Joeri Al-Koubaisy BP 2022 2023

EDUCATIEVE BACHELOR SECUNDAIR ONDERWIJS
Bachelorproef
De doorstroom van studenten LSO met een
migratieachtergrond
PROMOTOR JOERI AL-KOUBAISY

RUBEN KELCHTERMANS FRANS/NEDERLANDS
PEDAGOGIE ACADEMIEJAAR 2022-2023
Bachelorproef
Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

migratieachtergrond.
Academiejaar 2022-2023 2
Bachelorproef

Voorwoord
Toeval of niet? Dat is wat er door me heen gaat bij het schrijven van dit voorwoord. Ik had
namelijk eerst een ander onderwerp voor mijn bachelorproef in gedachten, maar toen dit
reeds uitgekozen bleek door een medestudent, viel mijn oog op het ‘verbeteren van de
doorstroom van studenten LSO met een migratieachtergrond’.
Welke invulling je het ook geeft, het onderwerp past me als gegoten. Als 45-jarige zij-
instromer met een migratieachtergrond heeft dit onderzoek me antwoorden gegeven op
vragen die ik me voorheen zelfs nog nooit gesteld had, maar waardoor ik mezelf beter heb
leren kennen en die mijn blik verruimd hebben. Ik zal er mijn onderwijscarrière sterker door
aanvatten en er hopelijk het pad mee helpen effenen voor de studenten met een
migratieachtergrond die mij nog volgen.
Ik ben dan ook dankbaar voor deze kans, mij geboden door PXL Education, een
onderwijsinstelling die zichzelf voortdurend uitdaagt om maatschappelijk relevant te zijn en
die me het gevoel heeft gegeven dat ik als junior-collega echt mijn steentje kan bijdragen.
Ik wil ook graag mijn promotor en lector in de pedagogie meneer Kelchtermans bedanken
voor de geboden ondersteuning van het voorbije jaar. Ik heb van hem de ruimte gekregen
om te groeien tijdens het proces en hij heeft me getriggerd door me, waar nodig, te verwijzen
naar relevante literatuur en experts ter zake.
Experts zoals mevrouw Ramzi, lector in de pedagogie, die me verder heeft geïnspireerd in
mijn onderzoek naar microagressies en die me input heeft gegeven voor de ontwikkeling van
mijn workshop, maar ook ons opleidingshoofd mevrouw Hermans, die met een open geest
mijn kritische vragen over het onderwijsbeleidsplan heeft beantwoord.
Verder ook een warm dankjewel aan mevrouw Leekens, coördinator studentenondersteuning
en diversiteit, voor het aanleveren en mee-analyseren van het benodigde cijfermateriaal en
ook aan mevrouw Brabants, lector Nederlands, voor het welkome taaladvies.
Vanuit externe hoek heb ik ondersteuning gekregen van twee bevlogen mensen. Dankjewel
Arne Carpentier, pedagogische ondersteuner van School zonder Racisme voor het delen
van je presentatie en Wim Stevens, consulent integratie van het Agentschap Integratie en
Inburgering voor het delen van het filmpje over microagressies.
Joeri Al-Koubaisy, 3 juni 2023
Bachelorproef

Inhoudsopgave
Voorwoord .............................................................................................................................. 3
Inhoudsopgave ....................................................................................................................... 4
Inleiding .................................................................................................................................. 6
1 Verkennend onderzoek............................................................................................. 7
1.1 Oriënteren en richten ............................................................................................... 7
1.1.1 Aanleiding voor het onderzoek.................................................................................. 7

1.1.2 Beschrijving van het praktijkprobleem ....................................................................... 7
1.1.3 Het onderzoeksdoel .................................................................................................. 7
1.1.4 Onderzoeksvraag met deelvragen ............................................................................ 8
1.2 Plannen ................................................................................................................... 8
1.2.1 Planningsoverzicht deelvragen en onderzoeksmethoden ......................................... 8
1.3 Verzamelen en analyseren ...................................................................................... 9
1.3.1 Wanneer spreken we van een student met een migratieachtergrond? ...................... 9
1.3.2 Zien we binnen PXL Education verschillen in de doorstroom van studenten LSO met
migratieachtergrond t.o.v. de totale populatie? ...................................................... 13
1.3.3 Wat is de visie van PXL Education over de doorstroom van studenten LSO met een
migratieachtergrond? .............................................................................................. 17
1.3.4 Welke drempels ervaren studenten met een migratieachtergrond tijdens de
opleiding? ............................................................................................................... 23
1.4 Conclusie verkennend onderzoek ...........................................................................29
2 Ontwerpen .............................................................................................................. 31
2.1 Adviezen .................................................................................................................31
2.1.1 Automatisering doorstroomresultaten studenten met een migratieachtergrond ....... 31

2.1.2 Onderzoek naar de verzoening van een breed kansenbeleid met de focus op de
doorstroom van studenten met een migratieachtergrond ........................................ 32
2.1.3 Interculturalisering van het curriculum..................................................................... 34
2.1.4 Invoeren van tijdelijke quota ter diversifiëring van het docentenbestand ................. 35
2.1.5 Toevoegen van het woord ‘diverse’ aan de missieverklaring .................................. 36
Bachelorproef

2.2 Workshop rond impliciete vooroordelen en microagressies ....................................37
2.2.1 Waarom? ................................................................................................................ 37

2.2.2 Hoe? ....................................................................................................................... 39
Conclusie – Besluit ............................................................................................................... 43

Literatuurlijst ......................................................................................................................... 45
Bijlagen ................................................................................................................................ 48
Bachelorproef

Inleiding
Wat kan PXL Education doen om de doorstroom van studenten lerarenopleiding

secundair onderwijs (LSO) met een migratieachtergrond te verbeteren?
Dit is een actuele onderzoeksvraag gezien het nijpende lerarentekort, maar ook omwille van
het steeds diverser wordende Vlaanderen. Superdiverse meerderheid-minderheid steden
zoals Brussel en Antwerpen en ook het dichterbij gelegen Genk, dijen almaar verder uit
binnen onze dichtbevolkte regio. Maar, terwijl de etnische diversiteit in onze maatschappij
almaar toeneemt, lijkt de tijd in het onderwijslandschap stil te staan.
De leraren met een migratieachtergrond zijn in onze middelbare scholen dun gezaaid.
Nochtans zijn ze broodnodig om meer jongeren met een migratieachtergrond te inspireren
tot actief burgerschap. Helaas vinden deze rolmodellen in spe maar moeilijk hun weg naar
de lerarenopleiding en eenmaal gestart, zijn er weinigen die met succes het traject
beëindigen.
Dit onderzoek ambieert dan ook om PXL Education te ondersteunen in haar verlangen om
de doorstroom van studenten met een migratieachtergrond te verbeteren. Het doet dit door
antwoorden te formuleren op volgende deelvragen:
 Wanneer spreken we van een student met een migratieachtergrond?

 Zien we binnen PXL Education verschillen in de doorstroom van studenten LSO met
migratieachtergrond t.o.v. de totale populatie?
 Wat is de visie van PXL Education over de doorstroom van studenten LSO met een
migratieachtergrond?
 Welke drempels ervaren studenten met een migratieachtergrond tijdens de
opleiding?
Om deze vragen te beantwoorden en om tot een goed onderbouwde conclusie te

komen, zal de onderzoeker gebruikmaken van verschillende technieken en concrete
adviezen geven die de lerarenopleiding, los van elkaar of in combinatie, kan volgen om mee
aan de slag te gaan.
Uit een van deze adviezen, namelijk de bestrijding van impliciete vooroordelen en
microagressies, heeft de onderzoeker een workshop gepuurd. Deze is ontwikkeld om
docenten op een laagdrempelige manier bewust te maken van hun eigen vooroordelen en
reikt handvatten aan om microagressies in de klaspraktijk te herkennen en het hoofd te
bieden.
Bachelorproef

1 Verkennend onderzoek
1.1 Oriënteren en richten

1.1.1 Aanleiding voor het onderzoek
De bachelorproef is een verplicht onderdeel van de lerarenopleiding. Uit het aanbod
praktijkproblemen heeft de onderzoeker gekozen voor “De doorstroom van studenten LSO
met een migratieachtergrond”. De onderzoeker voelt een sterke affiniteit met dit onderwerp
en vraagt zich af waarom de doorstroom voor deze studenten niet voor de hand ligt. Hij
hoopt hier tijdens het onderzoek antwoorden op te kunnen vinden om zijn medestudenten
met een migratieachtergrond beter te kunnen begrijpen en om nuttige adviezen te kunnen
leveren aan PXL Education. Dit ten einde meer rolmodellen voor de klas te krijgen ter
ondersteuning van onze superdiverse samenleving.
1.1.2 Beschrijving van het praktijkprobleem

De multiculturele samenleving is een feit en brengt uitdagingen met zich mee. Hoe maken
we van diversiteit een kracht die onze samenleving vooruit stuwt? Dat gebeurt op
onderwijsniveau. Door onze leerlingen al vanaf de schoolbanken voor te bereiden op de
multiculturele samenleving maken we de grootste kans op slagen. Belangrijk hierin zijn
rolmodellen die onze autochtone en allochtone jeugd kunnen inspireren (Hoe maak je werk
van een etnisch divers schoolteam?, 2021).
Maar wat we in de realiteit zien is dat de etnische-culturele ongelijkheid in het onderwijs

alleen maar toeneemt. Het aandeel ‘diversiteit’ op maatschappelijk niveau groeit terwijl we
deze evolutie niet weerspiegeld zien in het lerarenkorps. Dit heeft dan weer een negatieve
invloed op het aantal jongeren dat kiest voor lerarenopleiding en dat uiteindelijk als
leerkracht afstudeert. We kunnen hier spreken van een vicieuze cirkel (Van Peteghem,
2021).
De cijfers bevestigen deze disbalans als we het aandeel leerkrachten met buitenlandse roots
in Vlaanderen (5% waarvan maar 1% met niet-westerse roots) vergelijken met het aandeel
burgers met buitenlandse roots in Vlaanderen (24%) (Hoe maak je werk van een etnisch
divers schoolteam?2021; Nws, z.d.).
1.1.3 Het onderzoeksdoel

De onderzoeker heeft als doel een advies te formuleren aan PXL Education. Dit moet
duidelijke voorstellen bevatten die de opleiding desgewenst kan omzetten in acties om de
doorstroom van studenten LSO met een migratieachtergrond te verbeteren.
Bachelorproef

1.1.4 Onderzoeksvraag met deelvragen
Hoe kan PXL Education de doorstroom van studenten LSO met een migratieachtergrond
verbeteren?
1. Wanneer spreken we van een student met een migratieachtergrond?

2. Zien we binnen PXL Education LSO verschillen in de doorstroom van studenten met
migratieachtergrond t.o.v. studenten zonder een migratieachtergrond?
3. Wat is de visie van PXL Education LSO over de doorstroom van studenten met een
4. Welke drempels ervaren studenten met een migratieachtergrond?
1.2 Plannen
1.2.1 Planningsoverzicht deelvragen en onderzoeksmethoden
Bachelorproef

1.3 Verzamelen en analyseren
1.3.1 Wanneer spreken we van een student met een

Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het belangrijk om een definitie te formuleren van
het begrip “etnisch-culturele minderheid”. Volgens L. Sannen behoren volgende groepen tot
een etnisch-culturele minderheid: allochtonen, vluchtelingen, woonwagenbewoners, mensen
zonder wettig verblijf en de trekkende beroepsbevolking zoals markt- en kermiskramers. Een
minderheid ontstaat als het gevolg van sociale uitsluiting of als het gevolg van het niet
behoren tot de sociaal-culturele dominante meerderheid (Sannen, 2003).
O. Agirdag trekt de twee begrippen uit elkaar en bepaalt eerst het begrip “etniciteit” om
daarna het begrip “cultureel” te formuleren. Agirdag definieert “etniciteit” als: “De
veronderstelde gemeenschappelijke afkomst van een groep mensen.” Verschillende
kenmerken kunnen verwijzen naar deze afkomst zoals origine, moedertaal, religie en ras
(Agirdag, 2020).
Tabel 1: Terminologie voor de verschillende dimensies van etniciteit (Agirdag, 2020)
Meerderheid Minderheid
Nationale Autochtonen/inboorlingen Immigranten/personen met een
origine migratieachtergrond
Moedertaal Nederlandstaligen Anderstaligen/taalminderheden/Franstaligen
Turkstaligen…
Religie Seculier/Christenen Moslims, joden, boeddhisten
Ras Witte mensen Niet-witte mensen/personen van kleur
Het begrip “cultureel” definieert hij als: “Het gedeelde interpretatiekader bij een groep van
mensen waaruit gelijkaardige houdingen en handelingen ontstaan.” (Agirdag, 2020, p. 28)
De twee definities tonen het verband aan tussen beide begrippen waaruit blijkt dat etniciteit
(in al zijn dimensies) een bron kan zijn voor cultuur, maar dat cultuur ruimer is dan etniciteit.
Het gedeelde interpretatiekader kan namelijk ook betrekking hebben tot sociale klasse,
gender, leeftijd et cetera.
Hij verwijst hierom in zijn boek naar “etnisch-culturele minderheden” wanneer
minderheidsgroepen gedefinieerd worden volgens een culturele invulling. (Agirdag, 2020)
Uit de definities blijkt dat het begrip “etnisch-culturele minderheid” zeer ruim is. De
groep mensen die hiervoor in aanmerking kan komen is te heterogeen om relevante data te
bekomen waaruit juiste conclusies kunnen getrokken worden. Daarom is het nodig om de
onderzoeksdoelgroep verder af te bakenen.
Dit kan door het advies van de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR) over de registratie van
kansengroepen in het hoger onderwijs te volgen (Advies over de registratie van
kansengroepen in het hoger onderwijs., 2015). De VLOR heeft dit advies geformuleerd met
de bedoeling de in-en doorstroom van kansengroepen aan het hoger onderwijs beter te
kunnen monitoren. De meeste instellingen hoger onderwijs (waaronder hogeschool PXL)
maken gebruik van het geactualiseerde registratiesysteem van de VLOR en hebben dit
geïntegreerd in hun inschrijftoepassing.
Bachelorproef

Dit wil zeggen dat elke student die zich inschrijft aan een hogeschool enkele velden op het
inschrijvingsformulier moet invullen die toestaan te bepalen of deze student aan een van de
kansengroepen, zoals gedefinieerd door de VLOR, behoort.
Bachelorproef

Figuur 1: Bevragingsformulier kansengroepen (Leekens, 2020)
Bachelorproef

De kansengroep waarop het onderzoek zich zal focussen en die ook PXL Education LSO
beoogt, is de kansengroep studenten met een migratieachtergrond. De VLOR definieert
deze studenten als:
Een student(e) die een hoofdverblijfplaats heeft in België op het moment van
inschrijving/registratie:
 En/of zelf niet over de Belgische nationaliteit beschikt;

 en/of minstens één ouder of minstens twee grootouders heeft die de Belgische
nationaliteit niet bezit(ten) of bezat(en) bij de geboorte;
 En minstens twee jaar secundair onderwijs gevolgd heeft in België. (Advies over
de registratie van kansengroepen in het hoger onderwijs., 2015)
Door de doelgroep op deze manier af te bakenen verloopt het verzamelingsproces

efficiënter en nauwkeuriger.
Bachelorproef

1.3.2 Zien we binnen PXL Education verschillen in de doorstroom van

studenten LSO met migratieachtergrond t.o.v. de totale
populatie?
Op zoek naar significante verschillen tussen beide groepen heeft de onderzoeker contact
opgenomen met de dienst studievoortgang van Hogeschool PXL. De gegevens die werden
aangeleverd in oktober 2022 zijn onvolledig en de absolute aantallen liggen aan de lage
kant. De statistische waarde ervan is daarom relatief en komt niet in aanmerking om harde
conclusies te trekken, maar vertrekkende vanuit de analyse van deze gegevens poneert de
onderzoeker wel enkele hypothesen.
1 Wanneer we tabel 2 ‘Studieduur instroom 2016 - 2020’ analyseren, moeten we

allereerst opmerken dat deze niet volledig is omdat het aantal geslaagde studenten
nog kan stijgen. De reden hiervoor is dat sommige studenten op het moment van het
onderzoek nog maar in hun tweede jaar zitten. Toch is er een duidelijk verschil
merkbaar in het slaagpercentage van studenten zonder een migratieachtergrond ten
opzichte van studenten met een migratieachtergrond. De totalen laten zien dat er
gemiddeld genomen over vijf academiejaren 28,47% studenten zonder een
migratieachtergrond slagen ten opzichte van 12,06% studenten met een
Tabel 2: Studieduur instroom 2016 – 2020 (eigen bewerking van Sofie Leekens, dienst
Studievoortgang PXL 2022)
Totale instroom (inclusief Studenten zonder Studenten met een

migratieachtergrond) migratieachtergrond migratieachtergrond
Acade #nieuw #gesl %gesl #nieuw #gesl %gesl #nieuw #gesl %gesl
miejaar ingesc aagde aagde ingesc aagde aagde ingesc aagde aagde
hreven stude studen hreven stude studen hreven stude studen
student nten ten student nten ten student nten ten
en en en
2016- 328 110 33,53 288 98 34,02 40 12 30,00
2017
2017- 278 98 35,25 244 92 37,70 34 6 17,64
2018
2018- 233 63 27,03 185 56 30,02 48 7 14,58
2019
2019- 264 84 31,18 210 80 38,09 54 4 7,40
2020
2020- 369 22 5,96 288 20 6,94 81 2 2,46
2021
Totaal 1472 377 25,61 1215 346 28,47 257 31 12,06
Bachelorproef

2 In de tabel ‘Studieduur uitstroom 2016 – 2020’ zien we de gemiddelde studieduur en

het gemiddeld percentage studenten dat afstudeert per academiejaar. Ook hier is het
belangrijk om op te merken dat deze cijfers nog niet volledig zijn omdat er nog
studenten moeten afstuderen. De cijfers bevestigen dat de gemiddelde student
afstudeert na drie jaar. Bij studenten met een migratieachtergrond zien we dat er
evenveel studenten afstuderen na drie jaar als na vier jaar. Dit maakt dat zij er bijna
vijf maanden langer over doen (0,4j) wat ongeveer overeenkomt met één semester
achterstand ten opzichte van studenten zonder migratieachtergrond.
Tabel 3: Studieduur uitstroom 2016 – 2020 (eigen bewerking van Sofie Leekens, dienst
Studievoortgang 2022b)
Studieduur Na 1 Na 2 Na 3 Na 4 jaar Na 5 jaar Na 6 jaar of

jaar jaar jaar meer
TOT 3,7 jaar 3,30% 7,72% 37,5% 29,96% 15,07% 6,43%
MA 4,1 jaar 1,44% 7,2% 31,88 31,88% 14,49% 13,04%
3 Opvallend meer leerlingen met een migratieachtergrond die de opleiding LSO

aanvatten (+5%) komen uit het BSO terwijl de percentages voor de ASO-instromers
en TSO-instromers vrijwel gelijk zijn. Dit zou erop kunnen wijzen dat het profiel van
de studenten met een migratieachtergrond (MA) die uit het BSO komen, verschilt ten
opzichte van dat van de studenten zonder migratieachtergrond (ZMA). De grafiek
'Studierendement per vooropleiding' bevestigt dit.
inschrijving per vooropleiding

60%
48% 48% 49%

50%
40%
35% 35% 34%
30%
20%
12%
10% 8% 7%
6% 6%
4% 4% 2% 3%
0%
aso tso bso kso rest
TOT ZMA MA
Figuur 2: Inschrijvingen per vooropleiding (eigen bewerking van Sofie Leekens, dienst
studievoortgang 2022a)
Bachelorproef

4 Deze grafiek toont aan dat BSO de enige vooropleiding is waarvan het
studierendement (het aantal behaalde studiepunten ten opzichte van het aantal te
behalen studiepunten per academiejaar) hoger ligt voor studenten met een
migratieachtergrond (MA). Dit doet opnieuw vragen rijzen over het profiel van deze
studenten.
Een hypothese is dat ze het slachtoffer zijn van het watervalsysteem. Unia, het
interfederale gelijkekansencentrum, zegt hierover dat de keuze voor een beroepsrichting
zelden een positieve keuze is, maar vaak het gevolg is van een B-attest. Om niet te blijven
zitten, krijgen jongeren met een migratieachtergrond het advies om voor een lagere
richting te kiezen, die daarom niet noodzakelijk aanleunt bij hun interesses en talenten.
Onderzoek toont aan dat waar 50% van de meisjes van Belgische afkomst een ASO-
richting volgt, dit alleen het geval is voor 30% van de meisjes van Noord-Afrikaanse
afkomst en maar voor 16% van de meisjes van Turkse afkomst. Ook bij jongens bestaat er
een oververtegenwoordiging in het beroepsonderwijs. (Unia, Interfederaal
Gelijkekansencentrum, 2018)
studierendement per vooropleiding

90% 85%
81% 78%
80% 75%
72% 70% 69%
68%
70%
60%
52%
48%
50%
POP
40%
MA
30%
20%
10%
0%
ASO TSO BSO KSO REST
R% R% R% R% R%
Figuur 3: Studierendement per vooropleiding (eigen bewerking van Sofie Leekens, dienst
Studievoortgang 2022d)
Bachelorproef

5 Ten slotte is er nog een duidelijk verschil merkbaar in het studierendement tussen de
totale populatie studenten (74,90%), de studenten met een migratieachtergrond
(68,57%) en de studenten met een migratieachtergrond die niet uit de EU komen
(63,13%).
Tabel 4: Studierendement en aandeel studenten met een migratieachtergrond (eigen

Bewerking van Sofie Leekens, dienst studievoortgang 2020)
Academiejaar TOT MA MA-EU

2016-2017 84,37% 71,00% 62,21%
2017-2018 81,05% 73,55% 71,99%
2018-2019 63,89% 60,23% 54,78%
2019-2020 72,84% 68,53% 63,04%
2020-2021 80,26% 69,53% 63,64%
Gemiddelde 74,90% 68,57% 63,13%
De bovenstaande cijfers bevestigen dat er verschillen zijn in de doorstroom van studenten

met en zonder migratieachtergrond. De grootste afwijkingen zitten in het slaagpercentage (-
16,41%) de studieduur (+0,4 jaar) en het studierendement (-6,33% en -11,77%). Een
kleinere afwijking (+4%) vinden we terug in het slaagpercentage per vooropleiding waarin het
opvalt dat de studenten met een migratieachtergrond die uit het BSO komen een hoger
slaagpercentage hebben dan de studenten zonder migratieachtergrond.
Bachelorproef

1.3.3 Wat is de visie van PXL Education over de doorstroom van

studenten LSO met een migratieachtergrond?
“Our ability to reach unity in diversity will be the beauty and the test of our civilisation”. Deze
quote van Gandhi, hét icoon van geweldloos verzet van de twintigste eeuw, onderstreept niet
alleen het belang van de superdiverse samenleving, maar ze illustreert ook hoe belangrijk
het is om een visie te hebben op de toekomst.
Moderne organisaties formuleren tegenwoordig een (strategische) visie om hun leden,

medewerkers, volgers, of in het geval van een hogeschool, hun studenten, te inspireren.
Deze visie is het morele kompas dat de richting van haar normen en waarden aanwijst. Ze
schetst een na te streven beeld van de toekomst waar ze als organisatie voor ijvert. We
vinden haar samen met de missie en de langetermijndoelen terug in de beleidsnota. (2.1 Het
belang van je missie & visie, z.d.)
Figuur 4: missie-visie-strategiepiramide (2.1 Het belang van je missie & visie, z.d.)
Als PXL Education LSO diepgaand en op lange termijn de doorstroom van studenten met
een migratieachtergrond wil verbeteren moet dit streven idealiter terug te vinden zijn in de
beleidsnota die de missie, de visie en de doelen van de opleiding omvat.
Om die reden heeft de onderzoeker het beleidsplan “Beleidsplan 2021 – 2026” gegrasduind
op zoek naar concrete doelen, acties en streefcijfers ter verhoging van de doorstroom van
studenten met een migratieachtergrond, met de focus op hoofdstuk 2: “Educatieve Bachelor
Secundair Onderwijs”.
Bachelorproef

Figuur 5: inhoudsopgave beleidsplan (Hogeschool PXL, z.d.)
Hoewel er in de missieverklaring geen concrete acties zijn opgenomen formuleert ze het

verlangen om maatschappelijk relevant te zijn als één van haar bestaansredenen.
Figuur 6: missieverklaring (Hogeschool PXL, z.d.)
Bachelorproef

De noemer “meesterschap” verduidelijkt dit verlangen en ondersteunt de visie van een

lerarenprofiel dat maatschappelijke verantwoordelijkheid draagt en leerlingen introduceert in
de superdiverse samenleving. De visie op de opleiding sluit hierbij aan door te focussen op
onder andere inzetbaarheid in diezelfde superdiverse samenleving.
Figuur 7: profiel van de PXL-leerkracht en visie op de Educatieve Bachelor Secundair

Onderwijs (Hogeschool PXL, z.d.)
Hoewel PXL Education zich duidelijk profileert als een organisatie die diversiteit omarmt,
vermeldt ze in het hoofdstuk 2.3 “Onderwijsconcept” dat ze zich onthoudt van een
doelgroepenbeleid en bewust kiest voor een inclusieve aanpak. Gevraagd naar de reden
voor deze aanpak beaamt het opleidingshoofd dat ze gestoeld is op de UDL-gedachte
(Universal Design of Learning) die vanuit het ontwerp van het curriculum met zo veel
mogelijk vormen van diversiteit rekening houdt enerzijds en de stigmatisering van
kansengroepen wil tegengaan anderzijds. (Hermans, 2022, 22 november – persoonlijke
communicatie)
Verderop in de beleidsnota onder hoofdstuk 2.4 “Kritische reflectie” zijn er aanbevelingen

van de commissie voor de kwaliteitstoets 2 (KT2) waarvan aanbeveling 9 luidt: “De opleiding
moet zelf een diversiteitsbeleid voeren en haar PR-beleid daarop afstemmen zodat de
opleiding meer studenten met een allochtone achtergrond aantrekt.” (Hogeschool PXL, z.d).
Drie van de vijftien aanbevelingen, waaronder aanbeveling 9 , komen niet in aanmerking als
verbeterpunt door een gebrek aan consensus en omdat de wens voor een brede kijk op
diversiteit blijft bestaan, dus niet alleen gericht op studenten met een migratieachtergrond.
Een tweede instrument ter kritische reflectie is de SWOT-analyse die op zoek gaat naar
interne sterktes (Strenghts) en zwaktes (Weaknesses) en naar externe kansen
(Opportunities) en bedreigingen (Threats). PXL Education LSO heeft hierbij volgende interne
zwakte geïdentificeerd : “De doorstroom en het diplomarendement liggen lager dan in de
andere opleidingen binnen de hogeschool en ook lager dan het Vlaamse gemiddelde."
De opleiding concludeert uit de kritische reflectie en uit de kengetallen van tabel 5 dat ze
moet streven naar een betere doorstroom en een beter diplomarendement voor alle
studenten. Ze vergelijkt hiervoor de kolom LSO met de kolom PXL PBa (de hele hogeschool)
Bachelorproef

en streeft er in eerste instantie naar om op gelijke hoogte te komen. (Hermans, 2022, 22

november – persoonlijke communicatie)
Tabel 5: kengetallen (Hogeschool PXL, z.d.)
De focus op een betere doorstroom en een beter diplomarendement voor alle studenten zou
ook een positieve invloed kunnen hebben op de studenten met een migratieachtergrond.
Hoe deze focus er dan praktisch zou moeten uitzien, zou moeten beschreven staan in
hoofdstuk 2.5 “Doelen van de opleiding”.
Onder beleidsdoel 4, OD 4.2 en 4.3 van dat hoofdstuk, staan de operationele doelstellingen
beschreven die gebaseerd zijn op de output-indicatoren : studie-en diplomarendement,
studieduur en drop-out. Een opwaartse trend van deze indicatoren of kengetallen verbetert
ook de doorstroom van de studenten LSO, die lager ligt dan het gemiddelde van de
hogeschool. (Hogeschool PXL, z.d.)
Zoals te verwachten, gezien de UDL-insteek van de beleidsnota, zijn er geen doelstellingen

terug te vinden met een focus op de doorstroom van studenten met een migratieachtergrond.
Opvallend is dat er in dit hoofdstuk geen Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) terug te
vinden zijn. Dit bemoeilijkt de opvolging van de operationele doelstellingen, die meer kans op
slagen hebben wanneer ze SMART (Specifiek, Meetbaar, Aanvaardbaar, Realiseerbaar,
Tijdsgebonden) geformuleerd zijn. Het streefcijfer en de tijdspanne ontbreken, hoewel er een
korte termijn, middellange termijn en lange termijn bepaald zijn in de vorm van grijs getinte
markeringen in de acties.
Bachelorproef

Figuur 8: operationele doelstellingen 4.2 (Hogeschool PXL, z.d.)
Bachelorproef

Op zoek naar KPI’s vindt de onderzoeker in bijlage 2 “Beleidsdoelen en EBSO en EGSO-

met inbegrip van acties en indicatoren” één concretere indicator ter verbetering van de
doorstroom “Het studierendement stijgt ten opzichte van de gehele populatie.” (Hogeschool
PXL, z.d.). Maar het is niet duidelijk aan welke actie van OD 4.2 deze indicator gekoppeld is,
noch is het duidelijk hoeveel de stijging van het studierendement zou moeten bedragen en
op welke termijn. Voor OD 4.3, die de verhoging van het diplomarendement beoogt, geldt
dezelfde opmerking.
Gevraagd naar deze KPI’s bevestigt het opleidingshoofd dat de eerste bezorgdheid is om op
gelijke hoogte te komen van de hogeschool en dat de trend hiervoor de graadmeter is.
Zolang deze stijgende is, is er geen bijkomende actie nodig (Hermans, 2022, 22 november –
persoonlijke communicatie). Nochtans vermeldt de beleidsnota specifiek onder 4.2 “Planning
en prioriteiten”, dat het zaak is de indicatoren goed op te volgen om gerichte acties te
kunnen ondernemen.
Het nauwkeurig napluizen van het beleidsplan heeft een genuanceerd beeld
opgeleverd over de visie op de doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond. Vanuit een breed kansenbeleid staat de opleiding ervoor open
en past het in de visie om de doorstroom van studenten met een migratieachtergrond
te verbeteren, maar de vraag is of dit voldoende zal zijn, gezien de wijde focus en de
ontbrekende kritische prestatie indicatoren.
Bachelorproef

1.3.4 Welke drempels ervaren studenten met een migratieachtergrond

tijdens de opleiding?
Met het oog op het formuleren van adviezen aan Hogeschool PXL LSO heeft de
onderzoeker meerdere bronnen met elkaar vergeleken om de meest voorkomende drempels
die studenten met een migratieachtergrond ervaren, in kaart te brengen.
Tabel 6 : Drempels in de lerarenopleiding (eigen bewerking van Arteveldehogeschool et al.,

2003; Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL, 2021; Buiten de krijtlijnen, 2022)
Student Omgeving Hogeschool

Negatief zelfbeeld Gebrekkige Ontbreken van een
studieomstandigheden intercultureel curriculum
Academisch taalgebruik Discriminatie bij het vinden Te weinig diversiteit in het
van een stageplaats docententeam
Sense of belonging
Subtiel racisme en
microagressies
De drempels situeren zich op drie niveaus: op het niveau van de student, op dat van de
omgeving en op dat van de hogeschool, maar dit betekent niet dat ze elkaar niet kunnen
beïnvloeden: een student met een migratieachtergrond die met een laag zelfbeeld worstelt,
ziet dit beeld mogelijk versterkt door een overwegend blank docententeam. Hoewel er dus
sprake is van onderlinge beïnvloeding zal de onderzoeker de eerste twee niveaus maar kort
toelichten om dan dieper in te gaan op de drempels op hogeschoolniveau.
Negatief zelfbeeld
Door een jarenlange cumulatie van negatieve ervaringen tijdens de schoolcarrière is er bij
studenten met een migratieachtergrond vaak sprake van internalisering waardoor ze het
gevoel krijgen dat er iets mis is met hen. Dit gevoel vergroot wanneer kleur ontbreekt op de
campus (Tsjolak, 2022).
Academisch taalgebruik
Ook de overschakeling van middelbaar naar academisch niveau kan een drempel vormen.
Studenten die uit een vooropleiding TSO of BSO komen, kunnen het abstracte jargon van
een hogeschoolopleiding als problematisch ervaren. De schrijf-en spreekopdrachten vormen
dan een ware uitdaging, zeker voor studenten met Nederlands als tweede taal
(Arteveldehogeschool et al., 2003).
Gebrekkige studieomstandigheden
Het feit dat studenten met een migratieachtergrond vaak een lagere socio-economische
status hebben dan autochtone studenten, verklaart dat gebrekkige omgevingsfactoren zoals
het gebrek aan een eigen kamer om te studeren, of een tekort aan financiële middelen voor
de aankoop van een laptop bijvoorbeeld, de studieloopbaan kunnen bemoeilijken (Agirdag,
2020; Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL, 2021).
Bachelorproef

Discriminatie bij het vinden van een stageplaats
Van een andere orde, maar daarom geen kleiner obstakel, zijn vooroordelen en
discriminaties die studenten met een migratieachtergrond ervaren tijdens hun zoektocht naar
een stageplaats of bij de uitvoering van hun stage. De ervaringen variëren van
microkwetsingen of onbegrip van de stageplaats tijdens de ramadan, tot de weigering van
studentes met een hoofddoek. Vooral het laatste blijkt een hinderpaal te zijn voor de
instroom en de doorstroom van studentes met een migratieachtergrond (Buiten de krijtlijnen,
2022).
Ontbreken van een intercultureel curriculum en schoolbeleid
Bij deze eerste drempel op hogeschoolniveau gaat de aandacht meestal naar de

leerinhouden (Arteveldehogeschool et al., 2003; Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL,
2021) zoals bijvoorbeeld afbeeldingen van allochtonen in de handboeken, maar volgens
Agirdag (2020) is toelichten van kennisconstructie (leerinhouden zijn ook gekleurd zoals
bijvoorbeeld de Westerse voorstelling van de wereldkaart met een proportioneel veel te
kleine afbeelding van het Afrikaanse continent), terugdringen van vooroordelen (leerlingen
met verschillende etnische achtergronden laten samenwerken), streven naar een pedagogie
van gelijkheid (bijvoorbeeld taalondersteuning) en empoweren van de schoolcultuur
(bijvoorbeeld meer diversiteit in het schoolbestuur en lerarenteam) ook noodzakelijk
(Agirdag, 2020).
De impact van de verschillende soorten curricula werd reeds uitvoerig onderzocht op het
secundair onderwijsniveau waarbij waardevolle inzichten mogelijks kunnen getransponeerd
worden naar het hoger onderwijs. “School zonder racisme” werkte hiervoor nauwgezet
samen met gerenommeerde diversiteitsspecialisten waaronder Orhan Agirdag van de KU
Leuven en de Universiteit van Amsterdam.
Het collectief ontwikkelde een wetenschappelijk discours in verstaanbare taal waarmee

pedagogische ondersteuners van de “School zonder racisme” verschillende
onderwijsinstellingen bezoeken om te ze informeren over de positieve impact van een
intercultureel curriculum en om een lans te breken voor een interculturele transitie op vlak
van beroepshouding, leerinhouden en didactiek (Van Kleurenblind Naar Intercultureel., n.d.)
De belangrijkste vaststelling van het onderzoek is dat scholen met oog voor diversiteit de
prestatiekloof tussen leerlingen doen krimpen. Deze verschillen in de leerresultaten tussen
leerlingen met en zonder migratieachtergrond hebben vooral betrekking op wiskunde en
begrijpend lezen.
De onderzoekers identificeerden drie heersende ideologieën in de Vlaamse scholen :

assimilationistisch, kleurenblind en intercultureel. Terwijl assimilatiescholen enkel de
Vlaamse cultuur erkennen, weren kleurenblinde scholen alle vormen van cultuur en religie.
Interculturele scholen daarentegen omarmen alle culturele en religieuze verschillen en
erkennen daarmee de leerlingen in hun verschillende identiteiten. Dit laatste heeft een
zodanig positief effect op het welbevinden van leerlingen dat het de prestatiekloof tussen
leerlingen met 10% kan doen krimpen. (Van Kleurenblind Naar Intercultureel., n.d.)
Bachelorproef

Figuur 11: (Van Kleurenblind Naar Intercultureel., n.d.)
Ook recenter onderzoek van het “Center for social and cultural psychology” van de KU
Leuven benadrukt de nood om toekomstige leraren beter voor te bereiden op een
superdiverse onderwijspraktijk. In hun poging om een nieuw model te ontwikkelen dat de
etno-culturele diversiteitskennis van toekomstige leraren peilt, boekstaafden de
wetenschappers zes Vlaamse lerarenopleidingen om te concluderen dat het kennisniveau
over etno-culturele diversiteit bedroevend laag was en dat er significante verschillen zijn
tussen de verschillende onderwijsinstellingen. Ze besluiten hun studie met de aanbeveling
dat de opleidingen diepgaande hervormingen moeten doorvoeren om het kennispeil van de
studenten op een aanvaardbaar niveau te brengen (Dursun et al., 2021).
Bijzonder aan het onderzoek is dat het niet op zoek gaat naar attitudes ten opzichte van
etno-culturele diversiteit, maar baanbrekend werk verricht in het onderzoek naar de kennis
er over. Kennis die de onderzoekers definiëren als Diversity Pedagogical Content knowledge
oftewel DivePACK. Deze nieuwe focus vertrekt vanuit het standpunt dat de traditionele
mix van pedagogie en vakexpertise niet meer toereikend is voor de vorming van de
hedendaagse leraar. Een nieuw, noodzakelijk ingrediënt in het recept is nodig. Namelijk de
kennis over etno-culturele diversiteit. Waar deze drie velden elkaar overlappen, spreken de
onderzoekers van DivePACK (Dursun et al., 2021).
Bachelorproef

Figuur 12: (Dursun et al., 2021)
Te weinig diversiteit in het docententeam
De volgende drempel op schoolniveau is een tekort aan rolmodellen voor studenten met een
migratieachtergrond. Het raakt aan de essentie van het onderzoek waarvan het uitgangspunt
is dat we de superdiversiteit van onze samenleving niet weerspiegeld zien in het onderwijs.
Uit de bevraging van Hogeschool Vives (2021) komt naar voor dat studenten dit gebrek aan
etnisch-culturele diversiteit in het docententeam zien als een gemiste kans. Docenten met
een migratieachtergrond zouden kunnen dienen als rolmodellen, beter in staat om studenten
met een migratieachtergrond te begrijpen en te bereiken en zouden zelfs ter “dekolonisatie
van het curriculum kunnen dienen.
Zoals een respondent het treffend wist te verwoorden: “momenteel zijn alleen de
poetsvrouwen allochtonen” (Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL, 2021).
Sense of belonging
De “sense of belonging” of het zich verbonden voelen met de hogeschool staat voor
studenten met een migratieachtergrond vaak op een laag pitje. Tot de vaststelling komen dat
er weinig of soms zelfs geen andere studenten van kleur in de lerarenopleiding zitten kan
leiden tot sociaal isolement en gevoelens van eenzaamheid (Arteveldehogeschool et al.,
2003; Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL, 2021).
Bachelorproef

Subtiel racisme en microagressies
Maar een van de meest problematische en complexe drempels is racisme. Problematisch

omdat het institutioneel is, studenten met een migratieachtergrond ervaren vaak al sinds de
kleuterklas dat hun identiteit gereduceerd wordt tot hun etniciteit. Complex omdat er een heel
spectrum van racisme bestaat, gaande van onversneden rassenhaat tot subtiele, soms
goedbedoelde microkwetsingen. Op de hogescholen ervaren studenten met een
migratieachtergrond vooral deze laatste, impliciete vorm van racisme die bestaat uit
stereotypering, vooroordelen, lagere verwachtingen en discriminatie (Buiten de krijtlijnen,
2022).
Stereotypering of de veralgemening van karakteristieken van groepen hoeft niet altijd

negatief te zijn, maar is dat meestal wel als het over etnische minderheidsgroepen gaat. Een
stereotype dat sterk leeft in het Vlaamse onderwijs is dat leerlingen en studenten met een
migratieachtergrond een taalachterstand hebben en hierdoor minder presteren op school.
Het probleem met stereotypering is dat ze een duidelijk effect hebben op de cognitieve
prestaties van wie er zich mee geconfronteerd ziet. De Stereotype Threat Theory van Steele
en Aaronson (1995) verklaart dat negatieve stereotypering faalangst triggert en de cognitieve
prestaties van studenten blokkeert met ondermaatse prestaties tot gevolg. Dit bevestigt de
bestaande stereotypering en leidt tot een vicieuze cirkel van faalangst en onderpresteren
(Agirdag, 2020).
Vooroordelen zijn, anders dan stereotypen, attitudes die het gedrag sturen van mensen
tegenover de leden van (andere) sociale groepen. In het onderwijs leiden vooroordelen of
“prejudices”/ “biases” tot een negatieve invloed op de verwachtingen van leraren ten opzichte
van personen met een migratieachtergrond. Dit heeft nefaste gevolgen voor de prestaties
want leidt tot een fenomeen dat de selffulfilling prophecy heet: lage verwachtingen
resulteren in lage prestaties. Hier tegenover staat het pygmalioneffect dat de positieve
invloed van hoge verwachtingen van de leerkracht of docent op de onderwijsprestaties van
leerlingen en studenten beschrijft (Agirdag, 2020).
Zowel in de podcast van Buiten de Krijtlijnen (Buiten de krijtlijnen, 2022) als in de bevraging
georganiseerd door de onderzoeker (Resonantiegesprek, 2022, 29 november – persoonlijke
communicatie) beschrijven studenten met een migratieachtergrond hoe de lage
verwachtingen van hun docent hen het gevoel geven dat ze zich harder moeten bewijzen
dan hun autochtone medestudenten.
Terwijl de voorgaande vormen van racisme (stereotyperingen, vooroordelen, lagere

verwachtingen) gaan over wat mensen denken, beïnvloeden ze uiteindelijk ook het handelen
van diezelfde mensen. In dat geval spreken we over discriminatie (Agirdag, 2020).
Etnische discriminatie in het onderwijs kan gaan over een reducering van de kans tot
toelating van de gewenste school, een hogere frequentie van terechtwijzingen of straffen in
vergelijking met witte leerlingen tot zelfs een grotere doorverwijzing naar de B-stroom van
leerlingen met een migratieachtergrond ten opzichte van autochtone leerlingen die even
intelligent zijn (Agirdag, 2020).
Bachelorproef

Figuur 9 illustreert hoe institutioneel racisme verschillende vormen kan aannemen in de

onderwijscontext met ongelijke schoolprestaties tot gevolg. De drie lagen tandwielen die op
elkaar inwerken tonen aan hoe complex de problematiek is.
Figuur 9: Het rad van ongelijkheid (Agirdag, 2020)
Microagressies, ook wel microkwetsingen genoemd omdat ze niet intentioneel zijn, kunnen
ondergebracht worden onder (impliciete) vooroordelen en verdienen extra aandacht omdat
ze een goed voorbeeld zijn van een sluipend, moeilijk te vatten racisme. Het zijn kleine
opmerkingen waarvan het dagelijks karakter na verloop van tijd een steeds grotere
impact heeft op mensen met een andere etniciteit. Het eerder beschreven proces van
internalisering bijvoorbeeld heeft een invloed op het zelfbeeld van de student waardoor die
aan zichzelf kan gaan twijfelen, maar het is ook een belangrijke stressfactor. Bij elke
microkwetsing moet de student zich afvragen hoe hij of zij zal reageren. Is het de moeite
waard om er iets van te zeggen? Zal het een verschil maken? En wat met de
machtsverhouding tussen een student en een docent? Zal het een invloed hebben op de
slaagkansen als de student er wat van zegt? Het belang van microkwetsingen op het
welzijn van de student met een migratieachtergrond is niet te onderschatten. (De
Microkwetsingen Van Dagelijks Racisme, n.d.).
Bachelorproef

1.4 Conclusie verkennend onderzoek
Nu het antwoord op de deelvragen gevonden is, is een conclusie van het verkennend
onderzoek aan de orde.
Deelvraag 1: Welke parameters bepalen of een student tot een etnisch-culturele

minderheid behoort?
PXL Education gebruikt hiervoor de definitie van de VLOR.
Uit dit deel van het onderzoek blijkt dat er nog opportuniteiten liggen in de registratie van
studenten met een migratieachtergrond. Die verloopt via een digitaal inschrijvingsformulier
waarvan niet alle velden verplicht zijn en is dus onvolledig.
Deelvraag 2: Zien we binnen PXL Education LSO verschillen in de doorstroom van

studenten met migratieachtergrond t.o.v. de totale populatie?
Na analyse van de cijfers van de dienst studievoortgang kan de onderzoeker besluiten dat er
een significant verschil is tussen de doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond en de doorstroom van studenten zonder migratieachtergrond. De
cijfers die aangeleverd zijn door de dienst studievoortgang ,vertonen na analyse dat
studenten met een migratieachtergrond gemiddeld een lager slaagpercentage hebben (-
16,41%), een langere studieduur doorlopen (+0,4 jaar) en een lager studierendement
realiseren (-6,33% MA, -11,77% MA-EU). Er is dus sprake van een prestatiekloof in de
lerarenopleiding.
Ook de verzameling, analyse en rapportering van de verschillen in de doorstroom tussen

studenten met en zonder migratieachtergrond verloopt momenteel niet geautomatiseerd en
vraagt dus veel manuele dataverwerking met een groter risico op fouten tot gevolg.
Deelvraag 3: Wat is de visie van PXL LSO over de doorstroom van studenten met een
Het onderzoek naar de visie van PXL Education legt een contradictie bloot: enerzijds is er
de expliciete voorkeur om vanuit de UDL-gedachte geen enkele kansengroep te
bevoordelen, anderzijds is er het verlangen om de kloof te dichten tussen studenten met
en zonder migratieachtergrond.
Het onderzoek toont aan dat bepaalde keuzes deze kloof versneld kunnen dichten. Een
diverser docententeam bijvoorbeeld, om studenten van kleur rolmodellen te bieden kan
een positieve impact hebben. (Arteveldehogeschool et al., 2003; Hogeschool Vives &
Hogeschool UCLL, 2021). Quota zouden een (tijdelijke) oplossing kunnen zijn, maar gaan
lijnrecht in tegen de visie van PXL Education.
Bachelorproef

Deelvraag 4: Welke drempels ervaren studenten met een migratieachtergrond tijdens

de opleiding?
Als laatste blijkt uit de synthese van verschillende onderzoeken (Tabel 6 : Drempels in de
lerarenopleiding) dat studenten met een migratieachtergrond van verschillende hogescholen
dezelfde drempels ervaren. De onderzoeker maakt een onderscheid tussen persoonlijke
drempels, omgevingsdrempels en drempels op de hogeschool zelf. Daar waar de
hogeschool op de eerste twee soorten drempels eerder een indirecte impact heeft, heeft ze
op de laatste soort wel een directe impact.
Hier liggen de opportuniteiten in een geïnterculturaliseerd curriculum, een diverser

docententeam en in een groter ‘thuisgevoel’ voor de studenten met een
migratieachtergrond. De onderzoeker zal focussen op de (h)erkenning en bestrijding van
subtiel racisme in de vorm van microagressies.
Bachelorproef

2 Ontwerpen
Nu de doorstroom van de studenten LSO met een migratieachtergrond grondig tegen het
licht gehouden werd, is het tijd om de nodige adviezen te formuleren aan PXL Education.
De onderzoeker doet dit door verder te borduren op de eerder gemaakte conclusies en
geïdentificeerde drempels uit tabel 6 : Drempels in de lerarenopleiding. Zijn advies zal
bestaan uit twee delen : enerzijds is er een reeks aanbevelingen die tot verder onderzoek
uitnodigt, anderzijds komt de onderzoeker zelf met een workshop over microagressies om de
lerarenopleiding reeds concreet te ondersteunen.
2.1 Adviezen
2.1.1 Automatisering doorstroomresultaten studenten met een

migratieachtergrond
Voor dit eerste advies refereert de onderzoeker naar de opgedane ervaringen tijdens de
zoektocht naar geschikt cijfermateriaal. Zowel in de registratie van studenten met een
migratieachtergrond als in het monitoren van hun doorstroomresultaten liggen volgens de
onderzoeker nog opportuniteiten. Enerzijds zijn de velden van de inschrijftoepassing van
PXL Education niet allemaal verplicht, wat een waterdichte identificatie van studenten met
een migratieachtergrond bemoeilijkt. Anderzijds is het manueel analyseren van de data uit
verschillende Excelfiles omslachtig en gevoelig voor fouten.
Daarom raadt de onderzoeker aan om verder te onderzoeken hoe de registratie van

studenten met een migratieachtergrond nauwkeuriger kan verlopen en om de
monitoring van de resultaten te automatiseren.
Hier gaat best een kosten-batenanalyse aan vooraf (Hoeveel tijd mag de opvolging kosten?
Is er al software beschikbaar of zijn er investeringen nodig? Hoeveel trainingsuren zijn er
nodig? Is het project in regel met de GDPR-wetgeving enzovoort). Een lid van de dienst
studievoortgang behoort best tot het team als ‘subject matter expert’. En dan rest er
natuurlijk ook nog de vraag of dit past binnen de UDL-visie van PXL Education.
PXL zou ook een pleidooi bij de VLOR kunnen houden om te werken met een gedeelde
database, beheerd door de VLOR, om zo de resultaten van verschillende
onderwijsinstellingen te kunnen boekstaven.
Bachelorproef

2.1.2 Onderzoek naar de verzoening van een breed kansenbeleid met

de focus op de doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond
Zoals reeds eerder aangehaald, constateert de onderzoeker een contradictie tussen de wil
om een breed kansenbeleid te voeren en het verlangen om de doorstroom van studenten
met een migratieachtergrond te verhogen. Deze tegenstelling tussen de UDL-gedachte en
de focus op één bepaalde kansengroep wint nog aan kracht, door de aanbeveling van de
commissie voor de kwaliteitstoets 2 (KT2), om meer studenten met een migratieachtergrond
aan te trekken. Het spreekt voor zich dat de succesvolle doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond, de beste reclame is om meer studenten met een migratieachtergrond
aan te trekken (Buiten de krijtlijnen, 2022).
Vanuit de gedachte dat een onderwijsinstelling een reflectie moet zijn van onze superdiverse
samenleving (Arteveldehogeschool et al., 2003; Geldof, 2015) adviseert de onderzoeker
om verder te bestuderen hoe PXL Education een breed kansenbeleid kan verzoenen
met de focus op één groep nl. studenten met een migratieachtergrond.
Het standaardwerk dat scholen hier doorheen kan gidsen is “Inkleuren. Een werkboek
voor diversiteit in het hoger onderwijs.” (Arteveldehogeschool et al., 2003). Het ministerie
van Gelijke Kansen bestelde deze studie in 2000, maar is nog altijd up to date (Geldof,
2015). De auteurs motiveren hun gerichte aanpak door te stellen dat de verhouding tussen
de superdiverse samenleving en studenten met een migratieachtergrond een
inhaalbeweging rechtvaardigt. Tegelijkertijd nuanceren ze ook, door aan te halen dat
specifieke acties gericht op de doorstroom van studenten met een migratieachtergrond
tijdelijk zouden moeten zijn en ook andere kansengroepen ten goede zullen komen. Het is
deze dualiteit die we ook terugvinden in het beleid van PXL Education.
Bachelorproef

Figuur 10: “Inkleuren. Een werkboek voor diversiteit in het hoger onderwijs.”
(Arteveldehogeschool et al., 2003)
Het werkboek reikt concrete handvatten aan om het diversiteitsbeleid van een
onderwijsinstelling door te lichten en bij te sturen en eindigt met een hoofdstuk dat gericht is
op de interculturalisering van het curriculum. Een actuele strategie ter verkleining van de
onderwijsprestatiekloof tussen studenten met en zonder migratieachtergrond en ter
ondersteuning van een pedagogie van gelijkheid (Van Kleurenblind Naar Intercultureel.,
n.d.).
Bachelorproef

2.1.3 Interculturalisering van het curriculum
Zoals reeds eerder aangehaald, kan het wegwerken van deze drempel de doorstroom van
studenten met een migratieachtergrond aanzienlijk verhogen. De onderzoeker pleit er dan
ook voor om, geruggensteund door verschillende studies, een analyse te maken van het
curriculum en een actieplan uit te werken voor verdere interculturalisering op korte,
middellange en lange termijn. Het hierboven aangehaalde boek “Inkleuren. Een werkboek
voor diversiteit in het hoger onderwijs.” (Arteveldehogeschool et al., 2003), kan ook hier
een leidraad vormen tijdens deze transitie.
Figuur 11: “Interculturalisering van het curriculum” (Joeri Al-Koubaisy, 2023)
Bachelorproef

2.1.4 Invoeren van tijdelijke quota ter diversifiëring van het

docentenbestand
Naast een focus op interculturalisering van het curriculum adviseert de onderzoeker

ook om te bekijken of het haalbaar en wenselijk is om quota in te voeren ter
diversifiëring van het docentenbestand. Het ontbreken van rolmodellen is immers één van
de drempels voor de doorstroom van studenten met een migratieachtergrond zoals
aangetoond in tabel 6: Drempels in de lerarenopleiding.
De keerzijde van deze medaille is de mogelijke stigmatisering van deze ‘gekleurde’

docenten: werden ze aangeworven omwille van hun competenties of omwille van hun
migratieachtergrond? En wat met de stelling van de alomtegenwoordige professor in de
psychologie Jordan Peterson dat het beter is te focussen op ‘equality of opportunity’ in plaats
van ‘equality of outcome’?
De onderzoeker is echter van mening dat dit mogelijke ‘hete hangijzer’ PXL Education niet
mag verhinderen om hiermee aan de slag te gaan. Competentie en kleur kunnen
complementair zijn en (tijdelijke) quota hebben reeds bewezen de status quo te kunnen
doorbreken mits het bestaan van een voldoende groot (maatschappelijk) draagvlak. Uit
onderzoek blijkt dat sinds de invoering van een nieuwe wet door de Belgische overheid in
2012 die beursgenoteerde bedrijven verplicht om minstens een derde vrouwen in hun raad
van bestuur te hebben, het aandeel vrouwen bijna verdubbeld is. Belangrijk is dat de
vrouwen zelf zeggen het gevoel te hebben op hun kwaliteiten te zijn geselecteerd en zichzelf
niet als een ‘excuustruus’ beschouwen (Vrouwen in Topfuncties: Kunnen Quota Het Glazen
Plafond Doorbreken?, 2017).
Bachelorproef

2.1.5 Toevoegen van het woord ‘diverse’ aan de missieverklaring
Een ‘quick win’ zou een toevoeging aan de missieverklaring kunnen zijn om de UDL-
gedachte te onderstrepen. In plaats van ‘PXL Education is een kwalitatieve pedagogische
community met…’ zou de onderzoeker er het woord ‘diverse’ aan toevoegen : ‘PXL is een
diverse, kwalitatieve en pedagogische community met…’
Het ter harte nemen van bovenstaande adviezen leidt volgens de onderzoeker onvermijdelijk
tot een verhoogde ‘sense of belonging’, de voorlaatste drempel die binnen de invloedssfeer
van de hogeschool ligt.
Maar wat dan met de laatste drempel op hogeschoolniveau, namelijk subtiel racisme en
microagressies? Deze hindernis zal voorwerp zijn van een workshop voor de docenten van
PXL Education. De onderzoeker kiest hier voor een laagdrempelige tool die PXL Education
tegen een minimale tijdsbesteding en op korte termijn kan inzetten om het bewustzijn en de
vaardigheden van zijn docentenkorps aan te scherpen en het welbevinden van alle
studenten kan verhogen.
Bachelorproef

2.2 Workshop rond impliciete vooroordelen en microagressies

2.2.1 Waarom?
Aanzetten tot rassenhaat op sociale media, geweldpleging tegen etnische minderheden en

discriminatie van allochtonen op de arbeidsmarkt zijn gekende en duidelijke voorbeelden van
expliciet racisme. Het zijn strafbare feiten, hoewel ze vaak juridisch moeilijk hard te maken
zijn (Charkaoui, 2019).
Mjnder bekend zijn de subtielere vormen van racisme die, zoals getoond in Figuur 12, vaak
onder de oppervlakte blijven, maar daarom niet minder schadelijk zijn. Ze laten zich voelen in
dagelijkse microagressies en de cumulatie hiervan kan leiden tot depressie,
slaapproblemen en chronische stress. (Charkaoui, 2019).
Figuur 12: (Visie Op Racisme, n.d.)
Bachelorproef

Als het op schoolse prestaties aankomt, zijn deze microagressies, die tot de impliciete
vooroordelen behoren, nefast voor het welbevinden van leerlingen en studenten en werken
ze een kettingreactie van faalangst, cognitieve blokkering en ondermaatse prestaties in de
hand. (Agirdag, 2020; Charkaoui, 2019).
Onderzoek toont aan dat impliciete vooroordelen (‘implicit bias’) binnen het onderwijs
niet enkel een negatieve impact kunnen hebben op leerlingen of studenten van kleur,
maar bij uitbreiding ook het schooltraject van andere kansengroepen zoals vrouwen,
leden van de LGBTQ-gemeenschap, mensen met een beperking enzoverder kunnen
beïnvloeden (Impliciete Vooroordelen in De Onderwijspraktijk: Hoe f Omgaan? | Expertise-
Centrum Hoger Onderwijs | Universiteit Antwerpen, n.d.).
Meer nog, vanuit onderzoek weten we dat iemands positie op de sociale ladder niet enkel
vanuit etniciteit wordt bepaald, maar dat ook andere identiteitskenmerken hier een
determinerende rol in spelen. Onderwijzers zijn er zich daarom best van bewust dat ze hun
leerlingen en studenten niet mogen herleiden tot één opvallend kenmerk van hun identiteit,
het zogenaamde normdenken waarbij stereotypering op de voorgrond treedt, maar dat
iedereen bestaat uit meerdere identiteiten. Dit kruispuntdenken opent de blik en kan de
onderwijzer helpen om zich bewust te worden van zijn eigen vooroordelen en dus ook om
discriminatie tegen te gaan. Het schept ook een veiliger omgeving en maakt dat leerlingen
en studenten zich meer aanvaard voelen (Kelchtermans et al., 2021).
Figuur 13: (Kelchtermans et al., 2021)
Bachelorproef

Nu de impact van impliciete vooroordelen op de onderwijsleerprestaties van alle

kansengroepen duidelijk is, is het voor de onderzoeker helder dat de focus van diens
ontwerp breder moet gaan dan enkel studenten met een migratieachtergrond. Een
bredere kijk sluit ook beter aan bij de UDL-visie van PXL Education en vergroot het
draagvlak voor innovatie.
Daarom zal de onderzoeker tijdens zijn workshop niet enkel focussen op raciale
microagressies maar ook breder kijken naar andere, vaak geviseerde kansengroepen
zoals vrouwen of mensen van de LGBTQ-gemeenschap.
2.2.2 Hoe?
Voor het ontwerpen van de workshop heeft de onderzoeker eerst de ontwerpeisen in kaart
gebracht:
 De workshop moet inzetbaar zijn op korte termijn.

 De workshop moet laagdrempelig zijn.
 De workshop mag maximaal twee uur duren.
 Het doelpubliek van de workshop zijn docenten van PXL Education.
 De workshop moet gebaseerd zijn op betrouwbare bronnen.
 De workshop moet duidelijke doelstellingen hebben.
 De workshop mikt op kennis en vaardigheden.
 De workshop is interactief.
Na de consultatie van verschillende bronnen, heeft de onderzoeker een werkbundel

samengesteld die aan bovenstaande criteria voldoet. Tijdens de literatuurstudie viel het op
dat voornamelijk Amerikaanse universiteiten al enige jaren bezig zijn met de ontwikkeling
van trainingen over microagressies. De onderzoeker heeft hieruit geselecteerd en
samengesteld, alsook de nodige vertalingen gedaan om tot een relevant document te komen
dat aan de ontwerpeisen voldoet.
Ter ondersteuning van de didactiek heeft de onderzoeker ook een lesvoorbereidingsformulier

als afvinklijst gebruikt om een krachtige leeromgeving te kunnen garanderen.
Bachelorproef

Figuur 14: “Krachtige leeromgeving” (Joeri Al-Koubaisy, 2023)
Bachelorproef

Vervolgens heeft de onderzoeker context gecreëerd door een samenvatting van het
onderzoek in een presentatie te gieten en als introductie te gebruiken. De koppeling tussen
de initiële onderzoeksvraag en het uiteindelijke product verhoogt het begrip en dus ook het
draagvlak om de workshop te volgen.
Figuur 15: “Context” (Joeri Al-Koubaisy, 2023)
Om de context nog dichter bij de docenten te brengen heeft de onderzoeker dan nog een
bijkomende bevraging gehouden onder de studenten van PXL Education om microagressies
op de campus in kaart te brengen. Van de 23 respondenten verklaren er 11 nog geen
microagressies ervaren te hebben. Meer dan de helft is dus wel al het slachtoffer geweest
van een microagressie.
Figuur 16: “microagressies PXL Education” (Joeri Al-Koubaisy, 2023)
Bachelorproef

Na afloop van de workshop heeft de onderzoeker de deelnemende docenten een

feedbackformulier laten invullen om met de input nog verbeteringen te kunnen aanbrengen.
Van de twaalf deelnemers vulden zes deelnemers het formulier in en hier kwamen nog
enkele bruikbare tips uit:
 Vertrekken vanuit één concrete casus vanuit de lerarenopleiding

 Nog meer werken aan de vaardigheden d.m.v. rollenspelen
 Nog dieper ingaan op de details van de bovenstaande enquête
Alle deelnemers zouden de workshop in zijn huidige staat aanbevelen en waren heel
tevreden tot uiterst tevreden.
Figuur 17: “feedback workshop microagressies” (Joeri Al-Koubaisy, 2023)
Bachelorproef

Conclusie – Besluit
Na het doorlopen van zowel de cyclus voor praktijkonderzoek als de innovatiecyclus kan de
onderzoeker de balans opmaken in de zoektocht naar antwoorden op de vraag hoe PXL
Education de doorstroom van studenten LSO met een migratieachtergrond kan
verbeteren. Met behulp van een strakke jaarplanning en een goed afgebakende scope is de
onderzoeker aan de slag gegaan met verschillende technieken. Hij heeft onder meer gebruik
gemaakt van een uitgebreide literatuurstudie, verschillende data-analyses, een interview,
een resonantiegesprek, een enquête en een testpubliek om de antwoorden op de
deelvragen te onderbouwen en een innovatief product te kunnen ontwerpen.
Zo is het duidelijk geworden dat er een prestatiekloof gaapt tussen de studenten met een
migratieachtergrond en de studenten zonder migratieachtergrond. Tegelijkertijd waarschuwt
de onderzoeker voor de accuraatheid van de analyse die ten grondslag ligt aan deze
conclusie omdat er nog gaten zitten in het registratieproces van studenten met een
migratieachtergrond en omdat er een foutenmarge zit in de manuele, tijdrovende ontleding
van het aangeleverde cijfermateriaal. Daarom adviseert de onderzoeker om een project
te houden naar de automatisering van de monitoring van de doorstroomresultaten van
studenten LSO met een migratieachtergrond.
Om voldoende draagvlak voor dit project te creëren is het nodig dat al de neuzen in dezelfde
richting wijzen. Dit impliceert een breed gedragen visie met ruimte voor initiatieven ten
voordele van bepaalde kansengroepen. Op dit moment botst de wil om een breed
kansenbeleid te voeren met het verlangen om de doorstroom van studenten LSO met een
migratieachtergrond te verbeteren. De onderzoeker is van mening dat, indien PXL
Education deze twee met elkaar weet te verzoenen, het de doorstroom fundamenteel en op
een duurzame manier kan verbeteren. Een betere doorstroom levert ook een betere
instroom op en kan het begin van een positieve spiraal betekenen. PXL Education zou
daarmee ook werken aan de aanbeveling van de commissie van de kwaliteitstoets (KT2) om
meer studenten met een migratieachtergrond aan te trekken. Het woord ‘diverse’ toevoegen
aan de missieverklaring zou hier de spreekwoordelijke kers op de taart kunnen zijn.
Terwijl de vorige twee conclusies gebaseerd zijn op de persoonlijke ervaringen van de

onderzoeker, opgedaan tijdens het praktijkonderzoek, heeft de deze een synthese kunnen
maken van de verschillende drempels voor de doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond zoals deze beschreven staan in verschillende wetenschappelijke
publicaties.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een intercultureel curriculum de prestatiekloof

tussen autochtone en allochtone studenten aanzienlijk verkleint. Daarom zou een
doorlichting van het huidige curriculum, gevolgd door een actieplan, de doorstroom van
studenten met een migratieachtergrond ten goede komen.
Een andere drempel is het ontbreken van een divers docententeam. Rolmodellen hebben
een niet te onderschatten invloed op de motivatie van studenten met een
migratieachtergrond. Het geloof in de eigen kansen krijgt een enorme boost wanneer een
student zichzelf vertegenwoordigd ziet bij het onderwijspersoneel. Daarom adviseert de
onderzoeker om tijdelijke quota te installeren om de status quo te doorbreken.
Bachelorproef

Een laatste drempel en tevens ook voorwerp van de innovatiecyclus is het subtiele racisme
in de vorm van impliciete vooroordelen en microagressies.
Iedereen, en dus ook docenten en studenten, heeft vooroordelen die kunnen leiden tot
goedbedoelde microkwetsingen. De onderzoeker beschrijft de impact van een voortdurende
blootstelling hieraan op het welbevinden van studenten. Niet enkel studenten met een
migratieachtergrond, maar ook studenten die behoren tot andere kansengroepen lijden
hieronder. Dat is de reden waarom de onderzoeker gekozen heeft om een workshop
rond microagressies te ontwerpen die alle kansengroepen ten goede komt. Dit past ook
binnen het brede kansenbeleid van PXL Education.
De workshop die focust op bewustwording van de eigen bias, kennis over microagressies en
vaardigheden om hiermee om te gaan in de klaspraktijk werd reeds een eerste maal getest
voor een publiek van negen docenten en het opleidingshoofd van PXL Education. Zes van
de elf aanwezigen vulden het feedbackformulier in en lieten weten ‘heel tevreden’ tot ‘uiterst’
tevreden’ te zijn. Alle zes zeggen ze de dat ze de workshop zouden aanbevelen aan
collega’s. De deelnemers gaven ook enkele tips mee : casusgericht werken en meer tijd om
te oefenen op de vaardigheden, eventueel via rollenspelen. Verder ondervond de
onderzoeker uit de reacties van de deelnemers dat het misschien beter is om te spreken van
microkwetsingen in plaats van microagressies. Zo ligt de focus op het slachtoffer en niet op
de dader, hetgeen een constructievere dialoog tussen beide mogelijk maakt.
Nu de drempels voor een betere doorstroom geïdentificeerd zijn en verschillende adviezen

geformuleerd werden, is PXL Education aan zet. De onderzoeker heeft tijdens het proces
een grote bereidheid gevoeld vanuit de opleiding om de nodige stappen te zetten en heeft er
alle vertrouwen in dat toekomstige studenten met een migratieachtergrond zich er steeds
meer en beter thuis zullen voelen om ooit op hun beurt nieuwe leerlingen te inspireren om te
kiezen voor het mooiste beroep ter wereld. Een suggestie is dan ook om de voorgestelde
adviezen mee te nemen in de onderwerpen voor de bachelorproeven van het komende
academiejaar. Ze zullen zeker voldoende uitdaging bieden aan afstuderende studenten en
indien gewenst, kunnen ze ook gecombineerd worden.
Terugblikkend op het proces kan de onderzoeker besluiten dat er zowel een persoonlijke als
een professionele groei heeft plaatsgevonden. Hij heeft geleerd dat hij dit soort opdrachten
graag doet en dat mede dankzij de aangeboden structuur en opvolging. Dit sterkt de
onderzoeker in zijn geloof dat er ook op academisch niveau mogelijkheden voor hem zijn
weggelegd.
De opgedane ervaring tijdens het toepassen van de verschillende onderzoekstechnieken zal

de efficiëntie tijdens een eventueel volgend onderzoek verhogen, maar bovenal hoopt de
onderzoeker om er terug evenveel voldoening uit te halen zoals nu het geval is geweest.
Bachelorproef

Literatuurlijst
2.1 Het belang van je missie & visie. (Z.d.). Https://beleidsplanning.socius.be/2-1-het-

belang-van-je-missie-visie/
A Guide to Responding to Microaggressions – Women in Engineering. (n.d.).
https://wie.engineering.illinois.edu/a-guide-to-responding-to-microaggressions/
Adl, M. I. O. L. |. (2022). Microaggressions In Our Lives | ADL. ADL.
https://www.adl.org/resources/lesson-plan/microaggressions-our-lives
Advies over de registratie van kansengroepen in het hoger onderwijs. (2015).

Assets.vlor.be. Geraadpleegd op 3 mei 2022, van
https://assets.vlor.be/www.vlor.be/import/rho-rho-adv-1415-004_0.pdf
Agirdag, O. (2020). Onderwijs in een gekleurde samenleving (1ste editie). Epo,

Uitgeverij.
Arteveldehogeschool, Katholieke Hogeschool Limburg, & Karel de Grote-

Hogeschool. (2003). Inkleuren. Een werkboek voor diversiteit in het hoger
onderwijs.
Buiten de krijtlijnen. (2022). Meer kleur voor de klas. Retrieved January 5, 2023, from
https://open.spotify.com/episode/5JjrMqn0VOdFl9tkqq18fG?si=9259680d3901
464b&nd=1
Charkaoui, N. (2019). Racisme. Over wonden en veerkracht.
De microkwetsingen van dagelijks racisme. (N.d.). Kifkif.

https://kifkif.be/cnt/artikel/de-microkwetsingen-van-dagelijks-racisme-7449
(Hermans, 2022, 22 november – persoonlijke communicatie)
Dursun, H., Claes, E., & Agirdag, O. (2021). Diversity pedagogical content
knowledge: a new conceptual framework and assessment across different
teacher education programmes. Multicultural Education Review, 13(4), 303–
322. https://doi.org/10.1080/2005615x.2021.2006118
Focused.Arts.Media.Education. (2017, May 15). MICROAGGRESSIONS IN THE

CLASSROOM [Video]. YouTube.
https://www.youtube.com/watch?v=ZahtlxW2CIQ
Bachelorproef

Fusion Comedy. (2016, October 5). How microaggressions are like mosquito bites •
Same Difference [Video]. YouTube.
https://www.youtube.com/watch?v=hDd3bzA7450
Geldof, D. (2015). Nood aan een nieuwe democratiseringsgolf. De transitie naar

superdiversiteit als uitdaging voor hoger onderwijs. Tijdschrift Voor
Onderwijsrecht En Onderwijsbeleid. - Brussel, 1991, Currens, 4, 67–77.
https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/510088
Hoe maak je werk van een etnisch divers schoolteam? (2021, 29 oktober). Klasse.
Geraadpleegd op 27 maart 2022, van https://www.klasse.be/245687/etnisch-
divers-schoolteam/
Hogeschool PXL. (z.d.). Beleidsplan 2021 - 2026 Cluster Secundair Onderwijs.
Hogeschool Vives & Hogeschool UCLL. (2021). Diversiteit in het hoger onderwijs :
onderzoek naar de instroom en doorstroom van studenten met een
migratieachtergrond. Retrieved January 5, 2023, from
https://www.vives.be/sites/default/files/uploads/vives_diversiteit-in-het-hoger-
onderwijs_def.pdf
Impliciete vooroordelen in de onderwijspraktijk: hoe hiermee omgaan? | Expertise-

Centrum Hoger Onderwijs | Universiteit Antwerpen. (n.d.).
https://www.uantwerpen.be/nl/centra/expertisecentrum-hoger-
onderwijs/opleidingen/losse-sessies/impliciete-vooroordelen/
Kelchtermans, R., Timmermans, L., Oberfeld, M., Dierckx, L., Trio, M., Munters, L., &
Coolkens, R. (2021). Diversiteit en klasmanagement. Algemene inleiding.
[Syllabus]. PXL Education.
Leekens, S. (2020). Bevragingsformulier kansengroepen.
Nws, V. (z.d.). Onbekend blijft vaak onbemind: ontdek hier meer over diversiteit en
integratie in jouw gemeente. vrtnws.be. Geraadpleegd op 28 maart 2022, van
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/01/06/diversiteit-in-vlaanderen/
Sannen, L. (2003). Drempels naar welzijnsvoorzieningen: de cliënt aan het woord:

literatuurstudie en diepte-interviews bij kansarmen en etnisch-culturele
minderheden. HIVA.
Sofie Leekens. (2020). Studierendement en aandeel studenten met een

migratieachtergrond [Dataset].
Sofie Leekens. (2022a). inschrijvingen per vooropleiding [Dataset].
Sofie Leekens. (2022b). Studieduur instroom [Dataset].
Sofie Leekens. (2022c). Studieduur uitstroom [Dataset].
Bachelorproef

Sofie Leekens. (2022d). Studierendement per vooropleiding [Dataset].
Theresa Rangel. (2021, October 19). Responding to Microaggressions [Video].

YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=cDpg8zEeCkE
Tsjolak, Z. (2022). Als je elke dag negatieve reacties krijgt begin je dat te
internaliseren, je denkt er is iets mis met mij.
https://open.spotify.com/episode/5JjrMqn0VOdFl9tkqq18fG?si=9259680d3901
464b
Unia, Interfederaal Gelijkekansencentrum. (2018). Diversiteitsbarometer Onderwijs.

Geraadpleegd op 2 januari 2023, van
https://www.unia.be/files/Documenten/Publicaties_docs/1210_UNIA_Baromet
er_2017_-_NL_AS.pdf
Van kleurenblind naar intercultureel. (By KU Leuven & Schoolzonderracisme). (n.d.).

[Slide show].
Van Peteghem, H. (2021). Leraren opleiden voor etnisch-culturele

diversiteit (Masterproef). Vrije Universiteit Brussel.
Visie op racisme. (n.d.). https://www.speelplein.net/Nieuws/20200622-visie-op-

racisme
Vrouwen in topfuncties: kunnen quota het glazen plafond doorbreken? (2017, March
3). Amnesty International. https://www.amnesty-
international.be/nieuws/vrouwen-in-topfuncties-kunnen-quota-het-glazen-
plafond-doorbreken
Bachelorproef

Bijlagen
Bijlage 1: peiling microagressies studenten LSO
Bachelorproef

Bachelorproef

Bijlage 2: lesvoorbereidingsformulier workshop microagressies
Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bijlage 3: workshop microagressies
Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bachelorproef

Bijlage 4: feedback docenten over workshop
Bachelorproef


Joeri Al-Koubaisy BP 2022 2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Joeri Al-Koubaisy BP 2022 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EDUCATIEVE BACHELOR SECUNDAIR ONDERWIJS

PROMOTOR JOERI AL-KOUBAISY

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Joeri Al-Koubaisy, 3 juni 2023

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.1 Oriënteren en richten ............................................................................................... 7

1.1.1 Aanleiding voor het onderzoek.................................................................................. 7

1.2 Plannen ................................................................................................................... 8

1.2.1 Planningsoverzicht deelvragen en onderzoeksmethoden ......................................... 8

1.3 Verzamelen en analyseren ...................................................................................... 9

1.4 Conclusie verkennend onderzoek ...........................................................................29

2.1 Adviezen .................................................................................................................31

2.1.1 Automatisering doorstroomresultaten studenten met een migratieachtergrond ....... 31

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

2.2 Workshop rond impliciete vooroordelen en microagressies ....................................37

2.2.1 Waarom? ................................................................................................................ 37

Conclusie – Besluit ............................................................................................................... 43

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Wat kan PXL Education doen om de doorstroom van studenten lerarenopleiding

 Wanneer spreken we van een student met een migratieachtergrond?

Om deze vragen te beantwoorden en om tot een goed onderbouwde conclusie te

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.1 Oriënteren en richten

1.1.2 Beschrijving van het praktijkprobleem

Maar wat we in de realiteit zien is dat de etnische-culturele ongelijkheid in het onderwijs

1.1.3 Het onderzoeksdoel

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.1.4 Onderzoeksvraag met deelvragen

1. Wanneer spreken we van een student met een migratieachtergrond?

1.2.1 Planningsoverzicht deelvragen en onderzoeksmethoden

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.3 Verzamelen en analyseren

1.3.1 Wanneer spreken we van een student met een

Tabel 1: Terminologie voor de verschillende dimensies van etniciteit (Agirdag, 2020)

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Figuur 1: Bevragingsformulier kansengroepen (Leekens, 2020)

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

 En/of zelf niet over de Belgische nationaliteit beschikt;

Door de doelgroep op deze manier af te bakenen verloopt het verzamelingsproces

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.3.2 Zien we binnen PXL Education verschillen in de doorstroom van

1 Wanneer we tabel 2 ‘Studieduur instroom 2016 - 2020’ analyseren, moeten we

Totale instroom (inclusief Studenten zonder Studenten met een

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

2 In de tabel ‘Studieduur uitstroom 2016 – 2020’ zien we de gemiddelde studieduur en

Studieduur Na 1 Na 2 Na 3 Na 4 jaar Na 5 jaar Na 6 jaar of

TOT 3,7 jaar 3,30% 7,72% 37,5% 29,96% 15,07% 6,43%

MA 4,1 jaar 1,44% 7,2% 31,88 31,88% 14,49% 13,04%

3 Opvallend meer leerlingen met een migratieachtergrond die de opleiding LSO

inschrijving per vooropleiding

48% 48% 49%

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

studierendement per vooropleiding

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

Tabel 4: Studierendement en aandeel studenten met een migratieachtergrond (eigen

Academiejaar TOT MA MA-EU

De bovenstaande cijfers bevestigen dat er verschillen zijn in de doorstroom van studenten

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een

1.3.3 Wat is de visie van PXL Education over de doorstroom van

Moderne organisaties formuleren tegenwoordig een (strategische) visie om hun leden,

Joeri Al-Koubaisy De doorstroom van studenten LSO met een