ÖZEL

EYÜBOÖLU İLKOKULU
MÜDÜRLÜGÜ'NDEN
•

SAYINVEI·D·ERE •••

1989-1990 ôGBBTİll VB BGİ'l'İll YILI İ.ÇİN

OXULUKUZUR..BİBİRC�, 'İJCİJICİ VB ÜÇUltCÜ .
Slltll'l.ABDTA OOBBRCI KAYDI DEVAM BTllBIC'l'BDIB.
4 VE S'İ1t'Cİ 8IltD'LABDIZIR
I XOJl'i'BRJ.AlVLAllI
DOLUDUR.

l'İZİKSBL DUB.UJI BGİ'l'İll

-Kadı.köy'ün en merkezi yerinde
1500 m2 kapalı alanı olan,
-Kapalı devre TV ve video ile
donatılmış, koltuk siStemi sıralarla
tefriş edilmiş 11 modern sınıf
--ögrenci kapasitesine göre bahçe
-Kapalı spor salonu
-Lisan laboratuvarı
-Fen laboratuvarı
-Bale salonu
-Yemek salonu
-K ütüphanesi
AXTİVttBLBll
-Folklor, modern dans, bale, gitar,
satranç, org, keman, piyano, spor,
flüt ve digerleri.
-Not: Etüd ve aktivitelerden ü cret
alınmaz.
-Tam gün eğitim
-Yabancı öğretmen koord:ina.törlCıgünde
3, 4, 5. sınıflarımız da İNGİLİZCE
ve RESİM-MÜZİK-BEDEN dersleri
branş ögretmenle�i tarafından
verilmektedir.
- Etüd çal�maları
-Deneyinlli öğretim kadrosu
-TAM GÜN görevli HEMŞİRE
-Yabancı dilde egitim yapan
(İNGİLİZCE-ALMANCA)
'BYÜllOÖLU LİSBsi•ıoı•
imtihansız girme hakkı .

Avrupa standartları üzerinde

Çamlı ca eteklerinde 12.000 m2 alan üzerinde çagd.a.ş mimaride gerçekleş­
tirilen ve dört bloktan oluşan 45 derslik, konferans salonu, kütüphane ve
modern laboratuvarlarıyla olimpik ölçülerde kapalı spor salonu ile açık
spor tesisleri, agaçlandırılmış ve çiınlendirilmiş bahçeleri ile Eyüboglu
Lisesi kampüsü

Tlf: 329 16 16 (Beş Hat)

ÖZEL EYÜBOGLU İLKOKULU, EYÜBOGLU EGİTİM KURUMLARJNA AİT
BİR KURULUŞTUR.
�---lııilA
::"U>BJIS: Dr. Jfeşet ömer Sok. 1'o: 9 KADIKÖY (KADIKÖY P'.rT ark.ası;.
) --......
__

ru: 337 09 06-337 71 as .....

 ..---
HAFTALIK •
•
•Suriye Müslüman kardeşlerinin
• lideri: "İslamcılar FKÖ'nün al-
ternatifi olamaz" . 38
• •Farklı fikrin bedeli: "Bellekler-
den silmek" . 40
• •İran.: Rafsancani ezıcı çoğun­
lukla Cumhurbaşkanı oldu. 42
•
• Beş Kıtadan. 43
•
6 AGUSTOS 1989
YIL:3 SAYl:32 / 2000 TL. •
•Posta çeklerinin çektirdikleri:
Sistıım Yayıncılık Tic. ve San. A.Ş. Adına • PTT ' n i n asla yanından
Sahibi: Mehmet Sabuncu
geçmeyin. 44
Genel Yayın Yönetmeni: Doğu Perinçek
Genel Yayın Yönetmen Yardımcısı ve •
Ankara Temsilcisi: Hasan Yalçın
•
Yayın Kurulu: Ahmet Aka, Hüseyin Bülbül,
Mehmet Bedri Gültekin, Ender Helvacıoğlu,
Hüseyin Karanlık, Osman Bilge Kuruca,
Doğu Perinçek, Hasan Yalçın.
•
Yazılşleri Müdürü: Hüseyin Karanlık •Zülfü Livaneli'yle her telden:
Sorumlu Müdür: Tunca Arslan
Haber Müdürü: Adnan Akfıraı
• Bireysel bozgun, toplumsal
Dış Haberler: Faik Bulut umut . 48
Ekonomi: Şule Perinçek
Toplum ve Kültür Sanat: Asaf Güven Aksal
• •Atat ü r k fi l m i . B i r b ü y ü k
Arşiv Araştırma: Rozerin Doğan
insan . . . 52
Teknik Sekreter: Rıza Edin
• •Kitap . 54
İzmir Temsilcisi: Ali Karşılayan
• •Bu hafta 56
Adana Temsilcisi: Hüseyin Bülbül
Yurtdışı Temsilcisi: Deniz Kavukçuoğlu
•
Yazar ve Çizerler: Melih Cevdet Anday,
Şahap Balcıoğlu, Nihat Behram, Korkut
Borat11v, Erdoğan Bozok, Necati Cumalı,

•
John iversen, Deniz <;lökçe, Tan Oral,
Baskın Oran, Demir Özlü, Doğu Perinçek,
Semih Poroy, Cemal Süreya, Hasan Yalçın.
• PKK ordulaşıyor: Botan hattm­
da PKK, 70- 1 00-200 kişilik
BÜROLAR: • gruplarla dolaşıyor. Doktor Ba­
İstanbul: Gülden Aydın, Hakan Bayhan,
Seral Çelik, M�hmet Ali Kar,kotan, Elçin
• ran, komando taburuna mey­
Macar, Fenni Ozalp, Fethi Ozalp, Oğuz
�akallı, Ruhsar Şenoğlu, Hüseyin Şimşek, dan okuyor. " B uradayım ,
irfan Taştemur, Feyza Pıırinçek.
Ankara: L. Doğan Tılıç (istihbarat Şııfi), • gelin" haberi gönderiyor. Elin­
Hikmet Çiçek, Zihni Erdem, Selami ince, deki telsizle eylemlerini sıralı­
Bilgehan Murathan, Hamza Şahin, Soner
)'alçın
• yor. Askerlerin planlarını öğre­
lzmir: Saim Gözek
Adana: Namık Alkan • niyor. Bu arada köyleri dolaşıp
hastaları tedavi ediyor. " 8
•
Yurtdışı:
Almanya: M. Salih Çeviker (Bonn) 0271 /
2681, Metin Gür (Kuzey-Ren Westfalya)
0202 I 461321, Kürşat lsti!nbullu (Hessen)
06121 / 303467, A. Rıza Ozkan (Beriin) 030 •
I 6925180 Fransa: M. Şehmus Güzel
(Paris) 1 / 42574987, A. Rıza Taşdelen:
50989811 Hollanda: Ali Df!velioğlu • •Dayatan Ç are Genel af! Adalet
(Rotıerdam) .10 / 45536.74 lsveç: Erol Sever Bakanlığı'nın 3 Ağustos tarihli
•
0753/72729 lngiitere: Umit Zileli (Londra)
44 I 603613093 Yunanistan: Andonis Zıkas
raporu, : "Anarşi ve terör suç­
(Atina) 1 I 3251143 Danimarka: Şevki Nart larından hükümlü ve tutuklu" .
•
(Kopenhag) 31-869402
Yaşamını yitirenler ''idama hü­
Muhasebe Müdürü: Metin Aktaş k ümlü PKK üyesi" diye tanım-
Reklam Müdürü: Hadiye Gül
Montaj: Cengiz Tezcür
• lanıyor. 20 •Evita! Biz bu filmi gördük . 58
•Seyir Defteri . 24 • Bulmaca 62
Teknik Hizmetler: • •Mehmet Eymür'ün büyük suç­ •TV 63
SİSTEM OFSET, 520 66 27
laması: "Ebu firas tarafmdan •Anti TRT. 66
•
Bıısıldığı Yer: .
HURRIYET OFSET Sefaköy /ISTANBUL
Dıığıtıı:n: . kullanıldınız" . 26

. 11.11.veGi.ı.si.ıııiıtf
HURRIYET HOLDiNG A .Ş.
• •Gürkan, Uğur, Dülger ve Akar- · - ·
.. /<· --
ADRES ve TELEFONLAR: calı ile fikir cimnastiği. 30
İstanbul: Başmusahip Sok. No: 16
Talas Han Kat: 4 Cağaloğlu/İSTANBUL Tel: •
•Erdoğan Bozok: Karikatür 6
İ-&Sİ -·Sllllll
(1) 513 83 52-513 83 53 Fax: 513 96 76
Ankara: Necatibey Cad. 94/15
Kızılay/ANKARA Tel: (4)229 83 80 • .. x ·< ..
------ ·-----·-· . .. , .•• :y •Doğu Perinçek: Nazımlara ve
Fax: 229 83 80 Chelere genel af! 7
• •Uzlaşmalar mı ilkeler mi? Sol •Cemal Süreya: Kanun kuvvetin-
Yurtdışı: Mitıelweg 25 2000 Hamburg 13
FEDERAL ALMANYA Tel: (040) 44 94 09 • kanat iki tutum üzerinde tartı­ de aşağılama. 19
Yurtdışı Abone Yazışma Adresi:
l.Soner,Flerrentwiete 49a 2000 Hamburg 56
şıyor: Kişiler temelinde mi, ilke- •Turan Dursun: Muhammed'in
:reı: (040). 810927
lstanbul . ilan: Tülın Çeşnioğlu (513 96 77)
• ler temelinde mi birlik? 34 doktorluğu il . 47
Ankara il.an: Güner Tokgöz (229 83 80) •Şevket Yılmaz: Bu sendi kanın •Deniz Gökçe: Çelik Gülersoy ve
Yurtdışı ilan: Işık So,,er (49 040 81 09 27) • adı işçi, soyadı işçi . 36 ayak topu . 60
 fKJUPlAH
Halklar arasında
dostluk

L ondra'nın merkezin­
de Charing Cross
Caddesi'ndeki küçük bir
Yunan kitapçısının vitrini­
ne yapıştırılmış bir afiş
dikkatimi çekti . Afişte
1 4-22 Temmuz tarihleri
arasında yapılacak Kıbrıs
haftasının duyurusu vardı.
Afişin tam ortasında İngi­
lizce, Rumca ve Türkçe Dünya bıyık rekortmeni K.Maraşlı Memili Rüşdüoğlu 140 cm'lik bıyıkl�rıyla bir
. . .

olarak yazılmış bir mısra
hemen göze çarpıyord u .
"Benim yurdum ikiye bö­
lünmüş ortasından/hangi
yarısını sevmeli insan."
Yazan Neşe Yasin.
En çok satan gazeteleri­
miz "Yunan küstahlığı ' ' ,
"Rumlara dersini verdik"
gibi düşmanlık aşılayan ,
nefret dolu başlıklar atar­
ken öbür taraftan daha
dostça sesler çıkıyor.
Fransız devriminin 200.
yılı kutlamaları nedeniyle
L o ndra s o k a k larında
Beyoğlu turu atmaya çıkmış. Ancak, meraklıların fotoğraf çektirme isteklerinden
kurtulamıyor bir türlü. Saatlerce poz veriyor Rüşdüoğlu.
bugü nlerde daha büyük
önem taşıyor. Bu tür ko­
nularda çok eksiğimiz var.
En büyük görev basına ve
TRT'ye düşüyor. En azın­
dan kin dolu , tahrik edici
anlatım tarzlarını değiş­
tirerek! ..
AHMET AL TINILONDRA
Sinan Çifteyürek'e
özgürlük
Foto�raf: HAKAN BAYHAN
Oltan Sungurlu'nun köylüleri
G ilçesinin Kırıntı kö-
ümüşhane'nin Şiran
y ünden i z . K o m şum uz
olan Beyderesi köyüyle bir
su anlaşmazlığımız vardı .
Oltan Sungurlu'nun yardı-
mıyla davayı Beyderesi ka-
zandı. Ancak, onlara bu
yetmedi . Alevi olduğumu-
zu bildikleri için mezhep-
çilik yapmaya başladılar
Askerler de "sudan" ba­
hanelerle her gece köyü­
müze baskınlar düzenledi .
İnsanlar gözaltına alındı,
eziyet gördüler. Jandarma
baskısından kaçarken tra­
fik kazasında iki köylü öl­
dü. Bunların adları Erol
Gündoğan ve Sait Bakar' -
dır.
. 1 . KIRINTI
KAZIM A,YQO�At:'J
•
.

KOYU / GUMUŞHANE
Fransız bayraklarını gör­
düğüm zaman hayran ol­ D erginiz daha önceki
sayılarında S i n a n
"Su getirdik, susuz kaldık"
izler, Şile'nin Ahmetli Köşkler ve büyük çaplı
muştum. 1 4 Temmuz gü­
nü yine Londra'nın çeşitli
Çifteyürek adlı mahku­
mun durumunu kamuoyu­ B Köyü sakinleri yiz . -300- tonluk havuzlar ya­
merkezlerindeki gösterile­ na duyurmuştu . 1 4 1 /l 'den Yedi-sekiz aile bir araya pılmaya başladı. Bizim ge­
re ve kutlamalara tanık mahkum Sinan Çifteyü­ gelerek, cebimizden para tirdiğimiz içme suyumuz
olunca hayranlığım bir kat rek , öldürücü bir hastalı­ harcayarak Ahmetli Kö­ da havuzlara dolmaya, in­
ğa yakalanmıştır. Tahliye yü 'ne içme suyu getirdik. şaatlarda kullanılmaya, çi­
daha arttı.
olmasına da daha l 1 ay Aradan bir sene gibi bir menler sulanmaya başlan­
İnsan· hakları , dostluk
var. zaman geçti . Ahmetli Kö­ dı.
gibi kavramlar, özelli kle
­ yü 'ne yeni gelenler oldu, AHMETLi KÖYLÜLERİ/ ŞİLE
2000 'e Doğru'nun habe-
- rinderi sonra ikinci adımı ''Kapak haberiniz
ABÇ>r-.ıE KOŞULLAR!
atarak kamuoyunun ağır­
YURTIÇI:
başarılıydı ''
6 Aylık: 55.000 TL.
1 Yıllık· 100 bin TL.
lığını koyması gerekmek­
Abone bedellerinın Mehmet Sabu�cu
36058-9 no'lu Postaçekı hesabına ya­
tırılması rica olunur salıverilmesini D
tedir. Çifteyürek'in derhal
sağlamak
erginizin geçen hafta
işlediği konuyu gaze­
YURTDIŞI için ve hastalığına teşhis te ilanlarından öğrendi­
Avrupa ve OrtadoQu
6 Aylık: 70 DM konulan İsviçre'de tedavi ğimde, 2000'e Doğru 'nun
1 Yıllık:
Cılt
130 DM
25 DM
olabilmesi için kampanya da cinsellik tüccarlığına
Amerıka ve Uzakdo�u başlatmak gerekmektedir. başladığını, sık sık karşı­
6 Aylık: 55 $
1 Yıllık: 100 $ "Özgürlüğüne şunun laştığımız gibi magazinci­
ay likten öteye geçmeyen bir
Almanya 3.5 D�İ
Belçıka 80 F. şurasında 1 0- 1 1
Danımarka
Fransa
16.5 Kr
13 F
.
kalmış" diye beklenilme­ haber yapacağını zannet­
lsveç 15 Kr meli, tam tersine bu kadar tim . Şimdi sadece L . Do­
i lsvıçre
1 Norveç
3 F
16 Kr
az bir zamanın kalması ğan Tılıç ve Soner Yalçın'a
lngıltere E 1 2 derhal salı verilmesinin ne­ teşekkür etmek istiyorum. hem de keyfi açıdan başa­
�
denlerinden biri olmalıdır. Gün geçtikçe artan ekono rıyla gerçekleştirmişler.
Yurdışı abone bedellerının Işık Soner
Postgırokonto 6082 79-205 Postgıro­
amt Harrıbı.;rg hesabına rarı;fer r rı· mik çözümsüzlüğün fuhşa
ca ederı7..
HAMZA DEMİRIGÖTEBORG ait yönünü hem bilimsel , TAKİ DOÔANCILARIEDİRNE

4 • İKİSİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1989


Müslümanlar yalan mı söyler, doğru mu?
D erginizde din bilgisi var ise ne gibi şartlar altın­
köşesi yazarı Sayın
Turan Dursun'a iletmek
istediğim bir soru var.
Federal Almanya mah­
kemelerinde görevli hakim
ve savcıların zihninde, bu­
rada yaşayan ve mahkeme
huzurunda şahit olarak
dinlenen T.C. Vatandaşla­
rının mahkeme huzurunda
doğru ifade vermedikleri
"yalan söyledikleri' ' ka­
naati mevcuttur.
Geçen bir tarihte tanı­
mış olduğum bir Alman
avukat, bir savcının kendi­
sine Kur'anda Müslüman­
ların, Müslüman olmayan
kişilere karşı " yalan"
-doğruyu söylemeyebile­
ceklerine- dair bir hususun
olduğunu anlatmış. Ve
O da benden bunun doğ­
ru olup, olmadığını sordu.
Benim bu hususta bilgim
olmadığından dolayı, -
dergideki yazılarınızı ve
kısa özgeçmişinizi takip et­
tiğim için- meseleyi size
aktarmayı doğru olarak
gördüm.
Bu hususla ilgili olarak,
yani Kur'anda böyle bir
şeyin olup, olmadığı, şayet
''Kazanacağız! .. ''
C ezaevi yöneticileri,
"Tünel, haklarınızı
gaspetmemize ve Ağus­
l
tos Genelgesi' ni uygula­
mamıza iyi bir fırsat oldu"
yaklaşımı içindedirle r .
Geçtiğimiz y ı l E k i m ­
Kasım aylarında uzun bir
açlık greviyle geri püskürt­
t üğümü z çağdı ş ı
"Genelge" bizlere dayatıl­
maktadır. 29 Haziran' dan
itibaren başlığımız süresiz
Aramıza yeni katılan
MEHMET FATİH
Bütün dostlara
merhaba diyor.
Leman-Kamber
Erkoçak
_
da olduğu, bana detaylı
bilgi vermenizi rica ediyo­
rum. Ben, sizden alacağım
bilgiye dayanarak, bu me­
seleyi buradaki bazı kuru­
luşlar (Sosyal Demokrat
Hukukçular Birliği, Ya­
bancılar Meclisleri ve diğer
bazı kuruluşlar) vasıtası ile
kamuoyuna sunmayı dü­
şünmekteyim. Bu neden­
den , vereceğiniz yanıtta
kaynak gösterir ve de
mümkünse fotokopya vs.
ek yaparsanız çok mem­
nun olurum. Mesele hak­
kında hiç bilgim olmadı­
ğından, burada size her­
hangi bir yorum yapmak
istemiyorum. Fakat, kısa­
ca şu kanaatde olduğumu
söyleyebilirim ; bu tür iddi­
aların yabancı düşmanlığı­
nı körüklemek, yabancıla­
rı aşağılamak ve de Müs­
lüman toplumu daha da
küçük düşürmek için yapı­
lan bilinçli bir propagan­
da olduğu kanaatindeyim .
Ben, mesleğim icabı (çevir­
men ve yeminli tercüman
olarak) bu tür olaylara da
şahit olmaktayım.
KENAN ATİK/B.ALMANYA
açlık grevini gaspedilen
haklarımızı geri alıncaya
kadar sürdüreceğiz. Ülke­
mizin özgür geleceğine
olan inancımızla kazana­
cağımıza inanıyoruz. Ak­
si durumda hapishane du­
varları mezar taşımız, ran­
zalar tabutumuz olacaktır.
BİR GRUP DEVRİMCİ TUTUKLU
AD/NA HAFIZ AKDEMİR /
ESKİŞEHİR ÖZEL TİP CEZAEVİ
Arkadaşımız
DENİZ
BAŞARAN'ı
ani bir ölümle
kaybettik.
Ailesine ve dostlarına
başsa{llı{lı diliyoruz.
2000'e Doğru
1 Kl����n�
ve
.l ye
•
•
•
Tuğr,cnernl
• sinde keşi
J .Komd. Tugay Y. ·ve
•
•
, SU!T .K. Yardımcısı
. ..
•
• Osman Çitim'e
•
bir ylldız daha!
• t
• J andarma generallerine kıran girdi, ner­
deyse hepsi emekliye. Bir tek Tuğgeneral
Osman Çitim terfi etti. Osman Çitim'e bravo!
• Askeri ŞOr.a'ya da bravo!
Osmarı Çitim'i okuyucularımız yakından ta­
• nıyorlar. imzası "Yakala öldür'' emirlerinin al­
tında duran general. 2000'e Doğru, 15-21 Ka­
• sım 1988 tarihli 47. sayısında yayımlamıştı Çi- ,
tim'in Tunceli'de Jandarma Tugay Komutanı
• iken verdiği emirleri. Osman Paşa, pratik bir ge­
neral. "Yakala öldür" emirlerini teksir ettirmiş,
• boş yerler dolduruluyor ve tim komutanlarına •
veriliyor.
Genelkurmay Başkanlığı o zaman 2000'e
•
Doğru'ya yaptı{IJ 13 Kasım 1987 günlü r,azılı
açıklamasıyla, "Oldür emrini biz vermedik ' de­
•
mişti.
Osman Çitim mahkemeye verilmedi, hakkın­
•
da bir soruşturma bile açılmadı. Ve şimdi omu­
zunayeni bir yıldız takılıyor. Genelkurmay Baş·
•
g
•
kanlı ı yasalara karşı çok cesur doğrusu.
Osman Çitim'in general olması, Türkiye'de
demokrasinin kilit sorununu gündeme getiriyor:
Militarizm! Evet askeriye tabudur, dokunulmaz,
• eleştirilmez. O zaman da demokrasi olmuyor.
• Ama bunun sorumlusu, öncelikle askeriye
değil. Karşısında bir kuwete rastlamayınca key­
• filik durdurak bilmeyecek, sınır tanımayacaktır.
Cumhuriyet gazetesi, Osman Çitim'in terfi
• haberini önemle başlık altına çıkarmış. Keşke
zamanında "yakala öldür" emrini de verseydi.
• Şimdi o başlık altı anlamlı olacaktı.
Cezaevinde adam öldürülüyor. Sivil hapisha­
• ne müdürü öldürtünce ses çıkarma cesaretini
buluyor "demokrasi" güçlerimiz. Peki· sorgusuz
• yargısız öldürme emrini bir general imzalayın­
ca... Ses, yok! Bir vicdan muhasebesi de mi
yok?
•
Haksızlığın apoletlisl karşısında boynu bükük
• kalmak da bir eziklik bir yabancılaşma yaratmı­
yor mu? Ezeni ve eziklik içine düşeniyle bir top­
lumun insan malzemesi eğilip bükülüyor.
• Partilere, basına, derneklere, kamuoyuna bu­
radan bir kez daha sesleniyoruz: General Os·
• man Çitim hakkında '\'akala ve öldür" emirle­
ri verdiği için soruşturma aÇt�alıdır. Orijinal
• belge 2000'e Doğru'nun arşivinde bir resmi ya­
zıyla isteneceği günü bekliyor .
•
•
iKiSiNE DO�RU • 6 A�USTOS 1 989 • 5
 ( RDDGAN BDZDK
•

t/dq11daşcr /Jıifflef-
1çi11 Bul(4D4YIM

IMüDüR]

To,Plqr;/;chLa� ( GİHiJ.�,_ :_ferıd.

e�eHdi"":!_·:__j '-----"' "----
ıiı-1 ..

_ j
___ -----

. .... ,. � .. - ... ..

• •

6 • İKİSİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

 •

eısmı DOGU P E R İ N Ç E K

Nazımlara ve Chelere genel af!

azetelerde aynı günde iki ayrı haber: de 147 insan öldü, öldürüldü. Diyarbakır cezae-

G
"Nazım Hikmet Devlet Tiyatrosu'n- vinde zulmü protesto için dört tutuklu kendisini
da." yaktı. DAL grubu, Diyarbakır sorgucuları, Mamak
"Cezaevinde iki mahkum açlıktan kafesçileri de yıllarca yargıç kesildiler bu toplu-
öldü." mun başına. İşkenceler, toplu dayaklar, hakaret-
Tuhaf bir şey yok mu bu haberlerde? Nazım ler, hapiste şeriat dersleri, üç dakika görüşü çok
Hikmet'i Devlet Tiyatrosu'nun sahnesine çıka- görmeler, kaleme kitaba el koymalar, iki satırlık
ranlar, Nazımları gene hapislerde süründürüyor, mektuptan yoksun bırakmalar, hükümlüyü kobay
öldürüyorlar. olarak kullanmalar, gaz bombaları vb. vb: Bun-
Yalnız Nazım Hikmet mi? Che Guevera da ların hiçbiri Ceza Yasası'nda ceza olarak adlan-
sahnelerimizde. İstanbul Belediye Tiyatrosu'nun dırılmıyor ama uygulanıyor. Bugün hapiste ya-
Evitası'nı devlet ricali ve askeri erkan da hanım- tanların çoğu zaten 10 yıldır, Mahmut Çiğdemal
larıyla birlikte seyrediyor, avuçlarını patlatırcasına gibileri 14 yıldır hapiste. Müebbetlerin cezaları
alkışlıyor. yetmiyor, yasalar çiğnenerek yanlış hesaplar ya-
Neyi alkışlıyorlar orada? pılıyor. Özetle 12 Eylül hükümlülerinin çektikle-
Zırhlı pantolonları, sırmalı apoletleri, madalya- ri, yüz yıla bedel. Bu kadar hınç yetmez mi?
ları ve beyaz eldivenleri kim Ya yargılamalar? İşkenceli
alkışlayabilir ki? Frakları, si- sorgularda verildi hükümler.
mokinleri, "zarif" ellerde tu- Garip bir şey yok mu şu gazete Mahkemeler, bireylerin so-
tulan kadehleri alkışlayacak haberlerinde? Nazım Hikmet'i rumluluğunu nasıl araştırsın,
yüzsüzlük kimde var? Evet Devlet Tiyatrosu'nda sahneye toptancılık geçerli oldu sıkı-
hiç kimse zulmü, ikiyüzlülü- yönetim mahkemelerinde.
çıkarantar, Nazımları gene
ğü ve demagojiyi alkışlaya- Kim suçlu, kim haklı?
hapislerde süründürüyor,
mıyor, cuntaları alkışlayamı- Bugün parlamentodaki
1ar. Che Guevera yı
,
o"ld"
uruyor
..
yor. o sahnede ütüsüz pan- milletvekillerinin 20 kadarı
tolonu, çizmeleri ve beresiy-
sahnede avuçlarını patlatırcasına 12 Eylül döneminde işken-
le halk için fedakarlığı, öz- alkışlayanlar, Gueveraları ceden geçti, hapislerde yattı.
gürlüğü, açık sözlülüğü ve hapislerde öldürüyor, vuruyor, Bir örnek Kültür Bakanı Na-
temiz yürekliliği canlandıran kırıyorlar. Türkiye yeni bir gelecek mık Kemal Zeybek. Diğer ör-
Che Guevera'ya bütün al- arıyor ve aradığı geleceğe karşı da nekler iktidar milletvekilleri
kışlar! gaddar mı gaddar! Genel af, Kemal Birlik, Nurettin Yıl-
Che Gueveraları alkışlayan içerdekilerden çok, toplum için maz . Türkiye'de işkence
ve Cheleri hapislerde öldüren, gerekli. mahzeni ile iktidar koltuğu
vuran, kıran bir Türkiye! arasındaki mesafe çok kısa.
Mantık kaybolmuş gitmiş. Hapisane avlularından par-
Bir gariplik var. lamento kulislerine giden koridor o kadar uzun
Dün ile bugün içiçe girmiş. Türkiye eskilerden değil. Tek başına bu gerçek bile, toplumun bü-
kurtulmak istiyor, yeni bir gelecek arıyor. O ge- yük bir adaletsizliği ve kargaşayı yaşadığını gös-
leceğe doğru uzatıyor ellerini. Ve aradığı gele- teriyor.
ceğe karşı da gaddar mı gaddar! Namık Kemal Zeybek niçin bakan ve bir süre
Aydın cezaevinde öldürülen (ölen değil) Meh- önce belki de onunla aynı ranzada sırt sırta ya-
met Yalçınkaya ve Hüseyin Hüsnü Eroğlu'nu in- tan Yalçırikaya ve Eroğlu niçin mezarda bugün?
san yerine koymak, onların özlemlerine kulak Hukukun çizmelerle ezildiği, bunca adaletsiz-
vermek, özgürce konuşmalarına tahammül et- liğin işlendiği bir toplumda, insanlardaki adalet
mek ve bir gün onları sahnede alkışlamak için duygusu yeniden nasıl ayağa kaldırılabilecek?
verilen emekler, yaşanan acılar az mı geliyor? Bütün bu soruların yanıtı, ancak genel af olabi-
Yargıçlar cezaları kestiler: 10 yıl, 24 yıl, mü- lir. Genel af, bugün yalnız acılara son vermek için
ebbet, ölüm! 25 yazıişleri müdürüne yüzlerce yıl, değil, Türkiye'nin sorunlarını özgürce tartışabil-
684 yıl yalnız Veli Yılmaz'a. mek, ülkenin ufkunu açabilmek için gereklidir.
Ama bir de yargıç hükmüyle verilmeyen ce- Genel af, aslında içerdekilerden çok dışarda-
zalar var: Gözaltılarda, sorgularda cezaevlerin- kilerin, toplumun ihtiyacı.
• •
 2000'E DOGRU'NUN CUDİ RAPORU

PKK ordulaşıyor
Botan hattında PKK; 70-100-200 kişilik gruplarla dolaşıyor. Beytüşşebap-Cudi çevresinde 300-400
kişilik kampları olduğu belirtiliyor. Köylüler PKK sancağını dağda gördüklerini anlatıyorlar. Karakol
komutanları erzaklarını gerillalarla bölüşüyorlar. Tezkereci komando: Doktor Baran ve Azime Abla,
komutanla telsiz sohbeti yapıyorlar. PKK: "Botan'da nitel büyüme gösterdik. " Kozakçıoğlu: "25
. köyü kesin boşaltacağız. " ABD konsolosu bölgeyi geziyor. Aşiret reisi: "Devlet toplu tepkiyi
önlemekte güçlük çeker." Yetkililer: "Halktan PKK'ya destek var. "

C
udi eteklerinde bir köy. 2. 7.89); Bayramda PKK avı , (Gü­ olay tümüyle farklı: " Son dönem­
Gece yarısı . Köylülerle naydın 13. 7 .89); Operasyon hazır­ lerde bölgede büyük ve anlamlı ge­
sohbeti sona erdirmek lığı için Kayseri'den Hava İndirme lişmeler yaşanıyordu. Botan'da baş­
üzere y i z . A ncak; Tugayı getirildi (Günaydın 11.7.89); layan hareket dört bir yana taşıyor.
havvvvv ! . . Herkes kulak kesiliyor. Bölücü ağı çökertildi (Güneş, Bunun adı Bahar Atılımı. Gerilla
Rappp, . . . tıkırttt, takkk. Tıp, tıp, 11.7.89). güçleri sayısal ve niteliksel bir bü­
tıppp! Tap, tap çıtırt, çatttttt. Ha­ Operasyon hazırlığı öncesinde yüme içinde bulunuyor . Botan'da
şır, huş ur, hışırtttt ! Ve uzaktaki Olağanüstü Hal Bölge Valisi Hayri yoğunlaşan çatışmalar, geniş kap­
ayak sesleri yaklaşıyor. Köpek ses­ Kozakçıoğlu, " Eskiyanın artık dağ­ samlı ve zorlu bir savaşa dönüşmüş.
leri kesik kesik daha saldırgan şu da barınamayacağını biliyoruz" di­ Dağlardaki savaş en üst boyutuna
an. Sonra gölge adamlar süzülüp yor ve "teslim olun iş bulun ! " çağ­ sıçrayıp kıran kırana sürüyor. Dev­
geçiyor karanlığın içinden. Köylü­ rısı yapıyordu . let güçleri büyük kayıplar verirken,
ler ışıkları söndürüp, köşebaşlarına "ZORLU BİR SAVAŞ " ARGK birlikleri üstün savaş ve mo­
kadar çıkabiliyorlar ancak. Yere PKK cephesinden bakıldığında ral gücüyle inisiyatifi elde tutuyor-
kulak kabartıp dinlemeye çalışıyor­
lar. Çeyrek saat kadar süren ayak Balverenli kadın: "Çavuş geldi. Silah sordu. Ben dedim, kızım Türkçe'ye çevirdi.
Hangi silah komutan? Kardeşim olmayan bir şey yüzünden tutuklu. "
seslerinden sonra odada soruyoruz:
Kim bunlar, asker mi PKK'mi?
Yanıt: "Asker sessiz ama düzenli
gelir. Ayrıca evler kuşatılıp operas­
yon, arama tarama yapılır. Oysa
bunlar gölge gibi geçip gittiler . "
Karşılıklı gövde gösterisi ! Tem­
muzun ikinci haftasından ay sonu­
na kadar genelde Botan, özelde Cu­
di bölgesinde bulunan 2000'eDoğ­
ru ekibinin ilk izlenimi buydu . Da­
ha mayıs ayından bu yana Cudi çev­
resinde süregiden çok yönlü çatış­
malar haziran sonu temmuz başın­
da tırmanışa geçmişti . Yetkililer sü­
rekli, sıkı güvenlik önlemleri ve ku­
şatmadan söz ediyorlardı . Basına
göre Cudi mağaralarında yuvalanan
70-100 kişilik Hogir grubunu yöre­
den temizlemekti ana hedef. Bu
yüzden "büyük operasyon" hazır­
lığı başlatıldı . Hogir,gerilla komu­
tanının adı. Kürtçede ''arkadaşlar"
anlamına geliyor.
O günlerin gazete başlıkları şöy­
leydi: Cudi 'de operasyon (Milliyet,

8 • İKİBINE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

Bölgedeki herkes, PKK'nın ordulaşma yönünde ilk adımları attıkları görüşünde 'birleşiyor.

!ar. . . " (Berxwedan 3 1.5.89) ARGK, tiler. Dağdakiler bundan yararlana­ lendim. Başımı kaldırıncaya kadar
"Arteş-i Rizgariya Geli Kurdis­ rak , hem birkaç asker öldürdüler ortadan kaybolmuşlar. ' '
tan", yani Kürdistan Halk Kurtu� hem de kaçmayı başardılar. ' ' Cumhuriyet gazetesinin bölge
luş Ordusu' nun kısaltılmış adı. Ömrü yaylada geçmiş, ayağına temsilcisi Celal Başlangıç'ın yazısı­
Cizre köylüleri anlatıyor: "Gece­ hızlı bir Beytüşşebaplı: " Ben nasıl nı okuyalım : "Teröristler bölgede­
yarısı köye inen dağdakiler, ilkoku­ PKK kuşatmasıdır anlayamadım . ki her yerden sökülüp atılıyorlardı
lu ateşe verdiler . Bizi toplayıp pro­ Bir bakıyorsun ki Cudi'de çevrilen da bu dağlık alanda birdenbire yi­
paganda konuşması yaptılar. Muh­ grup, Van-Çatak bölgesinde eylem tip gidiyorlardı. " (20.7.89).
tara 'Karakolu ara ve yaptıklarımızı yapmış. Bu kadar hızlı mıdırlar ger­
bildir' dediler. Ancak zamanında çekten?" 1975 yenilgisinden sonra DAÔDA ÇADIRLI KARARGAH
• • Türkiye'deki aşiretine sığınan bir Avrupa'da Türkçe - Kürtçe Yi!.:
Barzani peşmergesi de şaşmış bu işe: yımlanan Berxwedan durumu PKK
Doktor Baran, komando " Bir baktım kaya dibindeler. Giz- açısından şöyle değerlendiriyor:
taburuna meydan okuyor.
"Buradayım, gelin" haberi
gönderiyor. Elindeki telsizle
eylemlerini sıralıyor.
Askerlerin planlarını
öğreniyor. Bu arada köyleri
dolaşıp hastaları tedavi
ediyor''.
• •

gelmeyen askerler, ertesi günü kö­

ye varıp 'Okulun yakılmasına niçin
izin verdin' diyerek muhtarı tutuk­
ladılar . Şırnak-Uludere arasındaki
bir köylü, ordu ile PKK arasındaki
çatışmayı şöyle dile getirdi: " Dağ­
dakiler 5-6 kişilik bir kümeydi. As­
kerler dört bir taraftan sardılar.
Toplarla olay yerini dövmeye baş­
ladılar. Çatışma karşılıklı dört saat
sürdü. Yu karıdan helikopter de ta­
rama ateşine katıldı . Bir ara nasıl
olduysa, askerler kuşatmayı gevşet-

IKIBINE DO�RU • 6 A�USTOS 1989 • 9


GÜVENİLİR KAYNAK
"Selen'in başını Bigah yedi"
1 nak,
•
smail Selen'e yakın bir kay-
Selen'in başını Burhanet­
tin Bigalı 'nın yediğini belirtiyor .
Selen, Jandarma'ya vakıf bir ko­
mutandı, Bigalı onu kıskandı,
çünkü Selen daha inisiyatifli dav­
ranıyordu . Kusuru dobra dobra
olmasıydı. Bildiğini açık açlk söy­
lediği için istenmedi. Onun yanın­
da Genel Komutan Bigalı kendi­
ni fonksiyonsuz hissetti. Selen
Jandarma Genel Komutanlığının
Kurmay Başkanı idi . Bigalı Asa­
yiş Kolordusuna yollayarak on­
dan kurtulmak istedi. Onun za­
manında PKK'nın harekatı hızla­
nıp, Ordu 'nun zayiatı artış göste­
rince Selen sorumlu tutuldu ,
H .Sayın'ın aldığı tedbirleri değiş­
tirmekle suçlandı. Biraz da hama­
mın namusu kurtarılmak istendi.
İşte bu komutan yüzünden oldu,
yoksa ordu bu meseleyi halleder
imajını bozmamak için. Bu ata-
"Güçlerini büyüten ve alanda kit­
lelerden güçlü destek kazanmış bu­
lunan silahlı ordu birliklerimizin sa­
vaşı daha üst aşamalara ulaştırma
yeteneğini kazandıkları ortaya çıkı-
Başarı yakalama ya da öldürmeyle ölçülüyor. Yoksa PKK'lı olup olmaması o kadar önemli değil.
10 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS
manın temelinde geleneksel
Jandarma-KKK çelişmesi yatıyor.
Jandarma PKK'ya karşı daha ba­
şarılı , Kara Kuvvetleri birlikleri
ise beceriksiz. İ .Selen bunu vur­
guladı . Jandarmaya daha çok ini­
siyatif verilmesini KKK birlikleri­
nin ise daha iyi eğitilmesini iste­
di. KKK'nın bazı birliklerinin ha­
rekata katılmak konusunda istek­
sizlik gösterdiklerini de KKK'ya
bir raporla bildirdi. Böyle bir ra­
por da verince artık onu orda tut­
mak olanaksız hale geldi .
İsmail Selen'in alınmasının ne­
deni, Hulusi Sayın'ın aldığı ve
başarılı olduğu görülen önlemle­
ri değiştirmek. Hulusi Sayın şo­
ven milliyetçi olarak bilinmesine
rağmen Doğu 'ya gittikten sonra
çok yumuşadı, halkı ezdirtmeme­
ye çalıştı. İ . Selen ise Sosyal­
demokrat biliniyor, ama Hulusi
Sayın'dan daha sert.
yor. Botan 'da kırsal alan her gün
bir parça daha düşman otoritesin­
den arındırılarak özgür. toprak için
sağlam temeller atılıyor. " (31.5 .89)
Uludere'ye bakan tepeden aşağı ini-
1989
yoruz. İbo' nun arabeski virajlarda
kurşun gibi: "Hacılaaar, hocalaa­
ar bir araya gelsinler . . . aşkımızı
yazsınlar . . . " Karşılıklı gülümsüyo­
ruz. Sıkı denetimler, her yerde ka­
rakollar, kurşun resitalleri. Öte
yandan yasaklanan bir dilin yan et­
kileri . İğrenç arabesk yankılanma­
lar ve ardından İzzet Altınmeşe,
Belkıs Ak kale, Küçük Emrah . . . Be­
şir Kaya. Kürtçe uzun hava girişi;
"Hayeeeeee hayeeeee . . " gerisi gene
arabesk. Ya da " Le Meryemmi
Meryemmi, ez kurbana ve şemmi " .
İ kinci dize acılı arabesk . . .
İbo'nun "Aşıksın Sen" arabeski
eşliğinde birkaç cemse dolusu tutuk­
lu köylü, tankların gölgesinde Şır­
nak taburu yolundalar.
Bölgede genel tespit şöyle: "PKK
küçük dar gruplardan, gerilla müf­
rezelerinden birlik oluşturmaya
doğru bir aşamadan geçiyor" . Or­
dulaşıyor mu PKK? Sorunun kar­
şılığını Uludere boyunca bulama­
dık. Ancak Beytüşşebap - Hakkari
yol ayrımında ilk işaretlerine rast­
ladık. Jırkilere ._it Coca-Cola, ko­
mando ve feodalizmin kesiştiği çar­
dak altında. Fısıldaşmalar: " Geçen
gün Uludere'ye saldıranlar 100 ki­
şiymiş. " Ya da "Çukurca hük ümet
konağını kurşunlayanlar 50-60 ka­
dar PKK'lıymış". "Çöldekiler dağ­
da çadır açıp karargah kurmuşlar
yahu ! "
 "Cudi bir dağ olmaktan öte halkı da kapsayan bir simge. Bu anlamda kuşatılması olanaksız" diyor gözlemciler.
Birden gazete başlıkları aklımıza
geldi : " Cudi'de 500 kadar PKK'lı.
30-40 kişilik gruplar halinde dola­
şan militanlar" . (Hürriyet 20.7.89) .
"70 kişilik Hogir grubu" (Günay­
dın 11.7.89). Cudi dağının doruk­
larında üstlenen PKK militanlarının
sayısının 250-300 civarında olduğu
tahmin ediliyor" (Sabah 30.7 .89)
• •
''Mağaralarda her türlü silahı
kullanıyorduk. Alev
makinesi, gaz bombası...
Sersemleyip çıkan herkesi
vuruyorduk. Sağ bırakmak
yoktu bizde."
• •
Olay Beytüşşebap'ta daha bir ke-
sinlik kazanıyor. Kentten çok bir
Karadeniz yolboyu köyü görünü­
münde olan ve tümüyle sarp kaya­
larla çevrili bu yerdeki karşı yayla­
larda oldukları , sayılarının 300-400
kişiyi bulduğu birçok kişi tara­
fından dile getirildi: "Çadırları , ka­
rargahları, eğitim alanları ve gerekli
donatımları var, dağdakilerin. İ n­
san yönünden eksik değil , fazlaları
bile olduğu söylenebilir. Üstelik bu
konumlarını gizlemeye gerek duy­
m u yorlar. Ters i n e açı k aç ı k
'buradayız' bile diyorlar . "
S H P Van İl Başkanı Abdurrah­
man Özbek de gazetelere, "30-40
kişilik grupların 300-400 kişiyi
bulduğunu" söyledi.
Aynı olguyu bölgeyi tarayan Or­
tadoğu Haber Ajansı (OR-HA) so­
rumlusu Cevat Korkmaz şu ifadey­
le doğruladı: "Köylülerin anlattıkla-
DEMİREL
Devlet fitneyi söndüremedi
2 OOO'e Doğru, Demirel'e Do­
ğu'da gelişen olaylarla ilgili
tutumunu sordu. Demirel "hak
aramaya evet, silah çekmeye
hayır" diyor .
- Doğu'da olaylar yoğunlaşa­
rak sürüyor. Türkiye'de bir Kürt
sorununun varlığı artık herkesçe
kabul ediliyor. Bu sorunun çözü­
mü için devletin şimdiye kadar iz­
lediği tutum ve politikanın ötesin­
de sizin yeni ve değişik olarak ge­
tireceğiniz bir yöntem var mı?
- Türkiye'de Kürt sorunu di­
ye bir sorun yoktur. Kendileri­
nin Kürt etnik menşeinden geldik­
lerini söyleyen ve Kürtçe konuşan
o menşee bağlı sayan Türk va­
tandaşları vardır. Bu vatandaşlar­
sadece Türkiye'nin bir yerinde de­
ğil, her yerinde otururlar. Lozan
Anlaşması yapılırken sözkonusu
edilmiştir ama, o zaman tarih bo­
yunca Kürtçe ve Türkçe konuşan
bu ülkenin çocukları hep aynı
devletin sahibi olmuşlardır. İstik­
lal Harbi 'nin kökünde, Erzurum
Kongresi'nde Doğu'dan gelen va-
rına göre Çukurca ve Beytüşşebap
yöresinde mili tanların sayısı , son
katılımlarla iki bini aşmış."
Gerilla savaşının aşamalarını ya­
kından izleyen bir uzmana göre,
" PKK'nın şimdiki durumuna tam
bir .Jrdulaşma denemez. Ama böy­
lesine kalabalık gruplarla dolaşmak
İKİSİNE DOGRU
tandaşlarımızın büyük hizmeti
vardır. Bugün Türkiye'de bir
Kürt sorunu yokt ur derken, Do­
ğu ve Güneydoğu bölgelerinde
hiçbir sorun yoktur demiyorum .
Ama Türkiye Kürt sorun u, Türk
sorunu diye bir ayırıma giderse
parçalanır.
Kimsenin kendi arasında Kürt­
çe konuşmasına karışan yok . Yal­
nızca Türkiye'nin resmi lisanı
Türkçe'dir.
Türk devleti bu fitneyi söndü­
rememiştir. Çünkü bu fitnenin
içerde değil , dışardadır kökleri .
Kim Türkiye'de hak arıyorsa,
meşru yoldan arasın. Devlete si-·
!ah çekerek hak filan aranmaz.
Bir tek yol biliyorum , Türkiye' -
deki böyle bir çeteye bir tek şey
yapılabilir, kökünü kazımak . Bu
yapılmadığı için, bunu yapı p bi­
tiremediği için Türkiye devletini
her yönüyle eleştiriyorum. Türki­
ye'nin bölünmez bütünlüğü için­
de sorunlara çare arayalım . Bu
çerçeveyi taştınız mı, işte orda bü­
yük ihtilaf çıkar. D
için geniş bir manevra alanı gerek.
Demek ki elverişli bir ortam var . "
Ankara'da görüştüğümüz başka bir
emekli albay ise durumu şöyle de­
ğerlendiriyor: " Başarısız olunan
yerde ısrar edilmez. Başarı şansı
olan yere kuvvet yığmak doğru­
dur . "
• 6 AGUSTOS 1989 • 1 1
 " KÜRT POL POT'U" :
DOKTOR BARAN
" Kimlikler beyler. " Beytüşşebap
kent girişinde Selda'nın Alim Alim
kaseti bu sesle kesildi . İçeriye res­
mi tanımıyla Özel Tim , halk deyi­
miyle " Vurucu Tim" , daha argo
ağızla " Rambolar"dan biri girdi .
Gerekli denetim yapıldıktan sonra
kente giriş izni verildi. Daha bir yıl
önce burada bulunan 2000'e Doğ­
ru muhabirinin gözüne çarpan
önemli değişiklikler şunlardı: 40 ki­
şilik polis karakolu, komando tabu­
ru ve özel tim. Geçen yıl kenti avu­
cuna almış aşiret ağalarından, silah­
lı köy korucularından tek iz bile kal­
mamıştı. Dahası, özel tim bizden
birkaç saat önce üç helikopter sefe­
riyl e köşebaşına indirilmişti . Ala­
cakaranlık çökmeye başlayınca,
halkta evlere çekilme yönünde bir
hareketlilik başladı . Arabası olan­
lar, taşıtlarını saklayacak uygun bir
barınak arıyorlardı . Neden ama?
" Doktor Baran" dedi Beytüşşe­
baplı bir memur . Kim bu Doktor
Baran? Çevremizdekiler "Bilmiyor
musunuz" ya da " hala öğreneme­
diniz mi? ' ' havasındaydılar.
Yeniden sorduk. . Anlattılar tek
tek : " Doktor Baran, Diyarbakır -
Urfa doğumlu PKK'nın yeni aske­
ri önderlerindenmiş. 300 - 400 kişi­
lik bir grubu var. Bölgedeki yayla­
lara mekan kurmuştur. Yaklaşık 40
gündür Beytüşşebap bölgesinde adı
sivrilen, halk arasında en çok konu­
şulan kişidir. Kuşkusuz güvenlik
güçlerinin de çok yakından tanıdı­
ğı birisi."
Kasabaya varışımızdan önce ga­
zeteci olduğumuzu anlayan şoför "Dayak yiye yiye korkuyu da yendik. Başkaca neden korkaca�ız. "
sormuştu: " Abi, yakılan PTT ara­
baları için mi geldiniz? ' ' Haberi - Eee, şükür kurtardın. Ne var
yor. Askerlerin planlarını öğreni­
duymamıştık. Ancak bilmiş gibi ya­
yor. Araya girip, işlerini bozuyor. ne yok?..
parak "evet" karşılığını verdik . Söz
Hata yapanı affetmiyor. Bu arada - Ne olsun be abi?
konusu eylem Yatılı Bölge Okulu
köyleri dolaşıp hastaları tedavi edi­ - Kaç operasyona kati/dm?
çevresinde üç PTT arabasının, biri­
yor . " Bazı aydınlar özellikle askeri - Çok değil . 14 ayda l 5 kadarı-
sinin de şoförüyle birlikte kaçırılıp,
yeteneğini ve şiddete başvurmasını na.
sonradan dereye yuvarlanmasına
kastederek kendisine " Kürt Pol - Büyük çatışmalar oldu mu?
ilişkindi. Kurtulan şoför ifadesinde,
Pot 'u" unvanını yakıştırmışlar. - Yok abi, bir - iki küçük çatış-
" Beni indirdiler, arabayı uçuruma
ma oldu.
ittiler. 'Kusura bakma, arabamız PKK-KOMANDO
yok yaya göndermezdik yoksa diye­ TELE-SOHBETİ - Neydi göre viniz? Arama­
rek, dağlara tırmandılar" demiş. tarama mı, de vriye mi, yoksa imha
Köylüler arasında Doktor Baran Duyduklarımıza inanmak güç. mı?
grubunun eylemleri hayranlık, kor­ Ta ki, dönüş yolculuğunda ayrı ta­ - Hepsi . Ama çok değil .
ku karışımı bir duyguyla dile geti­ burlardan tezkere alan İzmirli , Si­ - Operasyon öncesi nasıldınız,
riliyor: " Komando taburuna mey­ noplu ve Aydınlı üç komandoyla ailenizle görüşebiliyor muydu-
dan okuyor. 'Buradayım, gelin' ha­ karşılaşana kadar. Gazeteci olduğu­ nuz?
beri gönderiyor. Ama üstüne varan muzu söylemiyoruz. Tezkerecilerle - Çok tedirgindik, ailemizle he­
yok. Çok sıkı eğitim yaptırıyor. Eği­ yol sohbetine başlıyoruz, otobüs lallaşıyorduk. Sağ salim döndüğü­
timden sonra mutlaka Kürt gowen­ takır-tuku[ giderken . müzde hemen anamıza veya baba­
di oynatıyor. Elindeki telsizle asker­ - Geçmiş olsun asker ağa. mıza " gözünüz aydın, yeniden
lerle konuşuyor. Eylemlerini sıralı- - Sağol. doğduk" müjdesini veriyorduk.

12 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

 - Doktor Baran'; duydunuz mu
asker ağa?
- Bilmeyen mi var,bizim komu­
tanla her gün telsiz sohbeti yapar­
lar.
- Nasıl olur?
- Abicim, adamın elinde birkaç
telsiz var . Bazısını bizimkileri pusu­
ya düşürüp elde etmiş, bazılarını
başka yerlerden. Bu telsizlerin etki
alanı 25 kilometre. Hatta telsiz kod­
larımızı da çok iyi biliyorlar. Bize
yer veriyorlar, gelin kavga edelim
diyorlar. Bazı zaman da bizim kod­
larımızı kullanarak başka yerlerde­
ki komandoları yanlış operasyonla­
ra sürükleyip pusu kuruyorlar. Ve­
ya iki komando taburunu karşı kar­
şıya getiriyorlar.
Şırnak'tan bir köylü iki taburun
bu biçimde gece karşılıklı birbirle­
rine ateş açmalarına tanık olmuş.
Hatta üçüncü karakol merkezinden
uyarılmalarına karşın bir türlü gü­
venememişler komandolar. Bu yüz­
den yaralı ve ölü vermişler karşılıklı .
Polis, PKK tarafından kaçırılan
PTT' de çalışan sürücüye sormuş:
" Doktor Baran, kaba sakallı , göz­
lüklü, elinde baston olan adam
mı?" Şoför eylem grubunda böyle
birinin olmadığını söylemiş. Ama
İzmirli tezkereci komando, " Dok­
tor Baran böyle biri" diyordu. Ara­
malarda mağaralarda ne kullanılı­
yordu? Sinoplu komando, " Her
türlü silah" cevabını verdi. İzmirli
ayrıntıladı: "Abi alev makinesi, gaz
bombası . Üstelik sersemleyip çıkan
herkesi vuruyorduk. Sağ bırakmak
yoktu bizde."
"PKK'nın beğenmediğin yanları
neydi?" İzmirli askere göre iyi ni­
şan alamıyorlar PKK 'liler. Rastge­
le ateş ediyorlardı. Çünkü yaşları
küçüktü. Çok çok 15-19 araların­
dayd ı . " Ama" dedi tezkereci:
" Doğrusu birkaç nişancıları vardı .
Bir çatışmada attığını vurdu, attığı­
nı vurdu, attığını vurdu, attığını
vurdu, attığını . . . . . . . . . . Çok şaşır-
mıştım doğrusu. O gün ne yapaca­
ğımı bilemedim." Son bir soru:
"Tezkere alıyorsun. Acaba PKK yol
kesmez mi, sizi yakalamaz mı?"
" Haklısın. Bu tehlike var. Aslında
tabur bizi birkaç gün bekletip tez­
kerecileri topluca sevketse daha iyi
olur. Ama nerede . . . İşleri bitti. Şim­
di yallah ! Nereye gidersen git. Onun
için bölgeden çıkı ncaya kadar kur­
tulmuş sayılmam. Uludere' de tez­
reciler topluca askeri araçlarla sev­
kediliyorlar halbuki ."
" VATAN SANA EMANET!"
Şırnak . Milliyet muhabirlerinden
• • Evet bir zamanlar, Faraşin yay­
Mamhuranlardan son lalarından ceset yakılma olayıyla
ünlenen Yoncalı köyüne kadar yö­
korucular da silah bırakmak reyi örgütleyen ünlü MİT elemanı
üzere başvuruyorlar. Hanefi Abi 'nin emekleri bir ay için­
Komutan bir türlü kabul de heba olmuş durumda. J3ir yıl ön­
ce Beytüşşeba p - Hakkari yolun­
etmiyor: "Kim koruyacak
da her taşın altından çıkan ünlü Ta­
buraları?" hir Ağa ve eli silahlı Jırki aşireti
• • mensupları bugün savaş baltalarını
gömmüş durumdalar. Aynı biçim­
bir �devlet yanlısı Batyan a�iret rei­
de Batyan, Mamhuran , Gevdanlılar
sine soruyor: " Devlet bu silahları
da 40 gün gibi kısa bir sürede 'Kürt
niçin verdi size? ' ' Osman Demir
Pot Pot ' u ' Doktor Baran'ın karşı
Ağa yanıtlıyor: " Devleti korumak
çabalarıyla koruculuğu bırakmış ay­
için". Bir soru daha: "Ama zaten
nı oranda da devletten uzaklaşmış
devletin görevi sizi korumak değil­
görünüyorlar. Bunun için asker üni­
mi?" Ağa 'nın kafası karışıyor:
forması ve donatımı takan PKK'lı­
"Vallahi biz de bu işten bir şey an-
lar, köyü kuşatıp koruculardan si­
layamadık . "
·
lah alıyorlar. Yaşamak ve ölüm ara­
Beytüş şebap M a m h u ra n l a r ­
sında tercih sorunu bu. Sadece bu
dan son korucular d a silah bırak­
da değil. Kimi köylülere bakılırsa,
mak üzere yet kililere başvuruyorlar.
Doktor Baran 'ın uygulamaları yal­
Ancak komutan bir türlü kabul et­
nız koruculuğu değil, tüm aşiret sis­
miyor, " Bu vatan sizlere emanet .
temini de altüst etmiş.
Yoksa kim koruyacak buraları" di­
yor. Ancak köylüler ısrarlı: " Val­ Beytüşşeba p Geznağ (Çifteka­
lahi komutanım . Bu vatan esas si­ vak) köylülerini bir gün askerler ku­
ze emanet . Zaten askersiniz. Biz ba­ şatır. Koruculardan silah alıp dağ­
sit köylüyüz. Onun için silahlarımızı da içtima yapmaları istenir. Söyle­
geri alın. Yoksa hayatımız battı . " nen yere varılınca, Keldani (Hıris­
Şimdilerde görüşmeler sürüyor. tiyan) mezhebinden olan bu Kürt­
SHP heyetiyle birlikte yöreyi do­ ler kuşatılır. Çünkü asker sanılan­
laşan OR-HA sorumlusu Cevat lar PKK' lıdırlar aslında. Dönüşte
Korkmaz'ın saptama­
ları da bu yönde: Yoncalı köyünde yakılan cesetlerin mezarları. Binbaşı
bunları terörist kabul edin demişti.
" P K K ' nı n bölgede (Fotoğraf: CEVAT KORKMAZ)
yer yer denetimi ele
geçirmesinden sonra
örgüt mi litanlarına
karşı koyamayacakla­
rını anlayan Beytüşşe­
bap yöresindeki tüm
korucular silahlarını
geri verdiler. Silahını
teslim edenler arasın­
da ünlü Jırki aşireti de
bulunuyor. Aşiret re­
isi Tahir Adıyaman,
çok sıkı güvenlik ön­
lemleriyle korunmaya
alındı. Kendisine bağlı
köylülere söz geçire­
mez duruma geldi . ., '
Korucular silah bırak­ ft
ma gerekçelerini ' gü­ I
venliğimiz kalmadı,
PKK'lıların sayı ları
her geçen 'gün biraz
daha artıyor' şeklinde
açıklıyorlar. Güvenlik
güçlerinin yeniden ko­
rucu yapılmalarına
ilişkin tüm talepleri
reddediyorlar . ' '
iKiBiNE DO<'.'iRU • 6 AGUSTOS 1 989 • 13

PKK'lı Azime, özellikle kızları örgütlemekle ünlenmiş.
UZMAN GÖR.ÜŞÜ .
Devlet taş üstünde taş bırakmaz
Gerilla uzmanı emekli albay ' ' PKK
mevzji başarı kazanabilir, ancak
devlet sonunda kitle kırımını da içe-
ren şiddete başvurabilir" diyor.
p dır.
KK bir artı saldırmakta-
güçle
Kendisine iltihaklar ol-
muştur. Irak-İran savaşı sırasın-
da İran lehine Irak' ı zayıflat�
KDP'yi Bağdat hain ilan etti ve ·
ateşkesten sonra onu halletmek
için saldırıya geçti. Bu da normal­
dir çünkü İran'la sorunu bitme­
miştir, iç meselesini bu fırsattan
yararlanarak halletmeye çalışa­
caktır. Huduttan 30 kilometre içe­
riye kalan olan kesimi askeri te­
rimle yasak bölge (tamponbölge)
ilan etti.
YENİ ORTAK CEPHE
Irak KDP'nın 40 bin kişilik ağır
silahlarla donatılmış ordusu var­
dı. Tabii bunlar iltica etmedi.
1ran'a geçtiler. Ağır silahlarıyla
birlikte. Bunlar hikaye ordu de­
ğil, gerçekten büyük güç, yarı­
gerilla kuvvetler. Orada Barzani'­
nin kuvvetleri de var. Bundan bir
ay kadar önce yapılan bir toplan­
tıda, Irak ve İran KDP'leriyle
ASALA ve PKK'mn ortak cephe­
de savaşmak için anlaştıklar ı bil-
14 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989
gjsi var. Kes! n ol�amakl� �i �li � -
C;>
te buraya bır FK temsılcısının
k �tıl�ğı da söylenıyor. Bağım�ız
_
bır Kürdistan hedefi etrafında bır-
leşilmiş. İran ve Irak'taki başarı-
sızlıktan sonra bir savaşın sür-
mekte olduğu Türkiye'ye dikkat-
lerin toplanması stratejik bakım-
dan son derece akıllıca onlar açı-
sından.
Askerlikte prensiptir: Başarısız
olunan yerde ısrar edilmez. Başarı
şansı olan yere kuvvet yığmak
doğrudur. İran' da yapıldığı belir­
tilen toplantıda bu husus dikkate
alındı . Şimdi artık PKK'ya iltihak
eden peşmerge kuvvetleri İ ran'­
dan geçiyor. Düne kadar harekat
alanı Hakkari-Mardin Siirt'di:
Botan bölgesi. PKK'87'de, önce
Botan'a hakim olmayı planladı. Bu­
ranın adı Orta Bölge idi. Van, Ağ­
rı , Kars'dan oluşan Orta Bölge'ye
doğru harekatı genişlettikten sonra,
nihayet Diyarbakır, Urfa. Adıya­
man 'dan oluşan Batı Bölge'ye ha­
kim olmayı planladı .
i ran, Türkiye'yi karıştırmak
amacıyla peşmergelerin geçişine
yardımcı oluyor. Benim hesabıma
göre İran sınırından İran, Irak
peşmergeleri geçiyor. Bunların
yetkililere başvururlar köylüler. An­
cak içeri alınırlar, süresiz gözaltıdır
cezaları . Gerekçe, PKK'ya yardım
edilmiş . . .
Aynı biçimde Cudi Toptepe kö­
yünden olup, PKK tarafından ka­
çırılan aksak biri, geri dönmeyi ba­
şarıp güvenlik güçlerine sığınır. Ne
ki özel timin işkence tezgahında tam
16 gün kalır. Şimdi de kimselere gö­
rünmek istemiyor.
PKK ' L l AZİME ABLA
Azime Abla'yı tanıyor musun?
Ne bilelim ! Ama o, dağdakilerin ka­
dın önderidir. Geçenlerde Beytüşşe­
bap'a indi . Gerekli erzakları alıp,
katırına yükledi. Ancak 50 bin lira
borçlu kaldı . Bakkal ona güvenme­
yince tabancasını çıkardı. ' Ben
PKK'lı Azime'yim. Paranı gönde­
receğim dedimse öyledir' Bakkalın
korkudan dili tutulmuş. Ne ki erte­
si gün gerçekten 50 bin lira gelmiş
kendisine. "
Erzak sadece böyle sağlanmıyor.
Köylülerin söylediğine göre " Birçok
arasın.da mücahitlerin de bulun­
duğu yolunda bilgiler var.
VAN, AGRI, KARS
Bundan sonraki çatışma Van,
Ağrı Kars yöresinde olacak . İran
sınırından girenlerin Hakkari 'ye
kadar gidip harekat yapmaları
·
olanaksızdır. Böyle bir gerilla ha�
rekatı olmaz. Kı.ızey'deki hareke­
tin ne zaman başlayacağı konu­
sunda bir tahmin yürütmek gere­
kirse benim aklıma 1 5 -Ağustos
( 1 984 Eruh, Şırnak baskınının yıl­
dönümü) tarihi geliyor.
KADİFE ELDİVEN ÇIKMADI
Savaşın geleceği konusunda
şunlar söylenebilir: PKK mevzii
başarılar kazanabilir. Bugünkü
güçler, savaş biçirnleri dikkate
alındığında devlet de bu meseleyi
bitiremeyecek . Şimdi Cudi Dağı­
na dikkatler toplanıyor ama, Do­
ğu bölgesinde dağ mı yok, Cilo' -
da çıkabilir, Herakollar da çıka­
bilir vb. Böyle olabileceğini Ge­
nelkurmay'ın da tahlil etmiş ola­
cağını düşül}mek gerekir. An­
cak PKK'mn nihai �aşarı şansı yok.
Şimdi devlet hala kadife eldiveni
·çıkarmış değil. Çıkardığı zaman
bölgeyi özel harekat bölgesi ilan
edip, taş üstünde taş bırakmaz.
Ondan Allah korusun. Sonunda
kitle kırımını içeren bir yol da tu-
karakol komu tanı erzak larını
PKK'lılarla bölüşüyor. " Ayrıca as­
kerlere giden seyyar ambarların yo­
lu kesilip malzemeye el konuluyor.
Beytüşşeba p'ı ziyaret eden bir
esnaf, çok değil dört gün önce bu
kasabada en azından 40 PKK'lı
açıktan dolaşıp akşam karargahına
dönüyordu . Şimdi vurucu timler
geldi. Bakalım kimin olacak bura­
sı?" dedi. Akşam üzeri nöbete çı­
kan askerler, tam donatımlı ve ro­
bot adımlarla ilerliyorlar. Tek bir
konuşma ve gülümseme yok . Bir
genç: "Geçenlerde kurşun resitali
başlayınca, lojmanlardaki asker ai­
lelerinin haykırışlarını duyacaktın.
Yürek parçalayıcıydı doğrusu . ' '
Azime Abla'nın işi sadece erzak
almak değil kuşkusuz. Köylüler, gö­
çerler arasından genç kız ve kadın­
ları da örgütlemek, PKK saflarına
katmak . Bunda hayli başarılı oldu­
ğunu söyleyenlerin sayısı az değil .
PKK'ya asker kazanmak iknayla ol­
muyor, tek başına. Karşılaştığımız
yerlerdeki köylüler, "Askerlik za-
tulabilir. Türkiye'nin özerkliğe
yanaşması söz konusu olamaz.
Çünkü Türkiye bir mozaik . Böy­
le birşeyin kabulü diğer azınlıkla­
rın da taleplerini kışkırtır, sonu
yoktur: Emperyalist güçlerin iste­
diği özerkliktir. Ama Türkiye bu­
nu düşünemez. PKK'nın başara­
mayacağının bir nedeni de Kürt­
lerin menfaatlerinin Türkiye' den
kopmamak yönünde olduğudur.
Kimyasal silah kullanımı dün­
yayı başımıza toplayacağı için
mümkün değil. Ayrıca Türk or­
dusunda böyle bir silah yok.
2000 'e Doğru 'dan yayınında adı
geçen silahlar ise izin verilmiş
NBC silahlarıdır.Hatalı yayın yap­
tınız. Cudi Dağı'ndaki operasyonun
dağın çıkışlarını tutmak ve özel tim­
leri helikopterle zirvelere indirip sü­
pürme yaptırmak şeklinde olacağı­
nı söyleyebilirim.
ATAMA DAYATMASI
Gerilla harekatı uzmanı emek­
li albay, son Kara Kuvvetleri Ko­
mutanı atamasını da yorumladı.
Doğan Güreş' in Komutanlığa ge­
tirilmesi Özal' a Silahlı Kuvvetler
ve Çankaya köşkü tarafından da­
yatılmış. Bunun bir kanıtı olarak
kararnameyi imzalatmaya bir
tuğgeneralin gönderilmesini gös­
teriyor. Bu, teamüllere çok aykı­
rı ve tehdit içeren bir davranış ola­
rak değerlendiriliyor.
manı gelmiş gençler, bazen ikna ba­
zen de zorla alınıp götürülüyorlar"
dediler. Haksızlık ve işkence gör­
dükten sonra PKK'ya katılanlar da
var. Örneğin Cudi köylerinden iki
kız, küçük erkek kardeşleri asker­
ler tarafından ağaç altında öldürü­
lünce dağa çıkmışlar . Şemdinli yö­
resinde incelemelerde bulunan Ce­
vat Korkmaz şunları yazıyor: "PKK
militanları, gençleri götürme gerek­
çelerini şöyle açıklıyorlar : ' Bunlar
Kürt'tür. Türklere askerlik yapa­
caklarına Kürt ordusuna asker ol­
mak zorundalar. Onları merak et­
meyin. Baskılara son vermek için
savaşacaklar . Ayrıca Türk ordusu­
na gitmek de gönüllü değil zaten.
Gitmezseniz, sizi de zorla götürü­
yorlar' . Köylülerin derdi başka; iyi
güzel de Türk askerliğinin süresi bel­
li, bunlarınki hiç belli değil. . . " .
Barzani 'nin eski peşmergesi anla­
tıyor: "Abi biraz dinlenmeye git­
miştim. Ağrılı tırpancılar vardi ya­
nımda. Bir baktım ki kayıplar. Giz­
lendim bekledim. Yaşlı olanı dön­
dü neden sonra. Sordum 'PKK bizi
kaçırdı, askere aldı. Ben yaşlıydım
döndüm. Diğerleri gittiler. PKK
sancaklarını da gözümle gördüm'
dedi " .
Cevat Korkmaz'ın haberi: " Bazı
iddialara göre PKK Beytüşşebap' -
ın Faraşin yaylasında kurtarılmış
bölge edindi. Yüksek bir tepede ku­
rulu çadırlarda PKK sancağı dalga­
lanıyor. Köylüler çadırları ve sanca­
ğı gördüklerini anlatıyorlar. Bu söy­
lenti aşağı yukarı bir aydır Hakka­
ri yöresinde konuşuluyor. ' ' Tezke­
reci asker de bu söylentinin koman­
do taburunda bilindiğini doğruladı.
" HABERLER
DEVLETLEŞT İ R İ L İ YOR"
Türkçe bilmeyen köylülerin tüm
itirazlarına rağmen Türkçe arabesk­
leri terk edip, Kürtçe kaset koyma�
yı reddeden sürücü, bu kez Şırnak­
Cizre yolunda uzun bir Kürt " Lo-
0000 loooo . . . " nağmesini koydu.
Cudi tepesi, iki şeye inat dimdik
ayakta gibiydi : Kuşatmaya il�şkin
resmi açıklamalar ve basının uydur­
ma haberlerine. Birkaç başlık : "Cu­
di kuşatıldı " (Günaydm 12.7.89),
" B üyük Hareket , Son Darbe
Gök ten " (Günaydın 13. 7 .89),
"PKK'ya Bitirici Yumruk Geliyor"
(Günaydın, 27.6.89); "PKK Haber­
leşme Ç ö k e r t i l d i " (Mil l iyet,
18.7.89), "Son Feryatları Gelmeye
Başladı" , (Hürriyet 13.7 .89), " Bö­
lücü Ağı Çökertil d i " (Güneş
l 1.7. 89) , " C udi ' d e Büyük
Operasyon" (Cumhuriyet 20. 7 .89);
iKIBINE DOCRU •
"Cudi, Herakol Tanintanin dağla­
rının çevresinde aldığı önlemlerle
kuşatma çemberi daraltıldı . Eskiya­
ya erzak desteği yapılmasına izin ve­
rilmedi . " (Sabah 30. 7 .89)...
Gazetelerin bölgeye ilişkin haber­
lerinin yüzeyselliğini ve tek yanlılı­
ğını Diyarbakır bölge bürolarını ge­
zerken anladık . Örneğin bir1 'büyük
gazete'nin muhabiri, " Cudi tama­
men kuşatılmış. Ben gittim PKK
sancağı falan görmedim" demişti.
Oysa olayı bizat gözüyle gören elli­
den fazla değişik yöre köylüsüyle
karşılaşmıştık. En samimi itirafı ge­
ne 'ciddi bir gazete'nin temsilcisin­
den dinledik : " Kardeşim, biz doğ­
rusunu öğrenemeyince açıkça aspa­
ragas yapıyoruz" . Bir başka büro­
ya girdiğimizde, bu konuda en uz­
man sayılanlardan biri de şunu sor-
• .
"Doğrusunu öğrenemeyince
asparagas yapıyoruz" ...
"Resmi açıklamalar doğru
olduğu ölçüde haberimiz de
doğrudur" . .. "Haberlerimiz
İ stanbul'a gidene kadar
devletleştirilip,
millileştiriliyor''.
• •
maz mı: "Cudi'ye gerçekten gittiniz
mi, kaç mağarası var? ' ' Temsilci
düzeyinde biri daha: "Kardeşim, bi
·
zi tek yanlı şartlandırmışlar. Resmi
açıklamalar doğru olduğu ölçüde
haberimiz de doğrudu r. "
' Büyük gazete' muhabiri, Cudi
konusunu özellikle ön plana çıkaran
Asil Nadir'in Günaydm, Tan, Gü­
neş yayınları hakkında şunları fısıl­
dadı : " Bu muhabirler olay yerine
hiç gitmediler. Askerlerle birkaç
mağara önünde hatıra fotoğrafı
çektirdiler. Manzarası güzel olayla
ilgisi olmayan bir - iki köy görün­
tüleyip geri döndüler. ' ' Bazı Cum­
huriyet muhabirlerinin araştırmaları
ise SHP heyetinin gezileriyle sınır­
lı. Diyarbakır SHP Milletvekili Fu­
at Atalay 'ın Cumhuriyet İstanbul
merkezine telefon ettiği; " İlle de
Celal Başlangıç'ı isterim' ' diye tut­
turduğu, İstanbul'dan gelen "Mu­
hakkak gitmelisin" buyruğuyla
Başlangıç'ın olayı izlediği de yaygın
söylentiler arasında. Gene bir za­
manlar Güneş yönetiminde çalışan
şimdi Günaydın 'a yerleşmiş dil bilir
bir gazetecinin Diyarbakır'daki mu­
habirinden PKK ve Kürtler hakkın­
da bilgi toplattırıp, bunu CIA aja­
nı Paul Henze'ye sattığı da bi­
liniyor.
6 AGUSTOS 1 989 • 1 5

Nitekim aynı ciddiyetsiz tutum
yüzünden "kuşatıldı, vuruldu, ka­
zındı, temizlendi" denen Cudi hak­
kında I 80 derece zıt haberler ertesi
günkü manşetlerinde yer alıyor. İş­
te birkaçı: " PKK'lılar bu dağlık
alanda birdenbire yitip gidiyorlar"
( Cumhuriyet, 20. 7 . 89). "Köylüler
Meraları Terketmiyor" ( Tercüman,
20. 7 . 89), " Batılı askeri uzmanların
iddiası : Cudi' de Vietnam Tünelleri
(Tan 20.7 . 89), " PKK, burada at
oynatıyor" (Hürriyet, 1 . 7 .89), "Ba­
şarısızlı k tartışılıyor ' ' (Sabah
30.7.89), "Güneydoğu 'da Endişe
( Tercüman 7. 7 .89). Anlaşılan Cu­
di 'yi kuşatan devlet, basının zihni­
ni de kuşatmıştı.
Dünya basını da bölgede. Reuter
ajansı bilgi topluyor. BBC, bu ajan­
sı kaynak göstererek, "Cudi'de
PKK Türkiye Cumhuriyeti'ne mey­
dan okuyor" dedi . BBC, bölgede
petrol arayan fi rmaları n ,
"tedirgin" olduğunu v e arama an­
laşmalarından vazgeçeceklerini söy­
ledi .
Bunlar da bazı alıntılar: " Bölge
halkı PKK'ya destek vermeye baş­
ladı . Yetkililere göre eylemlerini tır·
16 • İKİBİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1989
•Yetkililer halkın
PKK'ya destek
verdiğini kabul
ediyorlar.
mandıran PKK, çevreden yardım ,
destek veya hoşgörü görmedikleri
takdirde asla muvaffak olamazlar.
Ancak son zamanlarda bazı endişe
vericf işaretler görülüyor. Durum
tozpembe gösterilerek bir yere va­
rılmaz. " ( Tercüman 7 . 7. 89). " Çok
sayıda askerin şehit verilmesi 'Ne­
den böyle oluyor? ' tartışmasına yol
açtı. PKK 'başı eziliyor, eşkiya sa­
rıldı, sonları geldi ' açıklamalarına
rağmen, bölgede saldırıların sonu
gelmiyor" (Sabah 30. 7 . 89). " PKK
militanlarının at oynattığı Cudi böl­
gesinde Amerikan Chevro şirketi
'can güvenliği " olmadığı gerekçe­
siyle petrol aramalarından vazgeç­
ti. " (Hürriyet, 1 3 . 7 .89) . . . "Bir yetki­
li, Cudi'nin tümünde operasyon
yapmak çok zor . Güvenlik güçleri­
nin ulaşım açısından kontrol edeme­
diği bölgeler var . " (Hürriyet
1 . 7. 89) . . . " Bölgede yaşayanlar, bi­
lerek ya da bilmeyerek, isteyerek ve­
ya istemeyerek PKK örgütüne lojis­
tik destek sağlamakta . " (Hürriyet
20. 7 . 89).
Diyarbakır bölge temsilcilerinin
en çok yakındığı nokta şuydu: " Ba­
zı muhabirlerimizi , MİT çengeli,
resmi ağlardan kurtarabildiğimiz öl­
çüde yansız haber yazabiliriz" . Ge­
ne bir temsilci : "Haberlerimiz İs­
tanbul'a gidene kadar içerik ve bi­
çim açısından değişikliğe uğruyor.
Bir bak ı ma devletleştirilip
millileştiriliyor" OR-HA yazıyor:
"Gazetelerin ' Cudi kuşatıldı ' , ' Bö­
lücü örgüte son darbe' türünden
verdikleri haberlerin asılsız olduğu
bölge turunu tamamlayan SHP he­
yeti tarafından da kabul edildi . "
'CAN ALAN GÜVENLİK'
Kuşkusuz basının asılsız haber
üretmesi işin bir yanı . Önemli yan
köylüler üzerinde estirilen şiddet ve ·
baskı rüzgarıydı . Balveren köyü es­
ki muhtarı 1 985 yılında gördüğü iş­
kence yüzünden evine döndükten 20
gün sonra ölmüştü. Cenazesi yıka­
nırken ayakları hala paramparçay­
dı. Kaymakamın verdiği söze kar­
şın, "Köy otlak ve mera sınırı ge­
nişletilmemiş güvenlik çemberi da­
raltılmamıştı. Dört köyden toplam
9 kişi gözaltına alınmış 1 0 gün
• •
Köylülerin söylediğine göre,
birçok karakol komutanı,
erzaklarını PKK'lılarla
bölüşüyor.
Köylüler PKK'nın askere
almasından korkuyorlar.
Devletin ise can
almasından... "
• •
işkence edilmiş, aslında var olma­
yan, 'hayali' bir silah için ta Siirt'­
ten panzerler getirtilip çevrede ara­
ma - tarama yapılmıştı. Bazı mez­
ralar ateşe verilmişti . Beytüşşebap
köylüleri sürekli tutuklanıp silah al­
maya zorlanıyorlardı . Yaralı aske­
ri taşıyan köy bekçisi tonlarca da­
yak yemiş, iki karakol çatışmasını
haber vermek isteyen bir genç tu­
tuklanmıştı .
Kozakçıoğlu, 1 980'den bu yana
bölgede toplam 200 kişinin gözaltı­
na alındığını açıkladı . Gözaltına alı­
nanlardan bazılarının ne oldukları
bilinmiyordu . Yoncalı köyü olayı
da tam bir skandaldı. Bu arada köy­
lüler şaşkın durumdaydılar . PKK,
asker üniformasıyla köylerde dola­
şırken, vurucu tim ve MİT eleman­
ları PKK militanı kıyafetiyle gezi­
yorlardı . Köylülerin yolunu kesip
"Heval" (Kürtçe yoldaş, arkadaş
demek) diyorlar. Köylü selamı alır­
sa vay haline almazsa gene yandı .
Yeni Nesil, " . . . Bazı muvaz.zatlann
Çelikh an gibi bazı kazalarda, ora
 halkının mahalli kıyafetleri olan şal­
varına, poturuna karıştığı, giyenle­
re kötü muameleler yaptığını" ya­
zıyor (7. 7 .89).
PKK'nın neyinden korkuyorsu­
nuz? Köylüler cevaplıyor: "Askere
götürmelerinden. Yoksa onlar can
almazlar . Devlet ise can alıyor. "
Korku korkusuzluğa dönüşmüş.
Korku duvarını aşmış birçok kö­
yün insanı. "Artık bizi öldürseler
kimyasal silah atsalar da umuru­
muzda değil. Çünkü bundan ötesi
sadece ölüm. Yaşadıkça daha çok
zulüm görüyoruz" . Peki ne olacak?
Ya göç, ya direniş ! Ancak direniş
için Batı'dan, solculardan, Ankara'­
dan , AT ve Avrupa'dan hiç destek
ve ses yok . 'Gelsinler birlikte
yürüyelim' diyenlerin sayısı az de­
ğil . Fazla bir şey istemiyoruz, bize
ikinci sınıf insan demesinler yeter.
Hor görmesinler bizi . Eşit haklar
tanısınlar bize . "
Şikayetler iletilmiş SHP'ye. Ne
ki, birçok köylü, "beyaz kedi, siyah
kedi" benzetmesi yaparak SHP'den
umutvar değil. Çünkü parti kulis­
lerinden , ilçelerden söylentiler uza­
nıyor ta Cudi tepelerine. Örneğin,
Fuat Atalay Diyarbakır toplantısın­
da konuşan Silvanlı bir partiliyi
Kürtçülük yapmakla suçlamış. Şır­
nak 'a geliş nedeni iki şeye bağlanı­
yor : Bir, Siirt 'teki Baykalcılar lehi­
ne kulis yapmak . İki, yeni taktiğe
göre bölgede Baykalcıhğın makya­
jını tazelemek . Aynı kanıyı Diyar­
bakır'daki SHP'liler de paylaşıyor.
Onlara göre Baykal, Turgut - Fuat
Atalay kardeşleri bölgedeki etkisi­
nin yayılması için mızrak başı ola­
rak kullanıyor. Hatta özel toplan­
tılarda Baykal adına şunlar sık sık
fısıldanıyor: " Kürtleri kazanmak
için radikal çıkışlar yapmalıyız. Ay­
rıca gerekirse özerkli kten öte bir
hak sorunu da ele alınabilir. Zama­
nı ve zemini gerek . "
İ şbu radikalizmden olacak Halil
Akyüz, geçen aylarda Beytüşşebap
Kaymakamı 'na şunları söyleyiver­
miş: " Kaymakam bey artık zama­
nıdır, iyi dinleyin . Bir gün gelir Şı­
van 'ın heykeli dikilir. Yüksekova'­
ya ve bölgeye Kürıçe yayın yapılır."
Durmuş kaymakam, bu sözlerden
sonra ivedilikle başka yere atanır .
AKSU: " BOTAN NERES İ ? "
Askeri açıdan Botan bölgesinde
"pat " durumu yaşanmakta. Koşul­
ların yer yer PKK lehine olduğu bi­
le söylenebilir. Askeri açıdan hızlı
ve bastığı yeri iyi biliyor. Tercüman
ve Hürriyet gibi gazetelerin de be­
lirttiği gibi , yerel halkın çeşitli ne-
denlerle ve önemli ölçüde desteğine
sahipler. Bir süre önce ordu tarafın­
dan temizlendi denilen yerde, PKK
militanları rahatlıkla gövde gösterisi
yapabiliyorlar. Hürriyet, Berxve­
dan 'dan alıntı yapıyor: " Bahar atı­
lımı bizi bir parça özgür vatan top­
rağı yaratma hedefine yakınlaştır­
mıştır. " (13.7. 1 989).
"Kozakçıoğlu yaralı mı?" "Selen
vurulmuş mu? " bölgede en çok so­
rulan soru bu . PKK psikolojik sa­
vaş taktiklerini de uyguluyor. Kimse
bu sorulara olumsuz cevap almak
istemiyor gibi .
Önemli konulardan biri de yöne­
tim safındaki huzursuzlıklar. Ko­
zakçıoğlu 'nun burnunun büyüdü­
ğünden söz ediyor deneyi_mli bir
muhabir. Başka bir temsilci İçişleri
Bakanı - Kozakçıoğlu çatışmasına
değindi . Kaynağa göre Abdülkadir
Aksu , kendisine verilen ilk brifing­
te " Botan" bölgesinin neresi oldu­
ğunu sormuş . Ogün bugündür Ko-
zakçıoğlu'yla araları iyi değilmiş .
Hatta yerine Saffet Arıkan Bedük
getirilmek istenmiş. Ancak bu so­
nuncusu görevi kabul etmemiş. Her
durumda Kozakçıoğlu'na gidici
gözüyle bakanlar çoğunlukta. Bu
BİNEVŞ AGAL, gerçek efsaneye
arada süper valinin, bölgede ağa ço­
karışınca dertli kadınların "Telli Ana "sı
cuğu olup 1974 K ürt siyasi hareket­ oluvermiş Cizre · de.
lerinin önemli önderlerinden biriyle
"özerklik meselesini" sık sık görüş­ mediğimiz bir oyun mu tezgahlanı­
tüğü söylentisi de Diyarbakır aydın­ yor. Açık söyleyeyim . Bu baskıla­
ları arasında çok yaygın . ra toplu bir tepki gösterilirse, dev­
• • let çıkacak olayları önlemekte güç­
lük çeker. O zaman da herhalde as­
Askeri açıdan Botan keri yönetim gelir. Kimyasal silah
bölgesinde "pat" durumu kullanılacaksa bunun bir gerekçesi
olmalı. Acaba gerekçe mi yaratıl­
yaşanmakta. Koşulların yer
maya çalışılıyor. Tahminime göre
yer PKK lehine olduğu bile PKK önümüzdeki birkaç yıl içinde
söylenebilir' ' . . bölgede etkinliğini daha da arttıra­
• • cak . "
Kasımla taraftarı Uludereli bir
Gerek Safa Giray'ın"Orduya ba­ Kürt'ün sözleri , yaygın bir değerlen­
şarısızlık sözünü yakıştıramaması" dirmeyi yansıtıyor: " Kasımlo şehit
gerekse yeni asayiş komutan� Kor­ oldu. Barzani" köşesine çekildi . Bu
general Hikmet Köksal 'ın "işimiz ihale Abdullah efendiye kaldı her
çok zor" demesi bölge düzeyinde ve halde. "
resmi çevrelerde bu konuda bir bu­ PKK'nın Botan hattında güçlü
nalımın ipuçları sayılabilir . olmasının bir nedeni de çift yönlü
PKK'yla mücadelesinde mekani­ ideoloji. Köylülükten gelen küçük
ze birlikleri kullanarak bir üst aşa­ efsane ve kahramanlıklar. Örneğin
maya geçen askerler kimyasal silah Cizre'de geçen şubat öldürülen Bı­
kullanırlar mı? Bölgedeki ilk soru nevş Agal 'ın (Berivan) mezarı , ço­
bu . Cevat Korkmaz'ın ulaştığı yaş­ cuğu olmayan ya da dertli kadınla­
lı bir aşiret reisinin söyledikleri çok rın ziyareti haline gelmiş . İk incisi,
önemli : " Böyle olacağı belliydi. Gü­ kendi örgütlenmesine ilişkin siyase­
venlik güçlerinin baskısından bıkan ti, ideolojisi . Oysa bunlara karşı
herkes, kendileriyle yakından görü­ mücadele eden özel timin gül:ü ni­
şebilen PKK'ya ilgi duymaya başla­ şancılığında. Başarı buna bağlı . Bir
dı . Bu işin güvenlik önlemleriyle çö­ de ideolojik olarak "bu devleti
zülemeyeceği açık. Devlet bunun yıktırmayız" telkinine canı gönül­
farkında değil mi? Yoksa bizim bil- den sarılmışlar.
İKİBİNE DO�RU • 6 AGUSTOS 1 989 • 17
 ABD KONSOLOSUNUN
CUDİ TURU
Cudi' de kimyasal silah kullanılır
mı sorusu hala büyük bilmece. De­
neyimli bir gazeteci, 'Kozakçıoğlu
giderse, kullanılabilir' görüşünde.
Özel Tim yetkililerinden biriyle gö­
rüşen devlet memuru şu karşılığı
verdi: "Özel Tim'e kalsa dünden kul­
lanacak . Ancak araya giren, çelme
takan, engelleyenler var hala . " Sağ­
daki bir gazetenin ünlü bayan yaza­
rıyla görüşen Kozakçıoğlu, "Cudi'­
deki 25 köyü boşaltma kararının ke­
sinlikle uygulanacağını, başarılı olu­
nu rsa diğer köyleri de
boşaltacaklarını' ' belirtmiş.
Kuşkusuz olasılıklar yabana atı­
lır gibi değil. Özellikle üçüncü aşa­
mada bu mümkün . Ancak bir kaç
günlük ivedi konu değil. Gene Mil­
li Savunma Bakanı Safa Giray'ın
sözleri son derece uyarıcı: " İ lle de
başarılı olmak diye bir görev veril­
seydi orduya, gereken eğitimi de şu­
nu da bunu da yani tüm değişiklik­
ler yapılarak onu da yapardı . "
(Cumhuriyet 3 1 . 7 . 89).
PKK'nın da bir aydır kimyasal si­
lah kullanılabileceği olasılığını cid­
diye aldığı haberleri geliyor. Nite­
kim bu konuda militanlarını eğitti­
ği belirtiliyor. Cudi eteklerinde bir
köylü şunları anlattı: " Yaklaşık bir
buçuk ay evvel PKK'lılar köyümü­
ze geldiler. Bize şöyle öğüt verdiler:
'Asker eğer geri çekilir, buraiarı bo­
şaltırsa, siz de çoluk çocuğunuzu
alın ve askerin peşinden gidin. Eğer
bombalamadan sonra herhangi bir
"Kürt deyip hor görmesinler,
eşit muamele etsinler yeter"
1 8 • İKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989
KOZAKÇIOGLU'NUN A Ç 1 K L A M A S I
" Kimyasal _silah kullanılm adı,
kullanılmayacak' '
D erginizde iddia edildiği şekil
ve sayıda köy ve mezraların
boşaltılması söz konusu olmadı­
ğı gibi, bugüne kadar boşaltılan
herhangi bir köy veya mezra bu­
lunmamaktadır.
Yine derginizin 8 'nci sahifesin­
de "NBC ÖRNEK EMRİ HA­
ZIR: CUDİ 'DE KİMYASAL Sİ­
LAH MI?" başlığı altında, asker­
lerin halkı kimyasal silah kullan­
makla tehdit ettikleri, Diyarbakır
İli Hani 1lçe'sine bağlı Serdi Kö­
yü yakınlarında 30 TEMMUZ
1988 günü teröristlerle girilen si­
lahlı çatışmada güvenlik kuvvet­
lerinin kimyasal silah kullandık­
ları iddia edilmektedir.
Güvenlik kuvvetlerimiz, yaptığı
her görevin, her icraatın sorum-
yabancı koku hissederseniz, hemen
ıslak bir mendille yüzünüzü kapa­
tın ve yüzükoyun yere yatın. "
2000'e Doğru 'nun ' 'Cudi dağın­
da kimyasal silah mı" haberinden
sonra ABD Adana Konsolosu'nun
birden bölgeye gelmesi dikkat çek­
ti. ABD Konsolosu gezisine Bingöl' -
den başladı. Neden Bingöl? Yorum­
cular MİT Bölge Müdürlüğü'nün
Diyarbakır'dan Bingöl 'e taşınmış
olmasına gönderme yapıyorlar.
Konsolos Muş, Siirt, Mardin ve
Van 'a da geldi .
TATBİKAT VE APO ' Y A
SUİKAST
Cudi ile ilgili son gelişmeleri Van'­
dan Günay Aslan şöyle özetledi:
2-3 Temmuz gecesi Cudi operas­
yonu yapıldı. Sabah 6.00'da başla­
yan hava komando ve özel tim taar­
ruzları öğleden sonra 1 6. 00'da ta­
mamlandı. Plana göre Cudi, Gabar,
Kadot, Cilo ve Gare dağları ·önce
yoğun bombardımana tutuluyor,
ardından karadan gelen hamleyle
sağ kalanlar tamamlanıyor. Malat­
ya, Diyarbakır, Eskişehir ve Anka­
ra' dan kalkan uçaklar, Güney­
Kuzey-Batı yönünde üçgen çizerek
aynı saatlerde, ayrı doğrultularda
yol alıyorlardı. Yedişer uçaktan olu­
şan 21 'lik filo, dönüş turunu sali­
men Cudi üzerinde tamamlayarak
1 1 .00 sularında üslerine dönüyorlar.
Aynı gün Şırnak Komando Tu-
luluğunu taşıyacak bilinç ve
güçtedir.
O nedenle devletimizin imza
koyduğu uluslararası anlaşma ve
protokollara sadakatta kusur ede­
bileceği düşünülemez.
Diyarbakır İli Hani İlçe'sine
bağlı Serdi Köyü yakınlarında 30
TEMMUZ 1 988 günü teröristlerle
girilen çatışma ile bugüne kadar
gerçekleştirilen operasyonların hiç
birinde kimyasal silah kullanılma­
mış olup, bundan sonra yapılacak
operasyonlarda da kullanılması
söz konusu değildir.
Lice'li bir grup asker tarafın­
dan gönderildiği iddia edilen ko­
nu ile ilgili mektup asılsız ve
mesnetsizdir.
gay'ı misafir komando, piyade ve
özel tim birlikleri "yıldırım" hare­
katıyla Cudi 'ye tırmanıyor. Van
1 20 . Seyyar Jandarma Tugayı ve
takviye birlikler Kadot dağına yö­
nelir. Van, Gürpınar-Çatak yöresin­
den seçilen 1 80 kadar " kılavuz ko­
rucu' ' da operasyona katılıyor ve 1 3
dakikada dağa hakim olunuyor.
Irak'tan kuşatılan Gare, Yükseko­
va Komando. Alayı'na verilen Cilo,
Siirt Komando Tugayı sevkedilen
800 kadar komandoya havale edi­
len Gabar dağları da Büyük Cudi
Operasyonu içine girecektir. Yapı­
lan planın tatbikatında mağaralara
zehirli gazlar atılacak. Beklenen ölü
militan sayısı ise 200 olacak .
Bu arada Şam'dan alınan önbil­
gilere bakılırsa 300 kadar Peşmer­
ge giysili Özel Harekat Tim'i Lüb­
nan'ın Bekaa Vadisi'nde üslenen
PKK lideri APO'yaJ suikast girişi­
minde bulunmak üzere sının geçmiş.
Gene Kızıltepe 'Mülteci Kampı'­
ndan İran'a geçenler arasında PKK
kamplarına saldırı düzenlemekle
görevli Özel Gerilla Birliği Tim 'i de
bulunuyor. Bir başka haberde ise
Yoncalı köyünde cesetleri yakan
Binbaşı Ahmet Korkmaz'ı hedefle­
yen roket saldırısı düzenlendi Hak­
kari 'de.
Cudi dağı artık dünyanın çeşitli
yerlerinden görülüyor, bir ilgi oda­
ğı haline geldi . O
FA İK B UL UT/SELAM İ İNCE
 snz SENARYOSU C E M A L S Ü R E V A

Kanun kuvvetinde aşağılama

B
üyük Millet Meclisi' -
nde şu kadar millet-
-
vekili var . . . Yüzdeler,
oranlamalar . . . yüzde
21 , yüzde 1 5 . .
- Özal b u oranın yüzde 1 2'ye
n
GANKAYA l
düşmesini bekliyor. O zaman ayı­
lacak . . . Hatta, yüzde 1 1 'e, yani 1 2
Eylül öncesine. Ancak o zaman er­
ken seçime razı olabilir.
- Bu yüzdeleri ve oranlamaları
ayrıca ikiye bölmelisin.
- Neden?
- Kanun kuvvetinde kararna-
melerden ötürü. Bu tür kararname­
lerle Özal, Meclisin görüntüsünü,
doğrudan halk temsilcisi imgesini,
bir yerde gücünü ve saygınlığını
yok etmiş, hiç değilse gölgelemiş­
tir. Bugün, sözgelimi, Cumhurbaş­
kanlığı seçimi konusunda Meclisin
ağırlığından söz ediyor. Ama olan
kadarıyla da, o ağırlığı almış, orta­ geçende . . . - Okus-pokus gibi bir şey. Hal­
dan kaldırmış. - Nasıl yani ? kın ekmeğine el koyarsın.
- Şöyle özetleyebilir m iyiz: es­ - Basını Şeytanın avukatı ola- - Boşver bunları şimdi, Evita'­
kiden parlamento dışı muhalefet­ rak gösterdi . N 'olsa, basın bugün dan söz et. Evita deyince aklına i l k
ten söz edilirdi. Özal büyük bir ye­ halkın çıkarlarını da savunuyor. gelen adı söyle.
nilik getird i , parlamento dışı iktidar - Özal bir açıdan da ülkemiz­ - Haldun Dormen.
şey'ini getirdi. de kültürsüzlüğün söz sahibi oldu­ - Mirabeau?
- Neyini? ğu gerçeğini ortaya koyuyor. - Köprüsü m ü , kendisi mi?
- Şey'i n i işte canım, canavarı- - Alt kültürler var . . . - Kendisi.
nı. . . Özal kanun kuvvetinde karar­ - Hayır doğrudan klasik anlam- - Ölümünden yüz yıl sonra ke-
name hastalığıyla (evet, bir hasta­ da kültürsüzlük. Ve bir kültürsüz­ mikleri gömüldüğü yerden çıkarı­
lık bu} ANAP'ın meclis grubunu sı­ lük propagandası . . . Bu da bir kül­ lıp atıldı.
fıra indirdi. Şimdi de o gruba da­ türdür elbet . . . Balzac'taki "kişilik - Turgut Özal ilerde dekoratör
yanarak cumhurbaşkanı olmak ya uçurumu" kavramını düşün. "Top­ olarak anılacak. Ve anıları tek söz­
da birini oraya getirmek istiyor. Bu lum uçurumu" arıyor Özal. Kişisel­ cüğüne inanılmadan okunacak.
kadar milletvekili olan, üstelik hep­ liğinin açmazlarını oradan sıyırtıp (CEMAL SÜ REYA perdeyi
si her konuda gözünün içine ba­ geçerek. O yönüyle sıcak ve ro­ hafifce yoklayarak içeri girer, faz­
kan bir mecliste kanun kuvvetinde man kişisi. la ilerlemez ve şu iki dizeyi seyir­
kararname anlayışı ancak bireysel - Çağı atlayan adam, çağ atla­ cilere atarak kaybolur:
çılgınlıkla, benbencilikle, yanında dım diyor. "Kürtler yalan söylemek
yöresinde yer alan kişileri aşağıla­ - Bir Nasrettin Hoca tadı da zorunda,
ma tavrıyla açıklanabilir. Kusurla­ yok değil. . . Arnavutlar, doğru. "
rı çok Turgut Özal' ı n ; ama bunla­ - Nasrettin Hoca hiçbir zaman AJDA PEKKAN, ilerler ve ağ­
rın en ağırlarından biri, en yakın reisülküttap olmak istemedi. zını açar :
çevresinin dışındaki yakınlarını - Fonlarla bütçeyi fena geldi. "Makyaj bir iletişim aracıdır.
sonsuz aşağılamış olmasıdır. Bu­ - Çadırkentlerle Anadolu ' nun Herkesi birbirine benzetir. "
nun için, arkasına atı atıverdiği taş­ " kavimler kapısı " niteliğini yeni­ SEMRA ÖZAL, vizon içi nde:
lar artık yolunu fena kesmeye baş­ den güncelleştirdi. "Atatürk de Latife Hammı ba­
ladı onun. - Bunun iyi m i kötü mü olduğu kanlar kurulu karanyla boşamış­
- Münkir'ini hemen oracıkta ka­ bugünden söylenemez. Sen yine
tı. Erken seçim yok. ")
zıklayan Nekir gibi. . . fonlardan söz et. Fonlar dehşet! - Çok sı��k bir ad söyle.
H a l k ı d a Şeytan sayd ı Fak-fuk-fon bile var. - Ozker Ozgür.
• •
·
İKİSİNE DOÖRU • 6 A�USTOS 1 989• 1 9
 [)OHKIYf
ÖLÜMÜNE Dİ R ENİŞ

Dayatan çare: Genel af!

Ö lümün nedeni, ne su kaybıdır, ne de darp! Neden, 12 Eylül'dür. ANAP iktidarıdır. Topluma
yerleştirilmek istene n korku rejiminin adaletsizliği yatıyor temelde. Mehmet ve Hüseyin 1 2 Eylül'ün
halka karşı açtığı savaşın kurbanlarıdır. Boşuna ölmemişlerdir. Demokrasi mücadelesi kayıpsız
yürümüyor.
atil kim?

K
Eskişehir Özel Tip
Cezaevi 'nde cinayet iş­
lendiğini bütün basın,
herkes görüyor, biliyor, söylüyor.
Böyle olacağı günlerdir belliydi .
Ölüm bağıra bağıra geldi. İ ktidar,
anaların, babaların, eşlerin, çocuk­
ların, kardeşlerin çığlıkları arasın­
da sahneledi ölümü. Sosyalist Par­
ti dışındaki mu halefet partilerinin
gözleri önünde . SHP 'nin kayıtsız
bakışları altında.
GENELGE SUÇLUYU ELE
VERİYOR
Olay yerinde inceleme yapmaya,
otopsi raporu okumaya, tanık din­
lemeye gerek yok . Adalet Bakanlı­
ğı 'nın 3 Ağustos tarihli açıklaması
suçluyu ele veriyor . Açı klama,
"anarşi ve terör suçlarından hü­
kümlü ve tutuklu " diye başlıyor.
"Anarşi ve terör" sözcüklerini dur­
maksızın tekrarlıyor. Yaşamını yi­
tiren Mehmet Yalçınkaya, "idama
hükümlü PKK üyesi" diye tanıtılı­
yor. Hüseyin Hüsnü Eroğlu 'nun sı-
Tutuklu ve hükümlü aileleri Bakan 'la görüşmeye geldiler, gözaltına alındılar.
HÜSEYİN HÜSNÜ ERDOGAN - MEHMET YALÇINKA YA
.
Ölümüne direnişte canlarını verdiler.
fatı ise şöyle: " PK K örgütü üyesi Bakan Sungurlu da Müsteşar Arif
olup, adam öldürmek suçundan tu­ Yüksel de bal gibi bilirler. Kaldı ki,
tuklu . " Öldürülenleri suçlayarak hükümlü de olsa o insan Türkiye
kendini aklama çabası sırıtıyor ade­ Cumhuriyeti 'nin vatandaşı değil
ta. Hakkında kesin hüküm olmayan mi? Ona da yasaları uygulamak zo­
insanın suçlu ilan edilemeyeceğini runda değil misin? Bu insanları han­
gi yetkine dayanarak can güvenliği­
nin sınırları dışına çıkarıyorsun? Si­
ze, ölenler hangi örgütün üyesiydi,
neler yapmışlardı diye sorulmuyor.
Niçin, ne hakla öldürdünüz? Baka­
na, müsteşara, ANAP'a, bütün re­
jime sorulan budur .
35 gündür açlık grevi yapan 259
insanı çelikten tabutlara doldurup
40 derece sıcaklığın altında 15 saat
sürecek bir yolculuğa çıkarıyorsu­
nuz. Evet, arkasında tek küçük pen­
ceresi olan o zırhlı askeri araçların
tabuttan başka adı olamaz. Kollar­
da ve ayaklarda sevk zinciri. Ve
damla su vermeksizin. Cinayetten
sonra, "sevke mani hal olmadı­
ğına " ilişkin doktor raporu aldığı­
nızdan dem vuruyorsunuz. Ambu­
lanslardan, savcılık araştırmaların-

20 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

A YDIN CEZAEVİ ÖNÜ. MAHKUMLAR ARABALARDAN İNDİRİLİYOR. 2 AGUSTOS 1989 GECESİ. SAAT 21.30 Bir tek ses
duyuluyor. Zincir şıkırtıları. Çevre halkı kadınlı erkekli toplanmış. Mahkümlar slogan atıyor: "Yaşasın haklı direnişimiz".
dan, otopsi sonuçlarından söz edi­
yorsunuz.
MIZRAK ÇUVALA SIÔMIYOR
Bütün bunlar toplumla, gerçekle
alay etmektir. O raporların, o açık�
lamaların ne anlama geldiğini ka­
muoyu biliyor artık . Çünkü, işken­
ce ekiplerinde yer almış doktorları ,
dünyanın önünde işkenceyi savunan
profesörleri tanıyor. Mehmet ve
Hüseyin'in ölümleri, " aşırı su
kaybına" bağlıymış. Ölüm nedeni
darp değilmiş. Peki darp var mı ölü­
lerin vücudunda? Söyledik ya kar­
deşim , darp değilmiş ölüm nedeni .
İşkence ile lime lime edilmiş vü­
cutlar, parçalanmış beyinler üzerin­
de otopsi yapıldıktan sonra, ölü­
mün "böbrek yetmezliğine" , " kalp
A VUKA T SERHA T BUCAK, ESKİŞEHİR CEZAEVİNDE, NAKLEDİLMEDEN
ÖNCE TUTUKLULARLA BİRLİKTE
' ıt...
İZMİR'DE GÖZALTINA AL/NAN BİR GRUP
hastalığına' ' bağlı olduğunu yazan le raporlara dayandırı larak ve-
doktor ve heyet raporlarını ben şu rilmiş beraat kararlarını da.
gözlerimle okudum. Hem de onlar­ Yetkililer, hem Aydın cezaevinde­
casını. İ şkenceciler hakkında, böy- ki yerleştirme sırasında çatışma ol­
madığını söylüyorlar, hem de iki gü­
venlik görevlisinin yaralandığını. Bu
senaryo da ezbere biliniyor. Sevke­
dilenler sopadan geçirilecek, ezile­
cek; sonra da isyan ettiler, görevli�
leri yaraladılar diye mahkemeye çı­
karılacaklardı . Tutukluları öldüre­
siye dövdürttükten sonra, ' 'teğme­
nimin kulağını ısıracaklardı' ' diye
dava açan cezaevi müdürleri yaşa­
dı bu Türkiye'de. Yaşıyor. Ama
ölümler, bu senaryoyu yatırdı .
"Ölümler darpla olmadı" oyunu
sahneye konuyor.
Bırakalım masalı . Mızrak çuva­
la sığmıyor. Açıklık, demokrasi, in­
san hakları bugünkü rejime dar ge­
liyor. ANAP'ı sıkıyor. Düzen, ya­
lanın toz dumanında, zulümle yara­
tılacağı sanılan suskunlukta huzur
arıyor.
IKIBINE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989 • 2 1
 CEZAEVLERİ YILLARDIR GÜNDEMDE
EMİRLER AYRI
ÜZÜNTÜLER AYRI
SHP üzüntülerini bildiriyor.
Ölümlerden sonra, dudağının ucuy­
la. Bakan Sungurlu, Müsteşar Arif
Yüksel de bildirdi üzüntüsünü. Gizli
emirler, genelgeler ayrı , üzüntüler
ayrı tabii . " Aç l ı k grevlerine
bulaşmayın" diyen, açlık grevcile­
rini desteklemeyin diyen genelgesi
var SHP'nin, örgütüne. Kendileri­
ne başvuran tutuklu yakınlarını ka-
SP ' den protesto
ve .genel af mitingi
S osyalist Parti, genel mer­
kez ve çeşitli örgütler düze­
yinde yürüttüğü protesto eylem­
lerini pazar günü Ankara'da dü­
zenlediği bir mitingle sürdürüyor.
Cezaevleri sorununun ancak bir
genel afla çözüleceğini vurgula­
yan SP genel merkezi , çahşmala­
rmı ve eylemlerini bu noktada yo­
ğunlaştıracak.
İzmir'de aralarında SP ve Ye­
şiller Partisi yöneticilerinin, de bu­
lunduğu 37 sendika ve demokra­
tik örgüt yöneticisi gazetelere or­
tak bir ilan vererek Ankara' daki
mitinge katılma çağrısında bulun­
dular. Mitinge gidecekler İzmir
şehir içinde bir yürüyüşle yola çı:
kacaklar. Diğer illerden de mitin­
ge katılım aynı eylem biçimiyle
başlayacak.
SP Eskişehir il örgütü, açlık
grevlerinin ölüm noktasına gel­
mesine rağmen yetkililerin duyar­
sızlığım protesto için geçen hafta
açlık grevine gitmişti . İstanbul ' -
da Halkevleri Kartal Şubesi 'nin
SP Kartal ilçesinde başlattığı aç-
22 • İKİSiNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989
pı dışarı etmişli kleri var. Olmadı, oyu yoklamasıyla saptadıklarını da
polis çağırmışlıkları var. Cezaevle­ söylüyorlar . SHP gerçekten demok­
riyle ilgilenirlerse oylarının azalaca­ rasi mi istiyor, yoksa, iki yüzlü po­
ğı korkusu içinde yaşıyorlar, SHP litik yöntemlerin kendisine de gerek­
yöneticileri. "Af"tan söz ediyorlar li olacağını mı düşünüyor? İnsan
tabii , ama kapı aralarında, taban­ hakları mı önemli kendisi için, yok­
larının af istemediğini bunu kamu- sa, yarın başına geçmeyi umduğu
ÇAGRI
M1T1NGE
OLANLARA SF.SStz KALMAK
iNSANLIK SUÇUDUR
�Jı: arcvinin 37. aıı.aııııde otum sınınna ıelen dirmiKUtrden 2 ki� ııldUl1lldO. Otcnlcr
OzsQrltljU için c!ldOlcr.
halkıııw:ın
�kiıchir Cuaeı•ı kıııer NllWl)'l"ıında bile g0r11lme)'ell )'Or.tcmlerlc Türkiye kımuoywıdaıı ,
b.,ından ,ıııencrek korku ve telaıl• bo.-ltıldı.
Cinayetlerin he<&bı ıonılnıalıdır.
Tllm demokrat kamuoyunu, &iyasi paıtileri, kitle
itkencıe ve ciııı)'etlcri protesto etıntk irin ANKARA 'DA
OrsO!ICJini, •<»yallsıleri ce:z.arvlcrinf·
DO:U:NL.ENEN INGE
bukt,
KATll.MAY A tAl;OUVORVZ.
TilİH VE Y e:lt 6 Afusıoa PllUl Saat : 1 ' .00 ANKARA Eılik Kualu Meydanı.
NO'r. � At\ISIO> Cumartesi sQnll saat 1 l .Oô'dt l.tınlr'daı Aıık an'ya hareket Ha.wı Ttıın Anıtı
onuııden )Unlnerek baılı)'lp, ıchir dıflanada oıobll&lcrle s141l-tıit.
/ "\
.
ÇA(İIUYJ D&fiULO'!NILltı
Al ... \' ...,_,. (�)'81111 Parti lmıir n Bık. , AJ,..,.ıaıı llmıta1 (l.H.D. lımir Sb. 8'
) �. ). ""-•t
Supcw (Peırol·h Alilla Şb Bfk.), "-• Yorıol•ullat (Bdtdi� h l Nolu Şb. ! �.I Htılm
Cudaıı (Belediye h 6 Nolu Şb. BtJı: .), ll•ıf Ça"fOtl• (9cltdlyt lı 2 Nolu Şb Bık.), il
C8elcdiıe it 4 Nolu Şb. Bılt.), Taı.c Oııft mlt <Belediye lı l Nolu Sb. Sekt), Y .!anf
ter Pi.it.isi hıııir İl U.,k.nı), Mc1ı-r X.-- (Hıbct·lf lzmir Şb B�k.), Arif Kan
lı.mit Şb Bık.), MILııhim Oc:ılk (Sciııloı·h (ııtıir Şb. lifle). Md- •ııı. • CS.S.
�
... kaplu
lııaıı (YeıiJ1- .
obil 1
,�<>!,�..
,_...
ıqı)'I� ICoap. Bık.). laenı. Dl8dr (Peırol·h Aliata Şb. YOrıctim Kurulu Ü)'tSI),
(Sclılloz·h Tqk. V�manı), MH- llodıı r (Karııyaka Halkrvi Şb. Sckr.), Ali &.r1ıla1ı • MKK
Üyesi), lı..U 0.rea (SP MKK Üyesi), Adli AnlH ($P MKX Ö)ai), Mdafa- Qlloıç _ ( lııni SP il
il 11.ıı
�j
Btk.) 111.wı l"ld (Yc şılltr Partisi MYK O�i), Ko tk&u: l'az.cıı otla (SP ll&Jıkesir Vük
., - . ·-- ·= ;:; - (SP
.
• -· � it
lık grevine parti üyeleri de katıl­ edilerek bir an önce grevin sona
dılar. Karar Kurulu üyesi Adli erdirilmesini istedi.
Aslan , Denizli İl Başkanı Mus­
tafa Güleç ve bir grup arkadaşı, CEZAEVLERİNDEKİ
Eskişehir'den Nazilli ve Aydın'a DİRENİŞ SÜ RÜYOR
hükümlü taşıyan sevk konvoyunu
Denizli'de karşıladılar, Aydın Ce­ Nazilli E Tipi Cezaevi , Mardin
zaevi 'ne kadar izlediler. Boşaltma Yarı Açık Cezaevi , Kahraman­
sırasında hükümlülerin dövülme maraş E Tipi, Malatya E Tipi ,
ve saldırıya uğramalarına tanık Ceyhan Özel Tip, Bursa Özel Tip,
oldular. Genel Sekreter Yalçın Mamak Askeri Cezaevi, Çanak­
Büyükdağlı, daha ölüm nokta ı­ kale Cezaevi , Ergani, Buca, İs­
na gelmeden Eskişehir'de açlık kenderun cezaevleriyle daha bir­
grevini yürüten hükümlülerle, Es­ çÖk ceza ve tutukevinde Eskişehir
kişehir Savcısı'yla ve Adalet Ba­ Cezaevi 'ndeki olayları protesto
kanı Sungurlu ile görüştü. Grev­ için girişilen açlık grevleri ürü­
cilerin haklı istemlerinin kabul yor.
 ••
YILDIR
ÖZGÜRLÜK '
bakanlıkların, güvenlik güçlerinin,
mahkemelerin itibarı mı? Bu ku­ .. � ) .
rumları şimdiki gibi koruyup kulla­
nacak m ı , kullanmayacak mı?
Ölümle biten son olayda SHP ne
yapt ı ? B i r ay sust u . A NAP ,
SHP'nin suskunluğu zemininde uy­
guladı politikasını . Bakan Sungur­
lu'dan tam not aldı SHP. Bu sebep­
le SHP'yi değil, haberi yazan bası­
nı suçladı, " kışkırtıcılıkla" . Şimdi
üzüntüler bildiriliyor. Neye yarar?
SHP sorumludur.
Saniyede yasaların çıkarıldığı ,
yüzlerce yıllık milyarlarca liralık ce­
zaların bir çırpıda silinip atıldığı bir
ülke Türkiye. Yeter k i , suç
"büyükler" tarafından işlenmiş ol­
sun . Devletin tepesindekiler, Anglo­
Sakson sermayesinin uzantıları, ye­
raltı dünyasının kodamanları, haya­
li ihracat trilyonerleri . . . Oralarda,
yukarılarda MİT raporları, mahke­ İSTANBUL ŞİŞLİ'DE 2 TUTUKLUNUN ÖLDÜRÜLMESİNİ PROTESTO EDEN
me kararları buruşturulup atılacak GENÇLER
kağıtlardır sadece; soruşturmaları
·

kendinden uzak tutmak, yüzünde­
ki sineği kovalamaktan kolaydır.
Hukukun incelikleri, adaletin yu­
muşaklığı oralar içindir. Yukarıda
görmezden gelinen suçların ağırlığı
aşağıda, halk söz konusu olunca,
zulüm biçiminde ortaya çıkar. Ge­
nelgeler Allah kelamı olur, yasalar
aşılmaz dağlar gibi dikilir, insan ya­
şamının, insan haklarının karşısına.
İşte 1 Ağustos Genelgesi, işte
Mehmet ve H üseyin'in uğrunda
ölüme gittikleri hak artık, cezaevin­
de havalandırmaya çıkma hakkı de­
ğildir. İnsan gibi yaşama hakkıdır.
Yüzbinlerin sokağa döküldüğü,
özgürlük ve eşitlik talebinin bu ka­
dar yükseldiği, Türkiye'de cezaev­
leri böyle olamaz. Oltan Sungurlu- .
!arın, Arif Yüksellerin kafası hü­
küm süremez. Demagojinin ötesine
geçecek bir demokratlaşmayı yaşa­
mak istiyor toplum. 1 2 Eylül'ün bü­
tün tezgahları boşa çıkmıştır. Ceza­
evlerinden yükselen sese kulak ver­
me zamanıdır ! O
HASAN YALÇIN
•

1 4 1 - 1 42!
Ama, "ne yapalım yasalar böy­
CEZAEV L E R i N D E
le" , "ne yapalım genelge böyle söy­
lüyor"un ötesine geçmiştir sorun.
BASKI LARA SON
BU KAFA HÜKÜM SÜREMEZ
Ölümün nedeni, ne su kaybıdır,
İNSANCA YAŞAM
ne de darp! Neden, 12 Eylül 'dür.
Anap iktidarıdır. Topluma yerleş­
tirilmek istenen korku rejiminin
M İTİNG VE YÜRÜYÜŞÜ
adaletsizliği yatıyor temelde. Meh­ SOSYALİST PARTİ Ankara İl Örgütü
met ve Hüseyin 1 2 Eylül'ün halka Yer: Etlik Kasalar Mevkii
karşı açtığı savaşın kurbanlarıdır. Gün: 6 Ağustos 1 989
Boşuna ölmemişlerdir. Demokrasi Saat: 1 6. 00
mücadelec;i kayıpsız yürümüyor .

İKIBİNE DO�RU • 6 AGUSTOS 1989• 23

 S IYİH DfllfH İ
Psi kolojik
Danışma Merkezi
Ç ayında
an kaya Belediy esi , haziran
bir "Psikolojik Danışma
Merkezi" kurdu. 1 . 5 ayda toplam
250 kişi başvurdu. Merkezin Başka­
nı Faruk Güçlü ilk çalışmalarla il­
gili şu bilgiyi verdi : • • 10 dolayında
boşanma olayı var. Başvuranlardan
86 kişi daha önce intihara teşebbüs
etmiş . 10 kişi de intihar etmeyi dü­
şünüyor. ' ' Kuruluş, şimdilik Çan­
kaya Belediye sınırları içinde hizmet
verecek . Ancak faaliyetlerini daha
da genişletmek istiyorlar.
Başvurular 1 35 5 1 30/244 numa­
ralı telefona yapılabilir. Güçlü'den
bir ilk değerlendirme: Gençler, te­
lefonla konuşmayı, yaşlılar ise yüz­
yüze görüşmeyi tercih ediyor.
Merkezin hedefleri şöyle açıkla­
nıyor: " Çankaya' da haftada ya da
ayda ne kadar intihar olayı oluyor?
Kaç cinayet işleniyor, fuhuş ne du­
rumda? Bu soruların yanıtlarını al­
mak istiyoruz. Ağustos ayında bir
anket yapacağız. Halkla diyalog
kurmak şart. "
Ayrıca merkezin açtığı ilaç kam­
panyasında 7 1 milyon tutarında
ilaç toplandı. Bu ilaçlar, merkeze
fakirlik belgesi ve reçete ile başvu­
ranlara dağıtılıyor. . .
Afgan göçmenlerine beş ülk� yasak
-w..;.:.
.... . _
24 • IKİBİNE DOÖRU • 6 AGUSTOS
Astsu bay çeker silahını!
P iyade üstçavuş Muzaffer İnsel
ev yıktırdı. Olmadı silahını
ateşledi.
uzaklaşır. Yara almadan kurtulan
Yıldız ailesi, Küçükçekmece savcı-
lığına başvurur. Ancak Muzaffer
İkitelli Ziya Gökalp Mahallesi'n- İnsel serbest bırakılır. Yıldız, " Ki-
de oturan Hasan Yıldız, geçen haf- me başvuracağımı şaşırdım. Tapu­
la işten döndüğünde, evinin yerle lu evimin yıkılmasına mı, silah çe-
bir olduğunu görür. Öğrenir ki, ast- kilmesine mi, yoksa verilen karara
subay Muzaffer İnsel, jandarmala- mı?" diyor.
ra, zabıtalara yıktırmış, üç yıldır
Perşembe günü, Küçükçekmece
oturduğu tapulu evi . . ·
Savcılığı, Hasan Yıldız'ın oğlu Cen­
Yıkımdan iki gün sonra astsubay giz Yıldız'ı tutukladı. Suçu, yazdı­
ğı pankart. Savcılık, pankar­
İnsel arkadaşlarıyla enkazı kaldır­
maya gelir . Hasan Yıldız'a derhal tın siyasi amaçla kullanıldığı iddia­
orayı terketmesini, yerin kendisine sında. Cengiz Yıldız, Metris cezae­
ait olduğunu söyler. Y ıldız itiraz vinde şimdi . O
edince, astsubay İnsel, çeker silahını
O ateş eder . Sonra biner arabasına
Kürdistanh
Kadınlar Birliği
A fgan göçmenlerinin bugünler-
de önemli bir sorunu var . Beş
ülke kendilerine pasaport yasağı
koydu. Afganistan, Pakistan, İran,
kuruldu
Çin ve Sovyetler Birliği . . . Göçmen­
ler, "Bu ülkelerde akrabalarımız F ederal Almanya ve Batı Bertin' -
de yaşayan Kürt kadınla r, 6-7
var. Yasağın kalkmasını istiyoruz. Mayıs'ta bir araya geldiler. 1 0 yıl­
Konuyu Cumhurbaşkanına ilettik dır süren çalışma lar sonucunda
ama sonuç alamadık" diyorlar. KOMJI N'i kurdular KOMJI N'in
Afganlılar, 1 980 sonrasında hedefleri arasınd a şunlar var:
Türkiye'ye getirilen ilk göçmenler. Federal Almanya ve Batı Berlin'­
Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in is­ de yaşayan Kürt kadınları örgütle ­
teği üzerine 1 982'de 2 1 4 aile Ceylan­ mek ve birlik-dayanışmayı geliştir­
pınar 'a yerleştirilmişti . Her aileye mek. Onların sorunlarını çözümle­
iki katlı ev, işletme arazisinden mek . Özelde K ürt kadınlar ı üzerin­
20'şer dönüm sulu arazi verildi. deki baskı ve ayrımcılığa karşı mü­
Yerleşim birimine "Evrenpaşa cadele etmek ve toplumsal yaşamın
Mahallesi" denildi. Mahallenin . her alanında eşit haklara kavuşma­
okul, cami, PTT, elektrik, su ve ka­ ları için çalışma lar yürütm ek.
nalizasyon şebekesi daha başından Yabancı düşmanlığına ve her tür­
sağlandı . Göçmenler, tarımcılığın lü ayırımcı lığa, ırkçılığa karşı halk­
yanısıra deri işletmeciliği yapıyor- lar arası dostluk ve dayanışmayı sa­
._.. _. Iar. O vunmak. O
1 989
 İLKER DEMİR
Kızını görecekti, işkence gördü
1 le974'de yayımlanan ilke ve Kit­
dergilerinin yazıişleri müdür­
lüğünü yapan İlker Demir, 6 yıldır
çeşitli cezaevlerinde yatıyor. Şu an­
da Nazilli E Tipi Cezaevi'nde bulu­
nan Demir'in 48 yıl kesinleşmiş
mahkumiyeti var .
Eşi Güllühan Demir, geçtiğimiz
kurban bayramı kızıyla birlikte zi­
yarete gitti . Bir tutam açık görüşün
tadını çıkaracaklarını umuyorlar­
dı . . . Ancak, başgardiyan o güne ka­
dar uygulanmamış bir "kural"ı ha­
tırlamış olacak ki, l 2 yaşındaki kı­
zının nüfus kağıdının olmaması ne­
deniyle, babasıyla görüşemeyeceğini
bildirdi. Arkasından Başsavcı Şeref
Mollaoğlu tekrarladı bu "hükmü " .
Aynı gün, nüfus kağıdı bulunmayan
Sosyalist Parti'ye polis
ve belediye engeli
S ' 'İstenmeyen adam M .Abramo­
osyalist Parti Adana İl örgütü ,
witz" e karşı protesto eylemini sür­
dürüyor . ABD Konsolosluğuna si­
yah çelenk koyan SP il Başkanı
Vahdet Şimşek gözaltına alındı . . .
SP Antalya İ l örgütü de Başkan­
lık Kurulu kararıyla başlatılan '' Ab­
ramowi tz 'e Hayır" kampanyasında
belediye ve polisin engellemeleriyle
karşılaştı. " Komplocu Ab.ramo­
witz'e Hayır, Yaşasın Bağımsiz De­
mokratik Türkiye" yazılı afişler,
polis ve belediye mensupları tarafın-
daha büyük çocukların yakınları.y­
la görüşebildiğini, uygulamanın 11-
ker Demir'e yönelik bir baskı taşı­
dığını belirtiyor Güllühan Demir.
Açık görüşün bitimine 1 saat kala
tek başına içeri giren Güllühan De­
mir, kendisinin ve kocasının sürek­
li hakarete uğradığını anlatıyor. Gö­
rüşten sonra da İlker Demir, hüc­
reye kapatılıyor ve saçları kesiliyor.
İşkence görüyor . . . ' 'Verdiğin dilek­
çeleri sana yedireceğiz" diyerek sal­
dırıyor görevliler. Demir'in avuka­
tı Dursun Sakıncı da, müvekkilinin
toplam 10 gün hücrede tutulduğu­
nu, astımlı olmasına rağmen çok
kötü koşullarda baskıya maruz kal­
dığını anlatıyor . "Yüzündeki darp
dan geceleyin yırtılıp karalanarak
tahrip edildi. Protesto içeren bildi­
rilerin dağıtılması polisce engellen­
di. SP Antalya İl Başkanı Çetin
Çağlayan, Merkez İlçe Başkanı Ah­
met Turan Kul ve üye Cafer Alkan
gözaltına alındılar.
SP Antalya İl örgütünün Abra­
mowitz'e karşı başlattığı imza ka­
mpanyası sürüyor. " Büyükelçi Ab­
ramowitz'e hayır " diyenlerin imza­
larını gönderecekleri adres: SP An­
talya İl Örgütü Deniz Mah. Anafar­
talar (Güllük) Cad. No: 35/5 O
İKİBİNE DOGRU • 6
İLKER DEMİR KIZIYLA. Daha önceki bir
açık görüşte. . .
izleri benimle görüşürken hala bel­
li oluyordu. Bana kanlı gömleğini
sakladığını anlattı. Müvekkilim her
an aynı uygulamayla karşılaşabilir' '
diyor. Nazilli Sağlık Ocağı ' ndaki
görevli doktor da verdiği raporda iş­
kence izlerinin sabit olduğunu
yazıyor.
Olaydan sonra Uluslararası Af
Örgütü' nden, Başbakan Turgut
Özal'a yollanan bir bildiri ile Na­
zilli E Tipi Cezaevi'ndeki baskı ve
kötü koşullar protesto edilerek, İl­
ker Demir'in hastalığının tedavi
edilmesi istendi . O
Hastaya
1 42 km. 'lik
yolculuk
Ş anlıurfa'nın Ceylanpınar ilçe­
sinde halkın sağlığı Allah'a
emanet ! 70 bin nüfuslu ilçede sağ­
lık hizmetleri 25 yıldır tek bir sağ­
lık ocağıyla sürdürülüyor, öte yan­
dan yapımına 5 yıl önce başlanan 50
yataklı devlet hastanesi hala bitiril­
medi . İnşaat, "Tasarru f Önlemle­
ri "ne takılıyor. Vatandaşlar, en kü­
çük hastalıklarda bile 1 42 km. uzak­
lıktaki Şanlıurfa Devlet Hastanesi'­
·ne gidiyorlar. Cumhurbaşkanı Ke­
nan Evren'in 9 Haziran '88 tarihin­
de ilçede yaptığı konuşmada hasta­
nenin yapılmasının zorunlu olduğu­
nu söyledi. Ama o günden bugüne
değişen bir şey yok.
AGUSTOS 1 989• 25

MEHMET EYMÜR'ÜN BÜYÜK SUÇLAMASI
" Ebu Fi ras tarafından
kul lanıldınız ' '
MİT Kaçakçılık Dairesi eski Başkanı Eymür, Hiram Abas ve
kendisini 2000'e Doğru'nun mağdur ettiğini söylüyor. Asil Nadir
konusunda devletin suskunluğun� açıklayamıyor. "MiT bugüne
kadar kaç Amerikan casusu yakaladı" sorusunu
Eymür yanıtlayamıyor.
- Buyurun yapın açıklamanızı.
- Sizin bir cevabınız var dergi- .
den. Çok ağır ithamlar yer aldı be­
nimle ilgili. Ben kendimi hiçbir güç­
le birlikte görmüyorum, yabancı
güçlerle. Ben bir Türk milliyetçisi­
yim. Bunu , sağcılık anlamında al­
mayın. Renksiz bir adamım diyebi­
lirsiniz, bir yerde. Yani sadece dev­
let çıkarlarını düşündüm.
- Birçok yayınımız oldu. MIT­
CIA-MOSSAD ilişkisi konularında.
Bu arada bazı bilgileri kamuoyuna
yansıttık, bazıdeğerlendirmeler yap-,
tık. Sizin adınız bu olaylarda Hiram
Abas kadar geçmiyor. A ma Hiram
Abas'la çok teşriki mesainiz var.
Bütün bu konularda sizin kritik bir
sözünüz var. "Bazen kendi kendi­
me, kime hizmet ettiğimi soruyo­
rum " diyorsunuz.
- Birlikte çalışmakla, işbirliği
arasında fark var. Zaten müttefik
devletler dediğimiz NATO ve diğer
Batı devletleri ile bir işbirliği var. Bu
işbirliği sadece istihbarat dalında
değil.
- Kıl payı bir fark var.
- Biraz daha, kıl payını aşar ya-
ni.
- I2 Eylül darbesi yapıldığında
CIA uzmanlarından istasyon şefi
Paul Henze� "Bizim çocuklar işi bi­
tirdi" demişti. Biz burda ne kadar
münakaşa etsek A merika ile Türki­
ye arasındaki ilişkilerin sıkı fıkılığını
ortadan kaldıramayız. Böyle bir
gerçek var.
--- Ama bu söylediğiniz sıkı fıkı­
lıkta M İT'in rolü belki tahminini-
26 • İKIBINE DOGRU • 6 AGUSTOS
zin altında, düşüktür. Devletin et- ·
kili çevrelerine sadece MİT olarak
bakmayın.
- Siz MIT'i ayırıyorsunuz ama,
MiT bu devletin önemli bir parça­
sıdır.
- Çünkü ben, ihtisasım olan ko­
nudanbahsetmekistiyorum. Dışına
fazla çıktığım zaman hatalar yapa­
bilirim.
- MIT'in CIA ile nasıl kaynaş­
tığı konularında kitaplar var. Son
olarak Cüneyt A rcayürek 'in kita­
bı . . .
- Cüneyt Bey'in kendimle ilgili
konularda o kadar çok yanlışları
var ki, diğerlerine de çok sağlıklı
bakmak yanlış olur.
- Sizi, kendi bilincinizle A meri­
ka 'ya hizmet ettiğiniz biçimde eleş­
tiremem. Ancak bu tür örgütlerde
öyle mekanizmalar işliyor ki, sizin
o "kime h izmet ettiğimi
bilmiyorum " sözünüz uluslararası
işlerde daha da geçerlidir.
- Dayandığınız temel çürük di­
yorum. Bu yazdıklarınızın temelinin
pek sağlam olmadığını düşünüyo­
rum.
- Aramızdaki görüş ayrılığı o.
Dün siz telefonda bana dediniz ki,
' 'yazdıklarınızın hepsinin yanlış ol­
duğunu söylemiyorum. "
- Söylemiyorum , söylemiyo­
rum. Ama diyorum ki, benim ismi­
mi kullanarak birtakım yerlere me­
saj vermenize karşıyım . Ben cesaret­
siz, korkak bir adam değilim ki, ben
kendim de yazarım bunları . Müla­
kat yaparım, kendim söylerim.
1 989
M
ehmet Eymür'le si­
lahlarımızı karşılıklı
çektik. "Silah" dedi·
ğim teyp. Ateşli silah
değil. Bunun eğitimini görmüş
biriyle düello yapacak değilim.
Cesaret gösterip benim alanım­
da savaşmayı kendisi k,abul et­
ti. Eymür 2000'e Doğru'ya yolla­
dığı tekziplerde dergiyi "milli ku­
ruluşlara ve milli menfaatlere
karşı yabancılarla işbirliği" yap­
makla suçlamış, yayını sürdü- ·
rür1se b_unları, hem de
2000 'e Doğru'ya yazacağını bil­
dirmişti. Ben bu meydan okuma­
ya, "ne biliyorsan açıkla, sayfa­
larımız açık" yanıtını vermiş,
"2000 'e Doğru, bu ş�hısların
kimlerle, hangi yabancı güçler­
le birlikte Türkiye'nin ve halkın
çıkarları aleyhine neler yaptıkla­
rın ı , · hangi çevrelerle içli dışlı,
hangi skandalların aktörü, piyo­
nu olduklarını ortaya çıkardı" di­
ye yazmıştım. Eymür, tatilde ol­
duğu için 2 Temmuz günlü 27.
sayımızdaki bu yazıyı yeni oku­
muş. Beni telefonla aradı. Her­
kesin ne demek istediğini açık­
ladığı ikibuçuk saatlik bir görüş­
me yaptık. Karşılıklı teyplerirnizi
çalıştırdık. Eymür'ün teybi AIWA
markaydı , beni m ki Sony.
Ayrılırken özellikle Firas'la il­
gili sözlerini aslına uygun yaz­
mamı istedi.
Sir de Eymür'ün teybi kapat­
mamı isteyerek söyledikleri oldu.
Bunları yazmıyorum tabii .
- Konuya dönersek?
- Benim söylemek istediğim şu:
Bir özeleştiri yaparak geçmişte ha­
talar yaptığınızı yazdınız. (Saçak' -
taki geçmiş muhasebesine değini­
yor). Acaba yarın gene bir özeleşti­
ri yapıp, bugünkü şeyleriniz için de,
hata yaptık diyebilir misiniz?
- Hata yapmamak mümkün de­
ğil. Bunu yaşamınızın son yılların­
da siz de gördünüz. Meziyet, hata­
ları görüp düzeltmektir. Sizinle il­
gili bir hata yaptığımızı görürsek,
bunu da düzeltiriz. Bizim hedefimiz
kişiler değildir.
- Ama ben sizin sayfalarınızı
çok süsledim. Olmayacak şeyler çık­
tı hakkımda, eskiden Aydınlık'ta.
- Bizim Hiram A bas'la ilgili son
yayınımız, şöyle biter: "Bizim Hi­
ram Abas'/a işimiz bitmiştir artık. "
Çünkü bir işlev yapıyorsa, o işlev
halka zarar veriyorsa o insan işlevi
 dolaymyla konu­ !anmadığını söyleyebi­
muz olur. lir misiniz?
Şu polemik olma­ - Bir kere güvenlik
saydı keşke. Benim güçlerinin bu konuş­
için Mehmet Ey­ maların mealini bile­
mür, oturup analiz cek kadar işin iÇinde
yapabileceğimiz bir olması doğru mu? Ör­
insandır artık. neğin ben FKÖ bina­
- Mağdur duru­ sında Ebu-Firas 'la gö­
ma düşmüşsek saye­ rüştüm. Buna hakkım
nizde derim. 2000 'e var, gazeteci olarak.
Doğru 'nun sayesin­ - Ama bizim de is­
de derim. tihbarat teşkilatı ola­
- Yapılan iş ne­ rak birçok kişiyi bir­
dir? işkence var de­ çok yerde, yani eleman
dik, Hiram Abas kullanma ya hakkımız
şunu yaptı dedik. var. Siz de aynı işleri
- İnanın işken­ yapmıyor musunuz ga­
ceye sizin kadar ben zeteci olarak?
de karşıyım, ama is­ - Sizinki gibi değil.
ter inanırsınız, ister Ben de gittim Firas 'la
inanmazsınız. görüştüm. Bunlar ta­
- inanmak iste­ mamen gazetecilik çer­
rim. çevesinde, herkesle
DOGU PERİNÇEK VE FKÖ SİYASİ BÜRO BAŞKAN/ FARUK KADDUMİ. yaptığımız görüşmeler
- Ben sadizme, Böyle işbirliğine can kurban.
kendi ruhsal prob­ gibi bir görüşme. Bu-
lemlerini başkaları üzerinde tatmin - Ona gelelim o zaman? rada biz merak ettiğimiz konulan
eden insanlara karşıyım. - Şimdi bir Sati olayını alalım. soruyoruz. Sizinle de görüşme yap­
- Basının alet olması meselesine CIA ve MİT ilişkisi olduğunu söy­ tık, adımzı yazmamızı istemediniz.
gelince bu işlerle uğraşan herkes bi­ lemişsiniz. Yazmadık. Her haber kaynağı gibi
rileri tarafından kullanılmak istenir. - Filistin 'e karşı. yani. Biz hakkında haber yazacağı­
A ma kim az kullanılır, kim çok kul­ - Sati olayının şeyleri kimlerdir? mızda Hiram A bas'la da görüşmek
lanılır? Bizim bu konudaki ölçümüz İtham edilenler kimlerdi? Suriye ve istedik. MİT'teyken daha. Görüş­
şudur: Yaptığımız iş halka zarar Ebu Nidal'di. O tarihlerde Suriye ve medi.
vermişse, kullanılm.ışızdır. Ebu Nidal zaten FKÖ ile düşman - Görüşmez. Verdiğim sebepler­
· halindeydi. Nasıl olur da böyle bir
- Bir devlete istihbarat teşkila­ le görüşmez. Onun yerine k�ndi�i­
yargıya varılabilir, FKÖ'ye karşı fa­ zi koyun. Hakkınızda CIA aJanı, ış­
tı, ordu, polis lazım mıdır?
- Tabii. aliyettir, diye. kenceci yazsalar, siz görüşür müsü­
- Ama siz devrede bunları bom-
- Firas Ebu Nidal'ci mi? nüz?
- Ebu Firas M ısır Sefaret baskı- - Ben görüşürüm. Demirel, ken­
bardımana tuttunuz. Bu örgütlerin
mensubu olarak bizim size sıcak nında daha önce gelip, başarısız ola­ disine karşı yazanlarla daha çok gö­
rak geri dönüp, sonra verilen poli­ rüşür örneğin.
bakmamız mümkün değildir.
tik sözlerden dolayı burada temsil­ - Demirel açık bir insan. Ko­
- Halka bir şey yaptığınızda kar­
ciliğe gelmiş. Eski bir teröristtir. Ya­ numlar farklı.
şınıza çıktık.
pı itibariyle bombalı mektup konu­ - Şimdi Firas'la ilgili söyleye­
- İdefiksler var. Yaygın bunlar.
larında uzman olan, benim bildiğim yim. Firas Türkiye'nin dostu olan,
Şimdi Türkiye'de çok yaygın bu.
kadarıyla uzman bir kişidir. Sati üstelik Türkiye'nin dostu kabul et­
Düşünün, bir MİT mensubu olmak, olayı sırasında sizlerle yoğun bir tra­
M İT'e hizmet eden bir adam olmak tiği bir devletin temsilcisi.
fik içinde. Görüşmeleriniz var. Ne­ - FKÖ ile Firas'ı ayırmak gere­
adeta vatan haini olmak konumu­
ler konuştuğunuzu, neler program­ kir. Dikkat ettiyseniz Türkiye'nin
na geldi.
ladığınızı biliyorum. Siz gitti niz, Dışişleri de kendisini ikaz etti. Pro­
Doğu Perinçek tercüman �aik B� ­
- MiT de bunu yapıyor. Solcu
olmak vatan haini olmak diyor. tokol dışı bir iş yapıyor diye. Bu, ye­
lut' la gitti. Onun görüşmesı var. Sı­ ni değildir. Biz Ebu Firas'ın çıkış­
- Bunun dışında düşünen arka­
zin, Halil Berktay'la birkaç görüş­ larını o tarihlerde yanlış açılardan
daşlar da var. Bu, haksızlık olur ka­ meniz var.
naatindeyim. da değerlendirebilirdik . Bir Ebu Ni­
- Neler programladık? da} faaliyetine neden sahip çıkıyor
- 2000'e Doğru 'nun bu güveni­ - Nasıl Ebu Firas ortaya çıkarıl- gibi .
lirliği nereden geliyor? Bir şey yaz­ madan yayın yapılmasının nasıl ta­ - Zaten öyle yaptınız.
dık mı işte siz de rahatsız oluyorsu­ rafınızdan şeyedildiğini biliyorum. - Bu doğal değil mi? Olay
nuz? Peki şimdi soruyorum size, bir ta­ FKÖ'ye yönelik değil , Ebu Nidal' e
- Hayır güvenilirlik açısından rafta nilli bir şeyimiz var, öbür ta­ yönelik değil . Sati olayı, Sinagog
demiyorum. Özellikle belirteyim, rafta da yabancı bir unsur var. Siz baskını tahkikatlarının bir devamı­
bazen çok da yanlış yaptığınız ka­ bunun doğru olduğuna kanaat ge­ dır . Bir araştırma yapılmasaydı gü­
naatindeyim. Bildiğim konulardan tiriyor musunuz? En azından Ebu venlik güçleri sorumlu olmaz mıy­
bahsediyorum. Firas 'ın sizi kişisel hırsları için kul- dı?

İKİBİNE DOGRU • 6 AÖUSTOS 1 989• 27

 - Araştırma yapılmasına kimse
bir şey demiyor. Ben de bir şey de­
mem. Burada çok çapraşık mesele­
ler var. . .
- Ben de çapraşık şeyler olduğu
kanaatindeyim. Çünkü acaba Ür­
dün' ün kendi içişleriyle ilgili bir ko­
nu mu vardı? Sati olayında başka
şeyler var mıydı?
- Olayda bizim ilgimizi çeken
A vukatların savunması oldu aslın­
da. Firas'ın veya bir başkasının gay­
rete getirmesi değil.
- Evet okudum, MİT-MOS­
SAD-CIA filan.
- Evet o cümle bizim kafamız­
da bir ışık yaktı, araştırmaya giriş­
tik. Firas'la görüşmeden Güneş ga­
zetelerini vb. inceledik. ilginç yayın­
lan var Güneş'in. Ebu Nida/ faali­
yetini FKÖ 'ye maletmeye çalışan ve
Firas'a vuran . . .
- Bir iddianız var, tahminim Fi­
ras'tan çıkan bir iddia, Mehmet
Barlas'la Hiram Bey'in yakın arka­
daşlığı . . .
- Onu başka yerlerden doğrula­
dık biz. . .
- Hiram Bey'in yakınında biri
olarak ben böyle bir şey bilmiyo­
rum. Hiram Bey, Mehmet Barlas'a
oturup şunu bunu anlatacak yapı­
da değildir.
- Güneş gazetesinin o dönemde­
ki yayını var. Sizin operasyonla pa­
ralel. FKÖ 'ye saldırıyor, terör me­
rör diyerek. . .
- Zaten resmi olarak işin ağırlı­
ğını götüren emniyettir, yani. Biz
yardımcı unsuruz.
- Biz ne yapmışızdır. Örneğin
Şaban olayını merak etmişizdir.
A raştırmışızdır, A vustra/ya'ya git­
mesi vb. Filistinli olduğu için Fi­
ras 'a danışmışızdır.
- Tabii Filistinli. Şimdi, Abu Ni­
dalciler de Filistinli. Ya Suriyeli, ya
Filistinli.
- Türkiye devleti yakın zamana
kadar Filistin 'e çok daha sıcak ba­
kıyordu. Firas meselesi değil, Fi­
ras'a uyarı yapıldığı gibi bir şey söy­
lediniz de.
"FİRAS' A SICAK
BAKMIYORDUK"
- Firas'ın yanlış yaptığı şey şu :
Burada kalabilmek için her şeyi
yapmıştır, size gelip bir şey yazdır­
mıştır, öteki tarafa gidip bir şey yaz­
dırmıştır . . .
- Peki bunu ispat etmenin yolu
nedir? Mesela Sati davasını baştan
sona inceleriz. . .
- Ben FKÖ ile hiçbir ilgisinin ol-
.,
28 • İKİSİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989
madığını, FKÖ aleyhine olmasının
mümkün olmadığını söylüyorum.
- Zaten bu soruyu biz attık or­
taya. FKÖ 'ye karşı olan Ebu Nida/
içinde nasıl gösteriliyor Firas? Sati
olayı neden Firas'a yıkılmak isten­
di?
- Yıkılmadı. O kendi kendine,
bazı akrabaları da işin içine dolaylı
olarak girdikleri için, bir de Filistin­
lilere sahip çıkıyorum diye birtakım
oyunlara girdi . Nedenlerini bilemi­
yorum.
- Güneş gazetesi sürekli manşet
attı. Bu adam gitsin, terörist filan
diye.
- Sıcak bakmıyorduk yani, ada­
ma. Çünkü devamlı sağı solu, bizim
aleyhimize kışkırtan, devletin aley­
hine kışkırtan yabancı bir temsilci
olursa, Türkiye'nin işlerine bu ka­
dar karışmaya yeltenirse ona kim­
se sıcak bakmaz.
- Siz yani Firas'la bizim aramız­
da bir işbirliği görüyorsunuz?
- Hatta bu işbirliği daha sonra
da devam etti. Sizin bir yazınız var­
dı. "Şeytan üçgeni: CIA-MOSSAD­
MİT ilişkisi" diye. İçinde Hirem
Bey'le ilgili bir şey yok ama, gene
siz içine yorum olarak Hiram Bey'i
katmışsınız. Hiram Bey'i yıpratma
kampanyasına Ebu Firas'la girdiği­
nizi söyleyebiliriz.
• •
Asil Nadir olayı çok geniş
açıdan bakılması gereken bir
durum. Büyük işadamları
yanlarına belirli yerlerde
kuvvet kazanmış kimseleri
topluyorsa, onun nedenlerini
araştırmak lazım.
• •
- Şimdi siz bizi, daha doğrusu
şuna indirgenmiş oluyor, Firas'la iş­
birliğiyle suçluyorsunuz. Yabancı
güç dediğiniz Firas oluyor yani.
- Tabii. Benim için yabancı güç­
tür. Bir devleti temsil eden bir
adam. En azından daha çok kendi
organizasyonunun menfaatlerini
koruyacaktır.
- Bakın şöyle bir yönü var işin,
onu söyleyeyim: Biz Amerika 'ya
karşı Vietnam 'ı koruruz; SB 'ye kar­
şı Afganistan halkını koruruz;
Amerika 'ya karşı Türkiye'yi koru­
ruz; A merika ve lsrail'e karşı Filis­
tin 'i koruruz, onlar arasında çeliş­
me çatışma olursa. Çünkü Filistin
mazlum bir ülke, mazlum bir halk.
Zaten Türkiye de Filistin 'i des­
tekliyor.
- Zaten ben de diyorum ki,
Türkiye'nin genel politikasında
FKÖ'ye sıcak bakılıyor. Geçmiş yıl­
larda birçok teröristin eğitilmesine
rağmen.
- Şimdi siz, yabancı bir güçle iş­
birliği derken, bir Amerika ile işbir­
liği, bir Sovyetler Birliği ile işbirliği
gibi bir şey. . .
- Değil . Ama bir yabancı güçle
işbirliği diyorum. Ebu Firas'ın da
amacı Hiram Abas'ı mevkiinden at­
tırtmak.
- Hiram Abbas da onu attırtmak
istiyor.
- Çeşitli girişimlerden dolayı.
- Firas'a yöneltilen o tehditler
doğru mu?
- Bir kere belli bir makam sahi­
bine yakışacak laflar değil bunlar.
Ebu Firas Başbakan'agitmiş ve Hi­
ram Bey'i şikayet etmiş bu Sati ola­
yından sonra. Bütün yabancı mis­
yon elçilerini kapı kapı dolaşıp pro­
pagandasını yapmıştır. Tabii MİT­
MOSSAD-CIA ilişkisi fikrine yakın
olan kişilerin kapısını çalmıştır. Bu
arada aynı çizgide sizin de hareket
ettiğinizi görüyoruz. Bu da sizin içi­
nizden bize intikal eden şeyler de,
Hiram Abas'a bin bir darbe vuru­
lup bir an önce görevinden alınma­
sını sağlamak gibi bir amacınızın ol­
duğu haberini alıyoruz.
- Yani biz, Hiram A bas'a bir
darbe indirip onu göndermek is­
tiyoruz.
- Evet. Yani ben bunda bir yan­
lış görüyorum.
- Onu göndereceğiz de kim
gelecek?
- İşte bir ara Rüşdü Naiboğlu
gelir diye düşünüyordunuz.
- Bunu da bize, bana gazeteci­
ler söylemiştir mutlaka. Meraklı ko­
nular olduğu için hep konuşulur
bunlar. Naiboğ/u 'nu biz mi getirte­
cek mişiz?
- Hayır, hayır. Onun geleceği
düşünülüyordu. Bir istihbarat teş­
kilatının sizin içinizden de haber al­
ma imkanları vardır. Küçük bir or­
ganizasyon olarak almayın. Amacı
budur.
- Korkmayız bundan. Çünkü
Türkiye aleyhine bir şey yap­
mıyoruz.
- Hayır. Korkmayın . Ama de­
min bana söylediğiniz o kullanılma
hikayesine siz de girmiş vaziyet­
tesiniz.
- Her haberde belki kullanılabi­
liriz. Bakın ben buraya bir marj bı­
rakıyorum, ama ben şundan da
eminim, kendi yazdığım yazılardan
 biliyorum, birkaç yerden doğrulat­
madan yazmayız. Bakın sizin de ka­
pınızı çok çaldık biz.
- Ben o kadar çok gündeme gel­
dim ki, benimli ilgili çıkan haberler­
den rahatsız oluyorum. Çünkü be­
nim bir beklentim yok . Eski görevi­
me tekrar dönme gibi bir şey düşün­
müyorum . . . . Türkiye'de çıkar çev­
relerine karşı, hepsinin hışmına uğ­
ramış bir adamım.
. ASİL NADİR KONUSUNDA
SUSANLAR
- Türkiye'ye hizmet edin. Bakın
şimdi Asil Nadir olayı var. Sizin bu
konuda hem bilgileriniz, hem de
tahlilleriniz var. Biz bunu "Türki­
ye 'nin güvenlik sorunudur" diye ge­
tirdik. Siz bu meselenin "gü­
venlik sorunu �· olduğunu söylüyor­
sunuz ama susuyorsunuz. Bense ya­
zıyorum, açıklıyorum.
- Benim bazı fikri ayrılıklarım
var eski arkadaşlarımla. Ben istih­
baratın, kullanılmadığı sürece, sa­
dece insanları tatmin eden bir araç
olmasına karşıyım. Yani o alsın
okusun, bu alsın imzalasın, elden
ele dolaşıp sonra arşive girsin. O bil­
gi hiçbir işe yaramasın . Ben buna
karşıyım . İstihbarat bir aksiyona
yönelik olmalı . Bunda biraz yavaş
kalındığı kanısındayım.
- Asil Nadir için mi?
- Genelde söylüyorum.
- Bakın onu bile söylemiyorsu-
nuz. Sizi biraz tahrik etmek is­
tiyorum.
- Asil Nadir konusunda çok faz­
la bilgi sahibi değilim. Bu olay be­
nim emekliliğimden sonradır.
- A ma MIT'in Asil Nadir'in ge­
lişinden endişe duyması sizin döne­
minizde. . .
- İnanın bilmiyorum . Her şeyi
bir adamın bilmesi mümkün değil. . .
- liginizi çekmiyor mu? Erkan
Gürvit'in Cumhurbaşkanlığı arşi­
vindeki bilgileri oraya götüreceği
çok açık değil mi?
- Geçende gazeteler de yazdı .
Gürvit'in elindeki bilgilerin 80 son­
rası itibariyle çok enteresan, çok ge­
niş olduğu kanaatindeyim.
- MIT'ten daha geniş?
- Tabii.
- Ve Gürvit bunları bir yabancı
sermayedara aktaracak. . .
- Evet Cumhurbaşkanlığı arşi­
vinde bir ayıklama yapılıyor. Ne­
den? Bir şey mi gizleniyor, yeni ge­
lecek Cumhurbaşkanından? Devlet
hizmetlerinde bir devamlılık vardır.
- Bunlara karşı Ç1kmamz gerek-
mez mi?
- Size açık açık fikirlerimi söy­
lüyorum.
- Şu görülüyor, 2000'e Doğru
Asil Nadir konusunda yurtsever tu­
tum almış oluyor. Katılır mısınız
buna?
- Yanlışlarınız olmasa tabii ka­
tılırım.
- Olabilir. Biz de şunu söylüyo­
ruz. Buyurun siz bu yanlışları dü­
zeltin .
- Asil Nadir olayı çok geniş açı­
dan bakılması gereken bir durum.
Büyük işadamları yanlarına belirli
yerlerde kuvvet kazanmış kimsele­
ri topluyorsa onun nedenlerini araş­
tırmak lazım.
- Bizim yayımmızın nereleri
yanlış, sizin araştlrmalarınıza göre?
- Daha iyi incelenilebilir, daha
çok kaynak kullanılabilirdi.
• ·
Gürvit'in elindeki bilgilerin
80 sonrası itibariyle çok
enteresan, çok geniş olduğu
kanaatindeyim.
Cumhurbaşkanlığı arşivinde
bir ayıklama yapılıyor.
Neden? Bir şey mi gizleniyor
yeni gelecek
cumhurbaşkanından?
• •
- Savaşman olayında Aydın/ık '­
ın yazdıklarından hareketle bize
A merikancı/ık bulaştırmaya ça/ıştı­
mz. A ma A merika ve Jngiltere 'nin
Türkiye'ye sokmaya çalıştığı Asil
Nadir konusunda susuluyor değil
mi?
- Şimdi Savaşman olayı Teşki­
lat içinde bile problem yaratmış bir
olay. Birçok kimse olayın kapatılma­
sını, üzerine gidilmemesini istemiş
lerdir. Bir kısım kimseler ise bizim
asli görevimiz casus yakalamaktır
demişlerdir.
- Bir tane yakaladımz şimdiye
kadar değil mi?
- Evet. Yalnız bir mücadele
mevzuu olmuştur teşkilat içinde. Sa­
vaşman doğal olarak kendini koru­
maya çalıştı . MİT'in zaten CIA. ile
ilgisi var, benim yaptığım ne olacak,
dedi . Ama Kıbrıs'taki Türk konu­
mu hakkında bilgi vermiştir, vs .
Teşkilatla ilgili birçok bilgi vermiş­
tir. Ama sizin gazetenizde olay ge­
ne bir tertipmiş gibi verildi.
- O yorumun yapılmasına mü­
sait bir durumu yok mu MIT'in?
- Bu işin psikolojik savunması­
nı yapmakla görevli kişilerin belki
bunu iyi empoze edememelerinden
de kaynaklanıyordur.
Sonra bir de Nusret Demiral '­
ın Kemal Horzum ve Adıgüzel ola­
yını soruşturan adam olduğunu ya­
zıyorsunuz. Sonra da benimle aynı
operasyon içinde gösteriyorsunuz.
Nusret Demiral'ı tanımam. Sempati
ile baktığım bir adam da değil .
- Demiral, Horzum 'u onun elin­
den çekip aldı değil mi?
- Bir de, Demiral, Horzum le­
hine yanlı birtakım kararlar verdi,
onun için sempatiyle bakmam.
- Hürriyet gazetesi Karta/'ı Hor­
zum 'un azmettirdiğini yazdı. Demi­
ral ise polisin elinden çekip almış
Horzum 'u. Şimdi ne diyorsunuz?
- Ben suikast olayına çok satıh­
ta kaldığı, bir nevi kapandığı gibi
• bir gözle bakıyorum. Adıgüzel ola­
yına da öyle bakıyorum . Yazdıkla­
rınıza genelde katılıyorum ama, hep
benimadımı kullandığınız zaman ra­
hatsız oluyorum. Ben Başbakan'a
yakın bir politikacıyla tesadüfen,
bir gün oturdum. Tecrübeme de gü­
venerek Kartal Demirağ konusunda
bir çalışma yaparsam bu işin arka­
sından başka şeyler çıkartacağımı
söyledim . Başbakan'a mesaj da
yolladım .
BAŞBAKAN ÇIKMAZLAR
İÇİNDE
- Herhalde o olayda Başbakan '­
ın da çekindiği şeyler var?
- Etrafında birtakım adamlar
var, özelliklerini biliyor. Atsa atıl­
maz, satsa satılmaz. Başbakan çık­
mazlar içinde.
- Koruma polisi olayına da si­
zin değişik bir bakışımz var.
- Son derece ilginç. Koruma po­
lisinin ilk görevi suçluyu canlı yaka­
•
lamak, delilleri muhafaza etmektir.
Polise ilk öğretilen budur. Orada
kimse ne olduğunu bilmiyor, o
adam gelip onu hemen teşhis ediyor
ve vurmaya kalkıyor.
- Bizimle ilgili olarak başka söy­
leyeceğiniz varsa buyrun söyleyin.
- Yok . Benim zaten, size yolla­
dığım kısa tekzipte yazıyorum, pa­
patyalarla ilgili . . .
- Papatyalar lafının size ait ol­
duğu yazılmadı.
- Ama okursanız, dışardaki in­
san öyle zannediyor. "Sen 2000'e
Doğru 'ya açıklama mı yaptın" di­
yorlar .
o
HASAN YALÇIN
İKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989• 29
 CUMHURBAŞKANLIGI SEÇİMİ
Gü rkan , Uğu r, Dülger ve
�karcah. i le fikir cimnastiği
Ozal aday olmayacak. Ozal'ın Çankaya'ya çıkması yeni bunalımın başlangıcı olarak görülüyor.
Evren beklemede. · SHP'nin ANAP'a açtığı yollar. DYP uzun vadeli oynuyor. Darbe olasılığı yok.
2
Parlamento çaresiz. Erken seçim dışında itibar koruyacak formül görünmüyor.
OOO 'e Doğru, Cumhurbaş­
kanı seçimi teması etrafında
piyasaya sürülmüş senaryo­
ları , partilerin taktiklerini,
önümüzdeki dönemin olası gelişme­
lerini grubu bulunan partilerin ün­
lü politikacılarıyla tartıştı. SHP'den
Necdet Uğur ve Aydın Gürkan;
ANAP ' t an Bül e nt A k arcalı ,
DYP'den Mehmet Dülger. Necdet
Uğur sorularımızı yazılı yanıtladı,
ayrıca teybimize konuştu . Gürkan,
Akarcalı ve Dülger ise, bir fikir cim­
nastiği çerçevesil)de, demeç vermek­
sizin konuştular. Görüşleri çarpış­
tırarak, büyük sorunlar labirentin­
de hangi yolun çıkışa götürdüğünü
araştırmak 2000 'e Doğru'ya kaldı.
NİÇİN OLMASIN ?
Özal'ın Çankaya'ya çıkmasını
öncelikle ANAP istiyor görüşü var .
Nedenleri belli, b u isteğin. Bir kere
mevkiler, başbakanlık, bakanlıklar
vb. yeni den dağıtılacak. Daha
önemlisi, ANAP'ın Özal'la gideme­
yeceğinin anlaşılması.
Özal' ın, " Devlet Partisi" diye
adlandırılan güçlerce bir biçimde
engellenmesi, örneğin Milli Güven­
lik Kurulu 'oda istenmediğinin his­
settirilmesi olasılığı . . . İşte eski bir
asker, Askeri Şura toplantısından
bir fotoğrafa dikkat çekiyor. Özal' -
la tokalaşan yeni Kara Kuvvetleri
Komutanı Doğan Güreş'in bir eli
arkasında. " Yarın Cumhurbaşkanı
olacağını düşündüğü insanın önün­
de böyle durmaz Doğan Paşa ' ' di­
yor.
Hayır, diyor tartışmacılardan bi­
ri. Ordu'dan böyle bir etkileme bek­
lememek gerekir. Ordu demokrasi
dejenere ediliyor diye müdahale et­
mez. Halk hareketinin bastırılması
gerektiğinde davranışa geçer.
BUNALIM DERİNDE
DYP'nin politikaları başından
30 • İKİSİNE DOGRU • 6 AÖUSTOS 1989
beri köşeli. Konu Özal değil, arka­
sındaki destek bu kadar zayıflamış
bir ANAP Grubu kimseyi Cumhur­
başkanı seçemez, diyorlar. SHP
milletvekillerinin ortak imzasıyla
yapılan açıklama onları doyurma­
dı . Ama olsun, gene bir ilerleme di­
ye düşünüyorlar. Demirel Özal'ın
frenlenmesi için bunun bile önemli
bir ağırlık oluşturacağını düşünüyor
olmalı . "Sonu bunalım olur" diyor
DYP.
İnönü de sözetti bunalımdan.
Ama "nedir bu bunalım" sorusu­
nu berrak yanıtlamadı . " Rejim bu­
nalımı çıkmaz" diyerek hatta epey­
ce rahatlattı ANAP'ı. Şöyle veya
böyle her iki muhalefet partisi de bir
bunalım bekliyor ANAP'ın Cum­ NECDET U<'!iUR • Erken seçim ve
hurbaşkanı seçmesinin sonucunda . büyük koalisyondan başka çare yok.
ÖZAL ADAY OLMAYACAK
gelir gelmez söylemiş: "Turgut Bey
Necdet Uğur ise " bunalımı daha topu sahaya attı, şimdi keyi fle to­
derinlerde arıyor : Eğitimiyle, eko­ pun peşinden koşanları seyredi­
nomisi} le, yasal düzeniyle, bütün yor. " Turgut Özal'ın politik yaşa­
kurumları içine alan bir bunalım. mı incelendiğinde, ciddi konularda
Bu koşullarda ANAP'ın erken se­ problemli çözümler üretmediği görü­
çimden başka çaresi olmadığını dü­ lüyor. İşte Genelkurmay Başkanı
şünüyor . ANAP yüzde 2 1 , 75 yü­ atamasında, hatta son olarak Kara
zünden değil, bu düşüşün nedenle­ Kuvvetleri Komutanı atamasında da
ri yüzünden erken seçime gidecek . bu görüldü .
Başlangıçta birleştirdiği dört eğili­ Zaten ne diyor Özal? Çankaya'­
min dağılmış olmasını , ortadireği ya adayım mı diyor? Hayır. "Aday­
yıkıma uğratmış olmasını, bürokra­ lığımı koyarsam seçilirim" diyo.
sinin tepkisinin öfkeye dönüşmek­ Yani grubum beni destekler, partim
te olmasını, özel kesimin bile gittik­ birlik bütünlük içinde mesaj ını ve­
çe uzaklaşmaya başlamasını, özet­ riyor, o kadar. Bir de tabii günde­
le inandırıcılığını yitirmesini sayı­ mi tutmak sorunu var .
yor, nedenler denince. AÇIKLIK İHTİYACI
Necdet Uğur, Özal'ın Cumhur­
başkanlığı 'na aday olmayacağını Özal daha derindeki bunalım et­
söylüyor . Kaçınılmaz bir erken se­ kenlerinin tartışılmasını gündemden
çimin sonunda bir koalisyon orta­ . uzak tutmak, geri plana itmek için
mının doğacağını tahmin ediyor . konuyu sıcak tutuyor olamaz mı?
Büyük sorunların ise, bir " büyük Gürkan politikada bir kurgusuzluk,
koalisyonla" çözülebileceğine ina­ bir boşta dönme, bir rastlantısallık
nıyor . yaşandığını söylüyor.
Bülent Akarcalı konu gündeme Muhalefet partilerinin konuyu
sürekli tartışmaları ANAP'ın teşek­
kürünü hakediyor olmalı. Cumhur­
başkanı meselesi biraz da onlar sa­
yesinde bir numaralı mesele haline
geldi . Özal bunu Meclis'ten itiraz
edilmeyecek bir ANAP 'lı ile sonu­
ca bağlayınca en birinci meseleyi de
çözmüş olacak. DYP önümüzdeki
günlerde bu ciddiyetsizliğe son ve­
rilmesini Özal'ın niyetini net bir şe­
kilde açıklamasını isteyecek.
SHP 'nin taktiğinde boşluklar
var. Bütün milletvekillerinin imza­
ladığı bildiriye rağmen, bir erken se­
çimi istemediği görüŞü yaygınlığını
koruyor. İmza koyan milletvekille­
rinden bir kısmı, "bunalım olup da
darbe ortamı doğacağına Özal
seçilsin" diye açık açık söylüyorlar.
Hatta Parti'nin de bu taktiği izle­
mekte olduğuna kuvvetle inanarak.
BÜLENT AKARCALI • Özal inisiyatifi
elinde tutuyormuş.
Haksızlar mı? Ne diyor SHP:
" Bu Meclis Cumhurbaşkanını se­
çer . " Özal'ın nesi eksik peki? Bü­
tün ölçüleri tutuyor. Anayasa'nın
aradığı özellikleri taşıyor. İlkesel bir
sorun vok
· kısacası . Olsa olsa poli­
tik bir tartışma konusu. Bunalım?
Bunalım istemiyor SHP, o zaman
bunalımın aşılması için elinden ge­
leni yapar, yeni Cumhurbaşkanı'nı
kutlamaya da gider . Özal'ın ayağı­
na gitmeyecek ki ! Orası bir makam.
Hem de yüce bir makam .
Özal veya tek başına ANAP'ın
belirleyeceği bir isim Çankaya'ya çı­
karsa SHP hangi taktiği izleyecek .
Yapılacak ilk seçimde iktidara gel­
meyi bekleyecek . Sonra Anayasa'­
yı değiştirip cumhurbaşkanı seçim­
lerini yenileme yolunu arayacak .
İnönü Köşke, Baykal Konut 'a.
Ciddi olabilir mi? Pek akıllıca gö­
rünmüyor ama, Özal'ın Cumhur­
başkanlığının ciddi olarak tartışıldı­
ğı bir Türkiye'de yaşadığımıza gö­
re, plan yapmakla hayal kurmak
birbirine karışıyor.
TAKTİGE KARŞI TAKTİK
Bu kez DYP'yi unutmuş olduk.
Bir SHP-ANAP uzlaşması halinde
devre dışı kalıyor gibi görünüyor.
Hatta "uzlaşmaz parti" , "bunalım
kışkırtıcısı' ' damgalarını da yemiş
olarak.
DYP, kendi genel merkezinin bu­
lunduğu Kızılay çukurundan, Çan­
kaya tepesinin ötesini görmeye ça­
lışıyor. ANAP'ın erimesinin kendi­
lerini ezici bir üstünlüğe ulaştıraca­
ğını düşünüyorlar. İlk seçimde SHP
için de epeyce bomba depoladıkla­
rı hissediliyor. Yani SHP-ANAP
uzlaşmasının bu iki partiyi birlikte
dibe çekeceği hesabıyla hazırlanı­
yorlar, erken veya geç yapılaca�
seçime.
Ama ANAP düştüğü yüzde 1 O'
-
!ar kuyusundan çıkmaya çalışacak.
Sorun iki-üç yılı kazanmak değil.
Şimdi, "uçağın kumandası bizde,
ne yaparlarsa yapsınlar, en sonun­
da hangi alana ineceğimize biz, bi­
zim grubumuz karar verir" demek,
gerçeği değiştirmiyor . Gerçe k :
ANAP'ın erimekte olduğu. Bir can­
lanma işaretine şiddetle ihtiyaç var.
Özal'ı seçtirmek son barutun da
atılması anlamın� gelecek.
Şimdilerde pek konuşulmayan şu
referandum taktiği gündeme gele­
mez mi? Bir görüşe göre, işleyiş bu­
na uygun değil. Yani işte Anayasa'­
yı değiştirmek, sonra seçim takvimi­
ni işletmek filan . B unlar aşıldı di­
yelim , referandum konusu ne ola­
cak . Öyle bir konu bulunmalı ki,
ANAP'ın yeralacağı tarafın şansı
olsun. Evren !
SUSKUNLUGUN ÇAGRISI
Çankaya şu an.:la boş değil ki !
Evren'in son zamanlardaki suskun­
luğu tedirginlik verici. Suskunluk,
bir bekleyiş, işlerin düğümlendiği
noktada başvurulmayı bekleyen bir
son çare görüntüsüyle orada duru­
yor. ANAP'ın Evren'i yeniden Çan­
kaya'da görmek istediğine pek ola­
sılık tanınmıyor. Ancak Evren 'in
görev süresinin uzatılmasına dayan­
dırılmış bir referandum, ANAP'a,
niçin gerekli çıkışı yapabileceği yol
gibi görünmesin. Bunalımla korku­
tulmuş oyların yüzde 50'lerin üstü-
İKİBİNE oo(;RU .
ne çıkabileceği hesabı çok mu
yanlış?
Demirel ve İnönü Evren'in süre­
sinin uzatılması yolunu şimdiden
reddetmiş bulunµyorlar. ANAP için
ise, 1 2 Eylül'ün partisi olduğunu bir
kez daha kanıtlama fırsatı var.
DARBE YOK
Tartışmacılardan hiçbiri önümüz­
deki yakın dönemde bir darbe ola­
sılığı görmüyor. Ordunun çare ol­
madığının kanıtlanmış olduğu görü­
şü ortak. Siyasi gerçeği askerlerin
elinde tuttuğu anlayışının artık ta­
rihe gömülmesi gerektiği inancı da.
Necdet Uğur, '" askeri yönetimler­
le, atılım için yerinde duramayan
genç toplumumuzu eski düzeni sür­
dürmeye zorlamanın çıkar yol
olmadığını' ' deneylerin ortaya koy­
duğunu vurguluyor. Toplumda bir
kurtarıcı beklemenin tam tersi bir
ruh hali var. Şimdi darbe yapan or­
du, kendisine darbe yapar.
O zaman, bunalım derinleşir or­
du gelir, ordu geleceğine Özal Cum­
hurbaşkanı olsun biçiminde özetle­
nen, demokratik görünüşlü fikirle­
rin bir temeli yok. Evren'in süresi­
nin uzatılması formülünün altına
yerleştirilmek istenecek bir darbe
korkusu da saçma. Sonra yağmur­
dan kaçarken doluya yakalanmak
değil mi bu? Partilerin hepsinin üze­
rinde birleşebileceği bir aday formü­
lü de hiç gündemde bulunmadığına
göre, Parlamento için hangi çıkış
yolu var ortada? Erken · seçim.
PARLAMENTO
PARLAMENTOYA KARŞI
Özal gerçeği kaba bir dille söyle­
di. Bu Meclis'ten erken seçim kararı
çıkmaz dedi ve milletvekili maaşla­
rının hesabını yaptı. Necdet Uğur,
daha incelikli yaklaşıyor soruna.
Milletvekillerinin Batı'dan farklı
olarak bizde düzenlerini bozarak
Ankara'ya geldiklerini, kendilerine
yeni bir yaşam kurduklarını anlatı­
yor. Tabii bir de girilecek yeni seçi­
min faturası var. Seçilememek var
sonra.
Tarihin öyle anları oluyor ki, kü-·
çük bir insan topluluğunun bireysel
çıkarları belirleyici roller oynuyor.
Parlamento kurumunun itibarı ile,
mevcut parlamenterlerin çıkarları
karşı karşıya.
Düzen şiddetli bir yönetim buna­
lımına giriyor. Bir süredir yaşan­
makta olan toplumsal krize ek ola­
rak . D
HASAN YAL ÇIN
HÜSEYiN KARANLIK
6 AÖUSTOS 1 989• 31
 ı n ..
��
11 uzGARG u.lu..
·· .
Türkiye'yi idare etmek
' bir şey mi?
D aha çok Ankaralı siyasilerin
kaldığı bir otelin yöneticisi her
cumartesi gibi ordan oraya koşup
duruyordu. Konuklardan biri hali­
ne acıdı: " İşiniz ne kadar zor, bey­
fendi ! " Yönetici ger.çekten dertli.
Tüccarı, patronu, Rum ' u , Musevi­
şi çeşit çeşit müşterisi vardı. Onlar
kolaydı da, "Türkiye'yi idare eden­
leri, idare etmek çok zor"du.
Evita'da bir generaliçe
E vita müzikalinin galası en so­
nunda yapıldı. Renk renk , her
B u işlerden anlayan bir yetkili 2
telden bir protokol izleyicisi vardı.
Kimi uzun parlak tuvaletler giymiş­
ti, kimi kot pantalon. Ada vapuru
gibi çanta koyup yer tutmalar, ufak
tefek tartışmalar arasında oyunun
başlamasını beklerken bir bayanın
sesi çevresindekilerin dikkatini çek­
ti. Başında peruğu, parlak tayyör­
lü, boyalı dudağı kalemle çevrilmiş
bayan yanındaki tümsekte oturana
çıkışıyordu : " Ne münasebet bir er­
kek yanıma otursun, beni sıkıntı ba­
sar ! " Genç izleyici durumu anlat­
maya çalışırken yanıt acele geldi:
" Ben bir Orgeneral eşiyim , benim­
le nasıl böyle konuşursunuz ! "
Çıkışta izlenimler daha da ilginç­
ti :
- Nasıl buldun?
- Nasıl bulduğumu söyleyece-
Bir zamanların ünlü eleş-
t i rmeni Fahir O nger
( 1 920- 1 97 1 ) söyler:
" Bugün edek çok kitap
okudum diyebilirim . Ama
kitaplar aldattı beni. Yaşa­
ma, o açıdan bakmak hoşu­
ma gidiyor, sonunda aldanı­
yorum. Çoğun yalan söylü-
yor kitaplar. En iyisi, oku­
maktan daha çok, düşünme­
sini öğrenmek gerek. Hoca­
larımın, arkadaşlarımın, sev-
gi lilerimin hiçbiri bana dü­
şünmesini öğretmediler. Ben
de, başıboş günlerimde, sırt
üstü yatıp, göğün sonsuz
maviliklerine gözlerimi dike­
rek düşünmeye alışırdım . "
32 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS
ÖZAL ve Org. D0<'3AN GÜREŞ
Cumhurbaşkanhğı fah Org. EVREN VE ECEV/T
Ağustos günlü Cumhuriyet'te
yayımlanan fotoğrafı gösterdi. Son
imiş, yani komutanlar bunu benim­
siyor olsalarmış Genelkurmay Baş­
derece kendine güvenli şu yorumu kanı adayı Güreş'in kesinlikle esas
yaptı: "Özal'ın cumhurbaşkanı ola­ duruşa geçmesi beklenirmiş. Kendi­
mayacağının resmidir. ' ' Fotoğrafta si de zaten öyle bir kişiymiş. Arşi­
gördüğünüz gibi, Askeri Şura önce­ vimizi karıştırırken başka bir fotoğ­
si Özal ve Doğan Güreş el sıkışıyor­ raf bulduk. Başbakan Ecevit ve Ge­
lar. Doğan Güreş'in eli arkasında. nel Kurmay Başkanı Evren el sıkı­
Özal cumhurbaşkanı olacak olsa şıyorlar. Ecevit hazırolda .
ğim ama, önce bir bakalım kimler - Sen anladın mı?
gelmiş. - Ne söylediğini duyamadım
ki . . .
- Che'nin kemikleri sızlayacak
duysa . . . - Çok başarılı değildi, değil mi?
- Niye? Cihan Ünal gayet başa­ - Yo çok beğendim . . . Sen halk
rılıydı. olmadığın için beğenmezsin , tabii !
- Che bile bir fahişenin iş başı­ - Çok sloganvariydi .
na gelemeyeceğini söylüyor, gördün - Ben d e niçin ikide bir ürperi-
.
mu ?. yorum böyle diyordum !
.
- Che ile Evita'nın bir araya gel­
diklerj sahnede Zuhal Olcay'ın mik­ - Ya, Cihan Ünal'ın yürüyüşü
rofonunun sesi kısılmasaydı , niçin Che' den çok , Osmanlı padişahları­
iş başına geldiğini anlardın. nı andırıyordu sanki !
AKILDA KALANLAR
G
yor?
eçtiğimiz hafta Özal, gazetecileri " Şeytanın Avukatları" ola�
rak nitelendirmişti . Şeytanın Avukatları size kimi çağrıştırı­
FERİT İLSEVER: Sizi, derginizi. Özal'ın şeytanı ve meleği yer
değiştirmiş. Halkı ve özgürlükleri savunan tüm yayın organlan ay­
nı "damgayı" yedi. Özal 'ın gözünde melek olmaktansa, şeytan ol­
mak bin kere evladır.
YILDIRIM AKTuNA: İ yi işler yapmayan, bir kişiyi, bir kuru­
mu, kuruluşu koruyan, haksızken onları haklı çıkartmaya çalışan
kişileri.
SELMİ ANDAK: Mc Carthy ile Arthur Miller'in Cadı Kazanı
adlı eserini.
ARİF SAÖ: Bana da Özal' hatırlatıyor.
DÜNDAR KILIÇ: o kadar çok ki, kimi söyleyeyim ? ••
1 989

ok akıllı v e
" Kadınlar ç
ı lar . Am a
.. çlü yar atılm ş ke ğe
�� ğa . güzelliğini
er
. vermı ş .
"
EC MİL İPEKÇİ
Batı Trakya'da
Sıkıyönetim
Y eni Batı Trakya dergisi, Asil
Nadir'e yöneltilen "iftirala-
rın" perde arkasını yazdı. Dergiye
göre gerçek şuydu: Asil Nadir her
zaman KKTC'nin kalkınması için
çalışmış ve KKCT'nin bağımsızlığı
için mücadele etmişti . Bu yüzden
uluslararası Rum-Yunan lobilerinin
ve yardakçılarının hücumlarına ma­
ruz kalmıştı. Asil Nadir'e Rumların
saldırması doğaldı da, 2000 'e Doğ­
ru ekibinin saldırmasına ne deme­
liydi? "KKTC'nin başarılı işadamı ve
yatırım uzmanı " olarak nitelendiri­
len Asil Nadir için yazılan diğer
noktalar, Nokta dergisindeki ' ' Ko­
nuk Yazar' 'ın anlattıklarının bir
tekrarıydı .
"Acaba kim yayınlıyor bu milli­
yetperver dergiyi" diye künyesine
baktık. "Genel Yayın Koordinatö­
rü Süleyman Takkeci (Emekli Ha­
kim Albay)" .
1 2 Eylül'ün 1stanbul'daki ünlü sı­
kıyönetim savcısı Süleyman Takke­
ci'nin Barış Harekatı yıllarında Kıb­
rıs'ta görev yaptığını bilenler Asil'­
in avukatlığına soyunmasını yadır­
gamıyorlar .
SELİM USLU
"Bırak bu işleri"
nnem bana karşı mücade­
lesinde hep bu sloganı
kullandı: " B ı rak bu işleri."
Kendi m i bildim bileli söy-
ler. San ı r ı m , ders d ışı kitaplar oku­
mamı engellemek isterken keşfetti.
"Çık gez b i raz. Bak arkadaşlarına.
Bırak bu işleri. " Öyle çok söylerdi ki,
söylemediğinde de duyar oldum slo­
ganı. B i r kere söyleyip boşluğa as­
mış da, sık sık ona dokunuyorm u­
şum g i b i . Liseyi okumak için kasa­
badan ayrıl d ı m . Annem sloganı n ı
mektupların başına, ortasına, son u­
na yazıyordu artık. B ı rakmanı n ko­
n usu da kitap okumayı giderek aştı .
Gençlik hareketleri, d ü pedüz politi­
ka olup çıktı . Ne öngörülü i nsan an­
nem! Devlete olan eği l i m i m i çocuk­
�uğumda saptamış. Belki karnınday­
ken daha.
·sıoganı n anneme özgü ol madığı­
n ı ü niversite yıllarında anlad ı m . Ba­
bam, özell ikle para yolladığı günler­
de, "bırak bu işleri" derdi mektup­
larında. Bazen de para kağ ı d ı n ı n
" n ot" kısmı n a yazardı . Tabii bende
büyük bir anlayışsızlık, bir dikkafalı­
lık. Devletin cazibesine kapılmış gi­
d iyorum . Hoşlanıyorum resmen
onunla ilgili işlerden. Devlet de biz­
den hoşlanıyordu . Zaman zaman
gözaltına alıp, " n asılsı n ı z çocuklar''
diye sorardı . Öze l l i kle Amerikan 6 .
Filosu geldiğinde.
Arkadaşlarım d an biri okulu bitirip
gitti. Ben b iraz düşü nerek bitird i m
sonradan. İşe girişin i n üstünden on­
beş gün geçti geçmedi mekt u b u n u
aldım. "Sevgili Selim" diye başlayan
bir mektup. Özetle ve tabi i sözcük
sözcük, diyor ki: B ı rak bu işleri . An­
nem mi rica etti yazmasını yoksa, di­
ye kuşkulandım. Tanımazdı çocuğu,
yoksa yaptırırdı kesin . Ablama, eniş­
teme, amcama, yengeme yaptırdığı-.
n a göre. Bu bir şey değ i l , ilkokulda
Kur'an dersi aldığım hocaya bile
söyletti. Zavallı a n n eciğimin aleyhi­
ne ne çok atıp tuttum. Oysa, basit bir
yanılgı işte. Devleti çivil i topuz sanı­
yor, oğulcuğu n u korumak istiyor.
Ü niversite bitirmiş arkadaşım bile,
şöyle böyle diye, sayıkladıktan son­
ra . . . " Devlet sessiz sessiz d u ru r ,
sonra aniden saldırırmış" filah-. Bu­
n u söyleyen sadece arkadaşım da
deği l . Yayın ladığ ı m ı z bildirileri bize
doğru sallayan yargıç da aynı kanı­
da, "bırakın b u işleri . " Bizi anlıyor­
muş, oğlu benim sınıf arkadaşımmış
zaten .
Hapiste daha zor durumlarda kal­
d ı m . Babamla a n nem tek tek değil
iKİSİNE DOGRU � 6
de, koro halinde söylemeye başla­
d ılar sloganı . Görüş yerinde, a n n e­
m i n i k i gözü i k i çeşme. Sonra her
mektupta. D ışarda anlad ı m da, içer­
de nasıl b ırakacaksın bu işleri? Dı­
şarı çıkınca demek istiyorlar, yoru­
m u n u yaptım tab i i .
Şimdi d e , babam olsun, annem ol­
sun telefonu yeterli görmedikleri için,
ayrıca mektup yazıp " bırak bu işleri"
diyorlar. U nutmamdan korkuyorlar­
m ış g i b i bir halleri var. Bazen kendi
kendime soruyorum, devlet annemin
babamın b u yalvarıp yakarmalarına
bakarak tehl i keli işler yapıyorum
san masın , d iye. N itek i m öyle olmuş
olabilir, b i r tür i hbar kabul ederek.
Annemle babam yazılarımı sevi­
yorlar. Devletle i l g i l i sıcak sözlerim i
okudukça, çabaları n ı n boşa gitme­
miş olduğ u n u görüp gurur bile du­
yuyorlar sanı r ı m .
Geçenlerde kasabaya g i d i p , hayır
dualarını aldık. Ayrılırken gene ayn ı
veda sözleri : B ı rak b u işleri ! Karım ­
la kızı m a s ı k ı uyanlar: B ı raks ı n b u iş­
leri!
Otobüse kasaban ı n dışından bi­
nen orta yaşlı b i r bayın gözleri be­
n i m üstümde durdu. "Merhaba Se­
lim!" Tamam, anımsadım, bizim Sa­
l i h b u . Ortaokuldan arkadaşım. Po­
lis oldu sonra. Hal hatır, çoluk çocuk.
Çoluk çocuk Adapazar ı ' ndaymış.
Orada polisli k yapıyormuş iki sene­
dir. Sohbeti noktalarken ağzımdan
bir cümle döküldü: "Bırak b u işleri".
E m i n o l u n , farkında değ i l i m . Yanı n a
oturunca karım "ne d e d i n adama
öyle?" diye sord u . "Adam mesleği­
n i mi bıraksın?"
Omuzlarımda bir hafifleme, "oh"
çekerek koltuğa yaslandım. Gülüm­
sedim . O
A�USTOS 1 989• 33
 o. Çl-SfNDIKA
TÜRK-İŞ GENEL KURULU
Uzlaşma mı, ilkeler mi?
Sol kanat iki : tutum üzerinde tartışıyor: Kişiler temelinde mi, ilkeler temelinde mi birlik? Münir
Ceylan, uzlaşmalara ·karşı. Durukan "Uzlaşmadan yönetime gelmek mümkün değil" diyor. Sağ
''
kanat kan kaybediyor. Genel yorum, ''Alışık olunmadık bir genel kurul yaşanacak.''
ürk-İş Genel Ku­
T
rulu mu? ! " So -
ruyla karşılaşan
sendikacılar "ne­
reden çıktı şimdi bu' ' dercesine,
muhabirin yüzüne şaşkınlıkla bakı­
yorlar. " Daha genel kurulumuzu
yapmadık " , ortak bahane. Kimse
boş durmuyor. Kulis faaliyetleri,
söylentiler, toplantılar başladı bile.
Herkesin bildiği ve söylediği, " her­
kes temkinli" . Kimse yıpranmak is-
KENAN OURUKAN (Harb-lş Genel Başkanı)
Yukar1dan etkili olmak, işçilere yol açmak lazım
-T
ürk-/ş 'in tarihi uzlaş-
malarm, teslimiyetin
tarihidir diyebilir miyiz?
- Türk-İş'in geçmişinde iyi
günler, başarılı günler de vardır.
Ama Türk-İş yönetimlerinde ka­
rarlılık, tavırda süreklilik yoktur.
Bunun nedeni, Türk-İş'te işçi sı­
nıfının çıkarları etrafında birleş­
miş bilinçli bir kitlenin olmayışı­
dır. Türk-İş'in üst kadrolarının,
siyasal iktidarların zorlamaları
karşısında ödünler vermesi de
bundandır. Adam sendikacıdır,
ama bir partiden milletvekili ada­
yı olmak istemektedir, hesabını
ona göre yapar. İşçinin, sendika­
nın gündemini unutur.
Sınıf çıkarı etrafında ortak ha­
reket kararlılığı gösteremiyor
Türk-İş. Türk-İş'te sendikal bi­
linç, çalışanların haklarını koru­
ma noktasında odaklanmamış.
Sendikacıların CHP'li olması,
Deifqkrat Partili olması gibi si­
yası tavırlar önde gelmiş hep. 80
sonrasında siyasal iktidara karşı
sendikacılar arasında bir ittifak
oluştu. 89'da ANAP'a karşı bir-
34 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS
temiyor.
Genel kurula kadar, sol kanadın
iki tutum üzerinde tartışacağı anla­
şılıyor. Türk-İş 'in değişmesi gerek­
tiğini söyleyen sendikacılardan ço­
ğu, bu değişimi, "yöne­
time kendile rinin gelmesi' olarak
'
anlıyor lar. Geçen yıl olduğu gibi .
DYP ittifakı arayan sosyal demok­
ratların başkan adayı Kenan Duru­
kan, "uzlaşmadan Türk-İş yöneti-
ayva parçası gibi. İşçi hareketinin
tıksırması, bunları söküp atması
gerekiyor.
tikte hareket ettik. Yararını da
gördük . Korkarım şimdi siyasal
bölünmüşlük yeniden biçimlene­
cek. Aslında bir siyasi partiyi ya­
kınlık, sendikanın gücünü azaltı­
yor. Parti, sendikayı oy deposu
gibi görmeye başlıyor.
- 63 öncesi ustabaşı sendika­
cılar ekibi sendikalarda hala mev­
cut ve çoğunda egemen. İşçi ha­
reketinin nefes almasını tıkıyor
bunlar. insan ı n genzindeki bir
1 989
mine gelmek mümkün değil" diyor.
Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı
Münir Ceylan ise, uzlaşmalara, it­
tifaklara karşı . "Sendikal ilkeleri­
mizle ortaya çıkacağız ve ortalığı
kasıp kavuracağız" diyor. Delege
hesabı yapmıyor. Ceylan'a göre,
Bahar Eylemleri, kongre delegelik­
lerine de büyük ölçüde yansıyor.
" İ şçiler 'gerçek bir sınıf örgütü' ,
istiyor' ' diyor.
Münir Ceylan aday değil. "Genel
, ,
- Peki ne değişecek? Şu ismin
yerine bir başka ismin, örneğin
Kenan Durukan 'm yönetime gel­
mesiyle. Sendikal anlayış aynı ol­
duktan sonra.
- Mutlaka, işçiden gelen, ta­
bandan gelen bir ortak çıkar bi­
lincinin egemen olması gerekiyor.
Ama yönetimde bir adam bile
önemli.
- Siz 30 yıllık sendikacısımz.
Sosyal-demokratım diyorsunuz.
Peki niçin yerimi genç, dinamik
unsurlara devredeyim demi­
yorsunuz?
- Ben, Karslı çiftçi bir ailenin
çocuğuyum. Sülalemde okuyan
tek kişi ben olabildim . Sanat ens­
titüsünü bitirdim . Eğitimcili k
yaptım. Sonra Anatamire işçi ola­
rak girdim. Gençlik yıllarımda ce­
miyetçilik yaptı m . 1 973 'te kon­
tenjandan, 1 977'de önseçimle iki
dönem CHP milletvekilliği yap­
tım . Ben, kendimi sürekli yenile­
yen bir insanım. Toplumun belki
 .. -

TÜRK-İŞ YÖNETİM
Aşağıda kazan kayn ;�,����rı�;��h����=��:1��� ;:0:����af
a evket Yılmaz, Emin Kul, Çetin Göçer (Soldan sağa)

Kurulun şartları belirler bunu" di­ rak tanınıyor . "1 Mayıs'taki tavrı,
yor. Sendikacılar arasında sevilen ona büyük puan kaybettirdi, karar­
biri. Ama genç ve deneyimsiz ola- sızlı k gösterdi" deniyor.
Baş.kan adaylığını açıklayan
tek sendikacı Kenan Durukan'ın
J çağrısı üzerine, sosyal demokrat bi­
çok önünde değilim , ama gerisin-
linen bazı sendikacılar, Temmuz
de de kalmıyo rum . yenileşm eye
başlarında Ankara' da toplandılar.
açık bir yapını var. Hata, işçi hak­
Durukan'ın tesadüfen olduğunu
lan konusunda yapabileceğim
söylediği toplantıya Şeker-İş Mali
Sekreteri Aydın Kayabaş, Ağaç-İş
Genel Başkanı Güral Erçakır, Basın­
İş Genel Başkanıı Ali Ekber Gü­
venç, BASS Genel Başkanı Tamer
Sonalp, Yol-İş Genel Başkan Yar­
dımcısı Recai Emre, Tez Koop-İş
Genel Başkanı Kenan Gürbüz,
Çimse-İş Genel Sekreteri Mehmet

MÜNİR C�YLAN (Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı) .

şeyler var diye düşünüyorum.
- Sosyal-demokratların adayı
olarak mı çıkacaksınız?
- Beş kişilik sosyal-demokrat
liste. Bu yanlış. Geçmişte bunu
yaptı k . 5 -0 özlemine delege sayı­
sı yetmiyor. Uzlaşmadan Türk-İş
yönetimine gelmek mümkün de­
ğil. 32 sendika aynı çatı altında­
yız, onlarla kader birliği içinde­
yiz. I lımlı, demokrat kişilerle uz­
laşmak gerekir .
- Tabandan değil de, tepeden
bir yol açılacak.
- İşçi sınıfı içinde bilinçli işçi
sayısının çok az olduğunu düşü­
nüyorum . Türkiye'de oyların
yüzde altmışı sağ partilere ve­
riliyor.
- işçilerin % 60fı sağ partile­
re oy vermiyor, son seçimlerde
böyle olmadı.
- A N A P k a y b et t i , ama
SHP de kazanmadı . Ben henüz
işçilerin çoğunluğunun sınıf bilin­
cine eriştiği düşüncesinde değilim.
Onun için, yukarıdan , konfede­
rasyon düzeyinde etkili olmak ve
işçiye bir yol açmak lazım. O
' yış değişikliği istiyor. Masabaşın-
Ortahgı kasıp kavuracağız!
-
T ürk-iş Genel Kurulu da çözüm yoksa, sınıf birliği için­
yaklaşırken soraltm: de üretimden gelen gücümüzü
Nasıl bir sendika? kullanan bir sendika. Bu anlayışı
- Türk-İş'in yönetim anlayışı benimseyen delegasyonla ortalığı
değişmeli. Niye? Tür k-İş, yıllar­ kasıp kavuracağız. Bu genel ku­
dan beri laf üretti . Aksaklıkların rul Ahmetin-Mehme tin, şu siya­
çözümü ile ilgili müeyyidesi olma­ setin bu siyasetin yarış yeri olma­
yan bir sendika anlayışı. Sorun­ yacak.
- Adaylar belli mi? Siz aday
ların çözümüyle ilgili demokratik
uzlaşma yoluna elbette ki gidilme­ gösteri/irseniz kabul edecek
li. Ama çözümüyle ilgili müeyyi­ misiniz?
de ini ortaya koyabilmeli. - Biz adaylarımızla değil : sen­
.
- Bir takım hesaplar­ dıkal anlayışımızla mücadele ede­
dan, uzlaşmalardan, ittifaklardan ceğiz. Adayımız da o şartlarda çı­
söz ediliyor. . . kar . Adaylık konusunda şimdi­
den bir şey söylemem çok yanlış
- Herkes buna bizi zorluyor.
olur.
''Aday mısınız? ' ' , ' 'Adaysanız ki­
- Bu anlayışlar taraftar bulu­
minle birliktesiniz? " . . . soruları
. Yor mu?
geliyor. Biz SHP-DYP ittifakının
- Bu anlayışa sahip çok sayı­
dışında oluruz. Birçok insanı tat­
min edemiyorum . Ya aday, ya bi­ da delege olacağına inanıyorum .
Delege hesabı yapmıyoruz. Bunu
riyle birlikte. Petrol-İş olarak biz
bir kenara atmak da olmaz. Ama
bunun yanlış olduğunu tespit et­
bu hesap, genel kurula yakın bir
tik . İşçinin çoğunluğu anla-
zamand a ortaya çı kar.

IKIBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989• 35

 ŞEVKET YILMAZ: (Türk-İş Genel Başkam)
Bu sendikanın adı işçi, soyadı işçi
-
S ayın Yılmaz, Türk-lş 'in
A merikan tipi sendika-
cılık yaptığı söyleniyor. "Partiler­
üstü " denilen politikanın gerçekte
işçi sımfınm çıkarlarını gözetmemek
olduğu biçiminde de bir eleştiri var.
Ne dersiniz?
- Herkesin ağzını tıkayacak de­
ğili m , eğer gerçek demokrasi varsa
herkes tabii çeşitli eleştirilerde bu­
lunmak hakkına sahiptir. Ancak
Türk-İş statüsüyle, temel hükümle­
riyle partilere karşı bağımsızlığını
koruma kararını her an için sürdür­
mektedir. Bizim Amerikan tipi de­
nilen sendikacılıkla da ilişkimiz
yoktur. Ancak Türk-İş'in kuruluşu
sırasında Amerika sendikası AF­
CA 'nın bir yetkilisi Türkiye'ye ge­
lerek istişarelerde bulunmuştur. Bu
Amerikan sendikacılığını benimsi­
yoruz anlamını taşımaz. Türk-İş'in
partilere karşı bağımsızlığının da
bana göre büyük ölçüde yararı var­
dır, zararı da yoktur. Elbette her­
kesin bir siyasi kanaati vardır, bu­
na da hürmet ederiz. Ayrıca iktidar­
ların tüm çalışanlara reva gördük­
leri yanlış politakalara karşı çıkma­
yı sürdürmeye de özen göstermişiz­
dir, bu konuda da bir yanlışlığımız
yoktur.
Elbette her çalışan insanın bir
noksan tarafı vardır , her kuruluşun
bir noksan tarafı olabilir ama, bize
göre Türk çalışanının en iyi şekilde
müdafaa edebilmesi için her türlü
yol denenmektedir ve bunda başa­
rılı da olunmaktadır.
- Efendim, 89 Bahar eylemleri­
ni yaşadık. Türk-İş 'in tabanı büyük
bir hareketlilik içinde, çoğu, sendi­
kasının yönetimine muhalefet edi­
yor. A ma bir noktaya geliniyor,
muhalefetin yolu trkanıyor, yöneti­
mi etkileyecek konuma gelemiyor.
Sizce neden böyle oluyor?
- Bu yıl içinde Türk-İ ş ' e bağlı
Selçuk katıldılar. Bir başka toplan­
tı, Durukan, Ali Ekber Güvenç ve
Münir Ceylan arasında oldu. Mü­
nir Ceylan, "olmadı" dedi .
Kenan Durukan DYP'liler ara­
sından destek arıyor. Ancak Duru­
kan için sol oylar "çantada keklik"
değil. Geçtiğimiz iki dönem genel
sekreterliğe aday olan Durukan'ın
Petrol-İş 'te, Yol-İş 'te, Deri-İş 'te
fazla kredisi olmadığı söyleniyor.
" Özbek takımına karşı Şevket Yıl­
maz'la anlaşma yoluna gidebilir"
deniyor.
36 • İKİSİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989
sendikalar 834 tane şube kongresi
yapacak . Türk-İş'e bağlı teşkilatlar
nasıl seçilir. lşyerinde gizli oy ve
açık tasnife dayanan delege seçim­
lerinden oluşan kişilerce seçilir. Şu­
nu altını çizerek öyleyeyim . Taban­
la ilişkisi bulunmayan kişi tabanın
reyi ile kongre yapamaz. Bir yerde
tıkanıyor diyorsunuz. Tıkandığı yer
yok . Efendim işçi öne geçti deniyor.
Hayır . Son eylemler gösterdi ki , iş­
çi yöneticilerini dinleyerek disiplin
içinde eylemlerini sürdürmüş ve ba­
şarılı olmuşlardır .
- Tam tersi söyleniyor Sayın
Yılmaz. işçi hareketi öylesine gelişti
ki, sendikalar bunun kendilerini de
aşacağını anlayınca sahiplenmek
zorunda kaldılar.
- Herkesin bir görüşü vardır.
Kimsenin ağzını kapatmaya da hak­
kımız yoktur. Ama teşkilatın ismi­
ne olan sevgiye göre, sevgi varsa iyi,
sevgi yoksa kötü şeklinde değerlen­
dirmek herhalde aklın, mantığın işi
değildir.
- Türk-iş tüzüğünde, "işçi smı­
,
fı , sözü bile geçmiyor. Türk-iş "iş­
,,
çi sınıfı demeye bile çekiniyor.
- Bunun adı, sendikalann adı
nedir kardeşim . İşçi sendikası değil
mi?
- İşçi sınıfının çıkarları etrafın­
da birleşmiş bir. sendika anlayışı var
mıdır Türk-lş 'te?
- Yoktur diyenlere soruyorum
şimdi . Bütün bu çalışmalar, işçile­
rin daha iyi bir yaşarnmı temin et­
mek için değil midir? Bana göre iş­
çi hareketi Türkiye' de bir bütün ol­
malı , işçiler sendikaların etrafında
bir bütün olarak teşkilatlanmalı, bu
çatı altında faaliyetlerini sürdürme­
lidirler. Adı işçi, soyadı işçi bu sen­
dikanın.
- Türk-iş denince, kamuoyun­
da, işçinin haklarını direnerek, ka­
rarlz bir mücadele ile alan bir örgüt
" Bu yönetimin gitmesi için ne gere­
kirse yapacağını" söyleyen ve ·Şev­
ket Yılmaz'a sürekli ağır eleştiriler­
de bulunan Türk-Metal Genel Baş­
kanı Mustafa Özbek, kendi ekibini
koruyor. Özbek'in Orhan Balta'yı
aday göstereceği söyleniyor. Ancak
sağ k anadın T e k Gıda- İ ş ve
Belediye-İş'teki desteğini önemli öl­
çüde yitirmesi bekleniyor. Son
kongrelerde şube yönetimlerine ge­
len sosyalist önderlerin iki sendika­
nın genel kurullarında yapacağı et­
ki, kulislerde tartışılıyor. Bu iki sen-
değil de, uzlaşmaya yatkın, işvere­
nin ve devletin baskılarına fazla di­
renemeyen bir örgüt akla geliyor.
- O zaman unutkanız biraz. Son
yapılan eylemler, yasal çerçeveyi aş­
mış olan eylemler değil midir? Me­
seleyi başka taraflara kanalize etme­
yelim. Şahıslar geçicidir. Asfolan,
şemsiyenin altındaki insanları, ıs­
lanmadan haklarını almalarını sağ­
lamaktır.
- 'Şahıslar geçici ' diyorsunuz
ama, bazı sendikaların yöneticileri­
ne bakıyorsunuz, pek 'geçici ' gö­
rünmüyor. Bu kadar ısrar niye?
- Efendim bu ısrarın daha çok
şahıslardan, yöneticilerden geldiğini
sanmak doğru değildir. Bu ısrar da­
ha alt kademelerden gelmektedi r .
Kolay yetişmiyor b i r sendikacı. Hü­
kümet tayin etmiyor bunları, mah­
keme de tayin etmiyor. Bu kişiler
buraya seçimle geliyorlar. Sendika
başkanlığından ayrılmak isteyen ki­
şi , bu teşkilatın başkanları, yöneti­
cileri tarafından 'hayır, gidemezsin'
sözüyle karşılaşınca, onlar da bugü­
ne kadarki hizmetlerini elbette de­
vam ettirmek istiyorlar.
- A ma, işçi hareketinin başına
benim yerime daha genç, dinamik,
aktif insanlar gelsin diyen sendika­
cı da pek çıkmıyor.
- Kendiliğinden gitmek isteyeni
bile teşkilatı bırakmıyorsa, kişinin
ille de o göreve talip olduğu anla­
mı çıkmamalı. İşçi seçerse durur,
seçmezse durmaz. Yeter ki, işin
içinde hile olmasın, dürüstlük ol­
sun. sağlıklı seçim olsu n . O
dika, Türk-İş Genel Kurul delege­
lerinin yüzde 1 6'sına sahip.
Bu iki sendika dışında, '89 Baha­
rında meydanları dolduran işçilerin
genel kurullarında anti demokratik
seçimlere rağmen neler yapacağı
merak konusu. Sürprizler bekleni­
yor. "Bir Türk-İş Genel Kuruluna
ilişkin en sık rastlanan yorum ise şu:
Genel kurulda Türk-İş'in yapısı ta­
mamiyle değişmez ama hiçbir şey
eskisi gibi olmayacak. Alışık o!un­
madık bir genel kurul yaşanacak . "
HiKMET ÇiÇEK
 INIF
• DEVRİMLERİN ÖNCÜ-KİTLE DİYALEKTİGİ
Doğu PERİNÇEK
• THALES OLMAK
Sefa KAÇMAZ
• 89 BAHARINDA
TURKIYE iŞÇi SINIFI
11 1 1 1

ve
SOSYALİZM
Ahmet AKA
• SB'DE PERESTROYKA,
İŞÇİ HA�EKETİ ve
SOSYALiZM
Ender HELVACIOGLU
• TİKP MUHASEBESİNDE
KENAR NOTLAR!
ASAF GÜVEN AKSEL

MODERN UYGARLIGIN
..,

MARKSİ.Ş T ve ROMANTİK ELEŞTİRİSİ .

MICHAEL LOWY
 1 ONYA
SURİYE MÜSLÜMAN KARDEŞLERİNİN LİDERİ

" İslamcı lar FKÖ ' nün

alternatifi olamaz ' '
"i Suriye yönetimine karşı silahlı mücadeleden vazgeçmedik. Düzenin ,komplosuna sürüklendik
ve çok kayı� verdik. ' Programı11Jız hem çağdaşlaşmaya! hem de İslami h�yata açık.
Filistin'deki lslamcı hareket FKO'ye karşı çıkmakla aceleci davranmıştır. lslamcılar
karmaşık ilişkileri çözecek yetenekte değil. Vesayetten kurtarmak için Kabil hükümetiyle
Mücahitlerin görüşmesini sağladık. "
uriyeli M üslüman Kardeşler 1 920'1i yıllardan beri M ısır' -

S
da kök salmaya başlayan yandaşlarının çevresinde to­
parlanmış, gerekli ideolojik ve örgütsel yetkinliği kazan­
dıktan sonra ürkelerinde faaliyete başlamış, M ısır'dakin­
den sonra Ortadoğu ' nun en güçlü M üslüman Kardeşler Örgütü
olarak bilinir. Ancak Kahire yönetimiyle uzlaşan, Suudi Arabis­
tan siyasetleri paralelinde yürüyen şiddet yoluyla yönetime gel­
me fikrinden vazgeçmiş görünen M ısırlı kardeşlerinin tersine,
Suriyeli İslamcılar yönetimle çatışma halindeler. Dahası, ünlü "Ha­
ma isyanının" başlatıcısı olarak bilinirler. Şam'la araları hiç iyi de­
ğil. Dahası Suriyeli M üslüman Kardeşler Örgütü çağa ayak
uydurma yönünde en çok çaba harcamış, ülkenin iç siyasetine
ve muhalefet hareketine damgasını vurmuş. İran devriminden
esinlenmiş, ama Tahran-Şam ittifakı yüzünden Mollalara küsmüş.
Suudi Arabistan'a sıcak bakmayan bir hareket. Bu hareketin Tür­
kiye'yle ilintisi olduğu 9a sır değil artık. Özellikle Ankara-Ba_ğdat­
M üslüman Kardeşler ittifakı , Şam-Kürt ittifakına karşıdır. Orgü­
tün sertlik yanl ısı lideri Adnan Saadeddin'in, 1 0 N isan tarihli El
Yom El Sabiu adlı Fransa' da Arapça yayımlanan dergisinde çı­
ADNAN SAADEDDİN: Ulemanın
kan söxıeşisini kısaltarak aşağıya alıyoruz: yönetece�i bir düzene karşıyız. İran'la
aramızdaki fark budur. "
- Suriye yönetimine karşı silah­ örnek bir olay Tedemınur Cezaevi'n - Komplo olasılığı var elbet . Bu­
la direnen ve başkaldıran bir hare­ de yaşandı. Cinayet konusunda nu doğrulayacak olaylar da var. As­
ket olarak uzun süreden beri sesiniz " Mafia"nın bile yarışamadığı bir lında silahlı mücadele için bizim
soluğunuz kesilmiş durumda. Nere­ sistem karşısında ilginç bir durum­ acelemiz yoktu . Bir bakıma hükü­
desiniz? la yüz yüze geldik. Düzenle çatışma­ met bizi bu aşamaya sürükledi. Si­
- Dünyadaki devrimlere ve ha­ nın acısı sadece bize değil, masum laha davranmak bir ilke meselesiy­
reketlere baktığımızda, etkinlikler, halkımıza da yansıdı . Dünya çapın­ di ve bu düzeni devirmenin gereğiy­
yükselişler ve düşüşler olduğunu gö­ da da koşullar değişti . Tabii Suri­ di . O kadar ki , yenilgiye rağmen yö­
rürüz. Filistin devriminde de düz ye'nin rolü de. ABD , bu yönetimi netime karşı silaha sarılma düşün­
çizgi yok; iniş çıkışlar var . Kuşku­ birçok yolla desteklemekte. Şam'ın cesine yöneldik .
suz biz durgunluk dönemine girdik. FKÖ ve Lübnan 'daki güçleri tasfi­ Burda açı klamam gerek: Milli İt­
Nedenleri? Dünyada eşi benzeri ol­ ye planları da henüz sona ermiş de­ tifak hareketiyle ayrılma nedenimiz
mayan bir rejimle karşı karşıyayız. ğil . Gene de düzenle çatışmamızda de bu. Çünkü " silahlı mücadele"
Bir çocuğu gözünü kırpmadan, vic­ çok büyük kayıplar verdiğimizi �avramını silmişlerdi programdan.
danı sızlamadan öldürebilir . Bin tu­ açıklamak zorundayım . Yine de belirtiyoruz : Söz hakkımız
tukluyu 20 dakika gibi kısa bir sü­ - Silahlı mücadele deneyinizi ve özgürlüğümüz verildiği takdirde
rede katledebilir. Kalanını da diri gözden geçirdiniz mi? Düzenin bir silaha başvurmayacağız. Taraftar­
diri mezara gömebilir . Bu konuda tuzağı olabilir mi? larımız İspanya, Batı Almanya, Yu-

38 • IKIBİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989

 "FKÔ'nün intifada ve önderlikteki rolü büyük"
goslavya ve Basra Körfezi ülkelerin­
de öldürüldü. Yine de misillemede
bulunmadık. Çünkü düzenin oyu­
nuna sürüklenmek istemedik . Şim­
di soruyorum: Halep bomba yağ­
muruna tutulup, Hama kenti ordu­
ca kuşatılınca halk ne yapabilirdi
ki? Doğal olarak direnecekti. Bu
arada yanlışlar yaptığımızı da belir­
telim.
" BEKLENEN MEHDİ YOK"
- 1980 yılında çagdaşlaşmaya
daha fazla açık. bütünlükçü alterna­
tif iktidar programı sundunuz. Bu­
günkü görüşünüz ne? Suriye'deki
lslamcıların gelecegini nasıl görü­
yorsunuz?
- Her şeyden önce Sovyetler Bir­
liği 'nde süregelen Gorbaçov re­
formlarının incelenmciirif istiyorum.
Perestroyka adlı kitapta geçmişin
özeleştirisi toplumsal yozlaşma ve
zaaflardan söz edildikten sonra va­
rılan sonuç şu: D�a fazla demok­
rasi ve sosyalizm .
Buna dayanarak programımız si­
yasi çoğulculuğu , başkalarının söz
hakkına saygıyı da içeriyor . İkinci
konumuz da parlamenter yaşam öz­
gürlüğü (ki Arap ülkelerinde uygu­
lamaya geçiliyor). Bunu istiyoruz.
Suriye'deki İslamcıların geleceğine
ilişkin şunları söylemek olası: Her
türlü değişim göz önüne alınmalı ki ,
İslamcı programda hem çağdaş dışa
açıklık ve değişimlere ayak uydur­
ma, hem de İslamın gereklerini ye­
rine getirme yönünde çözümler var .
Gelecekte Suriye'deki İslamcı akım
görmezden gelinemez. Pasif ya da
silahlı mücadelede yerini alacak, ik­
tidar hesaplarında üzeri çizilemeye­
cektir. Biz, ulemanın ve hurafeci
güçlerin değil, halkın seçtiği sivil bir
yönetimden yanayız. Bu da Humey­
ni 'yle aramızdaki farklardan biri.
Bizde " kayıp bir İmam" ya da
" beklenen Mehdi' yok .
- Müslüman Kardeşler olarak
bölünmenizin nedeni?
- Uzun erimde iki ayrı siyaset ve
düşünce yönteminden söz edilebilir.
Anlaşmazlığımızın birinci nedeni
bu. Günlük uygulamalarda siyasi
tutumlar axrılık nedeni. Her taraf
kendi görüş ve tutumlarına sımsıkı
sarıldı ;bırakmadı. Bizim tem'Sil etti­
ğimiz görüşe göre, bu düzen kanser
olmuştur. Hiçbir biçimde uzlaşıla­
cak gibi değildir. Tek çare işi söküp
atmak . Karşıt görüşü temsil eden
Şeyh Abdulfettah Abu Öede ise
"Daha fazla sabır, bekleme vb . . . "
telkin ediyor. Karşı taraf, düzenle
aynı masaya oturup görüşmeyi ka­
bul etti , biz reddettik. Çünkü şim­
diki yönetim mezhepçilik tohumla­
rı ekiyordu ; biz buna karşıydık.
SOVYET-MÜCAHİT
GÖRÜŞMESİNİ BİZ
AYARLADIK
- Filistin 'deki lslamcı HAMA S
(lslamcı Direniş Hareketi) hakkın­
daki görüşleriniz?
- Bazı FKÖ önderleriyle ilişkim
çok; iyi. HAMAS'ın FKÖ'ye �arşı
tutumu konusunda bazı çekincele­
rim var. Bana göre HAMAS temiz
ve özverili bir hareket . Ancak siya­
si olgunluğa ulaşmış değil. Birçok
konuda aceleci davranıyor. Örneğin
FKÖ'yü eleştiri yağmuruna tuttu,
yer yer saldırgan bir dil kullandı.
Anlıyorum, ama onaylamıyorum.
Beri yanda HAMAS mensupları da,
onu etkileyenler de, FKÖ'yle olası
bir çatışmayı önlemek için eleştiri­
leri sınırlama yoluna gittiler. Zararlı
İKIBINE DO�RU
gelişmeyi durdurmaya çabalıyorlar.
HAMAS'ın anlaması gereken şu:
FKÖ'nün intifada ve önderlikteki
rolü büyük. FKÖ'nün alternatifi
yok . HAMAS, FKÖ'nün öncü gö­
revini üstlenip götüremez. İçerde
de, dışarda da öncülük yapamaz.
Bir kasetimde "FKÖ olmasaydı ye­
ni bir FKÖ yaratırdım " dedim.
Çünkü Filistin sorunu başka türlü
çözülemez. Ülkede azınlıklar ve
başka dinler var. Dünya çapında si­
yasi faaliyetler. . . Moskova'ya, Pe­
kin'e, Afrika ve bağlantısız ülkelere
gitmek İslamcı bir hareketin harcı
değil. İlişkiler karmaşık . FKÖ'ye de
öğüdüm, HAMAS' a tahammül
edin, yaptıklarını hoş görün.
- Afgan Mücahitleriyle ilişkile­
riniz çok iyi. Bazıları bunu kendi çı­
karları için kullanmak istediler.
ABD'nin bu konuda size destek va­
adettiği söylendi.
- Evet, Mücahitlerle ilişkilerimiz
çok iyi. Bazı çevreler bu ilişkileri
kullanarak Sovyetler Birliği'nin yeni
bir Vietnam batağına saplandığını
kanıtlamak istediler. Ancak belirtil­
meli ki, Kabil hükümeti de sadece
ve sadece Moskova 'nın ürünüdür.
Afgan mücahitleriyle kaç kez görüş­
tüm, aralarına girdim . Burada bir
sır açıklayayım: Mücahitlerle Sov­
yetler Birliği arasındaki ilk ilişkiyi
ben ve FKÖ kurduk. Moskova'dan
dönen Filistinli bir.heyeti kabul et­
tim ve Mücahit-Sovyet görüşmesi
önerdim. Amacım, uluslararası çap­
ta dolapları açığa çıkarmak ve Af­
ganistan üzerinde oynanan oyunla­
ra set çekmekti. Ayrıca Mücahitle­
ri Ziyaül Hak'tan,Kabil'i de Krem­
lin vesayetinden kurtarmak istemiş­
tim. Dört görüşmeden sonra önerim
kabul edildi . D
• -6 AGUSTOS 1 989• 39
 . .

FA R KLI FiK R iN BEDELi

.

" Belleklerden silmek"

Lidere ve düzene karşı çık�n, hata yapan siyasi önderleri cezalandırma yöntemi hiç değişmedi.
Zihinlerden silmek: Roma imparatorluğu döneminde başlatılan bu uygulama günümüzde sürüyor.
Cezalı önderin resimleri ve heykelleri kaldırılıyor, unutturulmaya çalışılıyor.

''
Mao sonrası Çin Komünist Partisi yönetici/eri. Aradaki boşluklar "Dörtlü Çete" diye adlandırılan radikallerin yerleri.

S
ymne birden bire
ortadan kayboldu .
O , bir sabah işe
gelmemişti . İlk gün
di kkatsiz birkaç kişi iş yerinde ol­
madığını söyledi durdu. Ancak ertesi
gün kimse onun hakkında konuşmu­
yordu art ı k . Winston üç gün sonra
büyük salondaki ilan tahtasına bak­
mak içi n gittiğinde, Symne 'nin de
kayıtlı olduğu satranç grubu listesi­
ı ı i n olduğu yerde durduğunu gördü
-hiçbir satır çizilmemişti- ama liste
bir satır kı salmıştı .
Symne yalnız ölmemiş, ortadan Roma yasalarına göre vatan ha­ kişinin mezar hakkı kaldırılmakta
kaldırılmışt ı ; " varolmayan bir inliği (Purduellio) yapanlara ölüm ve yakınlarının yas tutması yasak­
kişi "ye dönüştürülmüştü. " (Geor­ cezası verilmişse, ya da dava ölü­ lanmaktadır. Ceza, yalnız kısa va­
gc Orwel l : 1 984). münden sonra açılmışsa, verilen ce­ deli bir dönemi kapsamakta, Geor­
Belki Romalılar bu kadar profes­ za, sanığın malına mülküne el koy­ ge Orwell'in 1 984 romanında Times
yonel deği ldiler. ama sanki yöntem­ ma yanında o 'hiç yaşamamışa' arşivlerinde düzeltildiği gibi, aynı
leri ni George Orwel l ' den almışlar­ dönüştürülebiliyor . zamanda cezayı alanı tarihten silme­
dı ya da George Orwell on lardan . Sözgelimi idama mahkum edilmiş yi amaçlamaktadır. Verilen ceza ge-

40 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

 Bir süre sonra
birinin fotoğrafları
ortadan kalkacakti.
reği mahkumun bütün büstleri dev­
rilmekte, resimleri kaldırılmakta,
hatta ailesinin arşivlerinden bile si­
linmektedir. Bunun boyutu yalnız
resmi belgelerle sınırlanmamakta.
Aynı zamanda cezalı kişi resmi pa­
ralardan, onun imzaladığı mukave­
lelerden, özel mektuplarından bile
silinmektedir.
Vetilen bu ceza "damnatio me-
moriae" , yani "zihinden silmek " sı­
radan insanlara yönelik olduğu gi-
Yaşa m ı n en çet i n soru n lar. na
yanıt anyorsa nız
YAYINLARIMIZI DİNLEYİNİZ!
(Pazartesi hariç) H ERG Ü N KISA DALGA
RADYO 41 M ETR E , 7 . 30 M Hz ÜZE R İ N DEN
, 22.00 ile 22.30 Arası
' Programlarımızda vereceğimiz adrese yazarsanız size küçük
J bir hediye göndereceğiz.
bi en büyük Roma İmparatotlarını
da kapsamaktaydı . Hatta 1 2 yıl
imparatorluk yapmış L. Aurelius
Commodus'un ismi bu verilen ceza­
yı çağrıştırmaktadır . Bunun yanı sı­
ra Nero (m . s .68) , Julian ( 1 93) ve
Maximin (238) de cezadan nasibini
alanlardan.
Tarihsel olgular bu cezanın Ro­
malılardan günümüze kadar etkisin­
den bir şey kaybetmediğini gösteri­
yor. Mao'nun anısına yapılan tö­
rendeki tam fotoğraf, Kasım '76'da
boşluklarıyla dikkat çekiyor. Mao' -
nun ölümünden sonra tasfiye edilen
"Dörtler" fotoğraflardan amatör­
ce silinmişti . Buradaki amatörlük
1 970'lerin başında daha dikkatli
yapılıyordu. Pekin Belediye Başka­
nı Peng Cen bir fotoğrafta Mao ile
birlikte temel atarken, diğer bir aynı
fotoğrafta sanki hiç orada yokmuş
gibi rötuşlanmıştı . Bu da "damnatio
memoriae"nin Çincesi .
Fotoğrafların rötuşlanması başa­
rılı bir sanatın yanında bir siyasi tu­
tumdur da . Bu uygulamaya halkın
politize edildiği dönemlerde daha
sık rastlanmakta; çünkü halkın tav­
rı hesaba katılıyor . Örneğin 1 968
İKİBINE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989• 41
Çekoslovak işgalinden sonra Dub­
çek de böyle bir rötuştan nasibini al­
mış. Fotoğraf öyle ustaca yapılmış­
tır ki hiçbir şey göze çarpmamakta.
Ancak unutulan bir ayak, her şeyi
ele vermektedir.
Bu yöntemle cezalandırılanların
bir kısmı fiziksel olarak yok edilir­
ken, bir kısmı da yalnız zihinlerden
silinmektedir. Castro 'nun arkadaşı
Franqui, Troçki, daha sonra Stalin,
Hitler 'in propaganda Bakanı Goe­
bels, eski silah arkadaşları Hess ve
Röhm de bu yöntemin gazabına uğ­
rayanlard a n . " D amn ati o
memoriae' ' geçmişten bugüne dek
çekiciliğinden bir şey kaybetmemi­
şe benziyor. Yalnızca yöntemler ge­
lişiyor! O
SADIK USTA ISTUTTGA R T
İSA MESİH'İN Tarihsel
Yaşamı ve Ö�retişleri
Hakkında bilgi edinmek isterseniz
Bize yazınız
/\İtıı 1ılam111� ıu OA '1>1 .'
Beyazıt/ISTANBUL
P.K. 106 34492
 İ RAN/BAŞKANLIK SEÇİMİ
Batı 'ya bir adım daha
Rafsancani ezici çoğunlukla Cumhurbaşkanı oldu. Yetkileri elinde topladı. Bu konudaki anayasanın
onaylanması, İran'ın yeni bir döneme girmesinin başlangıcını oluşturuyor. Daha liberal ve Batı'ya
daha yakın bir yönetim söz konusu.
C
uma, 28 Ağustos. İ ranlı­
lar İslami Cumhuriyetle­
rinin 5. cumhurbaşkanını
seçtiler. Meclis Başkanı
Rafsancani ezici bir çoğunlukla ül­
kenin yeni cumhurbaşkanı oldu.
Rafsancani 'nin seçilişi İran 'ın bir
süredir ilerlemekte olduğu yolda
önemli bir kilometre taşıdır. Özel­
likle gerçekleştirilen anayasa deği­
şikliği ile birlikte düşünüldüğünde,
bu seçim çok daha büyük bir anlam
taşıyor. Bütün yetkileri elinde top­
layan Rafsancani, İran'ın Batı'yla
bütünleşmesi önündeki engelleri te­
mizleyecektir .
Raf sancani , geçmişte Batılılara
güven verecek adımları atmıştı. İ s­
lami rejimin önemli bir yerinde ol­
duğu halde, ABD ve Suudi Arabis­
tan 'la ilişki kurulabileceğini açıkça
söyleyen ilk oydu. Humeyni' nin
"zehir içmekten zor" dediği ateşkes
kararını almasının ardında da o var­
dı. Ateşkesin yürürlüğe girdiği 20
Ağustos'ta düzenlediği basın top­
lantısında 8 maddelik bir program
önermişti . Liberal - radikal denge­
sinin açıkça yansıdığı programın ba­
zı maddeleri Rafsancani kokuyor­
du. Uluslararası alanda tecrit zinciri
kırılmalı ve İran yalnızlıktan kurta­
rılmalıydı, Batı ile ilişkiler düzeltil­
meliydi . Devrim ihracı düşüncesi de
artık geri plana itilmeliydi . Rafsan­
cani o gün ilan ettiği programı ha­
yata geçirebilmek için şimdi çok da­
ha fazla şansa ve güce sahip.
Geçen yıl, Rafsancani ile ilgili en
sert eleştiriyi İ ran'ın en büyük ga­
zetesi ltta/at 'ın Genel Yayın Yönet­
menliğini yapan Ali Abbasi 2000 'e
Doğ.,.u 'ya yapmıştı . Ona göre, Raf­
sancani CIA ajanıydı . Bu açıklama
abartılı sayılsa bile, onun şu cüm­
lesi oldukça anlamlıydı : " İran dev­
rimi Rafsancani köprüsünden geçi­
rilerek ABD denetimine giriyor. ' '
Rafsancani yönetimindeki İ ran' -
ın, Batı 'ya çok daha kolay yaklaşa­
cağından Batılı ve Amerikalı yöne­
ticilerin kuşkusu yok . Bu yakınlaş­
manın hızını görebilmek için yeni
cumhurbaşkanının yapacağı atama-
42 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989
lan beklemek gerekiyor. Söylenfr­
lere bakılırsa, Dışişleri Bakanı Ve­
layeti Devlet Başkan Yardımcısı
olacak . Velayeti, İran'da Batı'ya en
yakın siyaset adamı olarak tanını­
yor.
Humeyni'den boşalan Velayet-i
Fakih "postu" na eski cumhurbaş­
kanı Ali Hamaney oturmuşt u .
Velayet-i Fakihli k, dini ölçülerle,
alınan tüm kararları denetleyecek ,
ülkeye " rehber " lik edecek bir din
adamının bulunması gereken ku­
rum . Ali Hamaney'in, ne dini rüt­
besi ne de bilgisi böyle bir makamı
doldurmasına olanak tanımıyor.
Dolayısıyla, yeni " rehber" ülkede­
ki gelişmelere pek fazla müdahale
edemeyecek . . sonra İsrail'i suçlayan bir açıklama
Öte yandan, İ ranlılar 5 . cumhur­
başkanlarını seçerken 1 979 Anaya­
sası'nda yapılan değişikliği de onay­
ladılar. Bundan böyle, ülkede bir
başbakan olmayacak. Rafsancani,
devlet başkanı olarak , gücü büyük
ölçüd.! kendi elinde topluyor. Yine
de bu , artık Batı'yla sorunsuz bir
bütünleşme süreci yaşanacağı anla­
mına gelmiyor. Radikaller, yenik ve
güç kaybetmiş bir durumda da ol­
salar, İ ran siyasetinde hala varlar.
Ancak, Ortadoğu oldukça hare-
HAŞİMİ RAFSANCANİ Batı 'ya
yaklaşmasının önünde radikal kanatla
İsrail engeli var sadece.
ketli bir bölge. Ne zaman, nereden
eseceği kestirilemeyen rüzgarlar,
Rafsancani ' ni n işini, geçici olarak
da olsa, güçleştirebilir.
Örneğin, Rafsancani seçilirken
İsrail komandolarının Hizbullah li­
· derlerinden Şeyh Abdülkerim
Ubeyd'i kaçırması, İran-Batı ilişki­
lerini olumsuz etkileyecek rüzgarlar
yarattı. Radikal İçişleri Bakanı
Muhteşemi'nin "ABD ve İ srail 'in
bu kaçı r m a n ı n bedelini
ödeyeceğini ' ' açıklaması önemli bir
göstergedir. Bölgede ve ülkede bu
tür olaylar yaşanırken Rafsancani'­
nin Batı ile ilişkileri geliştirmeye yö­
nelik adımlar atması kolay olmaz.
Başkan Bush'un olaydan hemen
yapması, Amerikalıların Rafsanca­
ni'den ne denli umutlu olduklarını
gösteren bir başka gelişme. Bugüne
değin , bölgedeki birçok terörist ey­
leminden sonra Washington İsrail' e
tepki göstermemişti . Oysa bu son
olayda, Hizbullah'ın elindeki bir su­
bayını öldürmüş olmasına rağmen,
ABD İsrail'i eleştiriyor. İran' la gi­
receği ilişkiyi kolaylaştırıcı adımlar
atmaya çabalıyor.
Seçimlerin hemen ardından, Şe­
vardnadze'nin Tahran'ı ziyaret et­
mesi de yalnızca ikili ilişkiler ve Af­
ganistan konusunu görüşmek ama­
cıyla değildi . Sovyetler, İran - ABD
ilişkilerinin olası gelişmesini engel­
lemek için hızla girişimlere başladı­
lar.
ABD, İ ran'la ilişkilerini düzelt­
mek için , her türlü adımı atmaya
hazır. Ne zamandır bu konuda naz­
lanan taraf İran'dı. Şimdi, tam
İran'ın ABD'ye yakınlaşması önün­
de fazla bir engel kalmamışken , İs­
rail'in giriştiği eylem gelişmelere ço­
mak sokmak oluyor.
Rafsancani'nin seçilmesi, önü­
müzdeki birkaç hafta içinde İ ran'­
ın Batı 'yla olan sorunlarının çözül­
mesini sağlamasa da bu doğrultuda
bir adım atıldığı anlamına geliyor.
Hem de şimdiye kadar atılan en bü­
yük adı m ! D
L. DOÔAN TILIÇ

FEDERAL
ALMANYA
Kasımlo başka,
birlik başka
••
nlü Kürt liderlerinden Abdur-
U rahman Kasımlo'nun öldürül­
mesinden sonra çeşitli kuruluşlar
ol ay ve gelişmeler hak kında görüş
belirttiler. 2000'e Doğru 'dan Zeynel
Perçem, Federal Almanya' daki
Kürt örgütlerinden TE VGER 'e bazı
sorular yöneltti . "Kimlerin parma­
ğı olabilir bu cinayette? " Yanı t :
" Bu cinayeti düzenleyenler Kürt
halkının başarıya ulaşmasını isteme­
yen düşmanlar. Sayıları da hayli
çok . İ K DP, cinayetten İran'ı so­
rumlu tutt u . Mevcut kanıtlar da bu
yönde. ' '
Kasımlo v e arkadaşlarının öldü­
rülmesi İran Kürdistan halkı üzerin­
de olumsuz etkiler bırakabilir mi,
;orusunun karşılığı da şöyleydi:
"Dr. Kasımlo ve öteki iki Kürt yurt­
severin katledilmeleri, Kürt halkı ve
yurtsever güçleri arasında derin
üzüntü yarattı . Çünkü Kasımlo, gü­
nümüz Kürt önderleri arasında say­
gın bir yere sahipti . Şahlığın yıkıl­
masından sonra Humeyni yönetimi­
nin Kürtlerin haklarına saygı göster­
memesi üzerine 1 979' dan beri Kürt
ayaklanmasının öncülüğünü yaptı.
Uzun yıllara dayanan bir mücadele
deneyimi vardı. Ancak katledilme­
siyle birlikte mücadelenin durması
ve beklemesini düşünmek yanlış .
Çünkü mücadele halka mal olmuş­
tur. Ya birlik? Kasımlo' nun öldü­
rülmesi çeşitli Kürt örgütleri arasın­
da birliğe katkıda bulunabilir miy­
di? Karşılık olumsuzdu TEVGER
açısından . Çünkü mücadele eden
Kürtler, bu hunharca katliamı de­
ğerlendiriyor, dersler çıkarıyorlar.
Ancak örgütler arasındaki birliği
hızlandırıcı bir �tken olması içiİl
özel neden yok . "Çünkü birlik , bu
türden olaylara bağlı deği l ' ' diyor
TEVGER .
Avusturya polisi bu olayı Kürt
örgütleri arasındaki çelişkilere bağ­
lama eğiliminde. Olası mı? İşte
TEVGER'in cevabı : Olaydan bir
gün sonra böyle bir haber yayıldı.
Kaynağı kesin belli değildi. Polisin
resmi açıklamasına rastlamadık . .
Açıklama varsa kendi kararlarını
çiğnemiş olurlar. Böyle bir haberin
Kürt halkına düşman karanlık güç­
ler eliyle -muhtemelen cinayeti işle­
yenler tarafından- yaygınlaştırılması .
en olasılık . Amaç Kürt yurtsever ha-
GÜNEY KORE Kızıl kütüphane
B
aşkent Seu l ' de Kuzey Kore ve
öbür sosyalist ülkeler hakkın­
da yazılmış 10
bin kitabı kapsayan
bir kütüphane açıldı . Kütüphanede
ayrıca dönemsel olarak çıkan ko­
münist ideolojiden söz eden çeşitli
filmler, 4500 kitap, 50 dergi ve gün­
lük gazete de bulunuyor. Kuzey Ko-
Filipinler'de bulunan ve anlaşma süresi 1991 'de bitecek olan Amerikan üslerinin
kaldtrılması için başkent Manila 'da Gabriela Feminist grubu
böyle gösteri yaptı.
IKIBINE DO�RU •
• Sovyetler Birliği Halk Tem­
silciler Meclisi, hükümete haka­
ret etmeyi yasaklayan yasa mad­
desini iptal etti.
• Ç in ' in başkenti Pekin'de
temmuz ortasında satılan kavun
miktarı 340 milyon kilogramı
buldu .
• Afganistan mücahitlerinin
kurduğu geçici hükümet bölün­
ma tehlikesi yaşıyor. Bağımsız 3
mücahit örgütü de i ran destekli
direnişçilere katıldı .
• Nikaragua 3 1 Ağustos' a ka­
dar, ülke çapında askeri saldırı
operasyonlarında bulunmama
kararını 3 1 Ağustos'a kadar
uzattı.
reketinin itibarını sarsmak, moral
bozmak, asıl suçluları gizlemek .
Palme cinayeti sonrasındaki geliş­
melere benzer bir durumla karşı
karşıyayız.
re'yi tanıtan, belgeleyen 5 bin kadar,
kitapla yaklaşık 300 belgesel film
özel bir bölümde yer alıyor. Ulusal
Birleşme Heyeti sözcüsü, "ülkesiy­
le Doğu bloku ü lkeleri arasında ge­
lişen ekonomik ve ticari ilişkiler ışı­
ğında b ö y l e b i r şeye i htiyaç
· duyulduğunu" belirtti.
6 A�USTOS 1 989• 43
 0DPlUM
"YOLCULUK POSTA ÇEKLE R İ"NİN ÇEKTİRDİKLERİ
PTT ' nin asla yanından geçmeyin!
PTTnin "Yolculuk Posta Çekleri", bu güzide kurumumuzun, yurdun her yanına dağılmış
postanelerinde paraya çevriliyor. A-nın-da! Deneyin de görün, Ağustos ayında Mart karını!
·
azıya giriş falan yapma­
Y
yacağım. Mesele fazlasıy­
la basit. Tatile çıkıyorum,
paraları çaldırmak var,
yanıma provizyonsuz paraya dönüş­
türebileceğim bir çek falan alayım
dedim .
Cin geçiniyoruz ya, bir bankayla
i� görsen her gittiğin yarda banka
olmayabilir, ama en ufak yerde
PTT var. PTT'nin Yolculuk Çekleri
anında paraya çevriliyor.
Kim aklıma soktuysa anımsamı­
yorum, Allahından bulsun. Belki de
ben kendim akıl etmişimdir, beni de
bilmem neler kovalasın .
Ankara'nın büyük postanesine
gittim, Ulus'a. Saat 1 1 .00. Göster­
dikleri gişeye yanaşıp derdimi söy­
ledim. Ufak tefek memure: "Tabii
efendim, ama biraz sürer" dedi . Ne
sürecek hemşire, en fazla iki yere
tatbik imza atıp, alacağız. Gitti, şe­
fine söylüyor. Şefi bana bir baktık­
tan sonra gitti, amirine söylüyor.
Amir yanaşıyor:
HELA ÇEKİ
"Kaç paralık alacaksınız beyefen­
di? " Söylüyorum. "Kaçar paralık
küpürlerden olsun? " Eh, 50 binlik
veya 100 binlik olabilir. Adam kaş­
larını kaldırıyor: " Bizdeki en yük­
sek kupür 1() bin liralıktır" . Bir
yanlışlık olmasın? Yokmuş. Kupür­
ler 10 binden aşağı. 5 bin, 1000, 500,
sıkı durun, 250 lira diye gidiyormuş.
PTT vatandaşın küçük su dökme­
sini bile düşünmüş olacak .
Aslında, o zaman selam verip
kaçmalıydım. Ama, Türkçede kü­
çük su dökmek deyimi olduğu gibi ,
basireti bağlanmak diye bir deyim
de var. Peki, dedik. 10 hinliklerden
80 tane verin. Araba maraba bozu­
lur, 1 2 yaşına geldi, kamyona yük­
leyip getirmeyelim. 10 binlikler vez­
nede yokmuş, yukarıdan getirtili­
yor. Memure uzun uzun sayıyor,
44 • iKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989
tekrar baştan sayıyor, sonra bir şey­
ler yazmaya başlıyor. Döviz boz­
durma da aynı gişeden, arkamda
kuyruk birikti. Bakıyorum, çeklerin
üzerine yazıyor. Size yardımcı ola­
yım da çabuk bitsin, diyorum.
Memnuniyetle uzatıyor ve "Şunlar
dolacak " diyor. " Şunlar" dediği
haneler şunlar: Adı, soyadı, tatbik
imza, düzenlenme tarihi, son geçer­
lik tarihi, satış tarihi, satış merkez.i
no . , satış merkezi adı . Bir de satış
mührü yeri var.
Kardeşim, nüfus sayım kağıdın­
da bile bu kadar hane olmaz, diye­
miyorum tabii . Girdik bir kere gir­
daba . Adamlar şey edip yukarılar­
dan getirtti . Seksen adet çeki başlı­
yorum teker teker doldurmaya.
Elim dökülüyor, sakat belim ağrı­
maya başlıyor, gözüm karıncalanı­
yor, derken, gişenin arkasından bir
ses : "Beyefendi, bir kısmı seri nu­
marası takip etmiyor galiba, yanlış
gelmiş, bir verir misiniz? "
BEKLENMEDİK BİR İKRAM'
Hiç gözünüz karardı mı? Utan­
masam yere oturacağım. Gişenin ar­
kasından bir başka ses: "Beyefen­
di, bankonun arkasına, bir yanıma
gelir misiniz?". Birkaç yüz imza da
bu attıracak, çünkü bir de satış
bordrolarından söz ediliyor. Banko­
nun girişini bulmak için tüm salo­
nu tavaf ediyorum. Meğer gözüyle
beni izlermiş, sesleniyor: "Karşıda­
ki merdivenlerden çıkın, galeriyi
dolaşıp buraya aşağı inin ". Çıkıyo­
rum, yukarıda bir merdiven bulup
yöneliyorum. "Beyim, nereye? Ora­
dan geçilmez, yasak! ". Eli belinde,
üniformalı bir güvenlik görevlisi ar­
kamdan koşuyor. Eh, patlar mısın,
patlamaz mısın: "Birader, paramız­
la rezil ettiniz! Memur kendisi ça­
ğırdı, ben keyfimden mi gidiyo­
rum! ".
Ben patlayınca, önüme düşüyor,
iniyoruz. Çağıran amir camlı bir
bölmeye giriyor, masanın arkasına
geçip oturuyor, beni de oturmaya
buyur ediyor, odacıyı çağırıp çay
söylüyor. Meğer, sıfırı tükettiğimi
görünce acıyıp, çay içirmeye çağır­
mamış mı! Hey yarabbi, bitmez tü­
kenmez Anadolu, nelere kadirsi n !
La f aramızda, çayın gelmesi de e n
az on dakika sürüyor, odacı yeme­
ğe gitmiş, adam yollanıp aranıyor,
bu vesileyle 1 2 ' yi bulduğunu, yani
tam bir saattir PTT Yokuluk Çeki
denilen belayla cebelleştiğimi öğre­
niyorum. Bana çay ısmarlayan amir
(Bilal Özer, adını masasındaki pla­
ketten okuyorum) "Ulan, bir daha
dünyaya gelirsem odacı olacağım!"
diyor bulunup getirilen odacıya.
Başlıyoruz sohbete. Kırk yıl içme­
sem aklıma gelmeyecek şu çay me­
reti meğer lezzetli şeymiş. Bilal Bey,
bir dokun bin ah dinle kase-i fağ­
furdan, anlatıyor:
CENNET Mİ,
CEHENNEM Mİ?
"Beyefendi, şuraya sekiz buçuk­
ta geliyorum, sözleşmeliyiz artık ak­
şam dokuzdan önce çıkamıyorum.
Vatandaşa hizmet vermeye hazırız,
işini kolaylaştırmaya, ama personel
aynı sayıda kalırken PTT'nin hiz­
metleri katlandı. Bakın, modem ci­
hazı koyduk şuraya, telefon fatura­
nızı kaybettiniz, veya ödemeye ge­
lirken evde unuttunuz, şak, yeniden
anında bulup çıkartıyoruz. On/ayn
sistemi kurduk, bir saniyede havale
yolluyoruz. A ma bir kişi birkaç işi
birden yapıyor. Kimi kursa yollaya­
caksın ? "
O sırada, hani o ufak tefe k me­
mure hanım vardı ya, çeklerimi ge­
tiriyor, vallahi utanıyorum, bordro­
lar da doldurulmuş, kaybeder veya
çaldırırsam, "bir-iki aylık inceleme­
den sonra" param geri ödenecek.
Bilal Bey' le ahbap olduk ya, gelme-
 o
den önce telefonla sorup öğrendi­
ğim hususları bir de kendisine doğ­
rulattırıyorum. Zaten, çek karne­
min kabında da yazıyor: "Yolculuk
çeklerini bütün PTT işyerlerinde,
mesai saatleri içersinde havale gişe­
lerinde, mesai saatleri dışında nö­
betçi telgraf-telefon gişelerinde pa­
raya çevirebilirsiniz?". Altında, da­
ha da ötesi: " Yolculuk çeklerini ge­
zici PTT merkezlerinde de paraya
çevirebilirsiniz ". Helal!
Biraz yorulduk ama, değdi doğ­
rusu. Tatbik imzana uygun bir im­
za, şak, parayı çekiyorsun. Mem­
nun mesut, Bilal Bey'e binlerce te­
şekkür, saat 12.20'de ayrılıyorum
Ulus merkez PTT'den. Hem de,
"onlayn ile gerçekten bir saniyede
İzmir'e havale yollayarak . (Yalnız,
bilgisayarı kullanan memure hanım,
ne yapsın birader, bir saat mı ne eği­
tim görüyorlarmış, düğmeye basıp
bir saniyede yollamadan önce,
yazıp-silip-tekrar yazıp, gidecek ad­
resin üstesinden yaklaşık on dakika­
da geliyor. Olsun varsın, babamız­
dan da onlayn mı gördü k ! ) .
KARAGÖZ'ÜN YALOVA
MACERASI !
Yalova'da, hani şu İstanbul'un
kazası, para lazım oluyor. Bu kadar
cebelleşip aldığım çekleri vermeye
hiç gönlüm razı değil ama, PTT'ye
gidiyorum. 200 bin çekeceğim. Gi­
şeye göğsümü gere gere uzatıyorum.
[��w��
r- f\ M > J
�ME�
�\\ .
K#OL ! . ..
"Nedir o?" diyor memur. Söylüyo­
rum. Yolculuk çeki falan bilmez­
miş. Zaten kasada 70.000 varmış.
Öteki gişey e gidip soruyorum, ce­
vap: "Ben ilk defa görüyorum böy­
le bir şey ".
Eh, patlar mısın, patlamaz mısın.
Parayı alırken almayı biliyorsunuz,
verirken vermeyi bilmiyorsunuz.
Bakın bakalım ne yazıyor, bakın,
okuyun, kendi PTI'nizin yazısı. Bu
çek karşılığında 10 bin lira ödeyi­
niz, diyor.
Zılgıtı yiyince: "Ben müdür böy­
le telefonda bir görüşeyim " diyor .
Uzatmayalım, 20 dakika kadar son­
ra, 1 7 .30' da evine gitmiş olan PTT
müdürü geliyor, Allah'tan Yalova
ufak yer. Kataloglar açılıyor, sirkü­
lerler çıkartılıyor, ben camın arka­
sından seyrediyorum, verevine "De­
ğersiz Örnektir' ' damgalı yolculuk
çeki örnekleri sayfası bulunuyor,
benimkilerden bir tane yanına ko­
nup uzun uzun karşılaştırılıyru.
Arkasından, bütün çekler isteni­
yor ve "kazıntı-silinti" araştırılıyor.
Sonunda tatmin olunuyor. Her bi­
rine ikinci imzalarımı atıyorum. İş
parayı almaya kaldı, şükür. "Satış
bordrolarını rica edeyim " diyor
müdür bey. Haydaa, neden o?
Arkasını imzalayıp mühürleyecek­
miş. Birader, anlatamıyorsun ki, o
satış bordrosu denilen şey, sadece ve
sadece çekleri kaybeder veya çaldı­
rırsan gerekli; ben söylemiyorum,
IKIBINE DO�RU •
çek karnesinde yazıyor !
Ama müdür bey PTT'nin para­
sını elin sakallısına kaptırmamaya
kararlı . İ şin yoksa otele dön, taa
Termal'e tabii. O sırada arkadaşım
bir de bakıyor ki, çantasına koymuş
tesadüfen bordroları. Hadi gene,
iyiyiz, iyiyiz. Alıveriyoruz paracık­
la�ı.
Ben sayarken müdür beyin arka­
daşıma yakınması enfes: "Geçenler­
de birisi 200 liralık (yazıyla yazıyo­
rum, vallahi ikiyüz lira dedi) bir çek
bozdurdu, sahte imzaymış, mahke­
melere çıktık, onun için dikkatli ol­
mamızı mazur görün ".
HANGİ ÜLKENİN ÇEKİ BU?
Hadi, bir de Ayvacık postanesi­
ni anlatıp bitireyim, bu sıcakta kur­
deşen olmayın. Yolculuk çeklerini
bozdurmaya geldim deyince, balık
etindeki sevimli memure soruyor:
"Hangi ülkenin?" Eh, çağ atlamak
bu kadar olur. "Türkiye'nin " diyo·
rum en sakin halimle, "Sizin
PTT'nin. " Konuşmayı duyan iki
memure daha geliyor, gözlerini aça
aça çekleri inceliyorlar. Hiç karış­
madan bekliyorum. Büyük bir
özenle kitaplar, kataloglar açılıyor,
bu arada mahcup mahcup "ilk de­
fa görüyoruz da, ondan " diyorlar.
Fatma Hanım (arkadaşları sesle­
nince öğreniyorum) "Dur" diyor,
"şunları bir kaldırayım ". Önündeki
bankoda başka ne varsa bir kenara
süpürüyor. Çeklerle ilgili materyali
önüne çekiyor. "Ihsan abi, hani sen
bi zamanlar bahsetmiştin bişeyden
ya, galiba ondan geldi " diye içeri­
ye sesleniyor. Ben, PTT'nin son
teknolojik harikalarını duvarlardan
izliyorum. Kordonsuz telefon, 1 50
metre dahilinde konuşmanızı sağ­
lar. Jeton yerine telefon kartı, 1 20
kontör atışı, konuşmanız kesilmi­
yor. Gişelerimizde standartlara uy­
gun koli yollama kutuları satılmak­
tadır. Küçük boy 7, orta boy 1 00,
büyük boy 1 30 bin. Çok pratik, şık
ve kullanışlıdır. Posta kodunu yaz­
mayı unutmayınız. İstiklal Marşı,
Korkma Sönmez Bu Şafak Larda
Yüzen Al Sancak. _ "Buyurun efen­
dim, ödeme yapalım ". Aslan Fat­
ma Hanım!
Siz şimdi, bunları okuyup da,
yuh saftoron, başka yapacak iş kal­
madı da gidip o kadar parayı PTT' -
ye mi yatırdın, diyorsunuz. Biz ap­
tal mıyız? Sizlere yazı konusu çık­
sın diye yaptık; gözünüze dizinize
dursun. O
BASKIN ORAN
6 A�USTOS 1 989• 45
 . Dr.N EJAT F.
Toplumsal Belgeler Dizisi ECZACI 1
VAKF I
YAY I N LA R I
Modern Türk tiyatrosunun kurucusu
Muhsin Ertuğrul'un kaleminden

Benden Sonra
Tufan Olmasın!
Ölümünün 1 O. yıldönümünde, çağdaş
Türk tiyatrosunun ve Türk sinemasının az bilinen
dönemlerine yepyeni ışıklar tutan.
anıtsal değerdeki anılar...

KADINLA R ! . . .
Bu k i tabı erkek lere ok utmayı n . . .

Dr ERDAL ATABEK KI Ş KIRTILMIŞ

ERKEKLiK
•

BASTIRILMIŞ
• ETİ BA N K sat ı l ı yo r . . . KADINLIK
Kış,;ıwT:LM1$
M e l i h Pekd e m i r, A k ı n D i r i k CRl(E�LI� Dr. ERDAL ATABEK
•

t=.AS:ıRıUı!IS
A n a Devri m c i Y o l d a va s ı n ı
d e.ğ e r l e n d i r d i l e r
4. BASKI I
1
------- ı

• l şyeri k o m i t e l e r i s ı çra m a ta h ta s ı ALTIN KİTAPLAR

d eğ i l d i r 526 80 1 2 - 522 40 45
• B a ğ ı m s ı z se n d i k a l ö r g ü t l e n m e . . .
• S e n d i k a g e n e l k u ru l l a r ı

• Tü r k i ye ' d e b a n k a l a r ve Y a p ı

K re d i ca l ı sa n l a rı Kirap-yaym ilanlanmz için

• G re� l e r : d i re n i ş l e r, to p l u s ö z l e ş m e l e r
Telefon 51 3 96 77
6. SAYI· BAY i L E R D E
l10iN�j;
Muhammed 'in doktorluğu (il )
M
uham med ' i n doktor­
luğunun hadis kitap­
larında "e 't-Tıbbu ' n­
N ebevi (Peygamber-
ce tıp ya da peygamberin tıbbı)"
" Kitabu ' t-Tıbb (tıp böl ü m ü ) "
başlıkları altında sunulduğ u n u
geçen sayıda belirtmiş ve bu bö­
lümden hadis aktararak " M u­
h a m m e d ' i n hast a l ı ğ a n a s ı l
baktığı" üzerinde d u rm uştu k .
Aktardı ğ ı m ız ve kesin l i kle sağ­
lam kabul edilen hadise göre Mu­
hammed : "la adva = hastalık bu­
laşması d iye bir şey yok! " d iyor.
Şimdi M u hammed'in hastalıkla­
rı nasıl "tedavi " ettiğine ve ettir­
diğine i l işkin hadislerden sunula­
cak:
TÜKÜ R ÜKLE TEDAVİ :
Muhammed'in birçoklarını ' 'tü­
kürük"le tedavi ettiği anlatılır.
Böyle tedavi etti kleri arasında,
damadı Ali de b u lu n m akta:
M u ha m m ed- Ali nerede?
Sahabe- G öz l e r i a ğ r ı yor
(hasta).
Mu ham med- Bana gelsin!
Bu konuşmadan sonra Ali M u­
hammed 'e gelir. Ve Muhammed,
Ali ' n i n gözlerine tükürü r ; tedavi
eder. Had iste, aynen şu anlam­
daki sözler yer alır:
" Peygamber Al i ' nin gözlerine
tükürdü ve gözler hemen orada
iyi leşt i . Öylesine k i , gözlerde hiç
ağrı bul u nmamış gibiyd i . " (Bkz.
B u h ar i , e ' s-S a h i h , K i t ab u ' l­
Cihad/1 02, 1 43; Tecrid , had i s
no: 1 236; M ü sl i m , e 's-Sahi h ,
Kitab u ' l-Ci had/ 1 32 , hadis no:
1 807 ve öteki had i s kitapları.)
ÜFÜ R Ü KLE TEDAV İ :
Hadislerde pek çok örnek ve­
rilir. Ve iki türü vardır: Tedavide
tükü rüksüz üfürük, tükürü k l ü
üfürü k.
TÜKÜ R Ü KSÜZ Ü F Ü R Ü K:
Hadislere göre M u hammed,
bu yöntemle kırıkları , yaraları , kı­
lıç yaralarını bile tedavi ediyordu .
Yani okuyup üfürerek:
Ekva' Oğl u Seleme Hayber'de
• •
TURAN DURSUN
bacağ ından vurulur. M uham­
med 'e gelir. Muhammed "üç ne­
fes" eder, yani okuyup " üç kez
üfürür" Selem e ' n i n soru n u , ağ­
rısı, acısı kalmamıştır. (Bkz . B u­
hari , e ' s-Sahi h , Kitabu' l-Meğa­
zi/38; Tecrid , hadis no: 1 61 1 ;
Ebu Davud , Sünen, Kitabu 't­
Tıbb/ 1 9 , hadis no: 3894 ve öteki
hadis kitapları.)
· ·
TÜKÜ R Ü KLÜ Ü F Ü R Ü K:
Ali ' n i n gözlerin i n tedavisinde
görüldüğü gibi pek çok olayda bu
yöntem uyg ulanırd ı . İlkellerde de
bu tedavi yöntemi çok geçerli ve
yaygındır. Prof. Dr. Veyis Örnek
şunları yazar:
"Tükürük (ilkelle rde) hastal ık
tedavisinde kullanılır. Tüküren
kimseni n m istik ve m ajik (büyü­
sel) gücünü, karşısındakine ge­
çirdiğine inanılır. Ayrıca nazar
inancının yaygın olduğu yerlerde,
kötülüğü uzaklaştırıcı pratiklerde
kullanılır. " (Bkz. Örnek, Etnoloji
Sözlüğü, Tükürük mad .)
Ü FÜ R Ü KLE TEDAVİ N İ N
ALAN I NA G İ RE N
HASTALI KLAR :
Yukarıda da beli rtildiği gibi ha­
dislerde, bu tedavi yönte m i n i n
pek çok olayda kullanıldığı an la­
tılır.
" NAZA R "A (GÖZ DEGMESİN E)
KARŞI Ü FÜ R ÜK:
Yüzünde sanlık beli rtisi görü­
len bir kız görür M uhammed. Ve
hemen buyurur.
- 1 1
B u kızcağızı okutup üf­
letin. Çünkü buna göz değmiş­
tir (nazar var) . " (Bkz. B u hari ,
e's-Sahih, Kitabu 't-Tıbb/35, Tec­
rid, hadis no: 1 933; M ü s l i m , e ' s­
Sah i h , Kitabu's-Selam/59, hadis
no: 2 1 97 ve öteki h adis kitapla-
•
rı .) A
Muhamm ed ' in karılarından Ai­
şe anlatıyor:
" Peygamber, göz değmesine
karşı (tedavi için) okuyup üfürme­
yi buyurmuşt u r . " (Bkz . Buhari,
e's-Sahih, Kitabu't-Tıbb/35; Tec­
rid, hadis no: 1 932 ; Müslim, e's-
İKİBİNE DOGRU • 6
Sahih, Kitabu's-Selam/55-56, ha­
dis no: 2 1 95 ve öteki hadis ki.)
YILAN , AKREP, BÖCEK
SOKMALAAINDA ÜFÜRÜK:
Mali k Oğlu Enes anlatıyor:
"Peygamber, böcek, akrep, yı­
lan zehirlemelerinde ve kulak ağ­
rısında tedavi için okuyup üfle­
meye izin verd i . " ( B kz . Buhari,
e's-Sahi h , Kitabu't-Tıbb/26; Tec­
rid, hadis no: 1 929; M ü sl i m ,
Kitabu's-Selam/57-58, hadis no:
2 1 96. ve öt.)
Ayn ı şeyi Aişe de anlatıyor.
(Bkz. Buhari, e's-Sah i h , Kitabu 't­
Tıbb/35; Tecrid , hadis no: 1 934;
M ü s l i m e ' s-Sa h i h , Kitab u 's­
Selam/52-53, hadis no: 2 1 93. )
Ü F Ü RÜKLE TEDAVİ Ü CRETİ
VE M U HA M M ED ' İ N PAYI :
Hadiste anlatıldığına göre :
Ebu Said ve Peygamberin öte­
ki arkadaşlarından bir kalabalık,
birkesi m yeri elegeçirmek için
yola çıkar. Yolları bir kabileye d ü­
şer. Kabile başkanı n ı akrep sok­
m uştur. " Peygamberin arkadaş­
ları " na başvurulur. Tedavi için
birşey bilen olup olmadığı soru­
l ur. Ebu Said Hudri atıl ıp, başka...
n ı tedavi edebileceği n i söyler.
Ücret pazarlığından son ra teda­
viye girişir. Fatiha s u resi n i oku­
yup üfürür. Başkan kurtulmuştur.
Ücret: Bir sürü koyun. Yani ak­
rep zehiri n i okumayla, üfürükle
tedavinin karşılığı. B u arada, sü­
rünün Ebu Said ve arkadaşları
arasında bölüştürülmesi sözkonu­
su olunca sorun çıkar. Çöz ü m
için " Peygamber"e götürülür ko­
n u . Olay ve tedavi anlatılır. Alı­
nan ücret de . . . B u n u n üzerine
Muhammed ' i n verdiği karşılık şu
olur:
- "Çok iyi etmişsiniz (bu te­
davi ve ücret işinde.) Koyun ları
şimdi paylaştırın ve benim payı­
mı da ayırın. . . " (Bkz. Buhari, e's­
Sah i h , Kitabu't-Tıbb/39; Tecrid ,
hadis n o : 1 031 ; Müsl i m , e ' s-Sa­
hih, Kitabu 's-Selam/65-66, hadis
no. 2201 .)
AGUSTOS 1 989• 47
 �UlIOR-SANAI
LİVANELİ'YLE HE R TELDEN
Bireysel bozgun, toplumsal umut
Ş
"Bir gün ı çok bunalırsan / denizin dibinde yosunlara takılmış gibi I soluksuz I sakın unutma I
gökyüzüne bakmayı I Gökyüzü senindir I gökyüzü herkesindir. "
u sıralar, alnı ufuk çizgi­
sine paralel Livaneli'nin.
Gökyüzüne çevirmiş göz­
lerini. Ne görüyor orada?
· eye bakıyor?
" Gökyüzü , mantıksal ya da ide­
olojik bir terminolojiyle değil de
duygusal bir biçimde el yordamıy­
la yaklaşılırsa, daha iyi şeyler anla­
tıyor insana. Bireysel düşkırıklıkla­
rı, nostalj i, toplumsal umutlar, de­
niz coşkusu ve step hüznünün sarı­
lıp sarmalanmışlığı. Son yıllarda ya­
şadığımız karmaşadan, politikadan
insan ilişkilerine kadar bir arabesk­
leşmeden rahatsız olan, bunalan,
kurtulmak isteyenlere, herkesin
olan gökyüzüne bakmaları çağrısı
yapıyorum ' ' .
Zülfü Livaneli 'de bir özgürlük ,
bir sıkışmışlıktan kurtuluş maviliği
gökyüzü.
Gökyüzü Herkesindir, önümüz­
deki günlerde piyasaya çıkacak olan
yeni çalışmasının adı . Kaset ve
compact-disc olarak yayımlanacak .
Stüdyo Pan 'ın kapısını çaldığımız
saniyelerde, miksaj işlemi de bitmiş­
ti. Dumanı üstünde bir yeni ürünün
heyecanı içindeyken aldık Livaneli' -
yi, ver elini Yıldız Par k . Ali Hakan
da yanımızda.
OTANTİK VE MODERN
- Bildik bir Livaneli çalışması
mı olacak?
- Müzikalite olarak yenilikler
içeriyor. 1 973 yılında ilk plağımı
yaptığımda, Anadolu'nun otantik
bağlama çalma tarzını kullanıyor­
dum. Daha sonra, Eşkiya Dünyaya
Hükümdar Olmaz da, bağlamanın
' aletler aynı olsa da benzer modlar­
yanına flüt ekledim. Ardından yaylı
sazlar derken, yeni sesler oluşturma
çabalarım sürdü gitti. Son olarak
geldiğimiz nokta yani sazla ve arka­
sında Batı enstrümanlarıyla işlenen
müzik tarzı çok yaygıniaştı, alışıl­
mışlık yarattı. Ben, çok yapılan şey­
lerden sıkılırım. Bir değişiklik gere­
kiyordu . Sanatta, en otantik
48 • İKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS
diği bir dili, kendilerine özgü bir
prizmadan geçirerek kullanıyorlar.
Faulkner'in Joyce'un dili bildiğiniz
İngilizce değil, Yaşar Kemal'inki de
bildiğiniz Türkçe değil. Bu, enstrü­
manlar için de böyle. Dinleyici, da­
ha ilk dokunuşta, sazı benim çaldı­
ğımı anlar. Dinlediği bir parçanın
benim bestem olup olmadığını ayır­
dedebilir . . . '
'
- Zaten insan . . .
- . . . prizmanın değişik yönlerini
de gösterse, hep aynı türküyü söy­
lüyor aslında.
" İ NSANLIK DURUMU "
ÜZERİNE ŞARKILAR . . .
Yeniden plağa dönüyoruz. Sözle­
rin çoğu kendi imzasını taşıyor.
" Her plağımda, o yılların üzerim­
de bıraktığı etkileri yansıtmaya ça­
ZÜLFÜ LİVANELİ. İstanbul Gülhane lışıyorum . Toplumun o anki eğili­
Parkı 'ndaki son konserini 130 bin kişi mi nedir, ne yaparsam beni dinler­
izledi.
ler diye hiçbir zaman düşünmedim.
olanla en modern olan arasında çe­ " Sözler çok geniş bir yelpazeye
lişki bulunmadığını savunuyorum. yayılıyor. Tienanmen Meydanı' -
Yani Picasco'nun resmiyle Afrika'­ ndan Mandela'ya, Türkiye'deki
daki testiler arasında bir çelişki yok. olaylardan aşka kadar. . . ' Bir gözü
Ara kültürler çok ayrı düşüyor yal­ dalgın bakar I Bir omzu düşüktür'
nızca. işte Gökyüzü Herkesindir'de diye başlayan ve sokaktaki adamı
bu tezi sınadık . Ve, bugün dünya­ anlatan ' İ çimizden Biri' parçasında
da en modern saz sayılan elektronik olduğu gibi, insan tipleri var. . . "
ses yapısıyla bizim otantik sazları­ Sokaktaki adamın bir omzu dü­
mızın son derece uyumlu birlikteli­ şük, gözü dalgın . . . B u hale gelme­
ğini gördük . . . sinin bir nedeni olmalı. Yeryüzün­
de bu hüznü yaratan, gökyüzüne
ÖZGÜN ÜSLUP, YARINA kara bulutlar salan, yıldızlara silah
KALIYOR
taşıyanlar da geçmişin ve günümü­
Burada bir parantez açmak üze­ zün insan tipleri. . .
re soluklandık. Yarınlara kalan sa­ - Gökyüzü herkesindir demek,
natçılar, kendilerini, kullandıkları bazılarına hümanistçe bir paye ver­
mek olmuyor mu? Ne işi var onla­
dan yola çıksa da öbürlerinden ayı­ rın duru mavilikte? Gökyüzüne sı­
rabilen; gerek çalgıları gerek müzi­ ğındığımız zaman, onların şerrinden
kal formu değişikliklere uğratan, uzaklaşmak, kurtulmak istemiyor
kendine has bir çizgiye dönüştüren muyuz zaten ?
sanatçılardı. Livaneli bunu ne kadar ' - " İ nanma ki şair sözü, elbet
başarmıştı? yalandır" derler, bilirsin. Ben gök­
"Mutlaka, her sanatçı kendine yüzünde onları hiç görmüyorum.
özgü bir üslup yaratmalı . Sanatın Temizliğine yakışmıyorlar. Benim
her dalında, sanatçılar, herkesin bil- gökyüzümde onlar yok . B u , 6
1 989
 Ağustos 1 945 'te Hiroşima'nın üze­
rindeki gökyüzü değil.
- Sen de Nôzım 'm rubaisini bi­
lirsin, "Körler on/an görmese de
yildız/ar vardır" diye biter. Biz gör­
mek istemesek de maviliklere yakış­
tırmasak da onlar var, olanca kö­
tülükleriyle. Gölgelerinin bulutlara
vurmasmı nasi/ son vereceğiz?
- Bu, Türkiye'de ve dünyada
barışçı güçlerin seslerini daha fazla
duyurması, daha etkin yerlere gel­
mesiyle mümkün. Çağımızda en
korkunç mekanizma olan medyay­
la başedebilmenin yollarını bulmak
gerek. Gerçeği bilmek, gerçeği söy­
lemek yetmiyor, gerçeğin nasıl an­
latıldığı gibi bir sorun da var. Ör­
neğin, gazetelerin her manşeti doğ­
ruyu yansıtsa b i l e , " Kartaca
gerçeği" deyimine uyabilir ancak.
Çünkü, gerçek parçalanmıştır. 1 O
gazetede gördüğümüz 200 başlıktan
oluşan bir gerçek var aslında.
Feodalizm döneminde toprak, sa­
nayi devrimi döneminde fabrikay­
sa, bugün de en büyük mülkiyet bi­
çimi enformasyon. Bu enformasyo­
nun nasıl dağıldığını ve insanları na­
sıl kötü yönde koşullandırabildiği­
ni yaşayarak görüyoruz. Bunu kır­
mak, zorlu bir mücadele gerek�·
tiri yor.
TEMSİL EDİLEMEYENLER, GORBAÇOV B � SOLUK
B İRLEŞ İ N !
- Durum vahim yani. . . çov?
- Yok canım. Konserlerime ge-
len insanlarda gördüğüm coşku ve bence. İ nsanların gökyüzüne bak-
nitelik bu ülkede çok bü­
yük işlerin başarılabileceği "Bağlanma, angaje olma sorunu bir sanatçı için
çok önemli. Ben böyle bir sanatçı olduğumu her
inancımı pekiştirdi . Bu te­ zaman söyledim. "
melsiz bir optimizm, bir di­
renmeyi ayakta tutma ça­
bası değil. Milyonlarca in­
sanın demokrasi ve barış
özlemleri var. Kendilerini
ifade edecek kanallar arı­
yorlar. Bunlar 2 1 . yüzyılın
insanları bence. Türkiye'­
nin en gelişmiş insanları .
Eskimiş olan yapı, azgeliş­
mişlik mekanizmaları önle­
rinde dikiliyor, fırsat ver­
miyor.
- Birleşir/erse sesleri da­
ha gür çıkar, değil mi, ör­
gütlenme?
- Bu benim gündemim­
deki sorunlardan biri. Na­
sıl bir çatı altında buluşup
sesleri duyurabilirler, diye
düşünüyorum. Doğrudan ı»
litika yapan biri olmadığım
için, parti falan gibi örgüt­
lenme modelleri beni aşan
şeyler. Sendikaların işlevi
konusunu da pek bilemiyorum.
Kendi alanımda, örneğin Joan Ba­
ez'in Humanitas, Theodorakis'in
Lambrakis örgütü gibi, tüm dün­
yayla bağlantıları olan ve Türkiye'-
de 300-400 bin kişiyi kucaklayan bir
fon kurulabilir mi acaba . . .
SOSYALİZM . AMA . . .
- Peki, insanlarm özlemlerine
temelden yanll verebilecek bir yapı
olarak, liberalizm mi, sosyalizm mi
desem ?
- Bir karşılaştırma yapmayalım,
derim. Çünkü, sistemleri enstrü­
manlara benzetirsek, enstrümanın
nasıl bir melodiyi icra ettiği önem­
li . Komünizm diyelim, ama hangi
komünizm sorusu gelecektir. Salt
bir ideolojiyi savunmak yetmiyor,
o ideolojinin uygulanışını belirleyen
unsurlar da insanların özlemlerini
yanıtlayıp, yanıtlayamamakta önem
taşıyor. İnsani�!, kültürel yapı_, ge­
lenekler gibi. . . Orneğin Kamboçya' -
da taş devri komünizmi yaşandı, di­
. yelim Fransa'da yaşansaydı farklı
olurdu. O yüzden, liberalizm, sos­
yalizm gibi tarihsel, ekonomik ka­
tegorileri karşılaştırmak pek doğru
gelmiyor bana. Duygusal olarak,
sol bir temele sahip, solda bir sanat­
çı olarak, sosyalizm derim elbette. demiştin. Neler oluyor Çin 'de?
- Sempatiyle baktığmız Gorba­
- Gorbaçov, büyük bir soluk
ması gibi bir şey. Bunu, yalnızca
Moskova'da değil, Sovyetler Birli­
ği 'nin değişik yerlerinde gördüm.
Sokaktan insanlarla konuştum. İn­
sanların, bir ülkedeki yaşam üzeri­
ne uzaktan ideoloijik değerlendir­
meler yapmasıyla, o ülkede etiyle,
kemiğiyle, kanıyla yaşayarak değer­
lendirmesi çok farklı . Moskova'da
konuştuğum bir üniversite öğrenci­
si, " Ben, dünyadan ilk izlenimleri­
mi almaya başladığımda, Brejnev
vardı ve Brejnev 18 yıl, bir değirmen
taşı gibi göğsümüzde oturdu" de­
mişti.
Gorbaçov'da, okuyarak yorum­
layan insanlara özgü bir incelmişlik
var. Konuşmasını kesip, araya şiir­
ler sokması çok etkileyici . . .
- A ma şimdi Gorbaçov uygula­
ma/an, onunla sokaktaki adamı
karşı karşıya getirdi. Grevci maden
işçilerine ne demeli?
- O konunun ayrıntılarını bilmi­
yorum. Ama, Gorbaçov'un yenilgi­
si, bizim yenilgimiz olur diyebilirim .
SARI NEHRE AKAN ORDU,
TİENANMEN'DE EZİLİYOR
- "Gökyüzü herkesindir"de Ti­
enanmen Meydanı 'nı da işliyorum
- " Yarısı buradaysa kalbimizin
/ Yarısı Çin'dedir. . . " Ama bu kez,
Sarı nehre akanların değil, Tienan­
men'de ezilenlerin içinde.
Orayı gezip gören arkadaşların
izlenimlerini dinledim. Çok irkilti­
ci şeyler. Öğrencileri n ,
gençlerin demokrasi v e öz­
gürlük istemlerine uzun sü­
re ses çıkarılmıyor, ne za­
man ki büyük yolsuzlukla­
rı ortaya çıkarıyorlar, tank­
lar gelip eziyor. Bunun sa­
vunulacak bir yönü ola­
maz. Hangi ülkede olursa
olsun, hangi ideolojinin ar­
kasına sığınırsa sığınsın,
hırsız hırsızdır.
- Madem politikaya
daldık, "Bulgaristan 'da
. Türkler? " diye sür­
dürelim . . .
-- Bu da siyah-beyaz ol­
mayan bir dünyanın gri
problemi. Orada yapılan
zulüm, hiçbir şekilde onay­
lanamaz. İnsanların dilleri­
ni kullanmalarının, kültür­
lerini yaşatmalarının engel­
lendiği bir gerçek . Öte yan­
dan , İürkiye gibi , insan
haklarının sıkça ihlal edil­
mesi nedeniyle Batı'nın gün­
demine gelen bir ülkenin,
iKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 989• 49

·"Samsunlu Orhan Gencebay'dan Urfalı İbrahim Tatlıses'e geldik. O yörelerin
türküleri işin içine girdi. Karamsarlık neşeyle dengelendi. "
Bulgaristan olayları üzerine hak ih-
lalinden bahsetmesi, Batı kamuo-
yunda durgunlukla karşılandı .
- Peki, "Türkiye 'de Kürtler"
desem, "Teybi kapat " der misin?
Düşünelim derim . . .
-
Kapatıp sürdürüyoruz. Livaneli,
konuya vakıf. Anlatıyor. Çıkan so­
nuç: " Bu da gri bir problem"
BASINDA RUM DÜŞMANLIÔI
- Türk- Yunan Dostluk Derne­
ği 'nin bir üyesini yakalamışken so­ ye çağırdı. Bir sürpriz gibi. Oysa
rayım. Basmda son zamanlarda bir
Rum ve Yunan düşmanlığı körük­
leniyor. Ne dersiniz, tepkiniz görül­
müyor?
- Evet basında Kıbrıs kaynaklı
bir Yunan düşmanlığı kampanyası­
nın başlatıldığının farkındayım. Di­
kili 'de tanıştığım Özker Özgür'ün
anlattıklarıyla da durum daha va­
him bir hal alıyor gözümde. Kök­
lerinin ne kadar derinde olduğunu,
nerelere uzandığını henüz kestiremi­
yorum. Bu konuda, bir sanatçı ola­
rak en azından kişisel girişimlerde
bulunmak gerektiğine inanıyorum.
Konuyu Theodorakis'le de konuşa­
cağım . Ama, Türk - Yunan Dost
luk Derneği'ne de büyük görev dü­
şüyor. İki taraftaki dernek de etkin
bir girişimde bulunmalı. Şu anda
yönetimde olmadığım için, ne yapı­
lacağını bilemiyorum ama, sorunuz
bir uyarı oldu , dernekle bu konuyu
konuşacağım.
- Kişisel olarak nasli bir girişim­
de bulunmayı düşünüyorsun ?
- Aslında, bir yıl önce aklıma
gelen bir şey var. Kıbrıs'ta hem
Rum hem Türk kesiminden konser
teklifi alıyorum. Ama, iki tarafa da
50 • İKiSiNE DOGRU • 6 AGUSTOS
liyor olmalı bu "eleştirmen" ler.
Burada Ali Hakan atılıyor:
- Taşbaş, kendi köyünde ermiş
olmuştu!
İYİ TAŞBAŞ, Dİ RENEN
TAŞBAŞ 'TI R .
Livaneli, Taşbaş'ı köylülerin zor­
la peygamber yaptığını anımsatı­
yor . . . Ama Taşbaş buna karşı di­
renmiş, "ben ermiş değilim"
ACILAR VE SANATÇILAR
- Boşverelim Taşbaşları. En çok
Nazım Hikmet 'ten etkilendiğini
söylüyorsun sık sık. O, ilerici, halk­
tan yana, kurulu düzene itirazı olan
bir sanatçı olarak, ne çok baskıla­
ra uğramıştı. Yaşammı zindana çe­
virmeleri bile, "kellesine sual ve ni­
da işaretleri " sokamadı, safmdan
ayrılmadı. Türkiye'nin pek değişti­
ği söylenemez. Ama, sen çailşmala­
nm biraz daha rahat sürdürebiliyor­
gitmedim . Diyorum ki -bunu The-
sun değil mi?
odorakis'le de konuştum- yeşil hat
- Ben, gerçekten, sol hareket
üzerinde birlikte bir konser verelim.
içindeki insanların büyük acılar çek­
İki tarafa da hoparlörler yerleştire- ·
tiği, öldürüldüğü, ağır işkencelerden
!im, Rumlara da Türklere de barış
geçirildiği , tüm yaşamlarının pa­
türküleri söyleyelim. Bunun için
ramparça edildiği bir Türkiye'de,
Birleşmiş Milletler'den izin almak
bu olayların içinden, nispeten az ya­
gerekiyormuş, umarım alırız.
ralarla kurtulabilmiş bir insanım . . .
JOAN BAEZ KONSERİNDE 1 2 Mart 'ta birkaç ay hapis, polis
"REKLAM " MI? aramaları, ekonomik olanakların
kısıtlanması, zorunlu sürgünler, yıl­
- İstanbul Festivali sırasmda,
Joan Baez seni de sahne- larca faşistlerin bir hedefi olarak ya­
şamak, öldürülmeyi beklemek, ilk
sahne kıyafetiyleydin . . . Hani demin plağım için ayrı yerlerde savcı istem­
medyalardan bahsettik de. . . leriyle açılan 40-50'yi aşkın soruş-
- Bunlar, biraz da zorlayarak "En modern saz sayılan elektronik
yanlış anlaşılan şeyler. Baez, eski bir ses yapısıyla otantik sazlarımızın
dostum. İstanbul'a geldiğinde, kon­ uyumlu birlikteliğini gördük".
serden bir gece önce, birlikte yeme­
ğe gitmiştik . Orada, şarkılar söyle­
dik. Çok hoş anlar yaşadık . Bunu
konserde de tekrarlamak istedi. Ön­
ce kabul etmedim . Plak çalışmala­
rım yoğundu çünkü. Zaten isteği
üzerine konserde kendisine eşlik
edecek müzisyenler bulmuştum, be­
nim parçalarımdan da söyleyecek­
ti, notalarını vermiştim . Bunu da
anımsatarak ısrarını sürdürdü. So­
nunda, yanımızdaki arkadaşların ve
eşimin de ona katılmasıyla kabul et­
mek zorunda kaldım. Ertesi gün
prova yaptık, kuliste sıramı bekle­
meye başladım. Yani. her şey önce­
den planlanmıştı .
Şimdi sormak isterim, bir insan,
seyircinin arasından sahneye çıka­
cakmış gibi yapacaksa, bunu sahne
kıyafetiyle yapar mı? Ayrıca, bir ay
sonra 1 30 bin kişiye konser verecek
biri için, garip kaçıyor bu "yorum" -
!ar. Benim, beş bin kişi önüne çık­
mak için fırsat kollamayacağımı bi-
1 989
turma, engellenen konser-
ler, toplanan kasetler; bü­
tün bunlar çektiğimiz bas­
kıların özetidir. Ama yine
de, insanların çektiği acı­
larla kıyaslandığında, en
ağırlarından biri olmuyor
bunlar tabii!
- Ekran yasağmın bit­
mesi az şey mi?
- Bittiği filan yok aslın­
da. O program, Cem Du­
na'nın gider ayak aydın ka­
muoyuna bir veda selamıydı
herhalde . . . Aslında böyle
söylentilere şaşırmamayı öğ­
rendim. 40 kişiyiz, birbirimi­
zi biliriz, bunlar İstan-
bul'da genellikle basın-rek-
lam-sinema-müzik çevrele-
rinde dolaşan, entel barla- "Gökyüzü herkesindir". Livanefi'nin piyasaya
çıkacak yeni albümünün kapak resmidir.
rında bulaşan birkaç yüz
kişinin arasında geçen laflardır.
AJİTASYON-Bİ R İKİM
- Politik yönü ağır basan bir sa­
natçı ya da Taşbaş 'ın akibetini dü­
şünürsek, kendisine rağmen böyle
bir misyon yüklenilen sanatçı, bun­
lara alışmalı yani. Öyle mi?
- Politik sanatçı kavramını bi­
raz irdeleyelim. Bağlanma, angaje
olma sorunu bir sanatçı için çok
önemli. Ben, böyle bir sanatçı oldu­
ğumu her zaman söyledim. Ama,
ajit-prop'a ve kısa vadeli mesajlar
veren, bir örgütün sloganlarını şar­
kı haline getiren bir sanata hiçbir
zaman inanmadım . Ben her zaman
uzun vadeli, insanların içinde temel
dönüşümler yaratabilen bir politik
tavra inandım.
- Peki, eskiden bu ayrım yok de Livaneli'yi birlikte, tekrar tekrar
muydu da. . .
- Böyle değildi. O zamanlar
dünya netti. Siyah ve beyaz. Nazım
Hikmetlerin, Barbusselerin zama­
nında, 1 9 1 7 Devrimi'ne inanmış ve balığı, ben dahi, kimse beklemiyor­
dünyayı değiştirmek için yürüyen
kadrolar vardı. Bir de bunun kar­ ya stratej ileri Türkiye halkının ara­
şısındaki düşmanlar.
DÖNEK KAUTSKİ VE
CHEVROLET
- Senin değişim sürecin . . .
- Yıllarca Marksist literatür
okuduk . Kautski'ye dönek dedik.
Lenin, kitabına bu adı vermişti ya.
Hala ne zaman Chevrolet'nin yeni
tip jiplerini görsem, aklıma Kauts­
ki gelir .
- Ne alakası var?
- Manevra kabiliyeti yüksek-
tir . . . Kautski de virajı iyi alabilen
bir adamdı. Kautski çok önemli de­
ğil de, Rosa Luxemburg ile yaptık-
lan tartışmada Lenin'in haklı oldu­
ğunu bir dogma gibi kabul ettik .
Rosa, her konuda haksızdı s a nki .
Sonra Polonya olayları geldi . Wa­
lesa, Lenin Tersanesi . . . İnsanlar bu
olayların şokunu atlatırken şunu
düşünmeye başladım : Rosa'nın bir
tezi de, "bir ülkede parti kültü yu­
karıdan aşağı kurulursa, parti ister
istemez, hıtikın özgür sendika gibi
talepleriyle karşı karşıya gelecektir"
idi. Ama Lenin böyle bir olasılığı
kabul etmedi diye, biz de kulak as­
madık .
1 30 BİN AÔIZDAN ÖZGÜRLÜK
TALEBİ : GÜLHANE
Susup, yürüyoruz. Park sessiz,
Oysa, geçenlerde bir başka park,
mahşer kalabalığı yaşıyor, türküler
söylüyordu . 1 30 bin kişi, Gülhane'­
haykırıyordu : "Ey özgürlük ! " Salt
bu istem miydi onları oraya topla­
yan?
- Bu çok ilginç. Böyle bir kala­
du. Çünkü Türkiye'de bütün med­
besk istediği tezine göre ayarlanmış­
tı. Bu konser, onları çok şaşırttı.
Oysa, bu konserin gösterdiğ� şey,
Türkiye'nin değişim sancıları çekti­
ğidir. Bu değişim fazını kimileri ya­
kalayacak , kimileri yakalayamaya­
cak . Örneğin, müzik alanında ara­
besk son demlerini yaşıyor. Zaten,
kendi içinde de çok değişti . Sam­
sunlu Orhan Gencebay'dan Urfalı
İbrahim Tatlıses' e geldik . O yöre­
lerin türküleri işin içine girdi . Ka­
ramsarlık neşeyle dengelendi . Şim­
di toplum , bu noktadan da ileriye
sıçrama eğiliminde. Çağdaş Halk
Müziği 'nin yıldızı parlayacak .
İKİBINE DOGRU • 6
Ama, halk müziği deyince
Sivaslı aşık, pop müzik de­
yince Madonna düşünenler;
popun popülerden kısaltıl­
mışı, yani 'halk müziği ' ol­
duğunu bilmeyenler; Baez­
lerin, Dylanların , gelenek­
sel halk temalarından kay­
naklanan yeni yaratılan
çağdaş bir biçimde sunan
sanatçılar olduğunu anlaya­
mayanlar, bunu da kavra­
yamayacak . Türkiye'nin
eğilim gösterdiği Çağdaş
Halk Müziği , hem gelenek­
sel , hem çağdaş, ins a nlar
daha adil, dürüst ve onurlu
bir dünyanın çağrışımlarını
veren, slogancı ve duygu sö­
mürücü olmayan, öykünme
-taklit bir kültüre dayanma­
yan bir anlayışın ürünü ola-
caktır.
- Peki, seni dinleyen bu 130 bin
kişi, idamlara karşı bir mitingle yü­
rür mü?
- Bu öyle karmaşık bir sorun ki,
içinden çıkamıyorum . Ama o insan­
ları oraya toplayanın yalnızca poli­
tik bir yakınlık olduğunu da sanmı­
yorum . Türkiye'de hiçbir alanda
temsil edilmeyen insanlar bunlar .
Konserlere gelerek, kendilerini ifa­
de etmeye, "biz de senin gibi düşü­
nüyoruz" demeye çalışıyor gibi ge­
liyor bana. Tüm politik kalıpların
dışında kalıyor bu . . .
- Ya edebiyat?
- Şu sırada edebiyat çalışmaları
yok . Daha sonra, Sis filmim Türki­
ye'de gösterime girecek. 1 6 Eylül '­
de Efes'te çok büyük bir konserim
olacak. Kasım başında Avustralya
konserlerim var. Aralık başında,
Isık Gölü Forumu'nun dördüncü
toplantısı yapılacak Meksika'da,
ona katılacağım. Şubat ayında da
bir Avrupa turnesine çıkacağım.
Ah, bir de baskıya hazır kitabım
var : Arabesk ve Eurobesk. Kısaca
şunu söylüyor o kitap, temellendir­
diğim noktalar bir yana: Tek başı­
na Paris'i taklit ediyor olmak, Ka­
hire'yi taklit edeni aşağılamak hakkı
vermez, bunlar nicelik farklarıdır,
nitelik değil !
İşte böyle, Livaneli cephesi . Oku­
duğunuz bölüm, görüşmenin feci
halde özetlenmesi tabii. Özellikle,
Sis filmi üzerine olan bölüm, yani
Ali Hakan'ı oraya getiren konu
oldukça ilginç olma­
sına karşın, mecburen ertelendi.
Başka sefere . . . Şimdi şu yazıyı tes­
lim edip, Kartal stadındaki Livaneli
konserine koşturacağız. . . O
A SAF GÜVEN AKSEL
AGUSTOS 1 989• 51
 SiNlMA
!iiliiii
!lllllfl
ATATÜ R K FİLMİ
Bir büyük i nsan . . .
Kültür Bakanlığı tarafından 2-3 yıl içinde tamamlanması
düşünülen Atatürk Filmi projesi üzerine · düşüncelerini
bir kitapta toplayan,· ünlü yönetmen Metin Erksan
bu film için olduğu kadar, Türkiye için de' "ilginç"
le
görüşler ortaya atıyor.
Ik kez Tınaz Titiz zamanında
gündeme gelen A tatürk Filmi
projesi, yeni Kültür Bakanı
Namık Kemal Zeybek ile bir­
likte, hızlı bir süreç içine girdi sayı­
lır. En azından, 1 3 kişiye senaryo si­
pariş edildi. Kimi ünlü yönetmenler­
le "resmi olmayan" görüşmeler ya­
pıldığı ve çok sayıda uluslararası
film şirketinin bakanlığa başvurdu­
ğu yolunda haberler yayımlandı. Ve
bu arada, senaryo sipariş edilenler­
den biri olan (ve kısa süre önce yaz­
mayacağını açıklayan) ünlü yönet­
men Metin Erksan, proje üzerine
görüşlerini kitaplaştırdı: A tatürk
Filmi.
Bu yazıda, Erksan'ın kitabı üze­
rinde duracağım daha çok; onun
bağlamında proje üzerine düşün­
düklerimi de belirteceğim tabii. . .
Kitap bana "çuval" sözcüğünü
çağrıştırdı nedense . . . Aynı anlama
gelen birçok sözcüğü art arda kul­
lanmak gibi bir alışkanlığı var Erk­
san'ın; tek bir özneye yüklenen 20'­
ye yakın sıfat var, kimi tümcelerde.
Oldukça zevksiz bir okuma oluyor
yani. Ama, bir "düşünce kitabı" ol­
duğu söylenip, çok önemsenmeye­
bilir de bu . . .
Erksan, başlangıçta, "neden ya­
pılmamalı" sorusuna, "çünkü mil­
yonlarca insanın kafasındaki Ata­
türk görüntüsü ve kavramını tekdü­
ze bir doğrultuda yönlendirecek' '
yanıtını veriyordu. Sonra, kimi yet­
kililerin sözleri karşısında fikir de­
ğiştirdi ve "neden yapılmalı" soru­
suna geldi. Kitabında, sayfalar dol­
duran, belki 20 ayrı tümce ile deği­
şik formülasyonlara sokulan " ne­
den" özetle şuydu: "Durağanlaşmış
52 • İKIBİNE DOÖRU • 6 A�USTOS 1 989
ATATÜRK:
Nasıl bir
filmde, nasıl
anlatılabilir?
Atatürk ilkeleri yeniden devingen­
leştirilmeli . . . Atatürk, bir kez daha
devrimci ve çağdaş kişiliği ile A ta­
türk Filmi 'nde yaşayıp, büyük Türk
milletine önderlik etmeli "ydi.
Tartışmanın ana ekseni bu for­
mülasyonda zaten. Birincisi, bu
film bir otobiyografi mi olacaktır,
bir propaganda filmi mi? İkincisi,
bu filmdeki gerçek Atatürk mü ola­
caktır, yoksa devletin (ve iktidarın)
kafasındaki mi? Tarih mi temel alı­
nacaktır, yoksa resmi tarih mi?
Erksan'ın yaklaşımı (ve düşünce­
leri), yukardaki soruların ikinci kıs­
mına götürüyor kendisini hep. Ona
göre, "Avrupa Topluluğu'na gir­
mek isteğinin; hatta tutkusunun te­
mel bir devlet politikası haline gel­
d i ğ i bugünlerde . . . Atatür k ' e
gereksinme" var. Böyle bir işlevi de,
"en yetkin biçimde" Atatürk filmi
yapar. Yani, A tatürk filmi, Avru­
pa Topluluğu'na katılmak için bir
propaganda malzemesi de olacaktır;
çünkü Atatürk, Türkiye Cumhuri­
yeti'ni kurarken, zaten batıya çevir­
miştir yüzünü . . .
Peki , bu filmdeki Atatürk, nasıl
bir Atatürk olacaktır? Erksan'a gö­
re gardrop Atatürkçülerinin ve
her zaman her konuda basmakalıp
ve saptırıcı düşünenlerin bu konu­
da bir kuşkuları var. Atatürk hak­
kındaki resmi tarih görüşü acaba
bunlara (Atatürk'ün kişisel yönleri­
nin yansıtılmasına) izin verir miy-
miş, vermez miymiş? Ciddi bir dü­
şünce ve yaratış ortamında bu gibi
gelişigüzel söylenmiş sözlerin yeri
yok" . . . Evet, ona göre yok, çünkü
Erksan, "tabii Atatürk de bir insan­
dır, fakat olağanüstü bir insandır"
diyor. Yani, ne demek? Şu demek:
"Atatürk , ciddi, düzenli, onurlu,
uygar ve bilgedir. Atatürk'ün yaşa­
mı; olağanüstü, sıra dışı, askeri, po­
litik, ioplumsal, devrimsel, kültürel,
sanatsal, teknolojik, trajik ve dra­
matik olaylarla doludur. . . Atatürk
bilinçli olarak Ülke, Ulus, Devlet
kavramlarını özümlemiş ve kişilik
yapısını bu kavramlarla özdeşleştir­
miştir (? ! ?) . " Bunlara genel olarak
itirazımız yok da, Erksan'ın kendi­
siyle bile çelişmeye başladığı yerde,
ipin ucu kaçıyor: "Atatürk'ün ya­
şamında ve kişilik çizgisinde; sıra­
dan, ortalama küçük insanların (bir
de ben ekleyeyim, küçük aydı n la­
rın! A . H . ) yaşamının doğal parça­
ları, ayrıntıları olan; olaylar, olgu­
lar, karmaşalar, zayıflıklar, korku­
lar, kaygılar, endişeler, kuşkular, sı­
kıntılar, gizemler, suçluluk karma­
şaları, huzursuzluklar, nefretler,
aşklar, öfkeler, sağlıksız sevgiler, öc
almalar, gizli suçlar, çıkar kaygıla­
rı, zevk ve eğlence düşkünlükleri,
tutkunluklar türünden şeyler yok­
tur" . . . Erksan böyle diyor. Haksız
mı yani? Üstelik Erksan kimi baş­
ka tarihi kişiliklerle de hiç ilgisi ol­
madığını belirtiyor Atatürk ' ün.
Kimler mi onlar? ' ' ... Yahudiye Kra-
 lı şehvet kurbanı. Hirodes. . . Marcus
Antonius. . . süregen kronik aşık Na­
polyon. . . zalim Neron . . . eski hay­
dut, yeni devrimci Pancho Villa . . .
yarı deli Çar Korkunç lvan . . . savaş
tutkunu general Palton "! Eeee?
Yani, bunların yaşamı dramatize
edilerek sinemaya uyarlanmıştır
(öyle ya da böyle), yaşamları işlen­
miştir, ama Atatürk bunlarla kıyas­
lanamaz olduğu için, onun yaşamı
fazla didiklenmemelidir. Hem diyor
ki Erksan, "devletin yapacağı bir
filmde, devlet ciddiyeti ve onuru bu­
lunması zorunludur" ! Endişeye ma­
hal yok. Bu filmi devlet değil özel
şirketler yapsa bile, sizin gibi düşü­
nen sinemacılar, "devlete millete ze­
val getirmez"ler!
Ama daha ilginç bir şey de var,
bir alt satırda zevahiri kurtarmaya
girişiyor Erksan: "Devletin yapaca­
ğı A tatürk Filmi, Devletin hoşgörü­
süne sığınılarak hiç yapılamaz' ' !
Hoşgörüye ne hacet,ortada çelişme
diye bir şey yok ki. . . Erksan, bu sa­
vını desteklemek üzere Atatürk'ten
alıntı yapıyor; Atatürkçülükten en
çok uzaklaşıldığı dönem de, Ata­
türkçülükten en çok sözedildiği dö­
nem oldu zaten. Erksan'ın, "A ta­
türk Filmi, namuslu ve gerçek Ata­
türkçülük ile gardrop Atatürkçüle­
rinin ve saptırıcıların bir yol ayrımı
olacaktır" demesi de bu gerçeği de­
ğiştirmiyor üstelik !
Erksan, A tatürk Filmi 'nin başa­
rılı olması için gereken (ve zaten bü­
tün dünya sinemasında, hemen her
film için bulunan) unsurları sıralı­
yor. Yeni bir şey söylemiyor pek , si­
nemayla azbuçuk ilgili herkes bun­
ları bilir zaten. Ve sonunda, kendi
önerisine geliyor Erksan: Bu filmi,
Amerikan sineması yapmalıdır. Ne­
deni basit hem de: Teknik ve este­
tik ustalı k ! Olanakları geniş, eh si­
nemayı da iyi biliyorlar, daha ne
olsun!
Bir kez daha kendi kendisiyle çe­
lişiyor Erksan. Daha önce dile ge­
tirdiği "Acaba, şimdiye dek ulusla­
rarası üne sahip bir sinemacı, Ata­
türk ve onun önderliğindeki Kurtu­
luş Savaşı ve sonrasındaki cümhu­
riyet devrimlerini anlayamadığı ya
da büyük bir olay olarak algılaya­
madığı için mi, Atatürk ile ilgili bir
film çekmeyi düşünmedi" sorusu­
nun yanıtı, bu önerisinin pek elle tu­
tulur tarafı olmadığını gösteriyor
çünkü.
Kim olursa olsun, bir Amerikalı
yönetmenin, Atatürk'ün kişiliğini
bütün yanlarıyla (düşünceleri ve ey-
lemleriyle olduğu kadar, insana öz­
gü yaşantı parçalarıyla da) sinema­
ya aktarması çok güç olacaktır. Ne­
deni de, Erksan'ın yukarıdaki soru­
suna verilecek yanıtın "evet" olma­
sıdır. Ayrıca öyle olmadığını düşün­
sek bile, kültürel uzaklık ve dünya­
nın neresinden bakıldığı çok önem­
lidir. Buna yakın bir nedenle, res­
mi ideolojiyle eli bağlanmış bir
Türk yönetmen için de çok güçtür,
Atatürk'ü doğru anlatabilmek . . .
Atatürk'ün yaşamını anlatacak bir
film, evet " küçük insanlara" özgü
yaşantılarını da yansıtmak zorunda­
dır. Bu tabulaştırılmış bir Atatürk
imajının sonu; büyük, ulaşılmaz, ve
işte tam da bu yüzden pek anlaşıl­
maz olan Atatürk'ü, eleştirel olarak
oğrenmeye başlamanın ve gerçekten
büyük bir insan olma nedenlerinin
doğru olarak anlaşılmasının başlan-
METİN ERKSAN
ERKSAN 'IN KİTABI: Bir "aydın"ın
görüşleri. ..
gıcı olacaktır. Ama bu film, yuka­
rıda belirtilen noktalara ulaşmak
için, Atatürk'ün düşüncelerini, mü­
cadelesini ve amaçlarını da kapsa­
malıdır (Erksan'ın döne döne söy­
lediği gibi); ne k i , Amerikan sine­
masının, içi boşaltılmış bir Atatürk
filmi yapma tehlikesi de burada or­
taya çıkmaktadır : Yalnızca bir ya­
şam öyküsü ! Erksan, (bizimkiler­
den farklı bir bağlamda ve anlam­
da istediği) "Atatürk düşüncesini
canlandıracak bir film"i, yanlış yer­
den istemektedir.
Önerimiz, bir Avrupalı yönet­
mendir (birden aklıma geldi, ne kö­
tü bir şey sanatçılardan "dünyalı"
olarak söz edememek; bu umudu,
paylaşılmamış bir dünya özlemine
İKİBİNE DOGRU • 6
devrediyorum !). Gerekçesi de şu­
dur: Avrupa, burjuva devrimleri
görmüş, devrim mücadeleleri yaşa­
mış, sosyalist devrim inşa çabaları­
na tanıklık etmiş bir kültüre sahip­
tir. Bunlar, Atatürk' ün ideolojik­
pratik yönünü kavramayı sağlaya­
bilecek birikimlerdir. Örneğin, bir
Fransız yönetmen için, lise yılların­
da, Fransız devrimi ile ilgili yasak
kitapları yatakhanede gizli gizli
okuyup arkadaşlarıyla tartışan, Ro­
bespierre hayranı bir Atatürk, ilgi
çekici ve önemli bir Atatürk 'tür. En
az, bir Amerikalı yönetmen için Ç>la­
mayacağı kadar!
Erksan'ın, senaryo çalışmaları
için getirdiği kronolojik dizin, tasan
yapıt, Atatürk'ün düşünce ve ey­
lemleri üzerine 'yeniden-düşünme '
aşamaları önerisine itirazım yok,
tıpkı filmde olmasını istediği sine­
masal nitelikler gibi (burada, Ame­
rikan sinemasından, yalnızca pro­
düktör olarak yararlanmanın doğ­
ru olacağı kanısını da taşıyorum) . . .
Yalnız, ustamızın, ustalık alanı­
nı bırakıp, "aydın" çabasıyla Türki­
ye üzerine getirdiği yorumlar daha
da çok şaşırttı beni. Erksan, Türki­
ye'nin bir Avrupa ülkesi olduğunu
kanıtlamak için, Anadolu' nun As­
ya'da olduğunu bilimsel olarak id­
dia etmeyi olanaksız bulduğunu,
çünkü, bir yarımada biçiminde, As­
ya' dan Avrupa'ya doğru uzandığı­
nı söylüyor. Yine aynı konuda bir
başka savı da, " Roma bağlantısı" :
Erzurum, sözcüğü Arz-ı Rum, ya­
ni Roma toprağı sözcüğünden türe­
miş. Osmanlı padişahlarının bir ün­
vanı da, Sultan-ı Diyar-ı Rum, ya­
ni Roma Ülkesi Sultam imiş. Ve sı­
kı durun; Mevlana Celaleddin, Or­
ta Asya'dan Anadolu'ya göç ettik­
ten sonra, adının sonuna Rumi, ya­
ni Romalı sıfatını almış. Ne diye­
ceksin; bilimin karşısında eli kolu
bağlanıyor insanın !
Bitmedi; Erksan Türkiye üzerine
politik görüşlerini de sunuyor kitap­
ta; işte bunlardan yalnızca biri :
"Batılı, Avrupalı, demokrat ve la­
ik olan Türkiye'de tüm azınlıklar,
demokratik ve laik hakları, çoğun­
luk haklara tam anlamıyla eşit ola­
rak , insan haklarına saygılı bir or­
tam içinde, bolluk ve huzur içinde
yaşarlar" !
Yukarıda, "Türkiye üierine yo­
rumları şaşırttı beni " demiştim.
Evet, gerçekten şaşırdım; çünkü
Metin Erksan'ın mizahla da iştigal
ettiğinden haberim yoktu! C
AL İ HAKAN
AGUSTOS 1 989• 53
 [OllIAP
YENİ ÇIKANLAR
Flaubert'in Papağanı. (Julian Barnes, Can Yay. Çev: Şavkar Altınel, 248 s.
Roman)
Sosyalizmin ve Sosyal Mücadelelerin Genel Tarihi. (Max Beer, Can Yay. Çev:

Birinci
Galip Üstün, 623 s. İnceleme)
Sabırsızlık Zamanı. (Yuri Trifonov, Yar Yay. Çev: Nadiye R .Çobanoğlu, 3 1 1
s. Roman)
Psikanaliz Sözlüğü. (Charles Rycroft, Ara Yay. Çev: Sağman Kayatekin, 2 1 8

Aziz s.)
Ekonomide Sosyal Demokrat Alternatif. (Hüsnü Erkan-Canan Erkan, Altın
Kit. 2 1 4 s. İnceleme)

Giyotin
Üniformanm Batın Var. (Kandemir Konduk, Bilgi Yay. 1 65 s. Gülmece)
Mujik. (Maksim Gorki, Engin Yay. Çev: Mehmet Özgül, 367 s. Öykü)
Güneşte. (Melih Cevdet Anday, Adam Yay., 77 s. Şiir)

Dönemi
Firari Düşler. (Mustafa Doğan, Belge Yay. 70 s. Şiir)
Korkunun Ayaklanması. (Ali Narçın, Akyüz Yay. 95 s. Şiir)

K ralların idamı "kamu

yararına bir önlem' �
dir artık. Maximilien Ro­
bespierre, 1 6 . Louis'ye
k a r ş ı Konvan siyon 'da
okuduğu iddianamede, or­
tada bir davanın olmadığı­
nı, Louis'nin bir sanık ola­
rak kabul edilemeyeceğini,
zaten kendilerinin de birer
yargıç olmadığını belirtir.
Robespierre' e göre, Lou­
is'ye karşı bir davanın açıl­
masını istemek bile dev­
rimden kuşku duymaktır.
Çünkü, mahkemelerde ak­
lanma olasılığı vardır ve o
takdirde devrimin bir an­
lamı kalmayacaktır. Er­
demden söz eder Robespi­
erre ve haykırır: " Halklar
kralları itham etmezler, iş­
lerini bitirirler sadece, hi­
çe indirirler onları" . Fran­
sa'nın yaşaması için kral
ölmek zorundadır . . .
Vedat Günyol, devrimin
200. yılında Robespierre' -
in, Saint-Just'ün, Marat'­
nın Danton'un, Babeuf'­
un kimi yazılarını, konuş-
malarını biraraya getirmiş
Devrim Yazıları 'nda.
Fransız Devrimi'nin nere­
lerden beslendiğini, halkın
bağrından doğan erdemin,
aristokratik önyargıları
yerle bir etmesini, insanlı­
ğın dostu filozofları, bal­
dırıçıplakları, "satılmaz
adam"ı, "halkın dostu"
nu, yıldırıyı anlatıyor ki­
tap. Ve, devrimi dört yan­
dan saran ihanetleri, tu­
zakları , ikiyüzlülükleri
de . . .
Ülkü Tamer'in, tek ke-
limeyle enfes "Giyotin"
beşlemesinde, " Lady Gi­
yotin' ' , ' 'Aziz Giyotin' ' ,
" Yurtsever Kısaltıcı " ,
" Ulusal Bıçak", " Halkın
İntikamcısı ' ' gibi adlar
alan giyotin kadar dobra
dobra ve katı metinler
okuyoruz, mahşerin beş
atlısından. Yazılan her sa­
tır, ağızdan çıkan her ke­
lime, aristokrasinin boyun
çizgisini işaret ediyor san­
ki. Özgürlük düşmanları­
nın gösterdiği cüreti, öz­
gürlüğü savunanlar da
gösteriyor, halkın davasıy­
la ya aynı zafer arabasına
biniliyor ya da aynı meza­
ra giriliyor . . . " Bir Fran­
sız'ın yanında bir kral ne­
dir ki? " sorusunun yanıtı
"Etrafımızı fırtınalar ku­
şatmış, gök gürlüyor; var­
sın gürlesin, bu gümbürtü
içinde Fransız ulusunun
ölümsüzleştirdiği eser do­
ğuyor " un içinden ve­
riliyor.
Kuşkusuz ki bu adamla­
rın bütün işi gücü " kan
içmek" değil . . . Öyle de
yapmamışlar zaten. Dev­
rim Yazıları 'nı okuyunca
görüyoruz ki, kelle uçur­
mak . dışında başka konu­
lara da kafa yormuş bi­
zimkiler. Tahıl sorunun­
dan, milli eğitim planına,
devletin niteliğinden, sınıf
savaşımına kadar bir dizi
sorunda kalem oynatmış­
lar. " Hesaba, kitaba uy­
gun bir devrim yapılamaz.
Devrim yollarının zaman
zaman iyi yurttaşların ka­
nına g i r m emesi
imkansızdır" diyen Dan­
ton'un, kafası sepete düş­
meden bir süre önce, "Po­
pomu Robespierre'e, ba­
caklarımı da Couthon'a
bırakırsam, bir süre işler
yürür' ' demesi de işlerin
tuzu biberi. . .
Kutlanacak bir çalışma
gerçekleştirmiş Vedat Gün­
yol, ama yazının başında
sözünü ettiğim " İddiana­
me' 'nin neden yeralmadı­
ğı merak konusu benim
için. Ayrıca ünlü "Marse­
illaise", kitabın bir yerle­
rinde en azından iyi bir süs
olurdu! O Devrim Yazıları (Haztrlayan
Vedat Günyol, Belge
TUNCA ARSLAN Yay. 315 s.)
Küçükömer'e ikinci armağan
1 dris
•
Küçükömer'in ölü-
münün ikinci yılında
(Sait Halim Paşa ve Meh­
met Akif ile başlayan)
güzel bir armağan; Düze­ "tutarlı" (ilerici).
nin Yabancılaşması. " ATÜT' çü" bir ko­
İlk basımı 1 969'da Ant numda olan idris Küçükö­
yayınlarınca yapılan bu ki­ mer, Osmanlı İmparator­
tap, ülkemiz "Sivil top­ luğunun merkezi güçlülü­
lumcu "luğunun önemli ğünün sivil toplumun olu­
kaynak kitaplarından, ya­ şabilmesini engellediği dü­
zarı da bu akımın önemli şüncesinde. Çünkü batıda
kuramcılarından. kapitalizm öncesi dönemin
Düzenin Yabancılaşma­ atomize iktidarı, özerk bi­
sı 'nda, ·Küçükömer, Tür­ reylerin ve bu bireylerin
kiye' deki ' ' İlerici-gerici '' kendilerine ait alanlarının
kavramları üzerine yaygın oluşmasını kolaylaştırmış
kanıyı ters bir noktadan ve böylece kapitalizmin
yorumluyor. Ona göre, gelişmesi sivil toplumun
"İlerici" sayılan Batıcı­ oluşmasını da olanaklı kıl­
laik İttihat Terakki-CHP mıştır. Sivil toplumun ku­
çizgisi aslında "tutarsız" rulmasını engelleyen bir
(Gerici), "gerici" sayılan unsur daha var Küçükö­
Doğucu-İslamcı çizgi ise mer' e göre: "Osmanlı ve

54 • IKİBİNE DOGRU • 6 A�USTOS 1 969

 Kırık bir rüya denizi
H ayattaki değişmeler
bizi nasıl savurdu ki
böyle güvensiz, kuşkucu
ve tedirgin olduk? Meh­
met Ocaktan'ın yeni şiir
kitabı Kırık Bir Rüya De­
nizi'ni okurken sık sık bu
soru aklıma takılıyor.
Ocaktan, baştan sona
hemen tüm şiirlerinde öy­
le bir şehir çiziyor ki, in­
san "Bu şehirde nasıl ya­
şanır?" diye sormadan
edemiyor. Aslında şairin
sorunu yalnız şehirlerle de­
ğil, o şehrin akışkan kim­
yasını oluşturan insanlar­
la da.
"Şehri ağırlaştıranlara
ve ölümle/eğilenlere kal­
dı/araları çizili sözcükler­
deki son cinnetim " dize­
lerini okurken öncesi ve
sonrasıyla 1 980 dönemeci­
nin daha uzunca bir süre
şiirlerin odağında kalaca­
ğı tespitini yapmadan ede-
miyorum. . Kırık Bir Rüya Denizi,
Mehmet Ocaktan, şe­
hirli ama şehre kuşkuyla
bakan insanın şiirini yazı­
yor. Çünkü şehrin onun
moral duygularına uygun
bulduğu her kanaldan hü­
cum ettiğinin farkında.
Türkiye tarihine has bir
anlamda bürokrat olarak
kabul edeceğimiz bu gurup
üretim güçlerinin daha sü­
ratli gelişimini engelle­
miştir" .
Böylece Osmanl ı ' nı n
Düzenin Yabancılaşması.
(l.Küçükômer, Alan Yay.
239 s.)
.Mehmet Ocaktan
KIRIK BİR RÜYA
DENİZİ
(Mehmet Ocaktan, Şiir Atı
Yay. , 4 7 s.)
Değerleri her an yıkılıyor.
Kişiliği sarsılıyor. Şair öyle
bir noktaya geliyor ki, ar­
tık kendinden bile şüphe
ediyor. Kendini tanımak,
tanımlamak gereğini hisse­
diyor ama bunu bir türlü
beceremiyor.
Mehmet Ocaktan'ın ikin­
ci şiir kitabı. İlk kitabı
Rüzgarla Yaslı 'da sıkıntı­
lı tutuk bir havası vardı.
Dizelerinin kısalığı ve ya­
pısı da bir anlamda bunun
göstergesiydi. Kırık Bir
kapitalist düzene geçeme­
yişinin asıl nedenlerinin iç­
sel olduğunu vurguluyor
Küçükömer.
DP döneminde ekono­
mik durumu gittikçe bozu­
lan bürokrat gurubun su­
bay kesiminin 27 Mayıs'­
tan sonra kapitalist sınıf­
lar içine yerleştirilmesine,
kapitalizmle bütünleşmesi­
ne ve finans kapitalizmine
gidişe dikkat çekmektedir.
(OYAK vb)
Küçükömer'in Amerika
için söyledikleri de ilginç:
"Kapitalizmin büyük ve
asıl kalesi olan Amerika,
üretim kapasitesi ile dışa­
rıda uyguladığı metodları
içerde uygulamaya mec­
bur kalarak faşizme sapar­
sa, ki sapabilir, bir süre
kapitalizmi sürdürebilir.
Fakat bu hal Ameri ka'ya
Rüya Denizi'nde söyleye­
ceklerini daha rahat, ken­
dini sıkmadan ifade edi­
yor. Dizeleri uzamış, solu­
ğu rahatlamış.
İlk kitapta şehirle karşı­
laşmasındaki kırıklığı ga­
rip bir yurtsamayla yen­
meye çalışan, köyünü ve
dolayısıyla çocukluğunu
özleyen, şehrin grisine kar­
şı kırın yeşilini, tarlanın
sarısını canlandırmaya ça-
lışan bir şiir kişisi vardı.
Kırık Bir R,üya Denizi'nde
kırları belleğinin gerilerine
atmış şehre karşı varolma­
ya, ayakta durmaya çalı­
şan bir şiir kişisi var.
Kırık Bir Rüya Denizi' -
nde Mehmet Ocaktan, tek
bir şiiri yazıyormuş izleni­
mini veriyor. Tek bir so­
runsalda akan tek bir şiir.
Belki de bu kasıtlı olarak
bilerek yapılmış bir şey.
Ama, ismet Özel'i sık sık
çağrıştıran söyleşisi ve şiir
yapısı bir süre sonra oku­
yucuyu yapıttan uzaklaştı­
rabilir. Ocaktan da bunun
farkında olmalı ki, ilginç
ve sarsıcı dizelerle bunun
üstesinden gelmeyi istiyor.
METiN CELAL
sınıf mücadelesini getirebi­
lecektir. Demokratların,
liberallerin, büyük bir kıs­
mı muhtemelen sosyalist
olmaya başlayacaktır. Bu
süreç bir devrime kadar gi­
debilir' ' .
Her ne kadar ortaya
kapsamlı bir teori koyma­
sada (Sen cer Divitçioğlu ' -
nun dediği gibi) Türk Ta­
rihini ve yazıldığı döneme
göre "tabu "ları sorgula­
yan bu eser, kuşkusuz ye­
niden tartışılmaya aday.
Sözü yine Küçükömer' e
bırakalım:
"Bana göre düzenin ya­
bancılaştırılması ile bugü­
ne kadar gözlediğimiz ba­
tılılaşma özdeş görünmek­
tedir . "
"Türkiye kapitalist ol­
madan batılılaşamaz. " �=
ELÇİN MA CA R
İKİBİNE DOGRU • 6
delikır ile
k)rmızı başlıklı
seyırcı
• •
......
1
(Füsun-Altan Erbulak, Güneş
Yayınları, 336 s.)
Erbulakların
kaleminden
' ' s eni sevmemek elde
değildir. Kimseyi
senin kadar, senin gibi sev­
medim. Ve kimse de senin
kadar emek vermedi bana,
taşımadı beni. Acaba bu
nedenle mi sana tutku­
num? Kendimi sevdiğim­
den mi? "
Füsun Erbulak'ın, Al­
tan Erbulak'la tanışmasın­
dan, onun ölümüne kadar
geçen süre içindeki anıla­
rını, aşklarını, evliliklerini,
iç dünyalarını, tiyatro çev­
relerini, dostlarıyla olan
ilişkilerini çok duygulu ve
etkileyici bir üslupla kale­
me aldığı Delikır ile Kırmı­
zı Başlıklı Seyirci, aynı za­
manda Altan Erbulak'ın
yazmaya başlamış olduğu
anılarını, yazı ve makale­
lerini, karikatürlerini, Fü­
sun Erbula k ' a yazdığı
mektupları, gazetelerde
kendileriyle ilgili çıkmış
haberleri ve çok sayıda fo­
toğrafı da kapsıyor. Bu
büyük ve çok yönlü sanat­
çının dünyasını yakından
tanımamızı sağlayan ek­
siksiz bir derleme sunuyor
bize Füsun Erbulak . O
AGUSTOS 1 989• 55
 Bu nann ·8
·· ·'

""="'

8.ULUSLARARASI KARTAL
KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ
"Amacımız sadece
eğlence değil "

B u yıl sekizincisi gerçekleştiri­

len Uluslararası Kartal Kül­
tür ve Sanat Festiv:ali, 7 Ağustos
akşamı sona eriyor. Festivalin, HASAN SEÇKİN'İN "BALDIRI ÇIPLAKLAR" SERGİSİNDEN.
"insanların barış ve dostluk duy­
gularını pekiştiren , salt bir eğlen­ zik konserleri, tiyatro oyunları, val Güzellik Yarışması da prog- ·

ce konusu değil, kültür ve sanat
ağırlığı taşıyan bir kurum olarak
halka hizmet vermeye devam ede­
ceğini" belirten Kartal Belediye­
si ve Festival Komitesi Başkanı
·
M . Ali Büklü, "amacımız insan­
lara bu duyguları verebilmek ,
farklı kültürde olanları bir pota­
da birleştirebilmektir" diyor.
1 Ağustos'ta başlayan ve mü-
halk oyunları gösterileri, sinema­
gösterimleri, spor karşılaşmaları,
imza günleri, paneller ve sergiler­
den oluşan festivalde, 6 Ağustos'­
ta AB Tiyatrosu Mutluluklar Ül­
kesi adlı çocuk oyununu Kartal
Sahili'nde saat 1 9 .00'da sahnele­
yecek. Aynı gün Yağlı Güreş kar-
şılaşmalan, Judo-Karate karşılaş­
malarının final bölümü ve Festi-
ramda yer alıyor.
Karikatürist Hasan Seçkin'in
Fransız Devrirni'nin 200. yıldönü­
mü dolayısıyla hazırladığı Baldı­
rı Çıplaklar başlıklı karikatür ser­
gisi de festival süresince açık. Seç­
kin, bu sergisinde yer alan kari­
· katürlerini de bir kitapta topladı.
Festival, 7 Ağustos'ta sergilerin
kapanmasıyla sona eriyor. O

SİNEMA Dokunulmaz/ar filmini 2österime

sunuyor.
KARİKATÜR
YÖNETMENLİGİNİ Luc Bes­ BAKIRKÖY Yerel Haber gazete­
YARIŞMA
• •

son'un yaptığı Derinlik Sarhoşlu­ sinin düzenlediği kültür etkinlik­

ğu (The Big Blue) adlı film 7
Ağustos'un başlayarak Kadıköy
Moda sinemasında gösterime gi­
riyor. Filmin başrol oyuncuları
Rossana Arquette ve Jean Marc
Barr.
• KADIKÖY Kültür ve Sanat Mer­
kezi Pazartesinden başlayarak
• TA YAD Ankara Şubesi'nin dü­ leri dizisi, Melek Nurlu'nun Çiz­
zenlediği Şiirlerimiz Yaşamımız­ gilerle Kadm konulu karikatür
dır konulu şiir yarışmasına katıl­
mak isteyenler, yapıtlarını 1 5 Ey­
lül 'e kadar TAYAD Ankara Şu­
besi'ne (Strazburg Cad. Taşhan
38/ 1 7 Sıhhiye-Ankara) göndere­
bilirler.

TİYATRO I SEMA ENGİf\'

Berlin Devlet Tiyatrosu 'nda bir Türk
20 Sema Engin ile sekiz yıl ön­
yıldır Berlin'de yaşayan
ce Devlet Tiyatroları'ndan ayrıla­
rak Berlin'e yerleşen Barış Eren,
Berlin Devlet Tiyatroları Schiller
Theater kadrosuna girdiler.
Her iki sanatçının da daha ön­
ce yer aldıkları Tiyatrom toplulu­
ğu, 1 984 yılının Çetin İpekkaya
tarafından kurulmuş, Berlin Kül­
tür Senatörlüğü'nden yardım ala­
rak Almanya'nın birçok yerinde
ve Avrupa ülkelerinde oyunlar
sergilemiş, festivallere katılmıştı.
Tiyatrom'da, Pir Sultan piyesinde
Bal Hatun, Asiye Nasıl Kurtulur' -
da Asiye gibi başroller oynayan
Sema Engin, bu kez de Sebiller
Theater'd a Lekesiz Hamilelik
(Unbefle ckte Rumpfaegnis) adlı
oyunda başrolde . Bertin Tiyatro­
ları Genel Sanat Yönetmeni Her­
bert Sasse'nin sahneye koyduğu
SEMA ENGİN.
Alman basını ve tiyatro
oyunun yazarı Rolf Hochhu th. eleştirmenlerinden övgüler alıyor.
Oyunda embr io nakli ile hami le­
lik olayını ele alıyor. ni o kadar etkiledi ki, piyesimi
Hochhuth, yaptığı basın top­ onun oynadığı şekilde değiştirdim.
lantısında çok tanınmış oyuncu­ Bundan böyle, dünyanın her ye­
ların yer aldığı son piyesinde, Se­ rinde bu biçimiyle oynanacak . ' '
ma Ergin 'in başrol oynamasından Heribert Sasse de bir radyo ko­
kıvanç duyduğunu belirtti: "Özel­ nuşmasında, Türk sanatçılarının
likle final sahnesindeki oyunu be- Avrupa'daki başarılarından söz

56 • İKİSİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

 sergisiyle başladı. Sergi, 1 5 Ağus­ çioğlu, Hamza İnanç, Remzi İren
tos'a kadar Bakırköy Kadın, Kül­ ve Kasım Koçak'ın yapıtları yer
tür ve Dayanışma Evi Salo­ alıyor.
nu 'nda.

SERGİ

KA YIHAN KESKİNOK. ("Düş ve

FÜSUN ONUR. ("Sabah JimnasMi",
karışık gereç, 1987, 140 x 20 x 45 cm.)
• DERİMOD Kültür Merkezi'nde
18 Eylül'de sona erecek olan kar­
ma sergide Mustafa Ata, Tomur
Atagök, Şükrü Aysan, Bedri
Baykam, Tülin Onat ve Yusuf
Taktak'ın resim, Server Demir­
taş, Bünyamin Özgültekin, Füsun
Onur ve Seyhan Topuz'un heykel
çalışmaları yer alıyor.
• ALİ Rıza Nasirkhani'nin Resimli
Ayna başlıklı sergisi Ataköy Gal­
leria 'da.
• DEVLET Güzel Sanatlar Galeri­
si 'ndeki Hindistan Madhubani
Halk Sanatı sergisi 1 5 Ağustos'­
ta sona eriyor.
• ANKARA Doku Sanat Galerisi'-·
nde 1 0 Ağustos'a kadar sürecek
olan Yeni Mevsime Doğru başlık­
lı karma resim sergisinde, Nuri
Gerçek", 60 x 80 cm.)
Abaç, Salih Acar, Bahattin
Akay, Sabri Akça, Hasan ı\.kın, MUHSİN BİLYAP'JN BİR ÇALIŞMASJ.
İsmail Altınok, Esat Arpacı, Tur­
• MUHSİN Bilyap'ın Kuşadası Fa­
gut Atalay, Mustafa Ayaz, Habib
natic Cafe-Bar'daki resim sergi­
Aydoğdu , İbrahim Balaban,
si 10 Eylül'de sona eriyor. Sanat­
Tuncay Betil, Şeref Bigalı, Cemal
çının sergisinde tuval üzerine yağ­
Bingöl, Sadettin Çulan, Abidin
lı boya 22 yapıtının yanısıra, top­
Dino, Hikmet Duruer, Nimetul­
lam uzunluğu 8 metre olan iki du­
lah Gerasim, Yalçın Gökçebağ,
vara yaptığı resimlerde yer alıyor.
Lütfi GiJnay, Arslan Gündaş,
Hamza İnanç, Nuri İyem, Arif
Kaptan, Fevzi Karakoç, Kayıhan
Keskinok, O . Zeki Oral, Söbütay
Özer, Nail Peyza, Orhan Peker,
Hasan Pekmezci, Bedri Rahmi,
M.Esat Subaşı, Nihat Tandoğan,
Yusuf Toprak, Hakkı Torunoğ­
lu, Adnan Turani, İhsan Turhan,
Mehmet Uzel, Mümtaz Yener,
Hüseyin Yüce, Mehmet Yüce­
türk, Ramis Aydın, İbrahim Çift-

ederek, Sema Ergin'in daha bir­ Berlin 'deki siyasal ve sanatsal

çok başrolü Alman sahnelerinde
oynayabilecek düzeyde olduğunu,
kendisiyle mutlaka başka bir pi­
yeste çalışmak istediğini söyledi.
Eleştirmenlerden de övgüler
alan Engin'e Alman basını da il­
gi gösteriyor. Stern dergisi Engin'­
in kişiliğinde ikinci kuşak gençliği�
mizin Almanya' daki yaşamını sa­
natçıyla uzun bir röportaj yapa­
rak yansıttı. Alman eleştirmen ·
Friedrich Luft, Ber/iner Morgen­
post'taki yazısında "Türk sanat­
çıların dışında, oyunda kimse bu
kadar kesin çizgilerle ve etkileyi­
ci biçimde rolünü belirleyemiyo r"
diyor. Gabrielle Böhling, Volks­
blatt'ta sanatçılarımızla bir rö­
portaj yaparak Sema Engin'in
olaylara ilişkin görüşlerine yer
verdi. B. Z. gazetesi, Hans Mar­
quardt imzalı yazıda, Sema En­
gin'in oyundaki yorumuna birinci
"sayfada yer verirken, özel yaşamı­
m da okurlarına tanıttı. Günther
Grack, Der Tagesspiegel gazete­
sinde oyunun değiştirilmiş olan fi-·
nalinden·söz ederek , Engin'in fi­
nale ve oyuna yaptığı katkılan
vurguladı.
1 989-90 sezonu sonuna kadar
. sahlenecek olan ve Berfin Sebiller
Theater'ın 1 400 kişilik salonunda
kapalı gişe oynayan gösterimlere
Ağustos ayı boyunca ara verili­
yor. Sema Engin, bu süre içinde
Türkiye'ye gelerek Alınan yapımı
biır filmde rol alacak. O Ali Çulha'nın yapıtlarından
BURHAN U YGUR 'UN ' YAP/Ti.
• AYVALIK Sanat Yuvası'nda yaz
boyu sürecek olan karma resim,
heykel ve batik sergisi, Orhan Pe­
ker, Burhan Uygur, Fahri Sümer,
Kadir Ata, Muzaffer Akyol, Ek­
rem Kahraman, Umur Türker,
Yusuf Katipoğlu, Sumru Arte­
miz, Mustafa Rüçhan, Cengiz
Kabaklı, Fahri Sever, Özdemir
Yemenicioğiu, Hasan Rastgeldi,
Turan Enginoğlu, Tijen Şikar,
Sayra İnce, Mehmet Boztaş ve
oluşuyor.

İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989• 57

 EVITA

Biz bu oyu nu gördük

Sahnede beş general vardı, sallanan koltukta oturan. Hiç yabancı değil bize. Sahnedeki generaller
daha rahat bir koltuğu "korumak ve kollamak" için, birbirlerini de kollayarak köşe kapmaca
oynuyordu. Her oyun sonunda, bir kişi ayakta kalıp diskalifiye oluyordu. Ve sahnedeki general bire
iniyordu. Zaten bizim oyunda da beş, bir kalmıştı . . .

Don't cry for me Argentina... Cihan Ünal, Che'yi de

Diyordu Eva. O dinlerken a�lanır. iV. Murat gibi yürütüp,
Eva'ya a�lanmaz. kol sallamasa, Zuhal
Olcay'ın da sesi
zaman zaman tıkanıp
güzel, alımlı, "melek­

O
şeytan karışımı" kadın,
sol elinin ayasını, ha­
vaya kaldırdığı sağ kolu­
nun dirsek hizasına, ama, şöyle iç
tarafına vuruverdi. Zarif bir şakla­
ma duyuldu, ışıklar söndü. Eva Pe­
ron "nah ! " diyordu. Kime? " Bu işi
beceremezsin, harcanırsın" diyen
apoletli adama. Asıl anlamı ne bu
'ayıp hareket'in? Az önce hitap et­
tiği ve kendisini coşkuyla alkışlat­
mayı becerdiği ''gömleksizlere' ' ,
onların vaadlere kanıverme saflık­
larına karşı bir zafer işareti olması
tabii.
Böyle narin bir el ve koldan çık­
madığı için çok daha kaba bir şakır­
tı, bir zamanlar, bir eylül ayının iki
günü arasında bizim de kulağımıza
gelmişti . Birkaç kez sahnelenmişti
kısı/masa...
bizde bu oyun ve sahnelenen, bir
oyun değildi üstelik . Cheler de bu
şaklamanın anlamını ramp ışıkları
altında değil, atıldıkları karanlıklar­
dan açıklamaya çabalamışlardı . . .
Generaller hep beş midir? Belki.
Ama her beş, beşibiryerde değil.
Milli birlik ve beraberli!k ruhuyla il­
gili bir şey bu. Sahnede beş general.
Rahat, ama, sallanan koltuklardan
kalkıyorlar, daha iyi bir koltuğu
"koruma ve kollama" amacıyla kö­
şe kapmacaya girişiliyor, her köşe
kapmaca sonunda bir koltuk eksi­
liyordu. Yer kapamayan diskalifi­
ye. Dört. . . üç . . . iki . . . diktatör! Za­
ten beş de bir olmadı mı? Koltuk
için, oturanın bir önemi yok . O, ta­
biatı gereği sallanan bir koltuk . Bu-
nun oturan için bir önemi var . Sal­
nanan, devrilir . . . Tarih, tekerrür­
den mi ibaret midir? . .
A-haa! Burjuvazi sahnede. Yılla­
rın gedikli oyuncusu. Ruganlar, ast­
raganlar dans ediyor. Peron neyse
de şu orospu karısını pek tutma­
dık . . . Alkışlarla sırmalılar, apolet­
liler. . . Üç aşağı, beş yukarı burju­
vaziyle aynı nakaratı söylüyorlar.
Ama, uygun adım dansları daha bir
heybetli . . . Hani Evita ilk kez sah­
neleniyordu?
Che, ölüye karşı saygısız davra­
nan bir çıkıntı Onları, Eva bile ol­
sa, hayırla yad etmek gerektiğini
bilmiyor. " Uyan ey halk, aç gözü­
nü. Evita için ağlama! O senin düş­
manındı. " Don't cry for me Argen-

58 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989

 "Evita " değerlendirmelerinde hangi noktaların ön plana çıkacağı, bakış açılarına göre değişkenlik gösterecek mutlaka.
ti na . . . Diyordu zaten Eva da. Ne
hoş bir parça ama. O dinlerken ağ­
lanır. Eva'ya ağlanmaz. Che, " İş­
te _yeni Arjantin bu ' ' diye sahneyi
dolduran gömleksizlerin pankartla­
rı, meşaleleri arasında, "halk zincir­
leri kıracaktır" şarkısına katılıp
söylerken, orta yerde dikili duran
Eva'nın sesini bastıramadı bir süre.
O da söylüyordu, iyi mi . . . Hey gidi
yalan, demagoji, iki yüzlülük enter­
nasyonali hey.
1950'li yılların Arjantin'inde, ya­
ta kalka "yıldızını parlatan" Eva nam
hırslı güzel şarkıcı kızın, "önlenme­
se de olur" yüzünden yükselişini ve
düşüşünü konu alıyor Time Rice ve
Andrew Lloyd Weber'in müzikali
Evita. Üzerine konuşulanlar, üze­
rinde çalışılandan daha yoğun olan
ve uzun süren Evita nihayet Açık­
hava'ya çıktı . Amerikalı yönetmen
Kenneth Urmstone, iki Che (Cihan
Ünal, Neco) ile dört Evita'yı (Zu­
hal Olcay, Füsun Önal, Deniz Türk­
ali , Arsen Gürzap) nasıl yönetecek,
Gencay Gürün'ün çevirisi ne alem­
de, koreograf kaygılı mı gibi yığın-
"Uyan ey halk, aç gözünü. Evita için ağlama! O senin düşmanındı. "
la soru yanıtlandı böylece. Genel
kanı "oldukça güzel"di . Aslında
" fena sayılmaz"lık hak ediyordu
kanımca. Beğeni dozunun yüksel­
mesinde, "beceremezler" önyargı­
sıyla "hadi gidip bir bakalım, şama­
ta olur' ' diye taş sıralara yerleşilme­
sinin de payı olsa gerek. Hep kışa
hazırfanılınca, sonbahar yaz gibi gel­
di belki de. Bunları değerlendirmek,
bu işi bilenlere düşüyor. Evita de­
ğerlendirmell!rinde hangi noktaların
ön plana çıkacağı, bakış açılarına
göre değişkenlik gösterecek mutla­
ka. Kimileri için, bir müzikal yalnız­
ca koreografi, kostümler, dekorlar,
orkestrasyon, prozodi vesaireden
ibarettir. Kimileri, bunların yanı sa­
rı "ne anlatıyor bu?" diye de sorar.
Zuhal Olcay'ın sesi zaman zaman
tıkanıp kısılmasa, hele en önemli
bölümlerden biri olan, "Aktris si­
zin kurallarınızı öğrenmiyor" şar­
kısı sırasında yaka mikrofonunun
da azizliğiyle "yem yiyen balık "
pandomimi sergilemese; Cihan
Ünal, Che'yi de 4. Murat gibi yü­
rütüp, kol sallamasa, sesi de arada
, IKİBINE DO�RU •
bir çatallanmasa; bazı dansçılar,
"düşer gibi yapma" figürü yarat­
masa; sözler müzikal parçalarının
ritmine uymadıkça kah aryamsı
uzatma, kah Karadeniz kesmesi din­
lenmese; Diego Rivera'nın Arjantin
tarihi veren iki dev tablosunun kop­
yası, Açıkhava sahnesinde -nedense­
lunaparkımsı durmasa filan daha iyi
olurdu elbet.
Sonra, bir de şey var . . . Che Gu­
evara'ya anlatıcılık rolünü üstlen­
mesi nedeniyle nüfuz edilememesin­
den gelen ve müzikalin konusu ge­
reği projektörün Eva Peron üzerin­
de yoğunlaşmasından gelen bir ters­
lik . Şöyle ki: "Yalanı yenebilmek
bahtiyarlığı' 'na ve kimi vurguları
yakalama şansına sahip olamayan­
lar, "doğrucu Davut, duygusuz
Che" ile trajik sonuyla "yine de
yazzık bee" hissi uyandıran Eva
arasında bocalayabiliyor.
Bunlar bir kalem geçilebilir ben­
ce. 1 989 Türkiyesi'nde, Che Gueva­
ra sahnededir. Şehir Tiyatroları sah­
nesinde. Bu önemli. . . Binbir dema­
gojiye, süslü püslü çürümüşlüğe,
"daha, daha" hırsına, sırmalara,
apoletlere, silahlara, aldatıcı ve al­
datılmışlara sırtını dayayarak ayak­
ta duran diktatörlüklerin parlasa da
kayan bir yıldız olduğu sergileniyor.
Dünyanın neresinde olursa olsun .
Bu önemli. . . Yaşamını devrime ve
sosyalizme adamış, tepeden tırnağa
haksızlıklara başkaldırı simgesi bir
insan, o güzel Che Guevara haklı­
dır bu oyunda. Geleceği, gerçeği ve
"gömleksizlerin" yeni dünyasını da
meşaleyle birlikte elinde tutanın kim
olduğu görülüyor. Bu önemli . . .
A SAF GÜVEN AKSEL
6 AÖUSTOS 1 989• 59
 �SPOR
KİMLERE HANGİ SPOR
Çelik Gülersoy ve ayaktopu !
''Toplumun başka hangi kesiminde gariban şanssızın bağırma ve ait olma hakkı vardır ki? Bu
kadarcık saadeti biz şanslıların ona çok görmemesi gerek .'' Ne gibi bir kaynak ile tenis
oynayacak, sualtı dalgıçlığı yapacak?"
S
ıcak olduğu için televizyo­
nun üzerine oturan kedi
odadaki insanların hep ken­
disine baktığının farkına
varınca "beni ne kadar çok seviyor­
lar, hep benimle ilgileniyorlar! " di­
ye düşünürmüş. Halbuki televizyo­
nu seyredenler de " Şu sersem kedi
televizyonun üzerinden kalksa da
filmimizi rahat rahat seyretsek ! ' '
derlermiş. Galiba aynı olayın konu­
ma göre farklı düşüncelere yol aça­
cağını anlatan güzel bir hikayecik bu.
Diğer bir güzel hikayecik de Rho­
de Island Connecticut 'da 40 mil-
yon dolarlık lotonun çekilişini anla­
tan küçük gazete haberi. Elli yaşla­
rında, iki evlilikten boşanmış, yetiş­
kin çocuk sahibi Sheila Philips, hiç
evlenmeyi düşünmediği erkek arka­
daşı George Brown ve onun iş or­
tağı George Mages, hafta sonu, ba­
lık avlamak için hazırlanırken, aya­
küstü karar verip Pazar günü yapı­
lacak piyango çekilişi için üç bilet
"Gariban, futbolu sever, çünkü en demokratik spor"
60 • iKİSiNE DO�RU • 6 A�USTOS 1 989
almışlar ve piknik yoluna düzül­
müşler. Elindeki üç bileti beraber­
lerindeki buz kutusuna koyup unu­
tan Sheila buz kutusu içinde bulu­
nan ve yolculuk esnasında patlayan
pasta kreması tüpünün buz kutusu­
nun içindeki her şeyi berbat ettiğini
görmüş. Berbat olanlar arasında pi­
yango biletleri de varmış. Öyle ki,
üç biletten ikisi, üzerlerindeki ra�
kamları bile okunamayacak hale
gelmiş. Biletin biri bu küçük ve
önemsiz gözüken kazadan sağ salim
çıkmış. Onlar pazar günü balık av­
larken piyangonun tarihinin en bü­
yük mükafatı olan 40 milyon dolar­
lık ödülün Sheila ve arkadaşlarına
çıktığını söylememize herhalde ge­
rek yok. Esas merak edilmesi gere­
ken biletlerden birine piyango çık­
tığına göre kazadan kurtulan bile­
tin hangisi olduğu. Tahmin etmeniz
gerekirdi. İki bilet tahrip olurken
kurtulan üçüncü bilet Sheila ve ar­
kadaşlarına (her üçüne de) önümüz-
deki yirmi yıl boyunca yılda 664 bi­
ner dolar gelir sağlayacak olan ka­
zanan bilet. Sheila ve arkadaşları
mahalli gazeteye bir beyanat vere­
rek fabrikadaki işlerinden ayrıla­
caklarını ve sanat, edebiyat ve mü­
zik gibi hayata renk veren şeylerle
uğraşacaklarını söyemişler. Galiba
bu hikaye aslında hayatın özeti. Biz
hayatı deterministik sanırız. Hal­
buki hayat tamamen tesadüflere,
kazalara bağlı bir şey galiba. Bir
şans oyun u ! Şansı olan (bu hikaye­
dekilerin şansı da herhalde sadece
katmerli kelimesi ile açıklanabilir.
Hem piyango çıkacak, hem de ka­
zanan bilet kurtulacak, olur gibi de­
ğil) kazanıyor. Şansı olmayan? İş­
te o da Çelik Gülersoy'un Cumhu­
riyet gazetesinde 22 Temmuz günü
k onuk yazar sütununda çıkan
"ayaktopu" yazısına konu olur.
Son söylemem gerekenleri önce
söyleyerek başlasam beni affeder
misiniz sayın okurlarım. Benim ba­
sit mantığımda hayatta insanların
çoğu şanssızdır. Onlar günün büyük
çoğunluğunu overlokçu, fabrika
bandı işçisi, tarım emekçisi gibi, in­
sanın tüm enerjisini tüketen, ha­
yattan bıktıran şekillerde çalışma
ortamlarında geçirirler ve bu dün­
yanın nimetlerinden pek faydalana­
mazlar. Daha şanslı olanlar ise, ta
Hakkari' nin dağında doğsalar bile,
İstanbul ' a gelir, üniversiteler okur,
sonra yüksek gelirli işler bulur, ga­
zetelere yazı yazar, konserlere gider,
tatil yapar, şarap içer, sohbet eder
farklı bir hayat tarzı sürerler. Ara­
daki fark büyük ölçüde şanstır. Ah­
met 'in Robert Kolej 'e gönderilme­
si, onun kendi yaptığı veya kendi
karar verdiği bir şey değildir. Baba­
sı, anası fedakarlık ederler, yol gös­
terirler. Sorbonne'da okuma fırsa­
tı da bir şanstır. Aynen yukarıdaki
 piyango hikayesi gibi. Ben yaptım,
öğrendim, kazandım düşüncesi ger­
çekçi değildir pek.
Biraz şans sahibi olan, mürekkep
yalamış insanımız da aslında pek
demokratik değildir. Şöyle düşünür.
Eğer sürüyü oluşturan şanssızlar be­
nim gibi düşünüyor, benim izimde
geliyorlarsa, bana oy veriyorlarsa
onların görüş ve tercihlerine alkış
tutarım. Ama eğer benden farklı
düşünüyorlarsa onların sürü tercih­
leri beni ilgilencliımez, benim tercih­
lerim toplumun tercihlerini oluştur­
malıdır. Plato'dan beri bulunan bir
gelenektir bu . Filozofların hakim
olduğu toplum görüşü diyelim bu­
na.
Diğer taraftan da sürüyü oluştu­
ranların da bir kusuru olduğuna
inanırım. Onlar da çoğunluğun is­
tediği olsun derken azınlığın hakla­
rını hiç düşünmezler. "Çoğunluk
kazan kaldırdı mı, kelleler uçar ! "
fikrine çok prim verirler. Bu şekil­
de sürü -entel şeklinde yaptığımız
ayırım bir ölçüde (çok basitleştirdi­
ğimiz ve genelleştirdiğimiz için özür
dileyerek) sağ-sol ayırımında da ge­
çerlidir. Çünkü şanslı enteller genel­
de solcu, sürü mensupları da sağcı
konumda bulunurlar sık sık. Bu ka­
nun değildir ama ç_ok geçerlidir.
Bunların spor sayfası ve Çelik
Gülersoy ile alakası ne?
Çelik Gülersoy bu toplumun
şanslı insanlarından biridir. Her ne
kadar restorasyon konusunda yap­
tığı bence çok güzel çalışmaların
tarzını eleştirenler, Çamlıca 'ya
oturttuğu metal kubbeciklerin Türk
geleneğini temsil etmediğini, evleri
boyadığı renklerin eski usule uygun
olmadığını söyleyenler varsa da İs­
tanbulluların ve Türk toplumunun
Çelik Gülersoy'a teşekkür borcu ol­
duğu kesin bir şekilde söylenebilir.
Restorasyon çalışmaları kadar ya­
zıları, kitapları, derlemeleri de ilgi
görür Çelik Bey'in, saygı ile bahse­
dilir kendisinden. Ancak geçen haf­
talarda yazdığı "ayaktopu" yazısı
yazıktır ki, sadece şanslıların, şans­
sızları sopalaması şeklinde özetlene­
bilir bizce.
Ne diyor Çelik Bey yazısında?
Milli geliri yüksek ülkelerde boş za­
man tenis , yüzme, atletizm, dağcı­
lık ile geçer, insanlar pazar günü yü­
rüyüş yapar, kitap okur, konferans
dinler, konsere, sinemaya gider,
piknik yapar. Düşük gelirli borç
içindeki ülkelerde ise, enflasyonun
gırtlağındaki ülkelerde ise, gelir da­
ğılımı bozukluğunun sürmesi, sta-
tükonun devam etmesi için birileri
toplumu yüzeysel şeylerle meşgul et­
meye çalışır. Boğa güreşi, uyutucu
müzik, televizyon, futbol, boyalı
basında çıplaklık , gazetelerde spor­
cuların gelirleri, topun ve onun ya­
rattığı süprüntünün peşine düşmüş
insanlar ortalığı doldurur. İşte İs­
tanbul' da 'da onbinlerce genç bütün
hafta enerjilerini futbol ve ilgili ko­
nular için harcarlar. Bu enerji Çe­
lik Beye göre topluma yararlı bir şe­
ye harcanabilirdi. Veya bu insanla­
rın kendilerine daha yararlı bir şe­
ye harcanabilirdi . Tabii Çelik Beye
göre!
ÇELiK GÜLERSOY
"Milli geliri yüksek ülkelerde. . .
"
Burada biraz durmamız gereki­
yor. Sayın Çelik Gülersoy'un göz­
lemi tabii ki yanlış. Futbol Güney
Amerika'nın fakir ülkelerinde oldu­
ğu kadar, Batı 'nın zenginler kulü­
bünde de tutkun ve çılgınlık kayna.:
ğıdır. Hollanda, Fransa, İngiltere,
Almanya herhalde züğürtler kulübü
üyesi değil. ABD' de 250 milyon nü­
fusun yandan fazlası Amerikan fut­
bolu finalini seyreder, izler, futbol
ve maç tüm aile için bir hayat tar­
zıdır. Onun için birileri futbolu mil­
leti uyutmak için kullanıyorsa bile
bu hem zengin ülkelerde, hem de fa­
kirlerde gözlemlenmektedir. İkincisi
sayın Çelik Gülersoy, neye kızdığı­
nızı pek anlayamıyorum. Eğer Baş­
bakanın futbolu kullanmasından şi­
kayetçi iseniz şöyle karşı da çıkabi­
lirim. Başbakan dini de politika için
kullanıyor. Ama bu dinden vazgeç-
IKIBINE DO�RU •
memizi gerektirir mi, yoksa Başba­
kan' dan mı vazgeçmeliyiz? Aynı şe­
kilde Başbakanın futbolu kullanma­
ya kalkması futboldan vazgeçmemi­
zi mi gerektirirl , yoksa Başbakan' -
dan mı? Yok eğer stadlarımızın şeh­
rin görüntüsünü bozan, iğrenç, par­
kı, ulaşımı düşünülmemiş konum ve
beton yığını görüntüsünden şikayet­
çi iseniz, bu fut bolun ve futbolse­
verlerin günahı değil. Şehri planla­
yan, stadı yerleştiren şanslıların so­
runu. Ben de çiş derelerine basarak
beton yığınlarına tıkılmaktan hoş­
lanmıyorum. Ama bu kimin güna­
hı? Ama eğer şikayetiniz halkın fut­
bolu sevmesi ve yaşamasından ise,
burada şanslıların şanslı olmayan­
ları hor görmesi var demektir. İn­
sanlar bugün tümüyle yabancılaş­
mış vaziyettedirler. Sabah sekiz, ak­
şam sekiz çalışan kimse bir otomat­
tır. Hiçbir şeyin parçası da değildir.
Şehirleşme aile, mahalle, köy gibi
birimleri birer birer yıkar geçerken,
gariban bir şeyin parçası olmak ar­
zusunu futbol peşinde, o iğrenç
stadta, o boyalı gazete sayfasında
tatmin edebilmektedir. Toplumun
başka hangi kesiminde gariban
şanssızın bağırma ve ait olma hak-
kı vardır ki? Bu kadarcık saadeti biz
şanslıların ona çok görmememiz ge­
rek . Gariban futbolu sever, çünkü
en demokratik spor, (kısa da oynar,
uzun da) en ucuz spor, en az sakat­
lık getiren spor budur. Ona yana­
şabilir ancak. Ne gibi bir kaynak ile
tenis oynayacak, sualtı dalgıçlığı ya­
pacak garip ki. Bir de insanların bi­
rinin kurduğu tezi var. Ama bunu
ispat edebilir misiniz? Garibanlara
sorsanız " Beni kandırıyorlar" mı
diyecekler, yoksa " Yok ağabey,
vallahi ben çok seviyorum, tercih
ediyorum! " mu derler? Teziniz hem
yukarıdan bakma dolu, hem yanlış
gözlemlere dayanıyor, hem de ispatı
mümkün değil. Bırakın insanlar ev­
velki yıllardaki gibi otobüs kurşun­
layan çetelere ait olacaklarına tribü­
ne ait olsunlar . Eğer gerçekten de­
mokratik inançlarımız varsa, futbo­
lu onlara çok görmememiz gerek.
Bırakın enerjilerini kendi istedikle­
ri yönde harcasınlar, bizim istediği­
miz yönde değil. Alt tarafı mastür­
basyon için harcanan enerji de top­
luma baraj yapmak veya kişi için
daha yararlı işlere harcanabilirdi .
Ama bırakalım da birey bu tercihi
kendisi yapsın. İsterse mastürbas­
yon, isterse piknik yapabilmeli in­
san ! Niye doğru ve iyiyi hep biz bi­
liyoruz ki? D
DEN/Z GÔKÇE
6 A�USTOS 1 989• 61

S(!LDAN SAGA: 1) ( 1 85 3- 1 932)
l 8 yaşında l . Enternasyonal'e giren,
birçok Avrupa ve Güney Amerika
devrimci grupların örgütlenmesine ön­
cülük eden, Kropotkin 'den farklı ola­
rak, anarşist siyasal hedeflerin gerçek­
leştirilebilmesi için devrimcilerin ve iş­
çileri n örgütlenmesine büyük önem
veren, A B D ' de konferans verip anar­
şist bir gazetenin yayın yönetmenliği­
ni ii s t l e n e n , "eşlem yoluyla
propaganda ' ' öğretisinin önde gelen
savunucularından olan İ talyan anar­
şist ve siyasal devrimci . 2) Çev­
rel . /M ü fret , ferdi . 3) Akıl . /Tarla sı­
nırı , / İnce uzun tahta çubuk . / T i r . 4)
Afrika zencilerinin direkler üzerine ça­
lıçırpı örterek yaptıkları çardak gibi
barı nak . /Güney Afrika Cumhuriye­
t i ' nin plaka işaret i . / E k . 5) Nazım
H i kmet ' i n soyadı . / Bir cins doğa n . 6)
Dağ yamaçlarının alt kısmı . /Kapların
tutulacak yeri . 7) Argoda alt ın li­
ra . /Birleşmiş Milletlere bağlı bir ör­
güt . / Bolivya ve Brezilya 'da yaşayan
bir kuş türü. 8) İ statistikte en yüksek
frekansı gösteren unsurun değeri . /Çin
ve Moğol hükümdarlarına verilen
ad . / Varlığı olmayan . / M i li l i t re n i n
sembol ü . 9) T i r s i bal ı ğ ı . I Batı ede-
• •
62 • İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS
biyat ı n d a bir ş i i r t ü r ü . 10) Taşbas­
kı./Yüz. 11) Uzunçaların kısaltılmı­
şı . /Tin. /Nine. 12) Kenevirden elde
edilen uyuşturucu madde. /Sanat . / Bir
kişinin kendinden daha büyük kızkar­
deşine verilen ad. 13) Uluslararası Af
Örgütü'nün simgesi./Tapu dairesinde
mülkünü başkasına sattığını veya ipo­
tek ettiğini söyleme./Sümerlerde tanrı
Enki de denilen su tanrıs ı . /Dünyamı­
zın uydusu. 14) Sayfa çevresine çeki­
len çizgi./Orta./Başı, kanat ve kuyru­
ğu ayrı renkte olan bir cins güverci n .
15) Oldubit t i . l i ri kucak çocuğu .
Y U KA R I D A N AŞAGIYA:
( 1 903- 1 982) halk Rhodyu m u n
temsilciliğini yapan Sessizlik Körfezi,
Kartallar, Tüm Yeşillik Ölecek eser­
lerinden birkaçı olan, gezi ve deneme
kitapları da bulunan, psikolojk ro­
manlarıyla eleştirmenlerin övgüsünü
toplamış Arjantinli romancı, öykü ve
deneme yazarı. 2) Bir saç levhanın
paslarını kazımakta kullanılan el ale­
t i . / Gerçeğin kişisel benlikten ibaret
bulunduğunu, insanın kendinden baş­
ka gördüğü her şeyi n , düşte görülen­
ler gibi , gerçek varlıklar olmadığını
ileri süren felsefe , tekbencil i k . 3) En-
1 989
•
do nezya ' nı n p l a k a i ş a re t i . / F ı k ­
ra . / Nağme, türkü. 4) Gelir getiren
mülk . / Boru sesi . / Yaklaşık l milyon
250 bin kişi tarafından konuşulan Gu­
cerat lehçesi . 5) Tabuta konmuş ve gö­
mülmeye hazırlanmış i nsan ölü­
sü. /Şinto dininin bazı törenlerinde oy­
nanan Japon dansı . 6) Cezayir Mes­
sali Hac Partisi içinde en kısa sürede
silaha sarılmayı amaçlayan Özel Ör­
güt 'un simgesi . /Mozarnbik'te kıyı ile
Nyassa gölü arasında yaşayan zenci
halk ./rhodyumun simgesi . /Kilovolta­
mperin simgesi. 7) Keskin olmayan
düz ve keskin kılıç./Dişi deve./Pirinç­
ten elde edilen bir içki . 8) Kökboya­
sı . l i ran dili . 9) Güneş doğmadan ön­
ceki alaca karan l ı k . /Göz . /Eski Mı­
sır'da güneş tanrısı. 10 Cet./İspanyol­
ların sevinç ünlemi . /Maksim Gorki'­
nin bir romanı . /Uzaklık ifade eder. 11
Bir cetvel türü. / Duman lekesi./Fiyat
konusunda anlaşmaya varılmış olan
malın , alıcı tarafından, gösterilen ge­
miye yüklemesine kadar yapılacak
masrafları, satıcının ödemesine daya­
nan alışveriş usulü. /Oyunda cezalı ço­
cuk . 12) Edebiyat ve sanatta görüş,
duyuş ve anlayış bakımından anlayış
gösterme. /El alıştırma için tekrar tek­
rar yazılan yazı . 13) Keşif gezilerinde
kullanılan süratli büyük muhrip./İtal­
ya'da çıkan beyaz mermer ./Hile. 14)
Paramızı simgeleyen harfler./Tibetler
ve Moğollarda Buda rahibi ./Köy zen­
gini. 15) ( 1 882- 1 966) Fransa'da resim
öğrenimini tamamlayan, 1 937 'de İs­
tanbul 'a gelen ve DGSA resim bölü­
mü başkanlığına getirilen B . R . Eyü­
boğlu, Z . F . İzer , C . Tollu , N . Berk,
S. Berkel gibi genç kuşak ressamları
Akademi kadrosuna öğretmen olarak
alan, Türkiye' de yürüttüğü eğitim ça­
lışmalarıyla tanınan Fransız ressam ve
oyma baskı sanatçıs ı .
GEÇEN HAFTAN IN ÇÖZÜMÜ
ı.
 1 -
8 Ağustos Salı

6 Ağustos Pazar
Dı.+--
07 .30 Gün Başlıyor
Ç izgi

i-·1-
09.30 Film (}eannot 'un Düşleri/
10.00 Arkası Yarın fKüçük Hanım)
10.3S Yaz Okulu
14.00 Haberler
14. I S Öğleden Son ra
10.00 Sirk
ıs. ıs Dizi fKüçük Büyük Bütün Canlılar-6)
10.SS Çizgi Film (Hayalet A vcıları)
16.0S Çocuklar için
1 1 .20 Pazar Sineması
17 .3S Hicaz Faslı
(Dünyanın En Büyük A tletı))
18.00 Haberler
13.00 Haberler
18.10 Gençlik Belgeseli
1 3 . 1 0 Pazar Konseri
18.40 Akşama Doğru
(Beethoven-Pastoral Senfoni)
19.20 Tarihten Sayfalar
19.23 Dizi (Büyümenin Bedeli)
14. 10 Açık Oıurum (Gençlik)
15.00 Dizi (Şövalye Pardaillan- 12) 111.00 Akşam Bülteni 19.23 Dizi (Mutluluk Üçgeni-6)
20.00 Haberler ve Hava Durumu
1s.ss Türk Halk Müziği 19.30 Yerli Belgesel fCumhuri_vet 20.00 Haberler ve Hava Durumu
20.4S Eğlence (Karadenizdeyiz)
16. IS TV'd• Sinema (Tehlikeli Yıldız) Döneminde Türkiye 'de Bale-/) 20.4S Dizi (Spenser Emrinizde-4)
21.40 Eğrisiyle Doğrusuyla
17.45 Sizin Seçıikleriniz 20.00 Helezon 2 1 .40 Güfteden Besteye
22.15 TV'de Sinema !Güneş Yanıttı!
18 . IS At Yarışı 20. IS Ta til Rehberi (Karadeniz) 22.35 Şiirle . . . (Anne-Çocuk)

ffil*---
2 -
23.4S Günün Sonu
(Cumhurbaşkan/ıftı Kupası) 20.4S Yaşamak Var Şarkılarda 22.SO Yerli Drama (Eski Toprak-2!
21. lS Bir Gece Sohbeti (/dil Bire/)
18.35 Belgesel(Ormanlarımız. 23.30 Günün Sonu
Ormancılıftımız-4) 21 .3S Dizi ( Yesenia-6) 23.45 dece Sineması
19.0S Taş Plaktan Bugüne
l ngilizce

g,,.._
2 __
22.30 Gece Bülteni ve Haberler (Ölümün Tatlı Kokusu)
(Hamiyet Yüceses) -
23.10 Festi�allerden
20.00 Haberler ve Hava Durumu 18.00 Dizi (Zenginler de Aft/ar-27)
18.45 Sanat Tarihi Belgeseli (Sümer Sonatı)
20.45 Pazar Şenliği
21 .40 TV'de Gelecek Hafta 19.00 Akşam Bülteni
1 O Ağustos Perşem be
-

22.00 Dizi (Şantaj-4) 19.30 Belge sel (Derin/ittin Sırrı-6)

22.45 Spor Dünyası 20.00 Türk Sanat Müziği 18.00 Dizi (Zenginler de Aft/ar-30)

20. IS CNN Dünya Raporu 18.45 Sanat Tarihi Belgeseli

0---
2
00 . 1 5 Günün Sonu
20.4S Dizi (Poirot Araştırıyor) 19.00 Akşam Bülıeni
19.30 İslam ve Toplum
2 l.3S Yaz Boyunca
07.30 Gün Başlıyor
20.00 Türk Sanat Müziği
-
22.10 Belgesel rsanayi-i Nefıse'den
09.30 Çizgi Film (Kayıp Dünyalar)
20. I S Dizi (Emret Başbakanım)
Güzel Sanatlar'a-6) 10.00 Arkası Yarın (Küçük Hanım)
16.00 Son 7 Gün Dünya 20.45 Armoni {Chick Corea)
22.30 Gece Bülteni ve İngilizce Haberler 10.3S Yaz Okulu
16.30 Pazar 89 2 l.3S Program
23.10 Salıdan Salıya 14.00 Haberler
22.30 Gece Bülteni ve İngilizce Haberler
18 . 10 Dizi (Matlock)
14. IS Öğleden Sonra

A IVES
23.10 Dizi (Güzel ve Çirkin-19)
19.00 Akşam Bülteni
IS. IS Dizi (Define Adasına Dönüş-6)
19.30 Tatil Diye Diye
16.0S Çocuklar için 1 2 Ağustos C u m a rtesi
20.00 Saz Eserleri
OF

ilı.m--
1 --
17.45 Türk Sanat Müziği
20. 1 5 TV'de Sinema (Char/y 'nin Tuzaftı)
18.00 Haberler
2 1 .SS Video Mix
18.10 Dizi (Beklenmedik Ziyaretçi-5)
22.30 Gece Bülteni ve İ ngilizce Haberler
1 8.40 Akşama Doğru
23. 10 Dizi fGöz/er- 1 7)
19.20 Tarihten Sayfalar
19.23 inanç Dünyası
7 Ağustos Pazartesi 10.00 Cumartesiden Cumartesiye

n....
11 ...- �\
20.00 Haberler ve Hava Durumu 1 1 . 1 0 Çizgi Film (Hızlı Yarışçı)
20.4S TV'de Sinema (Pimpernal Smith) 12.30 Pop Vizyon
22.4S Müzik (Unutulmayanlar) 13.00 Haberler
-
23.3S Belgesel (Hollywood'un Oyküsü-4) 13.10 Dizi (Beyaz Gölge)
00.20 Günün Sonu 13.55 Yarım Elma (Leman Sam)

�·-:
rti---
2
07.30 G ü n Başııyor 14.30 TV'de Sinema (Mullulu�a Do�ru)
09.30 Çizgi Film (Ayı Yogi) 16.00 Belgesel
09.SO Yarının Dünyası (Üretimde ve Tüketimde Kayıplar-2)
23.40 Belgesel (Zamanın Arşivinden- 18) -
10.00 Arkası Yarın (Küçük Hanım) 16.30 Dizi (Shingen-6)
I0.3S Yaz Okulu
9 Ağu stos Çarşamba 17.25 Belgesel (Dünyadaki Mucizeler-5)

1
Oı-a--
14.00 Haberler 18.00 Dizi (Zenginler de Atlar·29) 1 8. 1 0 Süper T ur ist ler
14. IS Öğleden Sonra 18.45 Sanat Tarihi Belgeseli 18.45 S ilahlı Kuvvetler
IS.00 TV'de Türk Sineması (Pers Sanatı) 19.00 Yerli Dizi (077 Hızır Servis-5)
(insanlar Yaşadıkça) 20.00 Haber ler ve Hava Durumu
-
19.00 Akşam Bülıeni
16.30 Çocuklar için 19.30 Dizi (Münster A ilesi-6) 20.45 Dizi (Mavi Ay)
18.00 Haberler 07 .30 Gün Başlıyor 20.00 Türk Halk Müziği 21.40 Kabare (Başlar mısın, Başlayalını mı)
18.10 Gençlik ve Yaşama Sanatı 09.30 Çizgi Film fSüpermen) 20. IS Gençler Üretiyor 22.35 TV'de Türk Sineması
18.40 Akşama Doğru 10.00 Arkası Yarın (Küçük Hanım) 20.SS Belgesel (Gümrükçüler-5) (0Vum Og/um)
19.20 Tarihten Sayfalar 10.3S Yaz Okulu 2 1 .SO Caz Dünyasın dan 00.0S Giinün Sonu
19.23 Yerli Komedi (Kim Bunlar) 14.00 Haberler (Montreux Caz Festivali) 00.20 Dizi (Ziyaretçiler-6)

.�----
20.00 Haberler ve Hava Durumu 14. IS Öğleden Sonra 22.30 Gece Bülıeni ve İngilizce Haberler
20.45 Yerli Drama (Çaıallı Köy-Son) IS.00 TV'de Türk Sineması 23.10 Toplu G öster i le r (Şehir Işıkları)
2 1 .40 Stüdyo A (Kıbrıs Belgeseli-5) (Kiralık Ev)
22.35 Minik Konser 16.30 Çocuklar i çi n 1 1 Ağ ustos Cuma

m--
22.SO Dizi (Gökkuşatı Peşinde-6) 18.00 Haberler
16.00 Son 7 G ü n Türkiye
23.40 Müzikli Geceler (Aydın Tansel) 18.10 Genç Yüzler, Genç Sanatçılar
16.30 Belgesel
00.0S Günün Sonu 18.40 Akşama Doğru

n�2-
(Hayvanların Yabani Yaşamı-16)
19.20 Tarihten Sayfalar
16.S5 Sanat Tarihi Belgeseli
19.23 Dizi (Cosby A ilesi)
07 .30 Gün Başlıyor 1 7. 1 0 Dizi (Düşman Aileler- 14)
20.00 Haberler ve Hava Durumu
09.30 Çizgi Film (Ann ve A ndy) 18.00 Cumartesi Spor
20.4S Yerli Drama (Kanun Sovaşçıları-4)
10.00 Arkası Yarın (Küçük Hanım) 18.30 Belgesel
2 1 .30 Monte Carlo Show
(Güneş Sistemine Seyahat)

'02
18.00 Dizi (Zenginler de Aftlar·26) 10.3S Yaz Okulu
22.20 Oturum (Kentlilik Bilinci)
18.45 Sanaı Tarihi Belgeseli 14.00 Haberler 19.00 Akşam Bülteni
23.10 Dizi (Büyük Sıçrayış-6)
(Ortadogu Sanatı) 14. I S Öğleden Sonra 19.30 Belgesel
23.SS Günün Sonu
19.00 Akşanı B ült e ni ıs.ıs Dizi (Kanunsuzlar-5) (Zamanı Durduranlar ve Diferleri)
19.30 Kültür Penceresi (Halil Vehbi Eralp! 16.0S Çocuklar için 20.00 Türk Hafif Müziği K lipl eri
20.00 Türk Halk Müzi�ı 1 7.45 Türk Halk Müziği 20. IS Dizi (Hayatın Gerçekleri-6)
20.IS iyi Haftalar �L----------
__ 18.00 Haberler 20.45 Yazdan Yaza
2 1 .00 lzmir'den Antalya'ya (A ntalya) .;: =-----------
ı.=;.::.ı.:: 1 8 . 1 0 Üniversiteler Yarışıyor 21 .35 Gün ve Ekonomi
22.00 Dizi (Sevimli Yumurcaklar) 18.00 Dizi (Zenginler de Attlar-28) (Cumhuriyet-lsıanbul) 22.0S Dizi (Ayrılmaz ikili)
22.30 Gece Bülteni ve l ngi lizce Haberler 18.45 Sanat Tari h i Bel geseli 18.40 Akşama Doğru 22.30 Gece Bülteni ve lngilizce Haberler
23. 10 Opera (8. Briuen I Alberı Herring-1) !Asur Sanatı) 19.20 Tari hten Sayfalar 23. 10 Dünya Eğleniyor

İKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989• 63

 Bir süper-atlet masah Chaplin'in
DÜNYANIN EN BÜYÜK genç adamı alır ve eğitme­ başyapıtı
ATLETİ (WOR L D ' S ye başlar. Katıldığı yarış­ ŞEHİR IŞIKLARI (CITY
GREATEST ATHLETE), malarda şaşırtıcı dereceler L I G H T S ) , Yönet men :
Yönetmen: Robert Schee­ almaya başlar atletimiz . . . Charles Chaplin, Senaryo:
rer, Senaryo: Gerald Gar­ Pazar sabahlarının de­
C . C . , Görüntü: Rollie
diner, Dee Car.uso, Gö­ ğişmez şirketi Walt Dis­
Totheroh, Gordon Pol­
rüntü: Frank Phillips, Mü­ ney'in müthiş özel efekt­
lerle süslenmiş, eğlenceli loc k , Mark Marlott ,
zik: Marvin Hamlisch, Müzik: C . C . , Oyun­
Oyuncular: J ohn Amos, olabilecek bir 'prodüksiyo­ cular: Charles Chaplin,
Jan-Michael Vincent, Tim nu yine. Yer yer maskara­
·

Virginia Cherrill, Harry

Conway , R oscoe Lee lığa da varıyor güldürme Myers, 193 1 ABD yapımı,
Browne, Dayle Haddon, çabaları ve film hileleri; 87 dak. (Siyah-Beyaz/ses­
Howard Cose l l . 1 97 3 ama evin ufaklıkları için siz)
ABD yapımı, 9 3 dak. ideal !
Bir serserinin, ayyaş bir
Jan-Michael Vincent,
Şanssız bir antrenör, 1 970'lerde adını duyurma­ milyonerle dostluğu ve kör
yükselmek için, güçlü bir ya başlayan, ilginç (ve ya­ bir kıza olan aşkı . . . Bu
sporcu bulmak zorundadır, kışıklı) fiziği sayesinde il­ ilişkiler ve şehir yaşamı . . .
ama ne yazık ki, karşısına gi çekmiş, 1 944 doğumlu Kimilerince Chaplin 'in
böyle biri çıkmaz hiç . . . bir Amerikalı oyuncu . başyapıtı bu film. Ustalık
döneminin, en başarılı ŞARLO ÜNLÜ FİLMİNDE.
Antrenörümüz tatil için Filmleri arasında Bite The
Afrika'ya gider ve bir sa­ Bul/et (Kurşunu Isır), ürünlerinden . Duygusal iyi yapıyor, ustalıkla geliş­
fariye katılır. Ve "yerde" Damnation A l/ey (Son bir komedi ya da komik tiriyor ve olanakları böy­
aradığını "gökte" bulur: Destan) ve Dejiance (Mey­ bir dram. Ne olursa olsun, lesine yerinde kullanabili­
Vahşi doğanın göbeğinde dan Okuma) gibileri var. bütün zamanların en iyile­ yorsa" ! Ünlü kuramcı
yaşayan bir süper-atlet. Bu (6 Ağustos Pazar, TV 1) rinden biri ! Andre Bazin'e göre ise,
Ünlü Fransız yönetmen
Şehir lşıkları 'ndan itiba­
Eric Rohmer'e göre, Şehir
Pearl White'm yaşamı lşıkları, Chaplin'in " dile­
ren, Şarlo tipi, "Chaplin'­
in kozası" haline gelmeye
diği anda kahkahaları kes­
başlamıştır ve bu filmin al­
T E H L İ K ELİ YILDIZ meyi" başardığının, tipik
dığı övgülerin aslı, "yö­
(THE PERİLS OF PAU­ bir örneği. Çünkü Chap­
netmenin zekasından çı­
LİNE), Yönetmen: Geor­ l i n , " ka h k ahalarımızı
kan entrikanın, yani film­
ge M arshal l , Senaryo: yönlendirmeyi bilir" ve iş­
deki düğümün duygusal
P . J . Wolfson, Görüntü: te bu yüzden de, "bizleri
gücü ve psikolojik derinli­
Ray Rennahan, Müzik gözyaşlarına boğduğun­
ğidir."
Yönetmeni: Robert Em­ da" ona kızmaya hakkı­
mett Dolan, Oyuncular: mız yoktur. "Hele bunu ( 1 0 Ağustos Perş . , T V 2)
Betty Hutton, John Lund,
Billy de Wolfe, William
Demarest, Constance Col­ Sevmesem Seni, gibi bir
lier, Frank Faylen . . . 1 947 şey), en iyi film şarkısı Os­ oGLUM OGLUM. Fil­
ABD yapımı, 96 dak. GEORGE MARSHALL. car'ına aday olmuştu. min konusunu TRT bülte­
Pearl, bir dikiş atölye­ Sessiz filmlerde oyunculukla 1 89 1 doğumlu George
başladı, 400'e yakın filme ninden aktarıyoruz: " Ko­
sinde çalışmaktadır. Bir Marshall, 1 9 12'de figüran miser Fatma (F.Girik) ra­
gün, yaşlı bir tiyatro sa­ imzasını attı. olarak girip, sonraları yar­ kipleri tarafından öldürül­
natçısı olan Julia ile tanı­ yografisi olma savında, dımcı oyunculuğa yüksel­ mek istenen işadarnı Ek­
şır ve yaşamının akışı de­ ama bu konuda pek başa· diği sinemada, 1 930'lar­ rem'i (E. Bora) ölümden
ğişir. Önce tiyatro, sonra rıh olamıyor. Geriye ka­ dan başlayarak, 400'e ya­ kurtarır. Daha sonra Ek­
da sinema dünyasına girer lan; eski Hollywood gün­ kın film çeken bir yönet­ rem ' le Fatma bir haftalık
ve ünlü bir yıldız olur . . . lerini anlatan, coşkulu, eğ­ men oldu yaşamı boyunca bir tatile çıkarlar. Birlikte
Sessiz film dönemi ' 'se­ lenceli bir müzikal kome­ ve 1 975 'te öldü. geçirdikleri bu tatil dönü­
ri film "lerinin yıldızı Pe­ di. . . Enerjik danslarıyla 1 92 1 doğumlu Betty şü de aniden evlenirler. Bu
arl White'ın öyküsü. İlk Betty Hutton, güzel şarkı­ Hutton da, birçok müzikal evJiliklerinden oğulları
kez 6 yaşındayken sahne­ larıyla Frank Loesse r , komediyle birlikte anılan, olur. Artık Fatma ile Ek­
ye çıkan White, 191 O'larda renkli atmosfer v e emektar 1940-SO'lerin sarışın sahne rem çok mutludurlar. An­
Pauline 'in Serüvenleri, sessiz film oyuncuları . . . ve sinema yıldızıydı . . . cak Ekrem beyin rakipleri
J;laine 'in Keşifleri gibi Ta ki, aptalca finaline ge­ 1 9 1 3 doğumlu John Lund peşlerini bırakmaz ve Ek­
" devam filmleri "nde oy­ lene kadar ! Filmin üzeri­ ise, Broadway'den geçtiği rem Beyin çiftliği yüzün­
namış ve "seriler kraliçe­ ne, aşırı duygusallığın göl­ sinemada yardımcı oyun­ den çıkan bir tartışma so­
si " olarak ün yapmıştı. gesi düşüyor . . . culuk, çok ender olarak da nucunda da Ekrem beyi
1 92 1 'de sinemayı bırakan Filmdeki, Loesser beste­ (önemsiz filmlerde) jönlük öldürürler. Kocasının ölü­
White, 1 938'de ölmüştü. si I Wish I Didn 't Love yapmıştı. mü üzerine bütün işlerin
Bu film, White'ın bi- You So (Keşke Bu Kadar (6 Ağustos Pazar, TV 1)

64 • IKIBINE DO�RU • 6 AGUSTOS 1 989

 yeniden diriltmeye çalışan,
Fransız Devrimi'nden anti-faşizme Müzikte kalite blues temaları taşıyan bir
PİMPERNAL SMITH , Gestapo'yla işbirliği yap­ Bu haftanın Pazar Kon­ rock anlayışının ustaların­
Yönetmen: Leslie Ho­ maya zorlanmaktadır . . . seri 'nde Beethoven'ın Pas­ dan olan; '88 sonlarında
ward, Senaryo: Anatole de Macar kökenli İngiliz toral Senfoni' si var. (6 ölen Roy Orbison'ın, '89
Grunwald, lan Dalrymp­ oyuncu Leslie Howard'ın Ağustos Pazar TV 1) başında yayınlanan The
le, Görüntü: Max Greene, başrolünde oynadığı, Ha­ Sizin Seçtikleriniz adlı Mystery Gir/ albümünden
Müzik: John Greenwood, rold Young'ın yönettiği, programda, Yeni Türkü bir parça: She 's a Mystery
Oyuncular: Leslie Ho­ son çalışmalarından biri to Me. . . Heavy-metal'ci
ward, Mary Morris, Fran­ l 934 yapımı The Scarlet olan Fırtına'yı, Nilüfer de sayılan, ama daha çok
cis L.Sullivan, Hugh Mc Pimpernal'dan yola çıka­ Kayahan bestesi Esmer hard-rock türünden parça­
Dermott, Raymond Hunt­ rak yaptığı bir yönetmen­ Günler'i söylüyor . (6 larıyla tutulan, özgün an­
ley. 1 94 1 İngiltere yapımı, lik denemesi. İ lk film , Ağustos Pazar, TV 1) latımları ve düşünceleriy­
1 04 dak. Fransız Devrimi sırasında,
le de ilgi çeken Bon J ovi
aristokratları giyotinden·
Nazi döneminde, mah­ kurtaran bir İngiliz centil­ grubundan, Born to Be
kum edilen bazı ünlü kişi­ meninin öyküsüydü. Ho­ My Baby. . . Michael Jack­
ler, Almanya dışına kaçı­ ward ise, zaman ve meka­ son'dan, artık "bayatla­
rılmaktadır. Gestapo, bu mış" hale gelen Smooth
nı çağımıza taşımış. Aslı­
işi düzenleyenleri aramaya nın gerisine düşmeyen Criminal. . Bee Gees gru­
başlar . . . Tutuklu bulunan hatta daha çekici hale ge� bundan One. . . Yakışıklı
Polonyalı gazeteci Kos­ tiren bir "yeniden-çev­ Cliff Richard'dan We
lowski 'nin kızı Ludmilla, rim" bu; başlangıç bölüm­ Don 't Talk A nymore . . .
mahkumları kurtaranın, Ve, rock-opera'nın öncü­
leri biraz ağır gelebilir
İngiliz arkeoloji profesörü ama, sonradan nefis sah­ lerinden (A Night at the
Heratio Smith olduğunu neler geliyor! Opera) olan, ama son yıl­
düşünür ve ondan yardım larda eski kalitesinden çok
ister. Çünkü, kendisi de (10 Ağustos Perş., TV 1) CYBILL SHEPHERD. şey yitiren Quenn toplulu­
Kadife sesli sunucu Se­ ğundan I Want it A li. . .
zen Cumhur Önal'ın Unu­ (12 Ağustos Cumartesi,
tulmayanlar programında, TV 1)
Ray Charles, bir Mayfield
bestesi olan Hit The Road
Jack (and don't you come­
back nomore) ' i ; Mavi
Ay 'ın Maddie'si Cybill
Shepherd Stardust Me­
lody'yi, üçüncü intihar de­
nemesinde başarılı olup,
geçen yıl ölen Dalida bir
Madley; Enrico Masias da
Pour toutes ces raisons je
t 'aime'i seslendiriyorlar. CHICK COREA.
(10 Ağustos Perşembe, TV
Armoni programında
1)
Chick Corea konseri var.
Caz Dünyasından prog­
ramında, 1 988 Montreux Henüz 4 yaşındayken yet­
Caz Festivali'nden bölüm­ kin biçimde piyano çalma­
ler yayınlanıyor. (10 Ağus­ ya başlamış, yoğun klasik
tos Perşembe, TV 2) müı;ik eğitimi a l m ı ş ;
l 960' larda dönemin bü­
yük cazcıları (Miles Davis,
Keith Jarrett, Charles
-
Lloyd) ile birlikte çalmış;
başına Fatma geçer. " Bir yamadık adına. Dost mu, l 970'1erin başında, ünlü
kadın komiserin (hem) düşman mı bilinmez. Yu­ basçı Stanley Clarke'la
belki de görevi gereği kur- kandaki fotoğrafa bakar­ kurduğu Return To Fore­
tardığı bir işadamı ile ev- sanız, komiser Fatma'yla ver ile pop-caz'a yönelmiş;
liliğe varan aşk öyküsü . . . biraz samimiler galiba. son 4-5 yıldır ise, pop­
Başrol oyuncularının film- Filmin yönetmeni ise, şim­ caz' dan sıyrılarak, klasik
de gerçek adlarını kullan- dilerde Şişli Belediye Baş­ müzik ile caz arasında
maları . . . filmin ilginçlikle- kanlığı 'nı sürdüren Fatma kaynaşma kurmaya çalı­
rinden. Bir de TRT bülte- Girik'in gerçek sevgilisi ROY ORBISON. şan arayışlara yönelmiş,
nine göre Yılmaz Zafer Memduh Ün . . . Cumarte­ Yine zengin bir Pop­ en büyük caz piyanistlerin­
var başrolde. Ama konu- si günü Türk filmlerinin Vizyon var bu hafta. Tra­ den biri Corea. Kaçırma­
nun içinde bir türlü rastla- klasik seyircisine . . . veling Wilburys grubuyla yın ! (11 Ağustos Cuma,
birlikte l 960'lar müziğini TV 2) O

IKİBİNE DOGRU • 6 AGUSTOS 1 989• 65

 IHI
GENEL İSTEK ÜZE R İNE
Bü ltenden seçmeler
7 Ağustos Pazartesi, TV 1
TV'de Sinema (İnsanlar Yaşadıkça)
KONUSU : Hapisten yeni çıkan
Orhan (C.Arkın) kandırılarak bir
soygun işine karıştırılır. Bundan
sonra olaylar, aleyhine gelişmeye
başlar. Orhan da kendisine bu oyu­
nu oynayan kişilerden intikam al­
mak için çalışır.
* * * düşüncesi işleniyor. Dünyanın çeşit­
8 Ağustos Sah , TV 1
Dizi (Küçük Büyük Bütün Canltlar)
KONUSU: Tristan'ın arkadaşla­
rıyla gittiği dansta sarhoş olup He­
len 'e rezil olan Harriot dostlukları­
nın ilerlemesi üzerine bütün umut­
larını yitirmiştir. Ancak Helen 'in
köpeğinin sakatlanması ilişkilerini
düzeltecektir.
* * *
8 Ağustos Sah, TV 2
Belgesel (Derinliğin Sım)
KONUSU: Kuzey Buz Denizi ve
yöredeki hayvanlar; Kutup Ayısı,
Morslar, Kari bular, çeşitli deniz
66 • İKİSİNE DOGRU • 6 A�USTOS
kuşları, Aysbergler söz konusu ya­
şam ortamında ve doğal çevrede ele
alınmıştır.
* * *
8 Ağustos Salı, TV 2
Belgesel (Zamamn Arşivinden)
KONUSU: Bu bölümde, insanlı­
ğın varoluşundan beri bir tabu ola­
rak gördüğü gökyüzü ve insanı uçuş
li bölgelerinden insanların çeşitli
amaçlar uğruna kendilerini boşluğa
atmaları konularına, bunların ne­
denlerine ve sonuçlarına değiniliyor.
* * * Dizi (Shingen)
9 Ağustos Çarşamba, TV 1
Genç Yüzler Genç Sanatçılar
KONUSU: Gençlerin ilgi duyabi­
lecekleri sanatlar atölyelerinde iş-
leniyor. . *
* * *
1 0 Ağustos Perşembe, TV 2
Gençler Üretiyor
KONUSU: Saip Ertem 'in hazır­
ladığı programın konularından
1 989
Türk Hava Kurumu Model Uçak
Yarışması, TÜBİTAK Proje Yarış­
ması gençleri, M . S . Ü . Devlet Kon­
servatuarı öğrencilerinden Klasik
Müzik, A.Ü.Öğrencilerinden çalış­
malar, M . Ü.G. S . F. deki duvar pa­
nosu . M . S . Ü . Tekstil Bölümü öğ­
rencileriyle söyleşi, M . S . Ü . Devlet
konservatuarı öğrencilerinden Kla­
sik Müzik Trio'su, Ud çalan ve bes­
te yapan bir genç, E.A. Ü. öğrenci­
si ile söyleşi yer alıyor.
* * *
1 2 Ağustos Cumartesi, TV 1
KONUSU: Hırslı Kenşın planlar
yapmaktadır. Imagava'nın karısı
ölünce Şingen'le olan bağları kop­
muştur. Koi Suwa'ya döner. Sano­
e'nin oğlu Şiro'da kör olur.
* *
1 2 Ağustos Cumartesi, TV 1
Süper Turistler
KONUSU: Programa, Almanya,
Fransa ve Türkiye konuk ülke ola­
rak katılıyor. Açılış köyün tanıtımı
ile başlıyor ve havuz oyunlarıyla de­
vam ediyor. Havuz oyunlarında El­
bise Rally, Sörf üzerinde oryantal
ve Limon çıkarma yer alıyor. Show
bölümünde ise; Havuç kesme, Sırt
basketi ve Un içinde boncuk bulma
yer alıyor. Program final ve ödül tö­
renleriyle sona eriyor.
* * *
1 2 Ağustos Cumartesi, TV 2
Dizi (Düşman A ileler)
KONUSU: Keith 'le oğlu arasın­
daki soğukluk sona ermiştir. Ama
Keith kutsuzdur . Çünkü babası ile
Jennifer'i bir arada görmüştür. Ve
bunu annesine bildirir. Bu arada
Libby'nin küçük kızı ne yazık ki öl­
müştür ve acılı günlerinde Mike ona
büyük yakınlık gösterir.
* • *
1 2 Ağustos Cumartesi, TV 2
Dizi (Hayatm Gerçekleri)
KONUSU: Natalie dönem ödevi­
ni hazırlamaktadır . Hazırladığı so­
rulardan yararlanarak arkadaşları­
na ve kendisine birer eş bulmaya ka­
rar verir. Bakalım makinenin bula­
cağı eşler aradıkları erkekler olacak
mıdır?
 Bodrum BAŞKA GÜZELDİR
HOTEL CLUB M İLE

H otel C l u b M

• FV H otel M a na g e m e n t
• Ote l ve C l u b Böl ü m l e r i
• D e n i z , P l aj , Tat h S u H avuzu
De n i z Suyu H avuzu
• Resta u ra nt ve B a r l a r

Res: İstanbul
FV Hotel Management Merkez
Ofis (1) 130 59 59 - 60