W jaki sposób w tekstach literackich są podkreślane różnice międzypokoleniowe?

Od zarania dziejów społeczeństwo podzielone jest przez konflikt pokoleniowy,

przejawiający się w zróżnicowany sposób, zależny od okresów historycznych i postaw
moralnych wtedy panujących. W definicji oznacza odmienne poglądy i zdania ludzi w
różnym wieku. Za przykład można uznać znaną każdemu relację rodzica i dziecka, która
najwidoczniej uwypukla zmiany światopoglądowe, jakie zachodzą w trakcie nadejścia
nowego pokolenia. Źródła pisane, jak teksty literackie, również świetnie obrazują przemiany
pokoleniowe. Trendy obowiązujące w danym okresie, nie zostały powielone na jego
następcę. Zobrazować to może romantyzm, którego nacisk na intuicję i uczucia wyparł
scjentyzm i brutalny realizm pozytywizmu. Dokładnie to samo przekłada się na ludzi.
Zwykle konflikt pokoleń przedstawiany jest indywidualnie, jak relacje rodzinne, lub całych
zbiorowości, a głównym czynnikiem wpływającym na podział następujących po sobie
pokoleń jest zmienność światopoglądów.

Ojciec głównego protagonisty „Granicy” (autorstwa Zofii Nałkowskiej) Zenona

Ziembiewicza reprezentował całkowicie odmienne poglądy praktycznie we wszystkich
dziedzinach życia. Pomimo utraty rodowego majątku, tradycja szlachecka stanowiła dla
niego nienaruszalną wartość. Ujęty w normach niekompetentnego szlachcica, szczycił się
życiem „po pańsku’’, chcąc zachować renomę społeczną oraz uznanie wśród pozostałych
przedstawicieli szlachty.
W przeciwieństwie do ojca, Zenon zdecydowanie stawia duży nacisk na samorozwój i
wykształcenie, które rezultuje w zajęciu stanowisku prezydenta miasta oraz naturalnie
poprawienie sytuacji materialnej. Absolutnie nie powielał podejścia ojca w stosunku do
życia, szczególnie rozrzutności i braku umiejętności zarządzania własnymi zasobami.
Wyznawał nowoczesne poglądy, odrzucając szlacheckie konwenanse.
Konflikt pokoleniowy w przypadku Ziembiewiczów polega na różnicach w
indywidualizmie obu mężczyzn, wynikających z wychowania oraz prowadzonego trybu
życia. Zenon jako naoczny świadek feudalnego podejścia ojca odrzucił staroświeckie normy
społeczne na rzecz realizacji ambitnych przedsięwzięć i rozwoju własnej pozycji, istotnej w
okresie powojennym.

Standardy kulturowe w okresie międzywojnia balansowały pomiędzy różnorodnymi

nurtami, co ukazywało zmiany zachodzące w trendach społecznych, ustanawiając nowy
porządek. „Ferdydurke” jako dzieło innowacyjne, całościowo stanowi walkę ze
stereotypowością. Powszechna forma, będąca w głównej mierze krytykowana przez
Gombrowicza, osacza, niszczy oryginalność nawet w przekonaniach i w związku z czym
tworzy fałszywy obraz jednostki, która zatraca naturalność i szczerość, jednocześnie będąc w
pełni świadomym całego procesu.
Nauczyciele pracujący w szkole, gdzie uczęszcza Józio, bezwzględnie wymagają od
uczniów zmagania się z systemem. „Gęba” przyprawiana w oświacie wymusza od młodych
przyjęcie maski infantylności, a niemożność posiadania własnego zdania, tak jak powielanie
utartych schematów w nawet najdrobniejszych kwestiach rezultują w rosnącej chęci buntu,
przeciwstawiania się narzuconym normom.
W tym przypadku konflikt polega na uznaniu przez starsze pokolenie do tej pory
przyjętych standardów za prawidłowe, co w efekcie wpływa na zmniejszenie znaczenia
sfrustrowanego, następującego pokolenia.
 Gombrowicz ukazuje również różnice poprzez zestawienie środowiska stereotypowo
szlacheckiego z nowoczesnym, wyzwolonym mieszczaństwem. Konserwatyzm szlachecki,
występujący znacznie wcześniej od emancypacji stanu średniego, charakteryzuje się
zaściankowym podejściem, takim jak często użycie przemocy, czy życia ponad stan, co
kategorycznie odrzuca wyzwolone podejście Młodziaków, uznających się za jedyną
poprawną formę.

W kontekście wniosków można dostrzec, iż młodzi z reguły charakteryzują się

szczególnym naciskami na indywidualizm, buntem i pewnego rodzaju egocentryzmem,
natomiast starsi poprzez doświadczenia życiowe ukazywani są jako rozważni i ustabilizowani
poglądowo, co zdecydowanie można uznać za kontrastującą przeciwstawność.
Przyczyny konfliktów pokoleniowych są definitywnie zróżnicowane. Z reguły są to
odmienne światopoglądy obu pokoleń, z których wynika brak porozumienia. Inną istotną
kwestią jest również bunt młodych pokoleń przeciwko utartym stereotypom, utworzonych
jeszcze przez ich poprzedników, a opór i próby pozostawienia, czy zmiany aktualnego stanu
rzeczy powodują niezadowolenie obu stron i pogłębienie odmienności.
Podsumować to można poprzez różnice występujące w mentalności obu pokoleń,
naciski starszych na kontynuację uznania ich standardów, a przez to ograniczenia młodych,
oraz jako ostatnie, brak dostosowania się do zmieniających się nurtów społecznych przez
starsze pokolenie przy jednoczesnej adaptacji ich następców.

Natalia Tarka 4E2g