iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and

Education in Civil Engineering 

13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY

BİTÜM MODİFİKASYONUNDA NANOMALZEMELERİN KULLANIMI VE KARAKTERİZASYONU (Sözlü

sunum)

Hatice Merve ÇETİN1, Volkan Emre UZ2

1
İnşaat Mühendisliği Bölümü, Toros Üniversitesi, Türkiye
2
İnşaat Mühendisliği Bölümü, Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Türkiye
Email adresleri: merve.cetin@toros.edu.tr, vemreuz@adanabtu.edu.tr

Özet

Ulaşıma olan talebin her geçen gün artması yeni ulaştırma yapılarının yapılmasını ve mevcut
yapıların iyileştirilmesini de beraberinde getirmektedir. Kara ulaşımı, özellikle de karayolu
ulaşımı, ülkemizde yük ve yolcu taşımacılığında en yaygın kullanılan ulaşım modudur.
Karayollarının kalitesi ve servis sürelerini uzatmak, ülke ekonomisi için de büyük önem
taşımaktadır. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte her alanda olduğu gibi ulaştırma alanında da
birçok yenilikler geliştirilmekte ve uygulanmaktadır. En çok araştırılan konulardan birisi ise
özellikle yapılacak olan yol kaplamalarının dayanımını arttırmak için kullanılabilecek farklı
katkı malzemelerinin tespit edilmesidir. Son zamanlarda farklı sektörlerde kullanılan
nanomalzemeler, ulaşım sektöründe de yerini almıştır. Özellikle nanokillerin yol
üstyapılarında kullanımı ile ilgili birçok çalışma yapılmış olup yol üstyapılarında görülen;
tekerlek izi, yorulma çatlağı ve soyulma gibi problemlere etkisi araştırılmıştır. Yapılan
çalışmalarda bitüm, nanokil çeşitlerinden montmorillonit, illit, bentonit, klosoit ve diğer
nanomateryallerden olan nanosilika, nano CaCO3 gibi malzemelerle modifiye edilerek, çeşitli
testler uygulanmış ve bitümün reolojik ve fiziksel özelliklerindeki değişimler incelenmiştir.
Çalışmalarda nanokillerin ve nanomalzemelerin kullanılması ile bitümün dayanımı, durabilite,
suya karşı hassasiyete ve depolama stabilitesi ve deformasyona karşı direnç gibi birçok
özelliğinde önemli iyileşmeler ve değişimler kaydedilmiştir. Bu çalışmamızda yapılan
çalışmalar ve bu çalışmalar neticesinde elde edilen bulgular sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Üstyapı, Modifikasyon, Bitüm, Nanomalzeme, Nanokil

1. Giriş
Yol üstyapı çalışmalarında en çok tercih edilen kaplama türü esnek kaplamalardır. Bunun
sebebi kolay uygulanabilir olması, servis ömrünün daha uzun ve maliyetinin düşük olması
şeklinde sıralanabilir. Esnek kaplamalarda bağlayıcı olarak kullanılan bitümün miktarı az olsa
da kalitesinin önemi büyüktür. Kullanılacak bağlayıcıda, dayanımının yüksek olması,
geçirimsizlik, agrega ile adezyonu iyi sağlayabilmesi gibi temel özellikler aranır. Ancak saf
bitümün bu özellikleri uzun servis sürelerinde sağlayamadığı durumlar oluşabilmektedir.
Özellikle ağır trafik ve tekrarlı yüklerden kaynaklı üstyapıda; tekerlek izi, düşük sıcaklık
çatlakları ve soyulma gibi bozulmalar meydana gelmektedir. Yol kaplamalarında bu tür
iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and
Education in Civil Engineering 
13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY

bozulmaların en az seviyede olması ve yolların servis ömrünün mümkün olduğunca uzun

olması istenir. Bu sebepten dolayı bitümün özelliklerini iyileştirme yollarına başvurulmuştur.
En çok kullanılan yöntemlerden arasında bitüme çeşitli katkılarla modifiye edilerek
özelliklerinin iyileştirilmesidir. Eklenen katkıların yardımıyla bitümün reolojik ve fiziksel
özellikleri değiştirilmekte, dayanım ve servis ömrü uzatılabilmektedir.

2. Bitüm ve Bitümün Yapısal Özellikleri

Bitüm(Asfalt), doğal asflattan ya da petrolun damıtılmasından elde edilen geçirimsiz,
yapışkan, uçucu olmayan kolloidal bir malzemedir. Adezyonu yüksek, su geçirmeyen,
koruyucu bir tabaka sağlaması sebebiyle bitüm, üstyapıda kaplama görevini görmektedir.
Bitüm yüksek viskoziteli ancak ısıya duyarlı yapısından dolayı sıcaklık arttıkça viskoz sıvı,
sıcaklık azaldığında ise elastik bir katı gibi davranır. Bu sebepten dolayı termoplastik
malzeme grubuna da girmektedir. Farklı kaynaklardan alınan bitümlerin kimyasal ve fiziksel
özellikleri de farklılıklar göstermektedir. Ancak bitümü oluşturan temel bileşenler dört ana
grupta toplanmaktadır. Bunlar; doygunlar (S), asfaltenler (A), reçineler (R) ve aromatiklerdir
(A) ve kısaca S-A-R-A olarak geçmektedirler. SARA oranları bitümlerin reolojik ve fiziksel
farklılıklarını ortaya koymakta etkin bir parametredir.
Yapılan ya da yapılacak olan yolların servis ömrü boyunca tekerlek izi, düşük sıcaklık
çatlakları, deformasyon, yaşlanmaya karşı dayanıklı olması beklenir. Ancak saf bitüm bu
dayanımı uzun süre için karşılayamamaktadırlar. Bu sebepten dolayı bitüm çeşitli katkılarla
modifiye edilmektedir.

3. Bitüm Modifikasyonu ve Amaçları

Saf bitüm yapısı gereği, artan trafik yükleri, tekrarlı yükler ve olumsuz iklim koşulları altında
sürdürülebilirliğini her zaman koruyamamaktadır. Bu gibi olumsuz durumlara karşı
araştırmacılar bitümün özelliklerini iyileştirme yoluna gitmekte ve polimerler, değerli atıklar
ve nanomalzemeler gibi çeşitli katkılarla modifikasyon çalışmalarına ağırlık vermişlerdir. Bu
çalışmada literatürde katkı olarak kullanılan nanomalzemeler ve nanokiller üzerinde
durulmuştur. Bitümün modifiye edilmesindeki genel amaçları Lewandowski (1994) şu şekilde
sıralamıştır:
1. Düşük hizmet sıcaklıkları için daha yumuşak karışımlar elde etmek ve çatlakları
azaltmak;
2. Yüksek sıcaklıklarda daha katı veya sert karışımlar elde etmek ve tekerlek izi gibi
kalıcı deformasyonları azaltmak;
3. Yapım, bakım ve onarım zamanında viskoziteyi düşürmek, karışımların
işlenebilirliğini ve sıkışmasını iyileştirmek,
4. Karışımların dayanımını ve stabilitesini artırmak;
5. Karışımların aşınma direncini artırmak, kaplamalarda bitüm ile agrega arasında
daha iyi adezyon/kohezyon sağlayarak agrega kayıplarını azaltmak;
6. Kaplamalarda düşük sıcaklık çatlaklarını azaltmak;
iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and
Education in Civil Engineering 
13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY

7. Karışımın yorulma direncini artırmak;

8. Yüksek işlenebilirliğe sahip karışımların sertleşmesini hızlandırmak;
9. Düşük performansa sahip bitümlü bağlayıcının kalitesini iyileştirmek, bu şekilde
düşük performanslı bitümlü bağlayıcıların da kullanılmalarına imkan sağlamak;
10. Yaşlanma ve oksitlenmeye karşı direnci artırmak, yaşlanmış bitümlü bağlayıcıların
yenilenmesini/gençleşmesini sağlamak;
11. Agregalar üzerinde daha kalın bir film tabakası oluşturmak, bu şekilde aralarındaki
soyulmayı azaltmak;
12. Bitümlü bağlayıcının içinde bir katkı olarak kullanılabilirliği ortaya koymak;
13. Terleme ve kusma olaylarını azaltmak;
14. Kaplamaların tabaka kalınlığını azaltmak;
15. Geliştirilmiş çatlak dolgusu sağlamak;
16. Yakıt döküntülerine karşı dayanım artışı sağlamak;
17. Kaplamaların ömür döngü maliyetini azaltmaktır, şeklinde sıralamıştır.

4. Bitüm Modifikasyonunda Kullanılan Nanomalzemeler ve Bitüm Üzerindeki Etkileri

Türkiye Asfalt Müteahhitleri Derneğinin (ASMÜD) yayınladığı raporda Türkiye’de 2015 yılı
yol yapım çalışmalarında 2,7 milyon ton asfalt kullanıldığı ve bunun % 3,9’unun modifiye
edilmiş asfalt olduğu belirtilmiştir (ASMÜD, 2017b). Avrupa Asfalt Üstyapı Birliği’nin
(EAPA) Avrupa Birliği ülkelerine ait 2009 yılı verilerine bakıldığında bitüm tüketiminin
yaklaşık 16,5 milyon ton olduğu ve bu miktarın yaklaşık 1,5 milyon tonluk kısmının ise
polimer modifiye bitüm olduğu görülmektedir (EAPA, 2017; Zhu vd., 2014). Polimer
modifiye bitümler her ne kadar tekerlek izi, düşük sıcaklık çatlakları ve termal duyarlılığa
karşı bitüme dayanım sağlasa da araştırmacılar %0,3-1 oranında katılan polimerlerin, %90
oranında emilimi azalttığını ortaya koymuşlardır (H. Fu, vd., 2007; Luísa Gardênia A.T.
Farias, 2016). Bunun sebebi modifikasyon sonucu oluşan polimerik fazın koruyucu bir
katman görevi görmesidir. Ayrıca modifikasyonda en çok kullanılan polimer olan SBS triblok
kopolimerinin yüksek sıcaklığa olan duyarlılığından kaynaklı bitümün depolanma sırasında
ayrışma meydana getirmesidir. Meydana gelen ayrışma SBS polimeri ile bitüm arasındaki
yoğunluk farkından kaynaklanmaktadır (C. Fang vd., 2013). Polimerlerin bu tür
dezavantajlarından dolayı araştırmacılar farklı katkı arayışına girmiş ve nanomalzemeler
üzerinde çalışmalar yapmışlardır.
Nanomalzemeler; boyutları 1 ve 100 nanometre arasında değişen materyallerdir. Bir
nanometre, metrenin milyarda biridir. Bitümün modifikasyon çalışmalarında çeşitli
nanomalzemeler ve genel olarak nanokil kullanılmış ve bitümün özelliklerinin iyileştirilmesi
açısından olumlu sonuçlar vermiştir.
Hui Yao ve arkadaşları(2012) yaptıkları çalışmada bitüme nanoboyutta olan dört farklı;
nanomer 1,44p, karbon mikrofiber, modifiye edilememiş nanokil, polimer modifiye nanokil
nanomalzeme eklemiş ve bitümde meydana gelen değişimleri incelemişlerdir. Dinamik
Kesme Reometresi (DSR) deneyinden elde edilen kompleks kesme modülü (G*) bulunmuş ve
Fourier Dönüşümlü Kızılötesi (FTIR) Spektroskopisi testi ile modifiye asfalt içerisindeki
iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and
Education in Civil Engineering 
13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY

nanomalzemelerin dağılımı incelenmiştir. DSR ve FTIR test sonuçlarında nanomateryaller

modifiye asfaltta G* modülünü arttırmış ve dayanım performansının geliştiği
gözlemlenmiştir. Polimer modifiye nanokilin eklenmesi ile yorulma çatlamasına karşı
dayanım iyileştirilmiştir. Ayrıca eklenen bu dört nanomalzeme ile asfaltın yaşlanması ve
oksidasyon etkisi geciktirmiştir.
Helal E. vd.(2016), katkı malzemesi olarak silika tozu ve pirinç çentiğinden elde edilen iki
çeşir nanosilika ve nanokil farklı oranlarda bitüm ile modifiye edilmiş ve çeşitli testlerle
bitüm üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sonuçlara göre nanokil, penetrasyonu arttırmış ve
yumuşama noktasını düşürmüştür. Ancak silis tozundan elde edilen nanosilika ise tam tersi
etkiyi göstermiştir. 135°C’den 150°C’ye sıcaklık artışı olduğunda ise her iki nanosilika için
oran arttıkça kıvamlılık artmış, nanokil de aynı şekilde vizkoziteyi arttırmıştır ancak belirli bir
orandan sonra viskozitede azalma meydana gelmiştir. Son olarak, DSR sonuçlarına göre her
üç katkı bitümde kalıcı deformasyona karşı daha yüksek direnç sağlayan belirgin bir iyileşme
göstermiştir.
2011 yılında Zhanping Y. ve arkadaşları yaptıkları çalışmada katkı olarak nanokil çeşidi olan
Montmorillonit’e farklı iki kimyasal ekleyerek; nanokil A ve nanokil B adında yeni iki çeşit
katkı elde etmiş ve %2 ile %4 oranlarında bitümle modifiye etmiştir. Farklı oranlarda
katılması sonucu bitümde meydana gelen farklılıklar gözlemlemişlerdir. Montmorillonit’e,
%35-45 Dimetil Diyakilamine eklenerek Nanokil A, %35-45 Octadesylamine ile % 0,5-5
Aminopopyl-Triethoxylane eklenerek nanokil B elde edilmiştir. Yapılan DSR testi sonucunda
%2 nanokil A konulduğunda G* %66 artmış %4 konulduğunda ise G* %125 artış
göstermiştir. %2 ve %4 nanokil B eklenmesiyle G* sırasıyla %184 ve %196 artmıştır.
Nanokil A ve B eklenmesiyle kopma uzaması azalmış ve kesme dayanımı yani kesme
modülünde artış meydana gelmiştir. Bu çalışmada son olarak nanokiller %4 ten fazla olacak
şekilde konulmuş, tekerlek izi ve yorulma çatlağına dayanımı araştırılmıştır.
Luisa Gardenia ve arkadaşları 2016 yılında yaptığı çalışmasında ise bitümü, organokil
(OMMT), farklı bir nanokil çeşidi olan Cloisite® 20 A (CLO) ve SBS ile modifiye etmiş ve
karşılaştırmalar yapmışlardır. Yapılan testler sonucunda bütün modifiye edilmiş bitümler
yüksek G* ve düşük faz açısı elde edilmiş bu değerlerden elastisite ve tekerlek izi
dayanımında gelişme olduğunu göstermektedir. SBS/nanokil ve sadece SBS modifiyeli
bitümlere yakın sonuç vermiştir. Ancak ekonomik açıdan nanokiller daha uygun olduğu için
SBS’e göre tercih edilebilir sonucunu çıkarmışlardır. Ayrıca CLO yüksek sıcaklık için
depolama depolama stabilitesini iyileştirmiştir.
Erol İ.’nin (2016) bu çalışmasında nano boyutuna getirilen bentonitten elde edilen nanokil
kullanmıştır. Farklı oranlarda nanokil katılarak test edilen modifiye bitümde saf bitüme göre
oksidasyon ile yaşlanma, tekerlek izi, yorulma çatlağı, deformasyon ve çekmeye karşı
dayanımı arttırmıştır.

5. Sonuçlar ve Öneriler
iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and
Education in Civil Engineering 
13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY

Literatürde, farklı oranlarda nanomalzemeler katılarak modifiye edilen bitümlerin reolojik ve

fiziksel özellikleri araştırılmıştır. Özellikle bitümün özelliklerinin iyileştirilmesi amaçlanan bu
çalışmalarda optimum katkı oranı genel olarak %2-%3 olarak belirlenmiştir. Ayrıca polimer
katkılarıyla yapılan modifikasyon ile karşılaştırılma yapılmış ve nanomalzemelerin özelllikle
nanokillerin daha üstün iyileştirme kabiliyeti olduğu ve polimerden daha ekonomik olduğu
vurgulanmıştır. Yol üstyapısında kullanılan bitüm için önemli olan tekerlek izi, termal
çatlama, yorulma çatlaması dayanımları ve viskozite, penetrasyon, yumuşama noktası noktası
gibi özelliklerin iyileştirilmesinde nanomalzemeler üstün performans göstermiştir.
Ülkemizin karayolu yapımında modifiye bitüm kullanılma oranı giderek artmaktadır. Ancak
katkı olarak nanomalzemelerin kullanımının yaygınlaştırılması ve özellikle kil rezervuarı
yüksek olan ülkemizde nanokil elde edilerek katkı olarak kullanılması servis ömrünü uzatmak
ve özellikle ülke ekonomisi için ve çok büyük katkısı olacaktır.

Kaynakça
ASMÜD. 2017b. Türkiye'de son 5 yılda yapılan asfalt uygulamaları ve bitüm tüketimi,
http://www.asmud.org.tr/asfalt.php?sayfa=26 Son erişim tarihi: 21.08.2017
C. Fang, R. Yu, S. Liu, Y. Li, 2013. Nanomaterials applied in asphalt modification: a review, J.
Mater. Sci. Technol. 29, 589–594.
EAPA, Asphalt Institute 2015. The Bitumen Industry - A Global Perspective Production, chemistry,
use, specification and occupational exposure. 3 Basım. USA. ARRB Group Limited.
Erol Iskender, 2016. Evaluation of mechanical properties of nano-clay modified asphalt mixtures,
Measurement. 93, 359–371.
H. Fu, L. Xie, D. Dou, L. Li, M. Yu, S. Yao, 2007. Storage stability and compatibility of asphalt
binder modified by SBS graft copolymer, Construction and Building Materials. 21, 1528–1533.
Helal Ezzat, Sherif El-Badawy, Alaa Gabr , El-Saaid Ibrahim Zaki, Tamer Breakah, 2016. Evaluation
of Asphalt Binders Modified with Nanoclay and Nanosilica, Procedia Engineering. 143, 1260–1267.
Hui Yao, Zhanping You, Liang L., Shu Wei Goh, Chee Huei Lee, Yoke Khin Yap, Xianming Shi,
2013. Rheological properties and chemical analysis of nanoclay and carbon microfiber modified
asphalt with Fourier transform infrared spectroscopy, Construction and Building Materials. 38, 327–
337.
Luísa Gardênia A.T. Farias, Janaina L. Leitinho, Bruno de C. Amoni, Juceline B.S. Bastos, Jorge B.
Soares,Sandra de A. Soares, Hosiberto B. de Sant’Ana, 2016. Effects of nanoclay and nanocomposites
on bitumen rheological properties, Construction and Building Materials 125, 873-883.
Lewandowski, L., 1994. Polymer modification of paving asphalt binders, Rubber Chemistry and
Technology, 673, 447-480.
Zhanping You, Julian Mills-Beale, Justin M. Foley, Samit Roy, Gregory M. Odegard, Qingli Dai, Shu
Wei Goh, 2011. Nanoclay-modified asphalt materials: Preparation and characterization, Construction
and Building Materials. 25(2), 1072-1078.
Zhu, J., Birgisson, B., Kringos N., 2014. Polymer modification of bitumen: Advances and challenges.
European Polymer Journal, 54, 18-38.
iSTE-CE'2019- International Conference on Innovation, Sustainability, Technology and
Education in Civil Engineering 
13-15 June, 2019, Iskenderun, Hatay / TURKEY