Κεφάλαιο 11: Αναπνευστικό Σύστημα

Wednesday, June 3, 2020 2:23 PM

• Τα όργανα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος αρχίζουν να αναπτύσσονται κατά την 4η εβδομάδα της
ανάπτυξης.
• Λαρυγγοτραχειακή Αύλακα = καταβολή του αναπνευστικού συστήματος στο έδαφος του ουραίου άκρου του αρχέγονου
φάρυγγα → διεύρυνση → Λαρυγγοτραχειακό Εκκόλπωμα (καταβολή πνευμόνων) → επιμήκυνση, διεύρυνση
περιφερικού άκρου → αναπνευστικό εκκόλπωμα
• Το Λαρυγγοτραχειακό εκκόλπωμα διαχωρίζεται από τον αρχέγονο φάρυγγα, αλλά εξακολουθούν να επικοινωνούν μέσω
του αρχέγονου λαρυγγικού στομίου
• Σχηματίζεται το τραχειοοισοφαγικό διάφραγμα που διαχωρίζει την άνω μοίρα του πρόσθιου εντέρου σε:
○ Ένα κοιλιακό τμήμα (λαρυγγοτραχειακός σωλήνας) - καταβολή λάρυγγα, τραχείας, βρόγχων, πνευμόνων
○ Ένα ραχιαίο τμήμα - καταβολή στοματοφάρυγγα, οισοφάγου

Ανάπτυξη Λάρυγγα
• Χόνδροι λάρυγγα < 4ο + 6ο ζεύγος φαρυγγικών τόξων
• Δημιουργία ζεύγους αρυταινοειδών ογκωμάτων από μεσέγχυμα → μετατροπή αρχέγονης γλωττίδας σε λαρυγγικό
στόμιο λόγω της ανάπτυξης των ογκωμάτων
○ Ο λαρυγγικός αυλός αποφράσσεται προσωρινά
• Οι λαρυγγικές κοιλίες αφορίζονται από πτυχές του βλεννογόνου, οι οποίες διαφοροποιούνται σε νόθες και γνήσιες
φωνητικές χορδές.
• Η επιγλωττίδα αναπτύσσεται από το ουραίο τμήμα του υποφαρυγγικού επάρματος
• Οι λαρυγγικοί μύες προέρχονται από μυοβλάστες του 4ου + 6ου ζεύγους των φαρυγγικών τόξων.

Ανάπτυξη Τραχείας
• Επιθήλιο + αδένες τραχείας, πνευμονικό επιθήλιο < ενδόδερμα λαρυγγοτραχειακού σωλήνα
• Χόνδροι, συνδετικός ιστός, μύες τραχείας < σπλαχνικό μεσόδερμα που περιβάλλει το λαρυγγοτραχειακό σωλήνα

Ανάπτυξη Βρόγχων και Πνευμόνων

• Διαίρεση αναπνευστικού εκκολπώματος → πρωτογενείς βρογχικές καταβολές → δευτερογενείς βρογχικές καταβολές
→ τριτογενείς βρογχικές καταβολές → βρόγχοι και υποδιαιρέσεις τους
• Ο δεξιός κύριος βρόγχος είναι ελαφρά ευρύτερος του αριστερού και ακολουθεί πιο κάθετη πορεία, εμβρυική σχέση που
παραμένει και στον ενήλικα.
• Κύριοι βρόγχοι → δευτερογενείς βρόγχοι → λοβαίοι κλάδοι → τμηματικοί κλάδοι → ενδοτμηματικοί κλάδοι
• Κάθε τμηματικός βρόγχος μαζί με το περιβάλλον μεσέγχυμα αποτελεί την καταβολή ενός βρογχοπνευμονικού τμήματος.
• Η ανάπτυξη των διακλαδώσεων ολοκληρώνεται μετά τη γέννηση.
• Υπεζωκότας:
○ Το περισπλάχνιο πέταλο του υπεζωκότα (σπλαχνικός υπεζωκότας) αναπτύσσεται από το σπλαγχνικό μεσέγχυμα
○ Το τοιχωματικό (περίτονο) πέταλο του υπεζωκότα (τοιχωματικός υπεζωκότας) προέρχεται από το σωματικό
μεσόδερμα.
○ Ο χώρος μεταξύ σπλαχνικού και τοιχωματικού υπεζωκότα αποτελεί την υπεζωκοτική κοιλότητα.
• Ωρίμανση Πνευμόνων - 4 στάδια:
1. Ψευδοαδενική περίοδος
• Οι πνεύμονες μοιάζουν με εξωκρινείς αδένες
• Έχουν αναπτυχθεί τα σημαντικότερα στοιχεία των πνευμόνων εκτός από αυτά που σχετίζονται με την
ανταλλαγή των αερίων
• Η αναπνοή στο τέλος αυτού του σταδίου είναι αδύνατη.
2. Σωληνώδης περίοδος
• Διεύρυνση αυλού βρόγχων και τελικών βρογχιολίων
• Αύξηση αγγείωσης πνευμόνων
• Διαίρεση τελικών βρογχιολίων σε αναπνευστικά βρογχιόλια και αρχέγονους κυψελιδικούς πόρους
• Στο τέλος του σταδίου η αναπνοή είναι δυνατή επειδή έχουν αναπτυχθεί οι τελικοί σάκοι όμως συνήθως τα
νεογνά δεν επιζούν
3. Περίοδος τελικών σάκων
• Ανάπτυξη κυψελίδων
• Εγκατάσταση φραγμού αίματος-αέρα
• Επένδυση τελικών σάκων από πνευμονοκύτταρα τύπου Ι (ρόλος: ανταλλαγή αερίων)
• Διάσπαρτη ανάπτυξη πνευμονοκυττάρων τύπου ΙΙ (ρόλος: παραγωγή επιφανειοδραστικού παράγοντα →
ελάττωση επιφανειακής τάσης κυψελίδων)

Εμβρυολογία ΙΑ1023 - Νάνσυ Σανδάλη - Σελίδα 1

 ελάττωση επιφανειακής τάσης κυψελίδων)
4. Κυψελιδική περίοδος
• Μετάβαση από την εξαρτημένη από τον πλακούντα ανταλλαγή αερίων στην αυτόνομη ανταλλαγή αερίων
μετά τη γέννηση
□ Απαιτείται: επιφανειοδραστικός παράγοντας, μετασχηματισμός πνευμόνων σε όργανα ανταλλαγής
αερίων, εγκατάσταση παράλληλης πνευμονικής και συστηματικής κυκλοφορίας.
• Το 95% των ώριμων κυψελίδων αναπτύσσονται μετά τη γέννηση
• Σε αντίθεση με τις ώριμες κυψελίδες, οι ανώριμες έχουν τη δυνατότητα να σχηματίζουν επιπρόσθετες πρωτογενείς
κυψελίδες
• Παράγοντες απαραίτητοι για τη φυσιολογική ανάπτυξη των πνευμόνων:
○ Επαρκής θωρακικός χώρος για ανάπτυξη πνευμόνων
○ Επαρκής ποσότητα αμνιακού υγρού
○ Αναπνευστικές κινήσεις εμβρύου
• Οι προγεννητικές αναπνευστικές κινήσεις του εμβρύου εξασκούν τους πνεύμονες για αναπνοή
• Κατά τον τοκετό οι πνεύμονες είναι γεμάτοι περίπου κατά το ήμισυ με αμνιακό υγρό, το οποίο παροχετεύεται:
○ Διαμέσου του στόματος και της μύτης
○ Διαμέσου των πνευμονικών τριχοειδών
○ Διαμέσου των λεμφαγγείων

Ανωμαλίες Αναπνευστικού
1. Ολιγοϋδράμνιο και Ανάπτυξη των Πνευμόνων
2. Πνεύμονες του νεογνού
3. Σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας ή Νόσος της υαλοειδούς μεμβράνης
○ Κυρίως τα πρόωρα νεογνά
○ Κύριο αίτιο: παρατεταμένη ενδομήτριος ασφυξία
○ αλλοιώσεις πνευμονοκυττάρων τύπου ΙΙ → έλλειψη παραγωγής επιφανειοδραστικού παράγοντα
○ Τυπική κλινική εικόνα συνδρόμου: Χαρακτηρίζεται από ταχύπνοια, εισολκή μεσοπλεύριων διαστημάτων,
αναπέταση ρινικών πτερυγίων και παράδοξη κινητικότητα.
○ Θεραπεία: 1. Χορήγηση γλυκοκορτικοστεροειδών κατά η διάρκεια της εγκυμοσύνης (προληπτικά στον πρόωρο
τοκετό) 2. Θεραπεία υποκατάστασης με χορήγηση εξωγενούς επιφανειοδραστικού παράγοντα
4. Λοβός αζύγου φλέβας
5. Συγγενείς πνευμονικές κύστεις
6. Αγενεσία πνευμόνων
7. Υποπλασία πνευμόνων
8. Επικουρικός πνεύμονας
9. Τραχειοοισοφαγικό συρίγγιο
○ οφείλεται στον ατελή διαχωρισμό του πρόσθιου εντέρου σε τραχεία και οισοφάγο → επικοινωνία των δύο
○ συνοδεύεται συνήθως, από ατρησία του οισοφάγου

Εμβρυολογία ΙΑ1023 - Νάνσυ Σανδάλη - Σελίδα 2