ISSN 1643-7861

Szanowni Państwo,
rokrocznie wystawa „Plany na przyszłość” jest chętnie odwiedzana nie tylko przez osoby związane z architekturą czy budownictwem, ale
również przez mieszkańców Warszawy zainteresowanych otoczeniem, w którym żyją.
2013 rok to czas realizacji ciekawych projektów nadających blasku miastu stołecznemu. A zmian jest coraz więcej. Powstają inwestycje
polskich i światowych projektantów. W całej Warszawie pojawiają się budynki biurowe wzbogacone nowoczesnymi technologiami, otoczone
zielenią zespoły mieszkaniowe, przywrócone do dawnej świetności i dostosowane do nowej funkcji budynki przedwojenne.
Prezentowane koncepcje urbanistyczne pozwalają uporządkować architekturę w mieście. Plany jakie możemy oglądać na wystawie pokazują
jak Warszawa się zmienia, jak będzie wyglądać już za kilka lat i jakich trendów w nowych inwestycjach możemy się spodziewać. Serdecznie
zapraszam do poznania „Planów na przyszłość”, bowiem tak będzie wyglądać Warszawa przyszłości.

Hanna Gronkiewicz-Waltz
Prezydent m.st. Warszawy
4

Powstała 18. edycja wystawy „Plany na przyszłość. Architektura Warszawy w projektach” – nie bez trudności, ale jest, za co sponsorom
bardzo dziękuję. Pierwszy dział „Budynki użyteczności publicznej” otwiera biurowiec „Liberty Development” zaprojektowany w pracowni APA
Wojciechowski Architekci. Niedaleko powstaje też apartamentowiec, który jest na początku działu „Budynki mieszkalne”. To Cosmopolitan
Twarda 2/4, którego autorem jest Helmut Jahn, ma 160 m wysokości i jest doskonale widoczny w panoramie miasta. Mieszkańcy tego
domu ze swoich okien będą mieli zupełnie wyjątkowy widok na Warszawę, zwłaszcza z 43. i 44. piętra.
Nowością w tym roku jest wyraźny podział katalogu na dwie części. W drugiej pokażemy Państwu: plany zagospodarowania, dyplomy
studenckie, koncepcje i konkursy.
Przestrzenią miejską zajmują się również architekci – aktywiści, którzy organizują projekty dla mieszkańców. Proponuję zatrzymać się przy
instalacjach artystycznych: M3 i M4, Miejskiej Rzeźbie Wodnej, UFO, projekcie Kształtowanie Przestrzeni.
Rada Wydziału Architektury co roku wybiera dla nas 10 projektów – prac dyplomowych studentów, dotyczących Warszawy. I to znajduje
się w ostatnim dziale „Dyplomy”.
Okazuje się, że coraz ważniejszy staje się problem przestrzeni miejskiej. Centrum ŁOWICKA też zorganizowało taką dyskusję. Zaprosiliśmy
znanych architektów, żeby porozmawiać o tym, co jest najgorsze i jak można naprawiać to, co nas otacza. Udało się dojść do kilku wniosków.
Jednym z nich jest przekonanie, że aby nasze miasta i wsie były ładniejsze to, i my mieszkańcy, i decydujący urzędnicy, architekci i urbaniści
– wszyscy musimy wiedzieć czego chcemy.

Katarzyna Hagmajer
Dyrektor Centrum Łowicka
6
Projektowana inwestycja polega na budowie zespołu budynków biurowo-usługowych z uzupełniającą
funkcją mieszkaniową wraz z garażami podziemnymi i infrastrukturą techniczną. Inwestycja podzielona
została na etapy projektowe, o kolejności ich realizacji zadecyduje inwestor.

Budynek „Liberty Tower” uformowano jako obiekt wysokościowy, z zakomponowaną bazą o wysokości
7. kondygnacji, ta część budynku ma formę kontynuującą niższą pierzeję ulicy. Bryła wieżowca została
zaprojektowana jako kompozycja przenikających się graniastosłupów z wyciągniętym fragmentem
elewacji skierowanym w stronę Pałacu Kultury i Nauki, którą następnie podzielono tworząc tektonicz-
nie dynamiczną szczelinę w elewacji. Układ bryłowy budynku został podkreślony zróżnicowanymi
powłokami elewacji.
Charakterystyczne 7. kondygnacyjne podcięcie budynku od strony ul. Żelaznej, wynikające z koniecz-
ności doświetlenia sąsiedniej zabudowy mieszkaniowej, zostało wykorzystane do wyróżnienia obiektu
spośród innych wieżowców w Warszawie oraz w celu nadania charakteru i funkcji urbanistycznej
dominanty.

piętro powtarzalne części wysokościowej

ul. Żelazna / ul. Grzybowska, Wola LIBERTY DEVELOPMENT. Zespół budynków biurowo-usługowych.

Autorzy projektu APA Wojciechowski Architekci arch. Szymon Wojciechowski, Konstrukcja ARBO Projekt Inwestor Liber ty Development Poland Sp. z o.o. Projekt
arch. Sergiusz Frąckiewicz, arch. Marcin Grzelewski, arch. Rafał Pamuła, arch. Michał Grabski, architektoniczny 2011
arch. Marcin Witkowski, arch. Klara Janicka, arch. Anna Idzikowska, arch. Anna Jagiełło-
Hinde, arch. Zofia Kwapulińska, arch. Katarzyna Sierakowska, arch. Marek Nowak, arch. Piotr
Cieślukowski, arch. Paweł Majewski, arch. Arkadiusz Trocewicz, arch. Grzegorz Gurgacz

Liberty Tower – etap A: Liberty Plaza – etap B: Żelazna Gate – etap C:

Kubatura całkowita: 262 000 m3
Powierzchnia całkowita: 71 000 m2
Powierzchnia użytkowa: 58 000 m2
36 kondygnacji nadziemnych, 4 podziemne
282 podziemne miejsca parkingowe
Kubatura całkowita: 51 000 m3
Powierzchnia całkowita: 13 800 m2
Powierzchnia użytkowa: 11 100 m2
8 kondygnacji nadziemnych, 4 podziemne
74 podziemne miejsca parkingowe
Kubatura całkowita: 20 300 m3
Powierzchnia całkowita: 5 860 m2
Powierzchnia użytkowa: 4 660 m2
7 kondygnacji nadziemnych, 4 podziemne
34 podziemne miejsca parkingowe
 7
Budynek „Liberty Plaza” zaprojektowano jako horyzontalny
prostopadłościan, z wycofaną dwukondygnacyjną bazą. Sta-
nowi on kompozycyjne dopełnienie bryły budynku „Liberty
Tower”.

Budynek „Żelazna Gate” to średniowysoki obiekt biurowo-

-usługowo-mieszkaniowy zamykający kompleks od strony
ulicy Żelaznej. Część naziemna zaprojektowana została
w układzie kamienicy miejskiej w ścisłej zabudowie. Elewa-
cja frontowa stanowi nawiązanie stylistyczne do formy archi-
tektonicznej historycznej kamienicy, zlokalizowanej w tym
miejscu wcześniej. Elewacja szczytowa od strony ul. Grzy-
bowskiej stanowi odtworzenie dawnej elewacji, z możliwością
wykorzystania materiałów pochodzących z dawnego obiektu.

Zespół budynków Liberty projektowany jest w obszarze, gdzie

intensywnie powstają nowe budynki wysokościowe, co przy
jednoczesnym podkreśleniu gabarytów dawnej zabudowy
pierzei ulicy oraz doborze materiałów elewacyjnych, stanowi
o właściwym dostosowaniu budynku do otaczającej zabudowy
i krajobrazu miejskiego tej części stolicy.
8
ul. Przyokopowa, Wola Wola Center. Zespół usługowo-biurowy.
Autorzy projektu Kur yłowicz & Associates prof. Stefan Kur yłowicz ,
arch. Jacek Syropolski • Projektant prof. Ewa Kuryłowicz Kierownik projektu arch. Piotr
Żabicki Zespół autorski arch. Paulina Filas, arch. Izabela Lisicka, arch. Leszek Lubański,
arch. Barbara Michałowska, arch. Magdalena Siemienowicz, arch. Andrzej Zajkowski
Współpraca arch. Filip Kurzewski Konstrukcja Tequm Sp. z o.o. / Kuban & Salak Sp. z o.o.
Inwestor Warszawa Przyokopowa Sp. z o.o. Generalny wykonawca Budimex SA Projekt
architektoniczny 2008-2012 Realizacja 2011-2013
Kubatura całkowita: 184 596 m3 • Powierzchnia całkowita: 55 075 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 28 776 m2 • 12 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 319 podziemnych
miejsc parkingowych, 12 naziemnych
 9

Założenia dla przestrzeni publicznych na terenie zespołu Konesera przewidują po-

wstanie trzech placów połączonych przejściami o mniejszej skali, eksponującymi
historyczną przestrzeń głównych placów. Gabaryty otaczającej przestrzeń publiczną
zabudowy nawiązują wprost do gabarytów zachowanych budynków historycznych.

Dominantą zespołu pozostaje charakterystyczna wieża rektyfikacji i usytuowany za

nią komin kotłowni. Są one eksponowane w perspektywie dwóch placów. Powstaje
drugorzędna przestrzeń publiczna pomiędzy budynkami „rektyfikacji” i „nowego
magazynu spirytusu” a zabudową mieszkaniową zdominowaną przestrzennie przez
akcent w postaci komina kotłowni wraz z jego masywną podstawą.

W przestrzeni publicznej przewiduje się pozostawienie szeregu reliktów architek-

tury industrialnej, jak podwieszane przemysłowe oprawy oświetleniowe, elementy
instalacyjne eksponowane na fasadach i dachach okalającej zabudowy.

Centrum Praskie „Koneser” ul. Ząbkowska 27/31, Praga Północ

Autorzy projektu Koordynacja, masterplan: Juvenes-Projekt Sp. z o.o. • obiekty: A, B, C, D,
E2, E4, F, G, H, I, J, K, O, P oraz zagospodarowanie pow. wspólnych kompleksu Juvenes-
Projekt Sp. z o.o. Główny projektant arch. Krzysztof Matwiejuk • arch. arch. Krzysztof
Tyszkiewicz, Agnieszka Karpińska, Agnieszka Koniak, Kinga Krześlak, Iwona Moniewska,
Katarzyna Pedrycz, Michał Cyruchin, Maciej Gil, Łukasz Malaszewski, Sławomir Stankiewicz,
arch. krajobrazu Joanna Kwiecińska, proj. wnętrz Marlena Zaborska Współpraca Obiekty
L, M, N – Bulanda, Mucha – Architekci Sp. z o.o. • Obiekty E1, E3 – ARÉ Sp. z o.o., Stiasny
& Wacławek Konstrukcja Obiekty A, B, C, D, E2, E4, F, G, H, I, J, K, O, P – KiP Sp. z o.o.
• P. Pachowski, P. Kapela • Obiekty L, M, N – Prokonbud • B. Duraj, S. Łopaciński •
Obiekty E1, E3 – K2 Sp. z o.o. Inwestor BBI Development NFI SA Projekt architektoniczny
poszczególnych obiektów kompleksu 2009-2014 Realizacja poszczególnych obiektów
kompleksu 2010-2016

Kubatura całkowita: 713 214,134 m 3 • Powierzchnia całkowita: 159 452,29 m 2 •

Powierzchnia użytkowa usług: 23 452,27 m2, biur: 20 903,77 m2 • Powierzchnia mieszkań
łącznie: 24 067,43 m2 (30,36 m2 – 167,47 m2) • od 1 do 6 kondygnacji nadziemnych, od
1 do 3 podziemnych w zależności od obiektu • 1 326 podziemnych miejsc parkingowych
• 315 mieszkań
10

ul. Żelazna / ul.Twarda / ul. Złota, Wola Pegaz. Budynek biurowy.

Autorzy projektu ArchiCo-projekt arch. Konrad Tanasiewicz, arch. Robert Muszyński, Kubatura całkowita: 48 000 m3 • Powierzchnia całkowita: 12 330 m2 • Powierzchnia
arch. Andrzej Sowiński Inwestor prywatny Projekt 2012 Przewidywana realizacja 2013/2014 użytkowa: 7 500 m2 • 14 kondygnacji nadziemnych, 3 podziemne • 60 podziemnych miejsc
parkingowych

Autorzy projektu Juvenes-Projekt Sp. z o.o. arch. Michał Adamczyk, arch. Krzysztof
Matwiejuk, arch. Krzysztof Tyszkiewicz, arch. Iwona Moniewska, arch. Michał Cyruchin,
Konstrukacja KiP Sp. z o.o. • inż. Andrzej Kowalczyk, inż. Andrzej Kulczycki, inż. Krzysztof
Górski Inwestor Zarządzanie Sezam Sp. z o.o. Nowy Sezam Spółka Komandytowa Projekt
architektoniczny 2011-2012 Realizacja 2014-2016
Budynek został zaprojektowany z uwzględnieniem dwóch głównych czynników
mających znaczący wpływ na założenia funkcjonalne i przestrzenne przyszłego
obiektu.
Położenie w ścisłym centrum Śródmieścia przy stacji metra „Świętokrzyska”,
w najbardziej uczęszczanym rejonie Warszawy, zdeterminowało wielkomiejski cha-
rakter budynku, ale także wykazało potrzebę wytworzenia w tym miejscu przestrzeni
publicznej o charakterze ponadlokalnym, w naturalnym miejscu gromadzenia się
mieszkańców Warszawy. Z kolei kontekst urbanistyczny obiektów Ściany Wschod-
niej, a przede wszystkim Domów Towarowych Centrum, skłonił do poszukiwań
prostej i klarownej formy budynku utrzymanej w duchu funkcjonalizmu.
Bazę przestrzenną projektowanego obiektu tworzą przenikające się płaszczyzny
elewacji odpowiadające gabarytom sąsiedniej zabudowy.
11
ul. Marszałkowska róg
Nowy Sezam. Budynek wielofunkcyjny. Świętokrzyskiej, Śródmieście
Kubatura całkowita: 106 111 m3 • Powierzchnia całkowita: 24 921 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 14 478 m2 • 10 kondygnacji nadziemnych, 3 podziemne • 106 podziemnych
miejsc parkingowych
Dynamiczna forma nadwieszenia otwiera od strony płn. kompozycję Ściany
Wschodniej, budując jednocześnie atrakcyjną dla przechodniów przestrzeń wo-
kół budynku. Wysoki parter zwieńczony blisko 5. metrowym nadwieszeniem
stanowi bezpośrednie nawiązanie do analogicznego rozwiązania Domów Cen-
trum. Od strony zachodniej prosta i wyrazista forma nowego budynku stanowi
właściwe zamknięcie dla zielonych terenów Parku Świętokrzyskiego.
W rejonie skrzyżowania z ul. Świętokrzyską część budynku została zintegrowana
z wyjściem z projektowanej stacji „Świętokrzyska” II linii metra. Wyjście ze
stacji zlokalizowano pod 3. kondygnacyjnym nadwieszeniem nowego budynku.
W części podziemnej połączono poziom antresoli stacji z Domem Handlowym
Sezam.
12

elewacja frontowa

Inwestycja polega na rozbudowie i przebudowie istniejącego budynku przemysłowego
(laboratoryjno-produkcyjnego) i jego adaptacji na cele biurowe i usługowe.
Budynek siedmiokondygnacyjny o zwartej bryle. W elewacji frontowej wyodrębniają się
w formie ryzalitów dwa piony komunikacyjne (klatki schodowe), dzielące bryłę symetrycznie.
Kondygnacje 1 i 2 mieścić będą powierzchnie usługowe, połączone schodami ruchomymi.
W parterze zlokalizowane zostaną hole wejściowe z biurami i powierzchniami pomocniczymi.
Kondygnacja 3. mieścić będzie część gastronomiczną z tarasem użytkowym oraz część
usługowo-biurową.
Pozostałe kondygnacje nadziemne to biura typu open space.
Rozbudowa kubaturowa będzie obejmować portal frontowy wraz z wysunięciem taraso-
wym na trzeciej kondygnacji.
Wymianie ulegnie istniejąca stolarka okienna (częściowo zostaną zamurowane fragmen-
ty elewacji zewnętrznej z otworami okiennymi, częściowo konieczne będą wyburzenia
fragmentów ścian zewnętrznych celem wstawienia okien); planuje się zastosowanie
systemu aluminiowo-szklanego okienno-drzwiowego, a także na fragmencie elewacji,
ścianę kurtynową.

ul. Poezji 19, Wawer przebudowa budynku przemysłowego i adaptacja na cele

biurowo-usługowe
Autorzy projektu Architektura, wnętrza – projekty i realizacje Artinex Krzysztof Kubatura całkowita nadziemna: 21 581,95 m 3 • Powierzchnia całkowita nadziemna:
Wolski arch. Krzysztof Wolski Współpraca arch. Jarosław Koryś Inwestor Dragon 5 830,77 m2 • Powierzchnia użytkowa nadziemna: 4 689,71 m2 • 7 kondygnacji nadziemnych,
Investment Sp. z o.o., Spółka Komandytowa Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014 1 podziemna • 33 naziemne miejsca postojowe

elewacja frontowa rzut parteru

 13
Skala budynków, wyjątkowa, prestiżowa lokalizacja (plan miejscowy
sytuuje na tym terenie ambasady i rezydencje ambasadorów), dobre
skomunikowanie, daje szansę stworzenia zespołu o niepowtarzalnym
charakterze. Zaproponowany układ fasady ma poprzez swoją głębokość
i złożoność dać efekt zmienności i różnorodności elewacji budynków.
Układ pionów i poziomów pozwala wykreować fasadę harmonijną,
zmieniającą się w ciągu dnia. Powtarzalny moduł o szerokości 2,7 m
i wysokości kondygnacji poprzez ukośne elementy pionowe sprawia,
że zespół budynków ma zróżnicowaną tektonikę fasady z różnych stron.
Wejścia do założenia zostały podkreślone podcieniami o wysokości
jednej i dwóch kondygnacji. Podcienie prowadzą użytkownika z zewnątrz
układu do głównych wejść budynku i dodatkowo definiują strefę pośred-
nią pomiędzy otoczeniem a wnętrzem zespołu.
Zewnętrzna część fasady zbudowana jest z masywnych elementów
wykończonych terrazzo w biało-jasnoszarym ciepłym odcieniu. Lico
zewnętrzne jest szlifowane, a glify wewnętrzne piaskowane, co nadaje
elementom dodatkowej głębi i zmienności.

Zespół budynków biurowo-usługowych ul. Beethovena, Mokotów

Autorz projektu JEMS Architekci Sp. z o.o. Projektant arch. Marcin Sadowski Zespół Kubatura całkowita części nadziemnej: 238 274 m3 • Powierzchnia całkowita części
projektowy arch. Grzegorz Artymiński, arch. Łukasz Krzesiak, arch. Tytus Brzozowski, nadziemnej: 64 667,4 m2 • Powierzchnia użytkowa części nadziemnej: 61 376,5 m2 •
arch. Zuzanna Ufnalska, arch. Izabela Leple-Migdalska Konstrukcja inż. Dariusz Płoszaj, Powierzchnia biur łącznie: 49 915,1 m 2 • 5 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne •
inż. Tomasz Ziętała Inwestor Echo Investment Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014 1069 podziemnych miejsc parkingowych, 8 naziemnych
14

rzut piętra

ul. Warszawska 41, Łomianki Biuro w Łomiankach

Autorzy projektu +48 Architektura arch. Agata Filipek, arch. Kamil Miklaszewski, Kubatura całkowita: 2 400 m3 • Powierzchnia całkowita: 800 m2 • Powierzchnia użytkowa:
arch. Karol Szparkowski, arch. Jacek Kamiński, arch. Agnieszka Król, arch. Monika Ryszka 640 m2 • 3 kondygnacje nadziemne • 20 naziemnych miejsc parkingowych
Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2011-2013 Realizacja 2014-15

Budynek zlokalizowany jest przy głównej ulicy Łomianek. Otaczająca dział-
kę zabudowa ma charakter nieuporządkowany z przewagą budynków jedno
i dwukondygnacyjnych. W zastanej tkance urbanistycznej dominującą funk-
cją jest mieszkaniowa i usługowa, przemieszana z niewielkimi warsztatami
produkcyjnymi. Jako przeciwwagę dla otaczającej chaotycznej struktury za-
budowy zaproponowano budynek o prostej, powściągliwej formie. Projek-
towana bryła jest obiektem trzykondygnacyjnym, nakrytym płaskim dachem.
Sposób kształtowania okien na elewacji oparty jest na module 2,7 m, by
ułatwić podział rzutu na typowe jednostki biurowe do wynajęcia. Jednocześnie 
istnieje możliwość podziału każdej kondygnacji na 4 jednostki po ok. 50 m2.
Pasmowe otwory okienne zlicowane zostały z zewnętrzną płaszczyzną ścian
wykończonych białym tynkiem. Na jednej z elewacji bocznych, linia okien
na każdej kondygnacji jest poderwana w stosunku do ściany zewnętrznej,
co stanowi jedyne zmiękczenie zdyscyplinowanej formy architektonicznej.
Proponowana prosta i tania w realizacji architektura, ma nie tylko realizować
wytyczne estetyczno-formalne, ale w swoim założeniu ma być także odpo-
wiedzią na wymagania budżetowe czasów kryzysu.

Autorzy projektu KONKRET arch. Piotr Puścikowski, arch. Wojciech Kluk, arch. Piotr
Zmarzłowski WWAA arch. Marcin Mostafa, arch. Natalia Paszkowska, arch. Iwona
Borkowska, arch. Michał Kielian, arch. Joanna Rżysko, arch. Olga Muskała Konstrukcja
inż. Andrzej Kołdej, inż. Marek Niewczas Inwestor Polskie Nieruchomości Sp. z o.o. Projekt
architektoniczny 2012
rzut kondygnacji powtarzalnej
15
Projekt przy al. Stanów Zjednoczonych jest rozbudową istniejącego budynku typu Lipsk, a jednocze-
śnie funkcjonalnym i formalnym uzupełnieniem sąsiadującego biurowca. Konieczność wpisania się
w częściowo zachowane struktury Lipska i podziemnego parkingu przy dążeniu do uzyskania optymalnej
powierzchni biurowej, zdefiniowało sztywne ramy projektu. Głównym celem projektowym stało się
dopełnienie bryły budynku stanowiącego istotną dominantę w okolicy i reinterpretacja zastosowanego
w nim języka architektonicznego. Przedefiniowaniu ulegają najbardziej charakterystyczne elementy
fasady istniejącego biurowca – szklenie o niebieskiej barwie oraz przestrzenność fasady. Klawiszujące
fragmenty elewacji przy granicy z sąsiadem nawiązują do jego rzeźbiarskich pasów międzykondy-
gnacyjnych, natomiast w kierunku ronda Wiatraczna zmieniają skalę, aby zaznaczyć nowe wejście do
budynku i stworzyć przeciwwagę dla zlokalizowanej przy ul. Grenadierów wieży. Kolor niebieski pojawia
się fragmentarycznie na elewacji w celu połączenia budynków w spójną całość i utworzenia błękitnej
mozaiki widocznej z perspektywy ronda, z której budynek będzie najczęściej oglądany.
al. Stanów Zjednoczonych,
Biurowiec Praga Południe
Kubatura całkowita: 70 732,55 m3 • Powierzchnia całkowita: 17 161,12 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 11 346,46 m2 • 8 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 34 naziemne miejsca
parkingowe, 151 podziemnych
16
ul. Postępu 12A,
Służewiec Przemysłowy Schindler Polska Sp. z o.o. Rozbudowa kompleksu budynków biurowo-magazynowych.
Autorzy projektu HERMANOWICZ REWSKI ARCHITEKCI arch. Wojciech
Hermanowicz, arch. Błażej Hermanowicz, arch. Stanisław Rewski, arch. Krzysztof Hajduczenia
(arch. prowadzący), arch. Michał Chrzanowski, arch. Marta Grzeszkiewicz, tech. arch. Elżbieta
Kozłowska Konstrukcja TEQUM Sp z o.o. Inwestor Schindler Polska Sp. z o.o. Projekt
architektoniczny 2013 Realizacja 2013-2014
Główną ideą projektową było stworzenie obiektu rozpo-
znawalnego na mapie miasta, stanowiącego wizytówkę
odpowiadającą prestiżowi firmy Schindler Polska. Bu-
dynek maszyna, łączący różnorodne i przenikające się
funkcje, służący do kompleksowej obsługi klientów, jak
również serwisu oferowanych urządzeń, powinien jedno-
znacznie kojarzyć się z siedzibą przedstawicielstwa jed-
nego z największych na świecie producentów wind i naj-
większego na świecie producenta schodów i chodników
ruchomych. Wyeksponowane w ramach głównej elewacji
windy panoramiczne, kończące swój bieg w czynnym
całą dobę biurze interwencyjnym, tworzą lokalną do-
minantę nawiązując formą do bryły wież testowych dla
dźwigów. Zastosowane na elewacjach łamacze światła
oraz rolety zmieniają odbiór budynku w ciągu dnia,
sprawiają wrażenie ciągłego ruchu, pozwalając jedno-
cześnie kontrolować klimat we wnętrzu. Zaprojektowany
obiekt wyraża również troskę firmy o ochronę środowiska
i energooszczędność. Przewidziane rozwiązania takie, jak
dobrze działający układ funkcjonalny, zwiększona izola-
cyjność przegród zewnętrznych, wysokosprawna wenty-
lacja oraz urządzenia o niskim poborze mocy, powinny
pozwolić na optymalizację zużycia mediów i zbliżenie się
do modelu budownictwa pasywnego.
Kubatura całkowita: 31 350 m3 • Powierzchnia całkowita: 7 500 m2 • Powierzchnia użytkowa:
6 400 m2 • 4/5 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 23 naziemne miejsca parkingowe,
41 podziemnych
 17

ul. Postępu 14,

POSTĘPU 14 Służewiec Przemysłowy

Autorzy projektu HERMANOWICZ REWSKI ARCHITEKCI arch. Wojciech Hermanowicz,
arch. Błażej Hermanowicz, arch. Stanisław Rewski, arch. Paweł Maciążek, arch. Luiza Anyszka,
arch. Marcin Góra, arch. Tomasz Laskowski, arch. Adam Wojtalik, arch. Patryk Żurawski
Inwestor POLCOM INVESTMENT VII Sp. z o.o./ HB REAVIS Generalny wykonawca HB REAVIS
Construction PL Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2013 Realizacja 2014
Kubatura całkowita: 219 000 m3 • Powierzchnia całkowita: 56 326 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 49 776 m2 • 10 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 704 podziemnych
miejsc parkingowych, 59 naziemnych

Główną ideą projektu było zaprojektowanie atrakcyjnej przestrzeni do pracy przy-

szłych użytkowników, przy jednoczesnym stworzeniu przyjaznej i jednoznacznej
urbanistyki zespołu tworzącej wielkomiejski charakter ulicy Marynarskiej.
Budynek zaprojektowano na planie litery H zwróconej dziedzińcami w kierunku
ul. Marynarskiej i w kierunku południowym. Taki układ budynku pozwolił na opty-
malne zaprojektowanie komunikacji w poziomie parteru. W środku ciężkości bryły
zaprojektowano przejściowy hol z recepcją i kontrolą dostępu osiągalny zarówno od
strony ul. Marynarskiej, jak i od strony południowej, gdzie zaprojektowano podjazd
oraz parking terenowy. Wjazd i obsługę komunikacyjną zespołu zaprojektowano od
strony ul. Postępu.
18

Głównym pomysłem koncepcyjnym jest stworzenie zielonej,
otwartej, ogólnodostępnej przestrzeni w intensywnie zabudowa-
nym otoczeniu. Stanowi ona oazę przyciągającą ludzi, generującą
ruch i jest znakiem rozpoznawczym inwestycji. Wprowadzenie zie-
leni i funkcji usług w parterze tworzy atmosferę miejskiego skweru,
który ma kontynuację w postaci wewnętrznego pasażu w budynku.
Bryła budynku sprawia wrażenie unoszącego się ponad zie-
lenią lekkiego białego obłoku, jasnego punktu na tle otocze-
nia. Elewacje zaprojektowano jako systemowe ze szkleniem
z sitodrukiem. Górne kondygnacje oddzielone zostały od parteru
subtelną strukturą ażurowego zadaszenia, które przy wjeździe od
ulicy Domaniewskiej stanowi zapowiedź przyjaznej przestrzeni.
Prosty układ brył zaprojektowany został tak, aby zapewnić opty-
malne warunki dla swobodnej aranżacji powierzchni biurowych
i maksymalny dostęp do naturalnego oświetlenia. Parter skom-
ponowany na zasadzie kontrastu do pięter, stanowią szklane
nieregularne bryły wydzielające przestrzeń wewnętrznego pasażu.

ul. Domaniewska, Mokotów Budynek biurowy z usługami

Autorzy projektu Grupa 5 Architekci Sp. z o.o. arch. Roman Dziedziejko, arch. Mikołaj
Kadłubowski, arch. Michał Leszczyński, arch. Krzysztof Mycielski, arch. Rafał Zelent,
arch.  Rafał Grzelewski Współpraca arch. Wojciech Chyliński, arch. Krzysztof Puta,
arch. Dariusz Kwiatkowski, arch. Anna Dziekońska, arch. Krzysztof Kamiński, arch. Mariusz
Wolski Inwestor Apricot Capital Group Projekt architektoniczny 2012
Kubatura całkowita: 223 937 m3 • Powierzchnia całkowita: 63 672 m2 • Powierzchnia
użytkowa najmu biur i usług: 33 496 m2 • 8 kondygnacji nadziemnych, 3 podziemne •
768 podziemnych miejsc parkingowych
 19

Celem projektu było stworzenie nowoczesnego budynku biurowego odpowiadającego współczesnym wy-
maganiom technicznym i funkcjonalnym. Budynek składa się z dwóch części. Wyższa stanowi dominantę
wieńczącą południowa pierzeję ul. Jana Kazimierza, niższa nawiązuje do gabarytów zabudowy istniejącej
i powstającej wzdłuż starej ul. Ordona. Budynek optymalnie wykorzystuje możliwości działki o nietypowym
kształcie respektując uwarunkowania wynikające z zasad dobrego sąsiedztwa i ładu przestrzennego.
Całość budynku przeznaczona jest na cele biurowe. Ewentualnie przewiduje się możliwość lokalizacji usług
na 3. pierwszych kondygnacjach. Fasady od strony ul. Jana Kazimierza i ul. Ordona zaprojektowano jako
w większości przeszklone. Powtarzalna, techniczna grafika fasady nawiązuje do profilu działalności inwestora.

ul. Jana Kazimierza róg Ordona,

Budynek biurowy firmy Waryński S.A. Wola

Autorzy projektu S.A.M.I. ARCHITEKCI Mariusz Lewandowski i Wspólnicy
Sp. z o.o. Generalni projektanci arch. Mariusz Lewandowski, arch. Anna Albiniak
Współpraca autorska arch. Tomasz Szediwy, arch. Tomasz Janko, arch. Grzegorz Wróbel
Konstrukcja MARD Rafał Dziubiński Inwestor Waryński S.A. Grupa Holdingowa Projekt
architektoniczny 2012 Realizacja 2013-14
Kubatura całkowita: 40 800 m 3 • Powierzchnia całkowita: 10 745 m 2 • Powierzchnia
użytkowa: 8 860 m2 • 10 kondygnacji nadziemnych, 3 podziemne • 139 miejsc parkingowych
w garażu wbudowanym

elewacja zachodnia
20
Nadbudowa części biurowej mieści się na kondygnacjach +4 i +5.
Obie kondygnacje otwierają się do wspólnego, wewnętrznego patio. Komunikacja pozioma na kon-
dygnacji +5 przybiera formę galerii obiegającej wokół patio. Obydwie kondygnacje oprócz ewaku-
acyjnych klatek schodowych łączą biegi schodowe zaprojektowane we wnętrzu patio. Kondygnacja
+4, to dolny (wejściowy) poziom biura firmy PODLASIE S.A., mieści się tu hol wejściowy z recepcją
oraz pomieszczenia biurowe. Przedmiotem działalności firmy jest logistyka transportowa. Specyfika
działalności firmy wymagająca bezpośredniego kontaktu z klientami wymogła wyposażenie holu
ul. Przecławska, Targówek Nadbudowa budynku biurowego dla firmy PODLASIE S.A.
Autorzy projektu Firma Projektowa Akcent Projektanci arch. Rafał Bujnowski, dr arch.
Piotr Bujak, arch. Grzegorz Gawrysiak, arch. Paweł Wielgo Konstrukcja Prokonbud Bogumił
Duraj Inwestor PODLASIE S.A. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013
w stanowiska do kontaktu w formie lad. Zaprojektowano 6 takich stanowisk. Biura na obydwóch kon-
dygnacjach podzielono na sekcje po 4 stanowiska pracy. Wydzielenia nie są zamykane – wszystkie
otwierają się do wspólnej przestrzeni komunikacyjnej. Na kondygnacji +5, w północno-wschodnim
narożniku, zlokalizowano zamykane gabinety dla prezesów. Na każdej z kondygnacji będzie pracowało
do 90. osób. W narożniku południowo-zachodnim zlokalizowany jest dźwig towarowy zapewniający
dostawę posiłków. Wokół dźwigu na poszczególnych kondygnacjach przewidziano miejsca rekreacji.
Kubatura: 44 781,94 m3 • Powierzchnia całkowita: 8 945 m2 • Powierzchnia użytkowa:
8 124,75 m 2 • 6 kondygnacji łącznie (4 – istniejące, 2 – nadbudowa) • 62 miejsca
parkingowe na terenie
 21

widok od placu teatralnego

Przedstawiona koncepcja architektoniczna dotyczy zagospodarowania działki znajdującej się przy
ulicy Bielańskiej 1 na cele komercyjne. Bryła projektowanego budynku została ukształtowana w
wyniku analizy nasłonecznienia sąsiednich budynków mieszkalnych, zgodnie z zapisanymi w MPZP
uwarunkowaniami urbanistycznymi.
Projektowany obiekt ma 4 kondygnacje nadziemne (funkcje biurowe) i jedną podziemną z antresolą
(lokale usługowe). Komunikację pionową stanowią dźwigi osobowe, schody ruchome oraz ewaku-
acyjne klatki schodowe.
Budynek w zamierzeniu projektanta ma stanowić charakterystyczny element w miejskim krajobrazie
Warszawy, harmonijnie uzupełniając pierzeję placu Teatralnego. Zgodnie z zaleceniami konserwatora
zabytków, dotyczącymi tej pierzei w ramach projektowanego budynku, zostanie odtworzony portyk
wejściowy fasady nieistniejącej XIX wiecznej kamienicy Mikulskich. Artykulacja fasady według
oryginalnego projektu Antoniego Corazziego zostanie zrealizowana w nowoczesnej technolo-
gii warstwowego klejenia płyt drewnianych, wycinanych zautomatyzowanymi maszynami CNC.
Charakterystyczny, dekoracyjny portyk wejściowy – wizytówka planowanej inwestycji – zostanie
skontrastowany z uspokojoną elewacją biurową, rozplanowaną zgodnie z historycznym podzia-
łem elewacji nieistniejącej kamienicy. Modularny podział umożliwia elastyczne wykorzystanie
powierzchni biurowej.
Budynek zaprojektowany zgodnie z nowoczesnymi trendami, z zachowaniem wysokiego standardu
aranżacji i wyposażenia technicznego, stworzy efektywne i elastyczne środowisko biurowo-handlowe
odpowiadające zapotrzebowaniu inwestora.

Budynek biurowy ul. Bielańska 1, Śródmieście

Autorzy projektu ARE Stiasny / Wacławek Sp. z o.o. arch. Jakub Wacławek, Kubatura całkowita: 19 551,1 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 269,8 m2 • Powierzchnia
arch. Grzegorz Stiasny Współpraca inż. arch. Julian Nieciecki, inż. arch. Tomasz Saracen użytkowa: 2 022 m2 • 4 kondygnacje nadziemne, 1 podziemna • 32 podziemne miejsca
Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014 parkingowe

widok od ulicy bielańskiej widok od ulicy senatorskiej

22

ul. Merliniego, Mokotów Budynek hotelowy z garażem podziemnym

Autorzy projektu S.A.M.I. ARCHITEKCI Mariusz Lewandowski i Wspólnicy
Sp. z o.o. Generalni projektanci arch. Mariusz Lewandowski, arch. Anna Albiniak
Współpraca autorska arch. Mariusz Korytkowski, arch. Grzegorz Wróbel Konstrukcja
MARD Rafał Dziubiński Inwestor MERLINI INVEST Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012
Realizacja 2013-14
Kubatura całkowita: 59 553 m3 • Powierzchnia całkowita: 12 462 m2 • Powierzchnia netto:
11 216 m2 • Powierzchnia użytkowa lokali hotelowych i usług: 5 644 m2 • 3 kondygnacje
nadziemne, 1 podziemna • 128 miejsc parkingowych w garażach wbudowanych •
71 jednostek hotelowych • Powierzchnia użytkowa lokali hotelowych: (33 m² – 139 m²)

Celem projektu jest stworzenie funkcjonalnego budynku hotelowego o współ-
czesnej, lecz klasycznej formie. Z wyróżnieniem strefy wejściowej i parteru
usługowego, z bryłą w formie trzech „rozerwanych” optycznie, niskich 3. kon-
dygnacyjnych pawilonów, wkomponowanych w otaczającą ją zieleń parkową,
jeden z nich „unosi się” nad przejazdem. W poziomie parteru, pawilony
te połączone są optycznie lekkimi, szklanymi łącznikami komunikacyjnymi.
W rzeczywistości, dwa budynki (B i C) mają formę litery C, a budynek A
jest długim prostopadłościanem na filarach. Razem w relacji między sobą
tworzą przestronne „zielone” atria, doświetlające lokale hotelowe i będące
przestrzenią rekreacyjną dla mieszkańców hotelu.
Podjazd z wjazdem do garażu podziemnego oraz wejście główne do budynku
przewidziano od strony południowej, spod nadwieszonej i opierającej się
optycznie na „szklanych” kolumnach bryły budynku hotelowego (A).
Elewacje od strony ulic i wnętrz atrialnych charakteryzuje modularny, rytmicz-
ny, wertykalny układ okładzin kamiennych, płaszczyzn tynkowanych ścian oraz
otworów okiennych. Na elewacjach od zewnątrz zaprojektowano w przeważa-
jącej części, okładziny z kamienia naturalnego z motywami dekoracyjnymi,
w podziale na pionowe moduły, dzielone oknami i drzwiami balkonowymi.
W atriach przeważa wykończenie ścian w formie jasnych tynków mineralnych,
podzielonych modularnie oknami jak na elewacjach frontowych.
 23

Założeniem wielofunkcyjnego zespołu sportowego jest dostarczenie wyższego standardu trenowania, lepszej jakości przestrzeni i szerszej oferty
okołosportowej dla wymagających klientów. Na 4 hektarach zlokalizowane są 2 hale i 2 pełnowymiarowe boiska do piłki nożnej oraz 8 krytych
kortów tenisowych. Budynek klubowy, oprócz szatni piłkarskich i tenisowych, mieści 12 kortów do squasha, 2 boiska do badmintona, siłownię,
klub fitness, salon spa i odnowy, strefę klubową ze sklepem sportowym i kawiarnią oraz hotel z restauracją i zespołem konferencyjnym.
Architektura zespołu operuje językiem naturalnych materiałów (drewno, beton) oraz światła i przestrzeni. Budynek owija się wokół starodrzewu
we frontowej części działki, otwierając się z jednej strony na zieleń, a z drugiej na boiska i korty.

Strefa Sportu. Zespół obiektów sportowych. ul. Strażacka, Rembertów

Autorzy projektu 22ARCHITEKCI arch. Wojciech Conder, arch. Aleksander Drzewiecki, Powierzchnia całkowita: 7 652 m2 • Powierzchnia użytkowa: 7 580 m2 • 2 kondygnacje
arch. Maciej Kowalczyk, arch. Michał Tatjewski Współpraca Rafał Kłos (wizualizacje) Inwestor nadziemne (3 dla części hotelowej), 1 podziemna • 150 naziemnych miejsc parkingowych
prywatny Projekt architektoniczny 2011
24

elewacja frontowa rzut kondygnacji +5

ul. Kazimierza Jarząbka, Piaseczno Budynek biurowo-usługowy

Autorzy projektu 77 STUDIO PAWEŁ NADUK arch. Paweł Naduk, arch. Piotr Zając, Kubatura całkowita: 158 660 m3 • Powierzchnia całkowita: 8 270 m2 • Powierzchnia
arch. Jakub Kończyk Inwestor Emerald Development Sp. z o.o. Projekt architektoniczny użytkowa: 5 194 m2 • 7 kondygnacji nadziemnych • 21 nadziemnych miejsc parkingowych,
2012/2013 Realizacja 2013/2014 32 naziemne
 25

Bryła budynku ma zwarty, prostopadłościenny charakter, co sprzyja jej efektywności energetycznej

(ograniczenie ilości ścian zewnętrznych). Elewacje obiektu stanowi trójwymiarowa struktura, która
poprzez swoją głębokość nie tylko nadaje budynkowi światłocieniowej plastyki, ale i wpływa na
dostęp energii słonecznej do pomieszczeń biurowych, chroniąc je pasywnie przed przegrzewa-
niem, co za tym idzie, obniżając koszty eksploatacji. Dzięki temu rozwiązaniu każde z pomieszczeń
biurowych posiada niewielki taras, co zwiększa komfort pracy.
Rysunek elewacji stanowią poziome linie stropów w naturalnym kolorze betonu oraz stojące na
nich, obrócone o 45 stopni względem ścian zewnętrznych, panele z drewna klejonego, które
tworzą charakterystyczny rysunek i znak rozpoznawczy obiektu. Zastosowanie na elewacji drew-
na – materiału wysoce ekologicznego – ma budować wizerunek firmy zainteresowanej kwestią
środowiska naturalnego. Ślusarkę okienną zaproponowano w kolorze ciemnografitowym tak, aby
wraz z przeszkleniami tworzyła tło dla rytmów wertykalnych paneli.

Rembelszczyzna pod Warszawą,

Siedziba Gaz System S.A. gmina Nieporęt

Autorzy projektu 22 ARCHITEKCI arch. Wojciech Conder, arch. Aleksander Drzewiecki, Powierzchnia całkowita: 5 694 m2 • Powierzchnia użytkowa: 2 458 m2 • 3 kondygnacje
arch. Maciej Kowalczyk, arch. Michał Tatjewski Współpraca Rafał Kłos Inwestor Gaz System nadziemne, 1 podziemna • 40 naziemnych miejsc parkingowych, 101 podziemnych
S.A. Projekt architektoniczny 2012
26

ul. Mangalia, Mokotów Mangalia. Budynek biurowy.

Autorzy projektu ArchiCo-projekt arch. Konrad Tanasiewicz, arch. Robert Muszyński, Kubatura całkowita: 54 000 m3 • Powierzchnia całkowita: 13 250 m2 • Powierzchnia
arch. Andrzej Sowiński Inwestor Arkady Sobieskiego Sp. z o.o. s.k. Projekt 2012 Przewidywana użytkowa: 8 200 m2 • 7 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 122 podziemne miejsca
realizacja 2013/2014 parkingowe, 46 na terenie
 27

Wyższa Szkoła Infrastruktury i Zarządzania ul. Kłobucka, Ursynów

Autorzy projektu Kuryłowicz & Associates prof. Ewa Kuryłowicz, arch. Maria Saloni- Kubatura całkowita: 19 600 m3 • Powierzchnia całkowita: 4 500 m2 • Powierzchnia użytkowa:
Sadowska, arch. Adam Sarnacki, arch. Magdalena Iżewska Współpraca arch. Michał 3 970 m2 • 3 kondygnacje nadziemne, 1 podziemna • 40 podziemnych miejsc parkingowych,
Adamczyk, arch. Mikołaj Kwieciński Konstrukcja inż. Tomasz Kaczorowski Inwestor Wyższa 37 naziemnych
Szkoła Infrastruktury i Zarządzania w Warszawie Projekt architektoniczny 2012
28
Projektowany budynek usytuowany jest w narożniku ulic Geodetów i Rubinowej, tutaj
też zlokalizowano główne wejście do obiektu zgodnie z wytyczną projektową, tzw.
„otwarcia” szkoły polegającej m.in. na eliminacji ogrodzeń w strefie wejściowej i prze-
nikanie przestrzeni publicznej do wnętrza szkoły przez stosowanie rozległych szklanych
przegród. Budynek zaprojektowany jest na planie trapezu z wewnętrznym dziedzińcem
– patio, a w poszczególnych skrzydłach budynku okalających dziedziniec, umieszczono
sale dydaktyczne, niezbędne zaplecze socjalne i gospodarcze, gabinety i aulę wielo-
funkcyjną. To ostatnie pomieszczenie może stać się salą gimnastyczną i po rozsunięciu
specjalnych przegród akustycznych i otwarciu na patio – wielką salą spotkań.
ul. Geodetów / Rubinowa,
Piaseczno- Józefosław Szkoła Podstawowa im. Ferdynanda Magellana
Autorzy projektu PDV Architekci, Studio Dwa arch. Przemysław Wielądek, arch. Jacek
Ciećwierz, arch. Robert Grabarek, arch. Ryszard Struzik, tech. arch. Andrzej Lewiński Inwestor
Niepubliczna Szkoła Podstawowa im. Ferdynanda Magellana Projekt koncepcyjny 2012
Większość sal lekcyjnych zaprojektowano z przeznaczeniem dla potrzeb 20. uczniów
przyjmując komfortowy wskaźnik wielkości ok. 4 m2 na ucznia. Dla odpowiedniego
komfortu świetlnego i mikroklimatycznego zaprojektowano duże przegrody szklane
z uwzględnieniem problematyki nasłonecznienia i jednocześnie ochrony przeciwsło-
necznej (żaluzje przeciwsłoneczne, efektywna wentylacja mechaniczna).
Na terenie szkoły, oprócz zachowania w większości istniejącego starodrzewia kształtują-
cego klimat wokół inwestycji, przewidziano stworzenie terenowych urządzeń sportowych.
Wygodnej obsłudze komunikacyjnej służy istniejący przystanek autobusowy od strony
ul. Geodetów oraz znajdujący się na terenie szkoły parking dla samochodów osobowych.
Kubatura: 8 162 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 160 m2 • Powierzchnia użytkowa: 1 760 m2
• 2 kondygnacje nadziemne, 1 podziemna • 23 miejsca parkingowe
 29

Ratusz jest obiektem szczególnym w pejzażu polskich miast. To
obiekt wyrażający stan kondycji lokalnej społeczności i władzy,
która jest jej reprezentacją. Ich forma, rozegranie przestrzeni, jest
zarówno odbiciem historii i tradycji lokalnej, ale również aspiracji
i kierunków rozwoju. Budynek ratusza od zawsze miał bardzo silną
rolę wizerunkową i determinował postrzeganie zarówno statusu mia-
sta w odbiorze zewnętrznym, jak i był swoistą wizualizacją podejścia
do sprawowania władzy, reprezentacji lokalnego samorządu.
Współczesna architektura samorządu powinna w bardzo wyważony
sposób łączyć w sobie reprezentacyjny charakter odpowiedni dla
rangi sprawowanej władzy z jednoczesną rzeczowością i wyważonym
umiarem w formie. Bezwzględnie ważna jest również przejrzystość
i otwartość, która powinna charakteryzować budynek urzędu nasta-
wionego na jak najlepszy kontakt z obywatelem i społecznością.
Lokalizacja / założenie urbanistyczne
Pomysł na zbudowanie budynku nowego ratusza Konstancina-Jezior-
nej z dala od najbardziej atrakcyjnej południowej części Konstancina,
(trochę na uboczu, przy szosie prowadzącej do Piaseczna), może
w pierwszej chwili dziwić, ale jest bardzo roztropny.

Ratusz Miasta i Gminy Konstancin-Jeziorna. Koncepcja konkursowa. Konstancin-Jeziorna

Autorzy projektu Brzozowski/Grabowiecki Architekci Sp. z o.o. arch. Jan Belina- Kubatura: 17 372 m3 • Powierzchnia całkowita: 5 211 m2 • Powierzchnia użytkowa: 4 334 m2
Brzozowski, arch. Konrad Grabowiecki, arch. Emilia Sobańska, arch. Paweł Filip, arch. Maciej • 2 kondygnacje nadziemne • 50 miejsc parkingowych
Rąbek
1. miejsce w konkursie na koncepcję architektoniczno-budowlaną budynku ratusza,
rozstrzygniętym w marcu 2013 r.
30

elewacja zamknięta elewacja średnia elewacja otwarta

Przebudowa istniejącego budynku z lat 90. Wciśnięty w wąską przestrzeń pomiędzy inne budynki tworzy zwartą pierzeję ulicy
Okrężnej. Ulica zatopiona w zieleni jest centralnym pierścieniem miasta-ogrodu Sadyba.
Budynek wąski, wysoki i długi wymagał przede wszystkim odpowiedniego doświetlenia wnętrza. Dlatego zaprojektowano szklaną
fasadę na całej wysokości, zarówno od strony południowej, jak i północnej.
Poprzez swój nowoczesny wyraz budynek pozostaje w opozycji do otoczenia. Monochromatyczne okiennice, zmieniając położenie
sprawiają, że wygląd obiektu jest cały czas inny, a relacja budynek-otoczenie jest każdorazowo ustalana w zależności od pory
dnia lub od potrzeb użytkowników. Okiennice, wykonane z blachy o gładkiej, lustrzanej powierzchni odbijającej światło dzienne,
nadają budynkowi abstrakcyjny charakter w istniejącej przestrzeni. Biurowiec zamknięty w porze nocnej tworzy zwartą ścianę,
która przesłaniając całkowicie szklaną fasadę, nie zdradza miejsca, gdzie jest główne wejście do budynku. Z dynamicznego,
zmiennego budynku powstaje wówczas prosta, spokojna, minimalistyczna bryła, której jedynym akcentem w białej ścianie są
czarne, romboidalne wzory. Od strony ogrodu fasada obiektu również jest podwójna. Podczas dnia część ta jest całkowicie
otwarta na otaczającą zieleń, w nocy podobnie jak elewacja frontowa – jest szczelnie zamykana. Obiekt jako Bezpieczne Biuro
z każdej strony musi stanowić barierę dla nieproszonych gości.

Sadyba Biuro bezpieczne

Autor projektu ARTECTONICA Autorska Pracownia Projektowa arch. Ewelina Kubatura całkowita: 1 516 m3 • Powierzchnia całkowita: 480,52 m2 • Powierzchnia użytkowa:
Jaskulska Inwestor klient prywatny Projekt architektoniczny 2012 431 m2 • 5 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • Miejsca parkingowe przed budynkiem
na ul. Okrężnej.

Prostocie zewnętrznej formy odpowiada zdyscyplinowany układ funkcjonalny budynku, narzucony już poprzez ten istniejący.
Na parterze zlokalizowano recepcję i salę konferencyjną otwartą na ogród, na wyższych kondygnacjach przestrzenie biurowe.
Poziom najwyższy przeznaczono na gabinety zarządu. Dla łatwości komunikacyjnej pomiędzy kondygnacjami zaprojektowana
została mała winda osobowa.
Na zewnątrz, jak i wewnątrz dominuje kontrastowe zestawienie barw, bieli i czerni. Istniejący obiekt należało dostosować
do obecnie obowiązujących przepisów i przekształcić z projektowanej pierwotnie funkcji mieszkaniowej na funkcje biurowe.
Z góry narzucone wysokości kondygnacji, z których każda jest inna, wymagały zastosowania innych rozwiązań niż stosowane
w tradycyjnych biurowcach. Brak sufitów podwieszanych, jedynie czysty żelbet, do którego podwieszone zostało oświetlenie
oraz inne urządzenia techniczne nadały surowy charakter wnętrza.
 31
Położona w bezpośrednim sąsiedztwie Warszawy gmina Lesznowola jest jedną
z najbogatszych w Polsce. Okolica rozwija się niezwykle dynamicznie i z sukcesem
wdraża zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego. W ciągu najbliższych
lat powstaną w Lesznowoli nowe obiekty sportowo-rekreacyjne, a budownictwo
jedno i wielorodzinne będzie się intensywnie rozwijać. Na terenie gminy inwestycji
wymagał także ponad 60-letni budynek mieszczący Ochotniczą Straż Pożarną –
OSP Zamienie.
Nowy budynek straży pożarnej będzie miał około 600 m2 powierzchni użytkowej,
z czego połowa zostanie przeznaczona na halę garażową dla czterech samochodów
bojowych. Siedziba strażaków pomieści także siłownię oraz dwie sale świetlico-
we, które będzie można wykorzystać na cele społeczno-edukacyjne lokalnych
mieszkańców. W strażnicy strefa służbowa strażaków została oddzielona od strefy
ogólnodostępnej. W ten sposób mieszkańcy będą mogli korzystać z obiektu bez
kolizji ze strażakami.
Inwestycję zaplanowano w kształcie prostokątnej bryły z elewacją składającą się
z biegnących ku górze poziomych, biało-czarnych pasów. Od strony ulicy budy-
nek będzie dynamiczny i pełen ruchu. Białe elementy fasady wykonane zostaną
z silikatowego tynku, czarne – z barwionych płyt ze spieku szklanego.
Oryginalne rozwiązania zastosowano także przy umiejscowieniu okien. Ukryte
w czarnych pasach elewacji są praktycznie niewidoczne. Na pierwszy rzut oka
schowane będzie także wejście do budynku, które w zamyśle powstanie w pod-
cieniu, z prawej strony obiektu. Na bramach garażowych zastosowano okładzinę
z takiego samego materiału jak na elewacji. Dzięki temu nowa siedziba straży
będzie zintegrowaną całością, a czerwone wozy na tle takiego „monolitu” staną
się ładnym i wyraźnym kolorowym akcentem.

Ochotnicza Straż Pożarna Zamienie, gm. Lesznowola

Autorzy projektu 81.WAW.PL arch. Anna Paszkowska-Grudziąż, arch. Rafał Grudziąż Kubatura całkowita: 2 400 m3 • Powierzchnia całkowita: 665 m2 • Powierzchnia użytkowa:
Współpraca arch. Robert Grudziąż, stud. arch. Łukasz Groszewski • Aries Consulting • 600 m2 • 2 kondygnacje nadziemne • 5 naziemnych miejsc parkingowych
inż. Bogdan Pękacki Konstrukcja PF-Projekt • inż. Robert Fabisiak, inż. Arnold Prasalski
Inwestor Gmina Lesznowola Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013/2014
32
Teren pod inwestycję jest oddalony o około 12 km od centrum
Warszawy. Jest to fragment działającej kiedyś fabryki domów na
Żeraniu. Dzisiaj to opuszczone hale i niezagospodarowana prze-
strzeń. Lokują się tu składy budowlane, hurtownie i magazyny.
Przez cały teren przepływa Kanał Żerański, który wraz ze swoimi
odnogami stwarza unikalny miejski pejzaż.
Cały ten zbiór elementów ma wielki potencjał. Kanał to doskonała
komunikacja wodna z miastem oraz Jeziorem Zegrzyńskim, daje
możliwość rekreacji i uprawiania sportów związanych z wodą.
Pozostałości fabryk, hal i silosów, mogą być ciekawe dla inwe-
storów zainteresowanych ich modernizacją z przeznaczeniem na
lofty, biura czy studia lub budową nowych budynków wpisanych
w kontekst tego krajobrazu.
Miejsce to staje się też poligonem dla amatorów uprawiających
sporty ekstremalne, artystów czy zwiedzających pustostany.
Nasz projekt zakłada stworzenie w starych silosach będących
kiedyś magazynem cementu luzem, całorocznego Centrum Nur-
kowania oraz Indoor Skydivingu*. Istniejący obiekt znakomicie
nadaje się do tej inwestycji, będzie jedynym w Polsce miej-
scem, gdzie adepci nurkowania będą mogli w pełni bezpieczny
i kontrolowany sposób ćwiczyć schodzenie na głębokość 25 m.
Basen-studnia znajdujący się w jednym silosie ma połączenie
z „jaskinią” w drugim cylindrze (idealne miejsce do treningu
nurkowań we wrakach itp.) Jego średnica to ok 7 m.
W drugim silosie oprócz jaskini znajdować się będzie przestrzeń
techniczna i Centrum Indoor Skydivingu. To miejsce, w którym
będą spełniać się odwieczne marzenia ludzi o lataniu. W „tubie”
pod wpływem pędu powietrza będzie można bezpiecznie treno-
wać akrobacje w powietrzu.
Żerań Całoroczne Centrum Nurkowań i Indoor Skydivingu.
Modernizacja istniejących silosów nad Kanałem Żerańskim.
Autorzy projektu Moko Architects / MFRMGR arch. Marta Frejda, arch. Michał Powierzchnia użytkowa obiektu: 2 280,8 m2
Gratkowski Współpraca stud. arch. Kacper Kuczyński, stud. arch. Tomasz Tymiński Inwestor
Błękitne Studnie Sp.z o.o
Na parterze – hol wejściowy z częścią wystawową, czytelnia
prasy fachowej, zewnętrzna letnia kawiarnia oraz warsztat. Na
poziomie +1 – sklepy z wyposażeniem dla sportowców. Poziom
+2,+3 – biura i administracja. Poziom +4 – hostel indoor
skydivingowców, a na kondygnacji +5 znajdują się salki szko-
leniowe, przebieralnie i wejście do przestrzeni, gdzie odbywa
się trening praktyczny „indoor skydiving”. Poziom +6 to hostel
nurków, +7 – miejsce na szkolenia i pokazy, +8 – miejsce,
gdzie nurkowie przebierają się. Jest to też strefa buforu przez
który nurkowie dostają się bezpośrednio do miejsca gdzie za-
czynają nurkowanie. Na tym samym poziomie – sala rozgrzewki.
Na poziomie +9 w zachowanej przestrzeni nastawni znajdo-
wać się będzie mały bar z widokiem na panoramę miasta. Na
wszystkich kondygnacjach są tarasy, gdzie można relaksować
się po treningu.
Moduły tworzące przestrzeń dla dodatkowych funkcji są nanie-
sione na istniejącą konstrukcję ścian silosów (jakby obrastają
zastaną tkankę), wykonane w lekkiej, stalowej, samonośnej kon-
strukcji, znajdującej się po obu stronach walców, spiętej ze sobą
klatką schodową. Są to systemowe kubiki, działające na zasadzie
pojedynczych kontenerów, tanich w wykonaniu i łatwych do prze-
aranżowania w przypadku potrzeby zmiany układu funkcjonalnego
całości założenia. Materiałem osłonowym są płyty poliwęglanu,
przez które prześwitywać będzie konstrukcja.
Realizacja tego projektu ma wyznaczyć kierunek dla rozwoju
dzielnicy i może stać się alternatywnym centrum kultury w tej
części Warszawy.
*Indoor skydiving – powietrzne akrobacje we wnętrzu

HALA SPORTOWO-WIDOWISKOWA „GWARDIA”.
Autorzy projektu prof. arch. Wojciech Zabłocki, arch. Łukasz Smolczewski
Koncepcja konstrukcji prof. Wacław Zalewski Współpraca inż. Wiktor Humięcki
1 miejsce – wyróżnienie w konkursie PKOl „Sport w sztuce” 2012
Założenia pracy konkursowej zostały uzgodnione z użytkownikiem terenu Klubem
Sportowym Gwardia. Przewidują one halę widowiskowo-sportową z widownią
na 18 000 widzów, salę treningową z widownią na 500 widzów i „wieżę walk”,
mieszczącą sale treningowe dla judo, boksu, taekwondo, zapasów; salę zawodów
treningowych oraz strzelnicę. Program uzupełnia boisko treningowe i garaż wie-
lopiętrowy, połączony z halą.
Teren jest własnością Skarbu Państwa, istniejąca zabudowa jest zdewastowana
i nie nadaje się do użytkowania.
33
ul. Racławicka, Mokotów
Kubatura całkowita: hala – 637 000 m3, wieża walk – 81 600 m3 • Powierzchnia użytkowa:
hala – 65 500 m2, wieża walk – 13 800 m2 • Wysokość od terenu: hala – 67 m, wieża
walk – 37 m • 550 podziemnych miejsc parkingowych, 650 naziemnych, 500 nadziemnych
Założeniem autora było zaprojektowanie dynamicznej architektury, która sugerowa-
łaby ruch zarówno przez paraboliczne wypiętrzenie ku górze, jak i przez złudzenie
ruchu obrotowego.
Oryginalna sylweta hali, zwieńczona ażurową latarnią, stanowić będzie atrakcyjny
punkt panoramy tej części miasta.
Paraboliczno-hiperboliczny przekrój uzyskany został przez zastosowanie wypukłych
i wklęsłych dźwigarów stalowych sprężonych, ściągniętych dwoma wieńcami.
Jako pokrycie przewiduje się łuskę tytanowo-cynkową.
34

ul. Ogrodowa 20b, Józefosław przedszkole i szkoła podstawowa

Autorzy projektu Studio budowlane „UNITY” s.c. Architektura dr inż. arch. Janusz Kubatura całkowita: 7 035 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 350 m2 • Powierzchnia
Marchwiński • Konstrukcja inż. Leszek Tischner, inż. Krzysztof Kasprzak Inwestor Krzysztof użytkowa: 2 040 m2 • 2 kondygnacje nadziemne + nadbudówka techniczna, 1 podziemna
Lickiewicz Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013 • 20 naziemnych miejsc parkingowych • 8 sal przedszkolnych, 10 szkolnych

Budynek zaprojektowany na cele przedszkolne dla ok.100 dzieci oraz szkoły
podstawowej dla ok. 170 dzieci.
Obiekt tworzą dwie zasadnicze bryły – edukacyjna oraz sportowa (sala spor-
towa), które przedziela jednokondygnacyjny łącznik przeznaczony głównie
na obsługę sali.
Części szkolna i przedszkolna funkcjonują niezależnie, połączone są ze
sobą bezpośrednio na 1.piętrze i pośrednio na parterze. Podział obu części
widoczny jest również w zagospodarowaniu przestrzennym działki, w której
przewidziano oddzielone od siebie plac zabaw przedszkola oraz strefę spor-
towo-rekreacyjną szkoły.
W wyrazie plastycznym nacisk położono na odzwierciedlenie charakteru
placówki i stworzenie przyjaznego miejsca dla jego małych użytkowników,
z którym mogliby się identyfikować. Wyzwaniem stało się zróżnicowanie
elewacyjne stref funkcjonalnych budynku, przy jednoczesnym zachowaniu
homogenicznej koncepcji całościowej.
Układ przestrzenny budynku i jego otoczenia dostosowano do optymalnego
wykorzystania światła i ciepła słonecznego. Większość sal edukacyjnych ma
ekspozycję południową. Korytarz zlokalizowany od północy i zachodu stanowi
termiczną i akustyczną strefę buforową.
 35

PRZEDSZKOLE ul. Rydza Śmigłego, Marki

Autorzy projektu xystudio arch. Ewa Sibińska, arch. Marta Nowosielska, arch. Filip Kubatura budynku: 2 274,4 m3 • Powierzchnia całkowita: 578,7 m2 • Powierzchnia użytkowa:
Domaszczyński, arch. Dorota Sibińska, arch. Anna Nowak Inwestor prywatny Projekt 752,7 m2 • 2 kondygnacje • 5 miejsc parkingowych
architektoniczny 2012 Realizacja 2012/2013
38
rzut poziomu 8-33
Twarda 2/4, Śródmieście COSMOPOLITAN twarda 2/4
Autorzy projektu Murphy/Jahn Architects LLC Helmut Jahn, Nicolas Anderson, Philip
Castillo, Steffen Duemler Epstein Sp. z o.o. arch. Michał Jaworski, arch. Paweł Drzewiecki
Główny projektant konstrukcji BWL Projekt • inż. Jerzy Błażeczek, inż. Jacek Andrzejewski,
inż. Kamil Semeniuk Inwestor Tacit Development Polska Generalny wykonawca Hochtief
Polska Projekt architektoniczny 2007 Realizacja 2010-2013
Projektantem wieżowca Cosmopolitan Twarda 2/4 jest Helmut Jahn, jeden z największych architek-
tów XXI wieku, autor prestiżowych projektów m.in. budynku siedziby Unii Europejskiej w Brukseli,
Sony Center w Berlinie, Highlight Munich Business Towers czy State of Illinois w Chicago. Projekt
Cosmopolitan to jego pierwsze dzieło w Polsce.
Główną ideą, która przyświecała architektowi w trakcie prac nad projektem było stworzenie budynku
o ponadczasowej prostocie i najwyższej jakości. W zestawieniu z Pałacem Kultury i Nauki oraz nową,
wysoką zabudową Warszawy 160-metrowy Cosmopolitan stanowi kolejny rozpoznawalny budynek
w panoramie centrum miasta.
Całkowicie przeszklona fasada, o zróżnicowane strukturze, zapewnia niezwykły widok patrzącym
z zewnątrz oraz maksymalne doświetlenie wnętrz. Helmut Jahn umieścił w projekcie otwieralne okna
w każdym pokoju. Poza bryłę budynku wychodzą wykusze powiększając pole widzenia jego mieszkań-
com. Ten oryginalny pomysł odróżnia Cosmopolitan od innych wysokich budynków mieszkalnych.
W czteropiętrowym podium, stanowiącym podstawę wieżowca zaprojektowano powierzchnię komer-
cyjną – parter to powierzchnie usługowo-handlowe, piętra 1-3 to powierzchnie biurowe, na 4. piętrze
mieszkańcy mają do dyspozycji fitness klub, sale klubowe oraz zagospodarowany, pełen zieleni taras.
Od 8. piętra zaczynają się mieszkania. Powierzchnie mieszkalne mają metraż od 53 do 482 m2.
Na najwyższych piętrach budynku 43. i 44. znajdują się dwa dwupoziomowe penthouse’y z tarasami.
Wszystkie mieszkania są w pełni wykończone i wyposażone, a ich wnętrza wyróżnia nowoczesny
i minimalistyczny design. W każdym apartamencie znajdują się instalacje ułatwiające codzienne
funkcjonowanie: klimatyzacja, rolety, oświetlenie oraz inteligentny system zarządzania mieszkaniem
(HMS). Za pomocą HMS mieszkańcy mogą sterować mi.in. klimatyzacją, oświetleniem, roletami
i telewizją za pomocą keypadów oraz urządzeń mobilnych. System umożliwia również tworzenie
tzw. scenariuszy indywidualnych, które łączą kilka funkcji i aktywizują je o wybranej porze np. opcja
„poranek” przed planowaną pobudką podnosi temperaturę w mieszkaniu, uruchamia ogrzewanie
podłogowe w łazience, budzi ulubionym utworem.
Kubatura całkowita: 214 682 m3 • Powierzchnia całkowita: 55 012 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 43 721 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie 25 583 m2 (53 m2 – 460 m2) •
45 kondygnacji nadziemnych, 4 podziemne • 299 podziemnych miejsc parkingowych oraz
stanowiska postojowe dla rowerów • 252 mieszkania na poziomach 8 – 44
39
40

Soho Factory, ul. Mińska 25,

Praga Południe KAMION CROSS

Autorzy projektu WWAA arch. Marcin Mostafa, arch. Natalia Paszkowska, dr w dziedzinie
sztuk pięknych Boris Kudlička, arch. Michał Kielian, arch. Michał Bartnicki, arch. Ewelina
Mrozek, stud. arch. Magdalena Osiniak, stud. arch. Patrycja Arasim, stud. arch. Wiktoria
Ginter KONKRET arch. Piotr Puścikowski, arch. Wojciech Kluk, arch. Piotr Zmarzłowski,
arch. Małgorzata Majzel, arch. Dominika Tomaszewska, techn. arch. Małgorzata
Lewandowska Konstrukcja inż. Marek Czapski, inż. Aleksander Wojnarowicz, inż. Łukasz
Masztakowski, inż. Dominik Korycki, inż. Bronisław Karcz Inwestor SOHO FACTORY Sp. z o.o.
Generalny wykonawca SPS Construction Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014
Kubatura całkowita: 58 860,3 m³, w tym: nadziemia – 42 278,3 m3 • Powierzchnia całkowita:
16 977,24 m², w tym powierzchnia całkowita części mieszkalnej wraz z usługami –
12 283,54 m² • Powierzchnia użytkowa mieszkalna PUM: 8 728,9 m² (26,52 m2 – 106,2 m2)
• Powierzchnia usług netto: 699,4 m² • 12 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 169
podziemnych miejsc parkingowych, 27 naziemnych + 11 na terenie • 174 mieszkania

Kamion Cross to jeden z kilku budynków mieszkalnych planowanych na rewitali-
zowanym industrialnym terenie w dzielnicy Kamionek na Pradze Południe. W po-
przemysłowy obszar przekształcany na przestrzenie głównie dedykowane szeroko
rozumianej działalności artystycznej, wplatane są nowoprojektowane budynki
o funkcji mieszkaniowej. Architektoniczne implanty w zastanej praskiej tkance
mają tworzyć niejednolite spójne założenie, ale różnorodny przegląd charaktery-
stycznych koncepcji. Każdy z projektów kładzie nacisk na inny aspekt dotyczący
mieszkalnictwa i zaznacza się inną ornamentyką wyróżniającą go z pozostałych.
Tematem projektowym, który ma stanowić etykietę drugiego z kolei realizowane-
go na terenie Soho budynku, są przestrzenie zewnętrzne i wspólne. To właśnie
te fragmenty architektury mieszkaniowej od zawsze były miejscem swobodnej
ekspresji mieszkańców, którzy bezimiennym balkonom zwykli nadawać indy-
widualny charakter, poprzez przyozdabianie barierek czy umieszczanie na nich
mebli ogrodowych. W koncepcji tego budynku wprowadzona zostaje próba
nadania zazwyczaj niekontrolowanym działaniom ram, poprzez wprowadzenie
serii dedykowanych elementów wyposażenia balkonów. Siedziska, stoliki, do-
nice a nawet karmniki dla ptaków, stają się uzupełnieniem wijących się wokół
budynku barierek i jednocześnie ornamentem indywidualizującym fasadę.
Trapezoidalne wsporniki balkonów dynamizują statyczną bryłę i wprowadzają
przestrzeń zewnętrzną, wpuszczając jak najwięcej światła do mieszkań zloka-
lizowanych poniżej. Rozrzeźbione zadaszenia o podobnej formie przekrywają
funkcje na dachach przeznaczone dla wszystkich mieszkańców: taras zielony
i obserwatorium. Dodatkową warstwą jest diagonalne boniowanie – formalnie
nawiązująca do balkonów interpretacja ornamentyki w tynku.
 41

Tetris, podobnie jak budynek Kamion Cross, ma tworzyć założenie „architektonicznego parku” na
terenie nazywanym dziś Soho Factory. Nowoprojektowane budynki mieszkaniowe, z których każdy
charakteryzuje inna idea funkcjonalna i formalna, wplatane są pomiędzy rewitalizowaną tkankę po-
przemysłową, głównie przeznaczoną na szeroko rozumianą działalność artystyczną.
Budynek o rzucie litery C otwiera się na południe, aby wpuścić jak najwięcej światła do projekto-
wanych mieszkań. Opadający w formie piętrowych schodów kształt jest efektem sąsiedztwa innej
zabudowy mieszkaniowej, która nie może zostać zacieniona oraz próbą połączenia skali dwóch sąsia-
dujących budynków: 38. metrowego biurowca po jednej stronie i 2. kondygnacyjnej poprzemysłowej
hali po drugiej. Tak uzyskana bryła staje się pretekstem do wprowadzenia typologii spiętrzonych
domków jednorodzinnych w gęstej zabudowie mieszkaniowej. W efekcie większość mieszkań na
wyższych kondygnacjach, z których część jest dwupoziomowa, ma do dyspozycji przestrzenne tarasy
zlokalizowane na dachach poniższych pięter. Rozdrobnienie skali monolitu na zespół usypanych
domków jest również sugerowany w podziałach elewacji budynku.

Soho Factory, ul. Mińska 25,

TETRIS Praga Południe

Autorzy projektu WWAA arch. Marcin Mostafa, arch. Natalia Paszkowska, dr w dziedzinie
sztuk pięknych Boris Kudlička, arch. Michał Kielian, arch. Michał Głowienka KONKRET
arch. Piotr Puścikowski, arch. Wojciech Kluk, arch. Piotr Zmarzłowski, arch. Małgorzata
Majzel, arch. Dominika Tomaszewska, techn. arch. Małgorzata Lewandowska Inwestor SOHO
FACTORY Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012
Kubatura całkowita: 69 295 m³, w tym nadziemia – 49 880 m3 • Powierzchnia całkowita
obiektu: 20 080 m², w tym powierzchnia całkowita części mieszkalnej budynku wraz
z usługami – 14 500 m² • Powierzchnia użytkowa mieszkalna: 8 250 m² (28,8 m2 – 95,7m2)
• Powierzchnia usług netto: 1 750 m² • 12 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna •
200 podziemnych miejsc parkingowych • 163 mieszkania

1. 2P = 47,0 m2
2. 2p = 45,5 m2
3. 1p+k = 28,5 m2
4. 3p = 64,4 m2
5. 4p+k = 81,2 m2
6. 3p = 61,7 m2
7. 3p+k = 68,6 m2
8. 3p +k = 70,0 m2
9. 3p = 59,4 m2
42

ul. Wolska 96, Wola Budynek mieszkalny. Wielorodzinny z usługami.

Autorzy projektu DANPROJEKT PLUS Sp. z o.o. arch. Anna Rydzewska-Szpak Kubatura całkowita: 33 027,8 m3 • Powierzchnia całkowita: 10 955 m2 • Powierzchnia
Inwestor „SPOŁEM” Warszawska Spółdzielnia Spożywców Wola Generalny wykonawca użytkowa: 4 905,4 m2, w tym powierzchnia mieszkań – 4 407 m2 (29,8 m2 – 141,8 m2),
BAU UND TECHNIK Polska Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 W trakcie realizacji powierzchnia usług – 498,4 m2 • 9 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 80 podziemnych
miejsc parkingowych, 9 naziemnych • 71 mieszkań

Zaprojektowany obiekt to budynek mieszkalny, wielorodzinny z usługami w parterze oraz dwupozio-

mowym garażem podziemnym.
Budynek posiada funkcję mieszkalną na kondygnacjach od 2 do 9 w układzie punktowym. Na parterze
zaprojektowano przestrzeń przeznaczoną na usługi.
Projekt przewiduje możliwość dostępu do każdego miejsca na działce i w budynku dla osób niepełno-
sprawnych. Jest to realizowane za pomocą układu chodników o nachyleniu nie większym niż 5%, oraz
zastosowaniu w budynku dźwigów osobowych o wymiarach dostosowanych do wózka inwalidzkiego.
1. miejsce postojowe na terenie, w niewielkiej odległości od wejścia do budynku, przeznaczone dla
niepełnosprawnych.
 43

ul. Konstruktorska,
nowy mokotów. etap 1 Służewiec Przemysłowy

Autorzy projektu Kuryłowicz & Associates prof. Stefan Kuryłowicz, prof. Ewa Kuryłowicz,
arch. Piotr Kuczyński • arch.arch. Maria Saloni-Sadowska, Katarzyna Flasińska-Rubik,
Fryderyk Szymański, Joanna Jędrychowska, Michał Kanas, Justyna Omelko, Paweł Siudecki,
Antoni Szubski Współpraca stud. Bruno Guziak Konstrukcja BOMAR PROJEKT Inwestor
ECHO INVESTMENT S.A. Generalny wykonawca Przedsiębiorstwo Budowlane UNIMAX Sp. z o.o.
Projekt architektoniczny 2011 Realizacja 2014
Kubatura całkowita: 81 300 m3 • Powierzchnia całkowita: 25 476,95 m2 • Powierzchnia użytkowa:
11 688,13 m2 • 10 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 172 podziemne miejsca parkingowe,
12 naziemnych, 38 nadziemnych • 200 mieszkań • Powierzchnia mieszkań (29,87 m2–122,04 m2)
44
Przedstawiony projekt budynku wielorodzinnego dotyczy
działki sąsiadującej z unikalną modernistyczną zabudo-
wą z dwudziestolecia międzywojennego, położonej na
Skarpie Warszawskiej, w bezpośredniej bliskości terenów
rekreacyjnych i nowobudowanej stacji metra Powiśle. Ta
dynamicznie rozwijająca się mieszkaniowa dzielnica mia-
sta stwarza atrakcyjne warunki dla lokowania uzupełnia-
jących zespołów zabudowy wielorodzinnej o wysokim
standardzie.
Projektowany, kameralny budynek stapia się z istniejącą
zielenią Skarpy Warszawskiej. Poprzez swoje niewielkie ga-
baryty i duże powierzchnie przeszkleń staje się integralną
częścią krajobrazu skarpy. Jednocześnie projekt wchodzi
w dialog z sąsiednią zabudową nawiązując do idei kom-
fortowej kamienicy miejskiej, zgodnej ze współczesnymi
potrzebami mieszkaniowymi.
Budynek w swoim wyrazie kontynuuje tradycje warszawskie-
go modernizmu - dopracowane w proporcjach zestawienie
pionowych okładzin z tafli szkła z poziomymi pasami z tra-
wertynu, tworzą charakter klasycznej elegancji, dopełniając
pejzaż okolicznej zabudowy i bogatej zieleni. Front budynku
ukształtowano wzdłuż ulicy Dynasy w taki sposób, że kon-
tynuuje linię zabudowy sąsiedniego budynku mieszkalne-
go. Zasada tworzenia ciągłości obiektu z otoczeniem przy
współczesnym traktowaniu detalu i współczesnej typologii
całego obiektu, pozwalają na wielowarstwowe pod wzglę-
dem znaczeń wkomponowanie go w otoczenie oraz nadanie
indywidualnego charakteru, zachowując prostotę i propor-
cjonalność zwartej bryły. Będzie ona stanowić mediację
pomiędzy architekturą okolicznej zabudowy mieszkaniowej
pochodzącej sprzed 70. lat, a wymaganiami współczesno-
ści, współtworząc charakterystyczny nastrój Powiśla.

elewacja północna

ul. Dynasy 18, Śródmieście Budynek mieszkalny

Autorzy projektu ARE Stiasny / Wacławek Sp. z o.o. arch. Jakub Wacławek,
arch. Grzegorz Stiasny Współpraca na etapie koncepcji: arch. Jan Bagiński, arch. Piotr
Dziedzic, na etapie projektu budowlanego: tech. Janina Rygiel, tech. Grażyna Piórko Inwestor
Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa DEMBUD Projekt architektoniczny 2013 Realizacja
2014
Kubatura całkowita: 8 948 m3 • Powierzchnia całkowita: 3 133 m2 • Powierzchnia użytkowa:
2 241 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 1 161 m2 (52,5 m2 – 104,6 m2) • 5 kondygnacji
nadziemnych, 2 podziemne • 22 podziemne miejsca parkingowe • 15 mieszkań

Historia miejsca.
Dynasy - fragment warszawskiego Śródmieścia na pograniczu Powiśla na
skarpie wiślanej. Nazwa pochodzi od nazwiska księcia Karla Ottona von Na-
ssau-Siegena, znanego z „Pana Tadeusza” jako książę Denassów, awanturnika,
podróżnika i myśliwego. W 1780 r. poślubił on Karolinę Sanguszkową z domu
Gozdzką, właścicielkę pałacu i posiadłości w Warszawie. W 1788 r. pałac
prawie w całości spłonął, a do posiadłości przylgnęły nazwy Góry de Nassau,
Góry Dynasowskie oraz Wzgórza Denassowskie.
Po zmianach kolejnych właścicieli, na terenie posiadłości w 1892 r. wznie-
siono siedzibę Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów wg projektu Stefana
Szyllera, a obok, poniżej skarpy, tor kolarski. W 1896 r. architekt Karol Kozłow-
ski, twórca gmachu Filharmonii, wzniósł przy ul. Oboźnej kilkupiętrową rotun-
dę, mieszczącą panoramy malarskie (Panorama Tatr Stanisława Janowskiego).
W 1913 r. w budynku rotundy otwarto teatr. W 1937 r. teren powoli był zabu-
dowywany budynkami mieszkalnymi, a budynek rotundy został gruntownie
przebudowany przez firmę, Chevrolet z przeznaczeniem na nowoczesny garaż
z wjazdem po pochylni, warsztaty samochodowe i stację benzynową. W czasie
II wojny światowej zabudowa Dynasów uległa częściowemu zniszczeniu –
z rotundy zostały tylko ruiny przyziemia. Ślad po historycznych Dynasach
stanowi dziś ulica Dynasy, wytyczona na początku XX wielu.
 45
Budynek u zbiegu ul. Wilczej i Mokotowskiej miał burzliwą historię która znalazła odbicie w jego struktu-
rze i wyglądzie. Zbudowany w 1884 roku w czasie wojny został całkowicie pozbawiony narożnika. Odbu-
dowany po wojnie w zupełnie zmienionej wielkości i stylistyce elewacji, bez detalu architektonicznego.
Projekt obejmuje:
• nadbudowę o jedno piętro;
• dostosowanie budynku do obwiązujących wymogów technicznych i użytkowych (dwie windy, jedna
z nich zewnętrzna przeszklona);
• zmiana struktury mieszkań tak, by spełniały współczesne normy i wymagania klientów;
• podniesienie standardu lokali usługowych w parterach i piwnicach.

Kamienica ul. Mokotowska 63, Śródmieście

Autorzy projektu Pracownia Architektoniczno – Konserwatorska PROART Kubatura całkowita: 27 700 m3 (przed 24 500 m3) • Powierzchnia całkowita: 7 700 m2 (przed
arch. Anna Rostkowska, arch. Anna Kuflewska, arch. Piotr Kilanowski, arch. Piotr Prostko rozbudową 6 600 m2) • Powierzchnia użytkowa: 5 500 m2 (przed rozbudową 4 650 m2)
Konstrukcja dr inż. Jan Antosik, dr inż. Milada Antosik Inwestor prywatny Projekt • 6 kondygnacji nadziemnych (przed 5), 1 podziemna (bez zmian) • 44 mieszkania •
architektoniczny 2012 Realizacja 2013 Powierzchnia mieszkań (34,86 m2 – 170 m2)

elewacja frontowa elewacja frontowa od ul. mokotowskiej

od ul. wilczej
46

ul. Jana Kazimierza 31/33, Wola Zespół budynków mieszkalnych. Wielorodzinne z usługami.

Autor projektu Atelier 2 architekci Sp. z o.o. arch. Jan Kucza-Kuczyński Inwestor Kubatura całkowita: 211 636 m3 • Powierzchnia całkowita: 69 389 m2 • Powierzchnia
Fanster Enterprise Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013-2014 użytkowa: 34 406 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 33 662 m2 (33 m2 – 187 m2) • 6-10
kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 674 podziemne miejsca parkingowe

Zespół budynków mieszkalnych na terenie zajmowanym dotąd przez obiekty
magazynowe. Teren zabudowany będzie przez budynki w układzie miesza-
nym tj. w przeważający sposób kwartałowym, gdzieniegdzie otwieranym
wewnętrznymi dziedzińcami na zewnątrz, z zakończeniem od południa
wolnostojącym budynkiem mieszkalnym. Zabudowa oparta jest o układ
czterech równoległych do siebie i do ul. Jana Kazimierza skrzydeł miesz-
kalnych, zamkniętych skrzydłami prostopadłymi, częściowo przerywanymi.
W południowej części działki pomiędzy trzecim a czwartym skrzydłem rów-
noległym, pozostawiona jest rezerwa pod ul. Nowoprojektowaną. Wysokość
budynków wynosi przeciętnie 6-7 kondygnacji, z wyjątkiem skrzydła fron-
towego od ul. Jana Kazimierza – 8 kondygnacji, akcentowanego punktowo
w jednym narożniku dominantą o wys. 10 kondygnacji. Między skrzydłami
budynków znajdować się będą dziedzińce z zielenią i chodnikami dla pie-
szych z szerszym przejazdem dla samochodów specjalnych tj. karetek, straży
pożarnej, wozów meblowych etc. Większa część domów przeznaczona jest na
funkcję mieszkaniową, w parterze od strony obydwu istniejących ulic przewi-
dziano miejsce pod lokale usługowe.
Garaż podziemny zajmie większą część działki tak, aby zmieścić wymaganą
ilość samochodów na 1. poziomie garażu.
 47

Lofty Orgelbranda. Zespół mieszkaniowy. ul. Hoża 51, Śródmieście

Autor projektu Atelier 2 architekci Sp. z o.o. prof. inż. arch. Konrad Kucza-Kuczyński Kubatura całkowita: 60 188 m3 • Powierzchnia całkowita: 18 239 m 2 • Powierzchnia
Współpraca arch. Jan Kucza-Kuczyński, arch. Agata Wąsowska Inwestor Serwar Sp. z o.o. użytkowa: 10 005 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 8 092 m2 (26 m2 – 155 m2) •
Projekt architektoniczny 2010-2012 6 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 198 podziemnych miejsc parkingowych

Projekt „Serwaru” jest pogłębionym o elementy koncepcji studium chłonno-
ści terenu i możliwości zabudowy. Istniejący na tym terenie zespół pofabrycz-
ny powstał na przełomie wieków XIX i XX jako drukarnia znanej firmy „Samuel
Orgelbrand i Synowie”, przekształcony przed II wojną na zakład produkcji
serów, zamknięty w 2012 roku. Obiekty szczęśliwie uniknęły większych znisz-
czeń wojennych, pozostając tym samym obecnie jednym z kilku i jedynym tej
wielkości historycznym obiektem poprzemysłowym w śródmieściu Warszawy.
Studium przyjęło w założeniu pozostawienie trzech historycznych budynków
stanowiących o wartości i atmosferze tego terenu tj. frontowego budynku
w pierzei ulicy, będącej za nim bocznej oficyny i znajdującego się w głębi
budynku poprodukcyjnego. Planowane wyburzenie pozostałych budynków
bez wartości pozwoli uwolnić przestrzeń pod nową zabudowę o charakte-
rze mieszkaniowym z uzupełniającymi funkcjami usług i handlu. Z uwagi na
obwodowy układ zabudowy sąsiednich działek (typowy dla kwartałów śród-
miejskich) przyjęto podobny układ jednotraktowych skrzydeł doświetlonych
z dziedzińców w środku zespołu. Najciekawszym elementem jest znajdujący
się za dwoma dziedzińcami budynek poprodukcyjny do zaadaptowania na
większe apartamenty – rzeczywiste (nie „marketingowe”), lofty o wysokości
4 m z oryginalnymi detalami żeliwnych części konstrukcji i architektury. Archi-
tektura nowej dobudowy oparta została o pozostające w kontraście materiały
fasad tj. blachę miedzianą i drewno, nawiązujące nastrojem, w kolorze i ich
naturalnym pochodzeniu.
48
Projekt kontynuuje idee urbanistyczne przedwojennego Żoliborza w sposób odpowiadający współczesnym
warunkom.
Układ urbanistyczny całego założenia jest określony poprzez skontrastowanie ortogonalnego, regularnego,
uporządkowanego rytmu budynków o wyraźnie miejskim charakterze pierzejowym, znajdujących się od strony
ulicy Powązkowskiej, z nieregularnym układem budynków wewnątrz zespołu, tworzących wnętrza urbani-
styczne o zmiennym charakterze. Centralne miejsce zajmuje otwarty na miasto plac, w sposób naturalny
dopełniający ciąg przestrzeni publicznych wiodących od Cytadeli poprzez plac Inwalidów, aleję Wojska
Polskiego, plac Grunwaldzki i ulicę Rydygiera.

przekrój, bud. a

ul. Powązkowska, Żoliborz Zespół budynków mieszkalnych. Wielorodzinne z usługami.

Autorzy projektu mąka.sojka.architekci arch. Maciej Mąka, arch. Radosław Sojka,
arch. Łukasz Stanaszek, arch. Konrad Hałasa Współpraca autorska arch. Paweł Balcerzak,
arch. Radosław Bajor, ach. Małgorzata Danilczuk-Danilewicz, arch. Rafał Gołębiewski,
arch. Jakub Kalinowski, arch. Marcin Kropidło, arch. Marcin Ludwig, arch. Katarzyna
Ostaszewska, arch. Natalia Regulska, arch. Aleksandra Rutecka, arch. Piotr Straszak,
arch. Adam Załęski, arch. Adam Baczewski, arch. Olga Bartuszek, arch. Radosław Szafran
Inwestor Dom Development S.A. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013-2014
Kubatura całkowita: 119 800 m3 • Powierzchnia całkowita: 36 300 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 21 400 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 20 600 m2 (30 m2 – 170 m2)
• 5-8 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 419 podziemnych miejsc parkingowych,
10 naziemnych • 375 mieszkań

elewacja północno-zachodnia, bud. a elewacja południowo-zachodnia, bud. a

 49

ul. Jana Nowaka Jeziorańskiego,

SASKA II. Zespół mieszkaniowy z usługami. Praga Południe

Autorzy projektu HERMANOWICZ REWSKI ARCHITEKCI arch. Wojciech
Hermanowicz, arch. Błażej Hermanowicz, arch. Stanisław Rewski, arch. Dariusz Brzeziński
(arch. prowadzący), arch. Paweł Maciążek, arch. Witold Wyczański, arch. Beata Czarnohuz,
arch. Baltazar Brukalski, arch. Mariusz Rakus, arch. Krzysztof Rewski, arch. Adam
Wojtalik, arch. Tomasz Laskowski Współpraca Architekt Krajobrazu Rober t Nowicki
Konstrukcja PKBI - Pikus Konstrukcje Budowlane Inwestor Dom Development S.A.
Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013-2014
Kubatura całkowita: 283 700 m3 • Powierzchnia całkowita: 84 000 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 42 000 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie 38 000 m2 (36 m2 – 150 m2)
• 4-7 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 690 podziemnych miejsc parkingowych,
68 naziemnych • 637 mieszkań
50
ul. Dzielna 72, Wola Budynek mieszkalny. Wielorodzinny z usługami.
Autorzy projektu KAPS ARCHITEKCI Korneluk Parysek Słowik Sp. z o.o.
arch. Tomasz Korneluk, arch. Maciej Parysek, arch. Tomasz Słowik, arch. Łukasz Gaj
Współpraca arch. Monika Wróbel, arch. Łukasz Stankiewicz Inwestor KAY INVESTMENTS
Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013-2014
rzut kondygnacji powtarzalnej
Kubatura całkowita: 40 479 m3 •Powierzchnia całkowita: 13 845,9 m2 • Powierzchnia użytkowa:
11 556,29 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 5 231,99 m2 (31 m2 – 132 m2) • 7 kondygnacji
nadziemnych, 2 podziemne •70 podziemnych miejsc parkingowych • 88 mieszkań
W ramach zadania należy zaprojektować przedłużenie ulicy Bellottiego do ulicy Pawiej.
 51

Przedmiotem inwestycji jest budowa budynku wielorodzinnego z usługami w parterze i garażem pod-
ziemnym oraz zagospodarowanie terenu przy ul. A. Gieysztora.
Ukształtowanie zespołu zostało podyktowane optymalnym wykorzystaniem działki, kompozycją urba-
nistyczną uwzględniającą istniejący budynek w kwartale przylegającym od południowego-zachodu.
Bryły budynków wydzielają dwa dziedzińce wewnętrzne stanowiące przestrzeń prywatną i zaciszną.
Wejścia do klatek znajdują się od strony wewnętrznego dziedzińca, dzięki czemu dziedziniec staje się
buforem pomiędzy zewnętrzną przestrzenią miasta a prywatnymi mieszkaniami.
Spełniono postulowaną w planie lokalizację programu publicznie dostępnego w parterach budynków
na całej szerokości frontu wzdłuż projektowanej ulicy Herbu Szreniawa, a także wzdłuż ulicy Gieysztora.
Zaprojektowana architektura jest charakterystyczna i rozpoznawalna.
Szczególną uwagę zwrócono na strefy wejściowe (dobra jakość wykończeń, dbałość o detal).

Zespół budynków mieszkaniowych. Z usługami. ul. A.Gieysztora, Wilanów

Autorzy projektu Grupa 5 Architekci Sp. z o.o. arch. Roman Dziedziejko, arch. Mikołaj Kubatura całkowita: 160 586 m3 • Powierzchnia całkowita: 22 457 m2 • Powierzchnia
Kadłubowski, arch. Michał Leszczyński, arch. Krzysztof Mycielski, arch. Rafał Zelent, użytkowa mieszkań, usług, pomocnicza: 11 202 m2 • Powierzchnia użytkowa mieszkań
arch. Rafał Grzelewski Współpraca arch. Izabela Lisicka, arch. Adam Nieduszyński, łącznie: 9 099 m2 (38 m2 – 143 m2) • 4 kondygnacje nadziemne, 1 podziemna • 247
arch. Marcin Zatoński Inwestor Polnord S.A. Projekt architektoniczny 2012 podziemnych miejsc parkingowych • 146 mieszkań
52

ul. Ogrodowa 46/48, Wola Budynek mieszkalny. Wielorodzinny, usługowo-biurowy.

Autorzy projektu ATELIER 3 GIRTLER&GIRTLER Biuro Architektoniczne s.c.
arch. Ryszard Gir tler, arch. Mar ta Gir tler-Szymborska, arch. Monika Cykier-Gobrys
Współpraca inż. arch. Marta Fudalej, arch. Paweł Gobrys Konstrukcja „RYBCENT” •
inż. Witold Rybiński Inwestor Spółdzielnia Mieszkaniowa „Starówka” Projekt architektoniczny
2012 Realizacja 2013
Kubatura całkowita: 60 890,4 m3 • Powierzchnia całkowita nadziemna: 9 523,9 m2 •
Powierzchnia użytkowa: 6 119,7 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 5 601 m2 (46,8 m2
– 123,9 m2) • 9 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 100 podziemnych miejsc
parkingowych, 1 naziemne • 95 mieszkań • 7 lokali usługowo-biurowych

Budynek tworzy pierzeję wzdłuż ul. Ogrodowej w ścisłej linii zabudowy. Od
wschodu graniczy z budynkiem szkoły, a od zachodu ścianą szczytową styka
się z budynkiem kamienicy.
Od strony szkoły ma 5 kondygnacji i rośnie tarasowo do 9. kondygnacji
w środkowej części. Zaprojektowano 95 mieszkań, a na poziomie parteru
7 lokali usługowo-biurowych dostępnych bezpośrednio z zewnątrz. Lokale
przeznaczone są na lokalizację usług nieuciążliwych. Dla mieszkańców zapro-
jektowano na poziomie parteru basen oraz pomieszczenie fitnesu na 1. piętrze.
Zaplanowano jeden trzon komunikacyjny składający się z klatki schodowej
oraz zespołu 3 wind, łączący poziomy garażu i pozostałych kondygnacji.
Na poziomach -1 i -2 zlokalizowano garaż podziemny z wjazdem od strony
wschodniej. Wejścia do budynku z poziomu chodnika, wszystkie kondygna-
cje obsługiwane windami, brak progów oraz ramp (maksymalne nachylenia
powierzchni ruchu nie przekraczają 5%). Z tyłu budynku, znajduje się wspólny
dla mieszkańców teren zielony. Cały budynek objęty jest kontrolą dostępu.
Wejście do budynku chronione portiernią.
Elewacja ma charakter współczesny. Połączenie szkła z elementami naturalnej
okładziny drewnianej i kamienia w układzie mocno horyzontalnym dla pod-
kreślenia pierzejowego charakteru zabudowy. Budynek względem poziomu
terenu ma wysokość 30 m.
 53
Budynek tworzy pierzeję wzdłuż al. Rzeczypospolitej, skrzyżowania z ul. Oś Królewska oraz po-
czątku projektowanej pierzei w ulicy Oś Królewska. Budynek ma 4 kondygnacje nadziemne oraz
lokalne dominanty wysokościowe w rejonie klatek schodowych. Zaprojektowano 110 mieszkań
dostępnych z trzech klatek schodowych oraz 5 lokali usługowych zlokalizowanych na parterze,
dostępnych bezpośrednio z chodnika.
Na poziomach -1 i parterze zlokalizowano garaż podziemny z wjazdem od strony wschodniej
poprzez przejazd bramowy. Wejścia do budynku z poziomu chodnika, wszystkie kondygnacje
obsługiwane windami, brak progów oraz ramp (maksymalne nachylenia powierzchni ruchu nie
przekraczają 5%). Z tyłu budynku znajduje się wspólny dla mieszkańców teren zielony wraz z pla-
cem zabaw.
Budynek względem poziomu terenu ma wysokość 16,68 m.
Elewacje mają charakter współczesny. Największe znaczenie zostało nadane budynkowi w strefie
skrzyżowania al. Rzeczypospolitej i ul. Oś Królewska, w miejscu gdzie na zwężeniu ulicy powstanie
plac miejski. Charakter tego miejsca został podkreślony przez rysunek elewacji oraz zastosowanie
szlachetnych materiałów. Aby przełamać długość budynku na pierzei wzdłuż al. Rzeczypospolitej
wprowadzono dodatkowe podziały pionowe klatek schodowych oraz nad przejazdem bramowym.

Budynek mieszkalny. al. Rzeczypospolitej, Wilanów

Wielorodzinny z elementami zagospodarowania terenu Osiedle Królewskie. Etap I
Autorzy projektu ATELIER 3 GIRTLER&GIRTLER Biuro Architektoniczne s.c. Kubatura całkowita: 49 221,57 m3 • Powierzchnia całkowita nadziemna: 14 656,55 m2
arch. Ryszard Girtler, arch. Marta Girtler-Szymborska, stud. arch. Jerzy Ossoliński Współpraca • Powierzchnia użytkowa: 12 994,19 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 6 214,79 m2
arch. Małgorzata Wilczyńska, stud. arch. Jakub Szymański Konstrukcja „RYBCENT” • (30,44 m2 – 124,11 m2) • 5 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 122 podziemnych
inż. Witold Rybiński Inwestor ROBYG Osiedle Królewskie Sp. z o.o. Projekt architektoniczny miejsc parkingowych, 70 naziemnych • 110 mieszkań • 5 lokali usługowych
2012-2013 Realizacja 2013-2014
54

rzut kondygnacji powtarzalnej

ul. Czapelska 26, Praga Południe Budynek mieszkalny. Wielorodzinny z usługami.

Autorzy projektu JP s.c. arch. Jakub Szatkowski, arch. Paweł Zawadzki, arch. Paweł
Zalewski, arch. Agnieszka Tacikowska, arch. Karolina Tesarska Konstrukcja Pracownia
Projektowa Euro • inż. Piotr Cichowlas, tech. Tomasz Głodek Inwestor Lemonde Sp. z o.o.
Generalny wykonawca INTER-CONSTRUCTION Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012
Realizacja 2013-2014
Kubatura całkowita: 8 914 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 746,4 m2 • Powierzchnia
użytkowa: 3 204,9 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 1 579,6 m2 (35,6 m2 – 77,4 m2)
Powierzchnia usług: 190,5 m2 • 5 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 29 podziemnych
miejsc parkingowych, 11 naziemnych • 30 mieszkań

Inwestycja położona kilkaset metrów od Ronda Wiatraczna obejmuje budowę
jednego budynku 5. kondygnacyjnego, mieszczącego funkcję usługową w po-
ziomie parteru oraz mieszkalną na piętrach 1-4. Usługi w parterze stanowić
będą uzupełnienie funkcji znajdujących się w sąsiedztwie inwestycji.
Główne wejście do obiektu, wejście do usług, wjazd na teren działki oraz
wjazd do garażu podziemnego, zlokalizowano bezpośrednio od ul. Czapelskiej.
Lokale mieszkalne zaprojektowano z wyraźnym wydzieleniem strefy dzien-
nej, sypialnianej i pomocniczej. Wszystkie mieszkania będą wyposażone
w balkony, loggie lub wykusze. Przewiduje się pełną dostępność obiektu dla
osób niepełnosprawnych. Metraż mieszkań kształtuje się między 35,6 m2,
a 77,4 m2.
Budynek zaprojektowano we współczesnej stylistyce, większość w kolorze
bieli, z wyjątkiem frontowej elewacji, na której projektuje się okładzinę z pły-
tek klinkierowych elewacyjnych w kolorze grafitowym. Kolorystyka balkonów
bazuje na zasadzie pozytywu i negatywu w stosunku do elewacji, na której
się znajdują.
 55

rzut parteru

REZYDENCJA „KASKADA” ul. Kolektorska, Bielany

Autorzy projektu ArchiCo-projekt arch. Konrad Tanasiewicz, arch. Robert Muszyński, Kubatura całkowita: 8 930 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 870 m2 • Powierzchnia użytkowa:
arch. Andrzej Sowiński Inwestor prywatny Projekt 2010-2012 Przewidywana realizacja 1 800 m2 • Powierzchnia mieszkań: 1 320 m2 (90 m2 – 215 m2) • 3 kondygnacje nadziemne,
2013/2014 1 podziemna • 20 podziemnych miejsc parkingowych • 8 mieszkań
56

rzut parteru rzut kondygnacji

powtarzalnej

ul. Rodziny Połanieckich /

ul. Maszewska, Bielany Budynek mieszkalny. Wielorodzinny.

Autorzy projektu Chrzanowski Klepin Architekci sp.j. arch. Arkadiusz Klepin, Kubatura całkowita: 25 997 m 3 • Powierzchnia całkowita: 7 733 m 2 • Powierzchnia
arch. Mariusz Chrzanowski, arch. Piotr Borzęcki, arch. Michał Burkiewicz, arch. Paweł Fras, użytkowa: 3 710 m2 • 8-9 kondygnacji nadziemnych, 2 podziemne • 77 podziemnych miejsc
arch. Magdalena Dołęgowska Konstrukcja inż. Zbigniew Gonczarek Inwestor prywatny Projekt parkingowych ,1 naziemne • 78 mieszkań • Powierzchnia mieszkań (31 m2 – 63 m2)
architektoniczny 2012-2013 Realizacja 2013-2014
 57

rejon ul. ks. Prymasa A. Hlonda

Wilanów Zachodni. Zespół zabudowy mieszkaniowej. Etap C4. i al. Rzeczypospolitej, Wilanów

Autorzy projektu SZYMBORSKI I SZYMBORSKI ARCHITEKCI Sp.J. arch. Wojciech
Szymborski, arch. Lech Szymborski, arch. Joanna Oskiera-Kurowska, arch.  Piotr
Pieńkowski, arch. Marcin Chojnacki (współpraca), arch. Maciej Polak (współpraca),
stud. arch. Zuzanna Potocka (współpraca) Współpraca IS-Kwadrat Sp. z o.o. JF Amper
Konstrukcja MF Projekt • inż. Marek Frączkowski Inwestor Fadesa Polnord Polska Sp. z o.o.
Generalny wykonawca Fadesa Polnord Polska Sp. z o.o. Projekt 2011 Realizacja 2013
Kubatura całkowita: 125 542,7 m2 • Powierzchnia całkowita: 43 312,8 m2 • Powierzchnia użytkowa:
30 856,3 m2 • Powierzchnia mieszkań: 19 652,6 m2 (39,6 m2 – 98,8 m2) • 5 kondygnacji nadziemnych,
2 podziemne • 482 podziemne miejsca parkingowe, 7 naziemnych • 324 mieszkania

Osiedle nosi nazwę „Ostoja Wilanów”, powstaje w Miasteczku Wilanów. Etap C4 składa się z budynku
położonego wzdłuż ul. Zdrowej oraz czterech budynków wewnątrz kwartału. Na terenie zaprojektowano
zieleń parkową. Dojścia i dojazdy do budynków są realizowane z poziomu garaży podziemnych. Na
terenie dopuszczono transport techniczny. Budynki zaprojektowano w formie prostych brył z apli-
kacjami z piaskowca. Dominanty podkreślają narożniki budynków i wejścia do klatek schodowych.
Mieszkania ostatnich kondygnacji posiadają obszerne tarasy.
58

rzut kondygnacji powtarzalnej

gmina Lesznowola, wieś Zamienie Osiedle budynków mieszkalnych. Wielorodzinne.

Autorzy projektu KAPS ARCHITEKCI Korneluk Parysek Słowik Sp. z o.o. Kubatura całkowita: 21 900 m3 • Powierzchnia całkowita: 9 900 m2 • Powierzchnia użytkowa:
arch. Tomasz Korneluk, arch. Maciej Parysek, arch. Tomasz Słowik, arch. Łukasz Gaj 7 966 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 6 836 m2 (28 m2 – 69 m2) • 4 kondygnacje
Współpraca arch. Dominika Konopczyńska, arch. Miłosz Szymczak Inwestor LESZNOWOLA nadziemne, 1 podziemna • 158 podziemnych miejsc parkingowych, 54 naziemne •
Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2013 Realizacja 2013-2014 142 mieszkania
 59

rzut kondygnacji typowej

Budynek mieszkalny. Wielorodzinny. ul. Zaruby, Ursynów

Autorzy projektu KAPS ARCHITEKCI Korneluk Parysek Słowik Sp. z o.o. Kubatura całkowita: 21 320 m3 •Powierzchnia całkowita: 6 336 m2 • Powierzchnia użytkowa:
arch. Tomasz Korneluk, arch. Maciej Parysek, arch. Tomasz Słowik Współpraca arch. Jakub 5 220,06 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 2 817,88 m2 (41 m2 – 102 m2) • 3 kondygnacje
Jasiewicz Inwestor BOND INVESTMENT Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja nadziemne, 1 podziemna • 55 podziemnych miejsc parkingowych • 46 mieszkań
2013-2014
60

Forma budynku swoim charakterem nawiązuje do prostych brył architektury modernistycznej. Na fasadzie od
strony ul. Dywizjonu 303 podkreślono poziomy charakter kompozycji przedzielony abstrakcyjnymi pionowymi
aplikacjami z okładziny drewnopodobnej. Pozostałe elewacje zaprojektowano w formie prostych rytmów balkonów.
Budynek składa się z małych i funkcjonalnych mieszkań poszukiwanych na rynku.

ul. Dywizjonu 303, Bemowo Budynek mieszkalny. Wielorodzinny.

Autorzy projektu SZYMBORSKI I SZYMBORSKI ARCHITEKCI Sp.J. arch.
Wojciech Szymborski, arch. Lech Szymborski, arch. Krzysztof Lenart, arch. Piotr Pieńkowski,
arch. Marcin Chojnacki (współpraca) Współpraca Akwen S.C. Raf-Projekt JF Amper
Konstrukcja PRO-STAL-BET S.C. • inż. Krzysztof Karczmarz, inż. Grzegorz Maślankiewicz
Inwestor NEXITY Polska 303 S.A. Projekt 2012 Realizacja 2014
Kubatura całkowita: 16 175 m2 • Powierzchnia całkowita: 5 143 m2 • Powierzchnia użytkowa:
3 991,9 m2 • Powierzchnia mieszkań: 2 214,3 m2 (29,7 m2 – 123,2 m2) • 5 kondygnacji
nadziemnych, 1 podziemna • 61 miejsc parkingowych w garażu podziemnym • 49 mieszkań

Celem projektu jest stworzenie funkcjonalnego budynku o współczesnej formie, podnoszącego
rangę otaczającego terenu.
Zaprojektowany zespół mieszkaniowy ma kształt litery C z otwarciem na stronę południowo-zachod-
nią. Daje to możliwość uzyskania ciągłej, wyższej pierzei od strony ulicy Ossowskiego i otwarcia na
stronę lepiej nasłonecznioną i odizolowaną od głównej ulicy. Główny trzon od ul. Ossowskiego ma
9 kondygnacji nadziemnych i nie przekracza założonej wysokości 30 m.
Aby przerwać monotonię i masywność elewacji frontowej w środku tej bryły znajduje się obniżenie
o dwie kondygnacje. Pozostałe dwa skrzydła budynku tworzące dziedziniec mają po 7 kondygnacji
i są oddzielone od głównej bryły obniżeniami do 6 kondygnacji oraz podcięciami/wejściami na
dziedziniec budynku.
Wjazd (od ul. Piotra Skargi) do garażu podziemnego zlokalizowano maksymalnie daleko od okien
Budynek mieszkalny. Wielorodzinny.
Autor projektu QBIQ STUDIO arch. Andrzej Surudo Konstrukcja Konstrukcje Budowlane
i Inżynierskie Sieczkowski i Nikoniuk Inwestor Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa „PRAGA”
Projekt architektoniczny 2012-13 Realizacja 2013-2014
61
mieszkań. Na dachu garażu w obrębie dziedzińca wewnętrznego, zaproponowano urządzenie terenu
zielonego w formie ogrodu oraz plac zabaw dla dzieci. Powierzchnie usługowe zlokalizowano na
dwóch dolnych kondygnacjach od strony ul. Ossowskiego, dostępne z niezależnych wejść z wła-
sną komunikacją wewnętrzną. Podobnie jest z funkcją biurową zlokalizowaną od ul. Piotra Skargi
– oddzielne wejścia z poziomu terenu dwoma klatkami schodowymi skomunikowano z biurowym
pawilonem zamykającym od południa dziedziniec.
Starano się zapewnić wysoki standard architektury. Architektoniczną wartość stanowi powściągliwa
kompozycja brył wykończonych białym i ciemnoszarym tynkiem oraz pasy kamienia w częściach
wejściowych. Dopełnieniem są duże przeszklenia i szklane balustrady. Stworzono układ urbanistyczny
zapewniający optymalne naświetlenie i przewietrzanie mieszkań, jak też przestrzeni półpublicznych
oraz dający możliwość urządzenia słonecznych tarasów i loggii dla wszystkich mieszkań.
ul. Piotra Skargi i Witebska,
Targówek
Kubatura całkowita: 50 200 m 3 • Powierzchnia całkowita: 16 500 m 2 • Powierzchnia
użytkowa: 7 000 m 2 • Powierzchnia mieszkań łącznie 5 800 m 2 (31m 2 –103 m 2) •
9 kondygnacji nadziemnych, 1 podziemna • 49 miejsc parkingowych w garażu na poziomie 0,
81 w garażu na poziomie -1 • 92 mieszkania
62

ul. Żbikowska, Piastów Budynek mieszkalny. Wielorodzinny.

Autorzy projektu MJS Studio arch. Michał Spisak, arch. Paweł Żmudowski Konstrukcja Kubatura całkowita: 7 563 m3 • Powierzchnia całkowita: 2 337 m2, w tym część nadziemna –
inż. Paweł Golnik Inwestor DTM Development Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 1 550 m2 • Powierzchnia mieszkań łącznie: 1 068 m2 (36,18 m2 – 71,48 m2) • 4 kondygnacje
Realizacja 2012-2013 nadziemne, 1 podziemna • 25 podziemnych miejsc parkingowych • 21 mieszkań

Założeniem projektowym było stworzenie kameralnego miejsca do zamieszkania. W budynku prze-

widziano 21 mieszkań o funkcjonalnym układzie wnętrza. Inwestycja zlokalizowana jest w bocznej
uliczce w pobliżu centrum Piastowa, na pograniczu zabudowy jednorodzinnej i osiedla mieszka-
niowego. Bryła budynku nawiązuje swoim gabarytem do sąsiednich domów jednorodzinnych. Od
strony ulicy obiekt optycznie wygląda na 3. kondygnacyjny. Na dachu zaprojektowano „nadbudówkę
– domek jednorodzinny” z dwoma lokalami wyposażonymi w obszerne tarasy. Do mieszkań na par-
terze przynależą zielone „przydomowe” ogródki przeznaczone do indywidualnej aranżacji właścicieli.
Budynek o prostej, zwartej formie. Elewacje zaprojektowano przy użyciu oszczędnych środków wyrazu
architektonicznego (tynki w kolorze białym i szarym). Balustrady w prostej, ażurowej formie. Ostatnia
kondygnacja oraz dach obiektu pokryte są blachą.
Bryła budynku zlokalizowana na podziemnym, zamkniętym i obsypanym ziemią garażu.
 63

rzut parteru

osiedle mehoffera ul. Mehoffera, Białołęka

Autor projektu Jasiński Kruszewski Architekci Inwestor Ama Bud Sp. z o.o. Projekt Kubatura: 92 077 m3 • Powierzchnia całkowita: 27 616 m2 • Powierzchnia użytkowa mieszkań:
architektoniczny 2012 Realizacja 2014 11 005 m2 • Powierzchnia użytkowa usług: 1 514 m2 • 3-5 kondygnacji nadziemnych,
1 podziemna • 252 podziemne miejsca parkingowe, 16 naziemnych • 204 mieszkania

Projekt zakłada stworzenie zwartej zabudowy o zgeometryzowanym, ortogonalnym układzie, która

nawiązuje do przebiegu ulic Światowida i Mehoffera oraz linii zabudowy zdefiniowanych w wytycz-
nych urbanistycznych. Charakter budynków definiuje zasada perforowania masywu murów dużymi,
regularnie rozmieszczonymi otworami okiennymi i loggiami.
Każdej ze stref funkcjonalnych projektu (usługi i mieszkania) przypisano inny kod materiałowy
i kolorystyczny. W przestrzeniach między budynkami stworzyliśmy zazielenione dziedzińce otwarte
w kierunku południowozachodnim. Spina je wewnętrzny ciąg pieszo-jezdny, stanowiący oś kompo-
zycyjną osiedla, zakończoną nasadzeniem zieleni wysokiej. Przerwy w pierzejach tworzonych przez
budynki, umożliwiają kontakt wizualny między dziedzińcami i przestrzenią zewnętrzną wokół osiedla.
64

rzut 1. piętra

rzut parteru

ul. Wojtyszki, Wawer OSIEDLE DOMÓW JEDNORODZINNYCH

Autorzy projektu 77 STUDIO PAWEŁ NADUK arch. Paweł Naduk, arch. Piotr Zając, Kubatura całkowita: 11 808 m3 • Powierzchnia całkowita: 1 969 m2 • Powierzchnia mieszkań
arch. Jakub Kończyk Inwestor Totalbud Sp. z o.o. Projekt architektoniczny 2012 Realizacja łącznie: 1 264 m2 • Powierzchnia użytkowa mieszkań: 78 m2 i 80 m2 • 4 kondygnacje
2013 nadziemne • 4 miejsca parkingowe w garażu w bryle budynku • 4 mieszkania w bliźniaku
(łącznie 16)

elewacja frontowa
 65

Zespół zabudowy mieszkaniowej, wielorodzinnej ul. Berensona, Białołęka

Autorzy projektu Firma Projektowa Akcent arch. Rafał Bujnowski, dr arch. Piotr Bujak, Kubatura: 44 647 m3 • Powierzchnia całkowita: 15 973,5 m2 • Powierzchnia użytkowa: 10
arch. Grzegorz Gawrysiak, arch. Anna Szykiedans, arch. Paweł Wielgo Konstrukcja Prokonbud 263,75 m2 • 3 kondygnacje nadziemne •187 naziemnych miejsc postojowych • Powierzchnia
Bogumił Duraj Inwestor UNIDEVELOPMENT Projekt architektoniczny 2011-2012 Realizacja mieszkań (33,7 m2 – 84,7 m2) • 166 mieszkań
2013-2014

Kompozycja urbanistyczna nawiązuje do zabudowy jednorodzinnej istniejącej
w sąsiedztwie (budynki wolnostojące o zwartej bryle oraz ciągi budynków
szeregowych), w formie uporządkowanego układu budynków wielorodzinnych.
Zadbano o stworzenie wnętrz urbanistycznych przy jednoczesnym zachowaniu
przestrzenności i gabarytów budynków dostosowanych do charakteru otacza-
jącej zabudowy oraz o podkreślenie osi widokowych.
Każdy z budynków składa się z trzech kondygnacji mieszkalnych (w tym jednej
poddaszowej).
Projektowane budynki kształtowano na zasadzie kontrastu do istniejącej
zabudowy z nadzieją, że staną się kontekstem dla budynków powstających
w przyszłości. Postawiono na prostotę rozwiązań bryłowych i kolorystycznych.
W projekcie dominują linie proste w układzie horyzontalnym, dzięki czemu
możliwe jest uzyskanie optycznego obniżenia bryły i uzyskanie skali bardziej
pasującej do podmiejskiego charakteru zabudowy.
Budynki mają się wyróżniać swoją prostą, nowoczesną bryłą i zastosowanymi
rozwiązaniami materiałowymi. Podstawowym zamierzeniem projektantów było
zachowanie estetycznej spójności wszystkich części osiedla przy jednocze-
snym zaakcentowaniu ważnych miejsc wynikających z kompozycji urbani-
stycznej (połączenia między sekcjami budynków, osie widokowe). Udało się
to osiągnąć poprzez opracowanie uniwersalnego detalu oraz typowej ściany
szczytowej, która integruje architekturę budynków.
66

legenda:
budynki istniejące
budynki projektowane
funkcja mieszkalna
budynki modernizowane
funkcja usługowa
wjazd na działkę
wjazd do garażu
wejście do budynku
powierzchnia działki
– 10 570 m2
pum
– 10 500 m2

ul. Nadarzyńska, Piaseczno Rewitalizacja kwartału zabudowy

Autorzy projektu Studio Dwa, PDV Architekci arch. Ryszard Struzik, arch. Przemysław Powierzchnia działki: 10 570,8 m2 •Powierzchnia zabudowy: 3 560,3 m2 • Powierzchnia
Wielądek, arch. Jacek Ciećwierz, arch. Robert Grabarek, tech. arch. Andrzej Lewiński Inwestor całkowita: 14 845 m2 • Powierzchnia użytkowa: 12 680 m2 •Powierzchnia usługowo-biurowa:
prywatno-publiczny Projekt koncepcyjny 2012 2 180 m2 •Powierzchnia mieszkalna: 10 500 m2 • 4 kondygnacje nadziemne, 1 podziemna
• 170 miejsc parkingowych • 145 mieszkań

Ulica Nadarzyńska jest ważną częścią historycznej tożsamości Piaseczna. Przed wojną
zamieszkiwana przez wiele żydowskich rodzin, obfitowała w funkcje handlowe i usłu-
gowe takie jak: wytwórnia wód gazowanych, skład budowlany, sklep kolonialny, wy-
pożyczalnia rowerów, piekarnia, dwie bożnice. Dziś większość istniejącej historycznej
zabudowy jest w bardzo złym stanie technicznym i znajduje się w zasobach komunal-
nych gminy Piaseczno i właścicieli prywatnych. Szybki rozwój Piaseczna spowodo-
wał, że ulica znajdująca się w śródmiejskiej strefie miasta wymaga natychmiastowej
rewitalizacji w duchu poszanowania tradycji i historii miasta. Proponowana koncepcja
przewiduje zachowanie linii zabudowy i skali historycznych budynków, wprowadzenie
w pierzei ulicy Nadarzyńskiej funkcji usługowych i uzupełnienie terenów dotychczas
zaniedbanych oficyn funkcją mieszkaniową i rekreacyjną w bezpośrednim sąsiedztwie
kanału tzw. Perełki.
68

Pilica Dom nad Pilicą

Autorzy projektu +48 architektura arch. Agata Filipek, arch. Kamil Miklaszewski, Powierzchnia działki: 1 600 m2 • Powierzchnia zabudowy: 134 m2 • Kubatura całkowita:
arch. Karol Szparkowski, arch. Jacek Kamiński, arch. Agnieszka Król, arch. Monika Ryszka 198 m3 • Powierzchnia całkowita: 190 m2 • Powierzchnia użytkowa: 160 m2 • 2 kondygnacje
Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2011-12 Realizacja 2013 nadziemne • 1 naziemne miejsce parkingowe

Dom letni położony jest na działce o nieregularnym kształcie na dolnym
tarasie skarpy rzeki Pilicy. Od strony ulicy obiekt ukryty jest między drzewa-
mi owocowymi, a dojście do niego prowadzi przez wcinający się w skarpę
wąwóz. W kierunku rzeki sad się rozrzedza zapewniając otwarcie widoko-
we na otaczający krajobraz nadrzeczny. Projektowana bryła oparta jest na
kształcie litery S o nieregularnych krawędziach rzutu. Budynek jest jedno-
kondygnacyjny i jednoprzestrzenny, nakryty płaskim dachem. Parter zajmuje
jadalnia z aneksem kuchennym oraz przestronny salon. Oba pomieszczenia
dzienne o południowej wystawie otwierają się szerokimi łukowymi oknami
na otoczenie, dając możliwość przenikania się przestrzeni ożywionej z pro-
jektowanymi pomieszczeniami. Przed budynkiem zaprojektowano betonowy
taras, poderwany w stosunku do otaczającego terenu. Przestrzeń salonu
i jadalni przewidziano jako pomieszczenia dwukondygnacyjne. Sypialnie
natomiast umieszczono na antresoli nad węzłem sanitarnym i garażem.
Budynek zaprojektowano w technologii tradycyjnej o ścianach warstwo-
wych, murowanych z bloczków ceramicznych. Wykończenie zewnętrzne
budynku przy pomocy tradycyjnego trójwarstwowego tynku mineralnego.
Stolarka stalowa.
Budynek wyposażono w instalację wod-kan, ogrzewanie za pomocą ko-
minka.

Autorzy projektu Ebing & Partners Architektura arch. Jerzy Ebing Architektura wnętrz
mgr Agnieszka Różycka Współpraca arch. Ewa Ebing Konstrukcja prof. nadzw. Weronika
Wiśniewska Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014
Projekt willi z jednej strony nawiązuje do corbusierowskiej Villa Sa-
voye, a z drugiej rzuca jej wyzwanie, tak w sensie technologii, jak i „czystości
formy”. Wytyczne planu miejscowego narzuciły dach spadowy. Mimo to,
udało się ominąć ten zapis w formie dachu pulpitowego, ukrytego we wnętrzu
salonu - dziedzińca „pod gołym niebem”, na piano nobile. Otwarty dziedzi-
niec kadruje panoramiczna rama – belka vierendeela, dyskretnie podwieszona
systemem belek stalowym w formie trejażu. Parter zdaje się nie istnieć, wy-
wołuje tym samym wrażenie lewitującej ramy piano nobile. Niemal całkowicie
przeszklona fasada jest prawie wolna od widocznych podpór, podobnie jak
otwarty plan parteru. Każda sekwencja bryły kadruje wieloplanowe wnętrze.
Horyzontalna bryła została zrównoważona wertykalnym podziałem witryn.
69
Casa Bella ul. Winogronowa, Wilanów
Powierzchnia działki: 660 m2 • Powierzchnia zabudowy: 355 m2 • Kubatura całkowita:
1  300  m 3 • Powierzchnia całkowita: 445 m 2 • Powierzchnia użytkowa: 342 m 2 •
2 kondygnacje nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe
Zewnętrzny pasmowy ogród przenika do wnętrza salonu przez przesuwne
witryny i zaciera różnicę między wnętrzem i zewnętrzem.
Wnętrze jest skrajnie kontrastowe, od otwartej publicznej niemalże przestrzeni
strefy dziennej, po dyskretną strefę nocną za „podwójna gardą” wspomnianej
ramy i ścian osłonowych. Pomimo znacznego udziału szkła w różnych pro-
porcjach w zależności od ekspozycji, willa stanowi przykład domu energo-
oszczędnego z systemem automatycznych żaluzji zewnętrznych, wentylacją
mechaniczną z rekuperacją, kolektorami słonecznymi na dachu pulpitowym.
Wszystko jest podporządkowane i zintegrowane z harmonijną formą, ta zaś
ze stylem nowoczesnym Miasteczka Wilanów.
70

Parter poz. 0.00

1. Sień 2,5
2. Hall 21,9
3. Spiżarnia 5,5
4. Salon z jadalnią 48,0
5. Kuchnia 10,0
6. WC 2,6
7. Sypialnia 2-os. 23,2
8. Łazienka 5,3
9. Łazienka 5,0
10. Pokój gościnny 8,0
11. Pom. techniczne 6,0
12. Garaż 2m.p. 30,0
Razem 168,0

ul. Partyzantów, Chotomów Willa „Casa Blanca”

Autorzy projektu Ebing & Partners Architektura arch. Jerzy Ebing Architektura Powierzchnia działki: 1 200 m2 • Powierzchnia zabudowy: 230 m2 • Kubatura całkowita:
wnętrz Ewa Ebing Współpraca arch. Alessandro Bruni, arch. Anna Szulińska Konstrukcja 1  240  m 2 • Powierzchnia całkowita: 412 m 2 • Powierzchnia użytkowa: 307 m 2 •
inż. Wojciech Lipka, inż. Michał Kubacki Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 2 kondygnacje nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe
Realizacja 2013

Projekt willi oparty o klasyczne proporcje nawiązuje do architektury śródziem-
nomorskiej. Otoczenie tradycyjnych domów oraz wytyczne planu miejsco-
wego narzuciły dach wielospadowy. Percepcja dachu jest zmienna z powodu
wycofania jego połaci z linii umownego gzymsu. W bezpośrednim kontakcie
dach „zanika”, bryła zyskuje nowoczesność. W kontraście dla „bogatego
dachu” powściągliwa forma ścian meandruje na trójkątnej działce. Celem tak
zakrzywionej przestrzeni było uzyskanie otwartych i półotwartych dziedzińców,
tarasów i podcienia. Pomimo pozornie zwartej formy, powstała wieloplano-
wa przestrzeń, która zaciera granice między wnętrzem i zewnętrzem. Reszty
dopełnia gra światłocienia na gładkiej bieli tynku. Horyzontalna bryła została
zrównoważona wertykalnymi, dyskretnymi szczelinami doświetlającymi, wy-
chodzącymi na wszystkie strony świata. Skutkiem tego, wnętrza otrzymają
właściwą cyrkulację powietrza i zróżnicowane światło o każdej porze dnia,
z jednoczesnym zachowaniem intymności.
Podział funkcjonalny wnętrza również nawiązuje do klasycznych wzorów
z „piano nobile” oraz gościnną strefą dzienną i pomocniczą na parterze.
Casa Blanca jest osobliwym eksperymentem wielokulturowym, wypadkową
arabskich zwyczajów właściciela, włoskiego poczucia estetyki i polskiego
pragmatyzmu w podwarszawskim Chotomowie.
 71

1. Weranda
2. Przedsionek
3. Jadalnia
4. Kuchnia
5. Salon
6. Strefa zabaw dzieci
7. Spiżarnia
8. Łazieka
9. Pokój gościnny
10. Garaż
11. Magazyn
12. Pomieszczenie techniczne
13. Taras

rzut parteru

Dom jednorodzinny ul. Pstrągowa, Józefów

Autorzy projektu KOOPERATYWWA arch. Michał Brzychcy Inwestor prywatny Projekt Powierzchnia działki: 2 000 m2 • Powierzchnia zabudowy: 196 m2 • Kubatura całkowita:
architektoniczny 2013 Przewidywana realizacja 2014 910 m2 • Powierzchnia całkowita: 282 m2 • Powierzchnia użytkowa: 225 m2 • 2 kondygnacje
nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe

Dom położony jest na tzw. linii otwockiej, w starej części Józefowa. Teren
częściowo pokryty starymi sosnami i otoczony luźną zabudową jednorodzinną.
Na działce o powierzchni 2000 m2 zaprojektowano dom wraz z garażem
dla 4. osobowej rodziny. Po analizie czynników związanych z lokalizacją na
pierwszy plan wysunęły się dwa, które zdecydowały o przyszłym kształcie
domu: walory wizualne istniejącej zieleni oraz dostęp pomieszczeń do na-
turalnego światła słonecznego.
Parter budynku, na którym znajduje się zbiór funkcji dziennych ukształ-
towano tak, aby zmaksymalizować widok z wnętrza domu na otaczające
drzewa. W centralnej części rzutu nietypowo zlokalizowano garaż wraz
z funkcjami technicznymi oraz pomocniczymi. Część centralna otoczona
jest przestrzenią o charakterze otwartego planu, w którą wpisano wszystkie
funkcje dzienne.
Piętro z częścią nocną ukształtowane jest tak, aby przez cały dzień zapewnić
maksymalną ilość naturalnego światła wewnątrz pomieszczeń.
Budynek utrzymany jest w powściągliwej estetyce z minimalną ilością de-
talu. Dominującym materiałem jest szkło.
W związku z lokalizacją oraz otoczeniem (typ zabudowy znanej jako Świ-
dermajer) zdecydowano się na zapożyczenie tak charakterystycznej dla tych
budynków funkcji, jaką jest weranda wraz z przetworzonym współcześnie
detalem. To dodatkowy hołd architekta dla wspaniałej, choć niestety pod-
upadającej, lokalnej szkoły budownictwa.
72
Na narożnej działce o powierzchni 3 500 m2 zlokalizowane zostały 2 budynki: dom jedno-
rodzinny z pracownią plastyczną – dostępny z cichszej, bocznej ulicy i pawilon usługowy
– z odrębnym wjazdem i parkingiem od strony drogi głównej.
Na działce rosną grupy atrakcyjnych, starych drzew, a także unikalne pojedyncze okazy
o wyjątkowej wartości. Ich rozmieszczenie determinowało usytuowanie zaprojektowanych
budynków i nawierzchni. Wpłynęło też na ukształtowanie domu na jego układ funkcjonalny,
ukształtowanie bryły i otwarcia widokowe z wnętrza na różne części ogrodu.
Otwarty charakter części wnętrz budują duże otwory okien, podkreślone na elewacji drewnem
zastosowanym w ich sąsiedztwie.
W zaprojektowanym domu zamieszka młoda rodzina. Podstawowy program funkcjonalny,
na który składa się obszerna część dzienna i recepcyjna, zespół sypialni rodziców i piętro
z sypialniami dla dzieci, uzupełnia wyodrębniona w bryle budynku pracownia plastyczna
z dodatkowym wejściem z zewnątrz oraz zespół pomieszczeń rekreacyjnych w poziomie
piwnicy.
Przedłużeniem funkcjonalnym i widokowym domu są tarasy: przy salonie, przy kuchni oraz
sypialni i łazience rodziców. Ich zróżnicowanym funkcjom odpowiada ukształtowanie i stop-
niowanie prywatności: nieduży taras przed kuchnią to odpowiednik dawnej ławy na przyzbie,
rozległy taras przy salonie – wypoczynkowy i gościnny, taras przy sypialni – wyposażony
w jakuzzi, całkowicie prywatny, wyizolowany od otoczenia.
Przy projektowaniu domu szczególne znaczenie miało dążenie do możliwie skutecznej ochro-
ny mieszkańców przed uciążliwościami od strony głównej drogi, głównie przed hałasem –
stąd budynkowi handlowemu, którego bryłę od strony domu kryje zielona skarpa, towarzyszą
murki oporowe, skarpy i nasypy, pełniące rolę izolacji akustycznej dla domu mieszkalnego.
Pawilon usługowy został zaprojektowany tak, by mógł funkcjonować jako całość, bądź jako
grupa niezależnych lokali. Wejścia do nich przewidziano poprzez patio osłonięte od hałasu
ulicy transparentnym ekranem akustycznym.
Podjazd z miejscami parkingowymi dla klientów rozmieszczonymi wśród drzew i niską wiatą
dla rowerów, wyposażono w nawierzchnie o zróżnicowanej przepuszczalności dla wód opa-
dowych, osłony pni i wyniesionych ponad teren części korzeni.

Otrębusy Dom jednorodzinny z pracownią i pawilon usługowy

Autorzy projektu D. W. BAGIŃSCY | ARCHITEKCI arch. arch. Dorota i Wojciech
Bagińscy Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012/2013 Realizacja 2013/2014
Powierzchnia działki: 3 500 m2
Dom jednorodzinny z pracownią plastyczną: Powierzchnia zabudowy: 290 m2 • Kubatura całkowita:
1 380 m3 •Powierzchnia całkowita: 380 m2 • Powierzchnia użytkowa: 340 m2 • 2 kondygnacje
nadziemne, częściowo podpiwniczony • 2 miejsca parkingowe w garażu, 2 naziemne
Pawilon z lokalami usługowymi: Powierzchnia zabudowy: 230 m2 •Kubatura całkowita:
1 050 m3 • Powierzchnia całkowita: 230 m2 • Powierzchnia użytkowa: 200 m2 • 1 kondygnacja
nadziemna • 8 naziemnych miejsc parkingowych

rzut parteru
 73

Spis pomieszczeń na parterze:

1. kuchnia 41,5 m2
2. „kredens” 6,5 m2
3. spiżarnia 3,3 m2
4. salon 54,5 m2
5. biblioteka 14,4 m2
6. hol z klatką
schodową 34 m2
7. toaleta 3,6 m2
8. komunikacja 2,5 m2
9. gabinet 21 m2
10. Garaż 50 m2
suma: 181,3 m2 + garaż 50 m2

b strefa wejścia „oranżeria”

rzut parteru

DOM „NIENADĘTY” Konstancin

Autorzy projektu Moko Architects, MFRMGR arch. Mar ta Frejda, arch. Michał Powierzchnia działki: 2 522 m2 • Powierzchnia zabudowy: 365,5 m2 • Powierzchnia
Gratkowski Współpraca arch. Natalia Bilska Projekt 2012 Rozpoczęcie realizacji 2013 użytkowa: dom – 540,4 m2, garaż – 52,5 m2 • poziom -1: 130,5 m2 • poziom 0: 179,9 m2,
garaż 52,5 m2 • poziom +1: 230 m2

Konstancin-Jeziorna to miejscowość uzdrowiskowa pod Warszawą, znana
z tężni, pensjonatów i rezydencji otoczonych zielenią. Niestety większość
nowobudowanych budynków nie jest tworzona zgodnie ze współczesnymi
trendami, tylko naśladuje czasy minione. Pojawia się mnóstwo różnorod-
nych form i kształtów, często w jednym budynku przeplatają się style ar-
chitektoniczne i niepasujące materiały.
Nasi inwestorzy świadomi tego problemu, z jakim boryka się Konstancin,
zażyczyli sobie powściągliwy, prosty i elegancki budynek, będący odzwier-
ciedleniem czasu, w którym powstaje.
Budynek ma prostą formę, jego kształt wynika z czytelnej kompozycji
urbanistycznej. Użyte materiały na elewacji są naturalne i dobrej jakości,
z precyzyjnie zaprojektowanymi detalami, bez pozbawionych funkcji zdobników.
Obiekt składa się z 2. brył. Mniejsza, jest usytuowana od północy i mieści:
pomieszczenia techniczne, wejście do budynku, toaletę oraz przestrzenie
rzadziej używane przez właścicieli. Większa, dzienna część domu, niejako
odchyla się ku słońcu, aby zapewnić dobre nasłonecznienie wnętrz. Zawiera
przestrzenie dla stałego pobytu mieszkańców: pokój dzienny z biblioteką,
jadalnię z kuchnią i kredensem, na piętrze: sypialnię, pokój ćwiczeń oraz
saunę.
Elementem spinającym obie bryły jest klatka schodowa z galerią prac pla-
stycznych na ścianach, doświetlona świetlikami. Większa część kondygnacji
podziemnej przeznaczona jest na ekspozycję sztuki.
74

rzut parteru

Wilanów Budynek mieszkalny. Jednorodzinny.

Autorzy projektu 81.WAW.PL arch. Anna Paszkowska-Grudziąż, arch. Rafał Grudziąż Powierzchnia działki: 850 m2 • Powierzchnia zabudowy: 270 m2 • Kubatura całkowita:
Współpraca stud. arch. Łukasz Groszewski Konstrukcja PF-Projekt • inż. Robert Fabisiak, 1 000 m3 • Powierzchnia całkowita: 555 m2 • Powierzchnia użytkowa: 250 m2 •2 kondygnacje
inż. Arnold Prasalski Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2013 nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe

Architekci za cel postawili sobie stworzenie niesamowitego efektu dzięki kilku
prostym posunięciom. Cała konstrukcja domu opiera się na przesunięciu
i przenikaniu się dwóch brył. Jedna jest otynkowana i prostokątna, druga
– umieszczona jakby w pierwszej – pokryta okładziną drewnianą i kwadra-
towa. Odmienna kolorystyka bloków tylko podkreśla efekt wtopienia. Dzięki
takiemu posunięciu już na wejściu dom wydaje się większy i wyższy niż jest
w rzeczywistości.
Według projektu, parter wraz z garażem znajduje się w obrębie dominującej,
białej bryły, natomiast całe pierwsze piętro zamyka się w wewnętrznym blo-
ku. Taki zabieg nie tylko doskonale maskuje garaż, ale także jest niezwykle
praktyczny. Architekci zdecydowali się wykonać szerokie wcięcie w bryle
dominującej i w efekcie stworzyli wymarzony taras i to od razu zadaszony.
Projektanci są szczególnie dumni z estetycznych, wyraźnych ram, które po-
wstały po wcięciu parterowej bryły oraz podniesieniu ostatniej kondygnacji.
Ramy te przypominają duże kadry, dzięki czemu szerokie przeszklenia w ele-
wacji budynku dobrze wyglądają z zewnątrz. Przez okno widać fragmenty
wnętrza domu, a to ociepla przestrzeń.
Decydując się na tak liczne przeszklenia elewacji uzyskano efekt lekkości
budynku. „Dom z brył” może wyglądać ciężko i topornie, dlatego szukano
rozwiązań minimalizujących takie wrażenie.
Właścicielom zależało na niewielkim, ale komfortowym miejscu do pracy,
dlatego w projekcie uwzględniono delikatny, szklany kubik wtopiony w bryłę
parteru umiejscowiony wzdłuż wejścia do domu.
 75

rzut parteru

Dom jednorodzinny, energooszczędny Stasi Las

Autorzy projektu NUX Edward Dylawerski arch. Edward Dylawerski Konstrukcja Powierzchnia działki: 1 119 m2 • Powierzchnia zabudowy: 173 m2 • Kubatura całkowita:
inż. Janusz Krzykawski Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014 528 m3 • Powierzchnia całkowita: 295 m2 • Powierzchnia użytkowa: 144 m2 • 2 kondygnacje
nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe

Projektowany budynek to dom o nowoczesnej, geometrycznej bryle, mieszczący pomieszczenia dla

4. osobowej rodziny. Zaprojektowany został tak, aby spełniać wymagania nałożone przez Narodowy
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dla dopłaty NF40.
Na parterze zaproponowano otwartą część dzienną, na którą składa się kuchnia z wyspą roboczą,
jadalnia ze stołem na 4-6 osób, kąt TV oraz część rekreacyjna z dekoracyjnym kominkiem na bio-
alkohol, nie wymagającym komina. Obok funkcji dziennych, na parterze znajdują się spiżarnia,
kotłownia/pralnia, sypialnia i łazienka.
Na piętrze – trzy sypialnie, łazienka i garderoba stanowiąca część sypialni rodziców. Sypialnia
rodziców posiada zadaszony taras o powierzchni ok. 8 m2. Pomieszczenia parteru otwierają się na
małe zadaszone patio i są maksymalnie przeszklone, gwarantując unikalny kontakt z najbliższym
otoczeniem domu.
Dom posiada konstrukcję minimalizującą mostki termiczne.
76

ul. Zaciszna 8, Komorów Dom jednorodzinny

Autorzy projektu Pracownia Architektoniczno – Konserwatorska PROART Powierzchnia działki: 715 m2 • Powierzchnia zabudowy: 110 m2 • Kubatura całkowita:
arch. Anna Rostkowska, arch. Dominik Rostkowski Konstrukcja TKM Dariusz Karolak 700 m3 • Powierzchnia całkowita: 275 m2 • Powierzchnia użytkowa: 195 m2 • 2 kondygnacje
Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2013 Realizacja 2014 nadziemne, 1 podziemna • 1 naziemne miejsce parkingowe, 1 w garażu

Pomysłem inwestora na jego dom był budynek nawiązujący formą do architektury lat 30-tych ubie-
głego wieku, pasujący do architektury sąsiadów z okolicy.
Charakterystycznym detalem projektu jest wertykalne kanelowanie występujące w pasach między-
okiennych.
Prosta forma obiektu z płaskim dachem ma zaokrąglone narożniki od strony ulicy i dużą półkolistą
bryłę salonu z tarasem na dachu. Wejście na osi symetrii głównej bryły budynku podkreślono
zagłębieniem z kanelowaniem identycznym jak w pasach międzyokiennych.
W celu połączenia salonu z zielenią zaprojektowano obszerne przeszklenie będące jednocześnie
wyjściem na drewniany taras w ogrodzie.
Schody wejściowe półokrągłe z balustradami w formie murków i półokrągłym daszkiem.
Okna klatki schodowej wyposażono w ozdobną kratę nawiązującą wzorem do ogrodzenia.
 77

Dom jednorodzinny gmina Wiązowna

Autorzy projektu xystudio arch. Filip Domaszczyński, arch. Marta Nowosielska, arch. Dorota Powierzchnia działki: 1 500 m² • Powierzchnia zabudowy: 227,4 m² • Kubatura budynku:
Sibińska, arch. Anna Nowak Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012/2013 1 524,5 m³ • Powierzchnia całkowita: 365,3 m² • Powierzchnia użytkowa: 294,6 m² •
Realizacja 2013/2014 2 kondygnacje nadziemne • Garaż na 2 samochody
78

rzut parteru

elewacja poŁudnia-zachodnia

Nadarzyn k. Warszawy Budynek mieszkalny. Jednorodzinny.

Autorzy projektu STUDIO GOMEZ Biuro Projektowe arch. Hernan Gomez, tech. Joanna Powierzchnia zabudowy: 560,24 m2 • Kubatura: 3 300 m3 • Powierzchnia całkowita: 863,9 m2
Brzezińska, tech. Robert Wasążnik, inż. Arkadiusz Kąkowski Inwestor prywatny Generalny • Powierzchnia użytkowa: 667,14 m2, w tym parter – 433,3 m2, piętro I – 233,84 m2 •
wykonawca prywatny Projekt architektoniczny 2013 Realizacja 2013/2014 Powierzchnia tarasów naziemnych: 127,06 m2 • Powierzchnia tarasu na piętrze: 89,4 m2 •
2 kondygnacje nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe

Ideą przyświecającą projektantom była dowolność kształtowania bryły budynku a osią wiodącą, po-
trzeba funkcjonalności, estetyki i możliwość kształtowania przestrzeni oraz rozwiązań bez ograniczeń.
Obłożenie materiałowe jest potraktowane bryłowo. Niepowtarzalna bryła budynku wyróżnia się wśród
zabudowy nietypową formą architektoniczną. Duże powierzchnie przeszkleń zarówno na pierwszym,
jak i drugim piętrze, sprawiają uczucie bliskości z naturą. Wnętrza zaprojektowane jako minimali-
styczne a jednocześnie eleganckie. Dom energooszczędny zaprojektowany z uwzględnieniem zasad
budownictwa zrównoważonego, futurystyczny, wyposażony w instalacje budynku inteligentnego.

Przed architektami postawiono zadanie polegające na pogodzeniu oczekiwań inwestorów z dużymi
ograniczeniami narzuconymi przez wąską działkę, sąsiedztwo w ostrej granicy, konstrukcję budynku
oraz restrykcyjne warunki zabudowy. Budynek ze wszystkich stron maksymalnie wypełnia przestrzeń
na działce i aby zdobyć dodatkową powierzchnię, projektanci zaproponowali rozbudowę domu w górę.
Celem projektantów było uzyskanie dodatkowej powierzchni użytkowej około 40 m 2, bez zmiany
obrysu zewnętrznego budynku oraz dostosowanie funkcji domu do potrzeb nowoczesnej dyna-
micznej rodziny. Jedynym rozwiązaniem okazała się całkowita rearanżacja wnętrza parteru i piętra,
tj. wyburzenie konstrukcji wewnętrznej domu obejmujące ściany i stropy. Gęsty dotychczas podział
funkcjonalny domu wymuszony ograniczeniami użytych technologii, zastąpiono stropem monoli-
tycznym, niewymagającym pośrednich podparć i pozwalającym uzyskać całkowicie nową przestrzeń
na parterze oraz piętrze.
Dom Otwarty. Przebudowa połowy domu w zabudowie bliźniaczej.
Autorzy OCA architekci arch. Roman Tomecki, arch. Michał Bogdański Współpraca
arch. Marta Pawlukiewicz Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 Realizacja
2013/2014
79
Dodatkową powierzchnię uzyskano adaptując nieużytkowe poddasze na cele mieszkalne, dosto-
sowując dach do aktualnych zapisów warunków zabudowy, pozwalających na znaczną zmianę kąta
nachylenia dachu. W celu ograniczenia kosztów postanowiono nie ingerować w ściany zewnętrzne
budynku wykorzystując istniejące otwarcia okienne, które obsadzono nowymi oknami typu portfenetr.
Bryła budynku nie uległa zasadniczym zmianom, adaptacja elewacji ograniczona została do mi-
nimum. W nowe okna obsadzone w istniejących otworach wkomponowano panele laminowane
imitujące drewno. Część najbardziej oddalona od ulicy została wyróżniona okładziną z kamienia
łupanego nadając tej części domu ciepły i przytulny charakter. Bryła domu została zwieńczona
oryginalną formą dachową z trzema lukarnami wkomponowującymi się w bryłę budynku. Pokrycie
dachowe stanowi blacha na rąbek stojący, charakterystyczna dla okolicy.
Wilanów
Powierzchnia działki: 435 m2 • Powierzchnia zabudowy: 104,8 m2 • Kubatura: 965 m3
• Powierzchnia całkowita: 289,9 m2 • Powierzchnia użytkowa: 200 m2 • 3 kondygnacje
nadziemne • 2 naziemne miejsca parkingowe
80

rzut parteru

Skrzeszew, gmina Wieliszew Dom jednorodzinny

Autorzy projektu noba biuro architektury arch. Agata Bieńkowska, arch. Katarzyna Powierzchnia działki: 1 500 m2 • Powierzchnia zabudowy: 285,12 m2 • Kubatura całkowita:
Skiba Współpraca arch. krajobrazu Anna Grąziewicz-Kinsner Inwestor prywatny Projekt 1 786,64 m3 • Powierzchnia całkowita: 356,22 m2 •Powierzchnia użytkowa: 278,7 m2 •
architektoniczny 2011/2012 Realizacja 2012/2013 2 kondygnacje nadziemne (parter + poddasze użytkowe) • 2 naziemne miejsca parkingowe

Podstawowym założeniem projektu było stworzenie budynku o tradycyjnej lecz minimalistycznej

bryle. Układ funkcjonalny został rozplanowany na planie prostokąta, nad całością dominuje dwuspa-
dowy dach w kolorze grafitowym z dużymi, współczesnymi lukarnami. Główne elementy nadające
współczesny charakter to duże okno szczytowe doświetlające strefę dzienną domu oraz wewnętrzny
ogród zimowy, wysoki na dwie kondygnacje, będący łącznikiem pomiędzy przestrzenią zewnętrznego
ogrodu a wnętrzem. Zaprojektowano go na styku strefy dziennej domu ze strefą prywatną, dzięki
czemu pełni funkcję dopełnienia pokoju dziennego. Program użytkowy obiektu został zaprojektowany
w sposób spełniający wymagania inwestora, jednocześnie podkreślający rangę otoczenia w jakim
powstanie.
 81

Dom jednorodzinny Stare Babice

Autorzy projektu NUX Edward Dylawerski arch. Edward Dylawerski Konstrukcja Powierzchnia działki: 1 539 m2 • Powierzchnia zabudowy: 389 m2 • Kubatura całkowita:
inż. Janusz Krzykawski Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2012 Realizacja 2014 650 m3 • Powierzchnia całkowita: 284 m2 • Powierzchnia użytkowa: 210 m2 • 1 kondygnacja
nadziemna • 1 naziemne miejsce parkingowe

Dom zaprojektowany na rzucie okręgu dla trzyosobowej rodziny. Centralną część domu zajmuje
salon częściowo doświetlony z góry. Sąsiaduje bezpośrednio z otwartą kuchnią z charakterystycznym
stołem o organicznej formie. Pozostałe funkcje rozmieszczone są wzdłuż elewacji zewnętrznej. Od
południa dom posiada rozległy taras. Przewidziano garaż jednostanowiskowy zintegrowany z bryłą.
82
Przebudowa i rozbudowa kilkudziesięcioletniego domku letniskowego zlokalizowanego na skarpie,
wschodnimi oknami zwróconego w kierunku Narwi.
Wytyczna inwestora – możliwość dynamicznego, zmiennego w czasie użytkowania domu.
W ekstremalnych momentach dom może stać się hybrydą 4. autonomicznych jednostek miesz-
kalnych o różnym przeznaczeniu, proporcjach pomieszczeń, poziomie prywatności. Całość spięta
„pokojem leśnym”.
Formalnie budynek stanowi pięciokątny, wyciągnięty w proporcjach graniastosłup opakowany ciemną
blachą i ażurem z drewnianego zewnętrznego rusztu. Pierwotna bryła budynku została przecięta
i rozsunięta, tworząc pomiędzy dwoma kubaturami „pokój leśny”, wspólną polifunkcyjną przestrzeń
zieloną, stanowiącą rodzaj salonu na świeżym powietrzu, miejsce spotkań i kontaktu ludzi z przyrodą.
Budynek składa się z 4. funkcjonalnych „symbiontów”, zrealizowanych na 3. kondygnacjach o róż-
nych wysokościach i przekrojach.
• Symbiont salonowy ze stołem biesiadnym i kominkiem, zlokalizowany od strony dojazdu na
najwyższej kondygnacji, od wschodu otwiera się na „pokój leśny”. Zmienna wysokość kondygnacji
determinowana skosami dachu nadaje archetypiczny charakter tej przestrzeni.
• Symbiont superprywatny. Poniżej symbionta salonowego, enklawa właściciela, w dużej
mierze schowana w skarpie, niewidoczna z zewnątrz.
• Symbiont gościnny. Od strony wschodniej, nadwieszony dynamicznie ponad skarpą. Z jednej
strony powiązany z „pokojem leśnym”, z drugiej, eksponujący dalekie perspektywy na rozlewiska
Narwi oraz prywatny basen poniżej. Wysokość netto kondygnacji ponad 8 m, tworzy katedralny,
majestatyczny efekt przestrzenny.
• Symbiont basenowy. Schowany za murem oporowym, poniżej symbionta gościnnego i pokoju
leśnego, w środku ogromna donica na posadzenie w pokoju pełnowymiarowego drzewa. Bezpo-
średnio komunikuje się z dolnym tarasem pod nadwieszeniem i basenem.
Budynek poprzez swój kształt, proporcje dachu i ściany oraz użyte materiały, nawiązuje dialog
z architekturą regionalną.
Zastosowano wiele zaawansowanych rozwiązań enegrooszczędnych i przyjaznych dla środowiska:
zagłębienie części budynku w skarpie, precyzyjnie lokalizowane, pasywne okna, zwiększona grubość
izolacji termicznej, użycie lokalnie dostępnego budulca, pompa ciepła, rekuperacja, odzysk szarej
wody, eko-oczyszczalnia ścieków, użycie wody deszczowej do podlewania roślinności na działce,
baterie słoneczne i panele fotowoltaiczne (przetwarzające światło słoneczne na energię elektryczną).

KACICE NAD NARWIĄ NISKOENERGETYCZNY DOM Z „POKOJEM LEŚNYM”

Autorzy projektu tomcat.arch.design tomasz olszewski arch. Tomasz Olszewski, Powierzchnia działki: 2 000 m2 • Powierzchnia zabudowy: 174 m2 •Kubatura całkowita: ok.
arch. kraj. Krzysztof Ogonowski, arch. Agata Żołnowska Konstrukcja inż. Grzegorz Gruca 900 m3 • Powierzchnia całkowita: 330 m2 •Powierzchnia użytkowa: 215 m2 •1,5 kondygnacji
Inwestor prywatny Projekt architektoniczny 2013 Realizacja 2013 podziemnej, 1,5 nadziemnej • 6 naziemnych miejsc parkingowych •Od 1 do 4 mieszkań
w zależności od chwilowych potrzeb • Budynek niskoenergetyczny
86
Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Projekt opracowany na zlecenie Biura Architektury i Planowania Przestrzennego.
Zespół projektowy arch. arch. Krzysztof Domaradzki, Marek Sawicki, Piotr Jeleń,
Bar tłomiej Gajewski, Piotr Sawicki, Dorota Sawicka, Ewelina Maciak; ochrona
środowiska – mgr Jacek Skorupski; komunikacja – mgr inż. Zygmunt Użdalewicz
Głównym celem zaproponowanych rozwiązań projektowych było ukształtowanie struktury
urbanistycznej obszaru w taki sposób, aby zwiększyć atrakcyjność jego przestrzeni pu-
blicznej.
Skarpa Warszawska i Aleja na Skarpie
Realizacja na obszarze planu ciągłego odcinka Alei na Skarpie.
Realizacja przejścia w poziomie terenu przez Al. Jerozolimskie oraz ukształtowanie miej-
sca-placu przy wieżycach estakady Al. Jerozolimskich, przed wejściem do stacji Powiśle.
Ukształtowanie powiązań terenów i przestrzeni publicznych położonych na górnym i dolnym
tarasie Skarpy Warszawskiej z Aleją za Skarpie,
Wzbogacenie programu towarzyszącego Alei na Skarpie, między innymi poprzez:
• powiązanie alei z istniejącymi obiektami publicznymi: Muzeum Narodowego, Centrum
Chopinowskiego i Muzeum Chopina, Uniwersytetu Muzycznego, Pałacu Zamoyskich –
siedziby SARP, klasztoru szarytek, Klubu Bankowca,
• adaptację Elizeum na publiczne funkcje kultury,
• lokalizację nowych obiektów publicznych: rozbudowa Muzeum Narodowego, obiekt kultury
na placu przed wejściem do przystanku Powiśle od strony Al. Jerozolimskich, uzupełnienie
zabudowy przy Pałacu Zamoyskich,
• lokalizację nowych obiektów i pawilonów o funkcjach usługowych kultury, gastronomii,
rozrywki i innych oraz wzbogacenie funkcji rekreacyjnych, sportowych, wystawienniczych
na terenach parków i skwerów,
• uzupełnienie zabudowy z funkcjami usługowymi przy ulicach i dojściach prowadzących
do Alei na Skarpie (np. w Al. Jerozolimskich, ul. Szczyglej).
W REJONIE ULICY FOKSAL
• zachowanie i ochronę Skarpy Warszawskiej, jako szczególnego w skali miasta zespołu o charakterze
przyrodniczym, krajobrazowym i kulturowym,
• wyeksponowanie charakterystycznych obiektów zlokalizowanych na górnym tarasie Skarpy.
Trakt Królewski
Przebudowa Ronda De Gaulle’a mająca na celu:
• poprawę warunków dla ruchu pieszego wzdłuż Traktu Królewskiego, zwiększenie przestrzeni dostępnych
dla pieszych,
• ukształtowanie placyku przed Pałacem Branickich od strony Al. Jerozolimskich,
• zachowanie przejazdu na ciągu ul. Nowy Świat dla komunikacji publicznej i pojazdów uprzywilejowanych.
Muzeum Narodowe
Rozbudowa zespołu Muzeum Narodowego po stronie południowej w sposób zharmonizowany z istniejącym
zabytkowym budynkiem – wysokość nowej kubatury nie może przekraczać wysokości budynku muzeum.
Zwiększenie dostępności zespołu Muzeum Narodowego dla zwiedzających od strony otaczających prze-
strzeni publicznych.
Wykorzystanie otaczających terenów parkowych na funkcje związane z Muzeum Narodowym np. wystawy
plenerowe, ekspozycje, imprezy masowe.
Obszar pomiędzy ul. Nowy Świat a Aleją na Skarpie
Ukształtowanie obszaru jako terenu o zróżnicowanej, wielofunkcyjnej zabudowie,
Uzupełnienie zabudowy oraz zwiększenie atrakcyjności programowej, w szczególności: realizacja pierzei
zabudowy wzdłuż Al. Jerozolimskich, uzupełnienia zabudowy wzdłuż Skarpy, realizacja zespołu zabudowy
w kwartale pomiędzy ul. Smolną i ul. Foksal.
Zieleń
Zachowanie, urządzenie i zwiększenie atrakcyjności programowej istniejących terenów zieleni (dawnego Par-
ku Na Książęcem – obecnie części Parku im. Marszałka Edwarda Rydza Śmigłego, parku im. Karola Beyera,
skweru im. Bohdana Wodiczki, terenów zieleni wzdłuż Skarpy Warszawskiej, zieleni na terenach klasztoru
szarytek, zieleni przyulicznej). Powiązanie terenów zieleni na obszarze planu i na obszarach otaczających
(w kierunku Wisły oraz wzdłuż Skarpy Warszawskiej).
 87

Koncepcja odnowienia i przebudowy ULICY ŚWIĘTOKRZYSKIEJ

Autorzy Pleneria Sp. z o.o. Sp.k. • arch. kraj. Dariusz Malinowski, arch. kraj. Patrycja Janus • RS Architektura Krajobrazu •
arch. kraj. Dorota Rudawa, arch. kraj. Patryk Zaręba, arch. kraj. Agnieszka Gasparska Inwestor Biuro Architektury i Planowania
Przestrzennego m.st. Warszawy

ZAKRES OPRACOWANIA
Odnowienie i przebudowa ul. Świętokrzyskiej na całej jej długości, od ul. Tamka (łącznie z węzłem
Kopernika) do Ronda ONZ wraz z zaaranżowaniem odcinka ul. Prostej do ul. Żelaznej oraz wnętrza
urbanistycznego placu Powstańców Warszawy.
IDEA, ZAŁOŻENIA PROJEKTOWE
• nadanie ulicy Świętokrzyskiej rangi centralnej, śródmiejskiej ulicy z rozbudowaną funkcją usłu-
gową, społeczną i kulturalną;
• stworzenie funkcjonalnej, przyjaznej pieszym i rowerzystom przestrzeni miejskiej poprzez układ
wzajemnie powiązanych ze sobą odcinków o zróżnicowanym charakterze;
• ograniczenie ruchu kołowego oraz jego uspokojenie zgodnie z zasadą przyjmowaną w obszarach
centralnych miasta. Stopniowe zwężanie przekroju jezdni na poszczególnych odcinkach ulicy;
• wydobycie na pierwszy plan publicznych przestrzeni pieszych ciągu ulicy oraz sąsiadujących
wnętrz urbanistycznych;
• stworzenie funkcjonalnego układu przestrzeni publicznych w ciągu ulicy Świętokrzyskiej o różnym
charakterze i przeznaczeniu, tworzącym jednocześnie spójną całość;
• uwzględnienie w kompozycji układu ulicy zastanych wartości urbanistycznych, przestrzennych
i historycznych oraz podkreślenie istniejących osi kompozycyjnych zabudowy oraz wnętrz urba-
nistycznych;
•w  pisanie funkcji komunikacyjnej w kontekst urbanistyczny i architektoniczny, ograniczając spro-
wadzanie ulicy do wymiaru jedynie komunikacyjnego;
• dążenie do stworzenia odpowiednich proporcji pomiędzy funkcją komunikacyjną i przestrzenią
społeczną. Wprowadzenie dodatkowych przejść dla pieszych;
• rozbudowa i stworzenie funkcjonalnego systemu komunikacji rowerowej z możliwością przyszłego
powiązania z innymi ciągami, będącymi elementami systemu rowerowego dla centralnej części
miasta;
• uzyskanie czytelnego przekroju ulicy z podziałem na poszczególne strefy funkcjonalne. Prze-
znaczenie przestrzeni pieszej pod funkcje usługowe, kulturalne, ekspozycyjne, wypoczynkowe.
Wprowadzenie m.in. miejsc wypoczynku i czasowych ekspozycji plenerowych;
• powiązanie funkcji usługowych w budynkach z przestrzenią pieszą ulicy. Wprowadzenie w jej
części elementów, obiektów związanych z usługami w parterze;
• ograniczenie parkowania. Miejsca postojowe będą wyznaczone w ściśle określonych obszarach
dla funkcjonalnej i niezbędnej obsługi, odpowiednio zabezpieczając przed możliwością „dzikiego”
parkowania;
• wprowadzenie zieleni w postaci układów szpalerowych dla podkreślenia alejowego charakteru ulicy;
• program odpowiadający na potrzeby wszystkich grup użytkowników – mieszkańców, turystów,
zapewniający dostępność także dla osób niepełnosprawnych, niewidzących i niedowidzących.
88

W związku z dużą liczbą użytkowników historycznie dopasowujących pomieszczenia do swoich potrzeb,

gmach Centrali Banku Gospodarstwa Krajowego nie posiada jednolitego wyglądu wnętrz. Dobór ma-
teriałów budowlanych i wykończeniowych do realizacji w/w prac spowodował, że w wielu miejscach
zatracono zabytkowy charakter obiektu.
Przedstawiona koncepcja projektowa ma na celu przywrócenie świetności budynkowi z zachowaniem
jego zabytkowego charakteru przy równoczesnym dostosowaniu go do nowoczesnych wymogów
i standardów.
Uporządkowano funkcję budynku poprzez wykorzystanie jego kształtu zbliżonego do kwadratu z trzema
wewnętrznymi dziedzińcami; powierzchnie biurowe usytuowano po obwodzie budynku oraz wokół
dziedzińca centralnego.
Stworzono nową przestrzeń na poziomie dachów użytkowych dziedzińców wewnętrznych, która służy
rekreacji i odpoczynkowi, a także nową przestrzeń dla gastronomii na poziomie +4 na dachach łącz-
ników. Wszystkie 3 dziedzińce zostały przekryte na poziomie +5 wspólnym przeszklonym dachem,
umożliwiając całoroczne korzystanie z nowopowstałych, atrakcyjnych przestrzeni.
Zaprojektowano energooszczędne systemy wykorzystujące zyski ciepła i minimalizujące koszty eks-
ploatacyjne budynku.
Wewnętrzne atria zostały odrestaurowane poprzez wymianę przekrycia na identyczne jak istniejące od
strony wewnętrznej, przeszklone, o konstrukcji i nawierzchni szklanej pozwalającej na stąpanie po nich,
co umożliwia doświetlenie sal operacyjnych przy jednoczesnym ich wykorzystaniu na cele użytkowe
(rekreacja, ekspozycja produktów bankowych). Dziedzińce o przeszklonej posadzce są dodatkowo
przekryte przeszklonym zadaszeniem na poziomie +5, co umożliwia ich całoroczne użytkowanie jako
miejsca odpoczynku i spotkań pracowników banku.
Prace rekonstrukcyjne obejmą przede wszystkim świetliki nad salami operacyjnymi, przewiduje się
demontaż istniejących oraz zaprojektowanie nowej konstrukcji wiernie odwzorowującej wewnętrzną
strukturę, o kształcie piramidy schodkowej od strony sal operacyjnych z nowoczesną konstrukcją
i nawierzchnią szklaną od zewnątrz, która umożliwi dostęp na poziom atrium z kondygnacji +2.

Koncepcja zagospodarowania gmachu Banku Gospodarstwa Krajowego

Lokalizacja Al. Jerozolimskie 7 Autorzy projektu FUNKCIONA Architekci Sp.p. • Muñoz
i Partnerzy Spółka Partnerska JOAQUIN MAGRAZO FERNANDO USED ARQUITECTOS
ASOCIADOS S.L.
II miejsce w konkursie zorganizowanym przez bank BGK (I miejsca nie przyznano).
Modernistyczny gmach zbudowany dla BGK w latach 1928-31 wg projektu Rudolfa
Świerczyńskiego.
Poziom -1 mieści serce banku czyli strefę skarbca oraz archiwów w części centralnej o ściśle ogra-
niczonym dostępie.
Poziom 0.
Główne wejście do budynku zlokalizowane jest od strony północnej, przy hallu wejściowym i głównej
klatce schodowej. Z hallu głównego prowadzą wejścia do sal kasowo-operacyjnych, które zostały
przebudowane w sposób umożliwiający nowoczesne funkcjonowanie tego typu działów (część biura
jest otwarta na salę, do strefy klienta, część dostępna od wewnętrznego korytarza biurowego). W salach
operacyjnych dobudowano poziom antresoli o funkcji biurowej.
W celu ujednolicenia świetlików w trzech atriach, a także z uwagi na zły stan techniczny dwóch
oryginalnych, przewidziano demontaż wszystkich trzech świetlików i odtworzenie oryginalnego wzoru
i kształtu (piramidy schodkowej) od strony wewnętrznej (od dołu), czyli od strony sal operacyjnych.
Górna powłoka świetlika (posadzka atrium) została zaprojektowana w sposób umożliwiający bezpieczne
stąpanie po przeszklonej powierzchni.
Na poziomie +1 zlokalizowano strefę zarządu banku, gabinety dyrektorskie i węzły dyrektorsko-se-
kretarskie. Na każdej kondygnacji zaproponowano elastyczny układ modularny przestrzeni biurowych
zawsze zgrupowanych wzdłuż fasady zewnętrznej budynku oraz wokół atriów, który to w zależności od
potrzeb poszczególnych departamentów banku może być modyfikowany.
Budynek wpisany do Rejestru Zabytków.

Teren inwestycji położony jest na obszarze ścisłego śródmieścia Warszawy. Obszar ten został histo-
rycznie ukształtowany w XIX i w pierwszej połowie XX stulecia. Jego struktura przestrzenna oparta
jest na założeniu tzw. Osi Stanisławowskiej.
Hala została zaprojektowana przez Juliusza Dzierżanowskiego. Projekt był przykładem późnej secesji.
Realizację rozpoczęto w roku 1906 i ukończono w 1909.
W wyniku zniszczeń wojennych mury zewnętrzne głównego korpusu hali i jej konstrukcja uległy
zniszczeniu. Hala Koszyki została odbudowana w sposób daleki od jej historycznego charakteru.
Konstrukcja rozebrana w 2008 roku, zachowane skrzydła boczne i oficyna stanowią zabytek będący
pod ochrona konserwatorską. Ochroną objęte są także wartości zabytkowe i artystyczne hali.
Projektowane przedsięwzięcie składać się będzie z odbudowanego budynku hali Koszyki z zasto-
sowaniem jej historycznej konstrukcji, restauracją bocznych skrzydeł i oficyny oraz trzech nowych
budynków biurowych.
89
Hala koszyki
Lokalizacja ul. Koszykowa 61-65 Autorzy projektu JEMS Architekci arch. Olgierd Jagiełło,
arch. Maciej Miłobędzki, arch. Marcin Sadowski, arch. Jerzy Szczepanik-Dzikowski, arch.
Mateusz Świętorzecki Współpraca arch. Piotr Lisowski, arch. Maria Mermer, arch. Maciek
Olczak, arch. Kasia Piotrowska, arch. Marcin Puchacz Konstrukcja LGL Inwestor Griffin Real
Estate Projekt architektoniczny 2012/2013
Powierzchnia całkowita: 45 000 m 2 • 2 kondygnacje podziemne, 2-9 kondygnacji
nadziemnych
Całość posadowiona jest na dwukondygnacyjnym podziemiu. Dopełnieniem są otwarte dziedzińce
– patia, które stanowić mają jedną z atrakcji w tym gęsto zabudowanym rejonie miasta.
Hala pomieści funkcje handlowe, gastronomiczne i usługowe.
Koncept architektoniczny oparty jest na założeniu wyeksponowania historycznych wartości oraz
ocalałych części budowli i artefaktów. Służyć ma temu zarówno rezygnacja z jakichkolwiek form
pastiszu tak, aby autentyzm odrestaurowanych elementów nie uległ zatarciu, jak i traktowanie
nowej zabudowy, jako tła dla zabytku, którym jest hala.
Zachowane oryginalne detale z epoki będą wyeksponowane. W zachowanych budynkach bra-
mowych pozostały elementy dawnego wykończenia wnętrz, które będą poddane zabiegom
konserwatorskim.
90
Centrum Rembertowa. Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Autorzy planu Pracownia Art.-Arch.-I •dr inż. arch. Aleksander Chylak, arch. Maciej Czeredys,
arch. Artur Jerzy Filip, mgr Hanna Kowińska, mgr inż. Stefan Parys
Zadanie projektowania centrum dzielnicy czy miasta nie zdarza się często. Rembertów jest peryfe-
ryjnie usytuowany względem centrum Warszawy a stan zagospodarowania jego części centralnej
pozostawia wiele do życzenia.
Struktura przestrzenna układu ulic jest w znaczącym stopniu zdefiniowana, w strukturze własności
dominują grunty prywatne. Niemniej jednak duża liczba niezagospodarowanych działek będących
publiczną własnością położona w rejonie przystanku kolejowego to wielki atut Rembertowa. Linia
kolejowa dzieląca dzielnicę na pół, zmiana niesprawnego powiązania tych obu części z przejazdu
„na szlaban” na rozwiązanie bezkolizyjne to kluczowy punkt wyjścia do dalszych przekształceń.
Niska jakość zagospodarowania przestrzeni potencjalnie publicznych, znaczna przypadkowość form
zabudowy stanowią wyzwanie wykraczające poza możliwości samych władz dzielnicy i mieszkańców.
Plan zakłada powiązanie obu części dzielnicy tunelem drogowym wyposażanym w podziemne
przystanki autobusowe wygodnie zintegrowane zarówno z atrakcyjnym, obudowanym usługami
przejściem dla pieszych jak również z przystankiem kolejowym. Podziemne przejście piesze jest
najprostszym sposobem powiązania dwóch nowych części ścisłego centrum: nowo ukształtowanego
północnego skweru-placu rozpoczynającego Al. Gen. Chruściela oraz placu południowego obudo-
wanego skupiskiem różnorodnych usług.
Autorom planu zależało na wprowadzeniu takich ustaleń planu, które pozwolą w przyszłości  i ciekawą historią.
ukierunkować popyt inwestycyjny z pożytkiem dla mieszkańców jak i inwestorów. W tym celu założo-
no większą koncentrację usług (a więc i miejsc pracy) szczególnie w rejonie przystanku kolejowego
oraz wzdłuż Al. Gen. Chruściela i parku przy ul. Strażackiej. Uzupełniające usługi powinny pojawić się
w ważniejszych miejscach np. przy szkole, kościele. Poprawie jakości życia mają służyć zapisy stan-
dardów urbanistycznych dla kształtowania terenów i miejsc publicznych, wyznaczanie obligatoryjnych
powiazań rowerowych i wprowadzanie wymogu uspakajania ruchu przy modernizacji i budowie ulic.
Powstanie dobrego centrum dzielnicy nie zdarzy się jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Nie
sprawi tego ani samo uchwalenie planu miejscowego, ani jedna wielka inwestycja. Stworzenie
centrum dzielnicy wymaga nie tylko pieniędzy, ale przede wszystkim wizji, konsekwencji w działaniu
i stosowania rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych dających szansę na społeczno-gospodarczą
synergię. Pewna wizja została zawarta w projekcie planu, który co niezwykle ważne i rzadkie w polskiej
praktyce jest w ogromnym stopniu odpowiedzią na oczekiwania miejscowych władz i mieszkańców,
z ich inicjatywy, od początku był przedmiotem licznych spotkań, konsultacji i związanych z nimi
dyskusji. Taka logika postępowania daje szansę na poddanie dyskusji publicznej, a następnie uchwa-
lenie prawa, które mądrze i konsekwentnie realizowane, doprowadzi w określonej perspektywie do
powstania funkcjonalnego centrum tej dziś dosyć zaniedbanej dzielnicy, ale z wielkim potencjałem

Dzielnica Rembertów, jako jedna z dzielnic Warszawy, przez wiele lat rozwijała się w cieniu stolicy,
utrzymując swój charakter mieszkalny, a jednocześnie nie posiadając przez lata wyraźnego centrum.
Elementem negatywnie kształtującym charakter funkcjonalny były tereny wojskowe, zabierające
znaczne połacie terenu dzielnicy, równocześnie ograniczając tereny urbanizacyjne.
Dzielnica podzielona linią kolejową rozwijała się w dwóch osobnych kierunkach.
Brak wyraźnego centrum sprawiał, że zagospodarowanie centralnych części na przestrzeni lat stawało
się chaotyczne i zróżnicowane, od średnio-wysokiej zabudowy po stronie północnej torów, po niską,
dwukondygnacyjną po stronie południowej. Wraz ze zmieniającym się charakterem nowoczesnego
Rembertowa wyraźnie centralny charakter nabrały tereny u zbiegu węzłów komunikacyjnych, w okolicach
Dworca Kolejowego Rembertów i wzdłuż ulicy Generała Chruściela „Montera”.
Rembertów pozostaje nadal dzielnicą podzieloną.
Obecne plany próbujące rozwiązać ten problem zajmują się usprawnieniem transportu samocho-
dowego przez przejazd kolejowy, zakładając przepuszczenie ruchu pod torami w tunelu. Łączy to
komunikacyjnie północną i południową część miasta, nie rozwiązując jednak problemu podziału
funkcjonalnego, braku obiektów centrotwórczych i spajających tkankę miejską Rembertowa.
Projekt Wstęgi Rembertowa zakłada przede wszystkim połączenie obu części dzielnicy, poprzez
wprowadzenie przejścia pieszego, rowerowego, jak i przejścia funkcji usługowo-kulturalnych na obie
Wstęga Rembertowa. Koncepcja zagospodarowania ścisłego centrum Rembertowa.
91
strony torów kolejowych. Obiekty wiją się niczym wstęga, przechodząc ze strony południowej na
północną nad torami kolejowymi, mieszcząc w sobie liczne przejścia komunikacyjne, windy, ruchome
chodniki i schody. Koncepcja zakłada skomunikowanie obu części Rembertowa oraz peronów dworca
kolejowego, poprzez dodatkowe przejścia z Galerii Handlowej Mostu.
Dodatkowym elementem spajającym ma być przestrzeń Mostu, a zarazem ogrodu – pasażu, jaki ma
się znajdować na całym dachu Wstęgi. Na dach będzie można wejść lub wjechać pochylniami na
rowerze, bezpośrednio z poziomu terenu oraz przedostać się po całej jego długości na drugą stronę
dzielnicy. Cały kompleks zaprojektowany został jako w pełni dostępny dla potrzeb osób niepełno-
sprawnych, poprzez optymalny układ komunikacji pionowej windami i chodnikami ruchomymi.
Wstęga Rembertowa jest jednak przede wszystkim obiektem tworzącym prawdziwe centrum wpro-
wadzając funkcje centrotwórcze, których brakuje obecnie w tej części miasta.
Koncepcja zakłada wprowadzenie następujących elementów w ramach kompleksu budynków Wstęgi
Rembertowa:
• Centrum Kultury i Promocji Rembertowa wraz z multikinem przy ulicy Chruściela „Montera” wzdłuż
ulicy Cyrulików (8 sal kinowych – 1340 miejsc, sala widowiskowa ze sceną teatralną – 400 miejsc,
15 sal dydaktycznych dla kół zainteresowań, galeria wystawowa, mediateka).
Łączna powierzchnia centrum – 20 500 m2
Autorzy projektu Autorska Pracownia Architektury Janusz Ogiński Architekt • arch. Janusz
Ogiński, Karol Nadymus, Tomasz Ożarowski, Jerzy Zyzak
Kubatura: 345 000 m3 • Powierzchnia całkowita: 98 300 m2 • Powierzchnia użytkowa:
82 000 m2 • 4 kondygnacje nadziemne ze schodkowymi obniżeniami do 1 kondygnacji,
2  kondygnacje podziemne, 1060 miejsc parkingowych, w tym 320 „Park&Ride” •
Powierzchnia dachu zielonego-mostu: 24 700 m2.
• Galeria Rembertów – centrum handlu i usług przy ul. Marsa wzdłuż ulicy Bellony, powierzchnia
handlowa ok. 11 300 m2
• Most pieszy ze ścieżkami rowerowymi, szpalerami zieleni na poziomie górnym i pasażem han-
dlowym na poziomie łączącym Centrum Kultury z Galerią Handlową.
Technologie przewidziane do użycia w budynku:
• sanitarny obieg wody deszczowej,
• panele solarne,
• miniturbiny wiatrowe,
• system wentylacji i klimatyzacji z wykorzystaniem rekuperacji,
• wykorzystanie technologii budownictwa pasywnego (specjalne szklenie, podwójne fasady).
Ekologiczny charakter budynku podkreślać będzie urządzona na dachu przestrzeń ogrodowa oraz
zastosowanie na ścianach zieleni pnącej.
Wstęga Rembertowa została zaprojektowana do realizacji etapowej w ramach partnerstwa publiczno-
-prywatnego przy udziale władz miasta, PKP oraz inwestorów prywatnych.
92
Problemy przestrzenno-funkcjonalne warszawskich osiedli mieszkaniowych budowanych
w latach 70. i 80. pozostają w większości wypadków kwestią wciąż nierozwiązaną. Jedno-
cześnie są to problemy dawno zdiagnozowane, dobrze znane planistom i trafnie opisane
w dokumentach takich, jak choćby Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego m.st. Warszawy. Brakuje tylko skutecznej polityki wdrażania przekształceń.
Z ciekawością spoglądamy na prowadzone od wielu lat, zakrojone na szeroką skalę, programy
rewitalizacji podobnych osiedli w Niemczech Wschodnich, które koncentrując się na skali
urbanistycznej w równej mierze, co na jakości detalu architektonicznego, przynoszą znako-
mite rezultaty. Także sporządzany obecnie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
osiedli Bemowo III i V, ma szansę odegrać ważną rolę w procesie przemiany tego obszaru,
pod warunkiem jednak, że na wzór wspomnianych niemieckich przykładów, w ślad za nim
zostaną uruchomione lokalne programy przekształceń.
Teren będący przedmiotem opracowywanego planu położony jest w północnej części Be-
mowa, w rejonie ulic: Powstańców Śląskich, Wrocławskiej i Radiowej oraz terenów lotniska
Warszawa-Bemowo. Obszar ten charakteryzuje się ekstensywnym zainwestowaniem, z wy-
sokim udziałem powierzchni biologicznie czynnej i ze zróżnicowaną szatą roślinną.

Projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru osiedli Bemowo III i V

Autorzy planu Pracownia Art.-Arch.-I • dr inż. arch. Aleksander Chylak, arch. Maciej Czeredys,
arch. Artur Jerzy Filip, mgr Hanna Kowińska, mgr inż. Stefan Parys
Zagospodarowanie w granicach planu jest w ogromnym stopniu zdefiniowane. To w więk-
szości projekty i realizacje z lat 70. i 80., o przyzwoitym stanie technicznym i bardzo cha-
rakterystycznym wyrazie architektonicznym, dla którego plan dopuszcza nadbudowy o jedną
kondygnację. Jednak możliwości kształtowania ładu przestrzennego są niewielkie. Projekt
planu koncentruje się przede wszystkim na ochronie istniejącego założenia, wprowadzając
niewielkie korekty. Dotyczą one głównie zagadnień funkcjonalnych, usprawnienia układu
komunikacyjnego, struktury przestrzennej oraz działań porządkujących, które przeprowadzono
z poszanowaniem istniejącego układu parcelacyjnego.

Kompozycja osiedla jest zgodna z zasadą lokalizowania „wolnostojących obiektów wie-

lorodzinnych w otoczeniu ogólnodostępnych terenów rekreacyjnych”. Jednak w ostatnim
dziesięcioleciu sukcesywnie zabudowywane są kolejne wolne tereny zielone, co znacząco
wpływa na pogorszenie jakości życia w osiedlu. Priorytetem sporządzanego planu jest ochro-
na przed zabudową wszystkich pozostałych terenów zielonych i zachowanie ich otwartego,
publicznego charakteru. Tym bardziej, że jest to zgodne z podjętą przez Radę Miasta uchwałą
o przystąpieniu do sporządzania planu oraz z licznymi wnioskami mieszkańców.
Główną bolączką obszaru są braki dotyczące usług społecznych: brak szkół, przedszkoli,
usług zdrowia czy terenów sportu i rekreacji.

Plan ustala także możliwości realizacji 5-kondygnacyjnych budynków usługowo-biurowych

wzdłuż ulicy Żołnierzy Wyklętych, które uzupełnią program usług w tym obszarze, oferując
jednocześnie nowe miejsca pracy, a także znacząco poprawią krajobraz ulicy. Planowane
obiekty stworzą małe lokalne centra usługowe, z czego najważniejszy z nich wraz z obszarem
szkoły i terenami sportowymi, będzie miał szansę stać się sercem całego obszaru.
Zagadnieniem wymagającym korekty jest także kwestia zespołu garażowego w terenie osiedla
Bemowo III. Potrzeby parkingowe osiedla są oczywiste, ale ten 700 metrowej długości zespół
przedszkola dysharmonizuje z otoczeniem, szpeci je. Jest to obszar o charakterze kryminogennym. Na
szkoły podstawowe + obszar r=500 m r=500 m zespół składa się aż 670 boksów garażowych będących w użytkowaniu prywatnych osób.
kultura – kino Plan daje możliwość przekształcenia tego rejonu i zrealizowanie w nim zespołu małogaba-
r=800 m
rytowej zabudowy wielorodzinnej. Opłacalność takiej inwestycji powinna zrekompensować
apteki
r=1000 m konieczność budowy garażu wielopoziomowego.
hotele i akademiki
granice mpzp
kościoły
sport i rekreacja ścieżki rowerowe

Projekt przestrzeni publicznej i pasa drogowego alei przy
W podwarszawskim Komorowie zaprojektowano przebudowę ważnej części głównego ciągu komuni-
kacyjnego, który tworzy aleja Marii Dąbrowskiego i ul. Brzozowa. Historię tej drogi rozpoczęła aleja
łącząca sąsiednie majątki ziemskie. Forma ulicy z szerokim pasem zieleńców, wysadzana szpalerami
lip zachowała się na dalszym odcinku alei Marii Dąbrowskiej poza obszarem projektu.
Przebudowany ciąg ulic przecina trasa kolejki WKD, której uruchomienie w 1927 roku (EKD) było
zasadniczym impulsem dla rozwoju komorowskiego Miasta – Ogrodu. W sąsiedztwie usytuowanej
przy alei stacji ukształtowała się strefa usługowo-handlowa osiedla, a rejon ten nabrał szczególnego
znaczenia komunikacyjnego.
Odcinek ciągu Brzozowa – al. Marii Dąbrowskiej położony w sąsiedztwie stacji WKD, jest dziś klu-
czowy w strukturze osiedla, a jednocześnie nie spełnia związanych z tym wymagań przestrzennych,
funkcjonalnych i estetycznych. Przestrzeń alei została w tym centralnym miejscu zawężona, funkcje
komunikacyjne są nieuporządkowane, a zieleń uległa znacznej degradacji. Problem ten został do-
strzeżony i odcinek ten potraktowano specjalnie w przygotowaniach inwestycji drogowej poświęcając
mu pogłębione opracowanie projektowe.
Przewidziano „uspokojenie” ruchu samochodów na tym obszarze na korzyść rozwoju komunikacji
pieszej i rowerowej. Ruch rowerowy przeprowadzono przez obszar i przejazd przez tory WKD przy
zachowaniu warunków bezpieczeństwa. Zapewniono miejsca służące parkowaniu rowerów.
Uznano szczególne znaczenie przestrzeni publicznej w tym rejonie osiedla i zlokalizowano tu jej
dominantę. W tym celu ustalono, że pas drogowy odzyska pełną szerokość wynikającą z pierwotnego
założenia alei. W pozyskanym pasie terenu zaprojektowano przestrzeń o kierunkowej kompozycji,
93
STACJI WKD KOMORÓW
Autorzy projektu Architektura D.W. BAGIŃSCY | ARCHITEKCI • arch. arch. Dorota
i Wojciech Bagińscy Komunikacja i sieci COMPLOT USŁUGI PROJEKTOWE Inwestor Gmina
Michałowice, Starostwo Powiatu Pruszkowskiego Lokalizacja Miasto – Ogród Komorów
Projekt 2012, 2013 Realizacja przewidziana etapowo 2013, 2014
na przedłużeniu historycznego założenia. Jej konstrukcję określają dwa ciągi piesze: szeroki, pro-
wadzony wzdłuż jezdni, o współczesnej nawierzchni zintegrowanej z formą towarzyszącej mu małej
architektury i z wbudowanym oświetleniem oraz drugi, kameralny, oddalony od jezdni, z klinkierową
nawierzchnią odwołującą się do dwudziestolecia, przeprowadzony przez zieleń wśród włączonych
do kompozycji dziko wyrosłych drzew, z wygodnymi ławkami, oświetlony parkowymi latarniami.
Połączenie obu wątków w aranżowanej przestrzeni publicznej ma budować parkowo-miejski charakter
osiedla, jego centralnej części.
W wybranym miejscu kierunkowa struktura zostanie płynnie rozszerzona, co nada temu fragmentowi
specjalne znaczenie w przestrzeni alei. Miejsce to pełnić będzie rolę placu miejskiego służąc spo-
łecznej integracji mieszkańców. Jego obszar wyznaczy otaczająca go łukowa pergola i rozmieszczone
w nim „miejskie meble”. W przyszłości plac znajdzie się pod koronami czterech platanów.
94
„przywróćmy miastu rzekę”
Autorzy projektu 4am Architekci • Prowadzący projekt: Tomasz Karpiński, Mateusz Wójcicki
Opracowanie: Anna Dobek, Małgorzata Krukowska, Tomasz Karpiński, Mateusz Wójcicki,
Arkadiusz Wróblewski Współpraca RS Architektura krajobrazu (Agnieszka Gasparska, Patryk
Zaręba), Forum Rozwoju Warszawy (Patryk Zaremba) SISKOM (Jan Jakiel), Piotr Fedak
Projekt jest inicjatywą społeczną warszawskiej pracowni architektonicznej – 4am Architekci. Jako
mieszkający, uczący się i pracujący w Warszawie architekci, czujemy obowiązek wykorzystywania
naszej wiedzy, również „pro publico bono”.
Do współpracy zaprosiliśmy osoby reprezentujące uznane i szanowane środowiska varsavianistów
oraz biura i stowarzyszenia działające dla dobra publicznego: Forum Rozwoju Warszawy, SISKOM,
RS Architektura Krajobrazu oraz Piotra Fedaka.
Szczegółowe opracowanie koncepcji dotyczy obszaru ograniczonego Mostem Poniatowskiego, Bulwa-
rem Grzymały Siedleckiego, ulicą Karową oraz Wybrzeżem Kościuszkowskim. Szkicowo został opra-
cowany również teren całego rejonu warszawskiego Powiśla, wynik trwających od lat dyskusji na temat
zagospodarowania nadbrzeży Wisły oraz rosnącego zainteresowania tym terenem z okazji EURO 2012.
Projekt zakłada zabudowanie bardzo dobrze skomunikowanego fragmentu lewego brzegu Wisły, budyn-
kami głównie o funkcji kulturalnej i naukowej. Staraliśmy się znaleźć odpowiednie proporcje pomiędzy
zabudową, a przestrzenią publiczną oraz zielenią uregulowaną, co jest kluczowe dla obowiązujących
tendencji rozwoju Warszawy.
Jest to kontrpropozycja do proponowanego przez Miasto kierunku rozwoju, zakładającego zbudowanie
w tym miejscu budynków o niskiej intensywności zabudowy, tworzących luźny układ. Takie rozwią-
zanie nie wykorzystuje potencjału inwestycyjnego, przestrzennego i infrastrukturalnego tego rejonu.
Celem naszej inicjatywy jest nie tylko wywołanie na nowo dyskusji o zagospodarowaniu brzegów
Wisły, ale przede wszystkim doprowadzenie do zmian w prawie miejscowym.
Zależy nam na pionierskim podejściu do zmian w kształcie i charakterze miasta oraz zaproponowanie
rozwiązań w temacie planowania newralgicznych dla miasta rejonów. W tym przypadku planowanie
zachodzi z „dołu do góry”, gdzie to społeczeństwo podaje propozycję rozwiązań, odciążając w ten
sposób aparat administracyjny. Miasto to nasze wspólne dobro!
Teren opracowania jest fragmentem historycznego rejonu Powiśla. Pozostałością po portowym i przemysłowo-
-magazynowym charakterze tego obszaru jest elektrociepłownia Powiśle i nieliczne budynki poprzemysłowe.
W latach międzywojennych tereny nadrzeczne tętniły życiem – z przystani odpływały statki pasażerskie,
bulwary były miejscem spacerów, zaczęły powstawać modernistyczne i eklektyczne budynki mieszkalne,
nobilitujące ten rejon miasta. Po II wojnie światowej dużego spustoszenia dokonała Wisłostrada, całkowicie
odcinająca miasto od Wisły. Zanikła żegluga na Wiśle, wyludniły się bulwary, co doprowadziło do degra-
dacji rejonu nadrzecznego. W latach 60. powstawały na Powiślu modernistyczne punktowce, w latach 90.
postmodernistyczne gmachy historyzujące, w ostatniej dekadzie ogrodzone kompleksy mieszkaniowe ,
Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Nauki „Kopernik” i ostatnio Wydział Nauk Filologicznych
UW. Wyznaczyło to nowy kierunek rozwoju – zachodnia część rejonu staje się miejscem sytuowania obiektów
użyteczności publicznej. Obecnie na terenie Powiśla jest mała ilość obiektów kultury.
Celem pracy jest wskazanie metody przekształcenia, pozwalającej na optymalne wykorzystanie poten-
cjału inwestycyjnego terenu - alternatywnej w stosunku do zapisów Studium Rozwoju Miasta Stołecz-
nego Warszawy oraz innych opracowań planistycznych.
Przedmiotem planu są nadrzeczne tereny zielone, rozciągające się wzdłuż lewobrzeżnego bulwaru,
położone w samym centrum Warszawy. Cały obszar bardzo słabo zainwestowany i zaniedbany.
Plan miejscowy „Powiśle Północne” i „Powiśle Południowe” w sposób rażący nie wykorzystują poten-
 95
cjału swojej lokalizacji zarówno w aspekcie ekonomicznym, architekto-
niczno-urbanistycznym, społecznym oraz promocyjno-turystycznym.
Teren objęty koncepcją zagospodarowania położony jest w centrum
miasta, znakomicie skomunikowany z miastem, w przyszłości będzie
przyciągać rzesze użytkowników.
Spełniając wszelkie kryteria budowy obiektów użyteczności publicznej
najwyższej klasy powinny znaleźć się tu rozmaite instytucje kultury,
nauki, administracji oraz miejsca lokalizacji usług ponadlokalnych,
takich jak: hotele i biura klasy premium.
Proponowana zabudowa lewego brzegu Wisły w zamyśle będzie sta-
nowić tzw. warszawski „water-front”, stając się trzecim najatrakcyjniej-
szym rejonem miasta.
Teren opracowania został podzielony na obszary: nauki, kultury oraz
usług.
Obiekty nauki. Związane z Uniwersytetem Warszawskim, pomiędzy
skrzyżowaniem z ulicą Karową a Centrum Nauki „Kopernik”. Zgodnie
z propozycjami, zawartymi w wytycznych do konkursu na bulwary, projekt
przewiduje powstanie 2. gmachów, mieszczących nowe instytucje UW.
Teren edukacji i nowych technologii. To budynki od Centrum
Nauki Kopernik poprzez budynek na miejscu zredukowanego Parku
Odkrywców do budynku pomiędzy pasami drogi dojazdowej na Most
Świętokrzyski.
Teren kultury. Od projektowanego placu nad stacją metra „Powiśle”
do mostu kolejowego. Znajdą się tu potrzebne miastu nowe obiekty
kultury (sala koncertowa, klub jazzowy i inne instytucje). Przewidywane
jest powstanie w przyszłości przystani pasażerskiej, jak np. dworzec
wodny.
Teren usług. Obszar położony między zjazdami z mostu Poniatowskiego
a przedłużeniem ulicy Jaracza. Składa się z 4. obiektów. Pierwszym jest
zespół między zjazdem z mostu Poniatowskiego a mostem kolejowym.
Drugi, po przeciwnej stronie nasypu kolejowego sięga do przedłużenia ulicy
Jaracza. Projekt przewiduje zaadaptowanie konstrukcji mostu dla potrzeb
połączenia obydwu budynków.
Nowa reprezentacyjna zabudowa zostanie połączona z Traktem Królew-
skim i systemem komunikacyjnym Śródmieścia ulicami o przewadze
ruchu pieszego, tworząc system przestrzeni publicznych o podobnym
charakterze i funkcji.

Wraz z przekształceniami funkcji rzeki, zmieniały się funkcje nabrzeży

europejskich miast. Przekształcanie ich w bulwary i lokowanie nad
wodą prestiżowych budowli rozpoczęto już w I poł. XVII wieku. Bulwary
zaczęły być coraz bardziej reprezentacyjne, pełne życia, często będąc
wizytówką miasta (Londyn, Paryż, Berlin).
Rzeka od stuleci miała ogromy wpływ na kształtowanie tkanki i wize-
runku miasta. Współcześnie jedną z najważniejszych funkcji rzeki jest
ta krajobrazowo-przestrzenna i społeczna. Rzeka potrafi doskonale
podkreślić niepowtarzalny klimat miasta, nadając mu indywidualny
charakter. By jednak w pełni cieszyć się wpisaną w strukturę miasta
rzeką, należy przeprowadzić szereg działań technicznych, mających na
celu regulację koryta rzeki, ochronę przed powodzią, a także zmniej-
szenie zanieczyszczeń jej wód. Rewitalizacja terenów nadrzecznych
wymaga długofalowych strategii mocno wpisanych w politykę prze-
strzenną miasta. Ważne jest zachowanie tożsamości miasta. By tereny
nadrzeczne dobrze funkcjonowały należy pamiętać o ich dostępności,
otwartości oraz zróżnicowaniu użytkowników danej przestrzeni.
96

Projekt zagospodarowania dziedzińców Gmachu Głównego Politechniki Warszawskiej

Lokalizacja pl. Politechniki 1 Autor prof. arch. Lech Kłosiewicz

przy współpracy arch. Piotra Choynowskiego Zamawiający projekt
wykonano na życzenie Rektora Politechniki Warszawskiej

Idea projektu.
Projekt oparty o założenie, że nakrycie dziedzińców przeszklonym dachem
otwiera również możliwość powiększenia wielofunkcyjnej powierzchni
użytkowej poprzez wbudowanie we wnętrzu dziedzińców „platform”,
o niezależnej od istniejącego budynku konstrukcji.
Projekt uzyskał pozytywną opinię Stołecznego Konserwatora Zabytków.
 97

pawilon nowych technologii. Pawilon Północny Gmachu Fizyki Politechniki Warszawskiej.

Lokalizacja Kampus Główny Politechniki Warszawskiej, plac Politechniki 1 Autor

prof. arch. Lech Kłosiewicz przy współpracy arch. Agnieszki Glegoła Zamawiający
Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej.

Idea projektu.
„Poszerzenie” partii cokołowej istniejącego budynku w formie i skali w kierunku północnym,
z dodaniem dwóch kondygnacji podziemnych. Laboratoria nowych technologii nie wymagają
oświetlenia dziennego.
 98
obszar proj. hali wielofunkcyjnej obszar zabudowy budynku projektowany bud. biurowy
hotelu 4 gw. wg uzyskanych warunków
zabudowania obszar zabudowy hotelu
stajenne 2 gw. oraz aquaparku proj. budynku trybuny II
Konserwatorskie studium dostępności inwestycyjnej
Zamawiający Totalizator Sportowy Sp. z o.o. Zespół autorski dr inż. arch. Marcin Górski,
arch. Mariusz Wolski, arch. Damian Pędrakowski, arch. Olga Bożek, arch. kraj. Małgorzata
Haftarczyk, arch. Tomasz Kowalik, arch. Mariusz Prędota, arch. Aleksandra Wojtyńska
Koordynacja mgr Ryszard Głowacz – właściciel Archaios Sp. z o.o., były MWKZ • mgr Ryszard
Mikliński – czł. zarządu Archaios Sp. z o.o., były GKZ Konsultacje konserwatorskie prof. nzw.
dr hab. inż. arch. Piotr Molski
Tory Wyścigów Konnych Służewiec to jeden z ciekawszych i równocześnie mało rozpoznanych przykła-
dów architektury okresu modernizmu w Warszawie. Przeniesione w okresie międzywojennym z Moko-
towa poza granice Warszawy, Wyścigi dziś znów znajdują się w obszarze ścisłej urbanizacji. Dookoła
wyrosły osiedla i zakłady przemysłowe. Istotną cechą warszawskich Wyścigów jest to, że nie jest to
historyczny preparat, ale nadal funkcjonująca żywa tkanka. Zmiany obyczajowe mieszkańców stolicy,
rosnąca presja inwestycyjna to szczególne wyzwania, z którymi musi zmierzyć się gospodarz obiektu.
Dziś oprócz funkcji związanej z zawodami i hodowlą koni warunkiem przetrwania Wyścigów jest
rozwój komercyjnych funkcji związanych z obsługą rekreacji i turystyki w zgodzie z rygorami ochrony
konserwatorskiej. W myśl nowej wizji ochrony i zagospodarowania tego obszaru oprócz utrzyma-
nia funkcji obsługi wyścigów, sportów i rekreacji konnej, winien on być równocześnie strukturą
funkcjonalną, wykorzystującą unikalne walory krajobrazowe, kulturowe i przyrodnicze jako atrakcję
turystyczną i edukacyjną, niepowtarzalną scenografię dla współczesnych form rozrywki, rekreacji
zabudowy
widok z niezachowanej wieży ciśnień (1939 r.)
projekt. bud. trybuny II
widok na trybuny (1939 r.)
Torów Wyścigów Konnych Służewiec
(wydarzeń kulturalnych, sportowych, gastronomicznych). Winien być, tym samym, instytucją komer-
cyjną, docelowo samofinansującym się podmiotem gospodarczym, znaczącym w lokalnej strategii
ekonomicznej – również poprzez pobudzanie na terenach zewnętrznych rozwoju usług gastronomicz-
nych, hotelowych, handlowych, a w rezultacie miejsc pracy.
W następstwie zmieniających się okoliczności zewnętrznych przeprowadzono opartą na
analizie walorów kulturowych, ocenę możliwości zagospodarowania obszaru Wyścigów wynikającą
z uwarunkowań ochrony konserwatorskiej. W rezultacie oceny sformułowano zasady przekształceń
funkcjonalno-przestrzennych obszaru uwzględniających zachowanie, utrwalenie i wyeksponowanie
wartości zabytkowych, walorów krajobrazowych i przyrodniczych obszaru – z dopuszczeniem reali-
zacji nowych elementów zagospodarowania w wybranych strefach. Opracowane metodą dostępności
inwestycyjnej, studium uwarunkowań konserwatorskich dla torów na Służewcu umożliwia atrakcyjne
zagospodarowanie obszaru przy wykorzystaniu jego wartości kulturowych jako atutu inwestycyjnego.
Przed przystąpieniem do określenia możliwości dostępności inwestycyjnej założenia, zostały spre-
cyzowane cztery priorytetowe cele konserwatorskie:
1. utrzymanie, jako dominującej dla całego założenia, funkcji związanej z organizacją wyścigów
konnych, organizacją sportów i rekreacji konnej,
2. podkreślenie unikatowego połączenia funkcji wyścigowej z zapleczem treningowo-stajennym
(z funkcją mieszkalną),
3. p odkreślenie wysokiej jakości krajobrazowych rozwiązań przestrzennych łączących formy archi-
tektoniczne z zaprojektowaną zielenią parkową,
4. podkreślenie spójności rozwiązań architektonicznych w stylu funkcjonalnego modernizmu, stoso-
wanych konsekwentnie od układu urbanistycznego do detalu architektonicznego.
 99
Celem niniejszej pracy dyplomowej jest projekt koncepcyjny budynku
użyteczności publicznej w zabudowie miejskiej – projekt Galerii Zmysłów.
Projektowany obiekt powstanie na działce znajdującej się między ulicami
Piękną i Koszykową.
Tematem wystaw galerii sztuki będą narządy: wzroku, dotyku, smaku, słuchu
oraz węchu.
Galeria sztuki pełniąca również funkcję placu spotkań, powinna stać się
miejscem relaksu od zgiełku dnia codziennego. Zlokalizowanie obiektu
w centrum miasta wpłynie na uatrakcyjnienie i podniesienie prestiżu dziel-
nicy oraz wygeneruje impuls do dalszego rozwoju.
Z racji tego, iż każdy z nas odczuwa świat w inny sposób, Galeria Zmy-
słów będzie miejscem niezbędnym do wymiany myśli na temat odbioru
rzeczywistości.
Spotkania opierające się na „otwartej” dyskusji pomiędzy publicznością
a twórcami, umożliwią zaprezentowanie różnych dyscyplin artystycznych
(np. łącząc w nietypowy sposób malarstwo z muzyką, grafikę z literaturą).
Celowym zamiarem projektowym jest stworzenie przestrzeni, będącej otwar-
tym salonem i jednocześnie przedsionkiem. Budynek składa się z siedmiu
kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej.
Na parterze zaprojektowano minimalną liczbę pomieszczeń tak, aby pozo-
stawić maksymalnie dużo miejsca na plac – zewnętrzną galerię. Unoszące
się nad parterem sale wystawowe, sprawiają wrażenie lewitacji obiektu nad
dziedzińcem, Obiekt został podzielony na trzy części, tworzące odrębne
bryły, połączone i współpracujące między sobą.
W pierwszych dwóch trzonach budynku znajdujących się na obrzeżach
działki, umieszczono pomieszczenia wystawowe, jak również techniczne
i socjalne.
Trzecia bryła, łącząca dwie poprzednie, składa się na spiralnie ułożone ko-
rytarze wystawowe. Oplatają one dziedziniec parteru, tworząc w ten sposób
dwa „oczka” – zewnętrzne foyer, przez które docierają promienie słoneczne.
Podczas przemieszczania się między dwiema częściami budynku – po
korytarzach wystawowych, goście mogą zobaczyć to, co się dzieje na
dziedzińcu – zewnętrznej części galerii – dzięki pojawiającym się prze-
szkleniom w ścianie. Przeszklenia te spowodują, iż mury budynku nie będą
wyznaczały granicy między światem wewnętrznym a zewnętrznym obiektu.
Widzowie znajdujący się wewnątrz galerii, otrzymają możliwość oglądania galeria zmysłów
zewnętrznych wystaw czy seansów filmowych wyświetlanych na ekranie
kina letniego. Dyplomant Aleksandra Sawicka • Politechnika Łódzka, Wydział Architektury, Budownictwa i Inżynierii Środowiskowej,
Spiralne korytarze krzyżują się, urozmaicając drogę zwiedzania. Projekt prze- Kierunek Architektura i Urbanistyka, 2012 r.
widuje powstanie sal ekspozycyjnych, które można dzielić bądź łączyć. W Promotor dr hab. inż. arch. Marek Pabich – prof. nadzw.
ten sposób galeria może zaproponować gościom dowolność w wyborze
sposobu i czasu przejścia wystawy bez konieczności monotonnego zwie-
dzania obiektu w jednym ciągu.
Nad najwyższą kondygnacją pierwszej bryły znajduje się zielony dach, na
który można dostać się kontynuując wędrówkę po kolejnych piętrach oraz
bezpośrednio (nawet po zamknięciu galerii) za pomocą wind zaprojektowa-
nych w pierwszym trzonie obiektu.
100

Historia
Przebudowa Placu Marszałka Plac ma długą i czasami dramatyczną historię. Powstał w roku 1791 jako ogólnodostępny
Józefa Piłsudskiego dziedziniec nieistniejącego już Pałacu Saskiego. Zniszczony w powstaniu listopadowym,
następnie odbudowany, został wzbogacony o kolumnadę. Wycofujące się w 1944 roku jed-
nostki niemieckie wysadziły Pałac Saski. Jedynym elementem, który przetrwał ten kataklizm
Lokalizacja Śródmieście Autorzy OCA architekci • arch. Roman Tomecki, arch. Michał Bogdański
jest powstały w 1925 roku Grób Nieznanego Żołnierza wraz z fragmentem kolumnady pałacu.
Współpraca arch. Marta Antosiewicz Inwestor Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta Projekt
architektoniczny 2013 Realizacja 2013
Stan obecny
Obecnie plac pełni rolę odmienną niż w przeszłości. Jest miejscem najważniejszych ob-
Powierzchnia zabudowana: 88,37 m •Powierzchnia utwardzona: 17 105,01 m •Powierzchnia
2 2
chodów świąt państwowych oraz innych ważnych uroczystości. W roku 1979 odbyła się
działki: 20 732,05 m2
historyczna już msza święta odprawiona przez Jana Pawła II dla 500 000 wiernych. Z tej okazji
pojawiły się na placu dwa nowe obiekty: płyta upamiętniająca to wydarzenie i jednocześnie
postać kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Krzyż Papieski, zrealizowany na podstawie
zwycięskiej pracy konkursowej.
Nawierzchnia placu oraz elementy oświetlenia pozostawiają największy niedosyt w obco-
waniu z tą przestrzenią. Na większości powierzchni zastosowano typowo drogową kostkę
betonową, jedynie w bezpośrednim sąsiedztwie Grobu Nieznanego Żołnierza użyto granitu,
który niestety w wyniku eksploatacji uległ klawiszowaniu oraz wielu innym uszkodzeniom.
Oświetlenie placu stanowią mało wydajne i nieestetyczne latarnie w kształcie kul.

Projekt
Projekt zakłada ogólną poprawę estetyki oraz walorów użytkowych Placu Piłsudskiego. W jego
zakres wchodzi wymiana całości nawierzchni placu oraz ciągów pieszych na posadzkę z płyt
granitowych oraz szlachetną kostkę betonową w przypadku chodników. Projekt zakłada wy-
konanie wzoru w postaci kraty z jasnymi polami o wymiarze 9x9 m, oddzielonych pasami
szerokości 1 m o ciemnej barwie. Wzór ten powtórzony jest również na drogach dojazdowych.
Inwestycja zakłada również wymianę oświetlenia mającą na celu poprawę bezpieczeństwa
i estetyki. Zaprojektowano nowoczesne latarnie w formie słupów z 3. źródłami światła, które
dają możliwość elastycznego modelowania tego oświetlenia. Ważnym elementem placu bę-
dzie także wyeksponowana w posadzce - jako ciemny szeroki pas z listwą świetlną LED – Oś
Saska, obecnie będąca obiektem bardzo iluzorycznym. Elementem dopinającym przebudowę
będą także nowoczesne kosze na śmieci harmonizujące z latarniami.
 101
Nie będzie już raczej dzielnicy wojskowej, pokłosia konkursu architektonicznego z 1947
roku, w którym zwyciężył Bohdan Pniewski prezentując dość przerażającą wizję urbanistyki
rygorystycznej, prawdziwie wojskowej, beztrosko odnoszącej się do historycznych uwarun-
kowań, linii zabudowy i siatki ulic. Inne prace były podobne.
Z naszej perspektywy owa beztroska jest niemal barbarzyństwem, lecz w istocie było to de-
finiowanie miasta na nowo, na gruzach tamtego nieistniejącego już porządku, gdzie tylko
infrastruktura podziemna przetrwała i to ona wyznaczała planistyczne ograniczenia. Praca Pniew-
skiego definiująca na prawdziwych zgliszczach nowy ład, żeby nie być dosłownym, prawdziwie
wojskowy ład, dość arogancko odnosi się do ładu miasta zburzonego wyznaczając w projekcie
wykonawczym z 1949 roku oraz w realizacji budynku wojskowego na miejscu kamienicy Beyera,
własne linie zabudowy trochę obok Królewskiej, trochę obok Krakowskiego Przedmieścia.

Wojskową tradycję miejsca wyznacza odległa historia pola marsowego na terenie obecnego
Placu Piłsudskiego, ale i bliższa: Sztab Generalny w Pałacu Saskim i wzniesiony w 1935
roku (ukończony w 1937) budynek wojskowego funduszu kwaterunkowego, wojskową przy-
szłość wyznaczała partia. Rozpędu starczyło jedynie na „dom kopnięty”, tak ze względu
na oryginalne walory urbanistyczne nazywany nasz bohater, budynek wojskowy, forpocztę
nowej rzeczywistości, a w rezultacie nieprzyjemny zgrzyt falstartu. Koń jaki jest każdy widzi
i nie trzeba komentować tej mieszaniny form i pomysłów przestrzennych, zwieńczonych
socrealistycznie attyką, której na szczęście dzisiaj nie ma.
Albo trzeba zburzyć Victorię i kontynuować dzieło Pniewskiego, albo trzeba powrócić do
miasta historycznego, do ładu zburzonego, a i odbudowanego tu i tam.

Porządek tej części Krakowskiego Przedmieścia od połowy dziewiętnastego stulecia wyzna-

czała bardziej gabarytem i kształtem niż stylistyką, kamienica Beyera wzniesiona w 1864 roku
(ukończona w 1868), ani była piękna, jak to w mieście wczesnokapitalistycznym bywało, do
bólu zapełniała działkę piętrząc się ponad skalę, a na dodatek nosząc rotundę – wieżyczkę.
Miała ponad wszystko tą jedną ważną cechę, owo oryginalne podkreślenie narożnika ulic
wieżyczką wypiętrzoną ponad dachy. To do tej formy dopisał się Marconi projektując Hotel
Bristol, a charakterystyczne zaoblenie narożnika przyjął Hotel Europejski (1877) i dom kwa-
terunku wojskowego czyli „dom bez kantów” (1937).
Zburzyć budynku Pniewskiego już się nie da, przy braku walorów został ten nieszczęsny
obiekt zabytkiem, lecz aby powrócić do istotnych historycznych przesłanek kompozycyjnych,
trzeba powrotu kamienicy Beyera, pendant wielu form przestrzennych otoczenia. kamienica beyera. powrót
W istocie projekt ten wyrastając z przesłanek historycznych i przestrzennych prowadzi do
wypełnienia ważnego narożnika ulic Królewskiej i Krakowskiego Przedmieścia, obiektem
w historycznych liniach zabudowy z atrybutami kamienicy Beyera, będącego porządkują- Karol Beyer (1818-1877), fotograf i numizmatyk, „ojciec polskiej fotografii”.
cym przestrzeń sarkofagiem budynku Pniewskiego. Powstaje przez to nowoczesny obiekt
biurowy z częścią usług w parterze i podziemnym parkingiem. Znaczna, bo do rozmiarów
ponad 20 tys. m2 powierzchni użytkowej rozbudowa, obejmie pieczołowicie zachowaną
istniejącą strukturę „domu kopniętego” nakrytego przeziernym kostiumem, a także teren
parkingu terenowego w głębi.

Zabudowa historyczna śródmieścia Warszawy, bezwzględnie intensywna, nie pozostawiała

raczej miejsca na zieleń, ewenementem był fragment ogrodu na tyłach kamienicy Grodzic-
kiego, Krakowskie Przedmieście 7, któremu dedykowany jest projektowany dach zielony
z dwuspadowymi połaciami trawiastymi o geometrii dachów okolicznych.
Wyprostowanie fenomenu „domu kopniętego” i zagospodarowanie wyasfaltowanej po-
wierzchni parkingowej w sercu serca miasta, pozwoli na uporządkowanie rozsypanej w tym
miejscu przestrzeni Krakowskiego Przedmieścia, pozyskanie wartościowej powierzchni
biurowej dla administracji państwowej bez krzywd i zatarcia śladów historii.
Oddać Bogu co boskie, Konserwatorowi co cesarskie, a miastu choć smak kamienicy Beyera.

Rafał Szczepański, architekt

Warszawa, grudzień 2012
102
Muzeum Narodowe. Nowe Otwarcie.
Zmiany społeczne skutkujące multiplikacją odwiedzających jako funkcji dostępności, powszech-
ności i społecznych trendów oraz zmiany cywilizacyjne skutkujące marginalizacją tego, co jest
trudno dostępne (przede wszystkim multimedialnie i komunikacyjnie), odciskają swe piętno na
budowlach publicznych, a szczególnie na ich stosownie na miarę czasów zorganizowanych ze-
społach wejściowych. Niegdyś dogodnie skomunikowanych, eleganckich, nierzadko monumen-
talnych, dziś ciasnych, niegotowych na przyjęcie różnobarwnego tłumu z jego nowymi zwyczajami
i wymaganiami.
Do masy przybywających, niekoniecznie dam i gentelmanów, najszybciej przystosowały się lot-
niska i dworce kolejowe. W świecie powszechnej dostępności do tego standardu przystosować
się muszą inni. Zmywalne posadzki holi, automatyczne drzwi, kurtyny powietrzne, klimatyzacja,
niezniszczalne toalety, kamery i ochrona, napoje i batoniki. Nie ma odwrotu od europejskiego
krajobrazu powszechności.
Na współczesne standardy dostępu składają się nie tylko szerokie wejścia z dostępem dla osób
niepełnosprawnych, recepcje, stanowiska kasowe, ale i księgarnie z czytelnią, bary bistro, szybkie
szatnie, zespoły sanitarne, sale wystaw okolicznościowych i niezobowiązujących, dydaktycznych
czy autorskich. Dysponowanie aulą dla tysiącosobowego audytorium, salami wystawowymi
o powierzchni ponad 2000 m2, daje możliwości organizacji konferencji, aranżacji dużych wystaw
tematycznych, kuratorskich, gromadzących przedmioty z różnych rąk, prowadzi do zdolności
przyjęcia wielkiej wystawy skomponowanej gdzie indziej i gościnnie przeniesionej do Muzeum.
Jaki jest powód tak głębokiej odmiany w kierunku nowego wizerunku, nowej przestrzeni Nowego
Otwarcia? Na przyczyny tego stanu składają się nie tylko współczesne realia lokalizacyjne Muzeum,
zwielokrotnione potoki ruchu, tranzytowy charakter Mostu Poniatowskiego, a przez to zmarginalizo-
wanie dostępu kołowego, w tym autobusowego. Wspaniałe, ale dość ciasne wejście do Muzeum
zamiast dostępu otwartego, przestronnego i wygodnego staje się ograniczeniem. Niepowtarzalną
szansę utworzenia takiego dostępu dla Muzeum daje dogodnie skomunikowany zaułek al. 3 Maja
i parkowy stok Skarpy Warszawskiej opadającej do Powiśla.
Pomysły z rozbudową Muzeum na terenie parkowym w formie powtórzenia pawilonowego ukła-
du Tadeusza Tołwińskiego nie zmieniają zasadniczego problemu marginalizacji, nie rozwiązują
żadnego problemu prócz pozyskania powierzchni, a tak naprawdę nie prowadzą do ułatwienia
i mentalnej przebudowy dostępu, tylko ją komplikują.
Rezerwa terenowa na południe od istniejącego gmachu Muzeum niechby była i sprzedana za duże
pieniądze, choćby i developerom na funkcje mieszkalne, co pozwoliłoby sfinansować rozbudowę
Muzeum na wschód ku Powiślu.
Pozyskanie powierzchni w dziedzińcach między skrzydłami (3 sale ekspozycyjne o powierzchniach
po ponad 2000 m2 każda) nie jest głównym celem przecięcia wszystkich skrzydeł monumentalne-
go gmachu Muzeum amarantowym dachem. Nie jest też to rozwiązaniem problemu komunikacji
czy tranzytu powietrza wentylacyjnego. Wielki dach krystalizuje nową formę, spójną i organiczną
z gmachem historycznym, na którym się wspiera i który uczytelnia, ingerując w jego substan-
cję w minimalny sposób. Dach wywieszony na zbocze skarpy, a wcześniej na tereny obecnego
Muzeum Wojska Polskiego pozwala na organizację zgromadzeń, imprez, performansów, czy inny
rodzaj wystaw plenerowych. Natomiast przestrzeń pod mostem oraz w al. 3 Maja stwarza warunki
obsługi komunikacyjnej i parkingowej na niespotykaną w śródmieściu skalę.
Pozyskanie ponad 20 tys. m2 nowej powierzchni zrealizowanej we współczesnych standardach
technicznych i funkcjonalnych pozwoli „odetchnąć” budynkom historycznym i stanowić będzie
przepustkę do przyszłości.
Rafał Szczepański, architekt SARP
Warszawa, sierpień 2012
 103
Otwarcie Starego Miasta na Pragę Północ.
Rozwój społeczno-gospodarczy stołecznego miasta Warszawy od zawsze był zależny od
przeprawy na przeciwległe nabrzeża Wisły. Pierwszą stałą przeprawą historyczną przez nurt
królowej polskich rzek był drewniany most Zygmunta Augusta ukończony w 1573 r., po
którego zrębach przeniesiono ciężko chorego króla Zygmunta.
Wybór miejsca przeprawy podyktowany był stabilnym podłożem oraz zawężonym korytem
na szlaku ciągnących orszaków królewskich z Kresów Wschodnich na pola Woli, miejsca
wolnej elekcji.
Na tej historycznej trasie projektuje się współczesną kładkę rekreacyjną zwaną jagiellońską,
która otwiera Stare Miasto na Pragę Północ – Plac Hallera, integrującą ważne obszary miasta.
Zaproponowany plac reprezentacyjny na miejscu schowanej trasy Wybrzeża Gdańskiego,
nadaje temu miejscu wyjątkowy charakter autentycznego salonu Warszawy.
Zaproponowane rozwiązanie nie narusza uwarunkowań historycznych, wręcz przeciwnie,
nawiązuje do tamtych minionych odległych czasów, dając możliwość nieskrępowanego
dostępu ludności Warszawy do nabrzeży królowej rzek.
Ukształtowany poza placem w zieleni istniejącej i projektowanej teren, stanowi miejsce
do odpoczynku i spacerów wzdłuż alejek i strumyku wodnego, połączonego z istnieją-
cym sztucznym basenem, usytuowanym wzdłuż istniejącej ul. Rybaki. Istniejąca ul. Bugaj
z aleją spacerową Rybaki przejmą funkcję ciągu pieszo-jezdnego, który dotychczas pełniła
ul. Boleść.
Ulica ta jako główny ciąg spacerowy z placem reprezentacyjnym tworzą „Salon Warszawy”.
Koncepcja założenia teatru letniego z amfiteatrem w połączeniu z istniejącym budynkiem bram-
nym „Stara Prochownia”, podkreślają wyjątkowe piękno tego historycznego miejsca, a z którym
miasto tak się okrutnie obeszło zamieniając je w przeszłości na wysypisko śmieci.
Drugi plac na krzyżujących się rozdrożach stanowi bezpośrednie łączenie Starego z Nowym
Miastem ulicami Brzozową i Starą.
Przyjęta konstrukcja wsporcza kładki w postaci lin i pylonów, których wysokość jest mniejsza
od historycznej zabudowy o około 35 m, nie stanowi dla niej konkurencji.
Konstrukcja dębowej kładki zawieszona na stalowych linach, które są praktycznie niewi-
doczne, jest rozwiązaniem prawie optymalnym. Każda nie wisząca konstrukcja kładki, która
nie może mieć podpór w dnie Wisły będzie masywniejsza od zaproponowanej i będzie
przesłaniać widok Starego Miasta swoim powiększonym gabarytem.
Istniejącą zieleń wysoką pozostawia się w stanie dotychczasowym, jedynie tę, którą swym
zasięgiem obejmować będzie plac reprezentacyjny przeniesie się we właściwe miejsca.
Pełne zagłębienie Wisłostrady w rejonie kładki będzie na długości tylko 120 m, dalsze jej
pochyłe odcinki będą przebiegać w otwartym skarpowanym wykopie na długości po ~ INTEGRACJA MIASTA WARSZAWY
100 m z każdej jej strony.
Należy liczyć się z tym, iż w przyszłości Wisłostrada zostanie schowana pod pow. terenu, Opracował arch. Józef Heliński
tak jak to ma miejsce przy Moście Świętokrzyskim – Centrum Kopernik, także na fragmencie Warszawa, 28 stycznia 2013 r.
Starego i Nowego Miasta.
Przyjęte rozwiązanie zagospodarowania koryta Wisły w mieście stołecznym pod względem
funkcjonalno-użytkowym spełnia oczekiwania ludności Warszawy do godziwego, taniego
codziennego wypoczynku.
Nie narusza warunków zrównoważonego rozwoju, pozostawia dolinę Wisły przyrodzie i czło-
wiekowi.
Szersze ujęcie uwarunkowań historycznych od początku dziejów miasta do chwili wybudo-
wania kładki – mostu jagiellońskiego, uzasadnione jest tym, iż w minionych okresach Wisła
stanowiła podstawę życia i obronności ludności nad nią osiedlonej, obecnie przy ułatwionym
dostępie do żywności z jej żywicielki człowiek uczynił kanał ściekowy.
Wisła żywiła i broniła ludność, może jej bronić dalej, pod jednym warunkiem – człowiek
musi traktować Wisłę tak, jakby chciał, żeby jego traktowano. Ciągi pieszo-rekreacyjne
z kładką jagiellońską są takim rozwiązaniem.
 105

MIASTO spoŁeczne
Warszawa
Dyskusje o jakości naszej przestrzeni publicznej
rozpalają zarówno środowiska profesjonalnie
zajmujące się kształtowaniem przestrzeni, jak
i jej codziennych użytkowników. Do ożywienia
tej dyskusji przyczyniają się projekty społeczne
realizowane w przestrzeni publicznej, tworzące
rodzaj platformy do wymiany myśli między jej
twórcami a użytkownikami. Autorzy tych pro-
jektów w niekonwencjonalny sposób starają
się skłonić nas do refleksji nad otoczeniem tak,
aby ze zwykłej przestrzeni uczynić „naszą prze-
strzeń”.
Nawiązując do kulinarnej terminologii z po-
pularnych dzisiaj telewizyjnych programów
kucharskich, tak jak przyprawy nadają smak
całej potrawie, tak projekty te, często niewiel-
kie w porównaniu do skali otoczenia, potrafią
nadać przestrzeni nową lub przywrócić utraco-
ną wartość. Prostymi środkami z indyferentnej
przestrzeni potrafią wyczarować nowe „magicz-
ne miejsca” na mapie stolicy angażując w te
działania mieszkańców Warszawy.

Marcin Górski
 107

europan EUROPAN jest europejskim konkur-

sem przeznaczonym dla architektów
i urbanistów, którzy nie ukończy-
li 40  lat, organizowany w cyklach
dwuletnich przez federację Europan
Europe.
Jego pierwsza edycja odbyła się
w roku 1988 roku, stając się ocze-
kiwanym wsparciem dla młodych
ludzi starających się odnaleźć we
wciąż zmieniającej się zawodowej
rzeczywistości. Uczestnicy starają
się rozwiązać stawiane im zadania,
które dotyczą problematyki związanej
z MIASTEM jako miejscem przezna-
czonym do mieszkania, pracy i wy-
poczynku.
Kształtowanie nowej przestrzeni miej-
skiej oraz poszukiwanie awangar-
dowych, innowacyjnych rozwiązań
w projektowaniu budowli architek-
tonicznych, a także podejmowanie
konstruktywnego dialogu organiza-
torów, uczestników, decydentów i in-
westorów, należy do podstawowych
zadań jakim muszą sprostać wszyst-
kie zespoły projektantów.
Społeczność kontra indywidualizm,
tradycja kontra nowoczesność, to ha-
sła podstawowe do których zawsze
odwołuje się EUROPAN.
Ważnym aspektem, na który kładzie
się nacisk jest ekologia i promowanie
polityki zrównoważonego rozwoju.
EUROPAN na stałe wpisał się w pej-
zaż architektonicznej rywalizacji jako
największy i najbardziej rozpo-
wszechniony Konkurs Idei.
Polska przystąpiła do federacji Euro-
pan w 2006 roku, zgłaszając do 9.
sesji konkursu teren Czyste położony
na warszawskiej Woli.

Tegoroczna, 12. edycja, w Polsce ma

swoją lokalizację w Warszawie, na te-
renach Osiedla Za Żelazną Bramą.
Zapraszamy do wzięcia udziału.
Informacje na www.europan.com.pl
108

instalacja artystyczna M3
Lokalizacja: Dolinka Służewiecka
Autorzy projektu: arch. Marlena Happach, arch. Marek Happach,
arch. Iwo K´sy, arch. Dominika Tomaszewska
Inwestor: Stowarzyszenie na rzecz poprawy środowiska
mieszkalnego Odblokuj
Data powstania projektu architektonicznego: 2011 • Realizacja: 2011

Kubatura całkowita: 168 m 3; Powierzchnia całkowita: 53,5 m 2;

1 kondygnacja

Projekt M3 został zrealizowany na terenie Doliny Służewieckiej – pasa

zieleni na skraju osiedla z lat 70-tych. Na tym zaniedbanym, bezpośred-
nio sąsiadującym z blokowiskiem terenie wciąż widać ślady przeszłości
– pozostałości po polach i sadach, fragmenty fundamentów i ostatnie
opuszczone zagrody odbiegające skalą od otaczającej zabudowy.

Projekt M3 to platforma działań i interwencji artystycznych oraz projek-

towych wykorzystujących kulturę do integracji tkanki miasta. Propono-
wane eksperymenty z formami przestrzennymi sprzyjały refleksji o styku
miasta i natury, miały dać impuls do przemiany przestrzeni i wpłynąć
na zmianę jej percepcji przez użytkowników. Struktura platformy M3
gościła w przestrzeni Doliny Służewieckiej przez okres 4 tygodni.

Założeniem projektu było symboliczne przeniesienie typowego dla

osiedla Służew nad Dolinką mieszkania M3 w przestrzeń publiczną.
Zetknięcie natury z regularnym typowym rzutem piętra i mieszkania M3
miało na celu sprowokowanie refleksji nad sposobami zamieszkiwania
i korzystania z przestrzeni w mieście. Jest sposobem postawienia py-
tania o tożsamość miejsca i elementy, które ją budują.

Oprócz struktury M3, która stałą się bazą dla projektu, ważnym elemen-
tem akcji były interwencje w przestrzeni. Jednym z celów projektu było
stworzenie miejsca relaksu w mieście. W M3 znalazło się miejsce na
dyskusje, wymianę myśli, warsztaty, wykłady, wystawy, pokazy filmów,
ale także na czytanie książki, którą ktoś przyniósł do spontanicznej bi-
blioteki utworzonej w salonie mieszkania, uprawianie kawałka swojego
ogródka czy leżenie w hamaku.
Projekt platformy M3 umożliwił mieszkańcom kontakt ze sztuką w ży-
ciu codziennym, podczas spaceru, w drodze do pracy, po zakupy,
w trakcie przejażdżki rowerowej. Wśród działań znalazły się czasowe
interwencje architektoniczne i projektowe (m.in. siedziska, platformy
widokowe, rzeźby), wystawy dotyczące architektury i założenia urba-
nistycznego otaczającego Dolinę Służewiecką, portrety mieszkań
i mieszkańców, film krótkometrażowy o Dolinie i osiedlu oraz warsztaty
architektoniczne, plastyczne, kulinarne i pokazy filmów.

W programie znalazły się aktywności dla wszystkich grup wiekowych

użytkowników, także dla dzieci oraz seniorów. Do współtworzenia pro-
gramu i działań zaprosiliśmy mieszkańców, aktywne instytucje i orga-
nizacje społeczne, a także samorząd lokalny.
 109

fot. magdalena muna

fot. magdalena muna

fot. magdalena muna

www.odblokuj.pl
110

tymczasowa
instalacja artystyczna M4
Lokalizacja: park im. Zasława Malickiego, Rakowiec, Ochota
Autorzy projektu: arch. Marlena Happach, arch. Marek Happach
Autor konstrukcji: inż. Daniel Przybyłek
Inwestor: Stowarzyszenie na rzecz poprawy środowiska
mieszkalnego Odblokuj

Projekt architektoniczny: 2012 • Realizacja: 2012 • Kubatura całkowita:

201,5 m3 • Powierzchnia całkowita: 79,8 m2 • 3 kondygnacje nadziemne

Założenia autorskie projektu

Pozornie typowe osiedle niewysokich bloków kryje wewnątrz wiele
niespodzianek. O kształcie Rakowca zdecydował udział w jego pla-
nowaniu wybitnych osobowości swoich czasów – Heleny i Szymona
Syrkusów, Zasława Malickiego, Zofii i Oskara Hansenów.

O wartości powstałej przestrzeni świadczy nie tylko zainteresowanie

teoretyków, ale życie mieszkańców osiedla, o każdej porze dnia odwie-
dzających park z malowniczym stawem, wokół którego rozlokowane
jest osiedle. M4 to cykl wydarzeń, które miały przypomnieć o walorach
tego miejsca, ale i pobudzić dyskusję o dzisiejszym kształcie Rakowca,
o problemach jego mieszkańców i możliwościach rozwoju.

Bazą projektu była drewniana struktura w parku im. Zasława Malic-

kiego, ustawiona tuż obok Domu Kultury Rakowiec. Zestaw modułów,
inspirowany był teorią dzieła otwartego Oskara Hansena. Forma ele-
mentów była nawiązaniem do niezrealizowanego projektu Muzeum
Sztuki Nowoczesnej Oskara Hansena z 1966 roku w Skopje. Zasada
projektu, podobnie jak wcześniejszy projekt rozbudowy warszawskiej
Zachęty, opierał się na stropach-platformach, na i pod którymi prezen-
towano sztukę bez narzucania jej formalnych ram muzeum.

Wokół struktury zorganizowaliśmy wystawy, akcje i warsztaty, na które

zaprosiliśmy mieszkańców osiedla, ale też wszystkich warszawiaków.
Warto czasem zboczyć z typowych turystycznych tras i wspólnie prze-
konać się o potencjale zwykłych/niezwykłych miejsc, o których niewiele
wiemy chociaż to tu mieszkamy i żyjemy.

M4 to nie tylko refleksja nad przeszłością i walorami osiedla, ale przede

wszystkim pole do działania. Zaproszeni do udziału w projekcie arty-
ści – architekci, rzeźbiarze, graficy, filmowcy, muzycy – zaproponowali
instalacje powiązane z osiedlowymi problemami.
 111

www.odblokuj.pl
112

miejska
rzeźba wodna
Miejsce: pawilon zdroju oligoceńskiego, ul. Furmańska 14, Mariensztat
Projekt: Ewa Rudnicka
 ealizacja: Mariusz Maciejewski i zespół
R
Aranżacja zieleni: Kwiatkibratki
Czas trwania: 3.08-30.09.2012, w godzinach otwarcia zdroju
Miejska Rzeźba Wodna przekształciła pawilon zdroju oligoceńskiego
na warszawskim Mariensztacie w otwarte miejsce spotkań, dyskusji,
wykładów, pokazów filmów, dancingów i warsztatów. Instalacja wyko-
rzystała sieć darmowych punktów dostępu do wody pitnej, istniejącą
w Warszawie od ponad 100 lat. Zdroje są czynne siedem dni w tygo-
dniu, a dostęp do nich mają wszyscy mieszkańcy. 
Woda oligoceńska to miejski ewenement architektoniczny i geologicz-
ny. Dostęp do zdrojów jest bezpłatny i otwarty. W Warszawie w prze-
ciągu 100 lat eksploatacji wód artezyjskich odwiercono ponad 200
studni. Uzyskiwana w ten sposób woda wykorzystana jest nie tylko
przez mieszkańców miasta, lecz w przeszłości odegrała dużą rolę
w rozwoju warszawskiego przemysłu. Pierwsza studnia artezyjska,
która została odwiercona w 1896 r., dostarczała wodę do Składów
Monopolu Spirytusowego przy ulicy Ząbkowskiej, a w czasie wojny
zaopatrywała całą dzielnicę.
Mariensztat to jedno z najmniejszych osiedli mieszkaniowych w War-
szawie, wybudowane w latach 1948-1949 według projektu zespołu
architektów pod przewodnictwem Zygmunta Stępińskiego i Józefa
Sigalina. Urokliwy wygląd Mariensztatu nawiązuje do małomiastecz-
kowej zabudowy XVIII-wiecznej. Budowa osiedla oraz znajdującej się
nieopodal trasy Wschód-Zachód stanowiły sztandarowe inwestycje
powojennej odbudowy Warszawy. 
Ewa Rudnicka – absolwentka Ecóle Nationale Supériure d’Architecture
Paris la Villette zaangażowana w interdyscyplinarne projekty rozwoju
miasta we Francji i w Polsce. Zajmuje się projektowaniem i propago-
waniem prospołecznych i artystycznych działań w przestrzeni miejskiej.
Współpracuje z grupami architektonicznymi takimi, jak Raumlabor Ber-
lin czy EXYZT z Paryża, jak również ze Stowarzyszeniem Architektów
Polskich. Współtwórczyni wraz z francuskim kolektywem architektów
EXYZT instalacji UFO, zrealizowanej latem 2011 roku na placu Na Roz-
drożu w Warszawie.
Projekt Miejska Rzeźba Wodna był realizowany przez Fundację Bęc
Zmiana dzięki dotacji otrzymanej z Urzędu m.st. Warszawy.
Współpraca: Filmoteka Narodowa, Kolektyw Syrena, Kwiatkibratki,
Solec 44, Stowarzyszenie Mieszkańców Mariensztatu, Studio Filmowe
KADR, Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.
www.woda-warszawa.pl

Fotografie Ewa Dyszlewicz

 113

UFO
Unexpected Fountain Occupation
Czym jest UFO?
To interaktywna międzynarodowa instalacja architektoniczna, która
osiadła w środku lata 2011 na pl. Na Rozdrożu, wyjątkowej części
stolicy, bo na jednej z osi historycznych miasta.
Wylądowała w miejscu, jak dotąd niewykorzystywanej fontanny, znaj-
dującej się między alejami prowadzącymi do głównych parków miej-
skich. Wewnątrz  konstrukcji znajdowały się m.in. kawiarnia i pokoje
dla artystów oraz rezydentów. Ponadto wokół pierścienia fontanny (wy-
pełnionej oczyszczoną, filtrowaną wodą) pojawiło się molo, na którym
mieszkańcy i przechodnie w czasie upału chronili się przed słońcem.
Jednak najważniejszym miejscem obiektu była przestrzeń. Codziennie,
od początku lipca do końca sierpnia, instalacja pełniła funkcję centrum
kultury. W programie: multimedialne warsztaty, koncerty, zajęcia spor-
towe, filmowe, teatralne.
Chcieliśmy, aby wydarzenia, które odbyły się na terenie UFO pokazały
nowe oblicze stołecznego Śródmieścia, przekształcając je w miejsce
pełne życia i kultury.
Skàd przyleciało UFO?
Po doświadczeniu z akcją „Metavilla” (przedsięwzięcie zrealizowane
dla Pawilonu Francuskiego podczas Biennale Architektury w Wenecji
w 2006 roku) popularny francuski kolektyw Exyzt postanowił konty-
nuować ideę projektu w Warszawie. Architekci wnieśli do Warszawy
coś co w naszym kraju było jeszcze nieznane, a na Zachodzie bardzo
popularne – tymczasową, autokonstrukcyjną architekturę.
fot. michał grabiec Już samym wydarzeniem wartym zobaczenia był proces tworzenia
UFO, które powstało w ciągu dwóch tygodni.
Znakiem rozpoznawczym kolektywu jest to, że w miejscu w którym się
pojawia zwykle nie mówi w języku lokalnych artystów. Metody porozu-
mienia między nimi powstają w trakcie budowania obiektu. Wspólna
praca staje się ich językiem.
Poza tym wokół projektów grupy tworzy się niezwykła otoczka, tymcza-
sowa więź z mieszkańcami. Np. w Madrycie, gdzie kolektyw realizował
projekt „City Island”, do tworzenia konstrukcji włączyła się zarówno
młodzież, jak i dziadkowie z wnukami oraz pobliskie wspólnoty lokalne.
W Warszawie stało się podobnie.
Realizacją projektu UFO zajęła się architekt Ewa Rudnicka (ani-
fot. sławomir klimowski matorka kultury, członek SARPu, absolwentka paryskiej uczelni Ecóle
Nationale Supérieure d’Architecture de Paris La Villette) i Fundacja Vle-
p(v)net. Organizatorzy akcji znani są z działań wspierających kulturę
Projekt ten został nagrodzony wizualną i propagowania sztuki w przestrzeni miejskiej.
przez czytelników „Co jest grane”,
Partnerzy przedsięwzięcia: Urząd m.st. Warszawy – Europejska Stolica
dodatku do warszawskiej
Kultury 2016, Centrum Komunikacji Społecznej, Ambasada Francji oraz
„Gazety Wyborczej”, nagrodą
Ambasada Królestwa Niderlandów, Instytut Nitro.
„Wdechy” jako wydarzenie
roku 2011.
114

KSZTAŁTOWANIE przestrzeni
Program powszechnej edukacji „To jest moja droga do szkoły. Codziennie idę tą ulicą, ale wielu rzeczy nie zauwa-
żyłam. Dopiero teraz widzę, że każda latarnia jest tu inna, a fragment chodnika
architektonicznej dla szkół prowadzi donikąd... może kiedyś był tu przystanek, ale teraz nie ma nic.” – mówi
ponadpodstawowych jedna z uczennic.
Program powstał z inicjatywy Izby Architektów
Rzeczpospolitej Polskiej.
Głównym celem projektu jest przeprowadzenie nowatorskiego pilotażu Zdjęcia:
edukacyjnego – programu edukacji architektonicznej w 13. szkołach na 1, 3. Gimnazjum im. Sempołowskiej w Warszawie
terenie całej Polski. Akcja ruszyła na poczatku 2013 roku. fot. K. Domagalska

Projekt skierowany jest do uczniów i nauczycieli zainteresowanych wdra- 2. Gimnazjum im. Jana Pawła II w Łęczycy
fot. R. Wasiak
żaniem edukacji przestrzennej i architektonicznej w ramach programów
szkolnych lub autorskich. Zakłada m.in. poznanie podstawowych pojęć
z zakresu kształtowania przestrzeni, budowanie świadomości społecznej,
naukę identyfikacji z miejscem zamieszkania, wzbudzanie świadomo-
ści wpływania na losy własne i bliskiego otoczenia. A także rozwijanie
w uczniach kreatywności i twórczego myślenia, wrażliwości na jakość
otaczającej ich przestrzeni oraz pogłębienie wiedzy na temat krajobrazu
kulturowego, zabytków i architektury regionalnej.

Program składa się z 3. modułów, każdy zawiera 10 jednostek lekcyj-

nych. I. „Mój Dom” – uczniowie zapoznają się z założeniami i termino-
logią związaną z projektowaniem i budowaniem domów. II. „Dzielnica,
Wieś, Miasto, Metropolia” – opracowany dla zbadania charakteru po-
szczególnych społeczności. Celem jest doprowadzenie do rozważań
na temat początków założenia przestrzennego i rozwoju społeczności
od zamierzchłych czasów do dziś, z uwzględnieniem przyszłego rozwo-
ju miasta. Badana jest przestrzeń architektoniczna, kwestie związane 1
z ochroną zabudowań oraz strategie rozwoju w przyszłości. III. „Historia
architektury” – pomoże uczniom w poznaniu stylów architektonicznych.
Jednym z założeń programu jest przeprowadzenie cyklu lekcji opartych
na konkretnym przykładzie średniej wielkości miasta lub dzielnicy dużego
miasta, z tradycją i ciągłością historyczną oraz współczesnymi perspek-
tywami rozwoju. W Warszawie idealnym miejscem pod względem archi-
tektonicznym, urbanistycznym i historycznym do przeprowadzenia pro-
jektu, okazał się Żoliborz. Organizacjà pozarzàdowà, współpracujàcà
z programem jest Fundacja Młodej Kultury Hopsiup Project.
Prace nad adaptacją projektu i pilotażem w wybranych szkołach prowa- 2 3
dzi Krajowa Rada Izby Architektów i powołany w tym celu Zespół d.s.
Edukacji Dzieci i Młodzieży. Izba pomaga nauczycielom przeprowadzać
Szkoły biorące udział w pilotażu:
lekcje, dostosowywać scenariusze do indywidualnych i lokalnych po-
1. Zespół Szkół nr 53, 53 Gimnazjum Dwujęzyczne im. Stefanii Sempołowskiej, Warszawa
trzeb, przydzielając każdej ze szkół koordynatora-architekta.
2.  Gimnazjum Publiczne nr 73 im. Jerzego H. Wagnera, Warszawa 3. Zespół Szkół
Pomysł zaczerpnięty z irlandzkiego pierwowzoru pt. „Shaping Space”, Ogólnokształcących, Gimnazjum Dwujęzyczne i Liceum Ogólnokształcące, Śrem 4. III Liceum
opracowanego przez The Royal Institute of The Architects of Ireland, Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida, Zamość 5. Tynieckie Gimnazjum Społeczne,
w 2002 roku przyjęty do stosowania w szkołach średnich. Polska wersja Kraków 6. V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego, Kraków 7. Gimnazjum
programu jest zgodna z Podstawą Programową obowiązującą w polskim nr 7 w Lublinie 8. XXIII Liceum Ogólnokształcące im. Nauczycieli Tajnego Nauczania, Lublin
szkolnictwie. 9. Prywatne Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi, Lublin 10. Zespół Szkół nr 11,
www.izbaarchitektow.pl Gimnazjum nr 12, Lublin 11. Zespół Szkół nr 11 w Lublinie: VII Liceum Ogólnokształcące im.
Marii Konopnickiej, Lublin 12. IX Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika, Lublin
13. Gimnazjum im. Jana Pawła II, Łęczyca
 115

FONTANNA inaczej

Organizatorem projektu jest Stowarzyszenie

„Z Siedzibà w Warszawie” i „Biuro Projektów”

W projekcie udział wzięli: Maria Rauch, Tomasz Żemojcin, Wojciech

Węgrzyński, Paweł Heppner, Edyta Ołdak, Pani Jurek,
Monika Osinkowska, Kinga Wołujewicz.

Projekt „Fontanna Inaczej” to konsultacje społeczne, warsztaty i reali-

zacja w przestrzeni miejskiej. Był naszą propozycją na przypomnienie
dawnej fontanny mieszczącej się na jednym z bielańskich podwórek
(róg ulicy Żeromskiego i Reymonta), która z racji oszczędności została
zamknięta w latach 80-tych. Fontanna skupiała życie podwórkowe,
dostarczała wrażeń i wyróżniała podwórko z innych w okolicy.

Poprzez warsztaty z dziećmi, rozmowy z mieszkańcami, którzy fontan-

nę pamiętają, powstały nowe pomysły na zagospodarowanie pustego
po niej miejsca. Zadaniem dzieci było stworzenie makiet z materiałów
recyklingowych, na których przedstawiły swoje pomysły na fontannę.
Umieszczaliśmy je na specjalnie przygotowanej makiecie podwórka
(w skali 1:100). Przełożenie pomysłów młodych projektantów na realny
projekt wykonawczy był możliwy dzięki udziałowi zaproszonych gości
– architektów i artystów.

Podczas warsztatów nakłanialiśmy dzieci do znalezienia innej niż wo-

dotrysk formuły na fontannę. Powstały pomysły na fontannę muzyki,
światła, kształtów, wspomnień. Finalnie stworzyliśmy projekt instalacji
artystycznej, która pełniła rolę fotoplastikonu.
W tworzenie „nowej fontanny” zaangażowali się mieszkańcy podwórka,
w tym osoby starsze, które doskonale ją pamiętały. Wydarzeniu towa-
rzyszył pokaz starych fotografii z prywatnych archiwów, udostępnionych
przez mieszkańców.

Projekt został dofinansowany ze środków Urzędu m.st. Warszawy.

www.fontanna.wwarszawie.org.pl
116

KONKURS NA INSCENIZACJĘ PRZESTRZENNĄ

przed Teatrem Powszechnym im. Zygmunta Hübnera
dla studentów l roku Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
Zadaniem konkursowym było stworzenie przed wejściem głównym do budynku Teatru Powszechnego
inscenizacji o dowolnej formie, umożliwiającej umieszczenie informacji o aktualnej działalności Teatru Powszechnego.
Przyjęte kryteria oceny prac konkursowych:
nie ingerowanie w bryłę budynku i nie zasłanianie jej,
czytelne „prowadzenie” do wejścia głównego teatru i uwzględnienie wszystkich kierunków dojść,
czytelny sygnał „istnienia” teatru w skali urbanistycznej skrzyżowania al. Zielenieckiej i ulic Targowej/Grochowskiej,
uporządkowanie urbanistyczne przed teatrem – stworzenie nowej wartości – przedłużenie atmosfery teatru
w miejskiej przestrzeni publicznej,
stworzenie „placu” przed wejściem do teatru – przestrzeń powiększająca istniejący hall główny – „forum” spotkań
dla widzów, możliwość aranżacji reżyserowanych spotkań, prosta, czytelna forma, łatwa w realizacji,
możliwość czytelnego zamieszczania informacji o bieżącej działalności teatru i jego historii,
inscenizacja widoczna w dzień i w nocy.

Jury konkursu w składzie:

Paulina Holtz, Robert Gliński, Wojciech Hermanowicz, Maciej Karpiński, Krzysztof Rudziński
i Witold Szymanik postanowiło nie przyznawać pierwszej nagrody.
II nagroda – Joanna Mudrowska i Joanna Woźniak.
Dwie równorzędne 3. nagrody:
Ewelina Kuczera i Mikołaj Strug
Aleksandra Łukasiak i Patryk Bieg.
Konkurs zorganizowano dzięki współpracy Teatru Powszechnego i Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
Opiekę nad powstającymi projektami sprawowali wykładowcy Wydziału: dr inż. arch. Anna Wierzbicka,
arch. Piotr Bujnowski oraz arch. Witold Andrzej Orzechowski.
Fundatorzy nagród:
WSC Witold Szymanik i S-ka Sp. z o.o. Graphisoft Center Poland (autoryzowany dystrybutor ArchiCAD
i przedstawiciel firmy Graphisoft w Polsce)
Teart Powszechny
 117

II nagroda
Joanna Mudrowska,
Joanna Woźniak
Projekt inscenizacji przestrzennej jest zobra-
zowaniem idei – „serce” ze światła, symboli-
zującej ukryte, prawdziwe piękno wypływają-
ce z wnętrza. Elegancka, prosta forma i snop
jasności zachęca i wzbudza zaciekawienie,
po czym prowadzi w stronę wejścia do bu-
dynku. Idąc pomiędzy widocznymi z daleka
gładkimi panelami, w otoczeniu informacji
jesteśmy członkami wydarzenia – możemy
poznać tam to, co tworzy teatr – prawdziwą
historię i ludzi z nim związanych.
118

III nagroda
Ewelina Kuczera,
Mikołaj Strug
Instalacja inspirowana jest opadającą
kurtyną. Wykonana jest z barwionej stali
nierdzewnej i podświetlana technologią LED.
Zamknięte panele zrobione z przezroczystego
tworzywa sztucznego zostały zamontowane
w celu przedstawienia bieżącego repertuaru
oraz informacji o historii teatru. Forma
instalacji ze względu na swoją zróżnicowaną
strukturę i przewagę otwartych paneli nad
zamkniętymi, sprawia wrażenie lekkości,
zachęca przechodnia do przejścia pod
kurtyną teatru i zapoznania się z repertuarem.

elewacja 1

elewacja 2 RZUT
 119

III nagroda
Aleksandra Łukasiak,
Patryk Bieg

Instalacja w formie dynamicznej wstęgi

organizującej przestrzeń placu pozwala na
czytelny przekaz informacji umieszczonych
w jej pionowych płaszczyznach.
… i znów od wydania ubiegłorocznego katalogu mury
warszawskiej uczelni architektury opuściło kolejnych
kilkudziesięciu młodych architektów. W katalogu pre-
zentowanych jest 10, wytypowanych przez komisję
składająca się z nauczycieli akademickich i przedsta-
wicieli OW SARP, „warszawskich” prac magisterskich
obronionych na Wydziale Architektury PW w 2012 roku.
Wśród prac aż połowa prezentuje problemy związane
z warszawską Pragą. Pięcioosobowy zespół wziął na
warsztat problem społeczny gentryfikacji, oznaczający
gwałtowną zmianę charakteru części miasta i napływu
ludności o wyższym statusie ekonomicznym. Rzadko
zdarza się, aby prace magisterskie opracowywane były
w zespole. Dlatego cieszy fakt, że w obliczu ważkiego
tematu młodzi architekci potrafią się zjednoczyć i mimo
indywidualnego wyrazu estetycznego, wspólnie zmie-
rzyć się z problemem.
Wymiar społeczny, edukacyjny architektury poruszo-
ny jest także w aż dwóch pracach związanych kształ-
towaniem obiektów dla edukacji architektonicznej.
Tu też młodzi architekci zwracają uwagę na potrzebę
kształtowania przestrzeni sprzyjającej organizacji pracy
w zespole.
Po raz pierwszy prezentowane są też w katalogu dwie
prace wykonane w powołanej na Wydziale przed dwo-
ma laty specjalności anglojęzycznej Architecture for
Society of Knowledge.

Marcin Górski
Jan rubel promotor prof. nzw. dr hab. inż arch. Joanna Giecewicz 123

tożsamość architektoniczna warszawy

podstawą nowych form rozwoju

Projekt jest refleksją nad warszawską tkanką miejską i potencjałem istnieją-

cych struktur w kontekście przyszłej ewolucji stylu życia. Jest również próbą
znalezienia metody uzupełniania zabudowy w pełnej zgodzie z historycznym
i obecnym charakterem miasta.
Podstawowym założeniem jest nie negowanie istniejącego (nie)ładu prze-
strzennego, lecz wskazanie jego unikalnych walorów. Praca stara się udo-
wodnić, iż Warszawa posiada wszelkie predyspozycje, aby stać się przyjaznym
użytkownikowi zdrowym organizmem miejskim, zdolnym konkurować i wy-
grywać walkę o mieszkańca z każdą europejską metropolią. Ogromne zróż-
nicowanie form i ich wzajemne przemieszanie jest kluczem w tym wyścigu.
Na bazie istniejących typów architektonicznych stworzone zostały ich po-
chodne, o zredefiniowanej funkcji i roli pełnionej w organizmie miejskim.
Wyróżnione zostały 3 główne grupy - pochodne XIX- wiecznej zabudowy ka-
mienicznej oraz wczesnego i późnego modernizmu, którym kolejno przypisane
zostały role: koncentracja, tworzenie bariery, podkreślenie szlaku. Tym samym
znaczna różnorodność form architektonicznych obecnych w krajobrazie miasta
zostaje obrócona w zaletę.
Owe pochodne stają się narzędziami urbanistycznymi, których użycie we
właściwym miejscu wspomaga funkcjonowanie tkanki, uwidaczniając często
skrywane walory. Nowopowstałe typy stanowią medium zwiększające czytel-
ność przestrzeni oraz natężenie aktywności publicznych.
Dodatkowym aspektem jest sprzężenie zwrotne - zaprojektowane obiekty zaczy-
nają świadczyć o potencjale typów, na bazie których powstały. Nowa architektura
staje się elementem pobudzającym wyobraźnię użytkowników w stosunku do
przestrzeni, w której na co dzień funkcjonują. Jest to rewitalizacja, w której nie
chodzi bezpośrednio o fizyczną poprawę wyglądu, lecz o mentalną zmianę spo-
sobu postrzegania wielu elementów warszawskiego krajobrazu przez jej miesz-
kańców. Stworzona zostaje biblioteka pomysłów, z której każda wspólnota może
prostymi metodami przenosić wzorce na swoje własne podwórko.
124 ryszard czarnecki
przekształcenia terenów
kolejowych w warszawie
na przykładzie okolic
dworca warszawa główna
Projekt ma na celu przedstawienie możliwości zagospodarowa-
nia terenów kolejowych i pokolejowych przy dworcu Warszawa
Główna. Lokalizację wybrano ze względu na nieuporządkowaną
sytuację urbanistyczno-architektoniczną na placu Zawiszy, a także
wartość historyczną tych terenów. Rola placu Zawiszy w kształto-
waniu warszawskiej tkanki urbanistycznej nigdy nie została w pełni
wykorzystana. Muzeum Kolejnictwa jako dawny budynek kolejowy
nie jest postrzegany jako obiekt użyteczności publicznej. Brakuje
przy nim przestrzeni reprezentacyjnej przed wejściem głównym
oraz powiązania z placem. Charakter budynków muzealnych, to-
rowisk i układu ulic narzuca liniową kompozycję zabudowy na osi
wschód-zachód. Zaprojektowane założenie łączy Wolę i Ochotę,
promotor dr inż. arch. Ewa Pachowska
poprzez zastosowanie licznych przejść pieszych i obiektów
przechodzących ponad drogami i torowiskami. Zabudowa tworzy
przestrzeń nowego placu.
W celu stworzenia przestrzeni publicznej przy rondzie na placu
Zawiszy oraz usprawnienia ruchu, został zmieniony układ ko-
munikacyjny Al. Jerozolimskich. Dało to możliwość stworzenia
czytelnej przestrzeni placu z dominantą wysokościową na za-
mknięciu Alej od strony centrum. Plac otoczony jest zabudową,
posiadającą cechy architektury przemysłowej i kolejowej. Wzdłuż
Al. Jerozolimskich powstał ciąg pieszy, łączący się z „zielonym”
dachem – kładką wychodzącą z poziomu terenu nad budynkiem
usługowo-handlowym. We wnętrzu budynku oprócz usług, sportu
i handlu znajduje się dwupoziomowy parking i jezdnia będąca
połączeniem ulicy Przyokopowej z Al. Jerozolimskimi. Ukształ-
towanie budynku miało zapewnić możliwość ruchu pociągów na
torach prowadzących do Muzeum Kolejnictwa. Zaprojektowano
zadaszenie obejmujące obecne obiekty muzealne wraz z peronami
służącymi do ekspozycji taboru. Jako uzupełnienie funkcji na ob-
szarze zaprojektowano także zabudowę mieszkaniową z usługami
w parterach, nawiązującą skalą i architekturą do powstającego
projektu „19 dzielnica” przy ul. Kolejowej.
Projektowane obiekty podkreślają kolejowy charakter miejsca
poprzez wyraz architektoniczny oraz zachowanie zabytków znaj-
dujących się na jego terenie.
 paweł Łaguna promotor dr hab. arch. Jan Słyk 125

ergonomiczne uwarunkowania w architekturze.

międzywydziałowy instytut badań architektonicznych

Przedmiotem pracy jest analiza wpływu ergonomii na kształtowanie przestrzeni i jej elementów.
Ergonomia w swych założeniach jest nauką interdyscyplinarną. Rewolucja informacyjna, wspoma-
gana dynamicznym rozwojem technologii informatycznych otworzyła szeroki wachlarz możliwości
stawiając jednocześnie nowe wyzwania przed projektantami.
Celem zadania projektowego jest implementacja wniosków pracy teoretycznej w projekcie obiektu ba-
dawczo-warsztatowego dla Politechniki Warszawskiej. Przy ścisłej współpracy z Wydziałem Architek-
tury oraz innymi specjalizacjami zaangażowanymi w proces projektowy, obiekt taki mógłby tworzyć,
testować i optymalizować nowatorskie rozwiązania w zakresie konstrukcji, budownictwa, prefabrykacji,
etc. W połączeniu z halą zdolną realizować projekty w skali 1:1, interaktywnymi eksploratoriami
zbierającymi dane i bogatym zapleczem warsztatowym Politechniki Warszawskiej, podobne labora-
torium mogłoby stać się inkubatorem innowacji, zdolnym promować uczelnię i Polskę na świecie.
Architektura budynku jest bezpośrednim odwzorowaniem założeń funkcjonalnych i urbanistycznych.
Moduły (DANE, PROJEKT, PROTOTYP) są transformowane na kolejnych kondygnacjach w odniesieniu
do założonych potrzeb funkcjonalnych i powiązane swobodną przestrzenią rekreacji i wymiany infor-
macji. Ich rozmieszczenie determinowane jest poprzez antycypowany przepływ użytkowników przez
kampus i pracę wewnątrz budynku. Dzięki zastosowaniu otwartego rzutu na wyższych kondygnacjach
możliwe jest dostosowanie wnętrz do zmieniających się warunków pracy i chwilowych potrzeb
użytkowników. Jedyną wyraźnie zdelimitowaną przestrzenią są laboratoria prototypu. Miejsca pracy
przenikają się z przestrzenią nieformalnej wymiany informacji i rekreacji.
Obrys 3. modułów otoczony jest reaktywną elewacją kształtowaną w oparciu o analizę percepcji
budynku przez różnych odbiorców. Od strony al. Armii Ludowej bryła jest więc spójna, dynamiczna
i prosta w odbiorze. Poziome, ruchome elementy wykonane z materiału FRP pokrywają również halę
prototypów i kładkę, tworząc analogowy efekt komunikacji budynku z otoczeniem. Od wschodniej
strony kampusu elewacja jest rozcięta zapraszając przechodniów do środka. Dominująca struktura
stalowego rusztowania oraz dołączone do niej dodatkowe, wymienne moduły wzbogacające prze-
strzeń warsztatową, pokazują różnorodność i złożoność podejmowanych wewnątrz zagadnień. Przez
teren obiektu i sam budynek wyznaczone są 3 podstawowe ścieżki pełniące prócz komunikacji funkcję
rekreacyjną i edukacyjną, promując idee PW wśród studentów i przypadkowych przechodniów.
W ramach ciągłych przemian technologicznych i społecznych skomplikowane systemy wymagać
będą coraz bardziej wąskowyspecjalizowanych ekspertów. Aby zachować kontrolę nad całością
projektu, potrzebne są miejsca, gdzie nastąpić może fizyczna wymiana doświadczeń i pomysłów.
Miejsce takie jest szczególnie ważne dla inżynierów i projektantów, dla których kontakt z materiałem
i przestrzenią nie może być zastąpiony telekonferencją. Miejscem takim mógłby stać się Instytut
MIBA.
126 monika michalik promotor mgr inż. arch. Paweł Grodzicki
filia wydziału architektury na kampusie głównym pw.
plat-forma międzybranżowa
Plat-Forma to budynek wspierający i promujący współpracę mię-
dzy studentami wydziałów Politechniki Warszawskiej. Aby w peł-
ni korzystać z możliwości oferowanych przez uczelnię, studenci
powinni mieć szansę konfrontacji swojego kierunku (zadań oraz
priorytetów) z innymi branżami, które w pracy zawodowej będą
miały wpływ na ich działania.
Praca zespołowa to jedna z efektywniejszych metod osiągania
pozytywnych wyników na płaszczyźnie zawodowej i edukacyjnej.
Starcie priorytetów i doświadczeń poszczególnych członków ze-
społu często owocuje wzmocnieniem kreatywności i w efekcie
wykształceniem niestandardowych rozwiązań. W projektowaniu
budynku chodzi zarówno o rozwiązanie zadania, jak i o rozwój
jednostki w środowisku grupy.
Projektowana działka znajduje się na terenie Kampusu Centralnego
PW, na skrzyżowaniu al. Niepodległości i ul. Nowowiejskiej. Budynek
tworzy szkielet stalowy, wypełniany platformami funkcjonalnymi,
w zależności od zapotrzebowania generowanego przez pracujących
w nim studentów. Stałymi elementami założenia są ciągi komuni-
kacyjne oraz platformy dedykowane poszczególnym aktywnościom
(Studio Foto, stoły modelarskie, warsztaty materiałowe i inne).
Schemat działania budynku składa się z 4. kroków. W pierwszym
studenci wypełniają specjalny formularz określając swoje priorytety
względem poszczególnych czynników (ilość światła, poziom hałasu,
powierzchnia, dostęp do wyposażenia wymaganego na danym etapie
pracy). W drugiej fazie program komputerowy wyszukuje optymalne
ustawienie platform w przestrzeni budynku. Proces oparty jest na dzia-
łaniu algorytmów genetycznych. Po określeniu ustawienia, platformy
znajdujące się w górnym ruszcie przemieszczają się na wskazaną
przez centralny system lokalizację. Ostatnia faza – praca studentów
na przydzielonych im jednostkach. Dzięki systemowi grupy mają
dopasowane optymalne dla ich wymagań miejsce do pracy. Odgórne
planowanie skutkuje również nieprzewidzianymi zestawieniami grup
w sąsiadujących jednostkach – nowymi kontaktami oraz możliwością
rozszerzenia horyzontów.
Wydział Architektury PW potrzebuje nowych rozwiązań, zarówno
przestrzennych, jaki i zmian w metodyce nauczania. Sensem pro-
jektu Plat-Formy jest zauważenie niewykorzystanego potencjału.
PW to zazębiające się dziedziny i przyszli specjaliści, którzy na
poziomie uczelni nie mają żadnego kontaktu. Obiekt tworzy prze-
strzeń do współpracy i uczy organizacji pracy w grupie złożonej
z indywidualistów o różnym przygotowaniu merytorycznym i od-
miennych priorytetach, studentów wydziałów PW, grupujących
się wokół wspólnych zadań. Twórczy konflikt wynikający z takiego
spotkania daje nadzieję na postępowe i nowatorskie rozwiązania
oraz wykształcenie wszechstronnych, świadomych specjalistów.
krystian kwieciński promotor dr inż. arch. Jan Słyk
Uwarunkowania tworzenia zintegrowanego systemu
projektowego zdolnego generować zindywidualizowane
projekty domów, sprawdzone na przykładzie projektu
domu jednorodzinnego zlokalizowanego
na przedmieściach Warszawy
Celem pracy magisterskiej było dokonanie analizy przydat-
ności algorytmicznych metod projektowych, mogących stać
się alternatywą dla katalogowych projektów domów jedno-
rodzinnych.
Indywidualne potrzeby inwestorów, chcących samodzielnie
zmierzyć się z zaprojektowaniem własnego domu, mogłyby
zostać zaspokojone poprzez zastosowanie oprogramowania
komputerowego, w którym możliwe byłoby modyfikowanie
projektu domu bez wsparcia architekta, podążając jedynie za
stworzonymi przez niego zasadami projektowymi.
W części teoretycznej przeprowadzono analizę możliwości
127
zastosowania idei przemysłowej indywidualizacji w procesie
projektowania domów jednorodzinnych.
W części praktycznej idea ta została sprawdzona, poprzez
stworzenie zintegrowanego systemu projektowego, który
byłby zdolny wygenerować projekty domów jednorodzinnych
w przykładowej lokalizacji.
W tym celu opracowano zestaw reguł projektowych, umożli-
wiających dostosowywanie projektu do warunków lokalnych
działki oraz różnych oczekiwań inwestorów. Możliwe produkty
systemu przedstawiono na przykładzie 8. domów zaprojekto-
wanych zgodnie z przyjętymi regułami.
128

adaptacja szkoły na hostel,

klub kultury, centrum sportu
węzeł przesiadkowy stacji
proj. aleksander stasiak „szwedzka” drugiej linii metra

proj. grzegorz markuszewski

Przyczyni się do rozwoju usług tu-
rystycznych, wzrostu ilości klientów
przyczyniających do rozwoju lokal- Wpłynie na zwiększenie dostępności
nych usług. oraz odpowie na potrzeby transportowe
lokalnej społeczności.

świetlica seniora

proj. zuzanna iwaszkiewicz

Przyczyni się do integracji pokoleń,

zapobiegania wykluczania ze społe- budynek wielofunkyjny
czeństwa osób starszych oraz wpły- inkubator przedsiębiorczości
nie na mobilizację do aktywności na
emeryturze. proj. natalia brzeska

Przyczyni się do pobudzenia lokal-

nego rynku pracy oraz stworzenia
nowych miejsc pracy.

młodzieżowe centrum kultury

afro-brazylijskiej

proj. jagna badowska

Przyczyni się do niwelowania pa-

tologii społecznych wśród dzieci
i młodzieży oraz poznawania nowych
kultur.

Projekt dyplomowy „Nowa NOWA PRAGA” realizowany jest w zespole pięcioosobowym. Jest to
próba odpowiedzi na problemy gentryfikacji w procesie projektowym. Omawia zagadnienia od ogól-
nych założeń urbanistycznych po rozwiązania pojedynczych obiektów w detalu. Zakłada wspólne dla
projektowanych pięciu obiektów założenie urbanistyczne, które jest następnie interpretowane przez
każdego z członków grupy w indywidualny sposób w opracowaniu szczegółowym. Celem wspólnej
pracy jest stworzenie dogłębnej analizy poprzemysłowej dzielnicy i wyciągnięcie wniosków oraz
określenie wspólnych wytycznych do projektowania. Uważamy, że tylko holistyczne spojrzenie na
obszar problemowy wraz z działaniem grupowym i planowaniem całościowym dadzą możliwość
uzdrowienia tego terenu. Jako grupa dostrzegamy, że miasto tworzą nie tylko budynki, lecz również
ludzie, dlatego pracę teoretyczną poświęcamy społecznym aspektom architektury i urbanistyki.
Zakładamy, że we współczesnym świecie gentryfikacja jest nieuniknionym procesem. Popadające
w ruinę przez lata zaniedbywane budynki domagają się konserwacji. Według zasad zrównoważonego
rozwoju powinniśmy dbać o zachowanie dziedzictwa dla następnych pokoleń. Zdegradowane, zapo-
mniane dzielnice potrzebują rewitalizacji. Często pierwszym symptomem nadchodzącego ożywienia
dzielnic jest pojawienie się artystów i ich galerii. Rozwój kultury i sztuki pozytywnie wpływa na
wizerunek miejsca. Problem zaczyna się wtedy, gdy miejsce posiadające swój niepowtarzalny cha-
rakter staje się modne i zyskuje zainteresowanie wśród inwestorów, którzy przy planowaniu budowy
nowych obiektów skupiają się na względach ekonomicznych i korzyściach finansowych, niewiele
myśląc o skutkach, jakie przyniesie to już zamieszkującym dany teren.
 grzegorz markuszewski promotor mgr inż. arch. Jakub Wacławek 129

Projekt dyplomowy Nowa „Nowa Praga” to praca

analizująca współczesne problemy warszawskiej
Pragi. Nowa „Nowa Praga”. Poszukiwanie
Pierwsza część pracy jest wynikiem rozważań nad odpowiedzi na problemy gentryfikacji.
problemami gentryfikacji dokonanej przez pięcio- Węzeł przesiadkowy stacji „Szwedzka”
osobowy zespół studentów. Opracowując analizę
wybranego obszaru, przygotowaliśmy wstęp do
II linii metra, przy ulicy Stalowej.
indywidualnych części analitycznych, obejmują-
cych dogłębne badanie poszczególnych zagadnień
oraz jako odpowiedzi na odnotowane problemy,
projekty budynków. Wspólna praca pozwoliła na
dogłębne zbadanie tematu, od skali globalnej, na-
stępnie miasta, dzielnicy i wybranych ulic, kończąc
na szczegółowym opracowaniu indywidualnych
projektów.
Druga, indywidualna część pracy, porusza proble-
my komunikacji. Autor zaczyna od tematyki rozwo-
ju komunikacji, poprzez analizę systemu transportu
miejskiego przechodzi do przedstawienia propono-
wanego budynku węzła przesiadkowego.
Węzeł, zlokalizowany przy stacji II linii metra
„Szwedzka”, u zbiegu Szwedzkiej i Stalowej, pro-
ponuje nowe rozwiązania komunikacyjne. Wie-
lofunkcyjny budynek miałby na celu odciążenie
głównego węzła przesiadkowego (plac Wileński)
oraz poprawę dostępności i jakości usług przewo-
zowych. Projekt wykorzystuje uwarunkowania, jakie
daje niezagospodarowany teren przy projektowanej
ulicy Nowej Stalowej. Nowa ulica ma zapewnić ła-
twy dostęp z Nowej Pragi na Targówek i stworzyć
ważne połączenie do projektowanej stacji metra.
Sieć tramwajowa oraz nowa linia metra umożliwi
łatwe połączenie z placem Wileńskim, pomoże
rozwiązać problem kongestii oraz poprawi jakość
usług transportu zbiorowego.
Projektowany węzeł przesiadkowy to budynek,
łączący w jednym miejscu wiele typów środków
transportu. Obiekt, wyposażony w system Park&Ri-
de z garażem podziemnym, posiada połączenie ko-
lejowe, tramwajowe, przystanki autobusowe oraz
metro. Wykorzystano również założenie wspólne
dla całego zespołu projektowego, które przez ulicę
Szwedzką planuje poprowadzić ścieżkę rowerową.
Główną rolę komunikacyjną w rozwiązywanym
węźle przesiadkowym pełnić będzie nowa linia
metra. Według planów władz miasta ma ona
zapewnić szybki i sprawny transport z centrum.
Sieć kolei podmiejskiej wraz z siecią tramwajową
i autobusową ma wspomóc projektowany budynek
w przewozie pasażerów. Dostęp do wysokiej jako-
ści usług przewozowych ma umożliwić rozwój tych
obszarów oraz zapewnić równe szanse dla miesz-
kańców Warszawy.
130 zuzanna iwaszkiewicz promotor mgr inż. arch. Jakub Wacławek

Nowa „Nowa Praga. Poszukiwanie

odpowiedzi na problemy gentryfikacji.
Świetlica seniora – dom pobytu dziennego.

Ludność na świecie starzeje się. Architektura dedykowana star-
szym ludziom będzie się coraz bardziej rozwijać.
Zgodnie z prognozą przygotowaną przez Eurostat, liczba ludności
w Polsce do 2060 roku, ma spaść do 32,7 mln. W Polsce liczba
osób powyżej 65. roku życia wzrośnie z 13,5% do 34,5%, a śred-
nia unijna ma wynosić 29%.
Tereny objęte tym procesem podlegają nie tylko przemianom
demograficznym. Zmienia się także struktura konsumpcji, czyli
wzrost zapotrzebowania na niektóre usługi np. ochronę zdrowia
czy opiekę społeczną. Należy inwestować w domy seniora, domy
spokojnej starości, infrastrukturę dostosowaną do potrzeb i moż-
liwości osób w podeszłym wieku.
Projekt „Świetlica seniora” został wcielony w życie dzięki dota-
cjom unijnym, przeznaczonym na działania mające zapobiegać
wykluczeniu społecznemu emerytów.
Na podstawie informacji, które przedstawiłam w pracy powstało
założenie domu pobytu dziennego dla seniorów, w skład którego
wchodzą 3 budynki: świetlica seniora, klub sportowo-warsztato-
wy, biblioteka publiczna z czytelnią. W powstałym, wewnętrznym
podwórku przewidziano zieloną przestrzeń publiczną, miejsce
spotkań, odpoczynku oraz rekreacji, z możliwością organizowa-
nia zajęć sportowych. Głównym celem projektu jest stworzenie
przestrzeni dla seniorów, ale również integrowanie ich z resztą
społeczeństwa, poprzez dostępność zajęć, warsztatów dla wszyst-
kich grup wiekowych. Ma być to miejsce spotkań wielopokole-
niowych, w którym seniorzy nie będą czuli się odrzuceni przez
resztę społeczeństwa.
Kompleks został podzielony na 3 budynki. W budynku A przy
ul. Stalowej, na ostatniej kondygnacji, mieścić się będzie świe-
tlica. Emeryci będą tu spędzać wolny czas (TV, internet, gry
towarzyskie). Na parterze, przewidziano usługi np. fryzjerskie,
dostępne dla wszystkich. Na pierwszej kondygnacji – gabinety,
w których przyjmować będą specjaliści z różnych dziedzin me-
dycznych, psychologii. Na dachu budynku zaplanowano taras,
na którym w pogodne dni, seniorzy będą mogli spędzać czas na
świeżym powietrzu.
W budynku B, zaprojektowano klub sportowo-warsztatowy. Na
parterze, od ul. Konopackiej, w sali wielofunkcyjnej, odbywać się
będą spotkania towarzyskie, potańcówki, wykłady gości, pokazy
filmowe i teatralne. Na tej samej kondygnacji ma znajdować się
stołówka. Pierwsza kondygnacja to strefa sportu z siłownią oraz
salą fitness. Ostatnia – strefa warsztatowa. Zaplanowano także salę
malarską, fotograficzną oraz komputerową.
W budynku C, zaprojektowano bibliotekę z czytelnią, dostępną od
wewnętrznego podwórka.
 jagna badowska
akademia ruchu
fundacja „dzieci ulicy”
pawilon tropikalny
plac spotkań z kulturą
plac zabaw
promotor mgr inż. arch. Jakub Wacławek
Centrum Kultury Afro-Brazylijskiej
przy ul. Czynszowej
Projekt powstał w wyniku dogłębnych analiz dotyczących
rewitalizacji, gentryfikacji, odnowy terenów poprzemysło-
wych, tak zwanych „złych dzielnic” oraz analizy poten-
cjału rozwojowego Nowej Pragi.
Realizowany ma być w ramach kompleksowego projektu
ożywiania dzielnicy, z dbałością o zachowanie wyjątko-
wego charakteru miejsca. Zakłada także stopniową reso-
cjalizację zamieszkujących tam osób.
Centrum ma przyczynić się do niwelowania patologii
społecznych wśród dzieci i młodzieży oraz poznawania
innych kultur. Ma być jednym z wielu otwartych młodzie-
żowych klubów kultury Nowej Pragi.
W Centrum poza częścią kulturalną, sportową i rozryw-
kową, będzie miała siedzibę Fundacja „Dzieci Ulicy”,
która ma „czuwać” nad funkcjonowaniem kompleksu,
akademia ruchu fundacja „dzieci ulicy”
organizowaniem warsztatów i festiwali, poszukiwaniem
streetworkerów i artystów do pracy z dziećmi. Fundacja
jest jednym z trzech budynków wchodzących w skład
kompleksu Centrum, zlokalizowanych na przedłużeniu
ulicy Czynszowej, połączonych ze sobą częścią podziem-
ną. W budynku fundacji zaprojektowano różwnież galerię
skwer seniora
131
malarstwa i rzeźby, jadłodajnię, szkołę językową, a także
miejsce pracy – open space.
W środkowej części podwórka między Stalową a Strze-
lecką, zaprojektowano siedzibę Akademii Ruchu z otwartą
świetlicą oraz salą ćwiczeń i spektakli, przeznaczoną na
zajęcia sztuki walki – capoeira, tańca i innych form afro-
-brazylijskiej kultury. Na czas festiwali sala sportowa
przybierałaby charakter wnętrza teatralnego, z trybunami
i sceną – miejsca inscenizacji oraz pokazów.
Dopełnieniem całości kompleksu jest Pawilon Tropikalny
mieszczący palmiarnię z częścią poświęconą korzeniom
afro-brazylijskim – muzeum niewolnictwa.
Forma zewnętrzna Centrum nawiązywać ma do cha-
rakterystycznej przedwojennej zabudowy praskiej, lecz
nie konkurować z nią. Elewacje zaprojektowano z szarej
cegły betonowej oraz z szarych bloczków betonowych,
przeprutych niewielkimi otworami przepuszczającymi
promienie światła. Okna tworzą pionowe pasy, nawią-
zując do okien sąsiadujących z obiektem zabytkowych
kamienic Pachulskiego.
132 aleksander stasiak promotor mgr inż. arch. Jakub Wacławek
Nowa „Nowa Praga”. Poszukiwanie odpowiedzi
na problemy gentryfikacji. Adaptacja Szkoły
Podstawowej nr 127 w Warszawie na budynek
o funkcji hostelu młodzieżowego
Projekt dyplomowy Nowa „Nowa Praga” to praca analizująca współczesne
problemy warszawskiej Pragi. Pierwsza część pracy jest wynikiem rozważań
nad problemami gentryfikacji dokonanej przez pięcioosobowy zespół studen-
tów. Wspólna praca pozwoliła nam na dogłębne zbadanie tematu począwszy
od skali globalnej, następnie miasta, dzielnicy i wybranych ulic, kończąc na
szczegółowym opracowaniu indywidualnych projektów.
Druga, indywidualna część pracy porusza problemy niżu demograficznego. Na-
stępnie przedstawione zostały prognozy demograficzne w Polsce oraz możliwe
skutki pogłębiającego się niżu demograficznego.
Kolejny rozdział dotyczy analiz zjawisk społecznych zachodzących na Pradze
Północ. Poruszono problemy społeczne takie, jak niż demograficzny, ubóstwo,
bezrobocie, przemoc oraz nieudane próby skolaryzacji mieszkańców.
Częściowym rozwiązaniem opisanych wcześniej problemów jest adaptacja bu-
dynku Szkoły Podstawowej nr 127 przy ulicy Kowieńskiej, rozbudowanej w 2009
roku. Jednak przy pogłębiającej się zapaści demograficznej oraz niewystarczają-
cym poziomie edukacji na Pradze Północ, w niedalekiej przyszłości może zostać
zamknięta.
Projekt zakłada zamianę funkcji szkolnej na budynek hostelu młodzieżowego. Dzia-
łanie to ma pobudzić i poprawić obecną sytuację turystyki na prawobrzeżnej części
stolicy. Obiekt powinien przede wszystkim wpisać się w istniejącą strukturę i klimat
Pragi oraz hamując w pewnym stopniu proces gentryfikacji. Poprzez umieszczenie
innych funkcji takich, jak klub kultury, centrum sportu i placówka gastronomiczna,
budynek powinien funkcjonować z mieszkańcami stolicy w symbiozie, dostarczając
im oraz ich dzieciom, wiedzy na temat własnego dziedzictwa kulturowego.
 natalia brzeska promotor mgr inż. arch. Jakub Wacławek 133

Nowa “Nowa Praga”.Poszukiwanie odpowiedzi na

problemy gentryfikacji.Budynek wielofunkcyjny –
“Inkubator przedsiębiorczości” przy ul.Stalowej.

Projektowany budynek ma być próbą odpowiedzi na zagrożenia wynikające z gentryfi-

kacji. Jego funkcje mają sprostać oczekiwaniom mieszkańców.
Założenie składa się z dwóch budynków. Pierwszym jest Centrum Coworkingu*, gdzie
istnieje możliwość wynajęcia biurka do pracy wraz z całą potrzebną infrastrukturą (in-
ternet, telefon, urządzenia biurowe) na określony czas.
Drugi budynek jest podzielony na dwie główne funkcje. Pierwsza z nich to inkubator
przedsiębiorczości, w którym odbywać się będą kursy i szkolenia mające na celu ak-
tywizować osoby bezrobotne lub podnosić ich kwalifikacje. W budynku przewidziana
jest sala wielofunkcyjna do prowadzenia wykładów (na 80 osób), 5 sal dydaktycznych,
2 pracownie i pomieszczenia biurowe. Druga część to drukarnia cyfrowa. Drukarnia ma
zapewniać miejsca pracy osobom niewykształconym, które po przejściu kursu szkole-
niowego są gotowe podjąć w niej pracę.

Całe projektowane założenie poświęcone jest tematyce bezrobocia. Funkcje budynków

są skierowane do nowych mieszkańców (Centrum Coworkingu), ale też do rodowitych
Prażan – mają pobudzić lokalnych przedsiębiorców oraz osoby bezrobotne (centrum
szkoleniowe, drukarnia cyfrowa). Szczególny nacisk ma być położony na pomoc oso-
bom wykonującym zawody wymierające takie jak tapicer, szklarz, stolarz, krawiec.
W centrum szkoleniowym będą przeprowadzane konsultacje dla tych szczególnych
grup zawodowych dotyczące dostosowania się do współczesnego klienta, modernizacji
zakładów, marketingu. Będą też udzielane typowe dla inkubatorów przedsiębiorczości
porady, czyli jak założyć swoją firmę, porady prawne i pomoc w prowadzeniu firmy,
księgowość.

*Coworking – możliwość pracy indywidualnej lub zespołowej w wynajętym pomiesz-

czeniu.
BIURO SPRZEDAŻY: + 48 535 10 10 10 W W W.C O SMOP OL I TA N.WAW.P L
COSMOPOLITAN TWARDA 2/4 to unikalny budynek mieszkalny. 160 metrów wysokości, 44 piętra i 252
wykończone i wyposażone apartamenty z niesamowitymi widokami na panoramę Warszawy – to najważniejsze
cechy tego wyjątkowego wieżowca, który zlokalizowany jest w ścisłym centrum stolicy przy ul. Twardej 2/4.

Widok na panoramę Warszawy zapewniają całkowicie przeszklone ściany budynku.

MIESZKANIA w najwyższym standardzie wykończenia i wyposa-

żenia, oddane pod klucz w pierwszym kwartale 2014 roku. Nowoczes-
ny, komfortowy styl zapewniają kompleksowo urządzona kuchnia
z wysokiej klasy sprzętem AGD firmy Miele, łazienka wykończona
w najwyższym standardzie, wyposażona garderoba, instalacje ułat-
wiające codzienne funkcjonowanie (oświetlenie, rolety, klimatyzacja)
oraz inteligentny system zarządzania mieszkaniem HMS, który nimi
steruje zgodnie z preferencjami właścicieli.

HELMUT JAHN z pracowni Murphy&Jahn Chicago, projektant Cos-

mopolitan to jeden z największych architektów XXI wieku. W 1991
roku otrzymał prestiżową nagrodę „Ten Most Influential Living Ame-
rican Architects” od American Institute of Architects i został zaliczony
w poczet dziesięciu najbardziej wpływowych architektów świata.
Akademia Małego Architekta, działająca w Centrum
ŁOWICKA, to oparta na metodzie warsztatowej, regularna
„szkoła” architektury dla dzieci 7-9-lat.

AMA rozwija u dzieci zainteresowanie otaczającym je świa-

tem, tym naturalnym i zabudowanym. Uczy jak obserwować
i jak w kreatywny sposób kształtować świat wokół siebie.
Warsztaty AMA obj´te sà honorowym patronatem
Stowarzyszenia Architektów Polskich
KIEDY TO SI¢ ZACZ¢ŁO?
Inauguracja działalności AMA miała miejsce w maju 2011
roku, podczas corocznej wystawy architektonicznej „Plany
na Przyszłość” w Bilbliotece Uniwersyteckiej.

AUTORSKI PROGRAM
Program warsztatów został opracowany w całości na po-
trzeby Akademii Małego Architekta. Dzieci stopniowo
poznają podstawowe pojęcia, reguły i tajniki dobrych
przestrzeni, co jest warunkiem udanej zabawy w projek-
towanie.
Program AMA został stworzony przez architektki: Marię
Rauch i Iwonę Całę.

PRACA W GRUPIE
Każde z dzieci ma możliwość rozwijania własnych umiejęt-
ności komunikacyjnych, wyrażania opinii. Działając w gru-
pie, dzieci mogą debatować, spierać się i dochodzić do
wspólnych rozwiązań.
 AMA w BUWie
Nagroda m.st. Warszawy za najlepszy projekt
w kategorii instytucje kultury Warszawskiej
Giełdy Programów Edukacji Kulturalnej 2012.

Projekt powstał w celu przybliżenia dzieciom pojęć zwią-

zanych z architekturą. Został zrealizowany poprzez serię
trzech cotygodniowych warsztatów, które zapoznawały
dzieci i ich rodziców z problematyką najbliższej przestrzeni.
Warsztaty prowadzone były przez profesjonalistów – archi-
tektów, architektów wnętrz i architektów krajobrazu.

• Zabawa w ciepło – zimno, czyli co nieco o architekturze

wnętrz
• Zielono mi, czyli spotkanie z architektami krajobrazu
• W zgodzie z sąsiadem, czyli co nieco o projektowaniu.

Etapy pracy dzieci nad tymi zagadnieniami nie

różniły się niczym od etapów pracy projektanta:
pomysł – projekt – realizacja.

Efektem warsztatów „Zielono mi” była wystawa trzech

makiet w skali 1:100 wykonanych przez dzieci pod okiem
ekspertów.
Ponadto ukazał się internetowy album zdjęć, blog, oraz na-
kręcono trzy filmy z przebiegu poszczególnych warsztatów.

Autorka projektu: Maria Rauch

b lo g

akademiama.blogspot.com
Wszystkie zajęcia są chronologicznie dokumentowane
w postaci wpisów na blogu AMA.
142
Wstęp Prezydent m.st. Warszawy............................................................................3
Wstęp Dyrektor Centrum ŁOWICKA.........................................................................4
UŻYTECZNOŚĆ PUBLICZNA....................................................................................5
Liberty Development, ul. Żelazna/Grzybowska......................................................6-7
Wola Center, ul. Przyokopowa..................................................................................8
Centrum Praskie KONESER, ul. Ząbkowska..............................................................9
Pegaz, ul. Żelazna/ Twarda/ Złota........................................................................... 10
Nowy „Sezam”, ul. Marszałkowska/Świętokrzyska................................................ 11
Budynek biurowo-usługowy, ul. Poezji, Wawer...................................................... 12
Zespół budynków biurowo-usługowych, ul. Beethovena........................................ 13
Biuro w Łomiankach, ul. Warszawska.................................................................... 14
Biurowiec, al. Stanów Zjednoczonych.................................................................... 15
Schindler Polska, ul. Postępu................................................................................. 16
„Postępu 14”, ul. Postępu...................................................................................... 17
Budynek biurowy z usługami, ul. Domaniewska..................................................... 18
Waryński S.A., ul. Jana Kazimierza/Ordona........................................................... 19
Podlasie S.A., ul. Przecławska...............................................................................20
Budynek biurowy, ul. Bielańska..............................................................................21
Budynek hotelowy, ul. Merliniego...........................................................................22
Strefa sportu, ul. Strażacka, Rembertów...............................................................23
Budynek biurowo-usługowy, ul. Kazimierza Jarząbka, Piaseczno.......................... 24
Gaz System S.A., Rembelszczyzna, gmina Nieporęt..............................................25
„Mangalia”, ul. Mangalia.........................................................................................26
Wyższa Szkoła Infrastruktury i Zarządzania, ul. Kłobucka......................................27
Szkoła Podstawowa im. F. Magellana, ul. Geodetów, Józefosław...........................28
Ratusz w Konstancinie-Jeziornie, ul. Piaseczyńska...............................................29
Biuro bezpieczne, ul. Okrężna.................................................................................30
Ochotnicza Straż Pożarna, Zamienie, gmina Lesznowola.......................................31
Centrum Nurkowań i Indoor Skydivingu, Kanał Żerański........................................32
Hala „Gwardia”, ul. Racławicka..............................................................................33
Przedszkole i szkoła podstawowa, ul. Ogrodowa, Józefosław................................34
Przedszkole, ul. Rydza Śmigłego, Marki.................................................................35
BUDYNKI MIESZKALNE.........................................................................................37
Cosmopolitan Twarda 2/4................................................................................ 38-39
Kamion Cross, ul. Mińska......................................................................................40
Tetris, ul. Mińska.................................................................................................... 41
Budynek wielorodzinny, ul. Wolska........................................................................42
Nowy Mokotów, ul. Konstruktorska........................................................................43
Budynek mieszkalny, ul. Dynasy............................................................................44
Nadbudowa kamienicy, ul. Mokotowska.................................................................45
Zespół budynków mieszkalnych, ul. Jana Kazimierza.............................................46
Lofty Orgelbranda, ul. Hoża.................................................................................... 47
Zespół budynków mieszkalnych, ul. Powązkowska................................................48
Saska II, ul. Jana Nowaka Jeziorańskiego..............................................................49
Budynek mieszkalny, ul. Dzielna.............................................................................50
Zespół budynków wielorodzinnych, ul. A. Gieysztora............................................. 51
Budynek mieszkalny, ul. Ogrodowa........................................................................52
Budynek mieszkalny, al. Rzeczypospolitej..............................................................53
Budynek mieszkalny, ul. Czapelska........................................................................54
Rezydencja „Kaskada”, ul. Kolektorska..................................................................55
Budynek mieszkalny, ul. Rodziny Połanieckich.......................................................56
Wilanów Zachodni, ul. Ks. Prymasa A. Hlonda i al. Rzeczypospolitej.....................57
Osiedle budynków mieszkalnych, gmina Lesznowola.............................................58
Budynek mieszkalny, ul. Zaruby.............................................................................59
Budynek wielorodzinny, ul. Dywizjonu 303............................................................60
Budynek wielorodzinny, ul. Piotra Skargi/Witebska................................................61
Budynek wielorodzinny, ul. Żbikowska, Piastów.....................................................62
Osiedle Mehoffera, ul. Mehoffera...........................................................................63
Osiedle domów jednorodzinnych, ul. Wojtyszki, Wawer.........................................64
Zabudowa mieszkaniowa, ul. Berensona................................................................65
Rewitalizacja kwartału zabudowy, ul. Nadarzyńska, Piaseczno..............................66
DOMY JEDNORODZINNE.......................................................................................67
Dom nad Pilicą.......................................................................................................68
Casa Bella, ul. Winogronowa, Wilanów..................................................................69
Casa Blanca, ul. Partyzantów, Chotomów..............................................................70
Dom przy ul. Pstrągowej, Józefów.........................................................................71
Dom z pracownią i pawilonem usługowym, Otrębusy............................................72
Dom „Nienadęty” w Konstancinie..........................................................................73
Dom w Wilanowie.................................................................................................. 74
Dom energooszczędny, Stasi Las...........................................................................75
Dom w stylu lat 30., ul. Zaciszna, Komorów...........................................................76
Dom w gminie Wiązowna.......................................................................................77
Dom w Nadarzynie.................................................................................................78
Dom otwarty, Wilanów...........................................................................................79

Dom w Skrzeszewie...............................................................................................80
Dom w Starych Babicach.......................................................................................81
Dom z „pokojem leśnym”, Kacice nad Narwią........................................................82
KONCEPCJE...........................................................................................................85
Plan zagospodarowania rejonu ul. Foksal...............................................................86
Ulica Świętokrzyska...............................................................................................87
Przebudowa BGK...................................................................................................88
Hala Koszyki..........................................................................................................89
Plan miejscowy centrum Rembertowa...................................................................90
Wstęga Rembertowa..............................................................................................91
Plan miejscowy osiedla Bemowo III i V..................................................................92
Przestrzeń publiczna przy stacji WKD Komorów....................................................93
Przywróćmy miastu rzekę................................................................................ 94-95
Zagospodarowanie dziedzińców Gmachu Głównego PW........................................96
Pawilon nowych technologii – Gmach Fizyki PW....................................................97
Tor wyścigów konnych „Służewiec”.......................................................................98
„Galeria zmysłów”. Dyplom – Politechnika Łódzka.................................................99
Przebudowa placu Piłsudskiego........................................................................... 100
Kamienica Beyera. Powrót................................................................................... 101
Muzeum Narodowe. Nowe otwarcie..................................................................... 102
Integracja miasta Warszawy................................................................................ 103
STOŁECZNIE-SPOŁECZNIE.................................................................................105
Wstęp................................................................................................................... 106
Europan .............................................................................................................. 107
Instalacja artystyczna M3.............................................................................108-109
Instalacja artystyczna M4..............................................................................110-111
143
Miejska rzeźba wodna.......................................................................................... 112
UFO...................................................................................................................... 113
Kształtowanie przestrzeni.................................................................................... 114
Fontanna inaczej.................................................................................................. 115
Konkurs. Przestrzeń przed Teatrem Powszechnym.............................................. 116
2. nagroda............................................................................................................ 117
3. nagroda............................................................................................................ 118
3. nagroda............................................................................................................ 119
STUDENCKIE PLANY NA PRZYSZŁOŚĆ. Dyplomy..............................................121
Jan Rubel............................................................................................................. 123
Ryszard Czarnecki............................................................................................... 124
Paweł Łaguna....................................................................................................... 125
Monika Michalik................................................................................................... 126
Krystian Kwieciński.............................................................................................. 127
Nowa NOWA PRAGA............................................................................................ 128
Grzegorz Markuszewski....................................................................................... 129
Zuzanna Iwaszkiewcz........................................................................................... 130
Jagna Badowska.................................................................................................. 131
Aleksander Stasiak............................................................................................... 132
Natalia Brzeska.................................................................................................... 133
Centrum ŁOWICKA............................................................................................... 134
DTZ...................................................................................................................... 135
WONASA....................................................................................................... 136-137
Cosmopolitan Twarda 2/4.............................................................................138-139
AMA.............................................................................................................. 140-141
144
Sponsor angielskiej
wersji katalogu