Professional Documents
Culture Documents
Σκέψεις κίνδυνος - ρατσιστικό - ποινικοποίηση τρόπου
Σκέψεις κίνδυνος - ρατσιστικό - ποινικοποίηση τρόπου
Κλοπή του κυρίου σε βάρος του νομίμως κατέχοντος; Όχι. De lege ferenda;
Κλοπή σε βάρος του νομίμως κατέχοντος από τρίτο; Από ποιανού την κατοχή αφαιρεί;
Πλήττεται και ο κάτοχος; Έχει δικαίωμα έγκλησης ή έστω παράστασης για υποστήριξη;
Ούτε αφαίρεση, ούτε κλοπή τελείται όταν η πράξη γίνεται στα πλαίσια της «επιτρεπόμενης
κατοχής».
------- Πριν την απάντηση ποιο έννομο αγαθό προσβάλλεται να ρωτάμε ΑΝ προσβάλλεται
κάποιο, ΑΝ αυτό που υποδεικνύεται είναι πραγματικό, ή και διακριτό από τα υπόλοιπα
έννομα αγαθά
Ο ρόλος της θεωρίας, ακριβώς επειδή είναι θεωρία είναι να μη ξεχνάει να σκέφτεται και de
lege ferenda, και πέρα από το ισχύον νομικό πλαίσιο. Η νομολογία δε μπορεί να το κάνει
αυτό (περιορίζεται από το Σύνταγμα). Αλλιώς ποιος θα το κάνει;
Πίσω από κάθε έγκλημα θα πρέπει να βάζουμε και μια «ουρά» διακινδύνευσης του
σχετικού εννόμου αγαθού. Αλλιώς δε μιλάμε για ποινικό δίκαιο αλλά για «τυπικό» δίκαιο.
(νομικός ρεαλισμός).
Οριοθέτηση της απόπειρας της κλοπής (και της υπεξαίρεσης) πρέπει να τεθεί η κατά
παράβαση της βούλησης του ιδιοκτήτη χρήση του πράγματος.
--------- 46 ΠΚ «απόφαση»
είτε κίνδυνος ως αντικειμενικό μέγεθος, μετά την τέλεση της πράξης (εκτέλεση και της
τελευταίας μυϊκής κίνησης – πλέον στο αντικειμενικό πεδίο)
είτε απόφαση + δυνατότητα + για προσβολή εννόμου αγαθού. Όταν έχουμε απόφαση
Στην περίπτωση των δόλιων ενεργειών του ανθρώπου, ο νους κατευθύνει τις μυϊκές
κινήσεις. Δεν μπορούν να διακριθούν αιτιακά (και πάντως όχι τουλάχιστον απόλυτα) από
τη νοητική απόφαση, σχέδιο και εντολές. Αυτές «κωπηλατούν» το σώμα και άρα
συνδέονται αιτιακά με τις πράξεις του.
Το γεγονός ότι στη ληστεία μετά φόνου δε μπορούμε να επιμετρήσουμε στο 380§2 ΠΚ
(πλέον ίσως έλεγε κανείς ότι μπορούμε) είναι ζήτημα της ανελαστικότητας των ισοβίων, όχι
του ζητήματός μας. (Πάντως 2 ισόβια δε θα είχαμε έτσι κι αλλιώς)
Το ζήτημα ότι η χρηματικοποίηση οδηγεί σε παραγραφές στα περιουσιακά είναι ζήτημα της
μικρής παραγραφής του πλημμελήματος, όχι του ζητήματός μας.
Το αξιόποινο της ρατσιστικής επαύξησης έγκειται στην επικινδυνότητα αυτού του στοιχείου
του δόλου; (+ δυνατότητα, η οποία συνήθως θα πληρούται αφού ο δράστης ήδη τέλεσε ένα
έγκλημα). Ο ψόγος για τον χαρακτήρα του (χωρίς να ενέχει [: να απαιτούμε] αυτός κάποια
επικινδυνότητα) θα καταντούσε ιδεολογική επίκριση.
Habermas, Ach, Europa, 2008, σ. 160. Γι’ αυτόν τον λόγο των ΜΜΕ στην ελληνική πραγματικότητα βλ. αντί άλλων το πρόσφατο
συλλογικό έργοτου Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών: Ο λόγος της μαζικής επικοινωνίας. Tο ελληνικό παράδειγμα (επιμ. Π.
Πολίτης), 2008.
Arzt/Weber, Strafrecht, Besonderer Teil, 2000, αριθ. περιθ. 29/7· Altenhain,Nomos-Kommentar, 2η έκδ. 2005 § 261 αριθ. 10
επ., και τώρα επίσης Σοφό, Ενοχή χωρίς αγαθό, 2011, σ. 142 επ.
Η βλάβη της περιουσίας: δεν έχει σημασία η αγοραία αξία, αλλά η αξία της περιουσίας για
τον κύριο. Αυτό θα ίσχυε αν το πωλούσε. Δεν προσβάλλεις μόνο ένα περιουσιακό στοιχείο
αλλά και το δικαίωμα του κυρίου να το διαθέτει ή όχι. (προσέγγιση προσανατολισμένη στο
έννομο αγαθό).
Το έννομο αγαθό δεν είναι ο τίτλος που ταιριάζει σε ένα κεφάλαιο του ΠΚ, αλλά αυτό που
πράγματι θίγεται στην συγκεκριμένη περίπτωση.
Σχετικώς απρόσφορη απόπειρα: η επικινδυνότητα συνέβη, αλλά πολύ πιο πριν από τις
άλλες περιπτώσεις (και μάλιστα ανεξάρτητα από το εάν θα συνέβαινε τελικά η πράξη του
δράστη ή όχι).
Αν ένας σεισμός επίκειται; Και πώς θα το ξέρουμε; Εκεί απλά αποδεικτικές δυσχέρειες.
Η απόπειρα δεν εμπεριέχει μόνο τον κίνδυνο αλλά και τον υπερχειλή δόλο
Εκρηκτικά
Επιτρέπονται κατ’ εξαίρεση τα όπλα μόνο για συγκεκριμένες περιπτώσεις όπλων, και μόνο
μετά από σχετικές εγγυήσεις (πχ άδεια, κρατικός έλεγχος κλπ) όπου υπάρχει μειωμένος
κίνδυνος (υπάρχει ενάντιο δικαίωμα όπως στην εγκυμοσύνη ή στα κατά τιμής; το δικαίωμα
θεμελιώνεται στο νόμο; αλλά ουσιαστικά η αντικειμενική υπόσταση –μεγάλη δυνατότητα
πρόκλησης- πληρούται). Αν όμως το κατέχεις πληρώντας τις σχετικές εγγυήσεις;
Είναι πολύ εύκολο, γιατί δεν υπάρχει και πραγματική δυνατότητα άμυνας απέναντι στο
όπλο.
Έννομο αγαθό: η αλήθεια του υπομνήματος. Δλδ η ανταπόκρισή του στην πραγματικότητα.
Έχουμε φτιάξει τα υπομνήματα ως χρήσιμους φορείς αλήθειας, για να διευκολύνουμε τη
ζωή μας (οικονομικές κλπ δραστηριότητες), με το να τα εμπιστευόμαστε, για να μη
ψάχνουμε συνέχεια. Είναι αυτοτελής φορέας, αν και συνήθως μέσω αυτού σκοπεύουμε σε
άλλους σκοπούς (οικονομικούς).
Λάθρο: ;. Σίγουρα θίγεις την εξουσία του κράτους να ελέγχει και να περιορίζει τη σύνθεση
του πληθυσμού –όχι μόνο όμως προς τα μέσα- (το ποιος περνάει τα σύνορα, μέσα και έξω),
με σκοπό να επιτυγχάνει τους σκοπούς του (πχ εγκληματικότητα, σύλληψη εγκληματιών,
υφ’ όρον απόλυση, εκπλήρωση φορολογικών ή στρατιωτικών υποχρεώσεων, γενικά
παρανομίες). Να επιβάλλει το νόμο γενικά. Είναι χρήσιμο για τους πολίτες αυτό (ασφάλεια)
αλλά και για το δημόσιο συμφέρον (εκτέλεση των ποινών). Κρατική κυριαρχία. Οι
πρόσφυγες δε την παραβιάζουν, άρα ούτε και οι διακινητές τους μπορούν.
Η αξία της μετοχής (με σκοπό περιουσιακά οφέλη ή αποφυγή περιουσιακών βλαβών ή
οφέλη για την εθνική οικονομία ή αποτροπή βλάβης αυτής).
Τα ψηφιακά δεδομένα.
Τα προσωπικά δεδομένα.
Ο λόγος που δε συγκρίνουμε τον αριθμό των ζωών στο παράδειγμα του τρένου δεν είναι
ότι καθεμιά ισούται με άπειρο, αλλά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τις ζωές μια χαρά τις
συγκρίνουμε, και αυτό φάνηκε στον κορωνοϊό, όπου το πόσα αυστηρά μέτρα θα πάρουμε
εξαρτιέται από το πόσες ζωές θα πεθάνουν. Σημειωτέον ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια
προστατεύει πάντα μόνο αυτούς που θυσιάζονται με ενέργεια+ (όχι με παράλειψη), εδώ
τον γενικό πληθυσμό που έχασε την ελευθερία του κλπ. Όπου βέβαια φαίνεται ότι μόνη της
δεν αρκεί σαν κριτήριο, αλλά πρέπει να συνδυάζεται με την αρχή της αναλογικότητας
Όχι για τον εξωτερικό κόσμο, αλλά για τον εσωτερικό κόσμο του ομιλώντα, ο οποίος σε
κάθε περίπτωση είναι πολύ δύσκολα ή και καθόλου προσπελάσιμος (άρα μικρό το κακό).
Πολύ συχνή στην καθημερινότητα διάσταση της εσωτερικής από την εξωτερική κατάσταση.
Κάτι που έτσι κι αλλιώς αποτρέπει τους ανθρώπους να πάρουν αποφάσεις βασιζόμενοι
στην παράσταση περί της εσωτερικής κατάστασης των άλλων ανθρώπων (δυσαπόδεικτη).
Αρκεί η αστική ευθύνη.
Αφήνω οικοδομή με δόλο, ξαφνικά αμέλεια (μετανιώνω), μετά πάλι δόλος: ανθρωποκτονία
με παράλειψη λόγω πεε. Ευθύνομαι για κάτι που προκάλεσε ουσιαστικά ένας «άλλος».
Δεν είναι νοητό να υπάρχει δόλος (σκοπός) να γίνει κάτι χωρίς αυτό το κάτι να είναι
πρόσφορο να οδηγήσει στο αποτέλεσμα. Το αντίθετο θα σήμαινε εσφαλμένη αντίληψη της
πραγματικότητας, άρα πραγματική πλάνη. Ο δόλος α’ βαθμού εμπεριέχει και γνώση
οποιουδήποτε βαθμού, η οποία γνώση αφορά την ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ. Δεν είναι
δυνατόν να χρεώνουμε λειψές υποκειμενικές υποστάσεις (που θεμελιώνουν ή επαυξάνουν
το άδικο), χωρίς αντικειμενική κάλυψη. Αυτό θα συνιστούσε τιμώρηση του φρονήματος (το
άδικο το επαυξάνουν μόνο αντικειμενικά στοιχεία).
Ρατσιστικό κίνητρο: Επειδή είμαι ρατσιστής είναι πιο πιθανό να σκοτώνω άλλους; Υπάρχει
μεγαλύτερη αντικειμενική επικινδυνότητα να σκοτώνω άλλους. Το ίδιο και η απρόκλητη
βλάβη. Είμαι περισσότερο επικίνδυνος. Απλά δε μπορούσαν να με τιμωρήσουν πιο πριν γι’
αυτό, γιατί δε περνούσα το κατώφλι. Ή γιατί κάτι τέτοιο ενείχε κινδύνους.
Τύχη: τι σημαίνει; Ότι «δεν επαρκούσε» η δικιά σου ενέργεια. Στο εμβόλιο ισχύει αυτό; Δεν
έχουμε αφηρημένο υπολογισμό… Στο AIDS;
Όταν έχουμε αιτιότητα: αρκούσε η δικιά σου ενέργεια, συνδυάστηκε με άλλες. Όταν δεν
έχουμε: τα άλλα περιστατικά που χρειάζονταν ήταν τόσο απίθανα που πρακτικά δεν
επαρκούσε η δικιά σου ενέργεια, δε το προκάλεσες εσύ…
…..
ΚΑΙ πετυχαίνω
Από πού ξεκινάω να μετράω την αιτιότητα; Από τότε που γύρισα το φυσίγγι ή από τότε
που τράβηξα τη σκανδάλη;
Ο κίνδυνος για τη ζωή ξεκινά από πιο πριν, από τότε που γυρνάω το φυσίγγι. Σε αυτή την
περίπτωση είναι πρόσφορη απόπειρα.
Υπάρχει ένας κίνδυνος που καταλήγει σε βλάβη. Ο κίνδυνος έχει μια ένταση (πρόκειται για
δυνατότητα βλάβης, δηλαδή αν πάνε όλα καλά, θα προκληθεί βλάβη). Δηλαδή υπόθεση για
το μέλλον. Σε περίπτωση που κοιτάμε τα πράγματα εκ των υστέρων είναι υπόθεση για το
παρελθόν. Τι θα είχε συμβεί.
Υπάρχουν περιπτώσεις που το έγκλημα βλάβης ξεκινά να μετρά αργότερα από το έγκλημα
διακινδύνευσης. Πχ α) ρίχνω σφαίρα και β) γυρνάω το φυσίγγι. Αν γυρίσω το φυσίγγι σε
κενό, τότε το μόνο που μένει είναι ο κίνδυνος που υπήρχε μέχρι τότε (τα άλλα είναι
απρόσφορα). Αν γυρίσω το φυσίγγι σε σφαίρα, έχουν σημασία οι πιθανότητες που είχαμε
να οδηγηθούμε στη σφαίρα; Διαδραματίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές
Από τη στιγμή που μας νοιάζει ο κίνδυνος όταν δεν επέρχεται το αποτέλεσμα, δε μπορεί να
μη μας νοιάζει όταν επέρχεται. Είναι ανακόλουθο. Τιμωρούμε και το γεγονός και την
πιθανότητα επέλευσής του. Πιο πολύ μας νοιάζει το γεγονός, αλλά λιγότερο και η
πιθανότητα. Δεν είναι άσχετα μεταξύ τους. Και την πιθανότητα που υπήρχε να επέλθει, και
το γεγονός ότι επήλθε. (το ένα αναλογικό/πιθανολογικό, το άλλο ψηφιακό σύστημα). Δίνει
απόχρωση στη βλάβη, η οποία είναι όμως υπαρκτή (έχει πραγματωθεί). Δίνει μια
διακύμανση στο ψηφιακό άδικο. Αντίθετα,
Γιατί δε τιμωρείται ο ρατσισμός και η κατ’ επάγγελμα υποδομή, παρότι προκαλεί κίνδυνο;
Γιατί είναι πολύ νωρίς. Γιατί είναι επικίνδυνο δικαιοκρατικά. Γιατί είναι άδηλο τι θα γίνει.
Γιατί αναγνωρίζουμε ελεύθερη βούληση και συνείδηση αδίκου στον καθένα (τύψεις).
Το γεγονός όμως ότι έκανες το έγκλημα από ρατσισμό αποδεικνύει ότι ήσουν ικανός να το
κάνεις από ρατσισμό. Εδώ έχουμε αποδεικτική ευχέρεια, αποδεικτικά στοιχεία. Το ότι θα
μιλήσω σε κάποιο πλήθος σημαίνει ότι θα τους προκαλέσω την απόφαση; Λίγο δύσκολο.
Άρα τελικά το που επιτρέπεται το κατώφλι δε διαφέρει, όχι τουλάχιστον πολύ, από τον
κίνδυνο. Το ίδιο και ως προς τη συζήτηση με το πού θα μας ξεφύγει. Και εκεί είναι κίνδυνος.
Όταν όμως παίρνω μια απόφαση να τελέσω ένα έγκλημα; Εκεί μπορεί να υπάρχει –
κάποιος- κίνδυνος, αλλά δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία. Επίσης ακόμα είναι μια
σκέψη, δεν έχει εξωτερικευθεί σε διακριτές κοινωνικά –μη συνήθεις- πράξεις. Δεν υπάρχει
κάποια αντικειμενική υπόσταση, κάποιο κατώφλι.
Για τον κίνδυνο στην απόπειρα: μετράω και τον εαυτό μου. Για το κατώφλι: μπορεί να τον
εξαιρέσω.
……………….
μεταφορά αλλοδαπών, κατοχή τελούνται με παράλειψη (που ακολουθεί μια ενέργεια, και η
οποία συνίσταται στη αποχή από ενέργεια «εξαγωγής» τους ή «άφεσής» τους).
Η άλλη εκδοχή τι λέει; Ότι τιμωρούμαι επειδή δημιούργησα μεγαλύτερο κίνδυνο; Αλλά ο
κίνδυνος απωθήθηκε από τη βλάβη
Αλλιώς απλά τιμωρείται μια ιδεολογία, η οποία δεν προκαλεί μεταβολή στον εξωτερικό
κόσμο.
Και όλα τα υποκειμενικά στοιχεία μπορούν να δημιουργούν κίνδυνο. Κι αυτό γιατί το σώμα
καθοδηγείται από το νου. Το να είμαι ρατσιστής σημαίνει ότι έχω περισσότερες
πιθανότητες (περισσότερους λόγους) να σκοτώσω κάποιον από ένα μη ρατσιστή. Θα ήταν
απαγορευμένο να τιμωρούμε κάποιον για ένα στοιχείο το οποίο α) δεν επαυξάνει τον
κίνδυνο, β) δεν καλύπτεται από την ενοχή (:ευθύνη) του δράστη. Αλλά όταν ζητάς κάτι
παραπάνω για να τον τιμωρήσεις, γιατί δε τον τιμωρείς πιο νωρίς; Αφού έθεσε ήδη έναν
κίνδυνο άξιο τιμώρησης. Μήπως είναι αντικειμενική ευθύνη;
Θα ευθύνεται κάποιος όταν έχει μειωμένη ή και καθόλου ενοχή για το ρατσιστικό έγκλημα;
Μοιάζει εδώ η περίσταση με τον υπερχειλή δόλο
……………………….
Μόνο με νομοθετική προσθήκη μπορεί να τιμωρείται αυτός που του δίνουν ναρκωτικά για
να τον πιάσουν. Δε θέτει κίνδυνο. Βλ. επίσης και ως προς την έκρηξη (Καστανίδου, να
εκραγεί)
Ευθύνεται κάποιος για το ότι μετασχηματίστηκε ο κίνδυνος σε βλάβη και όχι το αντίθετο;
Υπερίσχυση της αντικειμενικής υπόστασης, αν και προφανώς θα υπάρχει μικρότερος
κίνδυνος=μικρότερη ποινή (άσχετα αν ο ενδεχόμενος δόλος ήταν άμεσος, μεγαλύτερος
δηλαδή)
……………
Αν δεν έκανα την ενέργεια, θα προκαλούνταν το αποτέλεσμα, αλλά με άλλο τρόπο: ;;;;
==========
…………………..
όταν εμπλέκεται και άνθρωπος που δρα συνειδητά, αυτός είναι που σκοτώνει, όχι οι
προηγούμενοι
Για το επιτρεπτό τιμώρησης (σύνδεση με έννομο αγαθό) μετράμε ντετερμινιστικά, αλλά για
την απόδοση ευθύνης με ελεύθερη βούληση. Ο τελευταίος είναι που μπορούσε (:ήταν
ελεύθερος) να ανατρέψει την πορεία των γεγονότων, αλλά δε το έκανε.
Ελεύθερη βούληση: έχω υπό τον έλεγχό μου την πορεία των πραγμάτων.
……………..
(Η παράλειψη ποτέ δε διακόπτει τον αιτιώδη σύνδεσμο, μόνο τον διευκολύνει ;;;;. ΟΧΙ. Αν
δρα συνειδητά και ήταν απίθανο να μην ενεργήσει;;;;; Αν δρα από αμέλεια ο δεύτερος, θα
είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα μπορούσε να δράσει έτσι, άρα φταίει και ο πρώτος)
ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ ΞΕΡΕΙ
Ο Β ΓΝΩΡΙΖΕΙ
ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΣΥΝΕΝΝΟΗΘΕΙ
1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. Δεν παίζει ρόλο η ινυ, με θετική ενέργεια
δρα ο Β (παραβιάζοντας και την ινυ).
………………
ΕΝΝΟΜΑ ΑΓΑΘΑ: όταν τα απαριθμούμε πρέπει να βάζουμε αυτά που θίγονται πάντα
(τουλάχιστον), όχι όσα ενδέχεται να θιχτούν
Καταστάσεις, σχέσεις και ιδιότητες των πραγμάτων ουσιώδεις για τον άνθρωπο.
Η εμπιστοσύνη σε μια ιδιότητα δεν είναι η ίδια έννομο αγαθό. Η άρση της εμπιστοσύνης
είναι παρεπόμενο αποτέλεσμα της έλλειψής της. Η εμπιστοσύνη είναι υποκειμενική έννοια,
όπως το αίσθημα ασφάλειας. Αυτή μπορεί να υπάρχει αλλά παρ’ όλα αυτά εγώ να έχω
βλαβεί. ;;;;;;;;;;
Κλονίζεται η εμπιστοσύνη η δικιά μου στο έγγραφο ή της κοινωνίας; Και είναι αυτός ο
κλονισμός ουσιώδης;
…………………
Σκοπός ποινής: ανταπόδοση, μέσω της οποίας επιτυγχάνεται και η ειδική πρόληψη. Είναι
άδικο να ευθύνεσαι, να έχεις κάνει κακό και να μη στο ανταποδώσουμε. Η ανταπόδοση
όμως λειτουργεί και ως ανώτατο όριο. Εννοείται ότι η ειδική πρόληψη είναι εξίσου
σημαντική, είναι όμως πάντα παρεπόμενη (ούτε μπορεί να υπάρξει χωρίς ενοχή, ούτε χωρίς
την πρόκληση κακού =του εγκλεισμού)
…………………
Τιμώρηση του φρονήματος: Χαρακτήρας του ανθρώπου. Ηθικές του αναστολές. Ρατσιστικές
αντιλήψεις που τον οδηγούν σε εγκλήματα (οξυθυμία, μαλθακότητα κλπ). Ηθική και τύψεις
γενικότερα. Ας πούμε «ηθικά ελαττώματα». Δεν είναι νομοτέλεια ότι θα τον οδηγήσουν σε
εγκλήματα. Έχει ελευθερία βούλησης να συγκρατήσει αυτές του τις τάσεις. Επίσης δεν
ενδιαφέρουν αυτές οι τάσεις καθαυτές, αλλά μόνο στο βαθμό που τον οδηγούν σε
εγκλήματα (βλ. Κουφοντίνας). Μόνο όταν οδήγησαν σε εγκλήματα μπορεί να καταγνωστεί
ότι ήταν πρόσφορες να οδηγήσουν σε τέτοια (και απλά να επαυξήσουν ελαφρά την ποινή,
λόγω του κινδύνου). Επιβάλλουμε ποινή για να μπορέσει να τις καταπνίξει αυτές τις τάσεις
(πχ οξυθυμία, μαλθακότητα κλπ). Μήπως όμως θα έπρεπε να οδηγούν σε μειωμένη ενοχή;
Επίδειξη ρατσισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση; Συνδέεται με ένα ρατσιστικό
υπόστρωμα; Ο ρατσισμός, όπως και το απρόκλητο, διευρύνει το πλαίσιο των πιθανών
θυμάτων. Μήπως όμως έτσι βλέπουμε τον δράστη –χωρίς ενσυναίσθηση- ως αντικείμενο,
αδιαφορώντας για την ενοχή του;
Μπήκε στο πεδίο δράσης του δράστη κάποιος που αλλιώς δε θα έμπαινε. Ή μήπως είναι
πιο αδύναμος;
………………….
Άμυνα: συγχωρείται όταν ο άλλος επιτίθεται, δηλαδή προκαλεί κακό σε άλλον, για το οποίο
ευθύνεται. Έξω οι ακαταλόγιστοι και οι πράξεις για τις οποίες δεν υπάρχει υπαιτιότητα.
Μόνο τότε δικαιολογείται η πρόληψη του κακού, με πρόκληση κακού σε αυτόν που το
προκαλεί. Αναλογία ως προς τους δικαιολογητικούς σκοπούς και τις σταθμίσεις με την
επιβολή της ποινής. Αρχή της ενοχής. Δεν ισχυρίζομαι ότι είναι το ίδιο.
(δεν είναι ατομικό δικαίωμα γιατί τότε πώς δικαιολογείται η τριτάμυνα; απλά αποτρέπει τις
βλάβες)
……………………..
Αν η ζωή ήταν διαφορετικό έννομο αγαθό από την υγεία, τότε η συρροή ενός
πυροβολισμού που κινδυνεύει τη ζωή αλλά προκαλεί απλώς σωματική βλάβη, θα ήταν
αληθινή.
Ελαστικό αγαθό η σωματική βλάβη; Δηλαδή αν σου κόψουν το πόδι θα ξαναφυτρώσει; Γι’
αυτό εδώ δεν επιτρέπεται (αν υπάρχει) έμπρακτη μετάνοια, ούτε η συναίνεση τα
δικαιολογεί όλα.
………………..
Δε μπορεί να έχω δόλο για κάτι που θα αποφασίσω στο μέλλον. Μπορώ να έχω δόλο ότι αν
βρω κάποιον θα τον σκοτώσω;
………….
Αφήνω ένα μαχαίρι (εξ αμελείας) και το παίρνει κάποιος που είχε αποφασίσει να σκοτώσει.
Ευθύνομαι;
…………………..
Το αν θα υπάρχουν όροι κινδύνου σε μια κοινωνία, πχ όπλα δεν είναι ζήτημα του ποινικού
δικαίου: ήτοι να τιμωρεί τους ανθρώπους για τις πράξεις τους πριν καν τις αποφασίσουν.
Ποινή χωρίς ενοχή.
…………..
Πολύ συχνά είμαστε πολύ κριτικοί πριν την εισαγωγή μιας ρύθμισης και πολύ επιεικείς
μετά. Δεν εφαρμόζουμε τις θέσεις μας στην πράξη.
…………………..
Δόλια ενέργεια εξουδετερώνει την προηγούμενη εξ αμελείας: ΝΑΙ, στις περιπτώσεις που
αφήνω ανοιχτή μια τρύπα και πάει ο άλλος, ενώ το έχει αντιληφθεί, και, εντελώς
απρόβλεπτα, πέφτει μέσα. Άλλο που μπορεί να έχει αυτοκτονικές τάσεις και δε θα το έχω
αντιληφθεί (έλλειψη αμέλειας). Παίζει ρόλο αν θα μπορούσαν να πέσουν παιδάκια;
Ο λόγος που η αυτοκτονία δεν είναι άδικη πράξη είναι ότι δεν είναι κοινωνική πράξη
(πράξη προς έτερον). Κατά τ’ άλλα όμως ο θάνατος, έστω και υπό τη μορφή της
αυτοκτονίας είναι άδικο συμβάν, αν πάρει τη μορφή της πράξης προς έτερον (βοήθησε
κάποιος άλλος).
ΟΧΙ αν αφήνω ένα μαχαίρι σε κάποιον που είχε πάρει απόφαση ή ήταν πιθανό να πάρει
απόφαση
……………..
Κάποιος που τον πυροβόλησαν με τρόπο ώστε να είναι αδύνατο να σωθεί [και τον
πυροβολούν ξανά – επέσπευσε η δεύτερη σφαίρα τον θάνατο; τότε αυτή τον προκάλεσε
(απόπειρα για την πρώτη). Αν δεν επέσπευδε (όπως σε περίπτωση παράλειψης), το
αποτέλεσμα το προκάλεσε αποκλειστικά η πρώτη ενέργεια]. Διαφορά από ετοιμοθάνατο
(που δε του έχει γίνει ένεση); Στη δεύτερη περίπτωση, τον θάνατο προκαλεί άλλος όρος.
Γιατί ο συνεργός τιμωρείται ελαφρύτερα; Γιατί έτσι κι αλλιώς αυτός που προκαλεί
μικρότερο κίνδυνο τιμωρείται ελαφρύτερα. Επίσης επειδή υπάρχει κάποιος άλλος που
φέρει την όλη ενοχή, που γνωρίζει όλα τα δεδομένα και έχει υπό τον έλεγχό του την
αιτιώδη διαδρομή.
……………
………………..
…………..
Ακριβώς επειδή πρόκειται για σοβαρές προσβολές, που προκαλούν ηθική εξανάσταση, δε
μπορεί να εξαρτώνται από ελάσσονες όρους, όπως η έγκληση ή οι εξωτερικοί όροι του
αξιοποίνου. Η τιμώρηση πρέπει να υπάρχει μόνο επί προσβολής εννόμου αγαθού, αλλά και
αν υπάρχει τέτοια πρέπει σε κάθε περίπτωση, ή με μια λογική συνέπεια/διαβάθμιση, γιατί
αλλιώς έχουμε ανεπιεική αποτέλεσμα/αντίφαση.
Άνθρωπος: θέλει να είναι ελεύθερος, τροφή, γιατρό, ευημερία, ελεύθερο χρόνο, τιμή κλπ
…………
Είτε σοβαρά έννομα αγαθά, είτε προσβολή πολλών από αυτά, είτε σοβαρή προσβολή τους
(σημασία τους, πλήθος και σοβαρότητα της προσβολής) –Βαθιώτης Στοιχεία Ποινικού
Δικαίου, 2007.
Το «έννομο αγαθό» είναι πραγματική έννοια, όχι τύπος [θα ρθει το δίκαιο να μου πει ότι οι
άνθρωποι δε θέλουν να προσβάλλονται; ή ότι θέλουν ευημερία;. ---- Ή το ίδιο ως
κατάσταση να αποτελεί ουσιώδες για την κοινωνία ή μετά από ερωτήσεις μέσω αλυσίδας
να συνδέεται με τέτοιο ουσιώδες συμφέρον]. Μόνο η προσβολή ενός ανθρώπινου αγαθού
μπορεί να φέρει αποτροπιασμό, κάτι που οδηγεί στίγμα, και μόνο αυτή μπορεί να
δικαιολογήσει αλλά και να απαιτήσει μια (βαριά) ποινή (κακό) ως αντίδραση.
Η ενοχή μπορεί να εκφράζεται και με υπερχειλή δόλο, όπως στα άλλα εγκλήματα δόλου
αλλά και στην απόπειρα. Δεν είναι ούτε καν προπαρασκευαστικές πράξεις, γιατί αυτές
απαιτούν δόλο (ενοχή). Πρβλ με κοινώς επικίνδυνα, όπου οι επιπλέον όροι κινδύνου δεν
μπορούν να εξαρτώνται από εμένα. Η επικινδυνότητα να συμβούν κάποιες πράξεις, όταν
αυτές οι πράξεις είναι δικές μου, δε μπορούν να αρχίσουν να τελούνται πριν δείξω τη
συγκεκριμένη ενοχή, από την οποία να προκύπτει αντικ
Ευθύνομαι για κάτι που ενδέχεται να κάνω στο μέλλον; ΟΧΙ. Δεν μπορεί να μου
αποδίδεται ευθύνη για μια πράξη πριν καν την τελέσω. Κατ’ εξαίρεση όμως ισχύει αυτό
στον τύπο της προπαρασκευαστικής πράξης, όταν έχω δόλο για το μέλλον, όταν δηλαδή
έχω πάρει απόφαση για μια πράξη στο μέλλον. ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ότι η ποινή είναι μικρότερη από
την απόπειρα και το ολοκληρωμένο έγκλημα. [ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΞΗ ΜΟΥ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΝΩ
ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΕΝΩ ΔΕΝ ΕΧΩ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΕΝΟΧΗ ΓΙ’ ΑΥΤΟ. ΟΥΤΕ ΠΡΑΞΗ ΟΥΤΕ ΕΝΟΧΗ]
Φέρω όπλο. Ευθύνομαι ΤΩΡΑ αν προκαλέσω φόνο στο μέλλον; ΟΧΙ. Εδώ όχι μόνο δεν
υπάρχει κατώφλι, αλλά η ποινή θα βασιζόταν σε προγνώσεις με βάση το χαρακτήρα και την
προσωπικότητα χωρίς να υπάρχει καν φρόνημα. Τιμώρηση ακόμα και της έλλειψης
φρονήματος.!!
…………
Στην παράλειψη, πολλές παραλείψεις προκαλούν το αποτέλεσμα. Όχι όμως και στην
ενέργεια, όπου πάντα η (τελική) ενέργεια θα είναι μία.
Η έννοιες του εννόμου αγαθού, του κινδύνου αλλά και του επιτρεπτού της προ-
προληπτικής ποινικής καταστολής σε ένα σύστημα αντικειμενικού αδίκου, υπό την
ειδικότερη προβληματική των εγκλημάτων κατά της δημόσιας τάξης
Τα επιτρεπτό της προ-προληπτικής ποινικής καταστολής στα εγκλήματα κατά της δημόσιας
τάξης. Ταυτόχρονα, μερικές σκέψεις για τις έννοιες του εννόμου αγαθού και του κινδύνου
σε ένα σύστημα αντικειμενικού αδίκου.
…………..
Πλαστό για να βλάψω κάποιον (να τον βάλω φυλακή – να τον πείσω ότι τον απατάνε;;)
……………….
Αν μια διάταξη έλεγε «όποιος με πλαστογραφία εξαπατά»; Θα είχε 2 έννομα αγαθά ή ένα;
…..
Πλαστογραφία, χωρίς δόλο να εξαπατήσω άλλον: Δεν είναι καν κοινωνική ενέργεια,
ενέργεια προς έτερον· δεν υπάρχει καν κίνδυνος. Το ίδιο και η απόκρυψη που κάνω στο
σπίτι μου. Ή παραχάραξη με σκοπό να τα έχω στο σπίτι μου!
«Προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια»: Μέσα σε έναν τύπο συντιμωρούμε ενέργειες και
παραλείψεις. «Πρωτείο της ενέργειας».
……………………..
Όταν τελεί το έγκλημα ή την αυτοβλάβη συνειδητά άλλος, τότε αυτός είναι ο δράστης
μόνος του! Οι άλλοι μόνο συνεργοί μπορεί να είναι (να τον συνδράμουν, όχι να το τελούν οι
ίδιοι). Ταυτόχρονη δράση πολλών μπορούμε να έχουμε μόνο όταν δρουν με πλάνη
(αμέλεια) ή εξαναγκασμένα, αφού τότε ο ένας δεν αρκεί για να πάρει όλη την ευθύνη για το
«κακό», την «συμφορά». Εδώ δε πρόκειται για ενίσχυση ενός κινδύνου αλλά για ενίσχυση
ενός ανθρώπου. Συνέργεια εξ αμελείας δεν προβλέπεται.
……………….
Η συμμετοχή δεν αυξάνει αφηρημένα και ντετερμινιστικά τον κίνδυνο, αλλά μπορούμε να
της πιστώνουμε ότι ενίσχυσε τη βούληση που επέφερε το αποτέλεσμα ΑΝ τελικά αυτό
επήλθε. Κι αυτό γιατί δεν μπορεί να συνδεθεί αιτιακά αντικειμενικά με τον κίνδυνο, ο
οποίος είναι άδηλος εν όψει του αδιαφανούς των νοητικών διεργασιών.
………………………….
Αν ενισχύω την απόφαση ενός πλανώμενου κάνω συνέργεια; Όχι φυσικά. Επομένως εκεί δε
πρόκειται για ηθική αυτουργία αλλά για έμμεση αυτουργία. ;;;;;
Στη συνειδητή αυτουργία: Αυτός που αποφασίζει τελικά είναι ο αυτουργός (ακόμα κι αν
υπάρχει ηθικός αυτουργός). Επί πλάνης, αποφασίζει ο έμμεσος (όχι ηθικός) αυτουργός!!!
Ελέγχει την αιτιώδη διαδρομή ως βούληση. Θα τον κοιτάξουμε εσωτερικά ή εξωτερικά;
…………….
Αντικειμενική υπόσταση: περιέχει όλα τα στοιχεία του αντικειμενικού κόσμου, εκτός από
τις «εσωτερικές» νοητικές καταστάσεις (γνώση και πρόθεση) του δράστη. Περιέχει όμως τις
γνώσεις και τις προθέσεις των άλλων. Αντίθετα ο κίνδυνος εξετάζεται ως προς το θύμα,
επομένως εμπεριέχει και το νοητικό εσωτερικό κόσμο του συνειδητού δράστη.
………………….
Υποθετική είναι η ίδια η αιτιότητα!!! Αυτή όμως είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε να
συνδέουμε αιτίες με αποτελέσματα!
……………………
Και δόλια ενέργεια και δόλια παράλειψη (με αποτρεπτική αιτιότητα). Και οι δύο παίρνουμε
ταυτόχρονα την απόφαση. Παραυτουργοί.
Συνέργεια: ΚΑΙ όταν προκάλεσες το αποτέλεσμα, ΚΑΙ οποιαδήποτε άλλη συνδρομή (ακόμα
κι όταν ήταν σίγουρο ότι θα συμβεί).
Για να έχεις αυτουργία: ΚΑΙ αποτρεπτική αιτιότητα ΚΑΙ ταυτόχρονη τέλεση. Αν λείπει μόνο
το ένα; Το πρώτο: προκάλεσα το αποτέλεσμα ή όχι! Αν εκλείπει χάνεται
………………
ΚΙΝΗΤΡΟ: ΠΡΙΝ να πάρω την απόφαση. Η απόφαση οφείλεται στο κίνητρο. Αν προσχωρήσω
στο κίνητρο -> θα πάρω την απόφαση -> θα κινδυνέψει κάποιος. Η πράξη που θα κάνω
είναι ότι θα πάρω την απόφαση.
………………….
Σε ένα πλαίσιο απόλυτα ντετερμινιστικής αιτιότητας, δεν υπάρχει καν σύνδεση καμίας
αιτίας με αποτέλεσμα, αφού τίποτα δε θα μπορούσε να «είχε συμβεί αλλιώς», αφού και
μόνο αυτή η φράση είναι absurdum. Ό, τι συνέβη οφείλεται σε ό, τι συνέβη προηγουμένως
και ούτω καθεξής, σε μια αναπόδραστη αλυσίδα. Και οι ίδιες οι ανθρώπινες πράξεις
οφείλονται στις νευρωνικές συνδέσεις του εγκεφάλου και στα ερεθίσματα του
περιβάλλοντος, και τίποτα δε θα μπορούσε να είχε συμβεί αλλιώς. Σε έναν τέτοιο κόσμο
κανείς δεν ευθύνεται για τίποτα· ενώ η ίδια η αιτιότητα είναι absurdum.
Η ίδια η αιτιότητα είναι μια φενάκη, ένα χρήσιμο εργαλείο για να καταλαβαίνουμε τη φύση
και να κάνουμε ή όχι πράξεις.
Ενέργεια και ταυτόχρονα παράλειψη άλλου: δεν είναι πάντα συμμετοχή; ΝΑΙ