Gatunek Definicja Cechy

Esej Esej- szkic filozoficzny, naukowy, publicystyczny Subiektywizm

lub krytyczny, zazwyczaj pisany prozą, swobodnie Luźna kompozycja
rozwijący interpretacje jakiegoś zjawiska lub Intertekstualność
dociekanie problemu, eksponujący podmiotowy Dygresyjność
punkt widzenia oraz dbałość o piękny i oryginalny Poetyckość
sposób przekazu. Wywód myślowy zawarty w eseju Język eseju
w małym na ogół stopniu respektuje standardowe powinien być piękny,
metody rozumowań. Obok związków logicznych staranny, ale przede
występują w nim nie skrępowane rygorami wszystkim –
naukowymi skojarzenia pomysłów, a obok zdań oryginalny. Dlatego
weryfikowalnych – poetyckie obrazy, tak często w esejach
sformułowania paradoksalne, błyskotliwe aforyzmy, spotkamy
nierzadko elementy narracyjne lub liryczność o metaforyczne
piękny i oryginalny sposób przekazu. Wywód sformułowania,
myślowy zawarty w eseju w małym na ogół stopniu paradoksy, pytania
respektuje standardowe metody rozumowań. Obok retoryczne, elipsy,
związków logicznych występują w nim równoważniki zdań
nieskrępowane rygorami naukowymi skojarzenia obok zdań
pomysłów, a obok zdań weryfikowalnych – współrzędnie
poetyckie obrazy, sformułowania paradoksalne, złożonych, własne,
błyskotliwe aforyzmy, nierzadko elementy samodzielnie
narracyjne lub liryczno-refleksyjne, Skrajne formy stworzone
eseju to z jednej strony - wypowiedź na pograniczu określenia, niekiedy
prozy poetyckiej, a z drugiej zaś naukowa rozprawa neologizmy.
lub traktat filozoficzny. Zgodnie ze współczesnym
pojmowaniem esej do gatunku tego zaliczyć można
wiele utworów pisarzy i filozofów starożytności,
sama jednak jego nazwa została stworzona przez M.
Montaigne’a. Gatunek bujnie rozwinął się w XVII
w. w Anglii i Francji, i miał wielu wybitnych
przedstawicieli w następnym stuleciu
Reportaż Gatunek publicystycznyno-literacki obejmujący Obiektywizm
utwory o charakterze sprawozdań z wydarzeń, Autentyczność
których autor był bezpośrednim świadkiem lub opisywanych
uczestnikiem. Forma ta, ukształtowana w pełni w 2. wydarzeń
połowie XIX w. w związku z dynamicznym Ograniczony
rozwojem prasy, jest genetycznie związana z takimi komentarz
znanymi od dawna literaturze typami relacji, jak odautorski
opis podróży, list, diariusz, pamiętnik. Ze względu rzetelność
na rodzaj tematyki wyróżnia się reportaż społeczno-
obyczajowy, podróżniczy, wojenny, sądowy,
sportowy, i inne. O charakterze reportażu decyduje
stosunek elementów informacyjnych oraz autorskiej
interpretacji i oceny. Na pograniczu literatury
pięknej znajdują się odmiany reportażu, które łączą
materiał autentyczny z fikcją fabularną,
charakterystykami psychologicznymi bohaterów i
rozwiniętymi komentarzem narratora. Reportaż
nowoczesny wchłonął wiele doświadczeń prozy
narracyjnej, zwłaszcza powieściowej i
nowelistycznej, z drugiej strony techniki
reportażowe wpłynęły zwrotnie na kształtowanie się
metod literackiej narracji (powieść reportażowa)
Pamiętnik Relacja prozatorska o zdarzeniach, których autor był Odnosi się do
uczestnikiem bądź naocznym świadkiem. Pamiętnik minionych
interesować może w trojakiej perspektywie: wydarzeń, jest
a. Jako źródło wiedzy historycznej, przekaz zapisem wspomnień
wiadomości o zdarzeniach – w takim Język raczej bliski
przypadku wiarygodność relacji jest potocznemu
przedmiotem dokonywanej przez historyka Może być pisany
krytyki nieregularnie
b. Jako tzw. Dokument osobisty, zajmujący Narracja raczej w
przede wszystkim socjologów i badaczy pierwszej osobie
świadomości społecznej - w tej perspektywie
 pamiętnik jest traktowany jako wyraz
swoistego ujmowania świata, przekonań i
dążności społecznych
c. Jako swoista forma piśmiennictwa - w tej
perspektywie pamiętnik jest przedmiotem
zainteresowania badaczy literatury
Pamiętnik opowiada o zdarzeniach z pewnego
dystansu czasowego, w związku z czym kształtuje
się dwupłaszczyznowość narracji: autor pamiętnika
opowiadać może nie tylko o tym, jak zdarzenia
przebiegły, może ujawniać również swoje
stanowisko wobec nich w momencie pisania.
Zwykle zdarzenia relacjonowane są chronologicznie
Dziennik Zespół prowadzonych z dnia na dzień zapisów, od Pisany każdego dnia
ściśle dokumentacyjnych, których zadaniem jest Subiektywność
utrwalenie bieżących wydarzeń, do takich, które Refleksyjność
zbliżają się do wypowiedzi lit. Dziennik nie stanowi
z góry założonej konstrukcji, o jego układzie (z
zasady chronologicznym), decyduje nie zamiar
kompozycyjny, ale bieg wypadków, które autor
utrwala. Składające się nań zapisy mogą być
zróżnicowane tak pod względem kompozycyjnym,
jak tematycznym. Niekiedy dziennik, mimo że
pisane bez zamiarów artystycznych, są uznawane za
wybitne utwory literackie.
Dziennik intymny; dziennik podróży
Biografia Życiorys, opowiadanie o kolejach życiowych jakiejś Autentyczność
osoby, zwłaszcza wybitnej, mające w zależności od opisywanych
celu – charakter naukowo-historyczny, literacki, zdarzeń
panegiryczny lub popularyzatorski. Pierwsze Wydarzenie
biografie zawdzięczmy czasom starożytnym; poukładane
ustalony wówczas typ biografii obejmował, obok chronologicznie
relacji o faktach z życia postaci, również próbę
 rekonstrukcji jej osobowości, a także wyraźnie
zaznaczoną intencję dydaktyzmu autora.
Średniowieczna biografistyka był zdominowana
przez cele wychowawczo-panegiryczne. Odrodzenie
wprowadziło biografie o charakterze
informacyjnym. Rozkwit gatunku nastąpił w XVIII
w., kiedy też powstałą na gruncie angielskim jego
nowożytna teoria. W literaturze nowożytnej
biografia podlega często daleko posuniętym
zabiegom beletryzującym, wchodząc w ścisłe
związki z elementami fikcji fabularnej, zwłaszcza na
gruncie powieści biograficznej
Autobiogra Utwór piśmienniczy, którego tematem jest życie Chronologiczność
fia włąsne autora, różniący się of takich form opisywanych
wypowiedzi jak dziennik czy pamiętnik, wyraźnie zdarzeń
osobistym charakterem, a zarazem większym Subiektywny
dystansem wobec opowiadanych zdarzeń, a także refleksyjność
dążnością do ich uporządkowania zgodnie z jakąś
koncepcja autora, który pragnie ukazać całościowy
sens swoch doświadczeń życiowych.