Lekcja 16

Temat: Ewolucja człowieka.

1. Formy przedludzkie i ludzkie.

2. Cechy populacji ludzkiej.

Za tydzień kartkówka z działu II „Ewolucja życia”.

Ad. 1.

Przodek Pojawienie się Charakterystyka

człowieka pierwszych
osobników
Formy przedludzkie
Sahelantrop ok. 7 mln lat Prawdopodobnie poruszał się na dwóch nogach. Potrafił wspinać się
temu na drzewa, gdzie chronił się przed zagrożeniami. Żywił się głównie
owocami, jadł też termity i padlinę.
Ardipitek ok. 4,5 mln lat Poruszał się głównie po drzewach, ale potrafił też chodzić na dwóch
temu nogach. Żywił się głównie owocami i młodymi liśćmi, jadł także owady
i inne drobne zwierzęta.
Australopitek ok. 4 mln lat Niewielkie, mające w pozycji wyprostowanej ok. 1,2 m, ważące od 20
temu do 50 kg stworzenia, ich pożywienie składało się głównie z roślin
i nasion, a czasem z padliny. Australopitek zaczął posługiwać się np.
kijami, kośćmi zwierząt, obłupanymi kamieniami (prawdopodobnie
w celu rozdrabniania pokarmu). Czaszka jego podobna była do
małpiej, kształt miednicy przypominał miednicę człowieka. Był
przystosowany do chodzenia w pozycji pionowej, stopy miał
o nieprzeciwstawnym paluchu.
Formy ludzkie
Człowiek zręczny ok. 2,5 mln lat Pojawił się w Afryce wschodniej, miał niewiele większy mózg niż
(Homo habilis) temu australopitek, ale jego twarz nie była tak mocno wysunięta do przodu.
Wytwarzał narzędzia kamienne, posługiwał się ogniem do
odstraszania zwierząt, lecz nie umiał go rozpalać. Jego sylwetka była
bardziej wyprostowania niż australopiteka, ręce były ciągle
stosunkowo długie, żył w grupach rodzinnych, rozwinął się podział
pracy w zależności od płci: mężczyźni polowali na małą zwierzynę,
a kobiety zbierały jadalne rośliny, zajmowały się dziećmi. Wspólnie
zdobytą żywność spożywano razem.
Człowiek ok. 2 mln lat Żył na sawannach afrykańskich, podjął wędrówkę do Azji i Europy.
wyprostowany temu Miał całkowicie wyprostowaną postawę, nogi dłuższe niż ręce,
(Homo erectus) wysklepiony nos, słabo owłosione ciało, mierzył 1,5 m wzrostu, był
silnie umięśniony, jego mózg był ok. 2 razy większy niż mózg
człowieka zręcznego. Był myśliwym, wykorzystywał prymitywne
narzędzia z kości zwierząt i kamienia, umiał posługiwać się ogniem,
prawdopodobnie posługiwał się mową artykułowaną. Kobiety i dzieci
wymagały pomocy silnych osobników. Zaczęły się tworzyć więzi
społeczne.
Człowiek ok. 250 tys. lat Miał tylko 0,1% innych genów niż nasze, wytwarzał narzędzia
neandertalski temu kamienne i drewniane, opiekował się chorymi, praktykował pochówek
(Homo rytualny swych zmarłych. Zajmował się myślistwem (polował
neanderthalensis) w grupach) i zbieractwem. Potrafił rozniecać ogień, prawdopodobnie
posługiwał się mową. Żył na terenie Afryki, Azji i Europy. Twórca
kultury kamienia łupanego.
Człowiek ok. 200 tys. lat Twórca kultury kamienia gładzonego, wprowadzał coraz doskonalsze
rozumny temu narzędzia, rośliny uprawne, przeszedł do osiadłego trybu życia.
(Homo sapiens) Nastąpił szybki wzrost liczebności populacji oraz podział pracy.
Człowiek rozumny wykazywał zdolność porozumiewania się za
pomocą mowy artykułowanej oraz zdolność uczenia się. W bardzo
krótkim czasie opanował wszystkie kontynenty. Miał rozwiniętą
wyobraźnię, pozostawił po sobie dzieła sztuki.

Ad. 2.

- zróżnicowanie fenotypowe jako wynik przystosowania się do odmiennych

warunków środowiska,
- opanowanie wszystkich kontynentów,
- tworzenie grup społecznych (kulturowych) związanych wspólną kulturą, historią
i religią,
- silnie rozwinięte więzi rodzinne,
- przekształcanie środowiska (np. na miasta, pola, sady),
- zdolność do pracy, do uczenia się,
- nieustanny rozwój,
- porozumiewanie się za pomocą mowy artykułowanej.