“Gemi geometrisi ve katsayılar”

11/22/16 Sevilay CAN

2007-2008 Güz Yarıyılı 1
Gemi İnşaa ve Deniz Yük.Müh.
11/22/16 Sevilay CAN 2
Hull: The structural body of a ship including shell plating, framing, decks and bulkheads.

Afterbody : That portion of a ship’s hull abaft midships.

Forebody: That portion of a ship’s hull forward midships.

Bow : The forward of the ship

Stern : 11/22/16
The after end of the ship Sevilay CAN 3
Port :The left side of the ship when looking forward

Starboard : The right side of the ship when looking forward

Design Waterline (DWL) or Load Waterline (LWL) : The waterline at which the ship will
float when loaded to its designed draught.

11/22/16 Sevilay CAN 4

Forward Perpendicular (FP) : The vertical line at the point of intersection of the LWL and
the forward end of the immersed part of the ship’s hull.
Baş Dikey – Baş kaime – Fore Peak (FP) : Gemi baş bodoslaması ile dizayn su hattının
kesiştikleri noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen düşey doğru

After Perpendicular (AP) : The vertical line at the point of intersection of the LWL and the
centerline of the rudderstock.
Kıç Dikey – Kıç kaime – Aft Peak (AP) : Dümen rodu ekseni ile dizayn su hattının kesiştiği
noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen
11/22/16 düşey
Sevilay doğru
CAN 5
Midships (⊗) : The point midway between the forward and after perpendiculars.
Mastori – Midships (⊗) : Baş ve kıç dikeyler arası uzaklığın ortası

Centerline (CL) : A straight line running from bow to stern, midway between the sides of the
ship. All transverse horizontal dimensions are taken from the centerline.
Orta Simetri Düzlemi – Centreplane (CL) : Gemiyi boyuna yönde sancak ve iskele olarak iki
simetrik parçaya bölen düzlem

11/22/16 Sevilay CAN 6

Baseline (BL) : The horizontal line parallel to the design waterline, which cuts the midship
section at the lowest point of the ship. The vertical heights are usually measured from the
baseline.
Temel Hattı – Kaide Hattı – Baseline (BL) : Gemi boyunca dip kaplaması ile simetri
düzleminin kesiştiği hat. Bu genellikle yatay bir doğru olmakla birlikte balıkçı gemisi veya
romorkör gibi kıçta büyük bir pervane yuvasına sahip olması gereken gemi tiplerinde kıça
eğimli olabilir

11/22/16 Sevilay CAN 7

Midship Section : The transverse section with the largest underwater area. The midship
section is usually halfway between the AP and the FP.

Orta Kesit - Midship Section : Gemi boyunca en büyük alana sahip kesittir. Genellikle bu
kesit gemi ortasında yani mastoride yer alır ancak bazı hallerde daha kıça veya çok daha nadir
olarak başa kaymış olabilir

11/22/16 Sevilay CAN 8

 GEMİ GEOMETRİSİ
Güverte Sehimi – Deck Camber : Gemi ana güvertesi üzerinde bordadan orta simetri
düzlemine doğru ölçülen yükseklik farkıdır. Standard bir değer olarak gemi
genişliğinin 1/50’si alınabilir.

11/22/16 Sevilay CAN 9

Şiyer Hattı – Sheer Line : Gemi ana güverte profilinin orta simetri düzlemi üzerindeki
izdüşümüdür. Şiyerin en düşük noktası genellikle mastoridedir ve özellikle başa doğru şiyer
profili artar. Modern gemilerde şiyer hattı daha nadir olarak kullanılmaktadır .

11/22/16 Sevilay CAN 10

 GEMİ GEOMETRİSİ

11/22/16 Sevilay CAN 11

Tam Boy – Length Overall (LOA): Geminin XOZ düzleminde baş bodoslamadaki en dış
nokta ile kıç bodoslamadaki en dış noktadan geçen dikeyler arasındaki mesafedir
Dikeyler Arası Boy – Length Between Perpendiculars (LBP): Baş ve kıç dikeyler arasındaki
yatay uzaklıktır

Su Hattı Boyu – Length of Waterline (LWL): Geminin dizayn su hattında yüzerken başta ve
kıçta su ile temas eden en uç noktaları arasındaki yatay uzaklıktır

11/22/16 Sevilay CAN 12

 GEMİ GEOMETRİSİ

Batık Boy – Length Overall Submerged (LOS ) : Geminin dizayn su hattı altında
kalan kısmında başta ve kıçta en uç noktalar arasındaki yatay uzaklık olup
yumrubaşlı gemilerde önem kazanan bir boy değeridir.

Paralel Gövde – Parallel Body (LP) : Gemi ortasında orta kesidin hiçbir değişikliğe
uğramadan uzandığı bölgedir.

LP

CL 11/22/16 Sevilay CAN 13 CL

LOS
 GEMİ GEOMETRİSİ

Derinlik – Depth (D) : Gemi ortasında temel hattı ile ana güverte arasındaki düşey
uzaklıktır.

Su Çekimi – Draught (T) : Geminin temel hattı ile yüzdüğü su hattı arasındaki
düşey uzaklıktır. Bu değer trimin mevcut olması durumunda gemi boyunca
değişken olabilir.

Fribord – Freeboard (f) : Gemi ortasında dizayn su hattı ile ana güverte arasındaki
düşey uzaklıktır. Fribord derinlik ile su çekimi arasındaki farka eşittir.

11/22/16 Sevilay CAN 14

 GEMİ GEOMETRİSİ

Kalıp Genişliği – Moulded Breadth (BM ) : Geminin en geniş kesitinde sancak ve

iskele bordalar arasındaki yatay uzaklıktır.

Su Hattı Genişliği – Breadth of Waterline (BWL ) : Geminin yüzdüğü su hattında ve

en geniş kesitinde sancak ve iskele bordalar arasındaki yatay uzaklıktır.

LWL

11/22/16 Sevilay CAN 15

Gemi Hacim Merkezinin Boyuna Konumu (L.C.B ) : Geminin boy doğrultusunda su altı
hacim merkezi veya Archimedes kuvvetlerinin uygulama merkezi olan B noktasının kıç
dikeye AP’ye olan yatay uzaklığıdır.

11/22/16 Sevilay CAN 16

 B

Gemi Hacim Merkezinin Düşey Konumu (KB) : Geminin su altı hacim

merkezinin tabandan yüksekliğidir. Gemiyi yüzdüren Archimedes
kuvvetlerinin bileşke değeri bu noktada etkiler

11/22/16 Sevilay CAN 17

• Deplasman hacmi (∇): Geminin yüzdüğü su hattı altında kalan
gövdesinin hacmidir.
• Deplasman (∆): Deplasman, gemi gövdesinin su içinde işgal ettiği
hacimdeki su ağırlığına eşittir. Yani:
∆=ρ∇
dir. Burada: ρ suyun yoğunluğudur. Yaklaşık hesaplamalarda
ρ =1.025 t/m3 alınır. Hassas hesaplamalarda (gemilerin meyil
deneyi gibi) dansimetre aparatı ile suyun yoğunluğu tespit
edilmelidir. ρ değeri denizlerimizde ortalama olarak aşağıdaki
gibidir.
Karadeniz : ρ = 1.014 t/m3
Marmara : ρ = 1.020 t/m3
Akdeniz : ρ = 1.030 t/m3

11/22/16 Sevilay CAN 18

 GEMİ FORM KATSAYILARI
(NARİNLİK KATSAYILARI)
GEMİ GEOMETRİSİNİN TAM OLARAK TANIMLANABİLMESİ İÇİN BAZI
BOYUTSUZ KATSAYILAR KULLANILIR.

BUNLAR BİR GEMİNİN GERÇEK BOYUTLARINDAN SÖZ ETMEKSİZİN

FORMU HAKKINDA, NARİN GEMİ , DOLGUN GEMİ, GİBİ GENEL
GEOMETRİK ÖZELLİKLERESAHİP GRUPLARA AYRILABİLMESİNİ
SAĞLARLAR.

AYRICA GEMİLERİN DENGE, GÜÇ VE MUKAVEMET İLE DİZAYN

HESAPLARINDA KULLANILIRLAR.

GEMİ FORM KATSAYILARI:

1) BLOK KATSAYISI(CB)
2) ORTA KESİT NARİNLİK KATSAYISI(CM)
3) PRİZMATİK KATSAYISI(CP)
4) SU HATTI NARİNLİK KATSAYISI(Cwp)
5) DÜŞEY PRİZMATİK KATSAYI(CVP)

11/22/16 Sevilay CAN 19

 BLOK KATSAYISI
GEMİNİN SUALTI FORMUNUN DOLGUN YA DA NARİN
OLUŞUNU TANIMLAYABİLMEK İÇİN GEMİNİN SUALTI
HACMİNİN, GEMİ İLE AYNI BOY ,GENİŞLİK VE DRAFTA
SAHİP OLAN BİR DİKDÖRTGEN PRİZMANIN HACMİNE
ORANIDIR.

CB=∇/L.B.d

11/22/16 Sevilay CAN 20

 ORTA KESİT NARİNLİK KATSAYISI
Gemi orta kesitinin dolgunluğu, gemi orta kesit alanının genişliği geminin
o kesitteki genişliğine, yüksekliği o kesitteki draftına eşit bir dikdörtgenin
alanına oranı olarak ifade edilen “orta kesit narinlik katsayısı”
CM ile tanımlanır.

CM=AM/B.d
AM

11/22/16 Sevilay CAN 21

 PRİZMATİK KATSAYISI
Gemi su altı hacminin ,gemi orta kesidi şeklinde sabit taban alanına sahip
boyu gemi boyuna eşit dik prizmanın hacmine oranına
“prizmatik katsayı” denir.

CP= CB/C M VEYA CP=∇ / L. AM

11/22/16 Sevilay CAN 22

 SU HATTI ALAN KATSAYISI
Geminin yüzdüğü su alanının bu su hattındaki gemi genişliği ve boyunun
çarpılmasıyla bulunacak alanına oranına denir.

CWP=AWP / L.B

11/22/16 Sevilay CAN 23

 DÜŞEY PRİZMATİK KATSAYISI
Geminin su altı hacminin ,geminin dizayn su hattı alanına eşit tabanı
olan ,yüksekliği ise gemi draftına eşit bir prizmanın hacmine oranı
“düşey prizmatik katsayı olarak tanımlanır.

CVP= CB/C WP VEYA Cvp=∇ / AWP .T

11/22/16 Sevilay CAN 24

 PROBLEMLER
Örnek1: Aşağıda en kesiti verilen L boyunda bir lastik botun form
katsayılarını bulunuz.

4R

11/22/16 Sevilay CAN 25

 R

4R

11/22/16 Sevilay CAN 26

 PROBLEMLER
Örnek2: Aşağıda en kesiti verilen L boyunda eş kenar üçgen şeklindeki
dubanın form katsayılarını bulunuz.

5m

11/22/16 Sevilay CAN 27

 5m

11/22/16 Sevilay CAN 28

 PROBLEMLER
Örnek3: Aşağıda en kesiti verilen 100m boyunda sabit kesitli dubanın
form katsayılarını bulunuz.

10m

1m
1.5m

11/22/16 Sevilay CAN 29

 10m

1.5m

11/22/16 Sevilay CAN 30

 PROBLEMLER
Örnek4: Su hattı boyu 60m, genişliği 10m, su çekimi 4.5m olan bir geminin
form katsayıları CB=0.52, CM=0.72 ve CWP=0.63 olarak
verilmektedir.Geminin tam ortasına sonradan 15m boyunda bir paralel
gövde eklenmektedir. Su çekiminin değişmediğini varsayarsakyeni form
katsayılarını bulunuz.

11/22/16 Sevilay CAN 31

 PROBLEMLER
Örnek5: Temel geometrik özellikleri aşağıda verilen gemiye ait form
katsayılarını hesaplayınız.

Su hattı boyu LWL 200m

Su hattı genişliği BWL 22m
Su çekimi T 7m
Prizmatik Katsayı CP 0.75
Yüklü su hattı alanı AWP 3500m2
Deplasman tonajı ∆ 23 000t
Deniz suyu yoğunluğu ρ 1.025 t/m3

11/22/16 Sevilay CAN 32

 PROBLEMLER

11/22/16 Sevilay CAN 33

1.Kaimeler arası boy aşağıdakilerden hangisidir?
a)LBA
b)LWL
c)LPB
d)LBP
e)LOA

7.Yük gemilerinde , gemi ortasındaki sehim, B gemi genişliği olmak

üzere ........ dir.
a)B/30
b)B/40
c)B/50
d)B/20
e)B/75

11/22/16 Sevilay CAN 34

8.Güvertenin baş-kıç yönünde yükselen egrisine ......... denir.
a)Öksüz kemere
b)Şiyer
c) Sehim
d)Stralya
e)Fribord

9.Aşagıdaki gemilerden hangisinde sehim bulunmaz?

a)Tanker
b)Yat
c)Balıkçı
d)Buz Kıran
e)Tren Ferisi

11/22/16 Sevilay CAN 35

10.Blok katsayısı CB ,aşağıdakilerden hangisiyle tanımlanır?
LWL = Gemi suhattı boyu, BWL = Mastoride Geminin su hattı
genişliği, T = Draft
a)Geminin sualtında kalan hacminin, gemi ağırlığına oranı
b) Geminin sualtında kalan hacminin, suhattı alanına oranı
c) Geminin sualtında kalan hacminin, boyutları LWL, BWL, T’den oluşan
prizmaya oranı
d) Geminin sualtında kalan hacminin, boyutları LWL, BWL’den oluşan
dikdörtgene oranı
e) Geminin sualtında kalan hacminin, boyutları T, BWL’den oluşan
dikdörtgene oranı

11.Bütün narinlik katsayıları eşit olan bir geminin su hattı altında

kalan formu nasıldır?
a)Üçgen prizma
b)Dikdörtgen prizma
c)Yarım daire
d)Küre
e)Koni

11/22/16 Sevilay CAN 36

12. Orta kesit narinlik katsayısı CM ,aşağıdakilerden hangisiyle tanımlanır?
LWL = Gemi suhattı boyu, BWL = Mastoride Geminin su hattı genişliği, T
= Draft
a)Geminin mastorideki kesit alanının, boyutları BWL ve T olan diktörtgenin
alanına oranı
b) Geminin mastorideki kesit alanının, boyutları LWL ve T olan diktörtgenin
alanına oranı
c) Geminin mastorideki kesit alanının, boyutları BWL ve LWL olan diktörtgenin
alanına oranı
d) Geminin mastorideki kesit alanının, suhattı alanına oranı
e) Geminin mastorideki kesit alanının, su altı hacmine oranı

13. Suhattı alanı narinlik katsayısı CWP ,aşağıdakilerden hangisiyle

tanımlanır?
LWL = Gemi suhattı boyu, BWL = Mastoride Geminin su hattı genişliği, T
= Draft
a) Geminin suhattı alanının, boyutları BWL ve T olan diktörtgenin alanına oranı
b) Geminin suhattı alanının, boyutları LWL ve T olan diktörtgenin alanına oranı
c) Geminin suhattı alanının, boyutları BWL ve LWL olan diktörtgenin alanına
oranı
d) Geminin suhattı alanının, orta kesit alanına oranı
e) Geminin suhattı alanının, su altı hacmine oranı

11/22/16 Sevilay CAN 37

14.Orta kesit narinlik katsayısı hesabında aşağıdakilerden hangisi
kullanılır?
a)Deplasman
b)Gemi ağırlığı
c)Gemi derinliği
d)Gemi boyu
e)Orta kesit alanı

11/22/16 Sevilay CAN 38

18. KG sembolu neyi tanımlamaktadır?
a) Yüzme merkezinin yatay konumu
b) Ağırlık merkezinin yatay konumu
c) Ağırlık merkezinin dikey konumu
d) Sephiye merkezinin dikey konumu
e) Sephiye merkezinin yatay konumu

30-Bir geminin sualtı hacim merkezinin tabandan yüksekliğine ne denir?

a)KG
b)BM
c)KB
d)GM
e)GG1

11/22/16 Sevilay CAN 39

31-Bir geminin boyuna deplasman hacim merkeziaşağıdakilerden
hangisidir?
a)LCF
b)LCG
c)LCB
d)LCC
e)LLF

11/22/16 Sevilay CAN 40

11/22/16 Sevilay CAN 41
11/22/16 Sevilay CAN 42