niewiele
wózków (praktycznie nie są spotykane) przystoso-
wanych jest do użycia na schodach ruchomych.
W celu zapewnienia bezpiecznego i sprawnego
przemieszczania się osób na wózkach inwalidzkich
i osób z wózkami dziecięcymi, w pobliżu schodów/
chodników ruchomych powinien być zainstalowany
dźwig (jeden lub więcej), zgodny z Polską Normą do-
tyczącą dostępności dźwigów dla osób, w tym osób
niepełnosprawnych, o wystarczających parametrach
użytkowych (odpowiednia ilość dźwigów). Najlepiej,
gdyby dźwig(i) był umieszczony w miejscu łatwym
do zauważenia i obsługiwał te same poziomy, które
są obsługiwane przez schody i chodniki ruchome.
Osoby na wózkach lub z wózkami nie byłyby zmu-
szone do wybierania schodów lub chodników ru-
chomych, jako środka transportu.
Norma PN-EN 115-1 nie zaleca stosowania
wózków na schodach ruchomych, a szczególnie
wózków nieprzystosowanych. Wózków nieprzy-
stosowanych nie powinno się używać również
na chodnikach ruchomych. Dlatego każdy ciąg
schodów/chodników ruchomych powinien być
trwale oznaczony, aby nie wprowadzać nieprzy-
stosowanych wózków.
W przypadku, gdy projektant, właściciel lub eksplo-
atujący świadomie zakładają możliwość używania
schodów/chodników ruchomych do transportu
wózków sklepowych lub bagażowych, to powinny
Fot. Materiały prasowe Schindler
Bezpieczeństwo
użytkowników schodów
i chodników ruchomych
związane jest także
z bezpośrednim
otoczeniem tych urządzeń
i warunkach, w których są
eksploatowane.
być stosowane wyłącznie wózki o szczegółowo
określonych cechach konstrukcyjnych. Zamiar uży-
wania takich wózków powinien być przedmiotem
uzgodnień pomiędzy wytwórcą schodów/chodni-
ków ruchomych i nabywcą na etapie zamawiania,
aby zastosować odpowiednią konstrukcję i dobrać
odpowiednie parametry schodów/chodników ru-
chomych. Również wózki, które będą używane
w obiekcie, muszą mieć odpowiednią konstruk-
cję. Do schodów/chodników ruchomych należy
załączyć odpowiednią dokumentację – instrukcję
eksploatacji, konserwacji, badań, badań okresowych
i działań awaryjnych. Trzeba dodać, że właściciel lub
eksploatujący może zakupić wózki sklepowe lub
bagażowe o odpowiedniej konstrukcji, natomiast
nie ma wpływu na konstrukcję wózków inwalidzkich
i wózków dziecięcych.
Ponieważ obecność nieprzystosowanych wózków
w bezpośrednim otoczeniu schodów/chodników
ruchomych jest powszechna, konieczne jest za-
stosowanie odpowiednich zabezpieczeń, aby nie-
świadomi użytkownicy nie stwarzali niebezpiecz-
nych sytuacji. W tym celu zaleca się przedsięwziąć
odpowiednie środki techniczne, aby uniemożliwić
wprowadzenie takich wózków na schody/chodniki
ruchome. Środki techniczne powinny być bardziej
restrykcyjne niż znak informujący, że na schody/
chodniki ruchome nie wolno wprowadzać wózków,
ponieważ osoby, które chcą z nich skorzystać mogą
nie zwrócić uwagi na znak lub nie widzieć ozna-
65

czenia, gdy inni użytkownicy lub inne wyposażenie
w danej chwili im go zasłoni. Może się zdarzyć
również, że dzieci wprowadzą wózek pod nieuwagę
opiekunów/rodziców/dorosłych.
W Normie Europejskiej EN 115-1, i w Polskiej
Normie PN-EN 115-1 (w wersji angielskiej), jest
tylko wzmianka, że powinny być zastosowane
odpowiednie bariery. Interpretacja tego wymogu
powoduje wiele niejasności, szczególnie, jeśli in-
terpretują go różne strony. Projektanci obiektów
i właściciele/eksploatujący kwestionują konieczność
stosowania zabezpieczeń powołując się na ogólną
zasadę, że w Polsce stosowanie wymogów norm,
w tym Polskich Norm, nie jest obowiązkowe. Wy-
twórcy schodów/chodników ruchomych i jednostki
dozoru technicznego dyskutują, jak powinny być
wykonane takie bariery i gdzie mogą być, a gdzie
nie powinny być umieszczone, oraz jak przekonać
właścicieli/eksploatujących, aby w ich obiektach były
zastosowane rozwiązania zapewniające odpowiedni
poziom bezpieczeństwa użytkownikom.
Konieczność dokładniejszego sprecyzowania
wymogów odnośnie zastosowania środków (barier)
uniemożliwiających wprowadzenie nieprzystosowa-
nych wózków na schody/chodniki ruchome była
zgłoszona do CEN. Komitet techniczny zajmujący
się opracowywaniem norm dotyczących dźwigów
i schodów/chodników ruchomych (TC 10) przy
Europejskim Komitecie Normalizacyjnym (CEN)
przeanalizował dotychczasowe zalecenia i wydał
dwie Interpretacje Techniczne nr 108 i nr 120.
Warunki techniczne zawarte w  interpretacjach
zostały wprowadzone do przygotowywanej nowej
wersji normy EN 115-1.
JAK EGZEKWOWAĆ ZALECENIA
BEZPIECZEŃSTWA – PROPOZYCJA
POLSKIEGO STOWARZYSZENIA
PRODUCENTÓW DŹWIGÓW
W celu ułatwienia współpracy pomiędzy projektanta-
mi, wytwórcami, jednostkami dozoru technicznego
i właścicielami/eksploatującymi w zapewnieniu od-
powiedniego poziomu bezpieczeństwa podczas
użytkowania schodów/chodników ruchomych i nie-
których innych urządzeń znajdujących się w najbliż-
szym otoczeniu przez różne grupy użytkowników,
zachowujących się świadomie lub nieświadomie
(lub nierozważnie) w różnych warunkach, wydaje
się uzasadnione umieścić odpowiednie zalecenia
w formie wymogu w polskim prawie. Najbardziej
odpowiednią formą (i miejscem) jest zmiana zapisów
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowia-
66
RAPORT
dać budynki i ich usytuowanie. W obecnej wersji
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z  dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicz-
nych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usy-
tuowanie nie ma wymogów dotyczących schodów
i chodników ruchomych, nie ma też odniesienia do
PN-EN 115-1.
Z naszych doświadczeń wynika, że pomimo przed-
stawiania wymogów na etapie uzgodnień, często za-
chodzi potrzeba rozpatrywania szczególnych sytuacji,
gdy w nowym obiekcie nie są zachowane wolne
przestrzenie dla użytkowników lub nie przewidzia-
no możliwości zamontowania do ścian budynku
urządzeń uniemożliwiających niewłaściwe użycie
schodów/chodników ruchomych. Wprowadzenie
zmian na etapie odbioru urządzenia przez jednostki
dozoru technicznego jest uciążliwe, ponieważ nie
zawsze można zastosować najlepszego rozwiązania,
z punktu widzenia zapewnienia odpowiedniego
poziomu bezpieczeństwa, które będzie chętnie
akceptowane przez projektanta lub wykonawcę
obiektu.
Umieszczenie odpowiednich (obecnie najważniej-
szych) wymogów na poziomie prawa krajowego
pozwoli:
 zwrócić uwagę projektantom, właścicielom
i eksploatującym budynki na istotne sprawy
dotyczące bezpieczeństwa, bez konieczno-
ści szczegółowego analizowania przez nich
poszczególnych norm,
 stworzyć podstawy prawne jednostkom
dozoru technicznego do podejmowania
decyzji podczas badań,
 postawić jednoznaczne, jasne wymagania
wytwórcom urządzeń,
 podnieść i zapewnić odpowiedni poziom bez-
pieczeństwa szerokiemu gronu użytkowników.
W tym celu chcielibyśmy zaproponować nowe
brzmienie § 67 w Rozporządzeniu Ministra Infra-
struktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie wa-
runków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie, na następujący:
§ 67. 1 Zainstalowanie w budynku schodów i/lub
chodników ruchomych nie zwalnia z obowiązku za-
stosowania schodów lub pochylni stałych.
2. Miejsce usytuowania schodów i chodników rucho-
mych powinno spełniać wymagania odnoszące się
do wolnych przestrzeni dla użytkowników zawarte
w Polskiej Normie dotyczącej bezpieczeństwa schodów
ruchomych i chodników ruchomych.
DŹWIGI I SCHODY RUCHOME
3. Jeżeli schody lub chodniki ruchome są umieszczone
w sąsiedztwie ścian, należy zastosować urządzenia
zapobiegające niewłaściwemu użytkowaniu, określone
w Polskiej Normie dotyczącej bezpieczeństwa schodów
ruchomych i chodników ruchomych.
4. W przypadku usytuowania schodów i/lub chodników
ruchomych w bezpośrednim sąsiedztwie dźwigu(ów)
w szybie obudowanym częściowo, należy uwzględnić
wymagania wymienione w punkcie 2 i 3 oraz warunki,
jakim powinny odpowiadać szyby obudowane częściowo
określone w Polskich Normach dotyczących budowy
i instalowania dźwigów.
5. W budynku, w którym są dostępne wózki sklepowe
i/lub wózki bagażowe nieprzystosowane do użycia
na schodach/chodnikach ruchomych, w rozumieniu
Polskiej Normy dotyczącej bezpieczeństwa schodów
ruchomych i chodników ruchomych, należy zastosować
środki uniemożliwiające dostęp tym wózkom.
W przypadku zastosowania barier, jako środków unie-
możliwiających dostęp, należy je umieszczać poza
wolnymi przestrzeniami dla użytkowników. Dopuszcza
się również umieszczenie ich wewnątrz wolnej prze-
strzeni dla użytkowników lub na płycie podłogowej
schodów/chodników ruchomych, pod warunkiem, że
bariery będą znajdować się tylko po stronie wejścia na
schody/chodniki ruchome, a w przypadku schodów/
chodników ruchomych dwukierunkowych, załącze-
nie i dalsza praca danego kierunku ruchu schodów/
chodników ruchomych będzie możliwa po wykryciu
i potwierdzeniu nieobecności barier po stronie wyjścia
ze schodów/chodników ruchomych.
mgr inż.
Mirosław Szymański
Doświadczony ekspert branży
dźwigowej. Od ponad 25 lat
pracuje w branży dźwigów
oraz schodów i chodników
ruchomych. Obecnie zawodowo
związany z firmą Schindler Polska
Sp. z o. o. Jest absolwentem
Politechniki Warszawskiej,
Wydziału Samochodów i Maszyn
Roboczych.
Schindler 5500
Mobilność nowej generacji
Ultranowoczesna winda, która podniesie prestiż każdego
ekskluzywnego budynku mieszkalnego lub obiektu
komercyjnego. Bezkonkurencyjny pod względem liczby
możliwych konfiguracji Schindler 5500 to wzór bezbłędnego
dopasowania: perfekcyjnie komponuje się z każdym wystrojem
wnętrza budynku, optymalizuje komercyjną przestrzeń obiektu.

www.schindler.com
Schindler 5500: zasięg do 150m, 3m/s, dostępna w wersjach z minimaszynownią i bez maszynowni,
ocena A w teście sprawności energetycznej wg standardu VDI.
 DEBATY NOWOCZESNE BUDYNKI

NOWOCZESNY
– CZYLI JAKI?
JAKI POWINIEN BYĆ NOWOCZESNY BUDYNEK?
Nowoczesne budynki to budynki czymś wyróżniające się. Wyjątkowe.
Nawet grające – jak dom projektu Davida Hanawalta i Billa Close'a nad
jeziorem Michigan czy szepczące i szemrzące podczas deszczu elewacje
Kunsthof-Passage w Dreźnie (na zdjęciu) albo instalacje Davida Byrne'a w
rodzaju „Playing The House”. Nowoczesny, muzykujący budynek jest mi
bardzo bliski, przyjazny, ponieważ sam jestem praktykującym muzykiem.

JAKIE DZIAŁANIA POWINNY ZOSTAĆ PODJĘTE, ABY

ZAPEWNIĆ POWSTANIE NOWOCZESNEGO BUDYNKU?
Powstanie w pełni nowoczesnego budynku możliwe jest poprzez
współpracę inżynierów-kreatorów, potrafiących myśleć niekonwencjo-
nalnie, odrzucających pewne utarte zasady i konwencje, poszukujących
nowych ścieżek i nietypowych, nowatorskich rozwiązań.

CZY WSPÓŁDZIAŁANIE BRANŻ I ŚRODOWISK JEST ISTOTNE

DLA NOWOCZESNEGO BUDYNKU?
Nie używam w definiowaniu procesu projektowego słowa „branże”.
Nowoczesne budynki powstają dzięki współdziałaniu fachowców wy-
konujących określone zawody: np. zawód architekta, zawód inżyniera
budownictwa czy pełniących funkcję rzeczoznawcy i eksperta w okre-
ślonej dziedzinie.

Rzeczywista nowoczesność i innowacyjność jest kreacją niespokojnych

i poszukujących umysłów technicznych, nadających na tych samych
falach. Zgrany i nowatorski zespół projektowy może tworzyć naprawdę
zaskakujące kreacje przestrzenne.

Fot. Gegeorus/Wikipedia Commons, na lic. CC-BY-SA-3.0

mgr inż. arch
JANUSZ GĄSIOROWSKI

Członek Komisji Legislacji Rady Krajowej

Izby Architektów RP

Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej. Od

1990 r. współwłaściciel firmy projektowej „MARKA” Pracownia
Architektoniczna. Jest członkiem Komisji Legislacji Rady
Krajowej IARP oraz Lubelskiej Okręgowej Rady IARP.
68
 AERECO. WYJĄTKOWE KLAPY PRZECIWPOŻAROWE EI240S.
JAKOŚĆ WYKONANIA. SKUTECZNOŚĆ DZIAŁANIA.

AERECO. SKUTECZNIE ODCINA OD NIEBEZPIECZEŃSTWA. 240 MINUT.

Precyzyjnie skonstruowane i wykonane elementy zabezpieczeń przeciwpożarowych

gwarantują bezpieczeństwo instalacji wentylacyjnych w budynkach.

Klapa przeciwpożarowa CU4 o odporności ognio- zastępując nieprzebadane rozwiązanie dwóch

wej 240 minut przy ciśnieniu 500 Pa, wykonana klap o odporności EI120S stosowanych szere-
w klasie szczelności B, posiada certyfikat zgod- gowo. Klapa CU4 EI240S jest unikalnym produk-
ności CE z PN-EN15650:2010. Jako jedyna speł- tem przystosowanym do stosowania w ścianach
niają wymagania odporności ogniowej EI240S sztywnych o grubości 150 mm.

www.aereco.com.pl