Tyfuł orygtnafu

Konrpom

Copyrlgltt O 1995 by Wktor Suworow

Konsultacja
Lesz-ek Dztumouslcz

RedakcJa
Marek Mtkoutsld

Skład 1 łamante
Eusa Brudzgł1ska

' For the Poltsh translatlon

copfigtri @ lees by
Andrzej Mletkow.skl

For the Pollsh edttlon

copyriiłht @ 1995 by
Wydawnlctwo Adamskt t Bteltrlskl

rsBN 83-85593-57-8

Wydawnictwo Adamski i Bielirlski

slarŚzawa 1996
ark. rłyd. 11, ark. druk. 18,5
Druk i oprawa
DkTani
Drukarnia Wydawnicę tm. w. L. Anczyca S.A.
w Krakowięrl'i.rl. wadowicka 8
2am.4509/96
Dramatis personae
r /Vastia Strzelecką
.Chołousanou: (alia's GraJ) _ tousarzgsz w tśni&gch
oficerkach
t TouarzA s z Staltn - sekretarz g eneralng W KP(b)
. Szarmanous _ prouokątor' lkuidątor
tPeuten osobntk u szarAm prochotucu
l ProJesor PlerzteJeu _ teoretgk ludożerstua
lTowąrzusz Jeżow - Iudowy komtsąlz sprąw
wewnętrzngch ZSRR (szeJ NKWD), generalng komlsąrz
be r,p le c ze ł1stw a p ar7s tw ou eg o Ktedyś' dawno temu, gdy marynarzy oćwiczano sznu-
t Mts|er Stenton - dgrektor generalng koncernu ,,Faroon
I sgnowte"
l Towarzysz Berman _ Iudotug kQmisarz łryznośctZSRR,
komlsąrz bezpteczer1stwa paflsfiaouego pieru szego
stopnta, bgły szeJGł wnego hrządułngr u NKWD
l Towąrzasz Frynousskt _ zastępca Ludotuego komisarza
sprąllu wewnętrzngch, komandarm pteruszego stopnia
lTowarzasz Bocząrous _ starszy mQor bezptecze stua
pat1stwowego, szeJhrz4du NKWD to Kąjbgszeuie
lTousarzasz Berb- ptenuszg sekretąrz KC
Komunls tg czneJ Parttl G ruzji
.MaJster Ntkanor
tlnsttuktor Skuorcous
l Kattą MlchaJłowa _ chlchotką
. Ctech Clechottslcz - speckondtktor w specwagonle
. Luśka-SeĘadka_ speckurler KC
. Setuast7an _ kąslarz
. Terentll Pteresgpktn - major
l Mtster Humphreg _ trźgnier -elektrgk
lPonadto: przgu dcg, ochroninrze, pomocnicy, czekści,
oprauca, kapuste, zeki, knajacg, kryminatści,
sportoucg, robotnicg, chłopi, intelĘencja pracĘqca,
ludożercg, szerokte masa...
6
Prolog
AL
.f teraz całuj but.
Lśniącyczubek łagodnie dotkn$ twarzy.
Nle spos b uchyltć się od blasku cholewki. Nie można
odwr ctć twarzy, $dy wykręcone do tyłu ręce stopniowo
podciągane są coraz WŻej'B l narasta powoli, osiąga-
jąc punkt krytyczny, po kt rym nie można powstrzymać
jużWzyklu.
A ona nie chce krzyczeć. Tak postanowiła: Żadnych
krzyk w.
raml, każdemu wtykano szmatę w zęby, Żeby nlewTzesz-
czał. Ale minęły te dobre czasy. Teraz przed rozstrzela-
niem w więzierrnych kazamatach wpycha się do ust giu-
mową piłkę. A na świeżympowletrzu strzela się w og le
bez knebla. Chcesz Wzyczeć? Proszę bardzo, krzycz so-
bie do woli.
Ale przy biciu i łamaniu kości - odwrotnie, nie zatyka
slę ust. Wrzask jest pożądarry, wTęcZ niezbędny. Taka
moda: tortury bez wrzask w ulyaża się za nleudane.
Nlskogatunkowe. Jak plwo bez planki.
Dzlśza|eŻy lm bardzteJ nlŻ zwyk|e, żeby tortury się
udały. Żeby zaczęła krzyczeć. Dlatego powolutku pod-
clągają wykręcone ręce.
W lesle kr luje wlosna' BezwsĘdna i rozpasana. KłŻ-
da gaŁapka nabrzmiała jest wiosną. Szkoda tylko' Że z jej
zapachem miesza się wor1 pasty do but w. Woti wy-
glansowanych oficerek. Taki właśnlebucior uporcz5rwie
szturcha w zęby; no, pocałuj wreszcle.
I druglgłos, prawie czuĘ:
- No, cafuj' gfupia. Co ci za|eŻf? Raz pocah:jesz, za-
raz c1ę rozwalimy i będzie po wszystkim. Przestaniesz
się męczyć, a my zdą!ryrny na mecz. A jak nie, to sama
wiesz. Weźmiemy pod obcasy. Wlęc całuj po dobrocl...
WIKTOR BUWOROW
Mlnęly duwne, dobrc czasy' kledy m wllo slę: CaĘ
dło kalu. 'l'eraz - caluJ but'
Kledyśskazanemu przysługlwał przed śmlercląostat-
nl ktellch wlna' Dzlśprzed egzekucJąp|ą tylko oprawcy'
Po egzekucJl też piją.
Cały zagajnik przesiąknięĘ jest zapachem w dy.
Ręce podciągnęli' aŻ zachrzęśctło.Mieć choć jedną
gała7,kę w zasięgu. Wczepić się w nią zębami, by po-
wstrzymać krzyk. Ale nle ma w pobliżu gałą7ki. Jest
tylko mokry piach i stęchłe Ęliwie. A ręce tak wykręco-
ne, Że nie można wydychać powietrza.
Nagle rozlruźniJi chwyt. Zalkała, wy1ruszczając z płuc
to, co slę w nich nagromadziło' Miała nadzieję' Że opllsz-
czą powykręcane ręce. I opuśclli, ale w tej samej chwili
buclor huknął pod żebro. Clos odebrał czucie. Dotych-
czasowe mękl odpłynęływ nlepamlęć.
Nowy b l wsącza slę powolt w Jej ctało, by raptem
wedrzeć slę straszllwle, nle pozostawlając mlejsca na
Ładne lnne doznanla. Przez spazmatycznie otwarte usta
nle może zaczerpnąćjuż tchu. Choć ręce wolne, a sznu-
ry opadły na plecy' nle prz5mosi to spodziewanej ulgi.
Nle myśltJuż, by poruszyć rękamt. Chce powietrza' Za-
czerpnąć powtetrzal Prawle slę udało. Usta wypełnia
zbawlenny tlen, ale nle dochodzl do płuc. I wtedy spada
na nlą clężkl but. Nle ten lśniący.Lśniącyjest do cało-
wanla. Inny but. Podkuty.
Kopntęcie nie było silne' ale po drugim uderzeniu
słodko zadźwięczałydzwoneczld i odpłyrręła łagodnie
w nęcącą, czarną to . Słyszałajeszcze kolejne ciosy.
Niespieszne l solidne' Nie czuła już b lu. Dlatego tularz
jej rozjaśniłpogodny, spokojny uśmiech.
LeŻała z tllłarzą w mokrym piachu i zatęchłym igli-
wlu. Było zlmno i przeraź|Iwle mokro' Zdar|i z nlej szy-
nel l chlusnęli z kubła' Na leśnychprzecinkach trzyma-
j ą się jeszc ze płaty śntegu. Ziemia j est lodowata. Zwłasz-
cza d|a człowieka z|anego wodą.
Powoli w5murza się z otchłari, z kt rej nie powinno
być powrotu' Nie chce się jej opuszczać tej bezwonnej
przestrzenl dla zapachu przebiŚnieg w' wiosny i wypu-
cowanych bucior w.
I
KONTROLIT
Mimo to wypływa. Na spotkanie głosom:
- Kurwa, sp źnimy się na mecz.
- Koflcz z nią dow dco. Nle będzie całować but w.
- Zmuszęją'
_ ArnoŻe Spartak dostanie dziśwciry...
Powr ciła, zatopiona w rozkoszy. Nie miała ochoĘ na
najmnlejszy ruch. Nie chciała sIę zdradzić Żadnyrn ge-
stem, że znow'u |eŻy ttu, u ich st p. To oni się spieszą,
w odr żnieniu od niej. ona nie ma się już dokąd spie-
szyć, choćby na mecz. Chciałaby tak leżeć w nieskori-
czoność.Mokre' przernarzllięte ubranie daje poczucie
błogiej przytulnośct' Klujące gałapki zdają się puchową
pierzyną' Zapragnęła ludzkim głosem wyrazić tę nie-
ziemską rozkosz. Ale wydobyło się jedynte słodkie: -
Uaaach!
Usłyszeli ten przeciągły jęk.
- A nie m wiłem, Że jeszcze dycha?
I glwałtowne uderzenie. Palące, oślepiające, ogłuszają-
ce. Dopiero po chwili zrozum7ał'a: chlusnęli kolejnym
wiadrem wody. Koło policzka znowu lśniąceoficerki.
- CaĘ.
Długo wpatruje się w ten but. Ma go przed samymi
oczami' Widzi kaŻdy sZcZeE6ł' Sk ra bez jednej Zrnarsz-
czki. Wypolerowany, zdaje stę srebrny, a nie czarny' Na
tyle blisko twarzy, Że rnożna rozr Żnić zapach świeżej
pasty od zapachu sk ry. To nowy but. Skrzypiący. Do
szw w przywarło śwlerkowe lgllwte i grudkl piasku, co
wcale nle psuJe harmonil. Przeciwnie, nawet podkreśla
nleskazitelną elegancję. Sztyblety sztyvrne, jak z meta-
lu. Między piętą a cholewką rl7eznaczne pofałdowanie
sk ry. Ledwo wldoczne załamanie. Od razu widać, że
but należy do ważnego osobnika. Nie potrzeba oglądać
właściciela.Rzut oka na but i już wiesz: masz do czy-
nienia z Bardzo Ważną osobą.
W takiej cholewce rnoŻrla sIę pr7ejrzeć jak w lustrze.
Nie od razu dotarło do niej' kto to spogląda na nią caly
w siniakach, czyich ust to grymas. Zrozumiała dopiero
po chwlli.
Myśllpłyną wolno, jedna za drlgą. Niczym karawana
wielbłąd w na pustyrri. Ciekawe, jak taki but smakuje?
WIKTOR BUWOROW
Nleoezelrlwnnle zupach tcgo buLa zaczą| grać jej na
ltęrwuctt, Klplttrca wśclekłośćzaclsnęła gardło, wyrywa-
.ltł.c slQ ledwle słyszalnym warknięctem. LeŻy zwr cona
Lwarzą do piachu. Gdyby teraz jąujrzał, doznałby szo-
ku. Zobaczyłby' jak ze szczuplutkiej niewtasty w jednej
chwili opadła cała nale.ciałośćtysiącletniej cywilizacji'
a pozostała dzika neandertalska samica o przeraŻają-
cych fioletowych oczach. Młodziutka komsomołka zpło-
wymi warkoczykami w jednej chwili zarnieniła się
w drapieżnlka. Z pomrukiem tryumfu, rozprostowując
się nicz5rm Spręzyna, runęła na lśniącącholewkę.
Rzuciła się jak wąŻ-dusiciel na trzymetrową kobrę
kr lewską: nakryła ciałem całą ofiarę. Zaatakowała
z chrapllwym ryklem młodej lwicy, kt ra zdobyła pierw-
szego w życtu bawoła. Wiedziała, jak łamać ludzkie koś-
cll lewym ramlenlem sllnle chwyciła udo, prawym bar-
klem uderzyła t:uŻ pod kolano'
Człowlek rzadko rozkłada clężar ciała r wnomiernie
na oble nogl. ciągle przestępuje z jednej na drugą. Naj-
wazniej sze : zaatakować obclĘoną nogę.
Jeszcze jeden szczeg ł techniczny: po uderzeniu bar-
kiem w splot nerwowy przytrzlrmanie stopy gwarantuje
co najmniej złamanie kościpiszczelowej.
Waży niewiele, to prawda, ale lata trenin$u zrobiły
swoje...
Docisnęła stopę do Ziemii wwypolerowanej cholewce,
tuz nad uchem' usłyszała trzask pękających kości.Zwa-
lił się na wznak' lvyjąc nieludzko. Wiedziała, że gwałtow-
na utrata r wnowa$i powoduje paniczny lęk' To nie b l
łamanych kości,lecz przerażenie było przyczyną tego
wycia.
Ach' $dyby w tym momencie rzuciła się jeszcze raz!
Na powalonęgo' Do gardła. Przegryzłaby mu krta '
Ale nie myślałao gardle.
Nienawidziła wypolerowanych but w' Dlatego zamiast
w gardło, wgryZła się z całych sił w cholewkę. W te led-
wie widoczne fałdki'
Nie musiała troszczyć się o zęby. Życie i tak odmie-
, zbierać. Do labiryntl zwiotczałych ciał. Że czas porzucić
rzało w niej ostatnie chwile. Dlatego myślaławjlłącznie
o buciorze' kt ry rna przegryźć, rozszarpać, rozn7eść
10
KONTROII\
wTaz z kawałami mięSa po tym wiosennym lesie. Usta
wypełniła gorąca krew: jego, czy własna.
Bili ją. Ciosy odbijały się echem w jej ciele. Nie czuła
b lu. Jakby siedziała na słupie telegraficznym' kt ry
ktośokłada ciężkim młotem: choć słup dudni przy każ-
dym uderzeniu, pochłania wszelki b l.
Potem powr ciła dźwięczna ciemność.
Gdy wynurzyła się z otchłani, nie była j drapieżną
neandertalską pięknością' |ecz komsomołką Nastią
Strzelecką.
Wekli ją do dołu. Wiedziała, że to koniec, ale było jej
to obojętne. Wiedziała, że zwycięŻyła. Stara prawda:
chcesz lekkiej śmierci, całuj but. Jeślinie chcesz cało-
wać' nie licz na pobłażliwość'A jednak nie wydusili
z niej krzyku. Nie potrafili zmusić do całowania chole-
wki. To było jej zwycięstwo. Wiedziała o tym. I oni teŻ.
Ciągnęli ją za ręce, nogami wlokąc po piachu' Po
grudach. Po dołkach. Po korzeniach.
Mogiła rozdziawiła swą zachłar:rrą paszczę. Spod ich
but w posypały się do dofu mokre grudki białego pia-
sku. W jednej chwili ujrzała zurłoki wszystkich rozstrze-
lanych tego dnia. Jeszcze ciepłe. Parujący d ł oddaje
wlośnieciepłotę ludzkich ciał.
D ł jest w1pełniony po brzegi. Wszystkie martwe oczy
wpatrzone w nią.
Jeszcze żwą.
Pochylllt JeJ $łowę nad dołem: patsz. Patrzla Sosnowe
korzonkl, na łopaty wetknięte w kopiec piachu' na gło-
!Vy' głolvy' głolvy z otwartymi ustami, wyv,lalonymi języ-
kami, z przyrnkniętymi na wsze czasy oczami.
Nigdy nie przypuszczała, Żebędzie Żegnać sięz życiern
w takt nieśmiertelne$o walca ,,Fale Amuru''. Ale tak wy-
padło. Gdzieś z da|eka, zza brzezirly i leśnegojeziora,
cichutko sączyła się właśnieta melodia. Nikt jej nie
słyszał. T}lko ona jedna.
Wiedziała' że to dla niej. Że ten walc dŹwięczy i zakti-
na, by nie odchodziła' Ale wiedziała teŻ, że czas się
upojny zapach wiosny dla woni zakrzepłej krwi, woni
jatki, mokrego.piachu i sosnowych korzeni.
ll
WTETOR SIIWOROW
A wszystko zapowiadało się tak wspanlale! Zresztą
konczy slę też nie najgorzej: nie pod butaml oprawc w;
ale od kull.
Rozstrzelanie.
Najważniejsze w życiu to dobrze tmrzeć. Pięknte um-
rzeć,
Każdy chclałby ptęknie żyć. Lecz inni nie pozvła|aJą
Żyć tak, Jak by slę naprawdę chciało. A nikt nie prze-
szkadza ładnle umrzeć. Trzeba tylko umieć to wykorzy-
stać. Rzadko komu stę to udaje. ona spr bowała pięk-
nte odeJśćze świata.I udało się. A czas stanął w mlej-
scu. Zamarł. A potem zn w ruszył. Bardzo powo|i. Za
prawym uchem szczęlr<na} zarnek pistoletu. Rozpoznała
bezbłędnle: Lahtt_35.
Rozdział 1
I huknął strzał.
A wszystko zapowtad}ło stę tak wspanlale..'

|w zebrał arrrzyll
nę ppadochronową l wrzasnął:
-\Czołeml
- Ę'łem! - odkrzyknęły ch rem dziewczyny.
- Kt ra z was potrafi taflczyć?
- He, he - prychnęły' Pewnie. Jasne. JakŻe to nie
umleć?
- Dobra - powiada tnstruktor Skworcow. - Kt ra
umle tarlczyć, trzy krokl do przodu. Raz, dwa, trzy!
Szereg d.g''ął t postąlił trzy kroki naprz d. Ęlko Na-
stla została na miejscu.
Skworcow zrnLer zył wzroklem wyprężony szereg:
- Nte potrzebuję tylu. Potrzebna mi jedna. No wlęc,
kt ra potrafi dobrze ta czyć... _ powt tzył Skworcow,
akcentując słowo ,,dobrze". _Ttzy krokl wystąp... RaZ'
dwa, trzyl
Szereg odbił następne trzy kroki. Nastia nadal stała
niepomszona.
_ Dzie:wczyny, miejcle litość.Potrzebna mi jedna. Ta,
kt ra tanczy doskonale... Z szeregu' wystąl!
Zn w trzy de{Iladowe kroki. I znowu Nastia ani drglpie.
Instruktor zbltża slę.
13
wrKToR suwoRow
- Anastazja, co z tobą? Nie umiesz tańczyć?
- Nie.
_ Kłamiesz.
- Kłamię.
- Czemu?
- Bo nie chcętanczyć.
- Nikt tego nie wymaga.
Instruktor Skworcow obszedł ją wkoło, omi tł wzro-
kiem.
- Nie m wiłem, Że trzeba taiczyć. Tancerek mam ca-
łą Moskwę. Potrzebna mi dziewczyna gibka i zwinna'
Żwawa, sprężysta i precyzyjna w ruchach. Pokaż..'
-_ Ślubowałam...
To nie będzie tarriec. Tlko prezentacja umiejętności.
- W taktm razte... Ale tak bez akompaniamentu...
- Będzle muzyka.
Skworcow umleśclłpatefon na taborecie, zakręcił po-
rządnte korbką, poprawił srebrzystą membranę''' Wśrd
dzlevłczyn szmer: Sp jrz na mnie irrstruktorze! Zatanczę
I bez muzyki!
Instnrktor Skworcow opuściłigłę na brzeg płyĘ, pate-
fon zakasłał,odctrrzą[n{' jak tenor przed wffściemna
scenę t nagle zadudnĘ w jego trzewiach kotły, saksofony,
trąbki... Nastia na moment zamarła wy1rrostowana, udu-
chowiona, jakby prąd przeszedł ją z E ry na d ł, jakby
iskry posy1rały się z koniuszk w palc w. I ruszyła w tan.
- o, ho, ho! - słychać wśrd pozostałych.
Stoją wokoło, patrzą. Niekt re nawet nie patrzą. Po-
szły składać spadochrony.
Tymczasem Nastia, jak nakręcony diabełek, wytarico_
wuje kolejne rytmy. Po jej ciele jakby fala przepływała
tam i z powrotem, jakby jej ciało nie miało kościani
staw w' Ta czy w miejscu, jak wĘ zak|inany brzmie'
niem fletu. Jakby była przytwierdzorla do parkietu. Prze-
strzeri przy odpowiednich umiejętnościachstaje się
zbędna. Kto naprawdę potrafi ta cąrć, nie potrzebuje
sali balowej ' MoŻe ta czyć w miejscu'
Gdzieśw Kalkucie czy Madrasie doceniono by ten ta-
niec. Albo w Chicago. Inna sprawa, Że i w Moskwie zo-
stał oceniony właściwie.
t4
EONTROLIT
- No, dziewczyny, czy kt raśjeszcze chce zademon-
strować swoje umiejętności?
Nie ma chętnych. Dziśskoki, trzeba oszczędzać siły,
nie tarlce w głowie'
Smieje się instruktor Skworcow. I szepce Nasti do
ucha:
_ Zuch z ciebie. Byłaśświetna! Sprzedam cIę za trzy
spadochrony.
II
Vt"""or"mi Nastta pracuje. ZakŁad,,Sierp i Młot", od-
lewnia, posada zamiataczki. Stedem godztn dziennie,
zgodnte ze stalinowską konsĘtucją. A rano - k łko spa-
dochronowe.
_ Nlejeden uwaŻa, że w spadochroniarstwie najwaŻ-
niejsze to złoŻenle spadochronu, skok i lądowanie'
Bzdura, dziewuszkl. Nie wierzcle w te banialuki. Tllko
głupek sądzi, że wystarczy wylądować 1 po sprawie. Nie,
laleczkl moje kochane, po wylądowaniu najważrrĘsze
ĘPtero się ZaczBa. Trzebajak najszybciej ukryć spa-
dobhron i oddalić slę z miejsca lądowania. Dlatego od
dziśbędziecie codziennie biegać dfugie dystanse. Żeby
zmyllć pogot1, trzeba pokonać rzekę wpław. Dlatego każ-
dego dnia, pozamaratonbm, będziemy pĘwać kilometr.
Basenu tu nie ma, ale nie jest potrzebny. Rzeka Moskwa
będzte naszyrn basenem,
_ A z|mĘ
_ Zlmąlodołamacz przygotuje miejsce do pływania.
NI
oo*r"oano wieczorną szychtę, ucichła hala 1 szatnie.
Pusto. Nie korlczące się szerelI że|aznych szafek. Na
każdej szafce kł dka... Każda inna. Gdyby zaplątal się tu
j akiś kolekcjoner, m głby w jednej
Ęlko przebieralrri jed-
nego wydziału zebrać niezwykły zestaw kł dek wszyst-
kich czas w i narod w.
Nastia ostrożnle daje nura do swojej dziupli. Niepost-
rzeŻenle,jak szara myszka. Trzeba tylko zostawić szcze-
15
WIKTOR SUWOROW
linkę. Na zewnątrz jest klamka, od środkajakośnikt nie
pomyślał.Jak zamek się zatrzaśnie, nie ma wyjścia
z pułapki. Ten, kto projektował szafki na ubrania widać
nie zakładał,Że będą kiedykolwiek słuŻyćkomuśza
sypialnię. Za dom.
Nastia wtuliła się plecami w blaszaną ścianę,oplotła
ramionami kolana, podparła głowę... Śpi' Szkoda tyl-
ko, że tak prędko drętwieją no$i. Szkoda, Że n7e ma ich
jak wycią$nąć. Szkoda, Że tak zimno nocami. Szko-
da, Że przetłlszczone fartuchy nie grzeją, a głowa boli
od ich smrodu. Ale to wszystko drobiazgi. Po mara-
tonie i kilometrowym pływaniu, po treningu spadochro-
nowym (a dla zdolnych tancerek dodatkowo: strzela-
nie' walka wręcz, biegi na orientację) i po wieczornej
zmianie, sen przychodzi w oka mgnieniu. Choćby na-
wet w żel.aznej szafce ubraniowej na odlewnl w zal<ła-
dzle ,,Slerp i Młot'''
TIV
Instruktor Skworcow jest bardzo wymagający:
- No więc tak. Skoro mamy wrzesieri, to otwieram
Sezon kąpielowy' Tetaz wszystkie zajęciabędziemy za-
czynać od pływania. Godzinę dziennie. Przez okrągły
rok. W Moskwie nie bywa zimno. Rzadko kledy tem-
peratura spada do minus trzydzlestu. To u nas na
Syberii bywa zimno. Tu jest ctepło' Zawsze. A nawet
u nas, na Syberil, woda nie bywa zimna. Nigdy. Zim-
na woda twardnleje i zamienia się w l d' W lodzie
można wybić przeręblę' A w przerębli woda jest ciepła.
Dop ki nie stwardnieje. W tym czasie rąbiemy na-
stępną przeręblę.
I jeszcze jedno. Zabraniam pr bowania temperatury
wody nogą' Ani ręką. Nie ma co pr bować. Temperaturę
wody widać na oko. Nie zamieniła się w l d' znaczy cie-
pła. Do wody się wskakuje, jak spadochroniarz. Wszyst-
ko jasne?
- Jasne.
- W takim razie macie 4inutę na rozebranie się...
Już! od jutra będziemy się szybciej rozbierać.
16
KONTROIIT
>niewaŻrrr. ,rrY
innego miejsca. Jeszcze niedawno miała duże mieszka-
nie. Ógromne. Ale została w tym mieszkaniu sama jak
palec. Samiutka w całej Moskwie. Każdy krok wypełnia
pokoje donośnym echem. KaŻdy krok budzi echo na
ulicach miasta. Ciemnymi ulicami chodzą ciemni lu-
dzie. Stukają do drzwl. Jeste.ściearesztowani! Areszto-
wani! Aresztowani!
Przyczaiła się Moskwa' Przycichła. Udaje nieŻywą.
W te dziwne noce Nastia przem7erzała opustoszałe
pokoje. W każdym pokoju ścianyzastawlone książkami.
Pod sam sufit' A pokoje słusznej wysokości. Wszystko
byłoby nie najgorzej' ale oto na drzwiach wejściowych
rada miejska przygwoŹdziła postanowienie: ZWoLNlĆ
DO DNIA r3.7.r936.
Dokument jak najbardziej formalny: pieczęć z s7er-
pem t młotem, nieczytelny podpis.
Co zrobić zksiĘkami? I w og le co robić? Ojciec, kras-
ngj kamartdtr, okazał slę wrogiem ludu. Już go nie ma.
Matka teŻ okazała się wrogiem ludu, pozbawionym pra-
ya do korespondencji. Dziadek-btałogwardzista zawsze
naJeżałdo wrog w tej władzy. Ży1e w jakimśzapomnla-
nym ukrairiskim miasteczku, zatajając przeszłość.Kie-
dyśmożna było wpaśćdo dziadka po cichu na parę dni.
Teraz nie wolrro. Podr Ż zabroniona.
Nastia miała w Moskwle wtelu prĄacil ł. Ale jakośpo
aresztowaniu rodzic w dawne przyjaźnie się pourywały,
a nowych nie przybyło.
Do 13 ltpca został jeszcze tydzle . Dlatego Nastia sie-
działa dniami i nocami, l wertowała ksląpki. Czytaławo|-
no. Uczono ją szybkiego czytaria, ale nie prrypadło jej to
do gustu. Kto szybko czyta, ten nle śledziwzrokiem
kolejnych wierszy, lecz sunie wzrohiem po jednej linii,
z g ry na d ł' Dziewięć sekund na stronę'
Nastla nie chciała tak czytać. Mlała własny styl. Nie
rlroŻna było jej wytłumaczyć, dlaczego lepiej prześliz-
giwać się wzrokiem po stronach z B ry w d ł. W og le
nie bardzo rozumiała, d|aczelo na|eŻy czytać najpierw
jedną stronę, a potem d*gą. Otwarta ksiąpka ukazuje
L7
WIKTOR STTWOROW
przecieŻ dwie strony' Dlatego zawsze czytała je r wno-
cześnie, nie sunąc wzrokiem po kolejnych wierszach,
ani ślizgającsię z g ry w d ł, lecz pokrywając jedn1łn
spojrzeniem rlaraz obie kartki. Normalnie człowiek po-
trzebuje na dwie strony osiemnaście sekund, a ona -
pełną minutę.
Ale wolne czytanie ma swoje dobre strony. osiemnaście
sekund ponllalajedynie prześlizgnąćSię po powierzchni
tekstu. Czytający zaparn1ęta treśćpod wan_mkiem' że jest
zrozum7ała i ciekawa. JeŻeli natomiast poświęcimyminu-
tę na dwie strony, w wczas zapamiętamy dowolny tekst'
nieważne, czy ciekawy, czy nudny. P źn1ejkaŻdyptzecryr-
tany fragment możemy bez trudu odtworąlć z pamięci.
W głowte każdego człowieka pomieściłbystę cały księ-
gozbt r dowolnej blblloteki' choćby |iczyła miliony to-
m w. Nastla czytala, co wpadło jej w ręce' I wszystko
zapamlętywała. Mając w pamięci przeczytane ksialki,
mogła w każdej chwili otvtorzyć w myślachdowolny tom
na dowolnie wybranej stronie i na nowo go odczytać.
LtdzLe zauvłaŻa|i, Że czasem dzieje się z nią cośdziwne-
go. A to pŁacze bez powodu, a to wybucha śmiechem.
A ona po prostu czytała sobie Gogola, albo Remarque'a
czy Haśka.
Wtedy' siedząc w opustoszałym mieszkaniu, postano-
wiła sprawdzić' czy dobrze zapamiętała ,,Regulamin po-
lowy. RP-36". Niewielka broszura, 215 stron, 385 pa-
ragraf w. Pr cz paragraf w Nastia zapamiętała to, co
z regulaminem nie miało bezpośredniego zwiapku: Druk
wykonano na papierze z kombinatu papierniczego w Ka-
mie; I Drukarnia Paristwowego Wydawnictwa Wojsko-
wego Ludowego Komisariatu Obrony ZSRR, Moskwa,
ul. Skworcowa-Stiepanowa 3.
Ci, kt rzy szybko czytają, Żeby zapamiętać dwustu,
trzystustronicową ksią2kę' muszą przeczytać ją dwu-
krotnie. Niekt rzy nawet trzykrotnie. A Nastia Zapamię-
tywała wszystko za pierwszyrn razem. Czas poświęcony
wolnemu czytanlu nie szedł na marne. Może wyrecyto-
wać cały ',Regulamin'' od pierwszej do ostatniej strony.
I to dokładnie tak, jak jest zapisane w broszurze. Może
też na wyrywki' poszczeg lr:.e paragrafy. Wystarczy wy-
18
KONTROI,A
mienić numer. Paragraf l28: ',...Sztuka pisania rozkazu
w]rmaga umiejętnościobrazowego i jednoznacznego Wy-
rażelia idei bitwy...'' Regulamin zawiera tez kr ciutkie
paragrafy, na przykład paragraf 28o. Trzy linijki' Ale są
teŻ znacznie dłllŻsze, na przykład 3o8 i 3o9. KaŻdy |iczy
prawie stronę. Ale to jej nie sprawia r Żnicy. N{oŻe cyto-
wać całe paragrafy albo stronice. Niekt re zaczynająs1ę
w p ł słowa. Inne w p ł słowa się koriczą. To Nastia
zaczpa recytować w p ł słowa. MoŻna ją sprawdzać
linijka po linijce. Cała ksialka liczy 6544 wiersze. Na
przykład piąty wiersz na I39 stronie brzmi. ,,celowni-
kiem na 8oo m. Jeże|1 nie spełnia powyższych wy-''.
A sz sty wiersz: 'magari, to baterię wytacza się w trybie
alarmowym dla".
Sprawdziła. I sama się pochwaliła: - Brawo, Nastiu!
Ęlko po co teraz to wszystko?
Ksiąlki' ksiąlki. Co z nimi zrobić?
w szafce. Bez ksiapek. Majster Nikanor zorientował się,
że Nastia wieczorami znika w przebieralni. To nie jest
w porządku. A jeżeli jest nasłaną sabotazystką? A jeżeli
zostając Sama niszczy sprzęt? Ale majster Nikanor to
poczciwina. Nie w1pędza jej na ulicę. Wie, że Nastia nie
ma zadnego domu, poza skrytkąw Że|aznej szafce.
VI
-1
wry w całej Moskwie nie można zna|eźć bardziej od-
powiedniego miejsca niż szafa w przebieralni na odlewni
w fabryce ,,Sierp i Młot''?
MoŻna znaleźć' Lecz kiedy Nastia została Sama na
świecie, postanowiła zacząć życie od nowa. I zacząĆ od
te$o, co najwazniejsze. A co się najbardziej liczy? Przede
wszystkim proletariackie pochodzerie. Skąd wziąć pro-
letariackie pochodzenie? Cały jej r d' wstecz do dwu-
nastego pokolenia' wiernie słuzyłImperirim oręZem.
Strzelcy i kanonierzy, ułani i huzarzy, dragoni, nawet
19
WIKTOR SIIWOROW
traftł slę oflcer pułku gwardii konnej' Stąd nazwisko -
Strzelecka. Ma w genealogii takich, kt rzy stali u tronu
l bronilt go nie szczędząc krwi, oraz takich, kt rzy po-
trząsall tronem jak $ruszą. Ma przodk w, kt rym caro-
wle nie omieszkali własnoręcznie ściąćgł w. Ma i ta-
kich' kt rych w kajdanach pędzono na Sybir' Kt rzy
w łapciach wracali z Sybiru do pałac w z białego mar-
muru i spracowanymi dłotimi chwyta|i za gardło !vy-
chuchane dynastie. Kt rzy w jedną noc przepijali poło-
wę kr lestwa, a drugą połowę oddawali przyjacielowi.
Ot tak, dla fantazji. Ma w swym rodzie takich, ktlrzy
odchodzili na koniec świataodpokutować za wszelkie
grzechy i takich, co wracali z Wielkiej Wojny z Orderem
Swiętego Jerzego na szyi. Byl^i teŻ tacy, co cisnąwszy
czapką o ziemię poszli na służbędo Czerwonych, prze-
lewali za nich krew, dosłużylisię najwyŻszych szlif w,
po czym ginęli na Wyspach Sołowieckich, tam, gdzie ich
niepokorni przodkowie modlili się o przebaczenie.
Ale proletariuszy w swoim rodzie nie miała'
Prąrjąwszy ten fakt do wiadomości, mogła wybrać jed-
no z dwojga: dorobić sobie proletariacką genealogię, albo
w każdej ankiecie wpisywać bez wahania: pochodzenie
arystokratyczne' I przystać do proletariatu' Zacząć pro-
letariacką dynastię od zera, poczynając od siebie: Ana-
stazja Strzelecka, proletarius zka pierwsze go p okolenia.
Proletariuszka Nastia siedzi w żelaznej szafce. Zali-
czyła dvła maratony, p łtora kilometra stylem dowol-
nym, dwie godziny rzucała na macie sześćdziesięciokilo-
gramowym manekinem i dwie godziny składałaspado-
chrony. I jeszcze siedem godzin z miotłą na odlewni.
Wydawałoby się, Źe uśniew jednej chwili. Lecz sen nie
przychodzi. AmoŻe odmienić los? A nuż uda sięprzeŻyć
bez proletariackiej szafki?
)iągnie ao ,',Hl
Dumny to nar d. Tępią ich, osaczają, gniotą bez litości.
A ko$o nie złamią- pod mur. Knajacy trzymająsię moc-
no. Może dołączyć. do nich? Jejprzecież nikt nie złam7e.
20
KONTROI,/\
Mogą ją co najwyżej zasttzelić. No to co? Ale jest jeden
szkopuł: baba nie rnoŻe rozkazywać knajakom. Nastia
nie wie dokładnie, czy to prawda, ale tak słyszała. Tak
więc nic z tego' Bo Nastia chce przewodzić' Gdyby żyła
w czasach elżbietariskich lub za Katarzyny, pokusiłaby
się o tron. Albo zgniłaby w Twierdzy Pietropawłowskiej.
Jak księżna Tarakanowa.
Skoro kobieta nie ma szans u knajak w, znaczy n7e
tędy droga.
Inna społecznośćrozkwita w Moskwie w najlepsze.
Sprzedawcy, kelnerzy, ci, kt rzy mają cośwsp lnego
z handlem. Dobrze sobte żyją. Niezła robota.
I jeszcze jedna grupa: pisarze, artyści.Ale ich też
gniotą' też łamią' A kt rego nie złamią _ rozwalają.
No, ale kto rozwala? Ach, Żeby n c przyłączyć się do
tych, kt rzy gniotą i łamią! Tj|e, Że icle teŻ ktośgniecie,
ktośrozwala. I Nastia zdecydowała się na proletariat.
Z$łosiłasię na pomocnicę odlewnika. Nie przfręli. - To
nie dla bab robota - powiedzie'li.
botnicza*.Hi
bramę fabryczną. Niezmiennie powtarza się ten sam
s cenariusz i pr zez portiernię wyrywaj ą pie rwsi niecierpli -
wi' jak potok, kt ry przerywa tamę. Potem strumieri
opada, zwęŻa się, sączy wąstrdm strumykiem, wreszcie
kapie po jednej kropli. ostatni potrafią godzinę luzdrać
się w szatni, złorzecząc, T|a czym światstoi.
W koricu wszystko ucicha. Nastia - myk do szafki.
A tu drzwiczki na ościeŻi majster Nikanor.
_ PrzecieŻ nie masz nawet jak n g rozprostować.
Chodź do mnie.
- Gdzie?
- Nie b j się. Mam w kanciapie materac, jest się cz5rm
okryć' Możesz tam spać co noc.
I pcha się z łapskami' ciągnie ją do siebie. Dyszy
chucią, w dą i czosnkiem.
- Nie _ opiera się Nastia. - Dziękuję, Nikanorze lwa-
nowiczu, zostanę tutaj.
2l
WIKJOR SUWOROW
A oczy Nikanora nalane krwią źrebięcą, buchają ża-
rem' jak piec martenowski. Wczepił Się w nią łapskami,
nle odpuści.Złośćdrobn5rmi kropelkami spływa mu po
zębach. Spr buj odm wić! Rozszarpie na strzępy.
Nastia roz|uźniłaramiona, Nikanor zwal7ł się na nią
całym ciałem. I wtedy przyłoŻyłamu leciutko prawym
kolanem. Zgia} się wp ł, puścił'ścisnalręce w kroku. To
chwila, o kt rej rnarzy każdy adept sambo. Splotła dło-
nie, wzniosła do g ry i wymierzyła majstrowi potęŻny
cios w kark. Nikanor jęknaJ' osunal Się na kolana. Właś-
nie o to chodziło. Nastia wie, Że musi bić, p ki jest na
kolanach. Nie dać mu się podnieść.Inaczej zatłucze ło-
patą i nie pomo$ą żadne chwyty' Dlatego kolejny cios,
w to samo miejsce, pod potylicę. Tym razem nogą: prawe
kolano pod brodę i $wałtowny wy1rrost w d ł. Kantem
stopy w szyję'
Nikanor jęknął zb |u. Chciał wytłumaczyć, Że to nie-
porozumienie, Że n1e chciał sprawić jej przykrości. Zdą-
żyłna:wet otworzyć usta, lecz w tym momencie trafiła go
w splot słoneczny, aŻ cośzabulgotało w Nikanorze i na-
raz zapornniał wszystkie potrzebne słowa. Nawet dyby
sobie przypomniał, nie był w stanie wykrztusić choćby
jednego wyrazu. Ęmczasem Nastia' nie tracąc czasu,
bije piętą w wątrobę i jakieśwrażliwe wnętrzności tak,
Że aż stanęły mu przed oczarrri zielono-fioletowe koła.
A Nastia w5prowadza następny cios, Ęm razem stopą
obutą w potężny, twardy, proletariacki bucior. I znowrr
w czuły punkt. Nikanor w jednej chwili zrozumiaŁ, Że
nie przypadkowo towarzysz Stalin szkoli milion spado-
chroniarzy. Nie ćwiczą dla przyjemności. Nie dla zabawy
śmigajągłową w d ł z samolot w'
Kolejny cios butem trafił $o w lewąbrew. Poczuł jakby
słorice eksplodowało mu w oku trylionem iskier. Zaraz
potem majster Nikanor dostał w zęby. Ęm samym bu-
ciorem. Nie, tak dalej być nie moze! od niepamiętnych
czas w na Rusi obowiapywał kodeks: powalonego się
nie bij e. Przeklęci komuniści, zdernor a|izowali młodzież
na własny obraz i podobieristwo. Patrzcie ją' pastwi się
rradleŻącym. Ja ci pokazę! Nikanor zarnachn$ się pra-
wym, chciał chwycić ją za nogę' Nie wiedział bidula, że
22
KONTROII\
w sekcjach spadochroniarskich trenują najlepsi tance-
rze i tancerki. Nie miał pojęcia, Że prymusi trafiają na
szkolenie specjalne' JęŻe|i ktośumie taficzyć, to zrlaczy,
Że ma $ibkie ciało, sprężystą muskulaturę, wi|czą re-
aĘię-i kocią zręczność.Iodpornośćwielbłąda. Stanowi
wymarąony materiał na zapaśnika lub karatekę.
Uchyliła się od łapy Nikanora, $rabiącej powietrze nad
podłogą t powt rzyła cios: prawe kolano pod brodę, do
Lwarzy, po czym zdecydowany Wyprost w d ł. Po pal-
cach. Żeby nie machał grabiami. Nikanor zawył zb |w.
A Nastia prosto go w kolano: Żeby nie m gł biec za da-
leko, Jeżell przyJdzIe mu do głowy ją gonlć'
WstaJe Nlkanor, wlelkl 1 straszny. Rozerwie ją na strzę-
py. Bol slę Nastla, ale i bawi. Łapie Nikanora za praw
przegtb, tak jak uczył instruktor Skworcow i zakłada
dźwignię. Rzut przez siebie, do tyfu. Pyskiem w Żelazną
szakę, az ta jęknęła od uderzenia. Nastia wie, że nie ma
odwrotu. Dlatego trzyma gardę, zgodnie z zaleceniami
,,Regulaminu polowego''' w1prowadzając szybkie, zas-
kakujące kontry. Rozstrzygająca - w stos pacierzowy.
Neutralizuje na dłuŻszy czas.
Bladym świtem następnego dnia majster Nikanor ru-
szył w kierunku swojej pakamery. Ma tam sw j mate-
rac. Ma się czym okryć. Ruszył na czworaka, zaklinając
się na wszystkie świętości,że nigdy w życiu nie tknie
spadochroniarki. Też mi delicje: ani cyck w, ani Ęłka.
W sumie niczego od niej nie chciał. Wielkie mi mecyje.
Nie chce, to nie. Komu taka potrzebna? Nikanor ma
takich cały wydział' Wystarczy guudnąć...
DIX
Iozw lcie, towarzyszu Chołowanow, pozw lcie' Pokażę
wam prawdziwe cacko.
Towarzysz Chołowanow wkracza w ciemną pustkę
balkonu. Jego wypolerowane cholewki lśniątak, 'Że roz-
jaśniają mrok w najodleglejszych zakątkach.
Dawniej śpiewałtu ch r. Teraz balkon słuŻy za maga-
zyn sprzętu sportowe$o' Widać stąd całe wnętrze cerk-
wi' Pośrodku na macie instruktor szkoli gnrpę dziew-
23
WIKTOR SUWOROW
cząt. Cerkwie znakomicie nadają się na sale gimnas-
tyczne. Wysolde sklepienia, jest cąrm oddychać.
- Popatrzcle tylko. Co wy na to?
Patrzy towatzysz Chołowanow, bo też jest l na co po-
patrzeć. Dzieulczęta na macie właśniećwlczą rzuty. In-
struktor przerzuca je przez bark, a orre przerzucają in-
struktora.
- Proszę spojrzeć na tę blondyneczkę.
- No, no...
- od razu wtdać r Żnicę...
- To prawda.
- We wszystktch odmianach walki: w zapasach, ju-
do, sambo, są dwa zasadricze elementy - chwyt 7 rzut.
To podstawa teorii. Chwytasz' po czym rzucasz. Ąrm
Erzeszy niejeden ż łtodzil b:- chwyta i zaczyma dreptać,
przymierzać się, przysposablać do rzutu. A u niej
chwyt 7rzut stanowiąjedno. Nie chwyta, tylko od razu
rzl.ca, niespodzlewanie. Poczekajmy. Za moment zno-
wu rzuci.
- Proszę zobaczyć! t edwie dotknęła go czubkami pal-
c w i rzut. I to jaki! To nie rzut, to czysta poezja. Niech
pan patrzy: zw d' i następny rzut. NieŹle radzi sobie
z instruktorem. Nawet nie zauwaŻyłem chwytu'
- Nie najtorzej.
- Proszę zobaczyć, zw d, jeszcze jeden. I rzlft|
A chwytu jakby nie było. Teraz ją kt raśrzuciła. Musia-
ła tego chcieć. Bo bez tego nawet nie warto pr bować.
Skontruje i rzuci za matę.
_ Ateraz? Niby wylądowała na macie, a nle leży. Ani
nie wstaje. odbija się od maty jak piłeczka od betonu.
Jak by ją nie rzucać, natychmiast powraca do pionu.
Hop! Hop! Istna żmija. Żmija rz:uco'na na ziemię też jest
w jednej chwili gotowa do ataku.
- Musi jednak popełniać jakleś błędy.
- Ma się rozumieć, towarzyszu Chołowanow. Nawet
najwięksi mistrzowle nie są bez skazy' Ona zawsze wy-
konuje rzwŁy przez lewy bark. Na prawo. A powinna
rzucać przez pravłe i przez lewe ramię ' żeby nikt nie
wyczuł. Ale to da się poprawlć. Przydz1eli się jej najlep-
szego trenera Zwiapku Radzieckiego i Za rok moż:e sta-
24
KONTROII\
wać do zawod w międzynarodowych... Znowu rzuciła!
er-
tor
Skworcow. - Jasne jak sło ce, że zab7erzecie. Ale nie
j esteścle,towarzyszu Chołowanow, ostatnim bydlaklem,
żeby talrie cudo zablera z klubu za darmo.
- Klubowi na pewno potrzebne spadochrony...
- Amerykariskie' - Skworcow skromnie spuścił
wzrok. - Wiecie, jakie. Te z zieloną metką. Jedwabnlk
na pajęczynce.
_ Znam jedwabnika' TeŻ uż5rwam tylko amerykar1-
skich.
- No właśnie,o nie chodzl.
- A nie pokazałeŚ czasem dziewuszki czekistom?
- No wlecie, jakŻe bym m gł...
- A wojskowym?
- Wy jesteście pierwsi. Znacie mnie nie od dziś.JeŻe|I
nie znajdą się spadochrony dla wlernego przyjaciela,
wtedy rzeczfiście będę musiał ją...
- A jak skacze?
- Po mistrzowsku.
_ Z jaklego pułapu?
- Ęsiąc. Trzy Ęsiące' Pięć. Siedem.
- Skakała z tlenem?
_ Jakżeby inaczej, na siedmiu tysiąbach?
_ A skoki z op źnlonvm otwarciem?
- Nie zawracałb5rm wam głowy' gdybym sam nie
sprawdził. Czl:ję się urażony..'
- Naprawdę nikomu jej nie pokazałeś?
-_ ireaym miał tu zpLnąć, towarzyszu Chołowanow.
UwaŻaj, Skworcow. Ześlęcilętam,$dzie księżyc m -
wi "dobranoc". Znasz mnie. Zwiedzisz największe budo-
wy komunlzmu.
- Przysięgam, Że nlkomu poza waml jej nie pokazy-
wałem.
- Dobra. Umowa stoi. Jutro dostaniesz pięć amery-
kariskich spadochron w.
- Sto.
WIKTOR STIWOROW

- Powiedziałem: pięć!
- Sam myślałemna początku, Że ptęć. Prawdę m -
wiąc' myślałem,Że wam jąsprzedam nawet zatrry.Ito
radzieckie. Ąe potem zmieniłem zdanie. Dziefl w dzfueft
jest na treningu. Codziennie po trzy godziny walki. Trzy
godziny szkolenia spadochronowego. Potem lodzina
pływania. Trochę biegu' k łko kr tkofalarskie. Słowem,
wszystko jak się patrzy. I' jak by nle miała jeszcze dość,
odwala pełną zmlanęw,,Sierpie i Młocie''. I jakoś się nie
przemęcza.
_ A ty skąd wiesz?
- Sp jrzcie na nią. Czy widać po nteJ, Że syp'lra trzy
Rozdział 2
godziny na dobę?
- Nie widać'
- No właśnie'Proszę zobaczyć, jak załatwiłatych
trzech. Brylant. Trudna w obr bce, jak na diament przy-
stało. Ale po oszllfowaniu blask niezwykły' Na każdym
treningu odkrywamy w niej nowe strony. I z każdej stro- AI
ny: blask. Czekiśct Zar:ią...
_ 7-a darmo ct ją zabiorę. \-, złowiek w bĘszczących oficerkach rnleszk a przy u|i-
_ Towarzyszu Chołowanow, przecieŻ nie jesteście cy Gorkiego. Ma śwtetnyapartament. Wpadł na chwilę,
ostatnim bydlakiem.
- Ostatnim nie.
- No to za sto.
włoŻy się kluczyk, w wczas winda zjeŻdŻanLe zatrzymu-
jąc się po drodze na żadnym piętrze.
Bardzo proste urządzenie. Pod warunkiem, że się po-
siada odpowiedni klucz.
Towarzysz w bĘszczących oficerkach miał taki klucz
i z riego skorąrstał.
Winda ta tym jeszcze r żni się od irrnych, Że gdy po
włożeniuklucza wciśnie się r wnocześnie $uziki 4 i I,
w wczas kabina bez zatrzymywania się minie parter,
zjeŻdŻając dg podziemnego tunelu.
Wctsn{ odpowiednie guziki i winda ruszyła w moskie-
wskie podziemia. W koricu stanęła' Drzwlotworzyły się
niemal bezszelestnie. Wysiadł z kabiny. W prawo _ czat-
ny korytarz. W lewo - czafiry korytarz. Prosto - czaftty
korytarz. Towar4jsz zaświeciłlatarkę, omi tł snopem
światłapo bokach' po czym nrszył prosto przed siebie.
27

WIKTOR STIWOROW
Trzydzieścl krok w, skręt, czterdzleści krok w ijeszcze
razw bok. Ukryte w murze drzvn schronu przeciwlotni-
czego. Pomajstrował cośprzy zamku, drzwi odjechały
w bok' odsłaniając swoją p knetrową grubość.A za
drzwiami zwyczajny tunel moskiewskiego metra, tyle Że
ślepy.Na torach wagon techniczno-remontowy.
Skład techniczny wyglądał tak samo jak te, kt re wi-
duje się czasem w metrze: lokomotywa ni to dieslowska,
ni to elektryczna, wagon ni to pocztowy, ni to bagażowy,
pozatym platforma z jakimlś urządzen7ami. Na wagonie
napis : NACZSPECREMBUD- r 2. Wystarc zy pr zy1rzeć się
lokomotywie, by zauwaŻyć, Że ma podw jny napęd: ele-
ktryczny i dieslowski. Tunelami metra leptej śmigaćna
prąd. Po co zatruwać powietrze? W wyjątkowej sytuacji,
gdyby odcięli zasilanie, skład techniczno-remontowy nie
ma prawa stanąć. Musi być w ruchu w każdych warun-
kach, zvłłaszczakrytycznych. Po to silnik diesla. Zresztą
wykorzystuje się go nie tylko w tunelach. Skład techni-
czny ma wiele zadari r wnież na powierzchni. Tam die-
sel jest po prostu niezbędny. Jednym słowem, tak jak
w okręcie podwodnym: pod wodą prujemy na akumula-
torach, na powierzchni - na silnikach.
Przy lokomotywte stoją maszyniści. Zwyczajnl ra-
dzieccy kolejarze. Tle że trochę wyżsi 1 ze dvła razy
szersi w barach. ot i cała r Żnica, Maszyniści zasaluto-
wali człowiekowi w lśniącychoficerkach i ruszyli do ka-
biny. Jest pasażeĘ znaczy się w drogę. W wagonie nl to
pocztowym, ni to bagażowym - konduktor. TeŻ nie uło-
mek. Dziwrla rzeczi konduktorzy są tylko w wagonach
pasażerskich, a ten pasażerski nie jest. oklenek w nlm
niewiele, zaledwie kilka otwor w w masyumyrn opance-
rzeniu. Przy1romina trochę wagon więzienny, tam też
okien rlje za wiele. A najpevmiej nle jest to ani wagon
bagażowy, ani pocztowy, ani nawet nie więzlenny' tylko
zwyczajne laboratorium do sprawdzania stanu toro-
wtsk. Bywają takie w składach remontowych: niby wa-
gon pasażerski, a wewnątrz nafaszerowany aparaturą
pomiarową. Właśnledlatego nie ma zbyt wielu okien.
Zresztą t:^a razle nie warto łamać sobie głowy tym
wagonem. Z czasem wszystko się wyjaśni.
28
KONTROL/\
Ęrmczasem towarzysz w oficerkach uśctsn{ dłori bar-
czystego konduktora:
- Serwus, Ciech Ciechowtcz!
_ Dzie dobry, towarzyszu Chołowanow. Dokąd ka-
żecile?
- Do Lentngradu.
2
-ril
D-tgrr4 NACZSPECREMBUD-I2 pustymi tr,melami,
zagruchotał przez pogr@one w śnlestacje, wyskocąlł
na powierzchnlę I zamarł na bocznym torze Dworca Le-
nlngradzklego' Wśrd pustych podmtejskich pociąg w.
Tak doczeka ranka.
DUI
J,unktualnle o smej rano spod stalowej konstrukcji
Dworca Leningr adzkiego wypłynąłczerwon y parow z,
clągnąc za sobą karawanę czerwonych wagon w ze zło-
tą wstęgą nad oknami i złoconym napisem: ,,Czerwotla
Strzała''.
ległościdw ch semafor w. I tak do samego Leningradu.
Bez postoj w.
Nasuwają się dwa pytania.
Po pierwszei czy jakiśskład remontowo-techniczny
może wbić się w rozkład jazdy i pruć za ,,Czerwoną
Strzałą"?
Bynajmniej. Jaklś_ nie może' Co innego, jeżeli pociąg
naleŻy do kompanii NACZSPECREMBUD- I 2.
Po drugie: czy skład remontowy potrafi nadĘyć za
,,Czerwoną Strzałą''?
odpowiedź r wnieŻ brzmi nie. Poza jednym wyjąt-
kiem. Jeżeli skład na|eĘ do kompanii NACZSPECREM-
BUD-12' w wczas moze wyprzedzić dowolną,,Strzałę'',
Oczywiście'gdyby zaszła taka potrzeba.
29
WIKTOR SI'WOROW
DIV
l)kspres ,,Czerwona Strzała'' cały dzien jest w drodze:
rano wyrusza z Moskwy, wieczorem jest w Leningra-
dzie.
Podobnie NACZSPECREMBUD- 1 2.
Na przedmieściach Leningradu tabor remontowy od-
bił od trasy prowadzącej do Dworca Moskiewskiego' Mi-
na} rozjazdy i zwrotnice' udał się w kierunku parowo-
zolvrmi i pusĘch wagon w, by wreszcie dotrzeć do niepo-
zornej, zarośniętej chwastami bocznicy, ukrytej między
dwoma ceglanymi murkami. Tam znieruchomiał' Uchy-
llły slę drzwi wagonu' Towarzysz zeskoczył na żwir i dał
nura w brudne, okopcone drzwi. I po wszystklm.
Nikt go nie zauvłaŻył.W pobliżu ceglarrych mur w nie
było żadnego świadka tego zdarzenia.
Zresztą nawet gdyby zna|azł stę jakiśprzypadkowy
obserwator, nie miałby Szans rozpoznać towarzysza,
kt ry wynurzył się z wagonu nie w lśniących oficerkach
i mundurze, ale w angielskim garniturze firmy Aus-
tln Reed, butach Thumberland, filcowym kapeluszu,
z płaszczem przerzucon5rrn przez levłe ramię t wytworną
teczką z krokodylowej sk ry w prawej ręce. I nie był to
już bynajmniej towarzysz Chołowanow, lecz towarzysz
Bejew, obywatel Bułgarii, wysokiej rangi funkcjonariusz
Komlnternu.
Przecila} starą halę Zaswaną tłuczniem i odłamkami
szkła, po czyrnwynurzył się na pustej uliczce, $dzie stała
zaparkowana taks wka z zaciemnionymi szybamT. Zwa-
listy kierowca ziewał, wyraźnie znuŻony oczekiwaniem.
- Na Dworzec Firiski.
- Takjest.
Tu śladSię uĘrwa. Chętnie opowiedziałbym' dokąd się
udał, ale tego' niestety' nie zdołałemustalić.
Wiadomo natomiast, że dwanaście dni p źn(ej pojawił
się niespodziewanie w najpiękniejszym mieścieświata:
w Waszyngtonie.
Zna|azłszy się w Waszyngtonle, niejaki pan Bejew za-
stukał mosiężną gałką laski w lustrzane drzvvlmajesta-
tycznego gmachu przy Ulicy K, mieszczącego zarząd
koncernu ,,Faraon i synowie". W tym momencie pan Be-
30
KONTROI./I
jew nie był. juŻ urzędnlklem Kominternu, ale szacow-
nym bułgarskim przedsiębiorcą.
Cenił wygodę w każdych okoliczrrościach. Komintern to
sztab Swiatowej Rewolucjt, dlatego granlcę Zwiapku Ra-
dzieckiego najdogodniej przekraczać posfug1ując się le$ty-
macją tej tnsĘtucji. Z ko|elpo Ameryce lepiej nie podr -
żować w charakterze wysłannika sztabu Światowej Rewo-
lucjl' leplej wcielić się w blznesmena. I lepiej nie udawać
Szweda, bo można się łatwo wsypać. R wnież Włocha.
Byle policjant może się okazać Włochem; Udawanie Gre-
ka, a tym bardzlej Irlandczyka, grozl w każdej chwili zde-
maskowanlem. Ale llu amerykarisktch policjant w m wt
bre$e po bułgarsku? Nawet gdyby traftł się taki okaz,
w wczas pan Bejew ma gotowe wytfumaczenie: Jestem
Bułgarem, ale rodzice są Rosjanami. Uciekli od przeklę-
Ęch bolszewtk w. Ma teŻw zanadrzu lrtne fortele...
avwięc
l' \ elegancki dżentelmen zapukał w lustrzaną
taflę' odŹrierny wprawnym ruchem otworzył drzwi,
uchylając r wnocześnle czapki. Dżentelmen Ęechał na
sz ste piętro.
Bardzo lubił te waszyngto skie piętra i korytarze,
umiał należycie docenlć marmurowe schody i kute
w braphe llchtarze. Świat ogarnęła moda na starożytrry
Egipt. Oto miał przed sobą niemal wzorcowy przykład
tej cudownej architektury: kolumnady jak w świąĘ-
niach Asuanu, kute w brapie szerokie liścte oraz ludzle
z głowami ps w. Łagodne światłosączące się z niewi_
docznego źr dła. Wytwornle.
Drzwl się otworzyły i znallazł się w gabinecie, kt ry
rn gł z powodzeniem uchodzić za salę koronac5{ną
Ramzesa II.
Zzablurka ruszył mu na spotkanie dobrze zbudowa-
ny męŻczyzna, wyciągając rękę na powitanie.
W milczeniu wymienili uściskdłoni. Wysoki urzędnik
Kominternu, alias poważany przemysłowtec, alias Cho-
łowanow, Zlrar:y w wąskich kręgach pod dźwięcznie
brzmiącym pseudonimem Gryf, podał gospodarzolvt ga-
3l
WIKTOR STIWOROW
binetu swą ozdobną laskę. Ten wzial ją do ręki i u'waŻ-
nie obejrzał gałkę w kształcie lwiej paszczy. Uchylił
ukryte w ścianiedrzwi, wyjil z garderoby identyczną
laskę, por wnał, po czym zwr cił laskę Chołowanowowi
i $estem zaprosił na fotele'
Nie każdy Amerykanin m wi swobodnie po bułgar-
sku. Nie kaŻdy Bułgar biegle włada angielskim. Dlatego
przeszli na rosyjski. Przybysz bez trudu, a gospodarz
uważnie dobierając słowa i zwracając uwagę na prawid-
łową wymowę'
_ Co zdziałaliście?
- O, niemało. Zaangażowano osiemdziesięciu czte-
rech amerykariskich inżynier w. Zostali skierowani na
budowę kompleksu zakład w lotniczych w Komsomol-
sku. Pięćdziesięciu sześciuudało się na budowę fabryki
czołg w w Czelabir1sku...
- Wolimy raczej m wi o fabryce traktor w - grzecz-
rlie zauważył $ość.
_ Tak' oczywiście _ pr4ltaknal skwapliwie gospo-
darz. _ Osiemnastu amerykariskich inżynier w pojecha-
ło na budowę fabry,ki czołg w w Niżniem Tagile, znaczy
się, do fabryki wagon w' Wkr tce na|eŻy spodziewać się
uzupełnieri do zakład w lotniczych w Woroneżu i Kujby-
szewie i do fabryki czołg w w Charkowie'
- Doskonale. Poza tym potrzebujemy specjalist w
w dziedzlrlie akustyki i techniki nagrywania dŹwięku.
- Proszę pana' o specjalist w było nietrudno, p ki
Ameryka była pogrą2ona w kryzysie. Ate teraz, gdy \łT-
chodzi z zapaści...
- Do czego pan zmierza?
- Chodzi ciągle o to samo. O zarobki amerykariskich
inzynier w w Rosji...
- R wniez o pana zarobki?
-Rwnieżomoje.
- Amerykariscy inżynierowie Żyją w Rosji tak' jak
w Ameryce nikomu nawet się nie śnii zarabiajątyle' że
nikt w Ameryce nie dałby wiary.
- Mimo to liczba chętnych stale maleje.
- Zastanowię się nad tym.
- Spr buję zna|eźć akustyk w. Do Rosji?
32
KONTROI,A
- Do Rosji. Ale proszę o dyskrecję. Niech pan ich
Szwajcarii, wspominając mimochodem, Że
al;.gaŻ:uje do
w Rosji płace są trzykrotnie wyŻsze. Proszę tak to za-
arantŻować, by mieli dokumenty i vnzy wystawione na
Szwajcarię, a|e Żeby kaŻdy rnarzył o kontrakcie w Rosji.
- P źn1ej, w podr ży' akustycy znikną w nie uyjaś-
nionych okolicznościach...
- o to niech juŻ p-ana $łowa nie boli. Ma pan ich
zaangaŻować i wysła do Szwajcarii. Koniec' kropka.
- To będzie kosztować więcej niŻ zwyk|e.
- Ile?
-
Dwa razy wlęcej.
-
Pomyślę. Czy to aby nie przesada?
-
Proszę sobie znaleźćinnego chętnego.
-
Dobra, umowa stoi. Jeszcze jedno. Potrzebuję apa-
rat w o nazwie magnetofon.
- Ile?
_ Czterdzieści'
- Oho!
_ Czterdzieści na początek. P.otem więcej.
_ Cry pan zdaje sobie sprawę z tego, że jeden magne-
tofon kosztuje tyle, co dwanaście niezłych samochod w?
- Tak.
- Czterdzięści magnetofon w stanowi r wnowartość
niemal pięciuset porządnych woz w.
- Znam tabliczkę mnożenia.
_ Czy mogę liczyć' jak zwykle, na dziesięć procent
kwoty?
- oczywiście.
- Dobrze. Dostarczę panu magnetofony.
- Generalnie jesteśmy zadowoleni z pariskiej pracy.
oto wynagrodzenie za miniony okres. Martwimy się
o pana bezpieczeftstwo. Stanowczo radzlmy, aby propo-
nował pan zatrudnianym inż5mierom kontrakty teŻ do
innych kraj w, nie tylko do Rosji...
- Proszę pana, kryjemy się, jak możemy. Ale zatrud-
nianie ekspert w do innych kraj w przlmosi firmie sa-
me straty.
- Pan znowu o tym samym?
- No tak, w pewnym sensie.
2 Kontrola
-
WIKTOR STIWOROW
KONTROLII
- Dobrze, zastanowię się nad tym. No i ostatrrla spra-
zdmuchnął uśmiech z Bvarzy jego rozm wcy. - Uprzej-
wa. Jak urygląda reallzacja gł wnego zam wienia?
mie proszę' by nigdy z nikim nie dzielił się pan swoimi
- Będzie gotowe do korica 38 roku. domysłami o możliwych zastosowaniach urządzenia,
- Nie da się wcześniej? kt re pariska firma buduje na nasze zam wienie.
- W żaden spos b' _ Przecleżjesteśmytu sami...
_ Zapłacę ekstra'
- Nie da się. Gdybyśmy wledzieli, co roblmy, to co - Mister Stenton, proszę wierzyć, Że d|a nas obu będzie
lepiej' jeślipowstrzyma się pan od ujawrrianla własnych
lnnego. Może dałoby się wcześniej. Pan nie ma pojęcia,
przypuszc?Rr1, choćby nawet wobec mnie. Zegpźrm pźrna.
jak trudno jest konstruować skomplikowany mecha-
n7zrn, nie znając jego przeznaczenia.
- Rozumiem doskonale. Ale taki jest warunek umo-
wy: nie będzie pan pytać, co to jest i do cze$o służy.
_ Awie pan, ja się chyba domyślam. To musi być jakiś
TI ego samego Weczoru szacowny bułgarskt biznesmen
przelstoczył stę w jedynego następcę serbskiego rodu
osobliwy klucz do bardzn złożonegosystemu elektro-
ksiapęcego. A osiem dni p Źniej - w wysokiego urzędni-
technicznego' kt ry budujecie u siebie, w Zwią7ku Ra-
ka Kominternu, potem w towarąrsza Chołowanowa, to-
dzieckim. Przypuśćmy'że mister Stalin buduje tajną
warzysza w lśniących oficerkach, zrranregojako Gryf.
rezerwową stolicę, na w5padek wojny... Skupla tam
wszystkie strate$iczne i taktyczne środkiłączności.Aby
jednak ktośniepowołany nie skor4lstał z tej zapasowej
stolicy i jej system w łączności'mister Stalin buduje
urządzenie, kt re pod względem komplikacji nie ustępu-
wiczyrr" -#l
i rzwca instruktora przez prawe ramię' wtedy na balko-
j e naj nowo cześniejszym m asz5mom szyfruj
ącym świata, nie, gdzie złoŻorlo zakurzony sprzęt sportowy, miarowo
a zarazem ma niewielkie rozmiaryi rrlozna je zmieścić przechadza się para oficerek. Moze nie zwr ciłaby na to
w niedużej walizce albo teczce.
uwagi, gdyby nie blask, jaki od nich bije.
Nie możecie zam wić taklego wrządzeniaw Rosji: wro-
Dzisiaj po skoriczonych zajęciach wyskakuje z szatni
gowie mister Stalina mogliby się o tym dowiedzieć,
na pusty korytarz i nagle słyszy, że ktośją woła.
wejśćw posiadanie aparatury i obr cić ją przeciw mi-
ster Stalinowi, przejmując kontrolę nad całą łącznością
odwr ciła się, na korytarzu stoi mężczyznaw sk rza-
nym płaszczu. Całe szczęściekorytarz szeroki, w sam
w kraju. Ąrmczasem, jeżelri zamaw'iacie je w Ameryce,
raz' żeby m gł swoje bary pomieścić.Jeszcze trochę,
mozecie spać spokojnie. Tutejsi eksperci nie znają jego
a muslałby stanąć bokiem. Na nogach ma te same ofi-
przeznaczenia, a nawet gdyby domyślalisię, Że jest to
cerki, kt re świecąnawet w ciemności' Można nocą po
klucz do jakiegośsystemu, to i tak nie mogą z niego lesie spacerować, oświetląścieżkę.
skorzystać, bo nie wiedz1 $dzie mieści się ta sekretna
stolica, z jej supertajnymi systemami łączności,kt re - obywatelko Strzelecka' wpłyn{ wniosek od maj-
stra Nikanora...
otwiera tenże klucz ... Czy nie mam racji?
Gośćprzez cały czas słuchał uwaznie, nie przer1rwa- - To on jeszcze żĄe?
jąc. Teraz zabrał głos: - Powraca do zdrowia.
- Mister Stenton, macie w Ameryce bardzo trafne po- - Proszę mu przekazać, Że jak go jeszcze raz spot-
kam' zatfukę.
wiedzenie: ciekawośćzgubiła kota. _ W oczach Choło-
warrowa pojawił się dziwny błysk, kt ry natychmiast - Nie ma po co go spotykać.
- Całe szczęście-
34
35
WIKTOR STIWOROW
_ Nazywam się Chołowanow.
_ Bardzo mi miło. Spieszę się do pracy. Do widzenia.
-_ Rozmawiałem z dyrektorem ,'Sierpa i Młota''.
Z dyrektorem? - nie uwierzyła Nastia'
- Zdyrektorem. Oto papier z jego podpisem. Awanso-
wałyścieze stanowiska sprzątaczk7 na pomocnicę szefa
zrniany.
_ Przec7eŻja w og le nie znam się na produkcji!
- A po co macie sięznać? Będzlecle chodzić do fabry-
ki raz w miesiącu, po wypłatę. JeŻel1nie będziecie mo-
gły' prześlą pieniądze do domu. Klerownictwo reprezen-
tacji ZSRR powoĘe was do kadry. Nte ma u nas sportu
zawodowego i nie będzie' Mamy za to sport amatorski,
trenujemy dzieil i noc, cały rok na okrągło.
- A ''Sierp i Młot'' będzie mi płacić za taką pracę?
_ obowią2kowo. Skoro sportowiec-amator nie chodzi
do pracy, bo trenuje, to z czego mlałby żyć? Nasze fa-
bryki pomagaj ą sportowcom. J eszcze j akieśpytania?
- Tak, jedno. Wasz pistolet, to prawdziwy Lahti?
-r
\ vtrr
l-lrebrzysty samolot lśni'jak oficerki Chołowanowa.
Wzdłużkadłuba widnieje czervyony' zamaszysty napis:
STALINOWSKI SZLAK.
- Ęm samolotem lecimy? Zaraz, zaraz, cośzaczymam
kojarzyć. Czy ten Chołowanow, kt ry leciał na biegurr...
- Tak, to Ja.
- Jest jeszczejeden T]any Chołowanow, taki od re-
kord w motocyklowych.
- To prawda, jest.
- Wasz brat?
- Nie, to ja.
-_ A Chołowanow od jazdy konnej?...
JeżdŻę też konno.
- Nic nie rozumiem.
- Na razie zał Żcie ten kożuch' Lecimy na Krym, ale
na dużej wysokości wszędzie mroźno' Poza Ęm czas,
byśmyzaczę|Im wić sobie po imieniu. Po co te niepo-
trzebne formalności?
36
KONTROI.A.
ooświaaczorf
215 skok w, w tym 73 z op źnionym otwarciem'
- Słuchaj uważnie. Szkolili mnie do poplsowego sko-
ku z op źnionym otwarciem, na defiladę. Teraz :uznal.i'
że skoczymy razem' Muszę szybko cię wciątnąć ' Żebyś
nadrobiła zaległości'obejrzyj ten przyrząd, dzieło ge-
nluszu narodu radzieckiego i jego wspaniałych kon-
struktor w. Nazywa się RPR-3. No więc, naciąEiamy me-
chanizm spustowy. Teraz położęmechanizm pod szkla-
nym kloszem l uruchomtę pompę pr żniową. Wyobraź
soble, że skaczesz z pułapu czterech tysięcy' a spado-
chron ma slę otworzyć dwieście metr w nad ziemią''.
- Co?! Kto otwiera spadochron na dwustu metrach
po skoku z czterech tysięcy?
- Na dwrrstu metrach spadochrony otwierają bohate-
rowie. Ja, na przykład. Jak masz pietra, m w od razu.
- Nie boję się.
- Słusznie' Bo nie ma- się czego bać. Skaczemy nie na
radzieckich spadochronach' Ęlko na amerykariskich.
Z r adzieckirn opr zyr ządowaniem.
_ Czy można na dwustu metrach wytracić prędkość
po takim skoku?
_ Można trzeba tylko otworzyć spadochron w ściśle
określonej ohwlli.
- Skąd mam wiedzieć, w kt rym momencie?
- Musisz zaufać technice. Geniuszowl narodu radzie-
ckiego.
_ o geniuszls juŻ słyszałam. Powiedz lepiej' jak to
działa.
- Bardzo prosto. To automat ciśnieniowy. Wiesz, Że
lm wyżej, tym bardzlej powietrze jestrozrzedzone. Natu-
ralnie' podczas skoku ciśnienie wzrasta' Mechanizm
reaguje na zmianę clśnienia' Gdy tylko spadniesz do
ustalonego pułapu, wyzwala się spadochron.
_ PrzecieŻ ciśnieniepowietrza zmienia się, w za|eŻno-
ściod pogody.
- Dlatego przed skokiem naradzamy się z meteorolo-
glem i odpowiednio regulujemy automat.
- Rozumiem.
WIKTOR STIWOROW
- No wlęc umieszczam mechanizm pod kloszem i wy-
pompowuję powietrze. Patrz na wskaz wkę na skali.
o, proszę' teraz mamy ciśnieniejak na czterech tysią-
cach metr w. Skaczesz. Ciśnieniewzrasta. Minęłaśtrzy
tysiące metr w' Teraz dwa tysiące. T}siąc. osiemset'
Sześćset.Czterysta. Trzysta. Dwieście. Hop!
Rozległo się głośnetrzaśnięcie' jakby stizał z dwurur-
ki' jakby potężna spręż1ma zatrzasnęła łapkę na myszy.
- No i co? Sprytnie pomyślane?
- Sprytnie. A jeżeli..' nie zadziała?
- Nie wy$łupiaj się.PrzecieŻ ma mechanŻm dublujący.
- Ajeżeli...
- Wariatka. Jak się Ło nazywa? RPR-3. Dzieło geniu-
SZu. Trzy nlezależne automaty. Słyszałaśpodw jny
strzał? A naprawdę były trzy. Czasem z|ewająsię w dwa,
czasem w jeden. Tw j mechanizrn wypr bowano 567 ra-
zy i zawsze zadziałały wszystkie trzy spusty. Jeżeli nie
wierzysz, zapytaj 'instruktora. Zresztą moŻesz poprosić
o spotkanie z autorem tęgo wynalazku. Będziecie wsp l-
nte powtarzać eksperyment, aŻ do znludzeria.
- A tw j ile razy wypr bowali?
_ 64L ra4r. Raz się zdarzyło, że jeden spust odm wił
posfuszeristwa. Dwa strzeliły, atrzecizavłi dł. Ęlko na co
mi trąr niezawodne spusty? Jeden starczy w zupełności.
- I skakałaś?
- Pewnie' Jutro Zaczrrierny wsp lnie. Pamiętaj: w na-
szym fachu nie ma strachu. Cykory rnająprzechlapane.
Tx
L)uŻ od wczesnego dziecirlstwa Nastia przyswoiła so-
bie: nie pękać' cykory mają przechlapane. Wychowywa-
ła się w wyŻszych sferach. ojciec Nasti był wysokim
oficerem. Czasem zachodzllT jego koledzy. Wsp lnie
z kumplami wlewali w siebie hektolitry koniaku, a po-
tem przechodzili na riezrozumiały Żargon: Nie pękaj,
Andrieju Andriejewiczu, nie cykoruj' cykory mająprze-
chlapane. Skąd w ustach zasłuŻortych oficer w taki nie-
wojskowy Żargon? Tego Nastia nie mogła pojąć. Zapyta-
ła w szkole wychowawczynię, Annę Iwanownę' co to za
38
KONTROI,/\
dziwne słowo. Anna Iwanowna, kobieta inteli$entna, ze
zdumienia oturorzyła oczy: Ach' Nastiu, prymusko naj-
droŻsza i chlubo naszej szkoły, jak to możliwe, Że nie
znasz takich prostych rzeczy. Przyjdzie czas, siekną ci
calaka do kabaryny' Znaczy wlepią ci odsiadkę, Zagtlu-
choczesz menażkami na etapach i po zonach, atymcza-
sem nie zrvasz ludzkiej mowy. Pękać' cykorować _ ZrLa-
czy bać się. To stare powiedzenie. Ale jak rnasz pozna-
wać nowe, nie znając starego? I pamiętaj' dziecko, na
tym świecielepiej nie pękać. Stara nauczycielka Zacią4!-
nęła się tanim paplerosem, spojrzała gdzieśhen, daleko
l dorzuclła: Cykory mają przechlapane.
-l
\- xI
}-Jkakały z czterech tysięcy.
Pod stopami lrrotze błyska milionem zwierciadeł. Piasz-
czysta mierzeja sięga Za horyzont. Ustawili spusty na
naĘchmiastowe otwarcie spadochron w.
Za sterami samolotu R-5 - sam Chołowanow. Powie-
wa biały szalik ze spadochronowego jedwabiu. Wzbił się
na pułap czterech tysięcy. Uśmiechna} się.
- No, dziewczyny' vłyłazićna płaĘ'I nie pękać. Jak-
by co, otwierać ręczrie.
Jasna Sprawa. Nie po raz pierwszy powtarzają instru-
kcję. Wysunęły się na płaty. Nastia na lewy, Katia na
pra!\ry.
- Gotowe?
- Gotowe.
- Jeszcze moment. Uwaga. Terazt.
Zsunęły się ze skrzydeł i runęły w otchłar1'
n razern""Jil
czyrrne otwarcie spadochronu na trzech kilometrach.
Wiatr lvydął Nastię jak Żagie| na pełnym motz:u' Boi się.
Co rusz dotyka uchwytu, metalowej ramki na lince.
Ręce nalezy rozkładać na boki. A Nastia ciągle sięga po
uchwyt, sprawdza, czy aby jest na swoim miejscu. Jest.
WIKTOR SUWOROW
Spadają całą wieczność.Nastia straciła juŻ wsze|ką
nadzileję, że automat, dzieło geniuszu narodu radzieckie-
go... Jaaak huknęło!!! Szeleszcząca powłoka wyszarpnę-
ła się z pokrowca, rozwinęła nad głową i strze|iła, roz-
prostowując naraz całą powierzchnię' Nastia sprawdza
nad głową: żadnych załarnait, spadochron r wno wypeł-
niony powietrzem' l'nki nośne nie poplątane. Rozejrzala
się, czy aby nie wpadnie stopami w sąsiednią c7Aszę.
obr ciła slę w uprzęŻy, czy nie zderzy się z partnerką.
Katia leci tuż obok, roześmiana:
- Jutro otwieramy na dw ch Ęsiącach.
tuż obok
Chołowanow ma surową mlnę: bez pośpiechu, wszys- ",.TH
tko w swoim czasie. Najważniejsza systematyczność.
Dztesięć kolejnych skok w z op źnteniem na dw ch ty-
siącach. Potem stopniowo coraz n7żej. Czasami on teŻ
skacze na trzecie$o, dla towarzystwa.
Wieczorami, po ćwiczeniach, palą ognisko na piasz-
czystej mierzei. Ogle pod samo nlebo. Msrze wlpluwa
nabrzeg drewniane kloce, paliki, brewiona. Całymi la-
tami leżą na piasku, schną. Potem trafiają do ogniska
kadry ZSRR. Powiadają, że kloce pachną jodem' Inni
m wią, że solą. Albo czymśtam jeszcze. Cokolwiek to
jest, ognisko pachnie morzem. Aprzy ognisku Nastia.
I cała kadra jest tu, na miejscu. Śpiew do białego rana.
I dostał rozkaz: maszerĘ na zach d
A orta_ u przeciwrą stronę
I jeszcze:
NadDonemiu hmośctu
Butuiejqbiałe koścL..
Śpiewali też pieśniwłasne, desantowe:
A do Ółazu powoli podchodzi
CzŁoustek
k spadochronem
40
KONTROI,A
Potem, przed śwltem,rozbrzmiewały nieprzyzwoite
kuplety. Rej wodziła Katia. Zawodz\ła takie pieśni' że
cała kadra płoszyłamelvy śmiechem. I1artcĄIdo rana.
-,, xlv
I-lrzuc|li je na czterech tysiącach z oturarciem na
dw ch.
Spadochron wystrzelił i Nastia zawisła nad morzem.
A Kati nie wystrzelił. Śmignęłatuż obok - i w d ł' w d ł,
w d ł. W jednej chwili zamienlła się w malutką kropecz-
kę' Jak jej pom c? Spadochron Nastt już jest otwarty'
nijak nie może jej gonić. Może tylko pom c Jej krzykiem.
I Nastia krzyczy, co sił w piersi:
- ciągn|! Katia!! Pociągnij uchwyt!!!
Na ziemi Katia śmleje się, cała 1zdrowa. I Chołowa-
now się śmieje. śmiejesię cała kadra. Katla jest już
wyszkolona. Jej mechanŻm nastawiono nie na dwa ki-
lometry, |ecz na dwieście metr w. Żeby Nastlę nastra-
szyć.
A Nastia myślała,Że Katl nie ma już wśrd żrywych.
Wszyscy zataczają się ze śmiechu. Tylko Nastia nle
może dojśdo siebie. Serce nle ze stali.
- No, dobrze już, dobrze. Ę też, Nastiu, będzilesz
kiedyślatać prawie do ziemi, sama będziesz straszyć
Ż łtodziob w.Idź teraz, odpocznij. Nte będziemy cię wię-
cej straszyć. Jutro znowu skaczemy z czterech Ęsięcy'
ale otwarcie na tysiącu. To nie w ktj dmuchaŁ. |dź, przy-
gotuj się psychicznte, Nie będziesz slę bała?
- Nie będę.
-, XV-
Lrzucili z czterech tysięcy. Z otwarciem na kilome-
trze.
Na tysiącu metr w strzelił Kati spadochron, a Nastla
leci w d ł, zamienia się w spadający punkt.
Teraz Katla wrzeszczy, jak opętana:
- Nastia, otwieraj! otwieraj, durna! Szarpnij ręką!
Ręką!!!
4L
wrKToR suwoRow
Nie może jej pom c. Katia zwisa w uprzęży pod kopu-
łą, szybciej nie poleci w żaden spos b. A Nastia, ze zło-
żonym spadochronem w d ł' do ziemi, do ziemi... Na
dole też wszyscy wTzeszcząi
- Szarp! Nastia! Szarp!!!
Nie reaguje
Na dwustu metrach zadziałaływszystkie trzy automa-
ty' Strzelił spadochron i już wylądowała'
Wzywają Chołowanol
- Sama nastawiłaśna dwieście?
-_ Aha.
Żeby nas nastraszyć.
- Aha.
_ PrzecieŻ nie umiesz otwierać nawet na ośmiuset
metrach.
_ Terazjuż umiem. od razu na dwustu
- Doskona|e. Za raŻące naruszenie dyscypliny zosta-
jesz odsunięta od dalszych skok w. Wykluczam cię
z kadry.
D xvl
Lrzechadza się po pustej mierzei.
Szumią fale. Na niebie spadochrony. Szybowce i sa-
moloty.
Nie ma nic do roboty. Nie ma dokąd jechaĆ. Siedzi na
brze$ll, puszcza kaczki po wodzie. Albo leży i patrzy
w dal. Jak bezdomna kotka. od trzech dni nie miała
rriczego w ustach. Kotka przyrrajmniej polowałaby na
myszy. Nastia nie umie łowić myszy. Dlatego siedzi i pa-
trzy w morze' Wokoło Żywej duszy. Za to odespała wSZyS-
tkie miesiące wstecz i wiele miesięcy naprz d' Nikt nie
przeszkadza_kładź się na kamieniach i śpijdo woli. Koc
niepotrzebny' Ciepło. Więc lezy, przebierą w pamięci pa-
ragrafy regulaminu.
Za p|ecarni zachrobotały kamyki. Spojrzała za siebie.
Nikogo nie widać, oślepia ją sło ce. Widzi tylko buty.
Niewiarygodny blask cholewek. Nie podnosi wzroku. Po
co? I tak wie, do kogo należą.
Nie odezwała się słowem. Co tu m wić?
42
KONTROL/I
: On pierwszy przerwał milczenie:
- Co robisz?
- Podziwiam krajobraz'
- Głodna?
- N e.
Masz charakterek!
Nie odpowiedziała.
iesz' ja też mam charakter. I najchętniej posłał-
bym cię do wszystkich diabł w' Problem w tym, Że da-
łern za ciebie sto. amerykariskich spadochron w. I wy-
chodzi na to, Że je zwyczajnie roztrwoniłem. Więc latam
po niebie i cię wypatruję' Piaszczysta m\erzeja, nie mo-
głaśdaleko p jść.Da]eko od naszych spadochron w.
- Nie mogłam.
Zbieraj się idziemy.
Dckąd?
- Skakać.
V
Zlaczęli wszystko
xtnr
od początku: skakali z czterech Ę-
sięcy z otwarciem natychmiastowym, potem z czterech
tysięcy z otwarciem op źnionym na trzech kllometrach'
Na dw ch. Na kilometrze. Z czasem doszli do dwustu
metr
Początkowo na cztery Ęsiące zablerałją sam Choło-
wanow. Potem wezwano go do Moskwy w niewiadomym
celu' Samolot pilotował jego pomocnik. Ale z Chołowa-
nowem było lepiej.
- Co za wariat zabiera takiego faceta w samym środ-
ku szkolenia i zawraca mu głowę duperelami?
- Gfupia, w1esz przynajmniej, o kim m wisz?
- o Chołowanowie' Rekordziście'
- Dureri z ciebie, Nastiu. Chołowanow to osobisty pi-
tot towarzysza Stalina. I jego ochroniarz. Nie przypad-
kiem m wią o nim Gryf.
/
 KONTROI./I

Nad polem rozlega się rkomenda: Na stanowiska!

Rozdział 3
DI
L)ezkresne pole cią inie się po sam horyzont. W po-
przek przecina je betonowy pas. Wzdłużpasa ustawiono
trybunę honorową. DIa wodz w. Nad trybuną rozciaĘ!-
nięto tropik w $ranatowe l białe pasy. Dookoła kręcą się
ochroniarze.
Wodzowie zjadątu za trzy dni, ale trybuna już dziśjest
pod ścisłąochroną. Za trryr dni całą przest:zen po tej
stronie pasa startowego wypełnt zbity tłum. Sam pas po-
zostanle wolny. Pole za pasem r wniez. Myśliwcebędą
kręcić nad nlm pęfle, spadochroniarze sfnrwać pojedyn-
czymi płatkami' a potem caĘ chmarą. Powietrzna parada.
Niezłomna potęsa ojczyzny' Nieugięte skrzydła Kraju Rad.
Ąrmczasem trwają przygotowania.
Żołnierze rozcLaglająprzewody. Monterzy siedzą na sfu-
pach, stukają młoteczkami jak dzięcioły. Mocują megafo-
ny. Potężny dź:lłigpodnosi kioski z cięŻar wek i ustawla
je w jednym rzędz|e; Napoje orzeźwiające' Lody' Prasa.
I znowu: Napoje orz.ebll'tające. Wprawnl cieślezbijajązde-
sek wychodek. Wychodek-kolos. Największy w Europie.
Bezpieczenstwo przede wszystldm. Z Moskwy dowie-
ziono zastępy czekist w. TrwaJą ostatnie przygotowa-
nia. Pr ba generalna.
44
 KONTROLI\
WIKTOR SUWOROW
jego klientem. Dlatego tymczasem nie warto z rljm za-
dzierać. Lepiej uśmiechaćsię przyjaźnie: no, jak tam'
drogi towarzyszw?

rskwiera t. Jl
łego. Nad lotniskiem kurz. Trwają ćwiczenia. Chołowa-
now rzuca do słuchawki: Blokada|' To znaczy, Że nikt
nie będzie m gł się przemieścić z jednej kom rki do
drugiej. Puścićp łnoc!To też zroztlmiałe: w każdej ko-
m rce Wpuszczać |udzl jedynie w kierunku p łnoc-
nym, pozostałe kierunki trzymać. Puśćblokadę! Zna-
czy, Że wszyscy mogą poruszać się w dowolnym kie-
runku, tłum w o$ le przestanie odczuwać obecność
czekist w. I znowu: Blokada! Puścićpołudnie! W ten
spos b llaożna zapantować nad milionowym tłumem.
Pod bokiem stanęło kilka p łcięŻar wek. W razie po-
trzeby można uzbrojony oddział przerzuclć, przez tłum
do dowolnego punktu lotniska.
Nawet jeżeli nawali łącznośćtelefoniczna, komunika-
cja z siatką czekist w nie będzie przerwana. Po prostu
komendy będą przekazryane inną drogą. Ustalonymi
gestami wzdhlŻ szpaler w, naśladowaniem s ąsia da. TuŻ
koło budki komentatora postawiono chłopa na schwał.
WyŻszego dryblasa nie ma w cał5rm NKWD. Gdy Choło-
wanow poleci mu usiąść,siada. Wtedy siadają wszyscy,
kt rzy go widzą. R wnocześnie siadają wszyscy, kt rzy
wildzą siadających' A po co? Dla dyscypliny. Kto wie, co
się moze wydarzyć? Jaka sytuacja zaistnieć? Choćby
zerwanie łącznoŚci. No więc, wypełniaj milczące rozka_
zy. WszelkLe możliwe rozkazy. Wszelkie!
R b wszystko, co ci kłżąDlate$o sypią się komendy
ze szklanej budki: Powsta ! Siadaj! Padnij! Powsta !
Siadaj! Rozejśćsię! Na stanowiska!
obok' po pustym polu' przechadzająsię dwie przyja-
ci łki-chichotki, Katia i Nastia. Przed rekordowym sko-
kiem przyszły zwyczajnie obejrzeć pole, na kt rym mają
wylądować. WciĘ je cośśmieszy.Ciągle tylko chi-chi
l cha-cha. A Chołowanowowl pokazują rogi.
47
46
 WIKTOR SUtrTOROW
Nie rozumieją jaka troska ściskaChołowanowa za
gardło. Głupie, nic nie rozumieją- Takie ryzyko| Jak im
jeszcze pom c, jak je asekurować?
TV
N""ti" i Katia spacerują po polu. Stroją miny do cze-
kist w. Kati wciąż zbiera się na śmiech-A Nasti już nie'
bo co chwila wTaca myślami do zb|iającego się skoku'
- Katia, pękasz?
_ Zwariowałaś?Skakałam z op źIionym otwarciem'
kiedy ty jeszcze uczyłaśsię składać spadochron. Sama nie
cykoruj' nte szarpnij za uchwyt, bo zawiśniesz na pięciuset'
W tym momencie dojrzała Żuczka na grzbiecie w tra-
wie i zapomnlała o skoku, i śmiałasię do rozpuku.
i
'W""i., v Że nlc nle jest tak'jak być powinno . Ziemia zblriŻa się zbyt
dziewcryny, Żeradztecka technolo$a jest najle-
psza na świecle. Ale dla pewności dołozymy jeszcze nie-
miecką W cz automatu RPR-S damy wam dodatkowo
niemiecki mecharrizm' 7abezpieczenie musi być' Zabez-
I machnął ręką.
Dziewczyny skoczyły w otchłari.
vil
Murono- tłum utkwił wzrok w niebie.
I Iowarzysz Stalin.
I Ctrołowanow.
4a
KONTROI"A
Przedostatni numer w programie. Odpowiedzialny -
Chołowanow. Potem już Ęlko skok-mas wka. Ale to już
nie jego b l głowy. Powietrzna parada udała się na medal'
Bez najmniejszej wpadki' Teraz Ęlko skok z czterech Ę-
sięcy z op źnieniem' a potem zbiorowy skok finałowy.
CorazwyŻejwzbija się samolot, coraz ostrzej idziew g -
rę. I oto wyr wnuje lot. Wyłącza silnik. Z ziemi sĘchać
bardzo wyraźtne,jak ucichł warkot motoru. Spiker siedzi
naprzeciw Chołowarrowa, radośnieinformuje tfum:
- Pułap cztery tysiące metr w'nad poziomem morza.
Wtedy Chołowanow zrozumiał, że obie muszą zglnąć.
.t."u
"""rpffi
jak g rskie wodogrzmoty. Śmiesznie i strasznie. I coraz
straszniej. Wszystko dziśjakośinaczej. Ma takie poczucie,
szybko' Chronometr cyka, jak należy, ws4lstkie trzy spu-
sty są naciągnięte, z dotychczasowej praktyki wie, ż-e cze-
ka jądfugie spadanie, ale dlaczego zlern7azbllŻa się z taką
prędkośctą?NajważnĘsze, rl7e cykorować' Automaty sa-
me zrobią to, co do nich naleĘ. Musi opanodlać strach,
Nle pozwolić mu się wymknąć. Ale strach wyrwał się tak,
jak w1rywa się czasza z plecaka. I Nastia krzyknęła, jak
Wrycry s7ę przez sen: kiedy Wzyczysz, a krzyku nie ma.
I kiedy krzyk jest jedynym ratunkiem:
- Szarp! Katia!! Szarp!!!
I Katia tuż obok. Na twarzy grymas przeraŻenia. I nie
krzyczy, ale wrzeszczy :
- Szarp!
I sama szarpie za uchwyt. I Nastia szarple za uchwyt.
Ale...
czył sitnit, JT
Chołowanowa czas stanął w miejscu, rozclĘna} się jak
akordeon. Sekundy zamieniły się w nieskoriczone go_
dziny i doby' W całe lata.
I
- Kontrola 49
WIKTOR SUWOROW
Głos spikera zgrzytna} jak Że|azem po szkle: NAD Po-
ZIOMEM MORZA!
Jakie to proste' Za pul;lkt zero prĄęto poziom morza.
Samolot wzbił się na cztery tysiące metr w NAD PoZIoMEM
MoRZA. Niezawodne automaty otworząspadochrony na wy-
sokości dwieściemetr w NAD PoZIoMEM MoRZA. Wszystko
było tysiąc razy sprawdzane. Na piaszczystej mierzei. Na
poziomie morza,lub kilka metr w ponad. A tu nie mierzeja
kr5,łnska. Tu Moskwa. Tusąrriskie lotnisko. Każdy szkolrry
podręcznik podaje, że Moskwa leĘ I7o metr w NAD Pozo-
MEM MoRzA. Mniej więcej, oczywiście.Są punkty wyŻsze
intzsze. W żadn1.'rn wypadku ta wysokośćrrie moze wystar-
czyć. Spadochrony ohłłorząsiędokładnie dwieściemetr w
nad poziomemmorza' Kiedy będne zap źno'
x - Smiej się' bydlaku, bo zastrzelę!
'ch malutkich grudek'
T*"."u"z Stalin śledzilot dw
Stopniowo dociera do niego...
^xr
\- hoło*.now wyszarpnd mikrofon spikerowi.
Natychmiast wycelowały wer1 trzy |:ufy TT. Piorunuje
czekist w wzrokiem' Twarz w straszliwym napięciu: mu-
SZę opanować sytuację!
Według instrukcji czekiści powinni strzelać. Wszyscy
trzej mają brori w ręku. Ludzie rozpierzchli się na boki'
Ale żaden nie pociĘa za spust. Czują instynktownie:
dzieje się cośprzeraŻające$o i tylko Chołowanow z rni-
krofonem może uratowa sytuację. Spoglądają na Stali-
na. Jeden ruch brwi, jeden gest i ciało Chołowanowa
przeszyłyby dwadzieścia cztery kule.
Lecz towarzysz Stalin milczy. Nie okazuje swoich my-
śli.Jak rzeźba z granitu. Jak stalowy posąg. Nie darmo
przyjf nazwisko - Stalin! Nieobecny na ziemskim pado-
le. Wzrok jego wybiega w przyszłe stulecia.
A Chołowanow wyczekuje: obie się roztrzaskają, czy
tylko jedna. Katia-chichotka może się uratować. Do-
świadczona.
50
KONTROLA
Nad jedną grudką wyskoczył i strzelił spadochron, wy-
pekliając się powietrzem. Nad drugą tez wyskoczył. Ale
nie strzelił. Nie zdąiył.
Chołowanow gwałtownie wciska ll;zik mikrofonu
i ogłasza roześmianym $łosem:
- oglądaliściepa stwo numer zatytułowany ,,Katia-
-chichotka z ziemniakami"! Cha-cha-cha. Wykonanie:
mistrzyni w skokach spadochronowych, rekordzistka
Zwia7ku Radzieckiego i Europy, Katarzyna Michajłowa.
No i worek ziemniak w! Cha-cha-cha!
Chołowanow ma gradowe oblicze. Mikrofon wtyka spi-
kerowi:
- Tak trzymać!
Spiker powtarza, rozbawiony: - Worek ziemniak w! -
i zanosi się serdecznym śmiechem' A Chołowanow do
dryblas a-enkawudzisty:
Dryblas zarechotał ponuro: - Che-che-che. - I popły-
nęło po czekistowskich łaricuszkach i w tłumie: che-che-
-che.
A Chołowanow - do p łciężarwki. I pełnym gazemr:a
lądowisko'..
'e dolne t.śfy]
Trzeba je wybierać szybko i sprawnie. Nie ma wiatru, więc
czasza prędko opada. Zrzuciła vprzaz i pędem do Kati.
Katia leży nieruchomo. Jak worek ziemniak w' I nie
ściĘaspadochronu. Instrukcj a nakazuje natychmiast
ściągaćspadochron i zrzucać uprzĘ. Nastia biegnie,
ale nogi odmawiają jej posłuszeristwa. Ledwie może
ustać. Tak mocno uderzyła przy lądowaniu' że ma wra-
żenie jakby oba kolana rozsy1rały się w drobny mak.
I stopy i biodra. I kręgosłup jakby połamany w dziesię-
ciu miejscach. Dlatego Nastia biegnie jak pokraczny
manekin. Instrukcja m wi wyraźnie: ściĘnieszsw j
spadochron - pędem do sąsiedniego. Ale nie ma co ścią-
gać. Ledwie Zaczerpnle$ powietrza. Nie jest napięĘ' jak
powinien, tylko sflaczały, jak przekłuty balon.
5r
WIKTOR SUWOROW
Rozpostarła ręce, zagarnęła r ozvuiany j edwab. Spado-
chron nie stawiał oporu, zgasł pod jej ciężarem, choć
Nastia nie wyr żnia się solidną budową. Teraz szybko
zwinąć tkaninę w kłąb. odczepić uprzĘ, żeby wiatr nie
pociągns ciała' Rozpina zamki, bojąc się spojrzeć na
Katię.
Zajechała p łcięŻar wka. Z kabiny wyskakuje Choło-
wanow. Katię w spadochron i na Samoch d. Drugi spa-
dochron r wnieŻ. Nastię za rękę - i do kabiny' Dopiero
wtedy spojrzał jej w twarz. I aŻ go rzuciło. Albo to jej
mina, a|bo też nie spodziewał się ujrzeć ją żywą. Na
zdrowy roz:urr', to przecieŻ ona powinna być martwa.
A Katia żywa'
Caro Kati wygląda strasznie.
Straciło kształĘ ciała. Całe zdeformowane' Wszędzie
cośwystaje, Same guzy i krwiaki' Zwłokiw oczach czer-
nieją. Przemieniają się w jeden ogromny siniec'
Chołowanow za kierownicą. Nastia obok' Martwe wej-
rzenie. Zadzi'wił się Chołowanow: ani jednego słowa, ani
jednej łzy' Ruszył ostro do przodu, Jak najdalej od tłu-
mu' Jak najdalej od zgiełku.
Na niebie - masowy desant. Ęsiąc skoczk w na wie-
lobarwnych spadochronach. Nie można oderwać oczu.
r pogrzeb.t f#
kretny. Chowano ją' jak chowa się komandos w na
tyłach wToga. owiniętą w spadochronowy jedwab, bez
trumny. W nieznan5rm miejscu. Nie moŻna postawić
płyty nagrobnej. Nie można wygrawerować nazwiska.
Prestiż par1stwa jest ponad indywidualne ofiary. }lko
krzyŻyk na mapie. A mapę - do sejfu. Minie pięćdziesiąt
lat, na całej kuli ziemskiej nastanie prawdziwy komu-
nizm. Nie będzie wtedy granic paristwowych, wszystkie
kraje zjednoczą Się w wielką rodzinę r wnoprawnych
nacji' I wtedy wspomnimy o tobie, Katiu Michajłowa. Za
52
KONTROII\
pięćdziesiąt lat' AŻ strach pomyśleć:w 1987 roku. Po-
stawimy ci wtedy w tym miejscu imponujący pomnik.
Z granltu.I w1piszemy złotymi literami: W trakcie peł-
nienia zaszczytnych obowią2k w... podczas pionier-
skich pr b z nową technologią, będącą dziełem geniu-
szu... Katia Michajłowa'.. Chichotka'
xv
Nu"ti. nie płakałanocą.
W og le nie płakała.Chołowanow zamkn{ ją w spa-
dochroniarni' Uprzedził: nie waz się pokazywać na zew-
nątrz. Przyni sł jej koc' poduszkę, mydło' ręcznik, pro-
szek do zęb w' szczotkę, grzebie(l', wiadro wody, pięć
opakowari suchego prowiantu. ZaŻartował:
- Komandos uzbrojony w suchy prowiant jest właści-
wie nieśmiertelny.
Nie przyjęła tego Żartu. Sam zresztą się zreflektował,
że gadka o nieśmiertelnościjest nie na miejscu.
I oto jest sama w wielkim magaz5mie. Pod dachem
lata nietoperz. W okienku, pod samą kopułą hangaru,
księżycowa poświata.
Wtuliła się w poduszkę i długo zagryzała wargi' Do
samego świtu.Żeby nie zapłakać'
I nie zapłakała'

Rozdział 4
I ciego dnia stopniowo wyjaśntasię, że miała na nazwisko
Ę *o"t ewskich tramwajach krryą plotki. Kursują
po bazarach i bramach. Splera się gawiedź. Powladają
Że na powietrznej paradzie pokazano bardzo zabavłny
numer: Zrzl7coflo z samolotu dziewczynę ze spadochro-
nem l worek kartofli _ teŻ ze spadochronem' Worek roz-
trzaskał się o ziemię, a dztewćzYna cała i zdrowa. Śmie-
chu było co niemlara!
Ale nie wszyscy tak m wlą. Niekt rzy rłłierdz1 Żebyły
dwie dziew'czyny. Jedna Ży1e, a druga zglnęła. Worek
kartofli wymyślonona wszelki wypadek, śdybycośsię
nie powlodło. A w rzeczyw7stości były dwie. Widziano je
na własne oczy. Jedna doświadczorla. Ta się uratowała.
A druga kompletrrie zielona. Skakała i ciągle chciała się
wyr żnić. No i doskakała się.
.T II
L.znoło-.now położyłtowarzyszowi Stalinowi na biur-
ku r wny plik zadrukowanych kartek. Raport operacyj-
ny o moskiewsklch plotkach w minionym Ęgodniu. To-
warzysz Stalin siedzi za biurkiem. Czyta. Milczy. Cho-
łowanow zamarł. Obcasy śctąginięte. Czubki lśniących
54
KONTROL/\
oficerek rozchylone na przepisową odległość.Ręce wy-
prężone wzdłuż szw w.
Niedobrze, gdy towarzysz Stalin rnllczy. Jeszcze go-
rzej, gdy milczy i nie proponuje usiąść.Sam siedzi. Sze-
leścikartkami raportu' jakby zapomniał o Chołowano-
wie. Raport liczy siedem stron, tyle ile jest dni w tygo-
dniu. Rocznie 52 raporty operac5l'ne. 365 stron.
Towarz3rsz Sta-lin czyta i odkłada na bok przejtzane
strony. Pierwsza' Druga. Trzecia. Towarzysz Stalxe cąrta
cmvartą stronę, a Chołowanow wie, o czyrn czyta w tej
właśniechwili' Łatwo zaparriętać, co jest na każdej kart-
ce. Na pierwszej - uporczywie szerzące się pogłoski, że
w trakcie pokaz w zab7ła się pewna spadochroniarka. Na
drugiej - o tym samym. I na trzeciej 7 na crwartej. I tak
da|ej. Z tym, Że na każdej stronie dochodzą kolejne farrta-
sĘrczne domysĘ. Pierwszego i drugiego dnia plotki nie
wyrnieniaj ą nazwiska rzekomo zabltej' Po czynaj ąc o d tt ze -
Strielnikowa, albo Striełkowa. Cała Moskwałlrczy wciav
o niej. Wszystkie plotki spływają do Chołowanowa. Spe-
cjalny wydział zajmuje się sortowaniem materiał w i reda-
gowaniem raport w. Chołowanow je podpisuje, po cąlm
dostarcza na biurko towarzysza Stalina' Miałby łvlelką
chęć opisać w raporcie jakieśirrne po$oski' o spadochro-
niarce wspominając mimochodem. Nic z tego. Pr cz jego
raportu na biurku wyląduje raport o moskiewskich plot-
kach autorstwa NKWD. Z podpisem towarzysza JeŻowa.
I jeszcze jeden, z KC. Z podpisem towarŻysza Ma]enkowa'
Ma]enkow nie wie, o czym informuje Jeżnw. Jeżow nie
wie, o cąrm donosi Malenkow. obaj nie mają pojęcia, co
przyniesie Chołowanow. W zasadzie Jeżow, Malenkow
l ich podwładni w os le nie powinni wiedzieć, że Chołowa-
now ze swoimi chłopcami dubluje niekt re aspekĘ dzia-
łalnościKC i NKWD. A Chołowanow nie ma dostępu do
raport w Ęch dw ch organizacji. Pr cz nich jest jeszcze
ktoś'kto informuje towarąrsza Stalina. Poza Chołowano-
wem. Poza KC i NIflVD. I wszyscy tylko o jednym - o spa-
dochroniarce.
System został tak pomyślany, by wszystkie źr dła
tnformacji były od siebie nleza|eŻne' Żeby n1kt nie miał
55
WIKTOR SUWOROW
wylącznoścl'Jak w tej sytuacji Chołowanow m głby
skłaln":ać? Nie ma jak. Na tle innych raport w kaŻdy
wybieg zostanie natychmlast zdemaskowany. Właśnie
dlatego bite sledem stron jego raportu jest poświęcone
tylko tcJ JcdneJ sprawle, kt ra poruszyła całąstolicę, od
podzlemnych stacji metra aŻ po kremlowskie gwiazdy.
(Chołowanow otrzymał rano meldunek: wczoraj trzej ro-
botnicy polerowali czerwoną gwiazdę na wiezy Świętej
Tr jcy i bez przerwy paplali o spadochroniarce. Infor-
macJa pochodzlła z trzech nieza|eŻnych źr deł...)
Spr buj w takich warunkach cokolwiek zataić.
Towarzysz Stalin zakoitczył lekturę, ułożyłkartki
w stos i przJ'pomniał sobie o człowieku w lśniących ofi-
cerkach:
- StadaJcle, towarzyszu Chołowanow.
Usladl.
A towarzysz Staltn wstał. Nabił fajkę. Długo iąrozpa-
Lał. AŻ rozpa|ił' Wtedy zacz$' krĘyć po gabinecie, za
plecami Chołowanowa. Jak tygrys w k]atce' Nie słychać
krok w, miękko stąpa łapami po podłodze. Chołowanow
wyczuwa za plecami krwiożercze zwierzę.
- Szkolimy milion spadochroniarzy, towarzyszu Cho_
łowanow. A wy ośmieszyliścienasz kraj wobec całego
świata. Rozumiem, chcieliście cały światzadziwić. Nie
udało się. Pr bowaliście naprawić sw j błąd. Postąlili-
ściesłusznie, vndząc, że katastrofa jest nieuchronna.
Podobała mi się wasza postawa w chwili śmierci spado-
chroniarki. Byliściejedynym człowiekiem, kt ry Zarea-
gował zdecydowanie, szybko i prawidłowo. Roztrzaskała
się na oczachwszystkich. Wszyscy to widzieli. Ale dzięki
podjętym przez was działaniom połowa Moskwy jest
przekonana, że to był worek kartofli.
Towarzysz Stalin umilkł na chwilę, po czyrrr m wił
dalej:
- Natomiast druga połowa Moskwy mimo wszystko
wierzy, Że na ziemię spadła spadochroniarka. Dlate$o
naradziliśmy się tutaj z towarzyszami i postanowiliśmy
was, towarzyszu Chołowanow, rozstrze|ać'
- Słuszna decyzja, towarzysztl Stalin - zgodził się
Chołowanow. - Mądra ibardzo na czasie'
56
KONTROI,/\
T owarzy sz Stalin bierze słuchawkę:
- Dajcie mi Jeżowa. Towarzyszu JeŻow, Chołowano-
wa na|eŻy rozstrzelać.
- Szkoda' że dopiero teraz - odparła słuchawka. -
Mam na tego sukins1ma dwanaście walizek kompromi-
tujących materiał w.
Towarzysz Stalin odłoŻyłsłuchawkę.
- Dam wam ostatnie zadanie, towarzyszu Chołowa-
now. Zanim was rozstrze|arny, macie położyćkres po-
$łoskom o spadochroniarce. Zastanawialiście się, jak to
zrobić?
- Zastanawiałem się, towarzyszu Stalin i rr'arla Za-
miar nie tylko je ukr cić' ale nawet obr cić na naszą
korzyść.
Towarzysz Stalin stanął przy oknie i dfugo o$lądał
gwiazdę na uiteĘ Świętego Spasa, na kt rą właśnie
wdrapali się trzej robotnicy' Malutka gwiazdeczka. Jeśli
o$lądać ją z dołu. Ale ludzie na niej jeszcze mniejsi.
Pchełki. Wysoko, psiakrew. Na takiej wysokości na jeden
tylko temat mogą pytlować: kt Ż to runal na ziemię. I nie
ma jak poskromić tych jęzor w. Chołowanow twierdzi, że
to ucz1mi i obr ci na nasząkorzyść?Ciekawe.
- M wcie dalej, towarzyszu Chołowanow'
- Nie spos b zaprzeczyć, że spadochroniarka zginęła.
Dlatego poleciłem Wydziałowi Rozpowszechniania Po-
głosek, by nie pr bowali ic}r zwalczać, lecz przeciwnie,
by je podsycali.
- Interesujące.
_ Zau:waŻcie, torvarzyszu Stalin, ptzez pierwsze dura
dni plotkowano o anonimowej spadochroniarce, nie wy-
mieniając jej z nazwiska. Przez ostatnie pięć dni nie
m wi się już o śmiercijakiejś nieznanej spadochroniar-
ki, lecz o konkretnej osobie, nazwiskiem Strzelecka. To,
oczywiście, bzdura. I jest to robota moich chłopc w. Nie
podważając faktu tragicznej śmierci spadochroniarki,
udało im się odpowiednio ukierunkować pogłoski. Tam,
gdzie najłatwiej będzie połoŻyć im kres. I obr cić na
nasząkorzyść.Jak mozna zdementołyać Śmierć jakiejś
bezimiennej spadochroniarki? Byłaby to beznadziejna
walka z wiatrakami. Ale zdementor,vać śmierćspado-
57
WIKTOR SUWOROW
chroniarki Strzeleckiej można bez trudu. Przecież Ży1e
w najlepsze.
Niech Moskwa ra razie gada do woli o wypadku spa-
dochroniarki. Ale nie jakiejśtam, nieznanej, lecz właś-
nie o Strzeleckiej! Należy skupić na niej powszechne
zainteresowanie. Im więcej plotek o jej śmierciim więcej
szczeg ł w' tym lepiej.
- Strzelecką nalezałoby tymczasem dobrze :ukryć, Że-
by nikt jej nie widział.
_ Towarzyszu Stalin, ukryłem ją natychmiast po wy-
padku. Poza wami' mną i samą Strzelecką nikt nie ma
pojęcia' kt6ra ze spadochroniarek poniosła śmierć.
- Ale przecieŻ ktoświdział zwłoki tej, kt ra naprawdę
Zginęła. Jak jej tam? Michajłowej.
- Trupa Michajłowej widziała z bliska tylko Strzele-
cka i ja. Nikt więcej.
- Dobrze, towarzyszu Chołowanow. W porządku.
- No więc, jeŻel1wszyscy będą powtarzać, Że zabiła się
Strzelecka, a raptem okaże się' że jest cała i zdrowa' to
trudno o lepsze dementi. Nikomu rrie przy1dzie do głowy
pomyślećo drugiej spadochroniarce. Psychologia tłumu.
Kto powtarzał bzdltną plotkę o śmierci Strzeleckiej,
okryje się har1bą. Dlatego usilnie namawiam' by pogłoski
o Śmierci Strzeleckiej doprowadzić w przyszłym tygod-
niu do apogeum.'' ipokazać Strzelecką światu.
- Gdzie?
- Byle nie w prasie' Wyglądałoby to podejrzanie. Naj-
lepiej pokazać ją tam' gdzie jąznają i pamiętają. W fa-
bryce ,,Sierp i Młot". Dopiero pdźniej w prasie' Tak' niby
mimochodem.
Towarzysz Stalin ponownie ujął słuchawkę:
- Dajcie Jezowa... Towarzyszu JeŻow, naradziliśmy
się tutaj z towarzyszami i zdecydowaliśmy'że Chołowa-
nowa na razie nie rozstrzelamy.
.l- III
Lo-wa-rzy-sze! Dziśwystępuje przed nami sławny pi-
lot polarny, motocyklista światowejklasy, znakomi'Ę
j eździec, sp ado chroniarz : towar zy sz Cho -ło-wa-now!
!!
58
KONTROLI\
Przez chwilę wydawało się, że runie dach odlewni
razem z suwnicą. Owacje az do b lu dłoni. Na podeście
pojawił się Chołowanow, ale nie w polarnej kurtce i fu-
trzanych butach, lecz w szkarłatnej rubaszce z krajką,
lśniących oficerkach i narzuconej na ramiona mar5mar-
ce. Na mar5marce galeria baretek. Chołowanow wie, że
choć za oknem sierpieri, spodziewano się postaci w ko-
zuchach. Tak lud postrzega pilot w polarnych. Najlepiej
zbiałymniedźwiedziem pod ramię. Rozumiejąc to' Cho-
łowanow przybył w nieoczekiwanym stroju. I z miejsca
podbił audytorium. Zaskoczenie zawsze jest intrygują-
ce. Kobiecej połow1e kombinatu szcze$ lnle przrypadła
do gustu jego czerwona jedwabna rubaszka. Zaklaskały
w dłonie. Mężczyznorn też się spodobał. Z:uznaniempa-
trzyli na jego bary jak szafa, na jego słuszny wzrost,
ramiona jakby stworzone do chwytania konia w biegu,
na jego lekki krok. Chołowanow nie wszedł na podest,
ale wzleciał' jakby nie miał wagi. A podest przemierzył
potężnymi Susami'
Spodziewano się, Że wyjdzile na środek'stanie, wy-
ciągnie kartkę zzapazuchy. Ale gdzie tam! Chołowanow
wskoczył na pomost i z miejsca nadaje. Idzie i m wi.
Głos jak dzwon _ rnoŻe arie śpiewać,rnoŻe dowodzić
dywtzją' Nie doszedł nawet do połowy pomostu' a już
rozśmieszyłwszystkich do łez. Sypie żartami jak z ręka-
wa. Urodzony anegdociarz.
Chołowanow przykuł uwagę tłumu. I nie puścił.A lud
zadowolony. Lud lubi' gdy w człowieku jest siła. Gdy
siła człowieka przepełnia. M wca uni sł rękę, rozci{
dłonią powietrze i widać było jak pod szkarłatn5,łn jed-
wabiem przetaczająsię stalowe bicepsy. A kark ma bu-
haja. Kark taki, że nie warto zapinać kołnierzyka, bo
i tak się nie uda. Czuje teŻ publiczność, Że siły ducha
w nim jeszcze więcej. Aż go rozpiera.
A Chołowanow Z tłumem, jak ze zwierzern: raz po-
!łaszcze, raz przyłoŻV knutem' Żarty, Żarciki _ i nagle
o knowaniach wroga' Tłum w jednej chwili przepełrria
się sprawiedliwym gniewem. Teraz o polityce umiłowa-
nej partii - i owacja, jakby on właŚnie tę partię ucieleś-
niał. Klaszcząrrlu tak' jakby klaskali ukochanej partii,
59
 KONTROLA
WIKTOR STTWOROW
A ten jak nie chlapnie:
_ Bardzo pięknie nam tu opowiadacie, towarzyszu
spadochroniarzu, a tymczasem na naszymwydzTale za-
miatała taka dziewuszka, Nastia Strzelecka. Ktośna-
opowiadał j ej nies two r zony cŁt r zę czy, nam wił nieszczę-
sną do tych waszych spadochron w. I nie ma juŻ naszej
Nasti.
Cała hala zamarła, aż słychać było' jak gołąb trzepo-
cze skrzydłami pod dachem. Za oknarni _ tysiąc dzie-
więćset trzydziesty si dmy. A|e bezczelność... Tłum
zmroziło, dosłownie zamienił się w bryłę lodu. Wszyscy
nach. zdębieli.
Wreszcie skoriczfi. Sam się zmęczył' Roześmiany' ocie- _ Prowokator - wycedził przez zęby' jakby do siebie,
r a czoło jedwabną chustką.
osobnik w SZarym prochowcu. Powiedział to cicho' ale
- Są pytania? został usłyszany' - Prowokator! - powt rzyłjeszcze raz,
znacztl7e głośniej.I jak nie zaczrtile wrzeszczeć: - Prowo-
kator!!! _Irzllca się na młodzika Zpazurarni, prosto do
twarzy. I wszyscy stojący w pobliżu, na prowokatora'
Rwać go na strzępy!
Rozerwaliby go niechybnie. Ale zareagował Chołowa-
- Powiedz no mi, synku, jak ci twoi spadochroniarze now. Powstrzymał ich gestem:
_ Zaczekajcie! Jeżeli obywatel jest winny, nie należy
go szarpać, jak wtlki owcę, tylko doprowadzić gdzletrze-
ba. Tam już stę nlm zajmą. Wyjaśnią'z kim jest powią-
zany, kto go nasłał,kto mu podsuwa prowokacyjne
pytanla, kto mu płaci. Chwasty wyryrva się z korzenia-
mi! A w og le: na czyj młyn lejecie swoją mętną wodę,
obywatelu!? Uwaga! Rozkazuję! Stojący w pobltzu, oto-
czyć go! Tlko żeby włos mu z głouł'rrie spadł. Z-akofl-
czymy wiec i wtedy osobiście dostarczę tego delikwenta
tam, gdzie jego miejsce.
Wok ł niegodziwca za$ęśctłsię uświadomiony aktyw
robotnlczy. Zwr cony w cztery strony świata.Kwadrat
nie do pokonania. Kom rka.
- Radziecki sąd zajmte się wami. T}lko' kto wam,
obywatelu prowokatorze, powiedział, Że Nastia Strzele_
cka zgirręła?
Po naszemu. Po robociarsku. A ten już z rozkwaszonJrm nosem' ale hardo bierze się
Zapewne długo jeszcze zrywaliby boki' gdyby Choło_ pod boki:
o dośbezczelnym spoj-
-".ro* nie wskazał młodzika towarzyszu' - Cała Moskwa o tym huczyl.
rzeniu: proszę pytać' dro$i
61
60
 KOITITROII\
WIKTOR SIIWOROW
się ze wszystkich stron: bij go' bydlaka! Ale zajrzyl PrzecieŻ to ona! Patrzcie na nią! A takie rzeczy,
Rzucili
bydlaki, wygadywali!
robotniczy aktyw wykazał czuj ność' o dep chn{ naciera
-

jących. Cieszyli się i klaskali. Klaskali i śmialisię. A babiny

Chołowanow zwT cił się do zebranych:
- Ludzie| Nie wolno go zabijać| Zabijając prowokatora
dorodne to nawet się popłakały: durniutka jest i będzie'
teraz uszła z Życiem, to zabije się następnym razerrr.
Gfupek spadochronowy, a mimo wszystko szkoda jej.
Chołowanow uni sł rękę:
- Towarzysze! Oto macie przykład przebiegłościwro-
$a: Cała Moskwa }:uczy. A wy' łatwowierni, bierzecie to
wszystko za dobrą monetę. Więcej wtary! GdzieŻ ll.asza
proletariacka czujnośćrewolucyjna? Kiedy wr g m wi
otwarcie, wtedy się oburzacie. A]e kiedy ten sam wr g
po tramwajach sączy sw j jad do uszu, wtedy słuchacie
z rozdz7aw7onymi gębami. Mam rację?
_ Masz _ prąlznali zgodnie.
- Ten drari kręcił się wśrd was, szeptał jednemu
i drugiemu i nikt go nie powstrzymał, nikt nie wyrwał
mu jęzora!
_ Towarzyszu Chołowanow, pierwszy raz widzimy go
na oczYl. On nie nasz.
- A więc nasłany! Trzymacie go?
- Trzymamy! - odkrzyknęło trzydzieści $ardeł uświa-
domionego aktywu robotniczego.
- Rewolucyjnym obowią2kiem każdego z nas jest nie
dopuścić,by podobne gagatki otumaniały umysły. Pro-
wokator w i intrygant w pod mur! Oto nasze zadanie.
Ąrmczasem, prowadźcie go do mojego samochodu. Ęl-
ko dobrze pilnujcie! Razem odstawlmy go tam, gdzie
trzeba.
- odstawimy! - odpowiedziało trzydzieści gardeł.
- A wam wszystkim, drodzy towarąrsze robotnicy fa-
bryki ''Sierp i Młot''' radzieccy spadochroniarze przesyła-
ją gorące pozdrowienia spod Samego sklepienia nieba!!!

I Nastia wyszła na pomost'

Hala na moment zirnarła, po chwili tłum poderwał
się Kr"ro-"u uchyla drzwido wozu. Chołowano-
"r"il
razem z Nastią na tyln5rm siedzeniu. W ręku trzymawy-
z miejsc. Wszyscy krzyczą, tupią' brją brawo:
Nastiusza!! Słoneczko celowany w prowokatora Lahti L-35. Prowokator leży
- Ńastia! Ęśto? Ńaprawdę!? pod nogami, skrępowany paskami od spodni, sznurami,
nasze najdroŻsze! Taka ważna, Że na'wet do nas
nie

62

WIKTOR STIWOROW
łaricuchami, wszystkim, co wpadło w ręce. Stopnie sa-
mochodu oblepia uświadomiony akĘw robotniczy. Dru-
$i samoch d, z tyłu - tak samo. obstawa.
Bez trudu opuśclliteren fabryki. Milicji było zatrzęsie-
nie. Na cześćChołowanowa. Błękitny szpa|er powstrzy-
mał napierający tfum.
Wyjechali.
Chołowanow chowa Lahti, Zapina kaburę. Aktyw ro-
botniczy rozw1apuje prowokatora. Ten masuje zdrętwia-
łe nadgarstki, gramoli się na środkowe siedzenie' ściera
chusteczką charakteryzację z Blłarzy. Ze stopnia ofuy-
wa się osobnik w szarym prochowcu:
- Towarzyszu Szyrmanow, rlje za bardzo wam pysk
pokaleczyłem?
_ Dobrze już' _ I do Chołowanowa: - No jak' dobrze
zapytałem?
chłopcy tez
- Dobrze, Szyrmanow. Doskonale. TWoi jeden dzieft
spisali się na medal. Daj ode mnie każdemu
wolne$o.
v chow5rwanie spadochron w nie jest takie proste: od-
Ę vro"r.-i e krą!ąplotki. Powiadają, że Trocki nasłał
zza grarricy bandy mataczy-podszeptlrvaczy. Do jednej
tylko fabryki ,,Sierp i Młot'' - setkę. Gadali takie rzeczy,
Że ażtszy więdły. Że ponoćwładza radziecka żywądzie-
wuchę puszczała z nieba bez spadochronu. A dziewczy-
na cała i zdrowa. Striełkowa. Albo Strelina. Prowokato-
nocy. W,,Sierpie i Młocie''
e|i dłuŻszy język. Dwieście
e pięć' Pięclu z nich spado-
chroniarz Chołowanow Sam złapałw fabryce. Leciał na
dobrze im tak.
64
KONTROt.A
i".. so".ty.#
cza. Dfugi st ł. obrusy i serwetki wykrochma|one, aŻ
cŁtzęszczą. Srebra. Kryształy. Mieczyki w wźLzonach' jak
sztuczrte ognie na niebie. Olbrzymi kucharz po raz ostat-
ni omiata wzrokiem nakrycia, sprawdza, czy wszystko
jak nalezy. Kelnerzy w nieustannym ruchu, krzątają się
wok ł odświętnegostołu.
Nieco na uboczu stoją przyw dcy. Czekają. Pełni
szacunku. Na towarzysza Stalina. Jest tutaj, na łące.
Ale najwidoczniej zapomniał, że st ł już przygotowa-
ny. Niespiesznie przechadza się' do ściany lasu i z po-
wrotem. Obok niego - dziewczyna-spadochroniarka.
Nastia. Towarzyszka Strzelecka. Peroruje z zapałem.
Stalin słucha. Zaprzecza' Przytakuje. Nikt nie waży
się przerwać rozmowy' A oni Znowu zaurr c7li od daczy
w stronę lasu. Poważna rozmowa' o spadochroniar-
stwie. O masowym szkoleniu spadochroniarzy do
oczekiwanej wojny wyzwole czej. Potrzeba spado-
chron w. Wielu spadochron w. Potrzeba specjalnych
fabryk. I przędzalni jedwabiu. I magazym w. Prze-
powiednia temperatura, wilgotnośćitd' Potrzebne
suszarnie. I warsztaty naprawcze. Potrzeba nowych
klub w spadochronowych. Dziesiątk w tysięcy in-
struktor w. Niezbędne jest lotnictwo transportowe.
Trzeba myśliwcw bombardujących, kt re nagłym
uderzeniem zriszczą lotniska wroga i utorują drogę
ciężkim transportowcom. Milion spadochroriarzy.
A pr cz wielotysięcznych brygad desantowych, dywi-
zji i korpus w, potrzebne są niewielkie elitarne pod-
oddziały des antowe, kt re wy r żną załogi nieprzyj aciel-
skich lotnisk jeszcze przed nalotem naszych myśliw-
c w bombardujących, przed pierwszym uderzeniem,
przed rozpoczęcLem wojny. Elitarne pododdziały Żefi-
skie? oczywiście, że żer1skie. Dellkatną robotę lepiej
powierzyć kobiecie. Co innego' Bdy przed rozpoczę-
ciem wojny w okolicy wrogiego lotniska pojawią się
dryblasy z cekaemami, strasząc całą okolicę, a co in-
nego' gdy zjawiąstę smukłe niewiasty. Pancerna pięść
4 Kontrola
-
WTKTOR SI'WOROW
w aksamitnej rękawiczce. Kamuflaż. Dokładnie tak' jak
nakazuje ,,Regulamin polowy. RP-36". Milion chłopa -
to p Źniej, po zdławieniu lotnisk, a na razie'.'
I niespodziewane PYtanie Stalina:
- Przy1aźniłyściesię?
Zaparło jej dech. Rozumie, że pytanie dotyczy Kati.
Prz1pomniała sobie Katlę-chichotkę i oczy nabie ły jej
łzanmi. Wie, że jeślizapłacze, zostarie jej to wybaczone.
Może po to w og le zapytał, by się rozpłakała. By u|Żyła
duszy. Ale ona nie chce płakać. Zatrzepotała powieka-
mi. Wystarczy się odezwać i nie powstrzyma juŻ łez.
Dlatego nie powiedziała ani słowa, tylko skinęła. Zagryz-
ła wargi, patrząc ponad nim. Ledwie kiwnęła głową.
Bardziej nie można, bo głowę trzeba trzyrnać wysoko.
Wtedy sylwetka dumna. Trzeba patrzeć na szczyty
drzevł. Nie kiwać mocno głową, jeślichce się powstrzy-
rnać Ły na koricach rzęs. Wlęc prawdę m wtąc nawet
nie skinęła, tylko miną dała do zroztlmienia: tak, byłyś-
my przyjaci łkami. A oczy - w $ rę i w bok. Wie' że je-
żeli obejmie jąteraz łagodnie i przytuli' to nie wytrzyma'
rozsztocha się na jego ramieniu.
Na uboczu, niedaleko stołu (do stołu jednak nie pod-
chodząc) stoją najlepsi synowie tego kraju. Towarzysz
Mołotow. Towatzysz Mikojan. Towarzysz Chruszczow.
T owar zysz Jeżow. J eszcze j acyśtowa rzy sze. Rozumiej ą
jaka rozmowa się toczy' Dlatego nie przeszkadzają. Nie
patrząna łą}rę, po kt rej spacerują Nastia ze Stalinem.
Ale wszystko widzą. Wiedzą że w tej właśniechwili mo-
wa jest o Kati. Po c Ż on o tej Kati?... Lepiej żeby o lot-
niskach. opowiedziałaby, Że w pierwszych sekundach
wojny, a nawet kilka minut przed jej rozpoczęclem, ttze-
ba wyrŻnąć całą ochronę wszystkich lotnisk' Wszyst-
kich artylerzyst w
podrzynać gardła ś
druty łącznościw
nie wystartują a n
waćbez przeszk d.''
Ale to go mniej interesowało. objas ją i łagodnie przy-
tulił.
Wtedy się rozpłakała.
66
I(ONTROLI\
,rzo wina. o#o
Żart w. Siedziała po prawicy Stalina i nie mo$ła oderwać
od niego wzroku. Widziała go Z Samego bliska. Patrzyła
na niego z wdzięczrtością. Przecież Ęlko z uprzejmości
wypyĘwał ją o spadochronowe sprawy. Zna się na Ęm
lepiej od każdego instruktora. Wie, że lasz, radziecki
spadochron lepszy od amerykariskiego. Pewnie, Że |ep-
szy. Ale wie tez wszystko o amerykari.skich, tych z zlelo-
ną metką' Z jedwabnikiem na pajęczynie. Wie, że z jakie-
gośpowodu radzieccy piloci i spadochroniarze zajeden
spadochron z zie|oną metką są gotowi oddać siedem ra-
dzieckich. Siedem za jeden. Zna ten przelicznik.
Wiedziała, Że nie powinna tak gapić się na niego.
Dlate$o patrzyła na wszystkich' Ale co rusz - rzut oka
na niego. Ukradkiem, Żeby nikt nie widział.
Był pierwszy i jedyny' kt ry zrozurniał, że musl sobie
popłakać. W tamtej chwili. Od nadmiaru wrażeri. No, to
proszę. Masz moje ramię. Nawet nie pr bował uspoka-
jać. Szlochaj na zdrowie. Łkaj do woli. Gościepoczekają.
I poczekali. Kolacja nawet nie bardzo się odwlekła.
Jakaśpoczciwa kobieta, chyba gospodynt, zabrała
Nastię. Pomogła jej doprowadzić się do porządku, od-
świeżyćtvłarz. Podała szklankę wody. Dobra jest woda
na daczy stalinowskiej. Zimna. I w og le taka jakaś
szczeg lna.
I oto zn w u boku Stalina. Zaproponował wino. Od-
m wiła: nie piję' towarzyszu Stalin. Nie nalegał. Wobec
pozostałych nie był tak pobłażliwy i łagodnie ptzyril)-
szał: No, towarzyszu JeŻow, widzę' Że po waszej stronie
sucho w kieliszkach.
Niepostrzeżenie siny zmierzch wypełniłstalinowską
d'aczę. Gwar coraz gęstszy. Śmiech' muzyka. Na weran-
dzie płoną latarnie. Kelnerzy krzątają się bez wytchnie-
nia, śmigającjak łyzlviarze. Towarzysz Kalinin co rusz
spogląda na Stalina. A Stalin kręci głową: nie, jeszcze
nie czas.
Raptem wszystko zniknęło ze stoł w, kelnerzy szast-
-prast, uporali się z obrusem. Pod nim następny. R w-
nie oślepiający. W błękicie zmierzchlu też błękitny. De-
WTKTOR SI'WOROW
sery. Keinerzy rozstawili wszystko, jak należy i już ich
nie ma. Jakby ich nigdy nie było. Ani na daczy. Ani
w okolicy. Towarzysz Stalin skdnął towarzyszowi Kalini-
nowi: teraz . Towarzysz Kalinin tylko na to czekał. W je-
go ręku, nie wladomo skąd' pojawia się czerwone pude-
łeczko.
Staltn wstal' Umilkły wszystkie rozmowy. Nawet cyka-
dy na łące umllkły.
- Naradziltśmy się tutaj z towarzyszami, no i posta-
nowiliśmyluaszą spadochroniarkę wyr żnić Orderem
Lenina. Towatzyszu Kalinin...
Mlchaił Iwanowicz z uśmiechem wręcza odznaczenie.
Ściska dłori. Potem nie wytrzymuje 1obejmuje:
- Noś,c reczko' ZasłuŻyŁaś.
otoczyli Nastię ze wszystkich stron. Gratulują, ści-
Rozdział 5
skają ręce.
Z bok:u stoi samotnie Stalin. Obok niego jak spod
ziemi wyrasta Chołowanow, Nikt nte wie, skąd się wzis. -1 r
To jego specjalność- pojawiać się znikąd' Wtedy towa- Damocn d ma niewiarygodnie długą maskę. Refle-
rzysz Staltn szepnął mu cicho' tak, by nikt nie słyszał: ktory - jak latarnie na kr@owniku. Przednie siedze-
- Do KONTROLI. nie odsłonięte, bez dachu. To miejsca kierowcy i szefa
ochrony. Zostało tak pomyślane, by szef ochrony miał
odsłonięte pole widzenia na wszystkie strony świata
t by w razie potrzeby m gł dać znak obstawie w in-
nych pojazdach. Poza tyrn z odsłoniętego wozu łatwiej
strzelać.
Salonka wygląda jak kareta. Na podłodze dywan,
a właściwiemiękka biała sk ra. Całe wnętrze, fotele
1zasłonki w kolorze popielatym. Tapicerka z pikowarre-
go atłasu. Nie ma co' Amerykanie potrafiązadbać owy-
koriczenie wozu. Grube szyby i zasłonki tłumlą uliczny
zg1e|k. Sprawiają że w samochodzie jest cicho i przy-
tulnie.
Ludowy komisarz spraw wewnętrznych i generalny
komisarz bezpleczeilstwa paristwowego Nikołaj Iwano-
wtcz Jeżow rozprostował nogi. obiad na daczy Stalina
skoriczył się w p ł do czwartej. Niebawem zacznle śwt-
tać. A Nikołaj Iwanowicz musi kontynuować dzle pra-
cy. Do pofudnla przesłuchania. Potem kr tka drzemka.
Wleczorem przyjęcie, a podczas prąrjęcia - narada.
69
wrKToR suwoRow
Rozpi{ kołnierzyk z dwiema wielkimi gwiazdami mar-
szałkowskimi, poluzował pas. Rzucił kierowcy przez słu-
chawkę interkomu:
- Do Suchanowa.
rację do t.""#
a sam order wciąl ściskaw dłoni, nawet po powrocie do
klubu spadochronowęgo. Nikomu go nie pokazała. ogląda
ze wszystkich stron, korzystając z rzadklej chwili samot-
ności.Jest masywny, czuĆ jego wagę: szczere złoto, a pro-
fil Lenina z platyny. Prosta, skromna robota. Wspaniale
się prezenĘe w dzieri i nocą w śwletle księżyca.
Wymościłasobie legowisko na stercie starych spado_
chron w, ale sen nie przychodzl. Odwraca order na
jedną stronę, na drugą. Lśnizłoto, wianek złotych kło-
s w, każda grafr błyszczy osobno' A plat5ma świeci ina-
czej, na sw j spos b. Nastia położyłaorder ilŻ przy
policzku i doznała olśnienia. Zrozum7ała rzecz oczfi-
stą t niepodważ a|ną: bez Stalirra wtadza komunisĘczna
jest skazana na zgubę. Jeżeli Stalin zostałby zabiĘ (nie
przyszło jej do głowy' Że m głby umrzeć śmierciąnatu-
ralną), nastąpi nieuchronny, powolny, a z czasefil coraz
szybszy proces rozkładu i rozpadu władzy.I Nastia po-
stanowiła...
:zoło do ,r-.'.lro'
szkła. PrzeklęĘ Stalin-Dupalin, zmusza do picia. Łeb
'dudni, jak bania. Ale to przejdzte. B l głowy minie,
a Dupalin nie będzie już zrnuszał do picia.
DTV
Io klubie spadochronowym krryą plotki. Strzeleckiej
nie było kilka dni. Zrozumiałe. P1źniej zajechała długą
czarną limuzyną bladym świtem. Jasna Sprawa. Bywały
tu takie: najpierw sp Źrnały się na kolację, potem wra-
70
KONTROLIT
cały nad ranem, potem zajeŻdŻaĘ długimi czarnymi li-
muz5rnami. Potem już w og le nie wracały... ona' jak
widać, teŻ na tej drodze. Bez wstydu, bez sumlenia.
Ledwie stuknęła jej osiemnastka. Gdzie też naczalstwo
ma oczy? Jak to, $dzle' PrzecieŻ nie Są ślepi,to wszystko
od nich się zaczyna. Ryba, jak wiadomo, od g{owy... Nie
wstyd to naczalstwu? Taką młodą deprawują. Patrzcie
no' jakimi autami burżuazyjnymi. odpowiedzialni towa-
rzysze. Byłoby dobrze co poniekt rych pod mur, zaraz
by się uspokoili. Trzeba ich strzelać, bez litości.PrzecieŻ
to czysta degeneracja. Termidor. Hariba.
Co jest w kobiecie najważriejsze? Bujne ciało' A ta
Strzelecka nawet tego nle ma. Więc Zaco Tuaczalstwo tak
ją lubi i hołubl? Jasne - za uległość'A mało to u nas
w klubie dziewuch uległych' o odpowiednich kształtach?
To połaszczyli slę na kośclstą'Rozpusta ityle. Zboczen7e
jakieś.Akto za tym wszystkim stoi? Ten ogier Chołowa-
now' Sam ją wykorzysĘe i podsuwa naczalstwu. Zoba-
cąrcie, nie miną trzy dni, przy1edzie Chołowanow długą
czarnąlimuzynąI zab7erze tę całą Nastię na dobre.
Nie minęły trzy dni, przyjechał Chołowanow długą
czarnąlimuąmą i zabrał Nastię na dobre.
D-ie sylwetki w ogromnej piwnicy.
Chołowanow ma bardzo powaŻną minę. Nie czas na
ŻarĘ.
- Anastazjci, wierzysz w sprawiedliwośćspołeczną?
- Wierzę.
- Mniejsza o nazvqł- socjalizm, komunizm... Pytam,
czy wierzysz, że na świecie da się zbudować społeczeri-
stwo gwarantuj ące powszechną sprawiedliwość?
- Wierzę.
_ Ja teŻ wierzyłem.
- Ateraz?
- To nie ma zIuaczenia. NajwaŻnlejsze, Żebyśty wie-
rzyła' Myślę,żew\erzysz. Dlatego otrzymasz nowe zada-
nie. Tw rcy materiallzmu dialektycznego u'waŻa|l, że so-
cjalizm to kontrola. Mieli rację. W kapitalizmle każdy
7l
WIKTOR SUWOROW
ma własną miskę, ta|erz czy m.enażkę. W socjalizmie
jest jeden wsp lny kocioł i sprawiedliwy podział. W ka-
pitalizmie nie ma tego, kt ry rozdzlela. Dlatego kapita-
lŻm to wolność.Natomiast społeczeristwo sprawiedli-
wościspołecznej musi mieć grupę ludzi kontrolujących
wszystkie dobra i sprawiedliwie je dzlelących. Ten, kto
stoi przy kotle, ten, kto dzie|i, uzyskuje tak wielką wła-
dzę, o jakiej nle śniłosię żadnemu kapltaliście. Socja-
|tzm to władza mniejszości, to władza tych, kt rzy pil-
nują wsp lnego kotła. KaŻda sprawledliwośćspołeczna
rodzi władzę tych' kt rzy tę sprawiedliwośćurzeczynvi-
stniają. Sprawiedliwość to kategorla subiektywna. Ci,
kt rzy pilnują kotła arbitralnie ustalają co to jest spra-
wiedliwość. Tych przy kotle teŻ trzeba kontrolować. I co
jakiśczas segregować seriami z automatu... To właśnie
będzie twoim zadaniem.
- Ale ja mam nieodpowiedni zyciorys.
- Takich właśnienam potrzeba.
- Dlaczego?
_ Zeby mieć na ciebie haka.
VI
uchanowo, dawny klasztor pod Moskwą. Areszt
śledczy specj alnego pr zeznaczenia.
JeŻel1 w areszcle w Lefortowie nie mogą wydusić ze-
znail' wtedy kierują do Suchanowa. Tu nle ma fuszerki.
Suchanowo to bajeczna brzezirla, śpiewptak w, po-
rarrne rześkie powietrze. To r wnież dom w5rpoczynkowy
wyŻszej kadry NKWD. Na parterze cele tortur, a na pię-
ttze _ luksusowe pokoje dla wypoczywających czekis-
t w. Gdy na tarasach pierwszego piętra rozbrzmievłają
takty ',Fal Amuru'', a kobiety w wieczorÓwych sukniach
zapełniają sale _ na parterze ogłasza się przerwę. Niech
na parę godzin umilknąjęki i wrzaski' niech w uszach
rozbrzmiewa tylko śpiew ptak w i melodie nieśmiertel-
nych walc w.
o$oszono przerwę. Na pierwszym piętrze zaczal się bal.
Damy uśmiechająsię do Nikołaja Iwanowicza Jeżowa.
Nikołaj Iwanowicz odpowiada uśmiechem. Nikołaj Iwa-
72
KONTROI"A
nowicz się spleszy. Pod celami tortur jest piwnica, gdzie
wykonuje się egzekucje. Nikołaj Iwanowicz wie, że pod-
sfuch lntoŻna załoŻyćwszędzie, ale nie tam.
Zajęcia w piwnicy dobiegły korica, wszystko zostało
uprzątnięte'
Dziśw piwntcy odbywa się kr tka tajna narada: Je-
żow' Frynowskl, Berman. Trzeba rozstrzygnąć przeszło
dwadzieściableżących spraw. l zataz powr cić do tari-
czącyc}:.
_ Zajmow ałem się ostatnio Wielką Rewolucj ą Francu-
ską.7'a gł wnego była tam Istota WyŻsza, niejaki Robes-
pierre. Panował pełen rewolucyjny porządek. Ścinali
śłowypo r wno i wszystko było cacy. Aż do chwili, kiedy
Istota WyŻsza zabrała się za głolvy swoich''' No i' jak się
domyślacie, wtedy poleciała jego głowa.
ly, wedle g""H:
tnoŻe zarn wić dowolny typ broni. - Stary rwszrtikarz
przez|ata przesią}n{ smarem na wylot. Spojrzenie ma
surowe. - W magazynie mam wszystko, czego dusza
pragnie. Jedynie bez broni radzieckiej. Radzieckiej nie
uzywamy. Nle zezwala się.
Wyczerpuj ąca odpowiedź.
_ Pozazdrościćkolekcji.
- Moja droga, jeżeli macie trudnoścl z wyborem, po-
leciłbgn...
-_ Nie mam kłopotu. Proszę o Lahti.
Lahti? - Rusznikarz wysunąl do przodu dwa zęby,
co upodobniło go do czujnego zająca.
- Lahti.
- Rzadka rzecz. - Dwa zęby wysunęły się jeszczebar-
dziej. - A nie sądzicie, Że za cięŻki?
- Być rnoże'
- Nie boicie się problem w ze znalez7eniem amunicji?
- Niby d|aczego? PrzecieŻ nadają się te od Parabellum.
- Słusznie, moje dziecko, słusznie. No c ż, proszę Za
mną. Miałem w sumie Ęlko trzy Lahti. Jednego wziął
towarzysz Chołowanow' drugiego jakiślnny towarzysz.
WIKTOR STIWOROW
Tak' Że został mi jeden. Trzymałem go dla amatora,
kt ry umiałby docenić. Ale wszyscy wolą Browningi lub
Colty.
Nastia zllraŻyła Lahti na dłoni.
_ CięŻki?
_ CięŻkL
- Tak myślałem.Nie radzę go brać. Ręka musi żyć
z pistoletem w harmonii i zgodzie.
Nastia jeszcze raz wymierzyła z tego cacka i wzdycha-
j ąc zwr ciła rusznikarzowi.
- Co teraz?
- Proszę o Lugera.
- Kt rego?
- Parabellum semkę.
- A, to co innego. Mam tego do woli.
Otworzył zieloną skrzynkę i wfrął czarny, pokryty
warstwą Smaru, oksydowany pistolet.
i tarice. Sły.HćI
śpiewptak w 1 czarujące melodie. Żadne obce dŹvrięki
nie zakł cają przyjęcia.
Żona towarzysza JeŻowa ZwTaca się do żony towarzy-
sza Frynowskiego:
- Kiedy tylko Robespierre zacz$' ścinaćwłasnych...
rie mieć tonJr
W powietrzt od t rnagazyrrlu' Chłodno i sucho. Na
wszystkich ścianach, od podłogi po sufit - p łki. Stosy
ubrari i but w.
- Buty, kombinezon, buty zimowe, sp dnica, mun-
dur, pas gł wny z koalicyjką' Przysługują wam purpu-
rowe naszJrwki' Na mundurze polowym żadnych dystyn-
kcji. Mundur galowy nosić tylko we własnym gronie. Do
galowego munduru na naszywkach: sierp i młot. oto
one, złoto pr by 575. Tutaj macie filtrzany hełm, fwtrza-
ne buty,.kurtkę lotniczą' Podpiszcie kartę'
74
KONTROII\
,7x
,
/ '. -srystkich dworc w kolejowych: Jarosławskie-
go' Leningradzkiego, Sawełowskie$o, Paweleckiego,
Kijowskiego, Kazailskiego, Białoruskiego, Ryskiego,
Kurskiego - Suną zapchane kolejkl podmiejskie' Jed-
na Za drugą.
Spocony tłum.
_ Co teŻ mnie paniusia tak szturcha pod Żebro, Że aż
mi dech zapiera?
- Lizaki niebieskie, czerwone, zielone! Llzaki niebie-
skie, czerwone, zielone!
- Ech, żeby tak w koricu Spartakowi złoić tyłek!
- Lody na patyku! Lody na patyku!
- Młody człowieku, m głby pan ustąpić miejsca!
- A wiecie, Że gdy tylko Robespierre...
Po""* powstać. DecyzjąSekretariatu to-u."y""u stTl
lina Anastazja Andriejewna Strzelecka zostaje miano-
wana kurierem specjalnym KC WKP(b). Dziękuję. oto'
Nastiu, twoja legitymacja..
- Jaka dziwna!
- Nasze legitymacje drukuje się na białym jedwabiu.
Ćhustka ma siedem centymetr w na siedem. ,,Siedem
na siedem" to dewiza i haslo dla wtajemniczonych. Jed-
wab spadochronowy, ale nie ma to żadnego zwia4ku
z twoim skakaniem. Po prostu jedwab lepszy niż świ-
stek papieru. Można Ęo zaszyć w ubraniu i nikt nie wy-
maca. Z takirn zaświadczeniem można przepływać rzeki
ijeziora, przedzierać sięprzez bagna. Potem starczy wy-
płukać i tyle. Pieczęć KC i podpis towarzysza Stalina są
niezmywalne.
Wiesz, że kurier'specjalny to tylko oficjalna rraz\^Ia
twojej funkcji. Kamuflaż. Nazwę wymyślono tak, Żeby
nie było wiadomo, czym się zajrnwjesz. Bądź tu mądry
I zgadnij, co robi speckurier KC WKP(b). Wszystko
jasne?
- Jasne.
WIKTOR SUWOROW
xu
W""y"tt o, a raczejprawie wszystko. Na przykład nie
wie, gdzie będzie nocować. Kiedyś mieszkała w szafce'
p źniej na spadochronach w aeroklubie. A]e speckurie-
rowi nie przystoi mieszkać na spadochronach. To zna-
czy, dla niej to bez r żnicy, ale nie dla Komitetu Cen-
tralnegio i sekretarza generalnego.
_ Będziesz, Nastiu, miała swoje czŁery kąty. Dziśje-
dz\esz do domu. Pociągi odjeżdżao drugiej nad ranem.
- Z dworca?
- Ze stacji,,Kremlowska".
Ć1
\ xtrI
LJciana odjechała na bok, odsłaniając halę biletową
typowej stacji metra. Bardzo prą,pomina stację ,'Ler-
montowską', z tą tylko r żnicą, że nie ma tu w og le
ludzi, kasjer w ani kontroler w. Pusto.
Podw jne ruchome schody, w d ł i w g rę. Nierucho-
me. Chołowanow wcisnął przycisk, schody ruszyły. Zje-
chali do podziemnych hal' tam dotknął taki Sam przy-
cisk, schody stanęły. Poszli przed siebie po marmuro-
wych płytach. Echo niesie kaŻdy krok. Podziemne hale,
kotytarze, przejścia i perony - wszystko do złudzenia
przypomina zwyczajną moskiewską stację metra, naj-
bardziej chyba,,DzierŻyflską''. łle' Że na żadnej ścianie
nie-ma l:azvły stacji. I jeszczejedno: wlot każdego tune-
lu zamykająpotęŻne stalowe ś|uzy,jak na kanale Mo-
skwa-Woł$a. Tu nie straszny Żaden żywioł.
Przy jedn5rm z peron w stoi skład techniczno-remon_
towy. Na lokomotywie i wagonach zamaszyste napisy
NACZSPECREMBUD- I 2. Lokomotywa ni to dieslowska,
ni to elektryczna, pewnie jedno i drugie. Za lokomotywą
zielony wagon, ni to bagaŻowy, ni to pocztowy. A może
ani bagaŻowy, ani pocztowy, tylko wagon-laboratorium
do sprawdzania stanu torowisk. okien mało i wszystkie
od wewnątrz szczelnie zasłonięte. Bywają takie w skła-
dach remontowych: niby wagon pasazerski, a wewnątrz
nafaszerowany aparaturą pomiarową' Właśniedlate$o
nie ma wielu okien. Za tym wagonem ni to pocztowym,
76
KONTROLI\
ni to bagażowym - platforma z podkładami,- potem jesz-
cze jedna zjakimiś urządzeniami.Przy lokomotywie sto-
ją maszyniści. Zasalutowali Chołowanowowl. Koło wa-
$onu pocztowego - konduktor. Skłonił głowę otwierając
dr zwi pr ze d Nastią i Cho łowanowe m, potem zarrrkna} za
nimi i pociąg ruszył wolno, jakby czekał tylko na nich.
Zgrzytnęła stalowa śluzawpuszczając skład do tunelu,
po chwili r wnie płyrrnie zamknęła dostęp do stacji,
s z czękaj ąc s ko mpl ikowanymi zarnkarni.
Wewnątrz wagon w niczym nie przy1romina poczto-
wego, ani tym bardziej bagazowego. Nie jest też labo-
ratorium na k łkach ' WzdłuŻ całej je$o długościroz-
ciągnięty jest puszysty dy'wan w najbielszym odcieniu
bieli, tak jakby nikt ni$dy po nim nie stąpał. Ściany
i suflt w boazerii z dtewna r Żanego' Ze wszystkich
stron lustra, jedno odbija się w drugim. Mosiężne
okucia wypolerowane tak, że blask sączy się cienkimi
strumSrkami.
- Tędy' - Chołowanow uchylił wąskie drzwi' - Pamię-
taj' w dzien zasłony mają być opuszczofle. Za'wsze'
W nocy rnożna odsłaniać ptzy Zgaszon5rm świetle . Kon-
duktor rLaZWa się Ciech Ciechowicz.
Piękny przedzlał. Harmonijne wsp łbrzmienie bieli
dywanu z czerwierią palisandr w. Stolik z drewna orze-
chowego. Na blacie lampa zbrapu, zielony szklany aba-
żur. Nogi grzęZną w dy'wanie, zasłonki tłumią wszelkie
odgłosy z zewnątrz. Kozetki ze sk ry w kolorze wiŚni.
Siadasz i zapadasz się w miękkość. AŻ korci, Żeby zrzu-
cić pantofle i usadowić się w kąciku' podciągając pod
siebie nogi.
Zdjęła pantofle, usiadła podciągając kolana. A wścib_
ski nos _ za zasłotlkę. A tarn przelatuje typowa stacja
metra. Nastia poznała na pierwszy rzwt oka ,,Dzierżyn-
ska''. Na peronach nocne prace: dwaj elektrycy odkrę-
cają Żyrandol, trzy kobieciny w szarych farttichach za-
miatają posadzkę, czwarta specjalną maSZJmą poleruje
granitową ścianę.Ma lśnić,żeby nar d radziecki m gł
się szczycić podziemn1łni pałacami. Żeby wraŻe nasie-
nie od jednego spojrzenia na nasze marmury' aŻ po-
skręcało z zazdrości.
WIKTOR STIWOROW
Ludzie pracują. Nie mają czasu zwracać uwagi na
skład techniczno-remontowy ' TeŻ mi ciekawostka! Tyle
się ich sz|aja nocami po tunelach.'. Ten r Żnił się, co
prawda, prędkością.Prze|eciał, Zagwizdał - i czerwona
latarnla rozpł5męła się w tunelu.
- Wygląda' jak byśmybyli jedynymi pasażerami
w całym pociągiu'
- Słusznie.
- To cały skład czekał Ęlko na nas?
-_ Na nas.
A gdybyśmy nie przyszli?
- Pojechałby bez pasłżerw. Z przeciwka zrnierza ta_
ki sam pociąg' Jeden w jedną stronę, drugi w drugą' Co
noc. opr cz pasażer w przewożą teŻ przesyłki. Pasaże-
r w może nte być, a przesyłki są codzlennie' Raz w tygo-
dniu, w kaŻdy piątek, jeden talrii pocią$ jedzie na dzie-
więćset trzynasty kilometr. PrzyjeżdŻa o p klocy' wraca
w pofudnle. Takie pociągi kursują po całym kraju. Ja-
ko kurier specjalny będzilesz przernlerzać te wszystkie
trasy.
_ A teraz dokąd jedziemy?
- Do klasztoru.
D o drzwi zastukał konduktor Clech Ciechowicz:
Herbatki?
xrv
Poprosimy. - Chołowanow skinął głową.
A do herbatki?
- A cojest? - zapytała Nastia z czystej ciekawości.
Konduktor Ciech Ciechowicz mocno się zdziwił. Jed-
nak służbaw specwagonie nauczyła go' że niczemu nie
na|eŻy się dziwić. A jeślinawet, to nie okazywać zdziurie-
nia. Dlate$o odparł z godnością:
- Jest wszystko.
- No, dobra _ zarządz|ł Chołowanow. - Herbatkęp ź-
niej' Teraz przynieś napoje i cośdo zakąszelia. Wedle
uznania.
To jest poważne podejście! Takie podejście speckon-
duktor zna i szanuje.
7a
KONTROL/\
A za oknami przelaĘe "Kirowska", .Lermontowska'',
"Komsomolska''.
Sko czył się tunel. Skład techniczno-
-remontowy wyskoczył na powierzchnię 7 od razl zna-
lazł się w niewiarygodnej plątaninie tor w, w plejadach
światełi semafor w, sygnałach parowoz w manewro-
wych' stukocie k ł na rozjazdach. Tory, wszędzle tory.
Szykują się do drogi poclągi osobowe i pospieszne. Skła-
dy pocztowe. TuŻ obok nabiera szybkości ekspres ,,Mo-
skwa-Władywostok''. Tory rozchodzą się i zbtegająz po-
wrotem. Na rozjazdach stoją obok siebie l7ezliczone
składy towarowe. Przeładunek odbywa się nocą. Z prze-
ciwka przeleciał pospieszny "Chabarowsk-Moskwa''. To
znaczy, że NACZSPECREMBUD-12 wyskoczył z tunelu
w okolicy Dworca Jarosławskiego. Dalej będą Mytyszcze'
Puszkino, Zagorsk. Lecz pociag zbacza z gł wnej trasy.
Minęli wiadukt, potem drugi, wąul z, nasyp. Pędzą pro-
sto przed siebie. Pewnie i zdecydowanie. Bez postoj w.
Nie ustępując nikomu. W plątaninie możliwych tras
t połączeri odnajdują tę jedną jedyną wiodącą do celu.
Wszędzie na trasie wita ich zielone światło,ws4rstkie
semafory pozdrawiają uniesionym ramieniem.
Rozległo się pukanie, konduktor uchylił drmli prze-
dziahl. RozłoŻyłwykrochmalony obnrs. Ciech Ciecho-
wicz w roli czarodzieja. Stoliczku nakryj się: zjawia się
oszroniona karafka' lśniąceczarki talerzyki z lodem,
na lodzie miseczki pokryte mgiełką rosy. Kawior z je-
siotra. Kawior z bieługi. Kawałeczki masła w kształcie
morskich muszelek. Cieniutkie plasterki cytryny. Og -
reczki małosolne. Pomidorki. Grzybki. I jeszcze jakaś
sałatka. I jeszcze jakieśmiseczki. I pasztet na ta|erzy-
ku. I jakieś .wędzone plasterki z zie|onym groszkiem.
Wszystko na srebrze. A czarki ze złota. Czas je napełnić.
Ciech CiechoMcz postawił wazonik z długą, cienką szfr-
ką, a w nim jeden cudowny kwiat. Zyczył Smacznego
i oddalił się' zamykająza sobą drzwi.
- No, Nastiu, za spok j duszy Kati. Wiem, że nie
pijesz, ale za to nie odm wisz.
Za oknem przelatuj ą w ciemnościachpodmiejskie let-
niska. Perony' Stacje. Pędzi pociąg techniczny. Wy1rrze-
dza wszystkie ekspresy.

WIKTOR SUWOROW
Oa*o."yłu oczy, gdyżcośdziwnego wisiało. oo#
trzu. Pociąg stał. Za'wsze tak jest. Kiedy koła stukają
miarowo, pasażerowie mocno śplą'Ledwie pociąg sta-
nie, wszyscy się budzą.
Nie może zrozurnieć, $dzie się znajduje' Po chwili do-
chodzi do niej, że śpiwtulona w kącik sk rzanej sofy.
Że śpiwubraniu. Żekolana ma podciągnięte pod brodę.
T\le, Że ktośwłożyłjej poduszkę pod głowę i przykrył
welnianym kocem. Stolik posprzątany. Chołowanowa
nie ma. Uchyllła zasłonkę, wyjrzałanazewnątrz. Sosno-
wy las, zasleki, Żołrierze, psy. Jest widno, koło sz stej
rano. Jakiśstarszy sierżant krzykn{ cośdo maszyni-
sty. Pociąg ruszył z miejsca. Dwaj wartownicy zamknęli
wrota. Pociąg znowu nabterał prędkości.Za oknami po-
jaMly się letnlska okolone zielonymi płotkami, brzezlny,
rzeczka zarośniętasitowlem i TLaraZ ogromny biały mo-
naster. Wieżyczki i zielone dachy. Zgrzytnęły hamulce'
Podr Ż dobiegła ko ca.
Nastia wyjrzała na korytarz. Z sąsiedniego przedziału
uśmiecha się Chołowanow:
_ Wyspana? Czas do roboty, towarzyszko kslęŻ-
niczko.
xvl
Womtcach Moskwy w każdej wiosce stoi cerkiewka.
Rozwalona, rozgrabiona, porzucona, ale zawsze czatow-
na. A pojedziesz brzozowymi zagajnikami, polami i na-
$le, nad brzegiem wielkiego jeziora - Ściana monasteru.
Tory koriczą się przed Sam}łn murem.
To był cel ich podr ży.
Klasztor jest jak miniaturowa twierdza. W środku cer-
kiew. otacza jątrzymetrowy r|wr z wielotonowych blok w
grarritu, wąskie strzelnice, w rogach kaporriery iwieĘczki
o czterospadowych daszkach.
W potężnym murze - sklepiona dębowa brama' Przy
bramie wartownik' Trzasn$' kolbą w granitową płytę.
oddał honory Chołowanowowi i Nasti. otworzyły się po-
tężne' okute wrota.
80
'il
'il.
ł
f
t
Rozdział 6
I
Nu.ao wstąpił1 na kamlenne płyty dziedzi ca. Było
jasne, że to nie jaklśzwykły klasztor, ale żeriski.
Ściłej
m wiąc _ dziewczęcy' Dziewczęta nie miały na sobi
czarutych habit w, tylko kr tkie dopasowane sp dniczki
I sk rzane kurtki. Jak komlsarki w latach
wolny domo_
wej. Pistolety przy pasie.
Jest ich cały tlum. Śmieią się, zerkając na Chołowa-
nowa. Najzwyklej s ze po d sło cem radzieckie komsomoł-
ki, o najzwyklejszych, otwartych radzteckich trvarzach.
Tutaj każdy męŻczyzna jest im towarzyszem, kolegą
i bratem. Kobieta męŻczyźnie _ towarzysźką, kolezanfi
i siostrą. Dlatego komsomołki uśmiechająsię do Choło-
wanowa po koleżerisku. I rzucająwjego stronę koleżeri-
skie spojrzenia. Może trochę ,i ałigie,jak na koleżeri-
skie. Ale nikt nie zwraca na to uwag-i.
W monasterze obowiapule przepisowy ubi r: zielone
kombinezony' wysokie buty ni gruoyctr miękkich pode-
szwach, spadochronowe hełmy. naśtięi Chołowanowa
mija pluton, wlokąc się resztkami sił. Dziewczynom
nie
do śmiechu. Powł czą grubymi podeszwami po płytach
dziedzif:ica, pot leje się strużkami, męczy zadyszt<a'
Babsztyl o wyglądzie kapitana drużyrry kosżykarei całą
81
WIKTOR STIWOROW
noc ganial je po okolicznych lasach, ciągle zrzędząc, Że
guzdrają się jak muchy w g wnie. Dlatego nie w głowie
im Ćhichoty. Ęlko babsztyl-kapitan koszykarek obda-
rza Chołowzlnowa powł czystym, koleże skim spojrze-
niem.
Jeszczejeden pluton wraca z nocnych ćwiczei; cztery
dziesięcioosobowe drużyny z cholerną babką na cze|e,
tym razem niewysoką. Wiadomo, wśrd kurdupli o zołzę
nietrudno. Pokrzykuje w marszu. Zr wnała się z Choło-
wanowem. Twarz jej się rozjaśnia.Pluton przebiega tru-
ctrtem i zn w roz|ega się ryk: - Razem! R wno!
Na placyku, pod gł wną dzwonnicą, trzeci pluton czy-
ścibrori. W tym czasie czwarĘ zajmuje się składaniem
spadochron w.
- Gdzie skaczecie?
- Tu, pod bokiem, na lądowisku eskadrypolarnej. Bo
tu jest gł wnei baza ,,Stalinowskiego Szlaku''. A czasem
lecimy poskakać na Krym.
Z naprzeci'wka podchodzą komsomołki, niewielkimi
stadkami. Niby zasępione, a za plecami: chi-chi-chi!
\-1 u Towarzysz JeŻow donosi o cenach' Resort towarzysza
LJtalin odłożyłostatrrią kartkę. Wpadł w namysł'
W minionym tygodniu nie było dominującej plotki. Ga-
dali o t5rm i o olvym. Że obniŻono ceny na mięso, masło,
chleb' jabłka' w dkę. Cieszą się ludziska. Gadali też, że
zniknęło ze sklepowych p łek mięso, masło, chleb i jabł-
ka. Ęlko w dka została. Tan sza dziesięć procent i sto-
kroć gorsza.
Poza tyrn w Moskwie m wi się o Robespierze. To jllŻ
nie plotka, ale najpopularniejszy temat moskiewskich
rozrn w. Robespierre był przyw dcą Rewolucji Francu-
skiej, kt ry w koricu sam wylądował pod lśniącym
ostrzem $ilotyny. To jego ludzie odrąbali mu łepet5mę
jak głowę kapusty. I potoczyła się gł wka... Najcieka-
wsze, Że kiedy wieziono $o obskurną furmanką na miej-
sce straceri pośrodkuplacu Zgody' tłum wyklinał, ci-
skając kamienie' zgniłe jabłka i śmierdzącejaja. Ten
sam tfum, kt ry zaledwie trzy dni wcześniej uznawał go
82
KONTROIA
za największego geniusza wszystkich czas w i narod w,
tłum' kt ry z bezkrytyczlayrr' uwielbieniem i enttvjaz-
mem przyjmował nowy kult - kult Najwyższej Istoty'
kult Robespierre'a, kult jednostki.
Raport zawiera wiele szczeg ł w odnośnieIstoty Naj-
wyŻszej... Istny traktat historyczny. Pod dokumentem
podpis: Malenkow.
Stalin dobrze zna historię Istoty Najwyższej' Intereso-
wał się jego fenomenem. Na biurku obok raport w leĘ
stare, XlX-wieczne wydanie: Gustave k Bon, ,,Psycholo-
gia tłumu''. Tłum cechują irracjonalne zachowania. To
Żywioł groźny i nieobliczalny. Tłum Zawsze ma swoich
przyw dc w i inspirator w. Dlaczego raptem zaczalplot-
kowa o Robespierze?
I jeszczejedno doniesienie z minionego tygodnia. Plot-
kowano o tym i o owym. Popularny temat ostatnich dni:
Łobespier. Pod raportem zamaszysty gryZmoł. Nieczy-
telny.
A oto notatka Chołowanowa: ceny - i Robespierre.
Podpis zdecydowany, energiczny' KaŻda litera jak zyg-
zak błyskawicy.
A o czyrn donosi towarzysz JeŻow?
JeŻowa nie odnotował popularnego tematu ,,Robes-
pierre".
NI
Do- powinno się budować tak, by przetrwał tysiąc
lat. Co najmniej. Dlatego najlepszym budulcem jest gra-
nit. Nastia i Chołowanow kroczą granitowymi schodka-
mL coraz :il4yżej i wyŻej. Ludzie pięćset lat dreptali tymi
schodkami, a stopnie są Ęlko lekko wytarte. Można
będzie po nich chodz1ć następne dziesięć tysięcy lat.
Granitowe mury tłumią każdy dźw ięk, daj ą przyj emny
chł d' p łmrok i spok j. Po bokach puste korytarze.
Nastia wspina Się coraz wŻej'Bez treningu można tu
dostać zadyszki, ale Nastia jest wyćwiczorua. Nie to' co
te dziewcz5mki, kt re po jednej nocy biegania nie wie-
dzą, jak się nazywają.
WIKTOR SIIWOROW
Wreszcie dotarli do celu. Są na poddaszu. Strop zbu-
dowany z potęŻnychbali, poczerniałych z llpływern cza-
su. W koricu liczą pięćset lat! Przez poddasze biegnie
korytarz z drzutiami po obu stronach.
Chołowanow otwiera pierwsze z brzeĘll. Zaprasza.
Nastia weszła - i oniemiała z zachwytu. Pok j ze
skośnymdachem. Trzy na trzy rnetry. Szerokie drew-
niane łożepokryte niedźwiedzią sk rą' p łka' szafka'
Podłoga z dębowych desek' Jeszczejedna sk ra na pod-
łodze. W kącie żeliwny piecyk. Pod oknem st ł' też dę-
bowy. Krzesło. To wszystko. o takim miejscu marzyła.
Takie pokoje bywają tylko w rycerskich zamkach i baś-
niowych pałacach. Takie pokoje pojawiają się na kar-
tach książek dla dzieci. Wyrysowane na całą stronę.
,a"a"taorrry, 1"7
cały w kwiatach bzu. Spoza rozłoŻystych gaŁęzi vryglą-
dają potężne kamienne budowle: kaplice, dzwonnice,
refektarz' dormitoria. A między zabudowaniami - dr ż-
ki' alejki' ogr dki. Wszystko razern oplata potężny mur
z wieŻyczkami. Za murem tysiącletnia puszcza jodłowa,
dalej jeziora z połyskującym sitowiem, dalej znowrr las
i jeziora. Las sięga podn ża g r na horyzoncie. Nastia
wyobraziła sobie, jak pięknie tu będzie za kilka miesię-
cy, w barwach jesieni.
Z najvłyŻszej dzwonnicy, przez lornetkę, rnoŻna dojrzeć
lotnisko za lasem. Na stojankach widać jaskrawopoma-
rariczowe samoloty. Eskadra polarna. l)rlko jeden lśni
srebrąyście. To ,,Stalinowski Szlak''. Łatwo pozna , cha-
rakterysĘczną sylwetkę i niepowtarzalny blask.
Ukochała sobie klasztory władza robotniczo-chłopska.
Co właściwietakiego ma w sobie klasztor? Przede
wszystkim zapewnia idealne odosobnienie. Mury posta-
wlono z doskonale dopasowanych blok w granitu.
W g rnych partiach mniejsze, po p ł tony każdy. A ni-
Żej, przy samej podstawie _ głazy-kolosy. Poza tym
w klasztorze jest wszystko, co niezbędne do zycia. Do
Życia w odosobnieniu' Ma teŻ klasztor potęzne stalowe
84
KONTROIIl'
wrota' kute kraty w oknach, przemyślne zamki. głębo-
kie piwnice. I na ob z koncentracfrny się nadaje. I na
tajny ośrodek badawczy' W og le nadaje się do każdego
poważnego prze dsięwzięcia'
prostu: t tu""tol
NKWD ma pod opieką całą masę klasztor w: Doriski,
Ostaszkowski, Sołowiecki, Suchanowo. My teŻ mamy
sw j klasztor. obcym nie ma potrzeby objaśniać, o jaki
klasztor chodzi. A swoi Żrozumiejąw p ł słowa. To miej-
sce ma też oficjalną, ściśletajnąnazvłę: Instytut Rewo-
lucji Swiatowej. Wstęp wzbroniony niemal wszystkim,
ale przede wszystkim czekistom' Strategią Rewolucji
Swiatowej osobiście zajrnuje się towarzysz Stalin. Jest
tu częstym gościem. PrzyjeŻdŻa wieczorem, w nocy pra-
cuje' a rano - z powrotem do Moskwy. Śpi w drodze.
W Moskwie nikt nawet rie zauvłaŻy jego nieobecności.
Do nasze$o instytutu Spływają materiały o wszystkich
wydarzeniach na świecie.Do zadait speckurier w KC
na|eŻy opracowywanie materiał w. Nasz insĘtut to
ośrodek szkoleniowy i naukowo-badawczy. Podzielony
jest na wydziały, sektory i plutony. od tej chwili wcho-
dzisz w skład dziewiąte$o plutonu' w sensie admini-
stracyjnym. Bo będziesz miała indywidualny tryb szko-
lenia i swoją pracę. Szkolenie to przede wszystkim na-
uka hiszpariskiego' bieganie, strzelanie' pływanie'
walka wręcz, Wadzieże kieszonkowe i włamania' Po-
znasz doliniarzy i kasiarzy, rlauczysz się wspinaczki...
- Przecież tu tylko pa$ rki!
- Latem wezmę cię w Kaukaz. T\mczasem poćwiczysz
na gł wnej dzwonnicy. Ęle o nauce' Co do pracy, bę-
dziesz w kontroli akustycznej. Twoje stanowisko pracy
jest w sąsiednim pokoju. Chodź, zobacz. Zacznierny od
najważniejszego: od tego urządzenia. Dawniej takie
urządzenia były strasznie ciężkie i zajmowały masę miej-
sca. Teraz nauka zroblła postęp i skonstruowano nową
$enerację. TowuŻy zaledwie 53o kilogram w. Nazywa się
magne tofon, dzieło geniuszu narodu radzie ckiego.
wrKToR sttwoRow
Dziwi się Nastia: wszystkie napisy na metalowej obu-
dowie we wT:ogim język:u, a z boku tabliczka MADE IN
USA.
- BĘd w sztuce - tfumaczy Chołowanow. _ Nasi chło-
pcy budowali aparat i cały pokryli angielskimi napisami.
Trzeba będzie usunąć' I tabliczkę doczePili z gfupia frant.
Powtarzam: aparat jest dziełem geniuszu radzieckiej myśli
naukowo-technicznej' Powinno być napisane: ZDIEł.ANo
W SssR. A najlepiej bez tab|iczki' I tak każdy wie' że tylko
u nas potrafią budować takie ruecz3r.
To cud, nie maszyna. Może nagrywać ludzką mowę
i potem ją odtworzyć. Sł w nie nagrywa się na płytach
woskowych, ale na stalowym drucie. Potem ten drut
moŻna rozmagnesować i na tej samej szpuli nagrać ja-
kąśinną wypowiećLŹ. I znowu rozmagnesować.
-_ Ale po co w og le nagrywać to, co ktośm wi?
Żeby p źniej moŻna było odsfuchiwać interesujące
nas fragmenty.W Moskwie uruchomiliśmy już kilka ta-
kich aparat w. Przede wszystkim w ośrodkach zam-
knięĘch' w pobliżu teren w letniskowych kierownictwa
partii, członk w rządu, kierownictwa NKWD i armii.
W trakcie budowy ośrodkw rządowych do każdego do-
prowadza się podziemny kabel. Wszystkie takie kable
zbiegająsię w centrach nagraniowych. Codziennie zwo-
zi się szpule Z na$raniami i wysyla pociągiem do nasze-
go klasztoru' do analizy. PrzesŁuchujemy je i Wyciągamy
wnioski, kto jest prawdziwym marksistą, a kto nlezu-
pekrie...
-_ To bardzo ciekawe.
Tw j rozkład dnia wygląda następująco: pobudka
w połudnle, potem dwie godziny treningu. Godzina na
obiad w jadalni dziewiątego plutonu. Po obiedzie jedna
godzlna wolrra. o szesnastej właściweszkolenie, pozna-
wanie tajnik w naszej specjalności. Od szesnastej do
czwartej rano praca w analizle akustycznej. Od czwartej
do smej rano trening' Potem sen, od smej do połud-
nia. Tu, w klasztorze, Ilaasz funkcjonować dokładnie
według harmonogramu. Na fieździe masz nienormo-
wany czas pracy. Poza tym przysługuje ci jeden dzieil
wolny w miesiącu 1tydzlefi urlopu w roku. Wskazane,
86
KONTROLI\
żebyśurlop spędzała na miejscu. I tak nie masz żadnej
rodzlny, bo tu tylko takie przyjmujemy. Czasami roz-
kład dnia będzie się zmieniał, ale więcej niŻ cztery go-
dziny snu z tego nijak nie wyjdzie. MoŻesz wysypiać się
w dni wolne i podczas urlopu. Nie mamy czasu na Życie
prywatne. Dlate$o życie prywatrre prowadzimy w miej-
scach pracy.
- Gryfie' chyba wszystko zrozumlałam. Powiedz tyl-
ko, skoro wykonujemy tę całą robotę, to cz1rm zajmuje
się NKWD?
- NKWD kontroluje cały kraj i wiele Spraw za grarri-
cą. A my kontrolujemy NKWD. Musisz wiedzieć, Że są
dwa rodzaje spisk w. Pierwszy to taki, kiedy jest czło-
wiek do rozstrzelartia, ale nie ma dowod w. Wtedy do-
czepta mu się spisek, jak zdechłego szczura. Taki spisek
byle głupiec potrafi wymyślić.Takie spiski sąjak złoto,
tyle Że fałszywe. NKWD ma pozwole nie i rozkaz fabryko-
wania takich spisk w. My nie wytapiamy fałszywego
złota. Nie mamy prawa r:lczego fabrykować. My szu-
kamy prawdziwych konspirator w. Przede wszystkim
w samyln Sercu NKWD. Wiemy, że spiskowcy nle zasy-
piają gruszek w popiele. Nie wiemy, $dzie knująw danej
chwili. Wykryć taki spisek' to jak zna|eŹć żyłęzłota. Nie
w1uznaczam ci zadne$o zadania, nie każę ci szukać kon-
spirator w w takim czy innym urzędzie, w takiej czy
innej gTupie ludzi' Gdybym wiedział, gdzie jest spisek,
sam bym $o zdemaskował. Pracujemy jak poszukiwacze
złota w Klondike. Nie wskazujemy, gdzie kto ma kopać.
Na parterze rnasz do dyspozycji bibliotekę z najtajniej-
sz5rmi dokumentami radzieckich instytucji oraz archi-
wum akt dziesiątk w tysięcy |udzi' MoŻesz wybrać sobie
pole działania. Bylebyś trafiła na złoto' Szukaj konspi-
rator w. A jeśliich nie znajdziesz, pracuj nad nowymi
metodami kontroli najwyższego kierownictwa.
VI
Ą, w pełni opanować technikę korzystania z apara-
tu zwanego magnetofonem, potrzeba wieloletniej prak-
tyki. Ma on wlęcej przycisk w, dźwlgrri i potencjome-
WIKTOR STIWOROW
tr w, niŻ kabina bombowca. Ich zastosowanie rnoże zro-
zurnieć tylko ktoś,kto ma za sobą specjalistyczne ptzy-
gotowanie politechniczne. Dlatego nie ma sensu zawra-
cać dziewczynom głołvyprzyswajaniem tych wszystkich
mądrości. Przechodzą tylko podstawowy kurs obsługi
magnetofonu i otrzymująwyraźne polecenie: tych guzi_
k w nie dotykać, tamtych pokręteł nie ruszać!
Regulacja magnetofonu naleĘ do najbardziej skompli-
kowanych cąEności.Powierza się j ą wyspecj alŻowanemu
inżynierowi. Rosja jest ojczyznąrnagnetofonu. Skonstruo-
wał go geniusz narodu radzieckiego, a|e zadalie dostroje-
nia i obsfu$i zlecono amerykariskiemu inŻynierowi.
Mister Humphrey to dobry człowiek' Postawny. Zna
sw j fach. Przypadł mu niełatwy kawał'ek chleba. Magne-
tofon to bardzo kapryśne ustrojstwo. W klasztorze jest ich
bez liku. KaŻdy musi być sprawny' wyregulowany, przete-
stowany. Mister Humphrey błyskawicznie opanował ra-
dzieckie urządzenia. MoŻe to właśniez rnyś|ąonim wSZyS-
tkie napisy na magnetofonach zrobiono po angielsku?
Postęp technologiczny galopuje szalerlczo, ale Mister
Humphrey teŻ nie pr żnuje. Posledzi dziefi' drugi _ i naj-
nowocześniejszy system nie ma juŻ przed nim tajemnic.
Do niedawna budowano tylko magnetofony stacjonarne.
W duĄrm pomieszczeniu montowano konstrukcję nośną
z teownik w, na niej umieszczano lampy chłodzone wodą
stawiano kołowr t o napędzie pedałowym' kt rywprawiał
w nrch bęben z drutem magnetycznym... To już należy do
przeszłości.Teraz'szpulę z drutem napędza silnik elektry-
czny. Dzięki miniaturyzacji zmniejszono magnetofon do
wielkości fortepianu. Możesz go postawić w dowolrrym po-
koju, a jak będzie trzeba, przesunąć do sąpiedniego.
Wstawia Się taki magnetofon do klasztornej celi - i stano-
wisko kontroli akustycznej gotowe!
Dniami i nocami lłvy Mister Humphrey po klaszto-
rze z |utowrlicą w ręku i odprawia tajemnicze misteria,
kt rych sens on jeden rozumie.
To prawda, Chołowanow nie skąpi grosza. Szczodrze
wydziela Mister Humphrey'owi pokaŹne pliki dolar w.
Na terenie klasztoru wybudowano dla niego typowy
amerykariski domek. Kazdego dnia samolotem sprowa-
B8
KONTROII\
dza się amerykariskie tygodniki i prasę codzienną. Cio-
cia Masza, kucharka, przygotowuje specjalnie dla Mi-
ster Humphrey'a jajecznicę po amerykarisku. Wolno mu
nawet słuchać amerykariskich stacji radiowych. o' ja-
kie anteny wZrLosZą się nad klasztorem! Kto ma zgodę,
rnoŻe złapać dowolną stację na świecie'
A mimo wszystko Życie rna Mister Humphrey nie do
pozazdroszczenia. Tak jak pozostali mężczyzri, kt rych
złośliwylos cisnal do dziewczęcego klasztoru. Kobiety są
z natury kapryśne, bardziej niż magnetofony. Dlatego
Mister Humphrey ani dniem, ani nocą nie wie, co to
spok j. Dzwonią bez przerwy:
- Czy nie dałoby się Mister Humphrey'a do pięćset-
piętnastki?
A Nastia nie może się nadziwić. Przecież Mister Hum-
phrey nie spędzi całego Życia w monasterze. Przy1dzie
czas, Że wr ci do siebie do domu' I wygada w tej Ame-
ryce wszystkie sekrety radzieckich magnetofon w...
r siedział - J:
łasie' Siedział i marzył. Wiedział, Że kaŻda rewolucja
musi zniszczyć swoich wro$ w. Jednak tak się jakoś
Zawsze składa, że rewolucja ma więcej wrog w niŻ przy-
jacił. To się po prostu wie, jakie grupy społeczne, jakie
klasy, powinny zostai wykorzenione.
Raptem towarzysz Lenin dozlał olśnienia:przecieŻ
wr g moze się ukryć wśrd najblriŻszych towarzyszy. Kto
zamordował Juliusza Cezata? Tu quoque, Brute! - wołał
do swojego faworyta. Kto wysłałRobespierre'a na $iloty-
nę? Człowiek' kt ry wyni sł go do rangi Najwyższej Isto-
ty. A kto odsunal od władzy Napoleona Bonaparte? Jego
marszałkowie, kt rzy zawdzięczali mu wszystko' Kt rzy
za jego sprawą z plebsu wspięli się do ksia7ęcych god-
ności.A kto domagał się poćwiartowania Jemieliana
Pugaczowa? Jego podkomerrdni. Mało to historia zna
podobnych przypadk W.2
Jaka z tego nauka? Że zaufanych towarzyszy trzeba
mieć na oku. Im WŻej,tym większe ZagraŻenie, bo moc-
WIKTOR ST'WOROW
niej kusi chęć przejęcia władzy. Przecież są w otoczeniu
Lenlna przyjacie|e, kt rych należałobypostawić pod
murem' zanim oni rzucą mu się do gardła. Dobrze by-
łoby mieć przygotowaną Zawczasu listę.
Towarzysz Lenin wyszarpnął z notesu kartkę, zmarsz-
czył powieki, spojrzał w dal _ l pocza} notować nazwi-
ska. Błyskawicznie zapisał cały karteluszek' zdziwił się,
po czym wyrwał następny. Po chwili i na nim zabrakło
mlejsca. Wtedy towarzysz Lenin wfrął granatowy skoro-
szyt dużego formatu, otworzył go na pierwszej strorrie
i zacza} wszystko od początku. ZajęŁo mu to masę cza-
su. Zapisał caĘ zesąlt. Znludziło go to.
Ale trud Włodzimierza lljicza nie poszedł na marne.
vilr
dy komuniści przejęli władzę, powołali nadzwyczaj-
ne organa do walki z kontrrewolucją i skierowali je do
ekstermlnacji wrogich partii, grup społecznyclr i całych
klas. Ale towarzysz Lenin nie zapomniał o $ranatowym
zeszyc7e. Gdy likwiduje się całe wrogie klasy i grupy'
dobrze jest nie zapominać o przyjaciołach. Rewolucja
ma wielu wrog w. Ale i przyjact ł na odstrzał ma wielu.
Nijak nie zmieszczą się w żadnym zeszycie. Toteż towa-
rzyszLenin wezwał do siebie towarzysza Stalina i naka-
zał kont5muować pracę.
Towarzysz Stalin zakasał rękawy. Ale szybko ZrozlJ-
miał, Że nie spos b przezkilka miesięcy sporządzić listę
wszystkich przyjaci ł, kt rzy mo$ą stać się wrogami.
Wtedy towarzysz Stalin z|eciłto odpowiedzialne zadanie
sprawdzonemu towarzyszowi, swojemu osobistemu se-
kretarzowi Grigorijowi Kannerowi. Prąldzlelił mu po-
mocnik w, dał odpowiedni lokal i powiedział: - To bę-
dzie twoje gł wne i jedyne zajęcie.
Ktośm głby pomyśleć: jak to możliwe? PrzecieŻ to
towarzysz Stalin otrzymał zadan|e, a sam zrzuca je na
innego? Bynajmniej. oddajmy sprawiedliwość. Towa-
rzysz Stalin nie zaniedbał roboty' tylko objął ją osobi-
stym nadzorem. Grisza Kanner przygotowuje listy na-
zwisk, a towarzysz Stalin sprawdza, korygu.je' zatvłier-
90
KONTROL/\
dza. Z wrogami rozprauĄa się Czeka, a Kanner opraco-
wuje spisy przy1acl ł, o kt rych nie wolno zapomnieć.
Szybko wyodrębniło się kilka kategorii. Są przyjaciele
wewnętrzni, to znaczy radzieccy i zewnętrzn7, aw7ęc za-
graniczni. Dla usprawnienia prac z czasem powołano
odpowiedni wydzlał. Llsty nazwisk tez podzielono na
dwie grupy, a Wydzlał Statystyki rozdzie|ono na depar-
tament wewnętrzny 7 zagrarriczny. Ale i jedni i drudzy
przyjaciele dzielili slę na mn stwo klas, tytrl w i $atun-
k w. Dlatego Wydział StatysĘki przekształcono w za-
rząd' kontrolujący l7czrle wydziały i departamenty.
Lł układanie ll$
nazwisk' ale dodatkowo zaproponował systematyzowa-
nie ich według określonych kryteri w: alfabetycznie,
według stopnia szkodliwości przyjaci ł, według katego-
rii działalrrości.Ponadto towarzysz Stalin polecił, by li-
sty y miarę możliwościskracać. Nie czekać na Rewolu-
cję Swiatową ale na bieżąco, po troszeczku' wybierać
niekt rych przyjaci ł i rozstrzeliwać. Tak przypadkiem.
Na polowaniu. Albo tego czy owego przyjaciela podczas
kąpieli do dna. Lub bladym świtemtroszkę rozhuśtać
ł dkę z samotnym rybakiem' Albo zarŻnąć. Na stole
operacyjnym. Ale uwaga: wszystko ma być w białych
rękawiczkach! Do realizacji tych odpowiedzla|nych za-
dari utworzono WMR: Wydział Mokrej Roboty'
Niekt rych przy1aci ł lepiej nie topić, tylko popchnąć
pod nadjeżdŻający samoch d. Albo pociĘ. T}rmczasem
towarz5lsz Stalin zaleca, by nie ograriczać się do sporzą-
dzania samych list nazwisk, |ecznakaŻdego przyjaciela
zakładać teczkę personalną.
W 1923 roku or$anŁacja była juŻ tak rozbudowana,
Że trzeba było jej wymyślićjakąśodpowiednlą nazwę.
oczywiście' m głby to być naprzykładZarząd do Walki
ze Zwo|errlikami Rewolucji Światowej. Ale to nie brzmi
dobrze. Lepiej łagodnie' D|aczego zarząd? Dlaczego nie
instytut? Instl'tut Rewolucji Swiatowej. Kr tko l zgrab-
nre.
9r
WIKTOR SI'WOROW
,.lo*^rry"rLł
nin rozmawiał przez telefon na Kremlu i nagle uświado-
mił sobie banalny fakt: przecież telefonistka, kt rałączy
go z towarzyszem Trockim, moŻe poznać najtajniejsze
sekrety Rewolucji Światowei. Towarzysz Lenin cisnaJ
sfuchawkę, a nazajutrz zwołałposiedzenie Biura PoliĘ-
czlJ:ego i zaŻądał zwiększenia czujności. od tej pory nie
wolno w rozmowach telefonicznych poruszać Żadrrych
poufnych zagadnieit.
Wszyscy sąZa. W zasadzie. Chociaż.'' KaŻdy tak się
przyzwczaił do teleforll, Że bez nie$o Żyć nie moŻe.
odbyli więc kr tką naradę i postanowili nie rezygnować
z telefon w. Ale dla najważniejszych towarzyszy stwo-
rzyć specjalny system łączności,kt rej nie da się pod-
sfuchać. od tej chwili rozm w nie będą łączyćpanienki,
lecz autom aty czne ur ządzenia.
Komu zlecono wykonanie tego odpowiedzialnego za-
dania? Towarzysze z Politbiura i KC mają pełne ręce
roboty: wygłaszają płomienne przem wienia, piSZą wie-
kopomne dzieła' publikują elektryzujące artykuły. od
tego zaleŻy poparcie mas. A więc bieg rosyjskiej rewolu-
cji. A więc bieg światowejhistorii'
T)zlko towarzysz Stalin nie wygłasza płomiennych
przem wieft. Zresztąnie potrafi. T}lko on nie pisze wie-
kopomnych dzieł. Nawet nie pr buje. Tylko towarzysz
Stalin nie publikuje elektryzujących artykuł w. Nie ma
takich ambicji. Dlatego towarzysz Stalin jest nie zrrarry
wśrd szerokich mas. I takim pozostanie. Bowiem towa-
rzysz Stalin nie ma przełożenia na masy. Nawet o to nie
zabiega. Więc skoro nie ma nic lepszego do roboty, niech
się zajmie czysto techniczn5rmi sprawami' Wielkiego ro'
Z1)m1) to nie wymaga. Złoto carskiej Rosji zostało prze-
chwycone. Na taki cel mozna trochę wydać.
Za granicą wśrd specjalist w od telekomunikacji
ln:.rszą trafić się komuniści. I|eŻ to roboty' przewieŹć
dyskretnie jednego z drugim do Kraju Rad. Zachodnia
technika burŻuazyjna wkr tce i tak przegnije do cna.
Ale nim nastąpi ten ostateczny krach, zdarza jej się
jeszcze wymyślać zaskakujące rozwia7,ania' Na przykład
92
KONTROI,A
taką automatyczną centralę telefoniczną, kt ra Łączy
dwa aparaty bez pomocy telefonistki. No więc trzeba
pojechać do zgniłych kapitalist w i kupić trochę tych
cacek.
rfa XI
Lo*urry', Stalin zbytnio się nie przemęcza. Musi tyl-
ko zaprosić Z zagranicy inżyniera-komunistę' kupić
wybraną przez rriego zautomatyzowaną centralę telefo-
rriczr:ą, sprowadzić do Moskwy, zainstalować telefony
w gabine tach odpowie dzialnych tow ar zy szy, uruchomić
łączność,sprawdzić' czy wszystko gra. Potem umieścić
inzyniera na liściewrog w i rozstrzelać, by nie sypnął
sekret w kremlowskiego węzła telekomunikacyjnego'
Towarzysz Stalin zabrał się do pracy. Zarn wLł Za gra-
nic ą naj nowo cześnilejszą te chnikę, sprowadził do Mo sk-
wy doskonałego inżyniera, wyznawcę idei Rewolucji
Swiatowej. |nŻynier zainstalował telefony, kt rych nie
da się podsłuchać. Wyregulował wszystko jak się pa-
trzy' otrzyrnał $odziwe wynagrodzenie. Po czytn znikna}.
Ku chwale Rewolucji Swiatowej. A pienialki spłynęły
z powrotem do kasy.
odpowiedzialni towarzysze rnają pow d do zadowole-
nia. Ten Stalin! Jest beznadziejny, ale przynajmniej raz
zroblł cośpozytecznego. Wreszcie moŻna spokojnie po-
gadać i Żadna pinda nie podsłuchuje...
Towarzysz Stalin uporał się z tą waŻną misją na me-
dal. Co więcej, wykazał się inicjaty.wąwłasną: ulokował
gł wną centralę telefoniczną w miejscu, gdzie żaden
wr g się nie zakradnie - w Komitecie Centralnym partii'
tuz obok swego gabinetu.
To nie jest tak, Że towarzysz Stalin wykonuje zadanie
i natychmiast o wszystkim zapomina. Wcale nie. Towa-
rzysz Stalin otoczył bezpieczenstwo łącznościstałym
osobistym nadzorem. Zamorski inżynier zamontował ta-
ką stację telefoniczną, kt ra nie tylko gwarantuje pewne
połączenie dowolnych dw ch aparat w, ale pozwala teŻ
kontrolować - bez opuszczania centrali! - czy wszystko
nalezycie działa, czy ktośnie podsłuchuje. Tak więc,
WIKTOR SUWOROW
jeŻeli' powiedzmy, towarzysz Trocki telefonuje do towa-
tzysza Bucharina, to nikt nie może podłączyć się do ich
rozmowy. Z wryjątkiem towarzysza Stalina. Towarzysz
Stalin podłącza się do rozrn w towarzysza Trockiego
i towarzysza Rykowa i towarzysza Bucharina, towarzy-
szy Zinowiewa z Kamieniewem. Towarzysz Stalin jest
bardzo troskliwy: podłączy się' nie przeryry{a' bo tylko
sprawdza, czy jest dobra słyszalność'Świetna! Nie na
darmo zamorskiemu inż1mierowi oferowano złote g ry.
odpowiedzialni towarzysze przystąpili do omawiania
zagadnie Rewolucji Światowej. I nie tylko' Tymczasem
towarzysz Stalin Zaproponował; by sieć bezpiecznej łą-
cznościrozszerzyć: podłączyć do niej nie tylko moskie-
wskie kierownictwo, a|e takŻe władze Ukrainy, Uralu,
Zakaukazia, PowoŁa'
Co teŻ i uczyniono.
D xrr
Ioczątkowo towarzysz Stalin osobiście włączałsię w li-
nię. Cmokał, kręcił $łową' Świetnie słychać. Co za tech-
nika! Z czasem polecił utworzyć Wydział Stałej Kontroli
Funkcjonowania Sieci Rządowej. Wydział włączono
w skład Instytutu RewÓlucji Światowej. Robota w kori-
cu ta sama: badać przyjaci ł, kt rzy mogą stać się wro-
gami.
Niestety' nie wszyscy rozmawiająprzez telefon. Roz-
mawiają r wnież w daczach, sanatoriach, leŚnych dom-
kach myśliwskich, kaukaskich kurortach, salonkach
pociągu rządowe$o, separatkach kremlowskiego szpi-
tala, łaŹniach, Saunie, ł Żk:u, kuchni... A wszystkiego
trzeba posłuchać. Wszystko trzeba mieć na oku. Trzeba
chronić Rewolucję Światową przed' przyjaci łrni, kt rzy
mogą stać się wTogami.
Niebawem wyłonił się poważny problem: kogo wyzna-
czyć do kontrolowarria jakości linii telefonicznych?
Towarzyszy z NKWD? W żadnym razie. Sami powinni
być kontrolowani. WyŻsząkadrę oficerską? Jeszcze cze-
go! Nasłuchają Się rozmaitych sekret w, a potem uryko-
r zystają i Zor garrizują przewr t.
94
KONTROLA
T r zeb a wy znaczy ć ludzi sprawdzonych. Takich' kt r zy
sami w sobie nie stanowią żadnej siły. Młode dziewczy-
ny, najlepiej samotne - bez rodzir1 bez znajomych, bez
przyjaci ł. Dobrze,jeśli mająjakieś plamy na życiorysie.
Na wszelki w1padek...
Dzieurczęta rnoŻna teŻ wykorzystać do ochrony. Zda-
rzają się takie sytuacje, Że na ulice Moskwy trzeba wy-
toczyć pięciowiezowe czołgiT-35 Piątej Brygady Czołg w
CięŹkich i wysłać pułki Moskiewskiej Dywizji Piechoty
im. Czerwonego Proletariatu. Ale są też i takie sytuacje'
kiedy lepiej posłać grupki roześmianych dziewczyn. Ta-
kich' kt re w tazie czego potrafią skręcić kark gołymi
rękami.
TeŻ potęga. choć niewidoczna.
Z punktu widzenia Rewolucji Światowej ludzie zasad'-
niczo dzieląSię na dwie kategorie: na tych' kt ryrntrze-
ba natychmiast poderżnąćgardło i na tych, kt rym na
razie nie trzeba.
Gdy wybuchnie Rewolucja Światowa, trzeba będzie
dokładnie wiedzieć' kto jest kim. Who is u;ho' jak ma-
wiają. Żebybylre łapserdak nie wkręcił się do zwycięskie-
go proletariatu. Wybije godzina, tderzą dzwony i wtedy
musimy po prostu wiedzieć' czy byłeśz nami, dro$i
towarzyszu, czy moŻe przeciwko nam' Nie stosowałeś
unik w? Nie miałeśchwil zwątpienia? Oportunizmu?
Kto nie z larni, ten przeciw nam! Rewolucja Światowa
będzie straszniejsza od dnia Sądu Ostatecznego. Na
każdego przyjaciela czeka $otowa teczka. Landrynki na
prawo, kukułki na lewo. l,adies and gentleman' mes-
dames, mademoiselles et monsteurs, sefrorąs y seflo-
res, panie i panotuie, totuarzgsze, drodzg przyjaciele -
do szere$u, według wzrostu i zarostu! Wybije godzina
i wtedy towarzysze z NKWD będą mieć pełne ręce robo-
ty. Rozlegnie się wielka kanonada' Towarzysze z NKWD
będą eliminować wrog w. Ale kto zajmie się przyjaci ł-
mi, kt rzy -oś9stać się wrogami? Jest taka siła. Insty-
tut Rewolucji Swiatowej czuwa. Zaulsze' P łki bez kor1-
ca' na p łkach teczki - oto oręz obrony Rewolucji! Ma-
teriały na poszczeg lne kraje. Na każdy kontyrrent. Na
kapitalist w. Na posiadaczy. Socjaldemokrat w. Libera-
WIKTOR SUWOROW
ł w i socjaltst w. Lewackich radykał w i umiarkowaną
prawicę. Generał w i oficer w. Na dziennikarzy. Wy-
smarowałeśwredny artykulik o Zwlapku Radzieckim,
o NKWD, o towarzyszu Stalinie - i masz juŻ teczuszkę
z własnym nazwiskiem. Na razie chudą' Jedna kartka -
twoja bazgranlna' Popełniasz następne oszczerstwo _
za:wartośćteczuszki pęcznieje. Potem moŻesz spłodzić
nawet i sto wlernopoddafrczych artykuł w. To bez zna-
czerlia. Takle się nie liczą. Dusery nlc nie dadzą. Nie
trzeba było pisać Ź|e, ot co! Siedzisz w tym swoim Pary-
Żu, czert:rlsz pi rem papier. I nte domyślaszsię...
Ech, nie domyślaszsię nawet...

Rozdział 7
I
D'ru pracujesz w grupie kwiat w. Zapomnljo bożym
świecie.Pamiętaj: najważniejsze sąkwiaty. Nie będziesz
sama. Ale żeby da z siebie tyle ile trzeba, musisz my-
śleć,Że własną głową odpowiadasz za wszystkie kwiaty
w całej Moskwie.

ll

rr
n.
M j czytelniku' gdybyś kiedykolwiek mlał do wyboru:
kontrolować mosklewski tłum albo zatrzymać tabrrn
' oszalaĘch nrmak w, posłuchaj mojej rady i wyblerz ru-
maki' Prościej, a na pewno mniej nerw w.
Nastia nie ma wyboru' Bojowe zadanie; kontrola tłu-
mu' Praca z kwiaciarkami. Nastia toruje sobie drogę
w ścisku,jak lodołamacz wśrd arktycznej kry. Rzut
oka w lewo, rzut oka w prawo. Wprawny wzrok naĘch-
] miast wyławia z tfumu niewidoczne łaricuszki czekis-
t w. Z zachodu na wsch d' Z p łnocy na południe.
Postronny obserwator w og le się nie zorlentuje. Nie
' odr Żrn w tłumie. Ęmczasem łaricuszki łącząslęw ko-

$" u-Kontrola 97
WIKTOR STIWOROW
m rki. Za momer^t popłynie bezgłośnyrozkaz: Blokuj!
I nie drgnie tłum' skrępowany Siecią'niewidocznych
ogniw.
Ęlko swoi poruszająsię swobodnie , bez trudu prze-
nikając przez linie czekist w. Chołowanow i jego lu-
dzie snują się w tłumie, pozornie bez celu' Przykleili
się do jakiegoś gościa:c ż to, kochasiu, kieszeri ci tak
odstaje? I do następnego. Delikatnie, niepostrzeżenie.
Podeszli z trzech stron, ścisnęliw szttczrlym tło-
ku, obmacali od krawata do obcas w' Nawet się nie
zorientował. Przygnietli na moment, oklepali tuł w -
i bywaj zdr w, wujaszku' podziwiaj piękno krajo-
brazlu.
Nastia r wn1eŻ wa|czy w tłoku, jak marynarz 7-e|e-
zniak przedzierający Się z okrĘenia. Dziewiąty pluton
rozwiniętą tyralierą przeczesuje zwarty tłum. obok inny
pluton i jeszcze jeden. Ignorant zobaczy jedynie mło-
dziutkie komsomołki w perkalowych sukienkach. Gdy
pojawia się najmniejsze podejrzertLe, że ktośma brori,
Żadna z kwiaciarek nie reaguje' Wystarczy mrugnąć do
Chołowanowa. To jego Sprawa. Dziewczyny mająszukać
kwiat w.
Nastia krązy w tłumie. Jak orzeł, kt ry szybując
wypatruje w skałach węŻa. Na oko wszystko gra, Sy-
tuacja pod kontrolą. Ale i tak całego tłumu nie Spraw-
dzisz.
Setki ludzi wykonują jedną i tę samą czynność.Wy-
patrują kwiat w. Przeczesują tłum. Spojrzenie w le-
wo. Spojrzenie w prawo. A, tu cię mamy! PotęŻna dzie-
wucha w towarzystwie kolezanek. Zasłoniłyją, a suka
ściskaw garści bukiet. opuszczony do ziemi, żeby nie
było widać. Chce towarzysza Stalina obrz:ucić kwiata-
mi. Nie licz la to, żmijołNastia wiosłuje ramionami.
Udało się:
- Dawaj' ścierwo,bukiet. Bo zasttze|ę.
Co moŻla ukryć w bukiecie kwiat w? Słusznie.
W bukiecie kwiat w moŻna ukryć granat. Ktośrzuci
kwiaty towarzyszowi Stalinowi, a bukiet eksploduje ra-
zern z towarzyszem Stalinem. Co jeszcze rnoŻe byĆ
w bukiecie? Tak jest, kwiaty mogły zosŁać spryskane
98
xonrnouł
trującą substancją bojową' I{ltośz tłumu ciśniebukiet,
towarzysz Stalin powącha - i po nim.
Niby powszechnie wiadomo' że kwiaty są zabronione,
a|e wciĘ zdarzająsię szczeg lnie uparci , kt rzy pr bu-
ją mimo wszystko, za wszelką cenę. W zasadzie na|eży
to do obowiaą,k w NKWD, ale kto może ręczyć za solid-
nośćNKWD? Samo NKWD wymaga asekuracji. I dopin-
gu. No i proszę, najlepszy dow d lekceważenia obo-
wią4k w: Nastia niesie przed sobą solidne naręcze bu-
kiet w. Gdzie towarzysz JeŻow ma oczy? Czym się
zajmuje NKWD?
Dopchała się do budki ,,Piwo, napoje orzeźw7ające".
Gustownie toto wykonane. Aż miło popatrzeć' Ty|e, Że
piwa brak. Żeby nie było wątpliwości' od wewnątrz
okienko zastawiono tekturowymi panelami: pIWA
BRAK. Napoj w orzeźwiającychteŻ brak. Ale Nastia nie
potrzebuje piwa. Nikt nie potrzebuje. Po co się mają
ludziska upijać? Budka stoi tu w innym celu.
Nastia zastukała um wionym sposobem, drzwi się
uchyliły. W środku, za zasłoną, siedzi chemik w masce
tazowej' obejrzał uważnie, czy przwadkiem nie ma na
bukiecie oleistych kropli. Nie widać. Pobrał pr bki do
analizy. Zgni tł szklane rurki tester w, zbadał skład
powietrza. W porządku, nie ma śladusubstancji trują-
cych. Może w takim razie w bukiecie ukryto granat?
RozłoŻyłkwiatek po kwiatku: nic. CZySty. Sprawdził,
czy rie ma jakiegoś ciężarka. Z brakw granatu można
przecieŻ cisnąć w towarzysza Stalina bukietem z od-
ważnikiem...
Bukiety po skontrolowaniu wędrują na ciężar wkę.
TuŻ za budką stoi wywrotka pełna kwiat w' Mozna je
potem wywieźćna teren wydzielonego sektora. Tam,
tdzie pogrzebani są tysiącami wrogowie ludu. I wywalić.
Cześćwaszej pamięci, towarzysze wTogow'ie! A towarzy-
szowi Stalinowi trzeba wręczać zupełnie inne kwiaty.
Wyhodowane specjalnie na taką okazjęw pilnie strzeżo-
nych kremlowskich cieplarniach. I wręczać kwiat w to-
warzyszowi Stalinowi nie powinien byle kto, komu aku-
ratprzyldzie na to ochota, lecz osoby specjalnie wysele-
kcjonowane.
WKTOR SUWOROW
'rdę",
a ,"-,
całą stronę - Stalin 7 orla z bukletem. .W imieniu całej
radzieckiej młodzteży... z|aa|la spadochroniarka Anasta-
zja Strzelecka... kochanemu Stalinowi..."
DTV
Io Moskwie krĘą plotki: dziewucha zlaaczy stę żyje'
buŹka na całą stronę wydrukowana. Sympatyczna.
Nawet niebrzydka. Z kwiataml' MłodzieŻ radziecka,
Zrvaczy się, zebrała kwiaty i jej, znaczy Się.'. A ona -
w ich imieniu i na polecenie' od całej' znaczy się,
radzi e c kiej m.łodzieŻy . Same mu tow ar zy szowi S talino -
wi ogromniasty bukiet. A gadali, że się zabiła... To
wszystko ten Trocki. Ze teŻ natura spłodziłatakiego
łotra'
Spływają na biurko towarzysza Stalina raporty opera-
cfine o moskiewskich plotkach w minionym tygodniu.
Z podpisem towarzysza Malenkowa. Z podpisem towa-
rzysza JeŻowa. Z podpisem towarzysza Chołowarrowa.
J eszcze j akiśnieczytelny gry zmoł. Niezależne źr 6dła po -
dają, że odnotowano nie znane do tej pory, obraźliwe
powledzenie: ŁŻesz jak Trocki'
- ""taaa"t aral:
lepszych fachowc w: doliniarz, klawisznik, fałszetz'
kasiarz.
- Myślałam,że władza radziecka bez gadania śleta-
kich gościpod mur.
- Słusznie. Władza robotniczo-chłopska fałszerzy
stawia na r wni z trockistami. Trockista to teŻ fał-
szerz, tyle Że polttyczny. A władza radziecka bez lito-
ścitępi fałszerzy' oszczędzając najlepszych. Najlepsi
mogą się przydać KONTROLI i Rewolucji Swtatowej.
Bo bez fałszerzy i kasiarzy Rewolucja Światowa jest
bez szarts. Sp jrz przez lipo. To Sewastian lwanowicz.
Kasiarz.
100
KONTROIII
lj Nastia zajrzała do celi: siedzi czterech na posadzce,
nogi po turecku, rżnąw karty.
- C ż to, pozwala się w więzieniu grać w karty?
- To więzienie z tatyfątrlgową. W koricu to nasi nau-
czyciele. To oni będą cię uczyć kieszonkowej roboĘ i ob-
rabiania mieszkari. W KONTROLI takie ufniejętności są
na wagę złota' Trzymamy tutaj samą śmietankę.Nigdy
stąd już nie wyjdą. łch, kt rzy nie chcą uczyć, tozwa-
lamy. Stopniowo' po trochu przekazująnam swojąw1e-
dzę i umiejętności. A co do kart... Nie da się im odebrać.
Pr bowałem.
Chołowanow wszystko moŻe. Pilotuje dowolny samo-
lot. Skacze z kaŻdym spadochronem' Strzela z każdej
bronl. A tu raptem...
- Wystarczy wejśćdo celi i zabrać.
- Wchodzimy, to kart nie ma. Rewidujemy celę' Roz-
bieramy ich do naga, przetrząsamy kaŻdy łach. Nie ma
kart' A cela pusta, nle ma gdzie schować. Wychodzimy.
Ledwle zasuwa zgrzytnie w drzwiach, a ci już s1edzą
i rżną dalej.
Jeszcze raz Nastia zajrzała przez judasza' Pusta cela
klasztorna. Kamienna posadzka. Potężne mury. W ok-
nie krata, pręty grubsze od ramion Chołowanowa' I tych
czterech na ziemi. Wiedzą' Że są obserwowani, długo
i wnikliwie. Odwzajemnili zainteresowanie, odwr cili
maślane spojrzenia w stronę wejścla. Sympatyczne gę_
by. Cwaniackie.
VI
Pry"rło mi do głowy' Gryfie, jak można usprawnić
KoNTRoLĘ.
- Wal śmiało.
- Mamy klasztor pełen dziewczyn. Wszystkie jak ma-
lowane' Przejdą szkolenie w klasztorze, potem trzy,
cztery lata popracują. Wtedy rnoŻnaje wysłać na pro-
wlncję i powsadzać na rozrnaite stanowiska u wysoko
postawionych towarzyszy. Wszędzhe potzebne są se-
kretarkt, telefonistki, maszynistki, bibliotekarki, pielę-
Enlarki w rządowych sanatoriach i lecznicach.'. Nasze
tol
WII(TOR STIWOROW
dz\ewczyny znają klasztorne reguły, pary Z ust nie
pr;rszczą. W ten spos b każdy ważny naczelnik będzie
miał w swoim otoczeniu po kilka naszych. Można się
postarać, Żeby były z r Żnyc}: rocznik w, nie znały się
wzajemnie i dostarczały informacje o każdym z nich
i o sobie nawzajem. No jak?
- Mądra z ciebie dziewczyna, Nastiu. Ale czy są-
dzisz, Że towarzysz Stalin nte wpadł na ten pomysł bez
twojej pomocy? Ten system działa prawie od począt-
ku, od 1919 roku.
VII
-l jest w Na
Dewastian-kasiarz cały tatuaŻach. twarzy,
na szyi, na uszach _ wszędzie jakieśzabawne rysunki
i napisy. 7a. uszami. Na dłoniach. Na opuszkach pal-
c w. Pod paznokciami.
- Dziert dobry, Sewastianie lwanowiczu.
_ MoŻe i dobry.
- Chołowarrow powiada, Żebędziecieucryć mnie fachu.
- A czego truuczyć? Bierzesz kasę...
ogromna piwnica. Swego czasu bolszewicy pośclągali
tu z całej Rosji masę najr żniejszych seJf w. Wszelkich
typ w. Klucze trzyma Chołowanow. Wszystkie sejfy po-
zamykane. Sewastiarr-kasiarz ma do dyspozycji Ęlko
druciki. I zadanie: otwierać sejfy'
- Weźmy na przykład ten, firma A. Webbley & Co.'
West Bromwich. Angielski. Od czego zaczynamy? Bie-
rzerny drucik.
Sewastian zrrrruŻył powieki, obejrzał drut pod światło'
lvygiął - i do dziurki' I jeszcze jeden. Pokręcił drucika-
mL Zannek szczękns. Sewastian przekręcił rączkę. Sejf
był otwarty.
- Ten jest niemiecki. Kruppa.. Co z ttirn robimy?
otwieramy. Po co ma stać zamknięty. A to nasz, rodzi-
my' Zakłady Putiłowa. Niezły. Naprawdę niezły. A my
go: trzask, prask i Po wszYstkim.
Na niekt re sejfy Sewastian potrzebuje pięć minut, na
inne dziesięć' Niepozorny zielony pochłon{ mu aż dwa-
dzieściaminut. A potem Znowu Z g rki' Są takie, na
ro2
KONTROII\
kt re wystarcza minuta. Idzie Sewastian wzdłuż piwni-
cy i słychać tylko szczęk zamk w. Zna je na wy|ot, kaŻ-
dy już ze sto razy otwlerał. Pewnie go już nużą jak
starego nauczyciela, kt ry od dawna zna rozwiapania
wszystkich zada .
- Teraz spr buj sama.
Resztę nocy Nastia otw-ierała sejf. Pokaleczyła pa|ce,
wyginając druciki na wszystkie strony. A Sewastian Sie-
dzi obok, śmiejesię pod wąsem.
. Ale jak ,:::
snąć? Drwi z niej Sewastian. Nie chce uczyć. Nie chce
pokazać: tak i tak. I do Chołowanowa: kogo mi tuprzy-
syłacie? Beztalencie. Pokazujesz jej' co i jak' a ta ni
w ząb.
A przecież wiadomo, Że nie ma złych :uczni w' Są tylko
źlinalczyciele. Jeżeli uczeil' nie pojmuje, znaczy, Że
nauczyciel nie potrafi przekazać swojej wiedzy, brak mu
talentu pedagogicznego.
Trudno o cośgorszego l bardziej upokarzającego, niż
tkwtć osiem godzLn przy putlłowskim sejfie, bez skutku
dłubląc drutem i gsloźdzlami w dziurce od klucza.
Z tozgoryczerria zbiera jej się na p acz, To takie powie-
dzenle: zbiera się na płacz. Rzeczywiście' przykro jej, ale
nic nie zmusl jej do płaczu' Więc tylko zgrzyta zębami.
Oslem godzin btegu, to nic tmdnego. Ale osiem godzin
stać przed sejfem, rozdrapując go w bezsilnej wściekło-
ści,to istne tortury.
A Chołowanow tylko się śmieje' Kledyśzdradzlł Nasti
sw j słaby punkt: nie potrafi zna|eźć kart w cell Sewa-
stiana. Niech i ona poczuje własną rriemoc.
DIx
l\osja spowita w mroku. Z wdrna nadciąga śwlt.
Na bocznicy stoi NACZSPECREMBUD-I2. Wok ł pu-
stka. Śpi speckoduktor Ciech Ciechowicz. Zakoi:rczył
dzleri pracy. Nie śpiąNastta i Chołowanow. Za godzinę
103
 t'
I
WIKTOR SUWOROW
podciągnie drezyna z platformą' Na platformie typowy
ładunek _ skrzynie wypełnlone szpulami cienkiego sta-
lowe$o drutu. Masa drutu. Skrzynie są strasznie cięż-
kic. Każdy skład taboru NACZSPEOREMBUD w)posa-
żony jest w specjalne podnośniki: jeden odbiera skrzy-
nie' drugi ładuje z powrotem' Raz w tygodniu' w nocy
z piątku na sobotę, do mijanki na 913 kilometrze prze-
tacza się wagon stalowego drutu.
Szpulki spływające z region w niewielkimi strumycz-
kami zlewają się w obwodowych kolektorach. Potoki,
niewidoczne dla niewtajemniczonych, tworzą potęŻny
strumieri informacji, ocean wiedzy.
Mijanka na 913 kilometrze to punkt zbiorczy infor-
macji z obszaru Srodkowego Powołżai Uralu. W tym
samym momencie takie same skrz1mie ze szpulami są
przeładowywane na innych rozjazdach i przystan-
kach.
odbi r towaru' przeładowywanie _ to nie Nastl b l gło-
!ry. od tego są fachowcy. Dyżurny speckurier ma tylko
być w pobliżu. W razie nleprzewLdziarrych komplikacJi
n1ezvł|oczrtie zawiadomić ustalonym kodem radiowym' że
ładunek jest w niebezpieczeristwie' Kogo zawiadomić? Ko-
go trzeba. Każdemu, kto pr bowałby przejąć towar, naleŻy
okazać swoje pekromocnictwo, po czym poprosić, by zech-
ciał zatelefonować pod wskazany numer. Głos na dnrgim
koricu linii wyjaśni: co i jak. Kr tko i dobitnie. Jako śro-
dek ostateczny pod wagonami od elektrowozv do plaffor-
my ze skrzyniami przeciągnięto potężny kabel elektryczny'
Wystarczy wcisnąć gtlzik - i wszystkie szpule zostaną
w jednej chwili rozmagnesowane, zamienią się w zwykły'
stalowy drut. Poza tym Ciech Ciechowicz ma jeszcze
w swoim przedzlale, w osobnej szafce, pięć automat w
Thompsona. Takich, z jakimi gangsterzy Chicago lubią
występowa publicztrie.
Dziśładunek jest bezpieczny. Jeszcze nie dotarł do
celu. NACZSPECREMBUD znieruchomtał we mgle. Za
szybą słychać miarowy krok wartownika.
Chołowanow i Nastia c7ekająw środku.
- Wszystko jasne?
- Jasne.
104
KoNTRoLrr
- Następnymrazetn pojedziesz sama. Dasz sobie radę
z tąrobot{?
- Pewnie, Że tak'
. _ Teraz w dw ch słowach ci powiem, $dzie nas dzisiaj
rzuciło. Powinnaświedzieć takLe rzeczy. obok płynie
Wołga. Przed nami most. Po lewej, Kujbyszew. Tu, po
prawej, na p łnoc od rozjazdu są G ry Zy$ulowskie.
Między G rami Żygulowskimi i Kujbyszewem, w po-
przek Wołgt'wznosi się najpotęŻniejsząna świecie Zapo-
rę Wożariskiej Elektrowni Wodnej' W lutym 1933 roku
rta rozkaz towarzysza Stalina w G rach Zygulowskich
rozpoczęto budowę podziemnego miasta. Dziśw skład
Zw\a7,ku Radzieckiego wchodzl jedenaścierepublik, ale
mlnie jakteśpięć lat i będzie ich trzydzieści'a może
czterdzieścl. ZkaŻdyrn rokiem coraz więcej. Moskwa po-
zostanie oficjalnie stolicą ZSRR. Jednak jeślisię chce
spokojnie dowodzić millonową armią, rządzić ogrom-
nym, postępourym krajem z kllkuset milionami 7udzi,
lepiej mieć do dyspozycji specjalnie zbudowane, niedo-
stępne i tajne centrum...
Sr.u.r",. , towarzyszu Chołowanow. M wcie,
"o -""rr
- Jest nowy pomysł, towarzyszu Staltn.
- Nowy?
- Tak jest, towarzyszu Stalin' Nowy pomysł.
- Co to?
- Jeden z większych hoteli w śrdmleściu, najlepiej
w pobliżu Kremla, naleŻy w całościdać do dyspozycji
wyższej kadrze kierowniczej ZSRR. A c:udzoziemcoln za-
bronić wstępu...
- To już zrobiono, towarz3lszu Chołowanow. Hotel ,,Mo-
skwa'' obsługuje wyłącznie wyŻszą kadrę kierowniczą.
_ Zabrorić czekistom podsłuchiwania rozm w telefo-
nlcznych.
- Zabroniono.
- Hotel podporządkować kremlowskiej komendantu-
rze. | Żeby ani jeden czekista nie ważył się...
- Podporządkowano i żaden czekista nie waży się'
105
WIKTOR SUWOROW
- Trzeba zainstalować we wszystkich pokojach pod-
słuch. Raporty z obserwacji składać nie w NKWD, ale
u was osobiście, towarzyszu Stalin.
_ Składają u mnie.
_ Wzmocnić iluminację hotelu tak, Żeby moskwianie
i przyjezdni mogli cieszyć wzrok i w dzieri i w nocy'
- JLst wystarczająco oświetlony' Tłumy gapi w wciĘ
części,a nie całe.
- o! To jest myśl!Wiecie, towarzyszu Chołowanow'
miewacie czasem dobre pomysły.
Chołowanow spuściłwzrok. Lubił, kigdy Stalin go
tego Chołowanow, patrząc pod stopy, mrukna}:
- To nie m J pomysł.
- Czyj?
- Mamy w KoNTRoLI taką spadochroniarkę' Zna-
cie Ją.
- Strzelecka.
- Właśnie.
- Jest tetaz?
_ Zabrałemją na wszelki wypadek.
- Wezwijcie.
XI
Nu"ti. siedzi w poczekalni. Osobisty sekretarz towa-
rzysza Stalina, towarzysz Poskriebyszew, układa pa-
pióry w r wniutkie stosy' Jedna kartka ześlŻgnęłasię
z blurka wProst Pod nogi Nasti.
106
KONTBOI,A
Zasłoniłaoczy ręką: nie interesują mnie tajemnice
paristwowe .
_ To nie tajemntce _ śmieje się Poskriebyszew. - To-
warzysz Stalin lubi czasem tanaradzie porysować sobie
diabełki. Do mnie na|eĘ zbieranie Ęch papier w. Żeby
spalić.
- Jak to spalić? - Nastia aż zarllem wia. _ PrzecieŻ
do muzeum!
- To nie dzieła sztuki. Zwyczajnie, czlowiek się zamy-
ślii kreślicośmachinalrrie na kartce.
- No to co? Wszystko jedno, do muzeum! - Nastia
rzwclła okiem na kartkę, zwracając ją Poskriebyszewo-
wi. I rzecz5rrłr1ście, nie nadaje się do muzeum. Cała kar-
tka upstrzona wilkami i dlabełkami. A rysunki bynaj-
mniej nie natchnione, ani to Rafael, .ani Rembrandt.
Nastia przyznała w duchu: Staltn źle rysuje. Gorzej na-
wet niŻ Picasso.
W tym momencie uchyliły się drzwi do gabinetu Sta-
llna:
- Proszę wejść.
xII
W"""ł..
_
Towarzyszko Strzelecka, zainteresowały nas propo_
zycje dotyczące hotelu. Prawie wszystko, co proponuje-
cle, zostało już zrobione.
- Towarzyszu Stalin, logtka prowadzi tym sam5rm tro-
pem.
- Ale idąc tym tropem zaszłyściedalej niż ja. opowie-
dzcie o zasłonach' wentylacji i oświetleniu.
_ Towarzyszu Stalin' podsłuch to dobra rzecz, a|e
dużo lepiej byłoby wldzieć Wraz tvłarzy' gesty. Aarza
slę, że jakiścwaniak domyślasię, że rnożebyć na pod-
łhrchu i $estem nakazuje milczenie. Dobrze jest m c
wldzieć te sygnały. W og le obserwacja człowieka, kt ry
rtle wie, że jest obserwowany, daje znacznie więcej niz
ltaJlepszy podsłuch. Nołvy system wentylacji w hotelu
uMoskwa'' będzie miał potęzne kanały doprowadzają_
tlc świeżepowietrze' Zeby |epiej się oddychało. System
r07
wrKToR sttwoRow
wentylacyjny Zmniejszy powierzchnię użytkową ale
umożliwi naszyrn ludziom swobodne przemieszczanie
się i obserwację pokoi przez kralki wentylacyjne. Aby
kontrolę wizualną rnoŻna było prowadzić teŻ w nocy'
trzeba pozdejmować te cięŻk1e kotary i zawiesić p6Ęrze-
zroczyste firanki. Hotel ,,Moskwa" ma wielkie okna. Wy-
starczy doświetlić budynek z zewnątrz ikaŻdy pok j bę-
dzie wystarczająco oświetlony, 24 godziny na dobę.
- Skoro logika doprowadziła nas tym samym tropem
do wsp lnych konkluzji, to i obiekt naszych zaintereso-
wari może na to wpaść.
- Jeden się domyśli i zachowa 'ostrożność,inny nie.
W hotelu ,,Moskwa'' są setki pokoi, ptzez 365 dni w ro-
ku z pewnościąmożna się tego i owego dowiedzieć. Na-
wet jeślijakiśważny osobnik myśli'że rnoŻe być podsłu-
chiwany, to mało prawdopodobne' by wpadł na to, Że
w dodatku jest obserwowany.
- Doskonale. Towarzyszu Chołowanow' trzeba w Ame-
ryce pilrrie zam wić najlepszych spec w od wenĘlacji.
_ JuŻ się tym zaj$em.
_ Trzeba zbudować takie kanały' Żeby nasi ludzie
mogli się w nich bezszelestnie przemieszczać.
- To tylko kwestia odpowiednich rozwiapari technicz-
nych.
- I Żeby dźwięki z jednego pokoju nie dochodzily do
sąsiednich.
- Będę to miał na uwadze, Łowarzyszu Stalin.
_ Trzeba teŻ zadbać, by ci Amerykanie nie wypaplali
p Źniejwsżystkiego.
_ Zajrnę się tym osobiście,towarzyszu Stalin.
- Ale jak skłonimy przedstawicieli najwyŻszego kie-
rownictwa, Żeby odwiedzając stolicę stawali akurat
w hotelu ,,Moskwa''? JeŻeli wprowadzimy takie za|ece-
nie, będą się mieć na baczności'A bez zalecenia mogą
się zatrzyrnywać u przyjaci ł, albo w innych hotelach.
ZresztąkaŻdy ma własny wagon, albo i pociąg Z wa-
gonem sypialnym, łazienką' biblioteką, bufetem i co
tam jeszcze mu potrzebne do życia. Przebudujemy
hotel, a oni nie będą w nim mieszkać. Nie pomyśleliś-
cie o tym.
108
KONTROI"A
Nastia spojrzała w tygrysie oczy wodza narod w i ci-
chym $łosem zaptzeczyła:
_ Myślałam.
,* *-o*rrf*
Chołowanowa, Nasti ni stąd, ni z owąd przyszed| do
łowy Sewastian. Jego karty.
Jak wygląda kipisz celi? otwierają drzwi. Rewidują
wszystkich czterech. KaŻą zdjąć ubrania. obmacują ła-
chy. Sprawdzajągolas w od st p do gl w. Każą im sta-
nąć na środkuceli. Przeszukują całe pomieszczerie po-
cząwszy od drzwi, zgodnie ze wskaz wkami Zegara. Po-
tem znowu oglądają ubrania, znowu kaŻąirn przysiadać
i rewidują celę w odwrotnym kierunku. A cze$o nie
sprawdzają? Tak jest!
Nastia w porę się pohamowala, by nie krzyknąć z ra-
dości.Uświadomiłasobie, Że siedzi w gabinecie Stalina
i że omawiają całkiem inny problem.
Musimy , O\1
o reklamę hotelu.
_ My' komuniści, nie zajmujemy się reklamą.
- To nie będzie taka zwykła reklama, ale reklama nie
wprost. Najlepsza strategia to działanie pośrednie.
Chcemy zniszczyć Niemcy, powinniśmyzaatakować Ru-
munię' Podobnie jest w świeciereklamy. Głosić, Żehote|
,,Moskwa'' jest najlepszy na świecie,to jak atak frontal-
ny. Mało skuteczne. Wybierzmy inną drogę. Zr bmy
tak' by wszystkie waŻnę chwile w życiu rraszyclr przy-
w dc w kojarzyły im się z wizenln'kiem hotelu ,,Mosk-
wa", Żeby stale mieii go przed oczarni...
- Ciekawe... M wcie dalej, towarzyszko Strzelecka.
_ Trzeba rzlcić na rynek nowy, dobry gatunek w dki
l umieścićwizerunek hotelu ,,Moskwa'' na etykietce.
Najbardziej Znaczące wydarzenia w życiu człowieka za-
wSZe Są obficie zakrapiane. P źhlei wspomina się te
r09
 l*
WIKTOR SIIWOROW
chwile. Rodzi się odpowtednie skojarzenie. Wszystki'
w życiu każdego naszego przy-
]

a niego spos b, w $łębokiej pod- ;

się z wizerunkiem hotelu ,Mosk-

wa''' I ctąginie go do tego hotelu jak do najlepszych wy-
czyn w młodości.
- To będ"ie dziwna eĘkietka. SymbolamlMoskwy są
wieŻe kremlowskie, sob r Wasyla Bło$osławionego,
symbolem m głby być Teatr Wielki' ale żeby umieścl
na etykletce po prostujakiśhotel... To się wyda dziwne '

i podejrzane.
- Ęlko w pierwszej chwili. Po ty$odniu wszyscy się
^przyałłyczajądo nowej etykietkt.
-- A jak nazwiemy tę nową w dkę? Moskowskaja
jest.
już Rozdziaił 8
- MoŻe Stolicznaja?

D
I łnocna ścianapomleszczenia
I
pozbawiona jest okien.
W południowej tytto drmł7 z hartowanej stali. Nato-
"ą
miast ścianywschodnia i zachodnia mają po trzy okna.
okna wielkości trzech postawnych męŻczyzn: wymyślne
Żelazne ramy, wielobarvme szkło.
Towarzysz Stalln polecił odwołać Nastię z kontroli
akustycznej. Byle głupi potrafi słuchać, o czyrrr Ea-
dają lnni. Towarzysz Stalin rozkazał sklerować Nastię
do pracy analitycznej. I zapewnić jej odpowlednie wa-
runkl.
Gdy towarzysz Stalin wydaje polecenie, wtedy jedyne,
co pozostaje Chołowanowowl, to stanąć w postawie za-
sadniczej i strzellć obcasami:
_ Rozkaz, Zapewnić warunki!
Jakie? Przede wszystkim przestronny, Jasny pok j.
- Ta salka się nada?
- Idealna.
- Nie za d:uŻa?
- Ani trochę.
Co jeszcze? Ściany i przepierzenia trzeba wyłożyćkor-
klem. Skąd wziąć korek? To problem Chołowanowa.
, Stalin położyłnaclsk na słowo ,,zapevłnlć" '
111
wrKToR suwoRow
Korkowe płytki o rozmiarach 61x61x5 centymetr w
sprzedaje brytyjska firma ERCOL, Mieścisię w Readln$,
po drodze z Londynu do Bristolu.Trzeba posłać samolot
do Londynu.
Chołowanow zacisnął zęby, a|e korek sprowadził' Wyta-
petowali nim ściany. Korek prrypadł Nasti do gustu.
Co mogło być wcześnĘw tym potnieszczeniu? Może
pracownia rna]arza ikon? Czy nle dlatego sątu tak ogrom-
ne okna?
o takim pomieszczeniu do pracy moŻna tylko marzyć.
Star e Żelazne drzwl zastąriono .nowoczesnymi, stalowy-
mi. Przyczepiono tabliczkę: WSTĘP WZBRONIONY!
A pod spodem:
WSTĘP:
1. Tow. cHoŁoWANoW
2. Tow. prof. PIERZIEJEW
3. Tow. STRZELECKA
Profesor Pierziejew jest psychologiem. Pracuje w mo-
nasterskich piwnicach' łlko on i Chołowanow mają
prawo wejśćdo wielkiej jasnej sali, w kt rej urzęduje
Nastia. Są tu gośćmi.A Nastia stałym pracownikiem'
PierWsZą rzeczą'jaką Nastia poleciła dostarczyć, nim
salę utajniono, był żeliwny piecyk. Mnisi ży|i tu bez
ogrzewania. ona też rnoŻe, |ecz o ile przyjemniej mieć
pod bokiem łagodne płomykl, lekki zapach dymu' trza-
skanie sosnowych Żywicznych polan.
Poleciła sprowadzić długie' szerokie stoły. Przyrriesio-
no je z refektarza. RzeŹbiole nogi, potężne, dębowe po-
czerniałe ze starościblaĘ. Mają chyba z dwieście lat.
WSrmarzone warunki pracy. Nastia nie narzeka.
W kącie, przy piecyku, postawiła rzeźbiony' dębowy
fotel. Dwumetrowe oparcie całe w diabełkach i lwich
paszczach.Istny tron. Rozpalfia w piecyku, przekręciła
klucz w zamku, usadorv'iła się wygodnie na tronie 1za-
myśliłasię. od czego zaczą?
,Tr II
Lo*ur"y"rki koleżanki, dziśwystąpi przed wami nasz
drogi profesor' towarzysz Pierziejew. Każdego dnia pra-
Ltz
KONTROLIl'
cujemy u boku tego wyjątkowego człowieka i dlatego
czasem zapominamy, że naleŻy on do grona najwię-
kszych autorytet w w dziedzinie psychologii, a psycho-
logii ludożerstwa w szczeg lności.
oklaski. Pierziejew wstał z miejsca, przesłoniłsłorice
w oknie:
- Towarzyszki koleżanki, ludoŹerstwo to najciekaw-
sza gałĘ wiedzy...
- A markslzm-lenir:izm?
- Hm. Naturalnie. To samo przez się... Słusznie. Po-
wiedzmy w ten spos b: marksizm-leninizm jest poza
konkurencją. MarksŻm-leninizm jest, naturalnie, naj-
ciekawszą gałęziąwiedzy. A tuŻ za marksizmem-lenini-
zrnern lokuje się ludożerstwo.
S atysfakcj onuj ąca odp owiedź. Niełatwo p ro fesora zbić
z tropu!
- A więc, kt6Ż to taki, ten ludożerca? Ludożerca to
taki sam człowiek jak każdy inny' tyle Żebardzo $łodny.
My teŻjesteśmyludożercami, ale właśniezjedliśmyob-
fite śniadaniei jesteśmy syci. Na razie. Słowem, ludo-
żerstwo dlate$o jest tak ciekawą gałęzląwiędzy, Że zaj-
muje się badaniem psychologii człowleka' kt ry stał się
bydlakiem. Z punktu widzenia nauki szczeg lnie intere-
sująca jest właśnieta granica, kt ra oddziela życie lu-
dzkie od zwierzęcego.
Przemiana ludzi w bestie odbywa się zaskakująco
szybko. Pamiętajmy, że tak zwana cywilizacja' to jedy-
nie trwający sześćĘsięcy lat epizod w życiu człowieka.
Wystarczy lekko poskrobać i spod tej cienkiej naleciało-
ściwyłazi sto milion w lat prawdziwego bestialstwa.
Zwierzę drzemie w każdym z I|as, choć nie wszyscy ma-
my tego świadomość.Inna sprawa, Że zwierzęcośćczło-
wieka nie tylko jest kwestią psychiczną. Czasem czysto
praktyczną, gdy na przykład mamy do wyboru: zdech-
nąć' lub poŻreć bliŹniego. A ściślej:pożreć bliźniego,
nim bliŹni zeŻre nas.
Człowiek, stając sięraz ludożercą, pozostaje nim zwy-
kle do korica Życia, choć stara się to ukryć przed otocze-
nlem. To jak morderstwoz zabijasz raz, drugi, a potem
samo wciąga. Z jednąr6Żn1cą: ludożerstwo wclagla zna-
ll3
 KONTROI"A
WIKTOR SUWOROW
cznie silniej lriŻ zwczajne Zab jstwo, takie bez zżeranla
rodu, paristwa i towarzysza Stalina osobiścle.Dlatego
trupa. Wciąga od razu 1 na dobre. Jeślipo pierwszym Nikołaj Iwanowicz JeŻow jest najbardziej niebezp|ecz-
razke człowlek nawet będzie miał żyqmościpod dostat-
nym człowiekiem w kraju.
kiem, to i tak pozostaje ludożercą, jawnym lub utajnio-
Nastia cofnęła się o krok, przechyllła głowę na bok.
nym. Może cz5mnie uprawiać ludożerstwo albo Ęlko ocenia efekt pracy. Ściana ma siedem metr w wysoko.
o tym marzyć, ale nie zmienia to faktu, że jest ludożer- ścii proporcjonalną szerokość. Jest mlękka i aromaty-
czna. Korkowa wykładzina pachnie tak wspaniale, że aż
cą. Jak my wszyscy.
Nauka radziecka, jako przodująca w śwlecie, może się kręci się w głowie.
poszczycić zupełnie unikalnymi rezultatami badari Na ścianie_ przrypięta czterema pinezkami fotografia.
ptTycTyn, okoliczności, samych akt w oraz skutk w lu- Młody szef NKWD' na klapach munduru gwiazdy ma-r-
szałkowskie. Pod spodem notka biograficzna:
dożerstwa. Naszym uczonym stworzono nlepowtarzalne
możliwości wsze chstronnego zb adania fenomenu maso-
Urodzony 1.V. 1895. Pochodzenie proletariackie. Do-
we$o ludożerstwa, zurłaszcza w latach 19l8 i I92o, oraz
brze śpiewa. Zlaurca sztuki. Wykształcenia nie posiada.
Leczony na pederastię, nieskutecznie...
w okresie 1932-1933. Nauka radziecka w pehei lvyko-
rzystała tę szansę.
Nastia nie wytrzymała:
- I naprawdę mieliścleokazję o$lądać prawdziwych ,-. ws".ał, pT
ludożerc w?!
Wszyscy wybuchnęli śmiechem. Profesor r wnieŻ:
chwallł: brawo, Nastiu. Należy rnieć zdjęcia obiekt w
przed oczami, często za$lądać im w oczy. Starać się
- Moja droga, w piwnicy pod dzwonnicą trzymam dla zgłębtć ich świat wewnętrzny.
cel w eksperymentalnych siedemdztesięciu sześciulu-
dożerc w.
Tuż obok Nastia przymocowała fotografię Żony, Żeni
Chajutin-Jeżowej. Pod spodem:
oddana partii' Przejawla czujnośćrewolucyjną. Z za-
ItI pałem studĘe marksŻm-leninizm. Lubi kawior z jesio-
tra. Bije gosposię. Ubiera się w Paryżu. Ma najbogatszą
W""y"tr.o polega na właśclwejorganŻacji.
w Moskwie kolekcję kreacji. Ulubione perfumy: Lauri-
W każdej sprawle trzeba wplerw zna|eŹćjakiś system'
jakąśskalę wartości, jakieśpunkty odniesienia, wzE|ę- gan Coty. Ulubione kamienie: szafiry z czarrryrlr odcie-
dem kt rych można porządkować fakty i wskaźniki, by
niem, jasne cejloriskie szmaragdy z wewnętrzną po-
m c je ze sobą por wnywać. światąbrylanty białe i r Żowe. Lato w Jałcie, zima
Nastia długo patrzyła na ścianę, wreszcie przystawiła w austriackich kurortach' Stosunki płciowe - patrz:
akta wydzielone 29l815. Będąc żoną Chajutina, wsp ł-
drabinkę i na samej $ rze przypięła pinezką fotografię
Żyła z Jeżowem.
gł wnego obiektu zainteresowania. Nikołaj Iwanowicz
I notka o Chajutinie:
JeŻow. Zdjęcie 3ox24. Łatwo przyczepia się fotografię do
korkowej ściany.
Wr g. Trockista' Terrorysta. Sabotażysta. Zdemas-
Nikołaj Iwanowicz JeŻow będzie najważniejszym pun-
kowany przez żonę jako wsp łpracownik niemiec-
ktem odniesienia' Środkiem układu wsp łrzędnych. Ni-
kiego, polskiego i japoriskiego wywiadu. Zlikwido-
wany.
kołaj Iwano wicz J eŻow j est naj bliż szym przyjacielem to -
l
Poniżej zdjęcie JeŻowa z Żoną i jej byłym męzem. Fo-
warzysza Stalina. Azatem -iego wro$iem numer jeden.
tografie zastępc w JeŻowa: towarzyszy Frynowskiego,
Powierzono tow arzyszowi Jeżowow7'bezpieczeristwo na_
r15
TT4

wrKToR SttwoRow
Zakowskiego, Bielskiego, Żukowskiego i Czernyszewa.
Jeszcze rnŻej _ portrety naczelnik w $ł wnyc}r zarzą-
d w, centralnych zarząd w, republikariskich komisa-
riat w ludowych, szef w zarząd w obwodowych i łagro-
wych. obok każdego z nic}: _ małżonka'
o żonach trzebawiedz(ećjak najwięcej. Jeżeli kt -
raśkomenderuje męŻem, to Nastia umieszczajej foto-
grafię nieco powyżej jego zdjęcia. Zeby rzucało się
w oczy. JeŻe|i mąż jest najważniejszy w rodzinie' jego
fotografia wisi trochę :uq1żej niŻ Żony. Ale to ruadkI
przypadek
Co do JeŻowa, sprawa nie do ko ca jest jasna. Z zapi-
s w rozm w wynika, że Żona pomiata nim jak Bonaparte
Europą. Ale kiedy Nikołaj Iwanowicz wypije (a wypija czę-
sto)' wtedy to on jest Bonaparte. Dlate$o portrety Jeżowa
i jego żony wiszą na Ęrm samym poziomie.
Nastia przeprowadza tniędzy portretami cienkie nitki.
Każdy musi znaleŹć swoje miejsce w systemie. A nitki
pomagają odkryć prawidłowości.Jeślito swoi ludzie -
wtedy nitka czerwona. Każdy naczelrrik ma własną $ru_
pę, zkt rątrzyrna sztamę. Łącząichrozliczle więzy. Na
przykład wsp lnie prze|ala krew. Naczelnik ciaglrrle za
sobą taką grupę po kolejnych szczęb|ach sfużbowych.
A więc od kazdego naczelnlka do wszystkich pod nim -
czerwone rriteczki. Swoi chłopcy.
Wrogość,animozje _ czarl7a nitka między zdjęciami'
Skrywarra niechęć - szara nitka. Szara pajęczyna zmiej-
sca oplotła wsąlstkie portrety' PozamaŁeflskie stosunki
seksua]ne _ Ż hta nitka (cała szpulka nie wystarczyła).
Kontakty homoseksualne - niebieska.
Wszedł Chołowanow. No, ładnie. Niezły obraz! Spry-
ciula z tej Nasti, nie ma co. Szkoda , Że nLe moŻna zabtać
te$o na Kreml i zademonstrować towarzyszowi Stali-
nowi. ChociaŻ n1c straconego. Towarzysz Stalin często
tu bywa. Pokażemy przy okazji' Co innego $rzebać się
w teczkach osobowych, przekładać papierki z kupki na
kupkę, kichać od kurzu, a co innego pierdyknąć obraz
na całą ścianę.Sto gł wnych figur z kierownictwa
NKWD, razem z Żonami i kochankami. Cała ściana jak
mozaika. Nie na darmo leciał samolot do Londynu. Nie
116
KONTROII\
na darmo sprowadzono korkową wykładztnę ERCoL.
Poza tyrn, jak łatwo wprowadzać zmlany| Towarzysz
Prokofiew był zastępcą ludowego komisarza spraw we-
wnętrznych, ale został przeniesiony na szefa Komisaria-
tuŁączności,a na jego miejsce przyszedłtowarzyszBer-
man. Potem towarzysza Bermana Wzflaczono na komi-
sarza łączności'a na jego miejsce wskoczył towarzysz
Ryżew. Następnie Ryżewa rozstrze|ano, a fotel zastępcy
szefa NKWD zaja) towarzysz Zukowski. Mało kto' tak
jak towarzysz Berman, utrzymuje się przez dziewięć
miesięcy. Jak tak dalej p jdzie, to co trzy, cztery rnile-
siące trzebabędzie zmieniać fotkę: w miejsce towarzy-
sza Żukowskiego przypiąć tow arzysza Fiłaretowa, kt ry
utrzyma się nie dhżej tnŻ Eąl miesiące...
Jak łatwo się wiesza nowe zdjęcia! I nttkami wlĘe je
z pozostałymi. Czerwony kłębek' szaty, czarny, Ż łĘ,
niebleski...
Na drugiej ścianie od podłogi po sufit - mapa Zvłtry-
ku. Chorągiewkami ZaznaczorLo wszystkie zarządy re-
publlkar1skie i obwodowe, zarządy ła$rowe, więzlenia,
łagry, zamknięte Zony, Sanatoria NKWD' domy wypo-
cz;rnkowe, obozy wczasowe dla dzieci lderownictwa
NKWD, obozy pracy przymusowej dla dzieci wysokich
funkcjonariuszy NKWD. TeŻ imponujący obraz.
Pomiędzy oknami Nastia rozmieściłastruktury wszys-
tkich organizacji pokrewnych. System taki sam: plrami-
da fotografii naczelnlk w i ich Żon, to obraz oficjalny.
Wystarczy powia7,ać to wszystko kolorowymi nttkaml
i wyłania się obraz ukryty.
Nastia rozwiesza zdjęcia Łych'kt rzy poprzednio praco-
wali w NKWD. Powstają zaskakujące melanŻe i kombina-
cje. Jest Ludowy Komisariat Przemysłu Drzewnego. W-
rzysz się dokładniej i wychodzi' że to filia NKWD. Ludowy
Komtsariat Łączności;całe lderown7cfuvo z NI{WD. Przed-
sięblorstwo Rozbudowy Ka|e|Że|aznej - filia NKWD' Za-
gospodarowanie P krocy - też NKWD. Zagospodarowarrie
Dalekiego Wschodu - znowu filia. I wszystkie wielkte bu-
dowy komunizmu. 1}1e filii' że zaczyna brakować miejsca
na ścianach.
Trzeba zarr' wić nowe stojaki.
TL7
 KONTROLI\
WTKTOR SI'WOROW
v Czasem zajrzy Chołowanow:
Mo"t-u' znow'u gada o Robespierze' Lud stołeczny - No i co, księżniczko, wydedukowałaś?
wykazuje dziwny pociąg do Wielkiej Rewolucji Francu- - Jeszcze nie.
_ MoŻe byśsię przeszła, pobiegała...
skiej. Analogie narzucają się Same. _ 7-obaczysz, G4rfie, jeszcze się nabiegamy. Popamię-
Tam burzyli kościołyi u nas burzyli. Tam był terror
tasz moje słowa'
i u nas był. Tam Robespierre'a uznano za Istotę Najwy-
Ższąi u nas... hmm, no w tym wypadku trudno dopa- - Poszłabyśdo łaŹni, posiedziała w parze...
trzeć się analogii.'. Robespierre kazał ścinaćprzyw d- - Przy1dz1e czas i na parę...
c w, a u nas nie ścinają,tylko strzelają... Tam same$o
Robespierre'a... teges. I to swoi.
vm
Mtru miesiąc. Schudła. Pobladła.
VI Rozmowy'czekist w sąttiezrozumiałe' M wiąc o oso-
bach trzecich nie uŻywają imion, Ęlko ksyw. Porozu-
N""t u rozwiesiła plansze z dystynkcjami i szarŻami miewają się kodami. Stosują klucze.
czełdst w. Tu są ciekawe niuanse. We wszysttrrich gł w-
ak w woj sku'
ny ch zarządach NI(WD dysĘnkcj e są takie' j
Czekiściprzychodzą i odchodzą całymi grupami.
Zanim Instytut Rewolucji Światowej ustali, kto się
ale wewnątrz NKWD funkcjonuje wydzielony Gł6wny Za-
krył za tym, bądż innym pseudonimem - juŻ nowa
rząd Bezpieczeristwa Parlstwowego, GUGB. GUGB ma Zrr'7ar:a rozsiada się w fotelach i wprowadza własne
niezwykłe prerogatywy i pr4rwileje. Sierżarrt beąleczen-
kryptonimy...
stwa paristwowego nosi dystynkcje młodsze$o lejtnanta _ Nastiucha, tkwisz tu jak nałożnicaw haremie.
armil. Lejtnant bezpieczeristwa parlstwowe$o ma na na-
To nic- Przyjdzle czas zabawy. Na razie trzeba praco-
ramiennikach belkę, jak kapitan. Major bezpieczeristwa
wać' Trzeba zb|erać okruchy irrformacji i składać w ca-
nosi trzy belki, jak pułkownlk. SzarŻe w GUGB też nie- łość.Wszystko łączy się w system. Trzeba tylko umieć
zwyczajne, na przy|<ład: starszy major bezpieczeristwa
dostrzec powiązania. To clężka praca.
paristwowego. Ozttacza to - starszy o dwie rangi. W kla-
Nastia haruje tak, Że odczuwa mdłościz braku snu.
pach munduru ma romby. W innych g|ownych zarządach
oczy ma podblte, policzki zapadnięte.
NKWD i w armii romb oznacza dow dcę brygady. Towa- Możltwościludzkiego rn zgl są nieprawdopodobnie nie-
rzysz Stalin nle żałowałszarż Gł wnemu 7-atządowi Bez-
doceniane. Nastla pŹegląda akta, czyta, zapamiętuje. Sa-
pieczeristwa Paristwowego. Szkoda, ize ezekiści w zamian
ma nie moźrc się nadĄwić; ile jest rzeczy do zapamtętania!
za stalinowską troskę nie okazują wdzięczrlości, Ęlko
h'ją. W sąstednim pokoju - trąrrnaścietysięcy teczek
akt osobowych czekist w-zdrajc w. To tylko cl, kt tzy
przez ostatnie p łtora roku zostali zlikwidowani. Jakie
rnoŻnamieć gwarancje, Że pozostali r umieŻ nie spiskują?
'k dalej być i:
moŻe. Lecisz ze fi)rrą. Skoro nie można z tobąpo dobro-
cL, rozkazuję: wskakuj w skafander' Lecimy do Chaba-
VII rowska.
Do Chabarowska leci się długo. Lądowanie w Kujby-
N""ti. siedzi sama. Noc miesza jej się z dniem. Maprze-
szewle, tankowanie. Lądowanie w Nowosybirsku, tan-
krwione oczy. Cojakiś czas tozlręga się pukanie do drz'oyi: kowanie, nocle$. Potem lrkuck. I dopiero Chabarowsk.
obiad. Przynosząpyszne jedzenie' I odnoszą. Nietknięte.
119
118
WIKTOR STIWOROW
Z karĘ lotu v,rynika, Że n1by lecą tranzytem dalej, do
Wadywostoku. Ma to swoje uzasadnienie.
Ąrmczasem są w powietrzu. W kabinie - Chołowa-
now, radiotelegrafista i mechanik pokładowy. W salonie
tylko Nastia. Speckurier Strzelecka. Opatulona polar-
n5rm futrem kombinezonu.
x płotem - mlasteczko dla amerykariskich inĄmier w.
D.u*r" międzylądowanie. W Nowosybirsku.
Wojskowe lotnisko ukrYte w lesie.
Chołowanow odkołował samolot na specjalne stano-
wisko postojowe. Zatrzema zasiekami drut w kolczas-
tych. Cią41nik podholował cysternę paliwa- "Stalinowski
Szlak'' otoczyła eklpa wartownik w. Inżynierowie i tech-
nlcy ze śrubokrętami w rękach oblegli silnik'
Podjechat samoch d emka, po mechanika i telegrali-
stę. To n7e zwyczajny mechanik i telegrafista,lecz zaŁo-
ga samolotu stalinowskiego. Dlatego są zakwaterowani
w hotelu dla pułkownik w.
A dla Chołowanowa (osobisĘ pilot Stalina) i dla Nasti
(speckurier KC)- inny samoch d i irrny hotel. Rządowy'
W drugą stronę. W lesie. otoczony zielonym płotem
i drutem kolczastym. W poblŻu lotnlska, ale w zupełnie
innym świecie'
XI
K*, się buduje, powstają fabryki-giganty. Na przy-
kład największe na świecie zakłady lotnicze. Wok ł za-
kład w powstaje miasto Komsomolsk. Siłami amery-
kariskich inżynier w' Ale żeby nie trzeba było się wsty-
dzić radzleckich ziemianek i barak w' w malowniczym
lasku w poblżu przyszłe$o Komsomolska, za drutami
i zielonym płotem buduje się amerykar1skie miasteczko.
ProjekĘ amerykar1skie, technologia amerykariska'
amerykariskie materiały budowlane. Małe, przytulne'
jednopiętrowe domki. Żeby moŻna było przyjemnie mie-
szkać i pracować: siedem, osiem pokoi, salon, kuchnia
z jada\nIą pok j stołowy, bawialnia, kryty basenik'
120
KONTROL/I
drugi większy w ogrodzie, garaŻ na trzy samochody'
W sam razI7a dwu, trzyosobowąrodzinę. U|iczkaniedu-
żych, śllcznych domk w, klno' amerykariskt sklepik,
mała restauracja, przychodnia _ ot i całe miasteczko.
Wok ł ochrona.
Inny przykład. W Magnitogorsku buduje się supernowo-
czesny kombinat metalurgiczry. Nar d radziecki pokzebu-
je stali pancernej. W poblżu' w uralsldm lesie, za zielonym
W Czelabi sku powstaje fabryka czołg w. W pobliżu
małe amerykariskie miasteczko.
I tak w całym kraju'
A dla przyw dc w radzieckich, r wnież amerykariskie
miasteczka.
Wedfug amerykariskich projekt w. Zgodnle z arnery-
ka ską technologią. Z ameryka skich materiał w bu-
dowlanych.
Tak będą Żyć |udzie w dwudziestym trzecim wieku.
Wszyscy - pod warunkiem, że się nie namnożąponad
mlarę. A tymczasem budujemy tak tylko dla towarzyszy
na najbardziej odpowiedzialnych odcinkach. Dla tych,
ktlrzy prowadzą ludzkośćku Rewolucji Światowej, ku
powszechnemu szczęściui r wności'
Kierowca otworzył drzwi wozu, wytoczyła się Nastia
w futrze. Puszysta, jak polarnik. A Chołowanow! Ten
dopiero jest puszysty!
Przed nimi pałacyk. Biały w syberyjskĘ błękitnej taj-
dze. Amerykariski projekt. Czytelne, proste linie. Zad-
nych ekstrawagancji. Jak m wią architekci: obiekt
o orientacji horyzontalnej. Biały granit. Takiego nie
znajdzie się u kapitalist w nawet ze świecą. No i dobrze.
Trzeba budować na stulecia. Tak, Żeby przyszłe pokole-
nia nie musiały się wstydzić swoich przodk w.
D
lokoj wka zaprowadziła Nastię do pokoi w p łnocnym
xII
skrzydle, a Chołowanowa we wschodnim.
Nazywa się to hotel, więc kazdy podświadomie Spo-
dziewa się szerokich korytarzy i czerwonych dywan w
t2t
 WIKTOR STIWOROW I(ONTROI"A
rozłożonych na lśniących posadzkach' No i drzwi po osiem godzin bez odpoczynku. Specjalnie wymyśliłten
obu stronach korytarza. nocleg, żeby oderwać Nastię od biurka' Przewietrzyć ją
Nic podobnego. w przestworzach, napoić mroźnyrn powietrzem.
Rozkład pornieszrz,e jest nieoczekiwany' Jak przystało W leśnympałacyku kr luje cisza. Rzadko kiedy ktoś
na pałac albo futurysĘczny statek kosmiczny. Gł wne za- się tu zatrzymuje. obsługa bardzo dyskretna. Ęlko
łozenie projektanta: nie pozwolić, by wzrok ogarnal WSZyS- w pierwszej chwili zada|i kilka pytar1: Co na kolację?
tko od razu. Dlatego zat'arte zostały granice rruęfuy pokoja- Czy będą oglądać filmy? Jakie? Czy trzeba tłumacza?
mi i salonami' dlatego korytarze p\rnnie przechodzą o kt rej budzenie? o kt rej śniadanie? Co podać?
w schody, a pokoje w galeryjki i balkoniki. Dlatego zakaż- Potem obsłu$a zniknęła.
d5rm zakrętem muru odkrywa się nowa perspekĘwa. Dla- Cisza, jak w pustym statku kosmicznym. T}lko żywi-
tego drzwi poszczeg k|ych pokoi nie wychodzą na prosĘ czne polana trzaskają w kominku. Ęlko zapach dymu
jak aleja Gorkiego korytarz, ale do sal nieokreślonych powoduje lekki niepok j. Ęlko odlegĘi Szum taj$i budzi
kształt w z wielkimi kominkami, z szerokimi sofami i fote- niejasne wspomnienia.
_
lami, ze strumykiem wijącym się między kamieniami po- Gryf i Nastia Są sami. Mają w wyłącznym posiadaniu
śrd tropikalrrych orchidei, zn szklartą ścianąwychodzącą cały pałac. Całą Syberię. Całą noc.
na zalesione urwisko ihuczący syberyjski wodospad.
Fantastycznie usytuowano ten pałacyk. Z prawdziułą
znajomością rzeczy' Tak powinno się stawiać pałace,
żeby pod balkonami i galeryjkami rwąca rzeka przewa-
lała się z łoskotem przez skały do krzyształowego jezio-
ra, Żeby wodny pył wodospadu przesłaniał wąvł z,
aw dzień niepogody kłębiłsię śnieżnąmgłą' połyskują-
cątęczą w promieniach słorica. Trzeba wybrać jezioro,
w kt rym woda jest przejrzysta aż do głębi' gdzie widać
kaŻdy kamyk na dnie, kaŻdą rybkę. Trzeba wybrać je-
zioro, gdzie na drugim, niedostępnym brzegts', prosto
Z przezroczystej wody wznoszą się bloki bordowego gra-
nitu, a z każdej skalnej p łki wyrywają ku niebu złoci-
ste syberyjskie cedry. Trzeba wybrać miejsce' $dzie za-
pach żywicznej taj$i na dobre nasączył niebo i ziemię.
Nastia zrzuciła ftltrzane buty, kurtkę na wilczej sierści,
grubą wekriarrą bielŻnę i lekką jedwabną. Wanna jest na
dobrą sprawę maĄrm basenikiem z rnasażem wodnym.
Tuż obok sypialni jest mała fir1ska sauna. Jak cudowne
jest m c po tylu godzinach mdlącej wibracji si]nik w zrzu-
cić z siebie cięŻką odz1eŻ i dać nura w spienioną wodę.
Jak dobrze jest zanurkować potem w lodowatym basenie.
PołoĘćsię w saunie fla rozgrzanych deskach.
Chołowanow m głby bez trudu pruć bez postoju
w Nowosybirsku. Zdarzało mu się lecieć i czterdzieści
r22

Rozdział 9
W"n.oarowsku wylądowali bladym świtem'
Chołowanow celowo wystartował z Irkucka nocą, by
dotrzeć na miejsce wczesnym rankiem. Zkarty lotu wy-
nikało, .Że udają się tranzytem do Wadywostoku. Taki
fortel' żeby nie wywoływać paniki. Nie podrywać, jak nie
trzeba,lokalnych władz' Samoch d też wezwał Choło-
wanow nie z komitetu partii, Ę|ko z pobliskiej jedno-
stki. Po co zbędne zamieszanie?
Nastia przebrała się w kabinie, zrztciła skafander po-
larny. Latem w Chabarowsku nie byłby to najbardziej
odpowiedni str j. Teraz ma na sobie sp dniczkę i bluzę
mundurowąze szkarłatnymi wyłogami, w klapach emb-
lematy: złoty sierp i młot, pt by 575.
Zapięła pas, poprawiła kaburę na biodrze, sprawdziła
zatrzask łaricuszka przy teczce.Teczka do lewej ręki, na
przegubie stalowa bransoleta. Nikt nie wyrwie doku-
ment w, chyba Że razem z ręką.
Podjechał samoch d dow dcy pobliskiego pułku my-
śliwcw: kierowca i dw ch uzbrojonych wartownik w.
Nie wiedzą jeszcze, dokąd się udają' ani po co. Zwy-
czajnLe, Chołowanow szepnął do słuchawki kilka odpo-
wiednich sł w i w z podstawiono pod sam trap'
r24
, KONTROI,A
Jest też i dow dca pułku we własnej osobie. _ Co jeszcze
mogę dla was zrobić? - Nie w4lwali dow dcy pułku. Przy-
gnał sam, żeby osobiście dopilrrować, cry wszystko jest jak
naleĘ. - Wszystko wjak najlepsrymporządlnr. Możecie się
odmeldować. Wracajcie do zajęć. PodvlyŻszajcie gotowość
bojową powierzonej wanrl przez władzę radziecką jednostki.
Nąstia zajęła miejsce na tyln1łn siedzeniu:
- Do Duzego Domu.
\-1 il
\J alutuj ą wartownicy strze$ący wejścia do Duzego Do-
mu. Nastia trzyma w ręku taki papier, Że nikt jej nie
zatrzyml:je dłużej niż na chwilę.
Schodami do g ry' mUą po drodze granitowy monolit:
Lenin i Stalin na ławeczce.
Nastia Zawczasl zapoznała się z rozkładem budynku,
wszystkich schod w, korytarzy i pomieszcze . Idzie
wprost do gabinetu naczalstwa, nikogo nie pyta o drogę.
Leciwa sekretarka zrwa się z miejsca, pr buje włas-
nym ciałem zagrodzić wstęp do gabinetu. Nastia usuwa
Ją z drogi miękkim ruchem: kantem dłÓni pod brodę,
lekko do g ry' łagodnie do tyłu. Leciwa dama bezwład-
nie ląduje na fotelu, Nastia mija ją - i do drzwl Puka i,
nie czekając na pozwolenie, naciska klamkę.
Zzabiurka unosi się odpowiedzia|ny towarzysz. obu-
rzony. Nalany krwią: tak się tutaj nie wchodzi'
Uprzedzając wybuch gniewu, Nastia przedstawia się:
- Speckurier KC Strzelecka.
odpowiedzialny towarzysz łagodnieje w oka mgnie-
niu' Nastia wręcza mu kopertę z pięcioma pieczęciami:
- Proszę pokwitować odbi r.
Koniec dfugopisu lekko drży. odpowiedzia)ly towarzysz
podpisuje się niepewnie. Zdenerwowany rozrywa kopertę.
- Kopertę proszę oddać, jest na niej wasze potwier-
dzenie odbiom.
- oczywiście, a jakŻe, ma się rozumieć.
Chciałby jak najszybciej to przeczytać, ale nie, musi
stracić ze dwie sekundy, żeby oddać kopertę tej pedan-
tycznej zarazie.
125
 t'
WIKTOR I
I

STIWOROW KONTROTI\

Towarzysz pograpył się w lekturze.
Całkiem kr tki dokument.
Przeczytał.
Nie chciał wierzyć. Ptzeczytał jeszcze raz. odzyskał
pewnośćsiebie'
- Moje gratulacje.
_ Skąd wiecie, co tu jest?
- Jestem kurierem specjalnym KC, to wiem, co tam
jest. Jest napisane, że towarzysz Stalin mianował was
zastępcą ludowego komisarza Spraw wewnętrznych.
- Takjest.
- Jeszcze raz moje gratulacje. Zaraz odlatujemy.
- Jak to, zaraz?
- Znaczy zaraz. Wsiadamy do samolotu i lecimy. To-
warzysz Stalin czeka.
- Muszę wpierw zdać wszystkie sprawy.
- Niczego nie musicie zdaurać. Pilnie to trzeba przej-
mować Sprawy w Moskwie. Jak wr cicie, to zdacie' Za-
mknijcie tylko i opieczętujcie sejf. Klucze i pieczęć weź-
cie ze sobą.
_ Zadzwonię prz5majmniej do domu, żeby nie czekali
z obiadem.
- Do waszego domu nadamy radiogram z pokładu
samolotu.
- Ale ja nie mam skafandra polarnego, Zar:":'arzr:ę
w czasie lotu.
- My mamy. Przywiozłam futrzane buty numer 47,
hełm numer 63, futrzaną kurtkę i spodnie rozmiar
',bar-
dzo duŻy, szeroki''.
odpowiedzialny towarzysz już się nie odezwał, ale jego
wzrok był aŻ nadto W1rrnowny: Zobaczysz, ścierwo,jak
przylecimy do Moskwy' jak tylko zostanę zastępcą ludo-
wego komisarza...
nI
D-"a"i" ściatrzygodziny lotu do Moskwy.
Międzylądowania w celu uzupełnienia paliwa'
Powr t bez postoju na nocleg. Towarzysz Stalin czeka.
' Nie jest wygodnie odpowiedzialnemu towarzyszowi
] w samolocie. Huk, brzęk, wibracje, kłęby pary Z ust kła-
dą się szronem na aluminiowych wręgach'
Ale kurierka z KC najwyrażnlej uświadomiłasobie
wreszcie, że kiedy rozmawia się z towarzyszem tej rangi,
trzeba skulić ogon pod siebie. W Chabarowsku była
speckurierem KC. Ale w samolocie jest już zwyczajną
stewardesą. Najwyraźniej ma pietra. Całą drogę zacho-
wuje się, jak przystało na wzorową stewardesę w rządo-
wym samolocie: a może homary?
Im bliżej Moskwy, tyrn bardziej łagodniał odpowie-
dzia|ny towarzysz' Miałby się obrazać na dziewczynę?
Czy to w og le jego poziom? Zastępca ludowego komisa-
rza NKWD, to nie przelewki. Dziśzastępca, a jutro...
A dziewuchę rnoŻna tak lub inaczej rnn-l'czyć moresu.
''
Szkoda' że odpadł nocleg w Nowosybirsku. Dziewucha
trochę koścista, ale w futrzanym skafandrze _ całkiem,
całkiem.
I pilot - Bałabanow czy Kałabanow, jeden czort - teŻ
zachowuje się jak naleŻy. Wie' gałgan, kogo wiezie.
Powitał odpowiedzialnego towarzysza w postawie za-
sadniczej.
Wylądowali na Chodyrrce.
Nastia przystawia Lugera do potylicy odpowiedzialne-
go towarzysza.
- Jesteściearesztowani. Żadnych raptowanych ru-
ch w. Prawą rękę wolno do kieszeni. Nie oglądać się.
Wyjąć klucz do sejfu i pieczęć. Tak jest. PołoŻyć na
podłodze. Ręce do tyłu. Towarzysz Stalin czeka.
Nastia nie pojmuje, po co musiała tuczyć tego gru-
basa homarami, czemu miał służyćcały ten przydługi
spektakl uprzejmości' Kiedy tylko znalazł się na po-
kładzie, naleŻało skuć te wypielęgnowane rączęta
l niech sobie leci zaobrączkowany. Zacznie szaleć, to
obić $ębę' albo zrzucić w pizdu z samolotu. A tu pełen
Wersal.
Spytała Chołowanowa, po co ta cała komedia. Choło-
wanow miczał chwilę, po czym odparł:
- Tak rozkazał towarzysz Stalin.

r26 127

WIKTOR STIWOROW
t.rt.il
siedzi *
polarnych. Nogi trzeba trzymać w cieple. Na ramio-
nach - angielska letnia kurtka futrzana. Na kolana na-
zwcLła niedźwie dzi ą sk rę'
r
W bibliotece panuje p łmrok. Pali się tylko lampa nad
jej stołem. Abażur zielony, żeby nie męczył wzroku. Mo-
Że to przez ten cholerny klosz ma zielone krę;i przed
oczami?
Zimno. Bo teŻ ile ciepła może dać jeden żeliwny pie-
cyk? Trzeba będzie zakręcić się za drugim.
ogromne cienie na ścianach, na oknach. \
Ęle już naluczyła się o łączności rządowej, że mogłaby
z powodzeniem zostać szefem zarządtl. Zna się na pro-
blemach jakości,specyficznych obwodach i w1elu in-
nych sprawach.
Ale gl wny problem to ludzie. Nie dojdziesz z nimi do
ładu. Wszystkie stoły ma obłożoneteczkami, papierami'
schematami. Nastia wyznaczyła sobie zadanie: rozłado-
wać te stoły. Ale nic Z tego. Zeby rozpracować jeden
przypadek, trzebaściĘaćz archiwum akta dwudziestu,
trzydziestu ludzi. Rozpracujesz jedne$o, a nitka ciĘnie
się dalej.
W magazynie jest specjalny st ł na k łkach. obłożą
cały st ł aktami osobowymi - i do Nastl' K łka grucho-
czą po klasztornych posadzkach.
Stanęła wobec problemu, zn.arrego wszystkim bada-
czomi stosy papier w, a informacji wclap za rnało.
Nawet portrety na ścianach przestaĘ ją juŻ draŻrnć.
Nastia kazała postawić na środku sali duzy stojak. Roz-
mieściłana nim całą strukturę kierownictwa Ludowego
Komisariatu Łączności. Na samej g6rze - towarzysz
Berman. Towarzysz Berman jest punktem odniesienia'
I kr ciutki życiorys:
Urodzony 1o.o4'1898. Pochodzenie chłopskie. Po Rewo-
lucji objął wysokie furrkcje w kontnvywladzie. W wieku 22
lat był szefem tajnej policji Republiki DalekowschodttĘ. Po
jej wcieleniu do Rosji Radzieckiej kierował kontrwywiadem
na Da]ekim Wschodzie. od 1930 - zastępca naczelnika
Gł wnego Zarządllłag w. odpaździernika 1936 _ zastęp-
r2a
KONTROI,A
ca JeŻowa' od sierpnia Ig37 _ ludowy komisarz łączno-
ściZSRR' Miłośniksztukl' Członek Komisji d/s Sprze-
daży Kosztowności do Ameryki. Podejrzany o przywłasz-
cznnie orderu Swiętego Andrzeja: platynovr5l łarlcuch
z brylantami (Ęcnle- waga brylant w - 48 karat w),
oraz orderu orła Białego z Brylantami (łączrra wa$a
brylant w _ 7 karat w). Członek Komisji Paristwowej
d/s SprzedaĘ Płl icren Flamandzkich Mistrz w ze hio-
r w Ermitażu. Wedhrg źr deł a$enturalrrych celowo za-
nŻał ich ceny, za co otrąrmywał zrlaczące łap wki pie-
niężne od nabywc w (patrz: akta wydzie|one 27 / I35)'
Konta bankowe: UBS w Bazylei, SBS w Zurichu (patrzt
akta wydzielone 33/741). Kierował budową karrału Mo-
slnva-Wołga' Potajemnie prowadzlł dom publicnry d7a
bywalc w z wyŻsrych sfer oraz własny harem (patrz:
akta wydzielone 35/ 115).
Zag|ąda Chołowanow:
- No jak' dobrze się bawisz?
-lv
Uos ciekawego wyłania się w Ludowym Komisariacie
Łączności. Wszystkie fotografie na stojaku powiąpane są
czerwonymi nitkami. Sami swoi. Poza jednym lvyjąt-
ktem. Podesłali im w ubiegłym roku majora, absolwenta
Wojskowej Akademii Elektrotechnicznej. Terentij Piere-
sypkln. Haruje za wszystkich - tak wynika z zapisÓw
rozm w. Ci z NKWD nie zawsze chwytają te wszystkie
zawtłości telekomunikacj i.
Na samym dole piramidy - zdjęcie majora Terentija
Pleresypkina. Clągną się do r:iego zr Żnych stron cztery
czatne nitki Znaczy - wszyscy go nienaw'idzą. od Ber-
mana do Pieresypkina - teŻ czarrta nitka. Dawno by go
rozstrzelali, ale może wyłoŻyćsię łącznośćw kraju' Dla-
tego go tolerują.
Nastia zar:": wLła akta osobowe Pieresypkina i wszys-
tkle szpule z nagraniami. Twardy facet idzie przez życie
w1prostowany, ma czelnośćmieć własne zdanie, wykł -
cał slę w gabinecie Samego Bermana.''
Trzeba by zameldować towarzyszowi Stalinowi.
6 - Kontrola r29
WIKTOR SI'WOROW
Vracaćao ao.r'T
Nie ma sensu. Metro, potem trolejbus i jeszcze czekasz
na autobus, kt ry nie nadjezdŻa. W koricu docierasz do
domu, a tam umyślny na motorze: wzywają was.
Na studiach major, po prostu ptzez rnłodzieiczą|ek-
komyślność, uzyskiwa\ bardzo dobre w5miki. Dlatego
miał pecha i dostał przydzlał do Ludowego Komisariatu
Łączności, a nie do wojska. Protestował. Tłumaczył. Wy-
jaśnilimu: w czasie pokoju cały system łącznościpod-
lega czekistom. Logiczne. NKWD musi wszystko wie-
dzieć. Natomiast w czasie wojny system łącznoŚci bę-
dzie wykorzystany do cel w wojskowych. Nadciąga
wojna, kaŻdy to widzi, dlatego trzeba stopniowo przesta-
wiać łącznośćna tryb wojenny. Będziesz pierwszą ja-
sk łką. Niebawem przyślemynastępne.
Pieresypkin wylądował w Komisariacie Łączności
i gwizdna] pod nosem. Pr cz niego - sami czekiści.
W pierwszej chwili nawet chciał się z nimi zbliŻyć.
Niemożliwe. To wybraricy' A on czarna owca' Z in-
nej $liny. Rozmawiają o sprawach zrozumiałych tyl-
ko dla nich' Mają własny język.Własne gesty. Nawet
stopnie oficerskie mają inne. Pieresypkin jest ma-
jorem i nosi dystynkcje majora. A u nich majorzy
noszą pagony pułkownik w'. Zwracają się do siebie
używając kryptonim w. Nigdy nie wiadomo, o kim
mowa.
Jednym słowem, wpadł po Same uszy. Terentij Piere-
sypkin nie|iczy zbytnio, że dotrwa do wojny. opuszcza-
jąc Akademię otrzymał stopieri majora i raczej nie zdĘy
już awansować' W tym otoczeniu szanse na awans są
Zerowe. Dobrze, jak nie poleci w d ł. Co tam stopie -
żeby tylko głowę ocalić!
Pracuje dniem i nocą. Kiedy zostaje sam w opustosza-
łym gmachu, postanawia, że się od jutra ukorzy, Że
będz1e szczerzyć. zęby do każdego napotkane$o czekisty.
Ale przychodzi poranek i major Pieresypkin nadal nie
potrafi uŚmiechać się tak' jak tego oczekują. Nie ten
charakter. Chciałby merdać ogonem. NiesteĘ' nie po-
trafi.
130
KONTROLI\
Czekiściwidzą, że niełatwo złarnaĆ majora Terentija
Pleresypkina. Widzą Że jź czas eo'rozstrzelać. Ale wciaj
mają ciut-ciut za kr tkie ręce. Na razie los mu sprzffa.
otaczający go czekiściteż są zaskoczerli. KaŻdego
ranka witajągo nieodmiennym: To was' Terentlj, jeszcze
nie rozstrzelaliśmy?
pokoju. ,.",T't
miło. Deszcz dudni po dachu. Ciepło' przytulnie. Piecyk
śpiewnie zawodzi' Taki sam zeliwny jak w sali, ale tu
pokoik niewielki, to i ciepła starcza. Nastia :uznała, Że
zashsżyła na odpo czynek.
Podniosła słuchawkę:
- Proszę obiad do pokoju 41.
- Jest druga w nocy.
_ Naprawdę? Nie zauvłażyłarn'To wykombinujcie co-
kolwiek.
InsĘrtut Rewolucji Swiatowej czluwa. Dostaniecie tu obiad
o każdej porze dnia i nocy. Możecie go nazwać p6Źnąkola-
cJą lub wczesnJrrn śniadarriem. Jak sobie chcecie'
InsĘrtut Rewolucji Światowej czvwa. Stukają aparaĘ
telegaficzne, sąrfrantki ślęcząnad tekstami, po bibliote-
kach i archiwach snują się dziewczYny takie jak Nastia,
pochylająsię nad opasłymi tomami akt, NACZSPECREM-
BUD przetacza wagony ze szpulami namagnesowanego
clrutu, ŻoŁrierze ochrony rozładowują zielone skrzynki,
wypeheione nie wiadomo czym, samoloĘ grzeją silniki,
Jukleśgrupki ludzi znikają w mroku...
A Nastia odpoczywa.
Krople dŻdżu spływają po pochyłej szybie. JakŻe bę-
dzle miło, gdy obudzi się pewnego dnia, a okno w dachu
będzie przys5pane śniegiem.
Ale tymczasem nie ma śniegu.Ęlko deszcz w czar-
nym oknie. Krople bębniąpo dachu,grzmiburza, wiatr
wyle w kominie.
Zupukano do drzwi:
- Obtad.
131
WIKTOR SUWOROW
KONTROII\
D VIII
L o Rewolucji Swiatowej ludzie będą mieć wspaniałe ży- Ludzi Zawsze fascynuje śmierć.Ktośwpadnie na ulicy
pod samoch d - odrazu zbiegowisko. Pogapić się. Na co
cie. Żeby tylko dożyć . Zresztąprzed'Rewolucją Światową
się gapicie? Jak to, na co?
teŻ niejest naj$orzej. Na talerzu - kromki gorącego bia-
Nastię, jak innych, też pociga śmierć.Skoro rnożna
łego pieczywa opieczonego na francuską modłę. W butel-
spojrzeć śmierciw oczy, to jak z tego nie skorzystać?
ce schłodzone wino. Nie byle jakie. Chablis. Białe mięso
ToteŻ i korzysta...
na liściach sałaty _ to wędzony bażant. Poza tym patera,
a na niej pachnące jabłka' kaukaskie winogrona, deli-
katrre morele. Poza Ęm srebrny dzbanek gorącej kawy.
ot, prosty, skromny posiłek.
astia StrzeleckT
Nastia nalała sobie wina, tmoczyła wargi. Zamyśliła
przywoĘe do siebie Gryfa' Do kt rego pokoju by go nie
się. Siedzi na ł Żktu, oparta plecami o ścianę'kieliszek
wezwała, tam on pędzi. Gdziekolwiek by się znajdował,
zastygł w p ł drogi. Po raz pierwszy od wielu Ę$odni
cokolwiek by robił _ rzuci wszystko i w te pędy do niej.
zafunduje sobie dzieri prawdziwego wypoczJmku: pięć
godzln snu' może nawet sześć'Rano wstanie, powałęsa o każdej porze dnia i nocy.
się po okolicznych lasach. A potem z powrotem do robo-
ty. na wiele tygodni.
Szkopuł w tym' że umysł nie potrafi się wyłączyć.
Dlate$o stygnie piecz5rwo po francusku. Juz zapomniała
ry i nagle ."zxl
mie' jaki błąd popełniła.
o wędzonym bażancie. JuŻ zapornrliała o winie w kieli-
Przystawia drabinę, zdziera wszystkie zdjęcia zplansz.
szku. Ma waŻniejszy problem na głowie.
Od samego sufitu.
Może by zadzwonić do kogoś? Może jest jakaś bratnia
dusza, kt ra już nie pracuje, aIe jeszcze nie śpi?
- operator' tu Strzelecka. Proszę pilnie wezwać Cho- xIl
łowanowa do mojego pokoju.
Rzuca słuchawkę. Ubiera się. Znowu za telefon: Cno*o-.now zjawił się rano o dziewiątej.
Wchodzi i oczom nie wierzy. W sali wszystko poprze-
- Skierujcie Chołowanowa nie do pokoju, a na salę. wracane. Pozdzierarle fotografie walają się w Strzępach.
-_ Nie ma go na miejscu lleŻ czasu ileż roboĘ na to poszło, a ta durna wszystko
Przekażcie' jak tylko się pojawi.
zntszczyła!
- odbiło ci z przepracowanią? Jak my to teraz odtwo-
rzymy?
_ Nie ma po co. Trzeba budować zupełnie inaczej'
Ko.ytu."em w d ł. W ciemność.W oddali p.li Jit
Pop ełniliśmy zas adniczy błąd' Dla lepszej przej rzystoś c i
w jakichś okienkach, ale między budynkami - choć oko
wykol. Zacina deszcz, wiatr szarpie połami płaszcza' To
brałam duże fotografie, a trzeba brać małe: osiem na
dwanaście'
rtic, zaraz będzie budynek ś|edczy,a tam już Ęlko dwa
kroki korytarzer\, do swojej sali. Przecina kr lestwg - To na tych pod sufitem nie zobaczysz ni cholery!
profesora Pierziejewa. Można je ominąć idąc podw r- - Jak trzeba będzie, to się zobaczy. Przystawi się dra-
kiem, ale Nastia zawsze woli przejśćpiwnicą ludożer- blnkę 1 s1ę zobaczy. Powiem ci, w czym tkwi błąd. Bra-
c w' zajrzeć do klatek. łam duze zdjęcia i na ścianie zmieściłosię tylko kiero-
wnlctwo NKWD. Na pozostałych ścianach i stojakach
r32
133
WIKTOR STIWOROW

Zarządy pokrewnych organŻacji. otrzymaliśmy wiele

oddzielnych struktur. I to jest błąd. NKWD, Ludowy Ko-
misarlat Gospodarki trśnej,Ludowy Komisariat Łącz-
ności,Zarząd Eksploatacji zŁ ż'Złota,Gł wrry Zarząd
Budownictwa Ludowego Komisariatu Komunik acji, Za-
rząd Budowy Szos, Dalbud itd. itp. - to jest jedni' nie-
podzielna struktura' Jeden wlelki organizm' Więc po-
winniśmy urn7eszczać wsz5lstkich razem na jednej ścia-
nie. Mniejsze zdjęcia, ale za to gęściej. Potem poĄczymy
to wsąlstko nitkaml... i otrzymamy całą strukturę jak
na dłoni. Dopiero wtedy zobaczymy właściwyobraz tej
potęgi'

Rozdział 10
\-1 I
lr-lpeckurier KC musl bardzo wiele umieć. Najważniejsza
umiejętnośćto zbieranie l analiz6q7ą1e informacji. Cza-
sem jednak oglasza się alarm, pada rozkaz: Na wyjazd!
Brzmi to strasznie i romanĘcznie, jak: Straż! Do broni!
Był czas, kiedy Nastia pracowała w grupie kwiat w.
Dziśma inne obowia2kl. Dziś- woda.
Krawcowa z kremlowskiej pracownl dopasowała kr -
clutką granatoyą sukienkę z białym kokrierzyklem,
z białyml koronkowyml mankietami i blałym fartusz-
klem. obejrzała się Naśtta w lustrze, zadowolona. Tylko'
co zrobić z Lu$erem? Przecież nie załoŻy pasa do tego
stroju. oddała pistolet Ctech Ciechowlczowi' niech trzy-
ma w torbie. Ciech Ciechowicz jest dziśgł wnym odpo-
wledzialnym zawodę.
Ciech Ciechowicz sledzi za kulisami. Obok niego stoi
specjalny, trzylitrowy termos. Ciech Ciechowicz ma ias-
no określone zadanie - ptlnować' by nikt nie zblżyłstę
do termosu i czegośprzypadkiem nle wsypał' Co pra-
wda, nie byłoby to proste. Termos wyposażony jest
w cyfrowe zamknięcie.
Wodę z termosu nalewa sięprzez ntewtelki kranlk. Są
Przygotowane dwie szklanki. Towarzysz Stalin będzie
135
wrrToR strwoRow
siedzieć na trybunie i Nastta poda mu szklankę wody na
srebrnej tacy' Gdy tylko Stalln wypije połowę, Nastia
poda mu drugą szklankę, a pierwszą zabierze. Taka
praca. Wsp lnie z Ciech Ciechowiczem będą obserwo-
wać szklankę zza kurtyny' Zapowlada się całodniowa
narada. Przez cały ten czas nie wolno ani na moment
spuścićz oka stalinowskiej szklanki. Trzeba pilnować,
żeby nikt jej nie podmienił, albo nie sypnaj czegośdo
środka.
Zzakulns widać wszystko jak na talerzu. Nastia obser-
wuje salę. I Ciech Ciechowlcz obserwuje. Wszystko mo-
że się wydarzyć. W razie czego ciech Ciechowicz ma pod
ręką torbę. .W torbie opr6cz Lugera ma jeszcze inne dro-
biazpt.
Jasne, Że nie tylko Nastia i Ciech Ciechowicz lustrują
salę, Pr cz nich robi to jeszcze wielu innych. Na przy-
kład Luśka-Serojadka. Wystrojona w taką Samą grana-
tową sukienkę. Taki sam fartuszek, mankiety, kokrie-
rzyk. Taka sama srebrna taca. Luśka podaje szklanki
pozostałym przyw dcom. ZŻera jązazdrość;bo to Nasti'
a nte jej powierzono szklanki towarzysza Stalina.
a;drobnie;szyJIł
szczeg łach. Scena została skonstruowana tak, by wi-
dać było kaŻdy zakamarek. odpowiedzialni towarzysze
zajmująmiejsca, jeszcze wymieniają jakieŚ uwagi. Salę
napełnia stłumiony gwar. W koricu usiedli. Zamilkl^i.
Nastia uważnie obserwuje sa|ę przez niewidoczne
okienko. Same znajome twarze. Ma je na ścianie,przy-
pięte pinezkami. Zastępcy ludowego komisarza NKWD'
szefowie gł wnych zarząd w ich zastępcy i pomagierzy,
grono republikariskich komisarzy NKWD z zastępcami
i pomagierami, szefowie obwodowych zarząd w NKWD'
też z gwarliązastępc w i pomagier w. Wypełniona sala
ucichła, zastygła w napięciu.
I nagle - wybuch entuzjazm:u! Salwy oklask w odbi-
jają się od sklepieri. Jak w odlewni ,,Sierp i Młot"' tylko
głośniej.Kątem oka Nastia Spogląda na Scenę. Wycho-
136
KONTROL/\
dzi towarzysz Stalln. TeŻ k|aszcze. Pozostali wodzowie
tuŻ za nim. I orlJ klaszczą. Zajęli miejsca. Sala usiadła,
przycichła. Nastia skinęła Luśce' ruszyły razem. Wynu-
rzyły się zza p|ec w przyw dc w' Nastia niesie jedną
szklankę, a Luśka- dwanaście' Z saLi nie widać. Wy-
chylając się zza ramienia towarzysza Stalina Nastia po-
stawiła szklankę. 7araz potem pomogła Luścerozstawlć
pozostałe. Żnby r wnocześnie opuściĘscenę. Żeby nikt
z obecnych na salt nle odni sł wrażeria, Że towarzysz
Stalin ma osobną obsługę.
Szklanki trzeba sprawnie stawiać, nie wylać wody' nie
chlapnąć na prąrw dcę t nie rozpraszać uwagi zebranych.
Uwinęły się raz-dwa. Ąrmczasem towarzysz Mikojan
referuje: jak to wraŻa agentura truje bydło w kołcho-
zach, jak knuje, wtyka śrubyw zębatki obrabiarek, roz-
slewa dywersyjne plotki, zatruura studnie. Towarzysz
Mikojan wylicza, a towarzysz Jeżow szepce cośtowarzy_
szowi Stalinowi do ucha. Cała sala nie patrzy juŻ na
towarąrsza Mikojana, tylko na usta towarzysza JeŻowa.
Z ruchu warg chcieliby odczytać treśćsł w. Nic z tego.
Towarzysz Jeżow zachowuje rewolucyjną czujność,za-
krywa usta dłonią.
A towarzysz Mikojan kontynuuje o tym' jak to płatni
najemnicy światowegokapitału palą zasiewy' jak piłują
przęsła most w, jak w tunelach kolejowych umieszczają
wlelotonowe głazy. Sala słucha uważnie. Każdy zastęp-
ca szefa zarządu obwodowego m głby opowiedzieć nie-
.|edną taką historię. Dlatego słucha. Pr buje zrozwmieć,
ku czemu zm'ierza wyw d.
Oto ku czemu:
- Wr g się rozbisurmanił. Przestał się bać. Czy aby
nle dlatego, Że czujnośćniekt rych czekist w pozosta-
wla wiele do Życzenia?
A, tu jest pies pogrzebany! Sala wstrzymała dech.
- Czy nie dlatego wr g pr buje kąsać' ze jest przeko-
llnny o własnej bezkarnoścl? Czy nie dlatego...
h z głębi sali słychać odgłos krok w. Zebrani zesztyw-
ltlcll. Każdy musi patrze wprost przed siebie. Na towa-
|nysza Mikoj ana. Na towarzysza Stalina . I na szepczące-
gtr towarzysza JeŻowa. A nie do tyłu. Nie można kręcić
r37
vnETOR SITWOROW
głową na wszystkie strony, kiedy tutaj m wi slę o tak
poważnych tzeczach'
Towarzysz Mikojan przytacza takie przykłady, że aż
trudno w to uwierzyć. W og le trudno się skupić na
referacie towarzysza Mikojana. Towarzysze na sali bar-
dziej wsfuchują się w miarowy rytm ciężktch krok w.
Trudno usłyszeć cośpoza nimi. Ktośwolno przemierza
sa|ę z najodleglejszego korica ku scenie' To jasne, że
nikt nie będzie się szwendać bez powodu' kiedy towa-
rzysz Stalin sfucha, a towarzysz Mikojan przemawia'
Przezwlzjer Nastia ma doskonały ogląd sytuacji. Salę
ptzernierza Chołowanow' Idzie spokojnie. Niespiesznie.
Za nim dwaj cywile. Nikt z sali nie ma śmiałości na
nlego spojrzeć. KaŻdy wbrja wzrok w trybunę ' KaŻdy
jakby pr bował barkiem odgrodzić stę od krok w. Sie-
dzący na lewo od przejścia odchylają się leciutko w le-
wo' Wszyscy po prawej - w prawo. Jakby w przejściu
pojawiło się silne pole magnetyczne. A Chołowanow
szturcha szefa Zarządu NKWD w omsku, majora bez-
pieczeristw a, tow arzysza Chwatowa. Towarzy sz Chwa-
tow zwraca slę w milczeniu do Chołowanowa:
- Ja?
Chołowanow uprzejmie odpowiada mu ledwie do-
strzegalnym skinieniem:
- Wy.
Towarzysz Chwatow wstaje, wychodzi z sali. Pochylo-
ny' Po cichutku. Źeby tylko nie skrzypnąć. Zeby tylko
rlje przeszkodzić towarzyszowi Mikoj anowi przemawia-
jącemu z m wnicy ' Żeby tylko nie zasłonić trybuny. To-
warzysz Chwatow całym sobą przeprasza za powstałe
zamięszarie.
opuściłsalę. Dwaj cywile za nirn.
A Chołowanow został.
Usun{ się tylko w cieri. Za kolumnę.
trI
Nu"tiu obserwuje salę. Zdumiewający spektakl. I na
scenie i na sali' Towarzysz Mikojan przygotował niekor1-
czące Się wystąpienie. Środkiem sali zn w idzie Choło-
138
KONTROII\
wanow i dwaj cywlle. Znowll pole siłowe rozpycha głowy
na boki, byle dalej od przejścia'Towarzysz Mikojan m -
wi właśnieo szkodnictwie w przemyśle drobiarskim,
a kroki coraz bl1zej. I znowu Chołowanow trąca kogoś
w ramię. Zn w obr t głowy: _ Ja? - Pewnie, Że Ly, a niby
kto. - | drepcze towarzysz wr g na paluszkach. Po dy-
wanach. Do wyjścia.
Ąrmczasem towarzysz Mikojan opowiada o d1'wersji
w leśnicturle.To juŻ strzał w sam środek.ŻarĘ się
skoriczyły. Ledwie napomkn{' Że wyrąb las w w ła-
grach nie wygląda dobrze, a już dwaj panowie w sza-
rych prochowcach trącają naczelnika Zarządu Amur-
skich Łagr w:
- Idziemy.
Nastia patrzy przez wizjer, obserwuje zmiany w za-
chowaniu publiczności.Im więcej wrog w ludu opusz-
cza salę, tym gorętsze brawa zbiera m wca' Oklaski na
miejscu i nie na miejscu. I okrzyki: Wielld Staltn - niech
żyje! Jeden z drugim zrywa się z krzesła: Ntech żyje
wielki Statln!
A towarzysz Stalin uważnle wsłuchuje Się w słowa
wystąpienia' Jest skupiony. Jakby te wiwaty nie były na
Jego cześć.Salę ogarnia histeria, ale on nie zwraca na
to uwagi' Nie dostrzega nawet, jak bardzo go kochają
Jak gotowi są złożyćdla niego własne Życie na ołtarzlu
ojczyzny.
Nastia pr buje rozgryźć stalinowską taktykę. Zerka
przez tajny wizjer t jednego nie potrafi zrozutnieć. W ja-
klm celu towarzysz Stalln wyznaczył do tej roboty Cho-
łowanowa? To kł ci się z teorią ludożerstwa. Gdyby po-
stępować zgodnie z zasadami, w wczas nie Chołowa-
now powinien przechadzać się między rzędami, ale sami
czekiści. Niech aresztują się wzajemnie' nlech slę tortu-
rują niech własnoręcznie strzelają sobie w potylice. Ze-
by instynkt ludoŻercry nie stracił na ostrości. Żeby nikt
nlkomu nie wierzf .Zeby każdy się bał każdego.
I nienawidził każdego.
Z dnsgiej strony, czy czekiści Jeżowa mało się wyrrisz-
czaJą wzajemnie? Instynkt |udoŻerczy nie traci bynaj-
mnlej na ostrości'Po prostu towarzysz Stalin stosuje
139
WIKTOR STIWOROW
r Żne chlvyty.Towatzysz Stalin rzuca przeciwnik w jak
wprawny ju doka: raz przez lewe ramię' raz przez prawe.
Towarzysz Stalin' jak wytrawny mistrz judo, nigdy się
nie powtarza' Jest w każdej chwill nieprzewidywalny.
Człowlek najbardziej obawia się niepewności. oto jak
wygląda niepewność. Waśnieptzechadza się po sali
w lśniącychoficerkach'
I Nastla zroztun":iała, że tylko strach pozwala :utrzyrnać
tych towarzyszy w ryzach. Każdego dnia towarzysz Sta-
lin musi demonstrować czekistom swojąwładzę, każde-
go dnia dowodzić jej na nowo.
I jeszcze jedno: towarzysz Stalin chce ucąrrrić z Cho-
łowanowa Wroga wszystkich czekist w. Chce' Żeby
wszyscy czekiści' od pierwszego do ostatniego, osobiście
nienawidzill Chołowanowa i osobiścieslę go bali. Żeby
nie mogli wejśćZ r:irn w konszachty.
Towarzysz Stalin nie odchodzi od teorti ludożerstwa'
Towarzysz Stalin ją tw rczo rozwtja.
TIV
L ow arzy sz Mikoj an zakoflczył przem wienie. Wezwał
czekist w, by brali przykład proletariackiej czujności
z towarzysza JeŻowa. Tak jak towarzysz JeŻow idzie za
przykładem tow ar zysza Stalina.
Huknęły owacje, jakby grom spadl z jasnego nieba
i przepołowił sześćsefletnidąb. l jeszcze jedna salwa.
Nastia uważnie patrzy w sufit' Jeśliwpadnie w rezo-
narrs, runie w d ł. Elementarne prawo fizyki. Trzeba
będzie mlr clć na to uwa$ę Chołowanowowi. Bo nastę-
pnym razem sufit może się naprawdę za'wah.ć, razern Ze
ścianami i balkonami. Doklaszczemy się...
Przycichły brawa. Jeden po drugim ruszyli na m wni-
cę kolejni piewcy stalinowskiej mądrości. Posypały się
wystąpienia apelujące o bezlitosny terror, nawołujące
do ekstermlnacji wrog w. To co, że się umiejętnie ma-
skują, wcielają w powszechnie szanowane postacie?
Zadnej litości!
Sala bije brawo. W pełni popiera. Chce śmierci! Smier-
ci! Smierci!
140
KOIITTROLII
Chcecie śmierci, tow arzysze?
Prosimy bardzo. Nle ma sprawy. Skoro tak się doma-
gacie.
Chołowanow znowu idzie niespieszn5rm krokiem'
W tylnych rzędach, kt re minal - ul$a! Miny takie, jak-
by każdy przytargał po pięć work w cementu, właśnie
zrzuclł na ziemię i kucnął pod murkiem: język wywalo-
r:y, oczy do nieba, na wargach uśmiech głupkowatego
szczęścia.
Im bardziej Chołowanow zblŻa się do Sceny, tym wię-
ksze roz|uźrlienie panuje w Ęlrrych rzędach, a większe
napięcie z przodu.
Minal wszystkie rzędy, wstępuje po schodkach na
Scenę. Na trybunle jak makiem zasiał. Jeszcze chwilę
temu było tu wesoło' Jakby nie dostrzegano, co dzieje
się tam, na dole. Teraz w'iercą się towarzysze na trybu-
nie' poprawiaj ą kołnler zyki' ls'czesanie. T}lko towarzy sz
Stalin zachowuje niewzruszony spok j. Tylko towarzysz
Stalin słucha vrystąrienia, kiwa głową. Nie wiadomo,
potakuj ąc m wiącemu, czy zaprzeczając.
Chołowanow przetocrył wzrokiem po trybunie. Towa-
rzysz Jeżow najwyraŹ-niej nie rnoŻe zapanować nad rę-
kami, obmacuje kieszenie na piersiach, sprawdza koł-
nierzyk, czy zapięty... Dopiero co szczebiotał do stalino-
wskiego ucha, a teraz szczęka mu drgnęła i opadła.
Towatzysz Mikojan też jakiśniesw j. Dotyka krawata.
kokrierzyka. Wszystko w porządku towarzyszu. Krawat
'
za'wiavasly,jak należy. A jednak cośwas ściska za gardło.
Chołowanow zostawił Jeżowa w spokoju. Na Mikoja_
na też nie było dziśpolecenia. Podszedł do m wnicy,
ujął występującego za ramię
- Idziemy.
Dv
Io zakonczeriu narady vłyŻszej kadry kierowniczej
NKWD _ oczywiście bankiet. W Wielkim Pałacu Kremlow-
sklm.
Po kremlowskich korytarzach krryąplotki: towarzysz
Staltn rozkazał w5produkować jakąśnową w dkę. Naj-
r4t
WIKTOR STIWOROW
wyższa jakość.Ęlko dla kierownictwa. Nazywa się Sto-
lica Moskwa, albo Moskwa - stolica ZSRR. Albo zwy-
czajnie: Stolica ZSRR. Ponoć w smaku nie ma sobie
r wnej.
Kadra kierownicza nie moze doczekać się degustacji.
Po takiej naradzie kaŻdy szef ma chęć się napić. Wszys-
tko jedno, jak się rrazywa _ Stolica ZSRR' czy po prostu
Stolicznaja. KaŻdy Się cieszy, że go ominęło. Może jutro
teŻ przejdzie bokiem. Każdemu jest miło, Że towarzysz
Stalin okazuje troskę. Wrog w likwiduje twardą ręką
i tą samą ręką nagradza oddanych sobie ludzi. Czy to
nie wyjątkowe: zlecić w1produkowanie w dki specjalnie
dla kierownictwa?
Po oficjalnym bankiecie będzie częśćnieoficjalna'
W hotelu ,'Moskwa''. Świetny pomysł' Po wypiciu
człowiek nie będzie na widoku. I nie ma zmartwie-
nia. Wystarczy tylko na prawej cholewce zawczasv
zapisać kredą numer pokoju i zaniosą do ł żka' jak
się patrzy.
Dobrze wiedzą, Że towarzysz Stalin trzytna na podsłu-
chu cały hotel ,,Moskwa'', od dachu do fundament w.
Napijesz się i nagadasz niepotrzebnych gfupstw.
AIe jak się nie napić po takiej naradzie? I to kiedy dają
spr bować nowej w dki'
I jeszcze jedna pogłoska. Nie potwierdzona. Dobrze
poinformowani utrzymlją, Że ta w dka będzie produko-
wana z r Żnymi etykietkami. Na przyjęcie na Kremlu -
z etykietką z wieŻami kremlowskimi. W restauracji na
przystani w Chimkach _ z przystanią na etykietce. No'
tych etykietek jeszcze nie wydrukowali. A dzisiaj ban-
kiet w hotelu ,'Moskwa'', więc podadzą z etykietką, na
kt rej widnieje hotel ,,Moskwa".
Trudno dać temu wiarę. Czekiścizbudowali Kanał
Białomorski i kanał Moskwa-Wołga. I Moskwa stała się
portem Łrzech rn rz: Bałtyckiego' Białego i Kaspijskiego.
Gdy zakor1czą budowę kanału Wołga-Don, Moskwa bę-
dzie portem pięciu m rz; dojdzie jeszcze Morze Azowskie
i Czarne|. Dlatego rnoŻna by umieścićna etykietce na
przykład rysunek Moskiewskiej Przystani Rzecznej. Ja-
ko symbol Moskwy - centrum czekistowskich kanał w.
r42
KONTROt,A
Ale dawać na etykietce hotel ,,Moskwa''? To wydaje się
nieprawdopodobne. Jakich to głupot ludzie nie wymyślą
z nud w!
as z troaticyitf
sprawdziła kaburę przy pasie. Szkoda' Że moderlŁzacja
hotelu dopiero co ruszyła. Wielka szkoda. Po takiej na-
radzie czekiściuderzą w gaz. Wymarzona okazja, by nie
tylko posłuchać, o czyrn rozmawiają' ale teŻ i zerknąć
dyskretnie.
Narzuciła na ramiona sk rzaną kurtkę _ i za Choło-
wanowem. Do ciemnego korytarza. Do ponurej salki, do
ściany, kt ra sama się odsuwa. Zjechali na stację
,,Kremlowska".
NAOZSPECREMBUD-12 czeka w pełnej gotowości'
Do składu doczepiono dodatkowy wagon. Nastia do-
myślasię, że to wagon więZienny. Chołowanow zabie-
ra ze sobą 'wszystkich aresztowanych na dzisiejszej
naradzie. Na przesłuchanie do profesora Pierziejewa'
Pierziejew to sprytny goŚć. Sam nikogo nie bije, nie
marnuje sił, tylko wyraŻa ubolewanie: Nie chcecie ze-
znawać? Szkoda. Trzeba będzie was oddać niedobrym
ludziom...
,stukuje: O" Hl
-mu, do-do-mu' DziśWagon w1pełniony jest do ostat-
nlego miejsca. Dziewczyny wracająz ubezpieczania tla-
rady wyŻszej kadry kierowniczej NKWD. Gdyby miesz-
kały w Moskwie' gdyby miały mamę i tatę, dyby miały
Bąsiad w iprzyjaci ł, tokaŻdąrnożna by było wyśledzić,
rozpracować, zaskoczyć, przekupić, zastraszyć. Ale tych
dzlewczyn nie da się wyśledzić'zaskoczyć, przekupić
anl zastraszyć. Choćby dlatego, Ze Sam towarzysz Jeżow
Rle wie nic o stalinowskich dziewczyrtach.
Jest narada, potem przęrwa obiadowa' Pojawiają się
całą paczką, obsługują delegat w Zręcznie i wesoło, po
r43
WIKTOR SUWOROW
czyIn wszystkie naraz zrrikają. Jakby się pod ziemię
zapadły' Za kaŻdyrn razem zjawiają się inne, zupełnie
jakby Stalin miał ich cały pułk. Może ścią$aspecjalnie
sprawdzone wł kniarki z jakiegośkombinatu tekstylne-
go? Albo studentki z jakiegośwydziału?
Ledwie skoriczą pracę - i kamieri w wodę. Nikt nie
wie, co się z nimi dzieje. MoŻe zjeŻdżajądo metra? Może
mają osobne wyjście na stację ,'Plac Rewolucji'', albo
,,Plac Swierdłowa''? Albo wywozi się je z Krer::|a w Za-
mkniętych samochodach? Towarzysz JeŻow wielokrot-
nie rozstawiał swoich ludzi w rnetrze, kazał obserwować
wszystkie bramy kremlowskie przed rozpoczęciem waż-
nych narad i po ich zakoftczeriu. I nlc. Nadal nie wie,
skąd się biorą i kt rędy znilkają.
Do Metra Moskiewskie go imieni a tow ar zy sza Kagano -
wLcza po zamknięciu wstęp wzbroniony. A tak w og le
to nie wiadomo, komu metro podlega' Towarzysz JeŻow
pr bował ustalić. Bez skutku. Zresztątowarzysz Je:Żow
ma zakaz szukania wrog w w metrze. Metra pilnuje
specjalny oddział milicji. Kto jest ich zwierzchnikiem -
nie bardzo wiadomo. Jedno pewne: panem metra jest
ktośzdecydowany lbezwĄędny. Dlatego odradza się
wtykania nosa w sprawy Metra Mosklewskiego. Masz
ochotę, to sobie kup bilet i jedŹ tam, tdzie potrzebujesz.
I nie rozglądaj się. A przed zamknięciem staraj się nie
guzdrać.
Wychodzi na to' że nie ma nikogo, kto m głby
nocami oglądać składy remontowe w metrze. Dlate-
go NACZSPECREMBUD pędzi niepostrzeżony. Wy-
skakuje na powlerzchnię i gna w ciemność,przed
siebie.
szędzie s-,#i]
Ciech Ciechowicz podejmuje dziewcąlny, a one opowia-
dająr Żne zabawne historie. Kiedy trzystu facet w pije
w jednej sali, musi wydarzyć się cośzabawnego. Jest
o czym gadać. Dlatego na korytarzu śmichy-chichy. I je-
szcze jedra historyjka. I zn w; cha-cha-cha!
r44
KONTROLI\
Ęlko jedne drzwi zarnbięte. l}lko w jednym prze-
dzia|e nie słychać dziewczęcego śmiechu. To przedzlał
Nasti i Chołowanowa.
Dzieulczyny chichoczą ale co rusz zerkają z podzi-
wem: proszę' jakiego chłopa sobie przygruchała!
/
I
Cn"."", Gryfie, się zabawlć? Mogę ci powiedziJł
gdzie Sewastian-kasiarz i jego kumple chowają karty.
- Sama na to wpadłaś?
- To nic trudnego. Wystarczy pomyśleć'czego nie
sprawdzacie podczas kipiszu.
- Sprawdzamy wszystko.
_ Wszystko, pt cz własnych kieszeni. PrzecieŻ to za-
wodowcy. Wchodzicie do celi i zaczynacie rewizję. Kie-
szonkowiec w tym czasie chowa ci talię w spodniach. Po
r ewizji zabtera jąz powrotem. Pozostali go ubezpleczają'
_ JeŻe|i masz rację' jeślipodczas rew7zji znajdę karty
we własnej kleszeni, to zwr cę im talię, niech soble
rają, ale powlem irn, Że Ę na to wpadłaś...
Mr"a.. Humphrey, muSZę odbyć z pa,'e,o rrr"rołu
rozmowę.
- Słucham pana, mister Chołowanow.
-_Niech pan zostanle jeszcze przez rok.
Nie, mister Chołowanow, czas juŻ na mnie. Muszę
wracać do siebie, do Ameryki.
_ ZapLacępodw jnie.
- Nie, nie. Czas na mnie.
- Jak nie, to nie' W porządku. Ale jest mały problem.'.
- Jaki problem?
_ Rzecz w tym, mister Humphrey' że pracował pan
w bardzo delikatnej materii...
- Rozumiem, mister Chołowanow.
- Pan za dużo wie... Wr ci pan do Ameryki, zaczrl7e
pan opowiadać na prawo i lewo, Że towarzysz Stalln
podsfu chuj e rozmowy r:ajbl-iŻszy ch wsp łtow ar Zy szy . . .
r45
 WIKTOR SUWOROW
- Mtster Ctrołowanow, Zapewniam pana, Że nie pisnę
sł wka...
- A, to jest już rzeczowa rozmowa, mister Humphrey.
Rzeczowa rozmowa.
- PrzecleŻ nawet śdybymchciał cośnaopowiadać
l tak mi nikt nie uwierzy: według dokument
- pracowa-
łem nie w Zwiapku Radzieckim, a w Austrii. Listy do
rodziny pisałem jakoby z Austrii. I wysyłaliścieje, o ile
wiem, właśniez Austrii...
- Wszystko prawda, tylko skąd moŻemy mieć pew-
ność,że dotrzymacie słowa?
- Dam panu pisemne zobowiapanie, mister Choło-
wanow.
_ Zobowiapanie? Świetrie. Znakomicie pan to w5rmy-
ślił.Ęlko co mam zrobić z tym zobowiaąaniem?
_ Jak to co? Gdybym kiedykolwiek opublikował coś
na temat systemu podsfuchowego w Rosji Radzieckiej,
zaskarŻy mnie pan do sądu...
- }lko że janie lubię sąd w. W sąrlzig moŻnawygrać,
ale i przegrać. Pisemne zobowiapanrie nie wystarczy. -
- Wobec tego jakich innych gwarancji pan oczekuje?
- Najlepszą gwarancją, że nikomu pan nic nie pow.ie'
jest pariskie Życie, mister Humphrey.
- Chcecie mnie zabić?
_ W żadnym razie| Zabijają mordercy. Ja nie chcę
pana zabi{ tylko zlikwidować.
_ Protestuję! Stanowczo Żądam wezwania mojego ad-
wokata.
- Adwokaci to przeŻytekbl,rŻuazyjnych proces w są-
dowych. My kierujemy się dobrem kraju' interesami
Rewolucji Światowej. Nie trzeba nam adwokata, kt
ry
będzie pr bował dowodzić, Że nie mamy racji. Wiemy
i bez adwokata, Że słusznośćjest po naszej stronie.
- Dlatego zabijacie wszystkich zagranicznych inŻy-
nier w, kt rzy dla was pracują?
_ Wcale nie wszystkich. Tych, kt rzy wznosząfabryki
czołg w i armat, zakłady lotnicze i samochodowe, odśy-
łamy do domu sowicie wynagrodzonych. Ale pan lvyko-
nał b ardzo delikatną robotę.
- Ilujest takichjakja?
146
, KONTROIA
- Nieliczne jednostki. Pa ski przypadek jest raczej.
wyjątkiem' a nie re$ułą.
-_ Kto następny w kolejce?
Trzech inżynier w, kt rzy instalują systemy wenty-
lacji w hotelu ,,Moskwa".
_ PrzecieŻ Amerykanie połapią się!
- No to co? KaŻdy, kto ma od nas nie wr cić, pojechał
nie do Zwiapku Radzieckiego, ale do Austrii, Brazylii"
Australii, Niemiec. Sam pan widzi: inzynierowie amery-
kariscy jadą do rozmaitych kraj w i śladpo nich ginie .
Aw Zwiapku Radzieckim nic im nie groz1. Popracowali,
zarobiJi solidny grosz i wracają z nabitą kiesą.
_ PrzekaŻecie moje pieniądze rodzinie?
- Nie. Skonfiskujemy je. Ciech Ciechowicz, odbierz
teczkę. Przelicz got wkę i przygotuj protok ł zdaurczo-
-odbiorczy pieniędzy, kt re zarobił mister Humphrey.
- Czy na moje miejsce jedzie juŻ z Ameryki nowy in-
Żyniler?
- A jak pan myśli?
XI
Ku"tu." Sewastian chichocze i kiwa $łową: sprytna
dziewucha, nie ma co! Jednocześnie rozkłada swoje
druty i dnrciki.
- No więc, c rciu. Skoro jesteśtaka sprytna, zdradzę
ci sw j sekret. Miałem w życiu taki moment: skuli mnie
kajdankami, wpakowali do pudła. KS wisiał nad głową,
jak nic. Dopiero p źniej mnie tu przewieź|i. Albo nas
lraluczysz, powiadają, swojego fachu' albo... No to posta-
nowiłem: będę uczyć, ale najwaŻniejszego sekretu nie
zdradzę. Osiemnaście lat odpękałem w tym monasterze,
niejedną Z was wyszkoliłem, ale gł wny sekret powierzę
tobie jedynej. Szkoda by było do grobu zabierać taje-
mnicę rzemiosła. Spodobałaśmi się. Więc ci powiem, ale
trzymaj język za zębarni' Masz strzec sekrettl. Możesz so
zdradzić Ęlko raz w życiu. I to komuś,kto ma dobrą
duszę, kto będzie strzec tajemnicy, kto też odkryje ją
tylko raz i to temu, kogo uzna za ptavldziwe$o czło-
wieka.
r47
WIKTOR STIWOROW
No więc tak. Pokazałem ci, jak trzeba kręcić w dziurce.
Do tego rozturla nie potrzebny. Sekret tkwi gdzie indziej.
Najpierw musisz pokochać sejf' Kapujesz? Pokochać cĄrm
Sercem. Bezinteresownie. Nicze$o od sejfu nie chcieć. Nicze-
go nie Żądać. Kasiarzjest jak architekt, jak poeta, ma|arz,
pisarz. Niewiele wart jest artysta, kt ry machając pędzlem
myślio zarobku. N dy nie nama'luje arcydzieła.Izarobiteż
niewiele. Musi być tw rcą Parrem Bogiem przed szta|ugą
Musi kochać swoje dzieło juŻw fazie zamysfu.
Na przykład budowniczowie: zdarzająsię tacy, kt rzy
kochajądom, zanim zacznągo budować. Kochają kaŻdą
cegłę w tnlurze, kaŻdy wbity gw źdź.Kto kocha, ten ma
sukces, a dom taki przetrwa wieki. Rozumiesz, o czym
m wię, kozo jedna?
- Chyba tak.
- W naszej robocie też wszystko opiera się na miłości.
Zaczyna się od miłościi na miłościkoil:czy.Sejf musisz
pokochać, Nie myśl,że to kawał zelastwa, Że to zwykła
kasa pancerna. Pomyśl, Że to istota wrażliwa, kt ra teŻ
ma swoje słabe strony. P ki jest wypchany forsą, kaŻdy
go kocha, kaŻdy się do niego łasi. A kiedy jest pusty,
nikt nawet nie spojrzy na niego. To przykre. To tak jak
u ludzi. Masz forsę i sławę, olacza cię tłum przyjaci ł'
Pieniądz odpłyrrie, zgaśniesława i odwracają się nie-
dawni wielbiciele.
Przykre? To pokochaj sejf. Pokochaj bezinteresownie.
Za je$o siŁę, za jego ciężar, za jego pancerne ściany.
Bądź d7a niego dobra. Nie podchodź z nastawieniem:
zaraz sLę do ciebie dobiorę iwyczyszczę! Nie odsłania się
duszy przed kimś, kto jest wyrachowany. ofiaruj mu
swojąmiłość,nie Żądającniczegow zamian' Może wtedy
sam się otworzy. Miłośćto taki złoty wytrych. kt ry
otwiera wszystkie sejfy.
T
Uutro egzekucja.
xrr
Jej pierwsza masowa egzekucja.
Na liście4I7 nazwisk. Dlatego nie ma potrzeby kopać
dw ch doł w. Starczy jeden. Jest już gotowy. Czeka'
148
KONTROII\
Kopali go reedukowani. Każdy ma stempel na aktach:
WSTĄPIŁ NA DROGĘ... Kopali, domyślającsię, po co.
Bo po c Ż więźn1owie pod eskortą mieliby kopać d ł
w lesie? Więc kopali i zerkali spode łba na wartowni-
k w: czy nie dla siebie kopiemy? Ale doszli do wniosku,
Że n1e. Nas jest dwunastu, a d ł pomieści z pięciuset'
Więc kopali i nie kryli zadowolenia: ot, co znaczy na
czas wstąrić na drogę reedukacji. A teraz bardziej opor-
nych zakopią do dołka.
Nastia stała na skarpie i obserwowała' jak kopiąwięŹ-
niowie. Ciekawe jest oglądać jakąśrzecz w kolejnych
fazach' Patrzeć, jak powstaje miasto w tajdze - od pier-
vrszego kołka wbitego na leśnejpolance, do szerokich
ulic, wspaniałych budowli, hektar w przeszklonych da-
ch w gł wnej montażowni, pierwszych myśliwcw bom-
bardujących wytaczanych z hangar w na pr bny lot.
Ciekawie jest widzieć' jak powstają potęŻne gmaszy-
ska - od pierwszej kreski oł wkiem na białym arkuszu
notatnika, aŻ do mocowania nierdzewnych gwiazd wy-
soko w chmurach. Ciekawe obserwować miejsce egze-
kucji - od pierwszej szufli wybranej ziemi, do ostatniej
jodełki zasadzonej w miejscu rozstrze|arlia. Chołowa-
now stanął' rozstawił szeroko nogi, rozejrzał się wokoło
i zawyrokował: Tutaj.
Ludzie z karabinami otoczyli polankę zwartym pier-
ścieniem, a ludzie z łopatamiwgryŹ|i się w suchą glebę.
I oto d ł już $ot w. Poczeka do rana. A Nastia musi się
dobrze wyspać. Dziśnocuje w domu wypoczynkowym
specgrupy KONTRoLI. Jakieśtrzysta kilometr w na po-
łudnie od monasteru. Nad Wołgą. Tu' gdzie mieścisię
stała baza chłopc w Chołowanowa.
Dziewuszki z klasztorls rzadko tu zag|ądają' A jeżeli'
to najczęściej na praktykę rozstrze|iwania. Dzisiaj kolej
na Nastię. Powinna już spać, ale sen nie przychodzi.
Niepojęte' jak można zlikwidować czterystu ludzi' a ci
slę nie buntują. Krępujesz jednym ręce' to pozostali
mogą zacząć. PrzecieŻ nie mają nic do stracenia.
Długo nad tym myślała'ale nic nie wymyśliła.Strasz-
na łamigłwka. A gdyby tak odprowadzać kilometr
w las, strzelać i wracać po następnego? Ile to kilome-
r49
 W
l'
';ll

WIKTOR STIWOROW I

tr w musiałaby przedrałować eskorta?... Na przyszłość !

trzeba wybierać miejsca egzekucji w rezerwatach, w dą-

browach. Wiekowe dęby mają na sobie miliony liści,
a kaŻdy liśćto dźwiękochłonny ekran... Tak, trzeba
w dąbrowach... Ęlko, jak tam kopać doły? Dęby mają
potworne korzenie. Nie, jednak w lasach sosnowych...
Sosny rosną na piasku'.. Rozstrzela się, przysypie pia-
chem, wyr wna, zwierzchu powtyka jodełek' sosenek...
I wyrośnieszumiący las... Niepostrzeżenie las egzekucji
zamienił Się w las zaczarowany... Z |eśnyrll- jeziorem,
z dzwonkami i liliami, z sitowiem wyrastającym Z czat-
nej wody, Z szemrzącym strumykiem, wiszącą skałą
baśniowym zamkiem na skale... SzLaprzez Zaczarowany
las, po kwiatach, jakich nie ma, odsuwając gałęzie
drzew. Ku lśniącejnad jeziorem twierdzy'..
Rozdział 11
DI
IJudzik dzwoni jak oszalały'
Pierwsza myśl: rozstrzelać go i Zakopać.
Druga myśl:wyłączyć.
Chwilę siedziała na brzeg:u ł Żka' zawinięta w koc.
Spojrzała na cyferblat i aŻ podskoczfa: 3.23. Biegiem
do umywalni. Na szczęściepusta. Umyła się, uczesała.
Jeszcze wieczorem zapobiegliwie wyczyŚciła buty, przy-
szyła świeŻykołnierzyk munduru. Tak więc uwinęła się
raz-dwa.
W stoł wce ciocia Masza-kucharka nalewa w dkę. Je-
ślitikwidator w budzi się o trzeciej' to o kt rej wstaje ta
bidula?
Ciocia Masza jest w porządku. Zna sw j fach. I dobry
z niej człowiek. Kucharka musi być dobrym człowie-
kiem. Przecież w pichcone dania wkłada całą duszę.
Dziściocia Masza postarała się na medal: w kotle
dymi kiełbasa, bułki prosto od piekarza, jeszcze gorące,
zlemniak w usmażyła trzy patelnie, nakroiła chrupią-
cych og rk w i kapusty z cebulą. Sama rozlewa w dkę.
Wszystkiego do woli, a w dki - po IOO gram.
- Bierz porcję, serderiko.
- Ciociu Maszo, przecieŻja nie piję'
151
 T
WIKTOR STIWOROW
- C rciu, w taki dzie trzeba, dla spokoju duszy.
- Jest spokojna i bez tego.
- I nie strach ci?
Nastia rlie zr ozurr'iała
- A niby czego? PrzecieŻ to nie mnie będą strze|ać.
Zza stoł w salwy śmiechu, żarclki: proszę, jaką mamy
młodzieŻ| Nlc dziwnego, Że nie pijącą.
Nastia spiekła raka.
Ż7 II
Lasied|i w samoch odzie. Śmiech, poszturchiwania'
Znajome twarze. Ci sami chłopcy, co w odlewni ;,Sierp
i Młot'' odstawiali proletariuszy, na trzydzieści gardeł
demonstrując wysoki stopieri świadomościspołecznej.
Przewodzi towarzysz Szyrmanow. Surowy szef, bezczel-
ne spojrzenie. Chołowanow u towarzysza Stalina jest
jakby szefem tajnej policji, a Szyrmanow u Chołowano-
wa - jakby dow dcą brygady szturmowej . JeŻeli trzeba,
by cegła spadła komuśna głowę, starczy gwizdnąć na
Szyrmanowa. Zawodowiec najwyzszej klasy. I drużynę
ma na schwał.
Szczerze m wiąc, ani Chołowanow, ani Szyrmanow,
ani jego drużyna, ani dziewczpy Z monasteru nie po-
winni uczestniczyć w egzekucjach. A zwłaszcza maso-
wych. od wykony'wania w5rrok w jest NKWD. Zdarzają
się jednak sytuacje, Że trzeba zlikwidować takich deli-
kwent w, kt rzy w żadnym razie nie powinni trafić w ła-
py NKWD. Chołowanow umieszcza ich w klasztorze we-
dług listy towarzysza Stalina. No i czasami klasztor
trzeba rozładować'
Tak jak dzisiaj. Po prostu nazbierało się i czas !\yko-
nać wyroki. Chłopcy Chołowanowa teŻ muSZą potreno-
wać, Żeby nie zardzewieć. A dziewczęta monasterskie
czegoś, nowego przy okazji się nauczą. Nadciąga Rewo-
lucja Swiatowa. Wielka i krwawa. Ręka proletariatu nie
zadtży, to jasne. Ale żeby mieć pewność,Że r.rie zadrŻy''
dziewczyny raz najakiśczas ćwiczą masowe egzekucje.
DziśNasti kolej.
Po raz pierwszy.
r52
KONTROII\
rri szare,"""fi
Jedna teczka to jeden ludzki los. Ludzkie losy poukła-
dane w r wne stosiki. KaŻdy stos po pięćdziesiąt teczek.
I jeszcze cztery osobno.
- Dow dca konwoju! Wywołać pierwszych!
Dow dca jest dziśw humorze:
- Antonow, Archipow, Artiszczew...
Alfabetycznie. Pięćdziesiąt nazwisk. Ustawili kolumnę
piątkami. Trzech z eskorty z przodu, trzech z tyłu, po
dw ch Z psami z kaŻdej strony:
- Krok w bok i konw j strzela bez ostrzeŻenia. Na-
prz dl
Pierwsza partia rusza do lasu. Pozostali siedzą' Cze-
kają na swoją kolej. Wok ł nich wartownicy. Z psami.
DTV
I ki wywofuje się po nazwiskach, p ki ustawia się
w kolumnie' likwidatorzy nie mają nic do roboty.
Ale gdy tylko pierwsza grvpa zniknie w lesie, trzeba
przyhartować pety' przydeptać obcasami - od jednej is-
kry moze spłonąćcały las! _ i naprz d. Dogonić grupę.
Kolumna zawsze idzie wolno, daleko nie zajdzie.
-rv
\
|_Jkrzypnęły drewniane wrota. Za
r:lir;ri leśna polana,
otoczona zielonym, trzymetrowym płotem. Trzy warstwy
desek, wzmocnione. Polana jakby wydeptana racicami,
a moŻe tysiącami n g. Jakby bydło pędzono leśnądro-
g% Zagoniono do tej zagrody i po kr tkim postoju popę-
dzono dalej. Pusta polana. Ęlko Że|azne szafki wzdłuż
płotu. Najzwyklejsze szafkl. Szare. Na wysokośćczłowie-
ka. Dokładnie takie, jak w odlewni ',Sierp i Młot". Jak
w szatni kaŻdej radzieckiej fabryki. W za$rodzie stoi
dziesięć szafek. Przebieralnia dla skazaflc w?
KaŻda szafkajest podzielona pionowo na pięć części.
W drzwiczkach, na poziomie pasa - otwory. Do wenty-
lacji. Drzwiczki pootwierane. Czasem skrzypną na wie-
153
WIKTOR SIIWOROW
T KONTROI"A
trze. W środkuani p łek; ani vrieszak w. Identyczrie,
jak w fabryce ,,Sierp i Młot''.
Zgrzytnęła brama. Konw j odstąlił' kolumna wma-
szerowała do zagrody.
Zamknięto bramę.
- Uwaga' więźniowie! Liczędo pięciu i spuszczam psy.
Psy szarpią smycze. Jedyne schronierrie to szafki.
Cztery psy, a ludzi pięćdziesięciu. Ale nikt nie będzie
walczyć z psem, gdy ma w zasięgu że|azny schowek.
Runęli do szaf.
Zawsze ta sama historia. Miejsca starczy dla wszys-
tkich' a pchają się naraz po ptęciu, po siedmtu, drapiąsię
po gębach, uybijają ąby. A sąsiednie szaJkt stoją puste.
Przepychanki, mordobicie' sllrriejsi odpychają słabszych...
Wreszcie spok j' Wszystkie drzvłiczkj zamknięte. Dziesięć
szafek, w kazdej pięć przedział w' W każdym przedziale
jeden człowiek. Łączrie ptęćdziesięciu.
- Co jest najtrudniejsze w tej robocie? Wypalić w łeb?
Nie' koleżanko. Wcale nie to. Najważniejsze to ic}n roz-
dzie|ić. Rozdzielić tłum. Jak ich powstrzymasz,jeśli do-
staną szahl? Nie ma jak. A więc, zanim się wściekną,
trzeba ich zmusić, Żeby kaŻdy myślałwyłącznie o sobie.
Tęga głowa wymyśliłate szafki. Na trzytonową ciężar w-
kę wchodzi dokładnie plęć sztuk. Podjeżdżasz w dowol-
ne miejsce, rozładowujesz szafki i punkt egzekucyjny
jak znalazł' Wystarczy o$rodztć polankę, postawić szafki
i moŻna strzelać na zdrowie.
Wygodnie teŻ hczyć. Dziesięć szaf to pięćdziesiąt
miejsc. Dzisiaj mamy 417 klient w. Znaczy się - osiem
pełnych zagr d.
Najważniejsze to sprawnie drutować. JakjuŻ sązdru-
towani, to właściwiepo robocie. Strzelić w tył łowy
potrafi byle gtupek.
Czego to człowiek nie wymyśli!Klamki w szafkach
montował ktośłebski. otwierają się tylko z zewnątrz.
- Więźniowie! Szynele zdjąć!
Niewygodnierozbierać się wwąskiej szafce. Po to wymy-
ślonootwory'wenĘlacyjne. Bagnety są dfugie i cienkie,
wejdą w każdy otw r. I bagnetem gtlzdrałę w brzuch: ru-
szaj się, ścierwo!
t54
- Więźniowie! Buty zdjąć|
To juŻ trudniej. W szafce nie ma jak się schylić.
Zeby rozsupłać sznurowadło, trzeba kolano podciąg-
nąć do brody. Zn w żołnlerski bagnet pod żebrem
maruder w.
- Więźniowie! Plecami do drzwi, ręce do tyłu!
Wartownicy przesz|i wzdłuŻ szafek. - Było powiedzia-
ne, gnoju, że pyskiem do ściany?A masz! - i bagnet
w otw r. - Ręce w tyl!
Zb|iża się wujaszek Wasia-drwciarz. Teraz jego kolej'
Skazaniec stoi w szafce, tyłem do wejścla, ręce ma
za plecami. Uchylają się drzwi. Co może począć, czu-
jąc na plecach bagnety i oddech dw ch wilczur w'?
Psy ujadają zniecierpliwione, Że wciĘ na smyczy. Wu-
jaszek Wasla za pasem ma pęczek stalowych drut w
pociętych na kawałki odpowledniej długoścl'owinąć
wok ł nadgarstk w, zacisnąć kombinerkaml - i tyle.
Wyłaźz szafy.
- Pierwszy gotowy!
TVI
I ruszyła egzekucja taśmowo. Na dwie taśmy.
Chołowanow nad dołem, pocląga za spust' obok nie-
go jakiśosobnik w szarym prochowcu robi za numer
dwa. Jeden strzela, drugi wymlenia magazynlid. Potem
na odwr t.
W skład drugiej taśmywchodzi towarzysz Szyrmanow
z pomocnlkiem.
A chłopaki podstawiają kolejnych zdrutowanych.
Wyłuskują delikwenta z szafkl, zadzierają zw7ązarle
za plecami ręce, aŻ głowę pochyli niżej pępka - i bie-
$lem do dołu' Nad kraurędzią szarpną ręce wyżej, do
nleba, żeby runął na kolana - i w tym momencie
Szyrmanow wprawnym ruchem przykłada lufę do
potylicy. Puu!
Jakie sązalety tozstrze|iulania pistoletem? Takie, że
pocisk pistoletowy ma zaokrĘlony czubek' Spiczasty
nab j karabinowy przeszrya na wylot. Pocisk pistole-
towy uderz a płaszczyzną wyprofilowaną. Nadbiegaj ą-
155
WIKTOR STJWOROW
cego zatrzyma,klęczącego rzuci na ziemię. Stojącego na
krawędzi nie tylko zabija, ale od razuwpycha do dołu.
- Towarzyszu Szyrmanow, dajcie postrzelać.
- No, dobra. Masz.
Na stanowisku pojawił się akordeonista Wania Kama-
rp1ski. Wesołek. Tak strzela, Że nie nadĘają podsta-
wiać. Wanię zastąpił Siomka Biełokori. W obsadzie dru-
giej taśmyteŻ zrn7ana: przy|eciał Wasia-druciarz. KaŻdy
ma ochotę popukać.
D
Lrzy egzekucji dla każdego starczy roboty' Konw j
vII
przygnał drugą partię, rozpędził po szafkach: zdjąćka-
tany, zdjąć buty' pyskami do ściany!
Reedukowani sortują sz1mele, vrtryą po dziesięć
sztuk, zbierają buty w kiście.Porządek musi być: naj-
pierw w pary' potem wedle rozrniar w - i do ciężar wki.
Szynele podobnie.
Bywają r Żne szynele, najczęściej złachane. Ale zda-
rzają s1ę całkiem porządne. Reedukowani nie w ciemię
bici. Zrzucają własne, Że niby gorąco. I na hałdę. Potem
z tej hałdy - łaps za inny, lepszy. Buty tak samo. Też
czasem trafią sięprzyzwoite' Wtedy wyszarpują dla sie-
bie' A własne na stertę.
Konwojenci nie zwracają uwagi. Bo co ich to obcho-
dzi? NajwaŻniejsze, żeby ilośćsię zgadzała. Nawet jeżeli
reedukowani wymienią własne na cudze, nie ma to
wpłyuru na ocenę jakości wykonywanej pracy. Robota
nerwowa, niech sobie trochę skorzystają.
W e Żadnafilozofia.Puu! Puu! I - puu!
maga ".r-i
czastl. ^.H:
Pr zy gnali tr ze cią partię' Rozpędzili p o szafkach' Roze -
brali, zdrutowali, postrzelali. I następnych.
Rozmieścić po szafkach rnoŻnaw minutę. Samo strze-
lanie też nie zabiera czasu. Wią.zanie drutem - to jest
wąskie gardło! Szyrmanow skierował do drutowania
156
KONTROII\
wszystkie siły. Żeby nie $uzdrać się pojedynczo, ale po
pięciu, sześciur wnocześnie. Pomogło. Ruszyło z ko-
pyta.
Reedukowani teŻ jakby weselsi. Ledwie wymienili
kapoty' a tu juz nowa partia się rozbiera. Zaraz jesz-
cze |epszy łach się wyfasuje. I buciki jak się patrzy. Na
czterystu |udzi przynajmniej kilku musi mieć w miarę
nie znoszone. Po piątej partii wszyscy reedukowani
paradują w świeżychszynelach, poskrzypują podesz-
wami.
Dwunastu ludzi. Nie mają lekkiej pracy. Ten d ł to ich
dzieło. A d ł nie tylko trzeba wykopać. Potem teŻ trzeba
się zdrowo naharować. Rozciągać trupy na dnie' ukła-
dać. WzdłuŻ brzeg w 'r wniutko, jeden koło drugiego'
a pośrodkuna hałdę. Więc nastrze|ają ze dwudziestu
ludzi i wstrzymują o$ieri:
- Reedukowani, do wykopu! Poukładać!
Likwidatorzy dobrze pracują, starająsię jak mogą, ale
taka juŻludzka natura: głowa przesttzelona' a człowiek
wciĘ dycha'
- Tu jeden się rusza. Dobijcie!
Nlekiedy reedukowani sami dobijają łomem. Likwida-
torzy pomagają. Wykonają wyrok na dwudziestls, a za-
nim puszczą reedukowanych do układania, strzelają
w stertę ciał'
Dla pewności.
ł" obiud.-'IX
_ No "
jak' kochani, pewnie zgłodnieliście?
Chołowanow ZwTaca się do wszystkich:
- Zjerny teraz, czy po robocie?
Na og ł jest bardziej zasadniczy. A|e dziŚ przed nimi
nie tuzinkowe zadanie' Takie chwile zbl.żaj ąllsdzi' Ro zu-
mieją się w p ł słowa' Nadmierna służbistość utrudnia
funkcjonowanie zespołu. Dlatego Chołowanow pozwala
sobie na demokratyzmi ruo, chłopy' jak wolicie?
Ajak tu wybrać? Tak byłoby dobrze itakniezgorzej.
MoŻrra skot1czyć robotę, a potem spokojnte posiedzieć
r57
WIKTOR SUWOROW
przy obiadku. Kto się napracuje, ten lepiej baluje. Inna
sprawa, że niby niewiele zostało, dwie partie z ka'wał-
kiem, ale trzeba potem zakopać doły, spisać protok ł
i cośjeszcze i jeszcze. Lepiej zjedzmy od razu.
TuŻ przy wykopie jest cudna polanka. Rozpostarli ko-
ce na trawie. Jak obrusy. Ciocia Masza układa pajdy
pachnącego chleba, pomidory w stosy, o$ rki' rozlewa
do menażek kapuśniak. A w dki - ani grama! W dka
tylko przed i po robocie. Surowa jest ciocia Masza:
- Umyć ręce! Ale to już!
x mem. Poczucie spełnionego obowią'zku.
Du, wypelnił się z jednej strony niemal po brzeg. Tam
od razu przysypali zilemlą.
Nastrzelali się za wszystkie czasy. Co prawda d ł je-
szcze rie Zasypany. Ale to drobiazg. Wykopać' to rzeczy-
wlściekawał roboty. Zasrypać - moment.
Szyrmanow koi:lczy protok ł wykonanych prac, wuja-
szek Wasia wypehria raport zuĘcia amunicji.
Reedukowani zbierają ostatnie sąmele i buty. Przy
samych szafkach.
Chołowanow podpisał protok ł. Skin{ na Żołnierzy
z psami. Chwycili w lot, nie potrzebują dodatkowych
instrukcji. Psy - do szafek.
- Hej' chłopaki! - ZwTaca się Chołowanow do reedu-
kowanych. - Pozbyliśmy się dziśczterystu czterech
człowieczkÓw, a w planie jest czterystu sledemnastu.
Znaczy was też umieszczono w grafiku.
Spuszczono psy, przecieŻ potrzebuj ą ruchu. Reeduko-
wani rzucili się do szafek. Psy dopadły tylko trzech, co
nle zdĘy|i. Poszarpały, ale nie Zallaocr:o' odciąlnięto je
w porę.
- No jak, wygodnie w nowych szynelach? Buciki nie
clsną? Sciągać wszystko, chłopaki. W tył' zwrooot! Ręce
do tyłu! W waszych aktach stoi napisane, Że wstąpili-
ściena drogę poprawy' a moim zdaniem kulawego Ęlko
gr b wylecry.
W Żelaznych skrzynkach wrzask, złorzeczenia. To nic.
Możecie sobie krzyczeć, piszczeć. Tu, w specsektorzi
158
KONTROI,A
NKWD' mamy pehą wolność.Możecle sobie miauczeć'
jeślichcecie.
- Ciociu Maszo, mamy jeszcze dwunastu. Nie chcecie
postrzelać?
- Jeszcze czegol Ja, stara baba? A wy nicponie korl-
czcie czym prędzej i chodźcie na kielicha.
t1
\-zo jest miłego w rozstrzeliwaniu?
xI
Powiew romantyzmu. Jak w wojnie domowej. Zapach
ogniska, obecnoŚć prochu, sz5mel przesią}nięty dy-
Zlikwidowali czterystu szesnastu, a na liście jest czte-
rystu siedemnastu. Jeszcze jeden. To osobny przpa-
dek. Ameryka ski inżynier, specjallsta od podsłuch w.
Chołowanow rozstrzeliwuje go osobiście. I po wszyst-
kim.
Zapada zmlerzclr.
Cudowne są nadwoŁariskie wieczory. I'eszcz spławia
się w szuwarach. Z drugiego brzeglu wiatr niesie strzępy
pieśni.Parostatek mł ci wodę.
W plutonie egzekucyjnym wszyscy lubią masowe
strzelania. Bo zavłsze odbywają się na świeżympo-
wietrzu. Gdy rozwala się dziesięciu, dwudziestu goś-
ci w kremlowskiej piwnicy, harujesz i potem wracasz
do domu tramwajem, wraz Z innymi umęczonymi
całodzienną szychtą. Nie ma w tym cienia romanty-
zmlf.
AkaŻda rozwałka powyŻej setki odbywa się na świe-
żym powietrzu.Las' Rzeka' Wiecz rprzy ognisku. Po sto
gram' Przyjmująjak lekarstwo. Sto gram nie wystarcza.
Dusza żąda więcej. Dlatego wieczorami po egzekucji
kaŻdy dostaje do wypicia tyle, ile mu trzeba.
Wszystko ze wsp lnego kotła. W takie wieczory nie
uznaje się szarŻ. Tu sami swoi. Sami przyjaciele.
Co najbardzlej zbl^lżaltudzi? Wsp lna robota. Im trud-
nlejsze są zadanla im większej wymagają odpowie'dzial-
ności,t5rm mocniejsza przy1aźń łączy tych, kt rzy ją
wykonują.
159
WIKTOR SUWOROW
Płonie ognisko, dyszy Żatern tskry biją w niebo.
Tuszonka w konserwach, kiełbasa uwędzona na ka-
mier1. Wasia-druciarz turla patykiem zlemniaki z o$-
niska.
A w dka smakuje piołunem.

Rozdział L2

Nr" ztegonte rozumiem.

_ Wyobraż sobie, Że masz rozpędzIć wielotysięczny
tłum. To bardzo proste. Musisz wyrwać z tfumu pier-
wszego lepszego i skopać go bez litości.Zmasakrować
na oczach wszystkich. Tak' Żeby widzieli kazdy szczeg ł.
Musisz go tłuc, aŻ przestanie się ruszać. Potem wyrwać
z tfumu jeszcze jednego. I skopać. Kiedy ruszysz po
trzeciego, tłum rzuci się do ucieczki. Zb7orowa odwaga
tłumu jest sumą małych indywidualnych lęk w. Zatem
nasz}rrn celem jest rozbić tłum na jednostki. RozłoŻyć go
na czynniki pierwsze. Dziel i rządź'jak to się m wi.
Praca towarzysza Stalina sprowadza się w zasadz7e do
tego samego. Ale towarzysz Stalin kontroluje nie tfum
ullczny, lecz gabinetowy tłum bydlak w i karierowi-
cz w,kt rzy dorwali się do władzy. JeŻelinie weźmie ich
za Bwarz, zriszczą cale społeczeristwo. Dlatego, aby kie-
rować kierownikami, towarzysz Stalin co jakiśczas wy-
rywa kt regośz tłumu i flekuje na oczach pozostałych.
- To jasne' od początku wiedziałam, Że trzeba regu-
larnte strzelać do tych, co dorwali się do władzy. Nie
rozumiem czegoś ihnego. Jeżeli strzelasz za mało, to nie
u trzymuj es z władzy . . . A jeżeli strzelasz za duŻo, to wła-

? - Kontrola 161

l"d4
wrrToR strwoRow
dzę traclsz... W jaki spos b określa stę optymalny po-
ziom terroru?
- Myślę,Że wyłącznle w codziennej praktyce. Jestem
przekonany, Że towarzysz Stalln intuicyjnie wyczuwa
ten punkt r wnowagi na skali terroru oraz clenką gra-
nicę, kt rej nie wolrro przekroczyć.
- Słuchaj, Gryf, czy nie wydaje ci śtę,Że tetaz,latem
trzydztestego smego, czystka osią ia apogeum i Że na-
leŻałoby trochę poluzować?
- Towarzysz Stalin wie lePiej.
- Nie sądzisz' że towarzysz Stalin przek<roczył pozlom
krytyczny? Żn gayay NKWD zechciało przejąć władzę' to
towarzysz Stalin nie miałby się już na kim oprzeć?
- Jesteśptzemęczor:a'
- M w, co chcesz, ale pewnego razu siedziałam w kla-
sztorze i gapiłam się na telefon'..
- Fascynujące!
- Gapiłam się na telefon i przyszło mi do głowy' że
najprostszą receptą na skuteczny ptzewr t to odłączyć
towarzyszowi Stalinowi telefony. Bez łączlościnie ma
zarządzania, a więc nie ma władzy.
- Nie tak łatwo zrrclstra|izować system łączności.
_ Dzisiaj rznczywiścte. Mamy jedną stolicę, wszystkie
linie telekomunikacyjne skoncentrowane są w Mostrnrrie.
Ale wkr tce powstanie awar51'na stolica w G rach Żygu|o-
wskich. I wtedy będzie jeden wffiz na dwie stolice. Jak
sądzśz,czy towarzysz Stalin ma jakiśmechanizm zabez-
pieczający, kt ry uniemożliwi ewentualnym spiskowcom
skor4lstanie z jednej z,e stolic podczas jego nieobecności?
- Nie odpowiadam na takie PYtania!
- W takim raae zapytarnbe4ośredrrio towarzysza Sta]ina.
- No, mała' ryzykujesz... Towarzysz Stalin od szesna-
stu lat pehri funkcję sekretarza $eneralnego 1 przez te
wszystkie lata nikt nie zadawał mu żadnych pyta .
DII
larno.
Zupełnie nie ma czym oddychać. Moskwa czeka tta
brrtzę, na ocryszczerie.
L62
KOIYTROII\
Niezwykły upał zawisł nad miastem. Przenika we
wszystkie zaułki, wysusza rachityczne drzewka. Mosk-
wianie do reszty wydeptali spaloną trawę. Kurz wlsi
w powietrzu.
Upał nle ma dostępu do gabinetu ludowego komisarza
spraw wewnętrznych' generalnego komisarza bezpie-
czeristwa pa stwowego Nikołaja Iwanowicza JeŻowa.
Stary sprawdzony spos b: jeszcze przed wschodem
słor1ca na|eŻy szczelrie zasłonić okna ciężkimi kotara-
mi. Nie tylko w gabinecie, ale we wszystkich koryta-
rzach' Upał nie przenika grubych mur w. Dostaje się
przez o|crta. To dlatego w gorących krajach zamyka się
okiennice' Tak samo w pociągach. Nikołaj Iwanowlcz
spory szmat kraju przemierzył koleją Żel.azną7 zan'wa-
żyŁ, Żejeśliw wagonie są spuszczone rolety, to w środku
utrzyrnuje się przyjemny chł d'
Ponoć w Ameryce wynaleziono specjalną maszynę,
kt rą utn7eszcza się w oknie. Do środkawkłada się l d,
włącza wentylator i przedmuchuje rozgrzane powietrze.
Ochlodzone powietrze wpada do pokoju. L d w rnaszy-
nle topi slę, woda jest odprowadzana rurką do kanalt-
zacji. Kiedy cały l d się rozpuści,ładuje Się nową po-
rcję - i wszystko od początku. Warto by jedną taką ma-
szynę sprowadzić z Ameryki. Do tego czasu jedyny
ratunek w kotarach.
Nikołaj Iwanowicz JeŻow przechadza się wzdłuż stołu.
Cztery minuĘ w jedną stronę. Cztery minuĘ w drugą.
Przeszedł koło pięciometrowego portretu. I jeszcze
raz. Na pł tnie _ rnęŻczyzna w butach z cholewami,
w rozpiętym wojskowym płaszczls, w zielonej czapce
z daszkiem.
UI
T*.."r"zu Stalin, ona ctrciała by zadaćwam pytarrie.
- Towarzyszu Chołowanow, od szesnastu lat pełnię
funkcję sekretarza generalnego i przez te wszystkie lata
hlkt mi nie zadawał żadnych pyta .
- Tak właśniejej powiedziałem.
- I mimo to?... W takim razie wezwijcie.
163
WIKTOR SUWOROW
KONTROI,A
TTV
I_łudowy komisarz łącznościZSRR, komisarz bezpie-
. Ma o czym pogadać ludowy komisarz łącznościBer-
marr z ludowym komisarzem Spraw wewnętrznych Je-
czeristwa paristwowego pierwszego stopnia Matwiej Ber-
żowem. Jasna Sprawa. Ale sierżanci przy wejściuczują
man energicznie zasalutował sierzantom bezpieczei- sz stym zmysłem, że dzisiejsza wizyta jest niezwyczaj-
stwa paristwowego. Sierzanci pchnęli skrzydła bramy
na, jakaśtaka podniosła.
i sprezentowali bror1. Takie powitanie kryje w sobie głę-
JuŹ wkr tce cośsię wydarzy.
boki sens: choć mamy w rękach brori, to wam, drogi Cośwaznego i radosnego.
i szacowny komisarns. bezpieczeristwa paristwowe$o
pierwszego stopnia, rLie Zagradzamy wejściabagnetami.
Nie szukamy z wami zwady. Nasze bagnety są skierowa-
ne w niebo, jak semafory podniesione na wasze powita- Tv
Lowarzyszu Stalin, powstanie drugiej stolicy niesie
nie.
w sobie pewne niebezpieczeristwo...
Towarzysz Berman uśmiechn{ się do sierŻant wbez- _ Towarzyszko Strzelecka, chcecie powiedzieć: jeden
pieczeriŚtwa paristwowego. I sierżanci się uśmiechnęli.
Na twarzy jednego z nic}r pytanie: Pamiętacie mnie, w dz na dwie stolice?
towarzyszu Berman? Kiedy byliŚcie naczelnikiem - Dokładnie to chciałam powiedzieć.
GUŁAG-u' ochraniałem was w czasie podr Ży do obo- - I chcecie zapytać, czy zaopatrzyłem się w jakiśme-
char;jzln zabezpieczający' kt ry uniemozliwi ewentual-
z w rajczychiriskich. Na twarzy drugiego: Pamiętacie
nym spiskowcom opanowanie węzł w łącznościw tajnej
mnie, towarzyszu Berman? Przy uroczysĘrm otwarciu
stolicy w czasie mojej nieobecności?
kanału Moskwa-Wołga robiłem za reedukowanego Zło-
dzieja, wręczałem wam kwiaty w imieniu wszystkich re- - Dokładnie o to chciałam spytać.
_ Towarzyszko Strzelecka, oczywiście pomyślałem
edukowanych.
o takim zabezp7eczeniu' Urządzenie nazywa się moduł
Towarzysz Berman uśmiechasię: Ja wszystko pamię-
kontroli.
tam!
To takie ujmujące. Towarzysz Berman odszedł co pra- - Dziękuję, towarzyszu Stalin. Nie słyszałamtej na-
zury. Ale resztę wiem.
wda z NKWD do Ludowego Komisaflatu Łączności,ale
nawet w wyglądzie dochowuje Merności temu potężne- - Powiedzcie dokładnie' co wiecie?
mu gmaszysku: wciĘ chodzi w mundurze czekisty, - Moduł kontroli zam wiony w Ameryce, w firmie
w klapach nosi po cztery romby komisarza bezpieczeft-
RVB w Baltimore, stan Maryland. Waga 15-25 kilogra-
s twa p aristwowego pienrszego stopnia. I tow ar zy sz B er -
m w, gł wne komponenty: złoto i stal. Pod względem
man nie zapomina o tym domu, o jeĘo granitowych wej-
komplikacji przewyŻsza najlepsze na świeciemasz}my
szyfrujące.
ściach i marmurowych schodach.
Miło jest sierżantom. Towarzysz Berman awansował,
Stalin długo patrzył w okno.
Potem jakośw taki tygrysi spos b podszedł do Nasti
ale jakby wciĘ był z nimi, jakby nigdzie nie odszedł. Po
prostu Komisariat Łącznościpod jego kierownictwem l usiadł obok niej. Ręce położyłna stole, na zielonym
jeszcze mocniej zwiapałsię z NKWD' Stał się jego nieod- śUknie'A świdrującymwzrokiem prosto w oczy. Nastia
poczuła lęk, ale vrytrzymała to spojrzenie.
łączlrączęścią.
'Towarzysz Berman bywa tu częstym gościem. Zresztą, - Towarzyszko Strzelecka. To, coprzed chwiląpowie-
jaki tam z niego gość!To jego gniazdo, z kt rego nigdy dztałyście,zlałern tylko ja i Chołowanow. Ja wam nie
podawałem Żadnych szczeg łÓw dotyczących modułu
nie wyfrunaJ. Sw j człowiek.
kontroli. Jestem przekonany, ze Chołowanow teŻ rie.
r64
165
WIKTOR STIWOROW
- .Chołowanow nie pisn{ ani słowa. Poprosiłam
o rozmowę z wam7, towarzyszu Stalin, właśniedlatego'
że Chołowanow nie chciał rozmavłiać Ze rrrrrą na ten
temat.
- W takim razle, skąd, towarzyszko Strzelecka, zna-
cie szczeg ły?
- Wydedukowałam, towarzyszu Stalin.
- Proszęjaśniej!
- Towarzyszu Stalin, ja, za przeproszeniem, postawi-
łam slę na waszym miejscu.
-_ Doprawdy?
W razie wielktej wojny wyzwolericzej niezbędne jest
centrum dowodzenia. Podziemne miasto w Glrach Ży-
gulowskich to najtrafniejsza decyzja. Ale mając dwie
stolice, gł wną i rezerwową musicie mieć odpowiedni
mechanizm zabezpieczający' Gdyby to było małe, proste
trządzenie, to moŻna by je podrobić lub czymśzastąpić.
Gdyby było wielkte, albo wymagało cięzkiego osprzętu,
to w krytycznych wanrnkach nte moglibyście mieć tego
stale w zasięiu ręki. opĘmalnym romłiapan7em było-
by cośskomplikowanego, jak maszyna szyfrująca, ale
przenośnego, rozmiar w teczki lub walizki...
- Skąd wiecie, że moduł wykonany jest ze złota i sta]i?
- Złoto jest najbardziej szlachetn)rrn surowcem. R w-
nileż w elektrotechnlce. A przecleż macie go pod dostat-
kiem. .Jednak unikalny mechanŻm zbudowany z jubi-
lerską dokładnoścląz miękkiego metalu' jakiin jest zło-
to, musi mieć mocny szkielet. ZałoŻyłam,Że to będzie
stal' Cośw rodzaJu dw ch stalowych płytek ze złotyrn
nadzieniem w środku'
- A firma RVB w Baltimore?
_ Z-ałożyłarn,Że urządzenie wykonają nasi inżyniero-
wie-aresztanci w monasterze. Albo zagraniczni inżynie-
rowie w monasterze. Jednak tamtejsza baza produkcyj-
na nie wystarcza, aby wykonać moduł kontroli' Żaden
krajowy zakład nie może otrzymać te$o zlecenia. Tak
niezwykłe zam wlenie na pewno zwr ciloby uwagę
NKWD. ZałoŻyłam, że moduł kontroli musi być dyskret-
nie zam wiony za granicą. Tak, żeby wykonawca nie
domyśliłsię jego zastosowania. Najlepiej ztecić tę robotę
r66
KONTROI,A
świetnieprosperującej, choć niewielkiej firmie' Zebra-
łam dane o potencjalnych wykonawcach takiego zam -
wienia. okazało s1ę, Że takich firm na świecie jest bar-
dzo niewiele. Zaledwle siedem. Jedna w Japonii, cztery
w Europie Zachodniej, dwie w USA. ZałoŻyłam,że za-
m wienie złoŻyłosobiścieChołowanow' Pozostało tylko
rozpracować trasy jego wojaży. Ktośnie wtajemniczony
miałby z tyrn duży kłopot. Ale ja pracowałam z Choło-
wanowem prawie ramię w ramię, a poza Ęm uznałam,
że KONTRoLA jego r wnieŻ doĘczy. Przez ostatrri rok
nie był arll razu w Japonii, ani w Europie Zachodniej,
a za to trzykrotnie w Ameryce. Jedna ze wspomnianych
firm znajduje się na Zachodnim Wybrzeżu, w Seattle.
Chołowanow nie był ani razll) w stanie Waszyngton.
Druga firma, właśnieRVB, znajduje stę na Wschodnim
Wybrzeżu, w Baltimore' Po prostu zestawiłam kilka fa-
kt w...
Staltn wziął sfuchawkę:
_ Wezwać Chołowanowa.
TVI
.lJudowy komisarz spraw wewnętrznych, generalny
komisarz bezpieczeftstwa paristwowego Nikołaj Iwano-
wicz Jeżow zaprzątnilęty jest swoimi sprawami. A|e trze-
ba wr cić do rzeczfistości. Do bteżących zadari. Choć
to nie takie proste.
Usiadł za biurkiem, ot'worzył czenyoną safianową te-
czkę. Ptzegląda aktualne wskaŹnikl' Wnioski są jasne
I oczywiste.
Udało się podporządkować całąarmlę. IrnwyŻszy ran-
gą dow dca' Ęm większe prawdopodobieristwo, że trali
pod top r.
Partia została poddana eksterminacji w przyspleszo-
nym tempte.
Z r ozkazu Stalina- Dupalina.
Statystyki są naprawdę arcyciekawe. Wielka Czystka
objęła wszystkich. Im wyżej na drabtrrie społecznej sy-
tuuje slę dany osobnik' tym większe prawdopodobleri-
stwo, że spadnie pod walec sprawiedliwościproletariac-
L67
wrKToR sttwoRow
kiej. Przez ostatnie dwa lata przeciętny radziecki oby-
watel miał pięcioprocentową szansę trafić pod top r
NKWD. Bezpartyjny kierownik lliajrlliŻszego szczebla _
s ie dmioprocentową' Członek p artii _ czter dziestocztero -
procentową. Członek Komitetu Centralnego partii -
siedemdziesięcioośmioprocentową. Gdyby przenieśćtę
prawidłowośćna sarn szczyt'.. na człowieka w rozpię-
tym wojskowym płaszczu, w wysokich butach i zielonej
czapce z daszkiem.'' Ze statystyki wynika, że prawdopo-
dobleristwo, iż stanie się on ofiarą NKWD wynosi sto
procent.
T}le statystyka. Teraz trzeba ją umiejętnie zastoso-
wa . No, bo jak inaczej? Sekretarz generalny partil,
towarzysz Dupalin, rękami NKWD likwiduje wlasną
partię Jak zlikwiduje partię - to zostanie Dupallrr se-
kretarzem $eneralnym bez partii. Na kim wtedy miałby
się oprzeć? Na NKWD. Wyłącznie na NKWD. Ale czy
NKWD udzieli mu wsparcia? Na Ludowym Komisariacie
Łącznoścl teŻ nle powinien się raczej wspierać. Na ar-
mii? W armii wszyscy boją się JeŻowa. Na rządzie,
urzędnikach pa stwowych? JeŻow trzyma wszystkich
w garści'Towarzysz Dupalin wyraźnle przesolił. Towa-
rzysz Dtupalin jest golusieriki.
VII
'T1
Lo*urry'rko Strzelecka, czy byłybyścieuprzejme po-
wt rzyć towarzyszowi Chołowanowi to wszystko, co opo-
wiedziałyściemi przed chwilą?
- oczywiście. Ale chciałabym opowiedzieć o czymś
jeszcze.
Towarzysz Stalin nie lubi, kiedy ktośpostępuje nie-
zgodnie z wytycznymi towarzysza Stalina. Ale uśmiech-
n{ się. Trudno powiedzieć, czy uśmiechemdobrodusz-
lryln, czy złowieszczym. Na pewno zagadkowym.
_ No, to opowiedzcie nam o czymśjeszcze.
- Towarzyszu Stalin, wielu podsłuchanych rozm w
nie jesteśmy w stanie rozszyfrować, ponleważ czekiścl
nie używają imion ani nazwisk' tylko pseudonim w'
- Jakich?
r68
KONTROI"A
- Często m wią naprzykład o niejakim Dupalinie,
- Dupalina zflalł:. Dupalin to ja. Znaczy to o mnie.
Nastia się zmieszała:
- M wią teŻ o Szybciorze, Zygmuncie, Karlicy, Lufce,
Goriku, Pestce, Duraku: nie spos b wy|iczyć wszyst-
kich. Skład czekist w wciĘ się zmienia. Ci, co trafiają
do monasteru na likwidację, co prawda podczas prze-
sfuchari Sypią, kto jest kto. Ale ci na wolności szybko
wymyślają nowe kryptonimy i my znowu słuchamy i nic
nie rozumiemy.
- Co proponujecie?
- Proponuję statystycznąana|7zę informacjl o wszel-
kich kontaktach czekist w.
- Ot, co!
- Waśnie, towarzyszu Stalin. Często nie wlemy, albo
błędnie interpretujemy, o kim m wią, a tymczasem nic
nie stoi na przeszkodzie, by naukowo analizować prze-
bteg ich spotkari. Wszelkich, Tlch oficjalnych i nieofi-
cjalnych.
JeŻe|i umyka nam sens podshrchiwanych rozm w,
powinniśmy ana|izować nie ich treść'lecz dane sta-
tystyczne. Wszyscy republikariscy i obwodowi szefowle
NKWD co jakiśczas zjaul7ają się s}użbowo w Moskwle.
Mamy do dyspozycjt pełną informację o ich przffazdach
l wyjazdach. Znarr;ry hotele, w kt rych się zatrzymują,
ulubione restauracje. Mamy informacje o odwiedzinach
w daczach i mieszkanlach ich moskiewskich kumpli. To
naprawdę mn stwo danych. Mamy odpowiednio dużo
nagrar1z nocnych biesiad i pijatyk.'' Na początek posta-
nowiłam opracować tabelę odwiedzln wyŻszych ran$4
czekist w z terenu w prywatnych mieszkaniach i da-
czach tow ar zy sza Jeżowa.
Towarzysz Stalin słowem się nie odezwał' tylko przy-
sun{ krzesło do biurka. Bliżej tabel.
- Na przykład towarzysz Ławruszyn z Gorkiego.
W cią4!u ostatnich dziesięciu miesięcy był w Moskwie
oslemnaścierazy. Szesnaście razy przebywał w miesz-
kaniach lub daczach towarzysza JeŻowa. Łączny czas
spędzony w oficjalnych urzędach NKWD _ 2l godztrl Lo
mlnut. W mieszkaniach i daczach JeŻowa - 69 godzin
169
WIKTOR STIWOROW
13 minut. W mieszkaniach i daczach innych wysokich
urzędnik w NKWD - 12 lodzin 43 minuty.
- To bardzo interesujące. I mamy nagrania?
- Tak. Ale w nagraniach'nie ma nic ciekawego^. Do-
myślająsię, że- mogą być na podsłuchu. Statystyka jest
o wiele wymowniejsza. Proszębardzo, zestawienie vnzyt
u Jeżowa towarzysza Litwirra zLeningradu. A to wykaz
wizyt towarzysza Nasiedkina z Miriska.
- Kto u Jeżowa spędza najwięcej czasu?
- Uspierlski z Kijowa.
- Ciekawe _ pow'iedział towarzysz Stalin. Przeszedł
się po pokoju i powt rzył:
- Ciekawe.
D
lraca nie posuwa
vtrI
się naprz d. Generalny komisarz
bezpieczeil'stwa pa stwowego odsunął na bok raporty
i tabele. Spojrzał w lustro. Mundur leŻy na nim jak ulał'
W klapach błyszcząmarszałkowskie gwiazdy. Taka tyl-
ko r żnica, Że rnarszałekZwlązL<tl Radzieckiego zakłada
do galowego munduru diamentową Gwlazdę Marszałko-
wską na szyję' a generalny komisarz bezpieczeristwa
paristwowego nte ma takiego przywileju. Ale w zasadzie,
dlaczego nie miałby mieć dw ch Ętułw: generalny ko-
rnisatz bezpiecze stwa paristwowego, m-arszałek Zvnry-
ku Radzieckiego N' I. JeŻow?
Czas zacząć się przygotowywać do tej podw jnej roli.
Podnt sł słuchawkę:
- Jaki kodeks obowią7uje obecnie w Armii Czerwo-
nej?
- Towarzyszu $eneralny komisarzu bezpieczeristwa
paristwowego, Armię Czerwoną tak jak cały nar d ra-
dzieclłii, obowią2uje ,,Kodeks karny'' z 1929 roku.
_ I wa|czą też według ,,Kodeksu karnego''?
Sfuchawka zamilkła na dhsŻszą chwilę:
- Towarzyszu generalny komisarzu bezpieczeristwa
pa stwowego, mamy tu u nas na dole wielu wojsko-
lvych. Proszę o pozwolenie udania się na konsultację.
Po powrocie z cel riezwłoczttie zamelduję!
L70
KONTROII\
- Zgoda _ przystał wielkodusznie generalny komi-
sarz.
Dzwonek po upĘwie czterech minut.
- Towarzyszu generalny komisarzu bezpieczeristwa
paristwowego, Armia Czerwona działa według ,'Regula-
minu polowego" z 1936 roku.
_ Natychmiast dostarczyć jeden egzernp|arz.
:my się poa"łI,i
chiwaniem nic nie znaczącychrozm w, a nikt nie wpadł
na pomysł, Żeby zająć się statysĘką. Na tych wykresach
zobrazowałam dynamikę odwiedzirl w mieszkaniach
i daczach Jeżowa. Wydzieliłam dwudziestu najaktyw-
niejszych.
- Zostawcie na stole, zajmę się tym wwolnej chwili.
- To nie wszystko, towarzyszu Stalin. Postanowiłam
spojrzeć na to r wnież z drugiej strony. Ciekawe, kto
najczęściejbywa u JeŻowa, ale postanowiłam r wnież
ustalić, jacy szefowie terenowych organ w NKWD nigdy
nie odwiedzili go w domu.
Towarzysz Stalln spojrzał przecia[l|e na Chołowano-
wa. Nie odezwał się słowem, ale Chołowanow wyczytał
w stalinowskich oczach: oho. Ta mała zajdzie daleko...
I sam odpowiada wzrokiem: Staramy się, towarzyszu
Stalin. Do KONTROLI byle kto nie trafia.
Nastia nie zauważyła tych spojrzeri. Rozkłada na stole
wykresy i tabele.
rT1 X
Io się czasem m wi tego na głos' a]e
zdarza: nikt nie
wisl w powietrzu doskonaly pomysł, kt ry wszystkim
r wnocześnie wpada do głowy. Każdy się uśmtecha.
l kaŻdy dostrzega uśmiech'I wie, Że bawi ich.ta sama
myśl...
A myśljest prosta: partia popełnia zbiorowe samob j-
stwo. Partia pozwoliła się przetrzebić' Dołem ptzeszedł
ntegroźny poŻar, ale g ra została wypalona niemal do-
17I
 KONTROLIT
WIKTOR STIWOROW
Towarzysz Stalin i towarzysz Chołowanow zn w wy-
szczętnie. Armia na kolanach, partia krztusi się właŚną
mienlli spojrzenla.
krwią. Kto pozostał? Pozostali czekiści. Jedyna siła' To-
warzysz Stalin cieszy się powszechnym szacunkiem, ale - Potraficie to wytfumaczyć, towarzyszko Strzelecka?
jest sekretarzem generalnym partii, kt ra nie istnieje. - Towarzyszu Stalin, to niewytfumaczaltta zagadka..,
Spojrzał złowrogo:
Za towarzyszem Stalinem nie stoi żadna siła. A tymcza-
sem NKWD... - Boicie się nazywać rzeczy po imieniu?
Uśmiecha się sierżant bezpieczeitstwa paristwowego do - Boję się. Boję Się, ponieważ dysponuję tylko jed-
nym, jedynym faktem. Nie chciałabym wyciĘać zbyt
swoich myśli.Najskrytszych. I dnłgi sieźarrt prz5l potęŻ-
daleko idących wniosk w... To może być czysty zbileg
nej bramie też się uśmiecha. Do tych samych myślt.
okoliczności.
- W NKWD nie ma zadnych zbteg w okoliczności.
- Skoro tak, to wniosek jest prosty: JeŻowa i Bocza-
DXI rowaŁączy wsp lna tajemnica. Postanowili okazywać na
-1owstaje lliezrozumiaĘ obraz, towarzyszu Stalin. To- zewnątrz, Że między niml panują stosunki wyłącznile
warzysz Jeżow to człowiek nadzwyczajnej $ościnności.
sfużbowe. I przedobrzyll. Wszystko pozostałoby ttieza-
Uwielbia towarzystwo, długie nocne biestady. W clĘu
uważone, gdyby nie staĘstyka. A statystyka jest nieub-
bez nlała dw ch ostatnich lat przez jego dom przewirręli
łagana: z Żadrtym z podwładnych Jeżow nie utrąmuje
slę wsąlscy szefowle republika skich i obwodowych za-
tylko i wyłącznie stosunk w służbowych.
rząd w NKWD. Ci, kt rych Jeżow nie darzył sympatlą _ Czy mogłybyściewyrazić to jasno?
zostali rozstrze|ani' Ci, co pozostali przy Życi:u _ to jego
kumple i kompani od kieliszka. W wielu obwodach i re- - Spisek.
publikach JeŻow w ciągu nlecałych dw ch lat zdąĄł
wymienić dw ch, a nawet trzech szef w NKWD. Starych
rozvła|a, mlanuje nowych, zaprasza do siebie, podejmu-
je, poi, karmi, potem odwofuje, rozstrzellwuje, mlanuje
następnych, zaptasza' częsĘe..' Poza jednym...
Stalin ściskabrzes stofu. Czubki palc w zbielaĘ:
- .. jedynym wyjątkiem: w żadnym mleszkaniu Jeżo-
wa, w Żadnej daczy JeŻowa nie był arlj raz:u szef Zarzą-
du NKWD z Kujbyszewa.
- Boczarow.
- Tak jest,
'pieczeristwa
towarzyszr Stalln. Starszy major bez-
paristwowego Boczarow. Powiem więcej.
Z analizy wyntka, Że JeŻow i Boczarow anirazl7rl7e ztta-
leźli się razem wjednej restauracji, wjednym teatrze,
w jednym sanatorium, w jednym pociągu. Przez p łtora
roku Jeżo'w rozstrze|ał trąrnaśctetysięcy dwustu czter-
dziestu kadrowych czekist w. Skoro JeŻow nie lubi Bo-
czarowa, to dlacze$o go nie rozstrzelał? JeŻe|i go nie
lubi, to dlaczego mlanował go na tak odpowiedzialne
stanowisko?
L72

Rozdział 13
-lI
D""r Zarządu NKWD w Kujbyszewie' starszy ma-
jor bezpieczeristwa paristwowego Boczarow, jest sam
w podziemnym korytaizu. W podziemnym korytarzu
władzy. Nad jego głową wznosi się sto trzydzieści met-
r w litej skały' To tu, w zakolu Wołgi w G rach Zygtl|o-
wskich, znajduje się przyszła stolica Europy. Ęlko na
jedno pytanie nie ma na razie odpowiedzi: kto będzie
w tej stolicy rządzić? Stalin-Dupalin kopie sobie gr b.
Wkr tce wykosi całą partię i zostanie sam jak pa|ec. Za
plecami Stalina stoi trzech pretendent w: Jeżow, Fry-
nowski, Berman. Taki triumwirat. No i on, Boczarow. Ci
trzej moŻe iprzejmąwładzę, og lne kierownictwo, ale to
on kontroluje systemy łącznościw powstającym cen-
trum.
Ci w Moskwie mogą sobie teoretyzować do usranej
śmierci, a tymczasem on' Boczarow, pozbierał z całe{o
GUŁAG-u ekspert w od łącznościrządowej. I wszyscy
byli zgodni: nie do pomyślenia jest' by w dz pozostawił
drugą stolicę na pastwę losu' Skoro Stalin koncentruje
w G rach Zygulowskich sieci łączności,to znaczy, Że
zaopatrzył się w specjalny rnechanizm sterujący' kt ry
uruchamia i blokuje systemy komunikacji.
174
KONTROLI\
Bo czar ow pokazał fachowcom ży$ulowskie podziemia
załadowane aparaturą telekomunikacyjną. Eksperci
uważnie wszystko obejrzeli i wskazali: tutaj, to miejsce
w płycie pancernej, właśnietutaj Stalin podłączy to
urządzenie, kt re pod względem komplikacji nie ustę-
puje najlepsz}rrn masz5mom szyfrującym' a gabaryty ma
mniej więcej wielkiego atlasu geograficznego. oto wnęka
W gł wnym panelu sterowania. Po umieszczeniu w niej
tego wrządzenia będzie możrla uruchomić wszystkie sy-
stemy łączności.Po jego wyjęciu nikt nie będzie w sta-
nie wykorzystać podziemnego miasta do kierowania
krajem.
Boczarowowi został jeszcze jeden problem do rozstrz5r{-
nięcia: kto i gdzie wykonał Dupalinowi to zabezpieczerie.
Musiało być zarn wiorLe za granicą. Dupalin ma kilku
godnych zaufania ludzi: osobiste$o sekretarza Poskrieby-
szewa, szefa ochrony Wasika. Ale Dupalin nigdy nie po-
zwoliłby im na wyjazd z Waju. Zam wierie Za granicą
m6g} złoĘćtylko jeden człowiek. Chołowanow.
Wystarczyło przyjrzeć Się jego pocz1maniom w ostat-
nim czasie. Niełatwe zadanie. Chołowanow co rusz zni-
ka, po czym nieoczekiwanie się pojawia. Raz kręci się
w pobliżu Dupalina, to zn w przepadajak kamfora. Ale
Chołowanow ma jedną słabostkę. Feblika do panienek.
Niemało samorodk w złota kosztowało starszego ma.
Jora bezpieczeristwa paristwowego Boczarowa wytro-
pienie kolejnych miłostek Chołowanowa. Niemało bry-
lant w. A]e dziewczyny powiedziały: co, gdzie i kiedy.
A z drobnych element w Boczarow złoŻyłco trzeba.
W życiu wszystko zaleŻy od uporu. Przy odrobinie
uporu nie ma rzeczy niemożliwych. Starszy major bez-
pleczeristwa paristwowego wykazał up r, o jaki sam się
nle podejrzewał. Dniami i nocaml aresztowania, prze-
sfuchania' narady partyjne, obłaskawianie przełożo-
nych, przesfuchania, egzekucje, kurso-konferencje...
AkaŻdą wolną chwilę Boczarow stara się poświęcićna
rzecz najwaŻniejszą: ze strzęp w, ułamk w, odprysk w
złoŻyćobraz podr ży Chołowanowa.
Nie wszystko udało się wyjaśnić.Ale wystarczająco
dużo.
175
WIKTOR SUWOROW
il
\-1
lJłor1ce rozgrzało granitowe płyty na placu lwanow-
skim. Żar leje się z nieba, rozkleja wartę na posterunku.
Niemal topi podkucia na butaih wartownik w. W takiej
temperaturze bagnety łvydają się być ulepione z plaste-
liny.
od upału nie ma ucieczki' Wsącza się nawet do gabi-
netu.
- Jeślidobrze was Zrozumiałem, towarzyszko Strzele-
cka, w całym kierownictwie NKWD jest tylko jeden czło-
wiek, z kt rym Jeżow spotyka się wyłącznie na gnrncie
oficjalnym i z kt r5rm nie ma Żadnych kontakt w towa-
rzyskich?
- Tak jest. To Boczarow, towarzyszu Stalin.
_ Czy przypadkiem nie znalazłby się w wyższym kie-
rownictwie NKWD ktośjeszcze, poza Jeżowem, z kirn
Boczarow nie ma Żadnych nieoficjalnych kontakt rł/?
_ Sprawdziłam to, towarzyszu Stalin.
- Ach, tak?
- Szef Zarządu NKWD w Kujbyszewie, starszy major
bezpieczeftstwa paristwowego Bo czarow, poza J eŻow em
nigdy prywatnie się nie spotkał z zastępcą ludowe$o
komisarza spraw wewnętrznych Frynowskim i ludowym
komisarzem łącznościBermanem. Po prostu ich unika.
A oni jego.
- Interesujące'
Nr" śpipodziemne miasto w G rach zygutowsnctl
Wagoniki zgrzytają na zakrętach. Elektrow z skrz4lpi
hamulcami. Gdzieśwbijane są pale' podziemne tunele
kilometrami niosą huk uderzeri. Gdzieśwgryza się
w skały wrębiarka. Gdzieś więźniowie przewalają tysią_
ce ton rozkruszonych skał. Hucząwentylatory wyciąga-
jąc pył z przodka'
W_tunelu K-66 jest cicho i jasno, czyste i świeżepo-
wietrze. Trwa montaż. WzdłuŻ ścianustawiono stalowe
szafki i stelaże. Wiszą kilometrowe wiązki kabli w ko-
lorowych izolacjach, kaŻdy grubościsnopka, jaki koł-
176
KONTROLI\
c}roźnica z brapu na Wszechzwia2kowej Wystawie Pło-
d w Rolnych unosi dostojnie nad głową.
Tunel K-66 ma pięć kilometr w długości.Cały jest
zapchany aparaturą: syczącą, dudniącą, terkoczącą.
Setki inz5mier w-zek w, riczyrn kapłani podziemnej
świątyni' dokonują tajemnego aktu syntezy milion w
fragment w w jeden SYSTEM.
Kiedy prace dobiegną ko ca' pozostanie jedynie umieś-
cić we wnęce panelu moduł kontroli.
Zeby jl:Ż wreszcie zakoflczorto montaż osprzętu!
Spawacze rozsypują Snopy iskier, monterzy rozciĘają
kable.
Mają skoticzyć na 7 listopada. Na rocznicę Wielkiej
Rewolucji.
TTV
L owarzyszu Chołowanow, jeżeli towarzyszka Strzele-
cka potrafiła wydedukować fakt istnienia modułu kon-
troli' jego zastosowanie, orientacyjny wygląd i wagę'
a nawet producenta' to całkiem możliwe, Że towarzysze
z NKWD teŻ na to wpadli. Mająznacznie łatwiejsze za-
danie. To oni nadzorują budowę podziemnych tuneli
w skałach żygulowskich' to pod ich czujnym wzrokiem
ciągnie się w G ry Zygulowskie linie łączności,montuje
sprzęt i aparaturę. Bez trudu wpadną na to, że nie mo-
$łem ot tak zostawić wszystkiego w ich rękach. Ze za-
m wiłern jakiśmecharlizrn zabezpieczający. A jak się
nad t5rm dobrze zastanowią, to wszystkiego się domyślą.
Ja tu jak ten Herakles czyszczę stajnię Augiasza w prze-
konaniu, że mi nikt nie przeszkodzi. Nie zwracałem do-
tąd większej uwagi na G ry Zygulowskie - podziemne
miasto w budowie, ja dysponuję kluczem do węzł w
l system w łączności.A tu nagle okazuje się' że budowa
pierwszego sektora ukoriczona zostanie przed termi-
nem, a NKWD jest' być rnoŻe, w posiadaniu klucza do
węzł w i system w łączności.Co proponujecie, towarzy-
szu Chołowanow?
- Niezwłocznie aresztować Jeżowa, Frynowskiego' Ber-
mana, Boczarowa.
r77
WTKTOR SUWOROW
- Nie, towarzysztl Chołowanow. Nie możemy tego zro-
bić' Nie moŻemy, bo są od nas silniejsi. Wszystkie stra-
tegiczne obiekty, od Kremla poczynając' sąpod ochroną
NKWD. Awięc pod kontroląJeŻowa' Berman kontroluje
Komlsariat Łączności. Frynowski Wojska Ochrony Po-
Eranicza- Podziemne miasto jest budowane rękami ze-
k w, a więc znowu NKWD. Jeżeli do tego wszystkiego
towarzysze z NKWD podprowadzili moduł kontroli, io
wypowiedzenie im teraz wojny byłoby walką w pojedyn-
kę z armią Czyn$is-chana.
- Co w takim razie, towarzyszu Stalin?
- Są inne sposoby. Towarzyszko Strzelecka' kto w apa-
racie NKWD jest największym wrogiem Jeżnwa?
_ Towarzyszu Stalin' gł vrny wr g Jeżowa to stary
czekista, choć w tej chwili formalnie nie jest czekistą.
Przez ostatnie siedem lat, dokładnie od 7 listopada 1931
roku, na kierowniczym stanowisku partyjnym...
- Beria!
- Ławrentij Pawłowicz Beria, pierwszy sekretarz KC
Gnrziriskiej Partii KomunisĘ cznej.
Stalin chwycił za słuchawkę:
- Dajcie JeŻnwa. Towarzyszu Jeżow, w skład Zwiapku
Radzieckiego wchodzi jedenaścierepublik. Dziewięciu
przyw dc w zdemaskowaliśmy i rozstrze|aflśmy. Zostało
dw ch: na Ukrainie towar4tsz Chmszczow,bardzo dobry
towarzysz, no i Beria w Gruzji' Naradzamy się tutaj z to-
warzyszami, ale nie możemy ostatecznie zdecydować: roz-
strzelać Berię, czy rie? Jakie jest was?E, zdarie?
- Rozstrzelać - odparła słuchawka nle tracąc cen-
nych chwil.
_ A d|aczego, towarzyszu Jeżow. Macie cośna Berię?
- Na każdego cośmam.
- Na mnie też?
- Hmm' no nie. Ma się rozumieć, że nie, towarzyszu
Stalln. Na was nie mam. Ź|e sięwyfaziłem. Na każdego,
pr cz was.
- To dobrze, towarzyszu Jeżow. Prześlijcie mi pilnie
ptzezk'ur;rera kopie materiał w na tego szubrawca Berię
oraz wasze uwagi dotyczące aresztowania. Do widzenia,
towarzyszu JeŻow.
178
KONTROL/I
vłoczrie"to.rtJ
ktować się z Tbilisi, ale nie przez te|eforl, ani żadnymi
innymi środkami łączrrościi dyskretnie' ściągnąćtowa-
rzysza Berię do Moskwy. W trybie natychmiastowym.
- "Stalinowski Szlak" zabardzo rzwca się w oczy. Ale
NACZSPECREMBUD m głby obr cić do Tbilisi i z po-
wrotem w ctągu doby z kawałkiem.
- Nic z tego, towarzyszu Chołowanow. Towarzysz Be-
ria to zacny towarzysz, ale nie mam zamiaru wtajemni-
czać go w system pociąg vr remontowych.
Chołowanow wyciągn{ się jak struna. Sam widzi, że
po takiej liczbie błęd w czas wystawlć poĘhcę na strzał.
Ale towarzysz Stalin nie ma tetaz ani $łowy' ani mo-
żliwościzajmować się egzekucją Chołowanowa. Każdy
człowlek na wagę złota.
- No więc, towarzyszw Chołowanow, pośleciespecku-
riera do Tbilisi, nlech osobiście zawiadomi towarzyszaBe-
nę, że ma pilnie i niepostrzeź:enie dostać się do Moskwy.
- Strzelecka.
- Nie, towarzyszu Chołowanow. Znowu pudło. Dla
Strzeleckiej mam ważniejsze zadanle.
- Mamy w monasterze dośćspeckurier w, towarzy-
szu Stalin.
- No i świetrrie' Wybierzcie jednego' ucharakteryzujcie'
przebierzcie i poślijcie.A wy' towarzysztl Chołowanow,
zbierzcie swoich ludzi i ruszajcie do Ameryki. Wszystko
jedno' w jalriej fazie są prace nad modułem: macie go n-
brać i dostarczyć mnie. Jeżeli modtrł został przechwycony...
- To niemożltwe!
- Wszystko jest możliwe, towarzyszu Chołowanow'
Jeżeli moduł kontroli został przechwycony, zawiadomcie
mnie telegr unem: Nie ma stop Gryf' Odmaszerować.
a zesłaniu *#
rucharlskim Kraju, miałem jedną dewŻę: nie pękać' Wie-
cie, towarzyszko Strzelecka, co znaczy to słowo?
- Wiem, towarzyszu Stalin.
r79
WIKTOR SUWOROW
Zatrzymał się w p ł kroku, zaskoczorly. Po chwtli pod-
szedł do okna, stanął, rozpalił fajkę.
- Jesteśmy na skraju przepaści. Zrzuc1ć nas w niebyt
jest dziecinnie łatwe' Spiskowcy z NKWD kontrolują sy-
stemy 1 węzły komunikacyjne' ochranlają najważniejsze
obiekty strategiczne' być może mają już moduł kontroli.
Znamy tylko sam wierzchołek spisku. Nie znamy ani
jego sił' ani plan w. Pewne jest, że spiskowcy dysponują
potęgą. Nie mogę otwarcie wystąrić przeciw Jeżowowl.
Przynajmniej do czasu, aŻ uryskam pewność,że mam
moduł kontroli. Albo że' w najgorszym razie, moduł zo-
stał zneutralizowany. Nie wiemy' kiedy spiskowcy za-
mierzają wystąpić. Ale miejmy nadzieję, Że nie przed
ukoriczeniem pierwszego sektora punktu dowodzenia
w.G rach Zygulowskich, czyli nie przed 7 listopada.
Jeślite rachuby są słuszne' to mamy jeszcze trochę
czasll Jeśllich nie aresztujemy i rlie rozstrzelamy' to
przechwycą władzę. Jeże|i zaczn7erny aresztowania i e$-
zekucje, to broniąc się będą zrnluszefliprzejąć rządy. ALe
mimo wszystko, towarzyszko Strzelecka, będziemy ich
aresztować i strzelać' Nie mają wyjścia i my też nle ma-
my wyjścia. Posyłam was z ryzykowną misją. Możecie
przypłacić jąĘctern. Pojedziecie do Boczarowa. Wjakiej
roli chciałybyściesię tam zna|eźć?
- W zutyczajnej. Jako speckurier Komitetu Central-
nego. Będzle mi potrzebne oficjalne pismo z mn stwem
szczep ł w. Chodzi o to, żeby cel mojej wizyty był jak
najdłużej t:^[e znany' Muszę dostać się do specjalnego
sektora NKWD w Kujbyszew1e i mieć jakiświarygodny
pretekst, by zostać tatn przez kilka dni'
_ Każęprzygotnwać odpowiedni papier. Nie określam
wam zadanla' Działajcie stosownie do okoliczności. I nie
pękajcle, towarzyszko Strzelecka. Możecie mieć pew-
ność,Że wytrwamy. Skręcimy kark tym łotrom. Pamię-
tajcie, że cokolwlek się stanle' przyjdę warn z pomocą.
Cokolwiek się stanie! Terazjesteście moim człowiekiem.
Na zawsze. A ja nte porzucam swoich ludzi w potrzebie.
Przychodzę Z pomocą. 7'twsze'
odwr cił się twarzą do okna i cicho powt rzył:
- 7-a'wsze.
180
i KONTROLA
vn
A*..yt. szaleje z radości.
Rosjanie przelecieli nad biegunem p łnocnym i wylą-
dowali w USA. PotęŻny silnlk samolotu, smukły i dra-
p\eŻny kadłub, skrzydła niespotykanej rozpiętości-
l trzech młodzieric w o nieugiętych charakterach'
Ameryka entuzjazmuje się. Deszcz ulotek pokrył uli-
ce. Wielki, odsłonięĘ Buick oplectony girlandami kwia-
t w pł1mie triumfalnie przezwiwatujący tfum.
Niełatwo przelecieć nad biegunem! Samolot zbudowa-
no specjalnle do tego jedne$o, rekordowego lotu. Żadna
konstrukcja nie wytrzymałaby takich naprężeri po raz
drugi. Dlatego elegancka masz)ma zostanie zdemonto-
wana i statkiem popłyrrie z powrotem, do Rosji Radziec-
kiej. Potężny frachtowlec ,,Maksym Gorki'' już stoi na
redzie portu w Baltimore.
Na powitanie śmiałkw przybyła teŻ radzlecka ekipa
techniczna' ze słynnym pilotem polarnym Chołowano-
wem na czele.
vtrr
Wror' Szanowny Ławrentij! Siadaj, m j drogi. No, co
tam w Gruzji?
- W Gruzji, towarzyszu Stalin, panuje porządek. Re_
wolucyjny.
_ Tak myślał'em,Że w Gruzji panuje porządek rewo-
lucffny. W Gruzji zawsze panuje porządek. Czy się my-
lę? Ale, co ciekawe, towarzysz JeŻow lulłaża, Żewwaszej
Gruzjljest kompletny bałagan' Uważa was Za F)rze-
stępcę. M wi, że zdernoralizowaliście się pod każdym
względem. Twierdzi, Że utrzymujecie własny harem
w Tbiltsi. I jeszczejeden w Suchumi' I całkiem malutki
w Batumi.
- Ten w Batumi jest naprawdę malutki' towarzyszu
Stalin.
_ Towarzysz JeŻow m witeŻ, że kradniecie pieniądze.
-_ A kto ich nie kradnie, towarzyszu Stalin?
IJwaŻ;a, Że zabijacie ludzi dla własnego widzlmisię.
M wi, że deprawujecie nieletnich. Ze wieczorami polu-
181

wrKToR strwoRow
jecie na uczerrnice w Kutaisi. Twierdzi, że chcecie zostać
marszałkiem i zawiesić na szyi brylantowągwiazdę. Pa-
trzcie lle donos w na was przysłał.Te są o waszej roz-
wiąłościi dewlacjach seksualnych. Te o kradzieŻach.
W Ęch opisuje wasze beąrrawnie zajęte i wybudowane
pałace. Tutaj przedstawia całą waszą przeszłość.Nie
chcę nawet czytać tego plugastwa. Zabierz to' Ławrentij.
A tu, widzisz, m j drogi, jest propozycja towar4rsza Je-
żowa' Na piśmte. ot6Ż towarzysz Jeżow pisze, że naleŻy
cię rozstrzelać. Choć' jego zdaniem, rozstrzelanie jest
środkiemniewystarczającyrn. Jak ci się to wldz1?
To mister St#
ton, właścicielftrmy ,,Faraon i synowle''. Werbuje ame-
rykafrskich irźynier w do Zwia7,ku Radzieckiego. 7a. je-
go pośrednictwem zam wiliśmyteż pewną bardzo waŻ-
nąrzecz w firmie RVB w Baltimore. Podejrzewamy, Że
mu tę rzecz, m wiąc o$lędnie, rąbnięto. Trzebapom wić
z mister Stentonem. Ale tak, by się ntkt nie domyślił,że
z rlim rozmawialiśmy'
MaSz go omotać, zawr cić mu w $łowie, sprowadzić go
do nas. Musimy z t:;im pogadać. Jasne?
_ Jasne, tylko że ja nie m wię po amerykarisku.
- To co? Najwazniejsze, Żebyśnie chlapnęła czego po
rosyjsku' R b miny, gesty i tak dalej. Graj ciałem.
- A jak on cośzagada?
- To słuchaj i się uśmiechaj. Ęsk sobie pomaluj. Za-
ł Ż cośsexy, zr b się na b stwo. Atetaz juŻ \dź' Iwezvłij
Szyrmanowa!
n.x
- Dzleit dobry, towarzyszu Stalin.
- Naradziliśmy się tutaj z towarzyszami t uznaliś-
my, Że rozstrzelać towarzysza Berię to rzeczywiście za
mało.
_ Za mało, towarzyszu Stalin.
L82
KONTROIA
- Więc nie będziemy $o rozstrzeliwać' Trzeba towa-
rzysza Berię poprawić. Reedukować. Mam nadzleję, Że
na Łubiance potraficie reedukować?
- Przestawimy go na właściwytor, towarzyszu Stalin'
- Jest właśnieu mnie. Zavłołam eskortę i skieruję go
prosto do was, na Łubiankę'
_ Łubianka nie może się go doczekać.
_ Nie zrozurnie|Iście mnie, towarzyszu Jeżow' Po-
stanowiliśmy towarzysza Berię posłać do was na Łu-
biankę nie do celi, tylko do gabinetu. Towarzysz Be'
ria został mianowany waszym zastępcą. Postarajcie
się poprawić i zreedukować waszego nowego podwład-
nego.
TXI
I_łuśka-Serojadkaidzie pod rękę z mlster Stentonem'
Mister Stenton szepce jej nieprzyzwoitości' Luśka cht-
chocze.
od mrrru odkleja się osobnik w szarym prochowcu i za-
ster w og le nigdy nie przechadzał się po Waszyng;tonie'
Chołowanow śwleci latarką prosto w oczyi
- Dobry wiecz r, mister Stenton. Jak się Sprawy ma-
ją? Co słychać z wiadomym wyrobem?
- Wszystko w najlepszym porządku, mister Chołowa-
now.
- To znaczy? Skoriczone?
- Naturalnie, tYdzie temu'
Chołowanow poczuł, jak mu spada kamieri z serca'
Uśmiechnąłsię:
- A m wił pan, Że na koniec roku.
_ AIe pan obiecał dodatkową gratyfikację za ekspre-
sowe tempo. Dlatego dołożyliśmystarari i skoriczyliśmy
przed czasem.
r83
 WIKTOR SUWOROW
- Gdzie jest urządzenie w tej chwili?
- Jak to gdzie? Jak to Sdzie???
-_ Co się rzucasz? Gdzie urządzerie. pytam?!
Przecież wam oddałem.
- Kiedy?
_ Wczoraj. Była dziewczyna od was. Taka chudzina.
Ale sympatyczna.
- A laskę miała?
- Laski nie miała. Kobiety nie chodzą z laską. Ale
w torebce miała gałkę.
-_ Takąjak trzeba?
Dokładnie taką.
- dokumenty jej sprawdziłeś?
A gania opadłe liściena Ulicy K.
_ JaIłżebez dokument w, mister ChołowanoW? Wszys-
tkie bez zarzutu. I pokwitowanie mam w sejfie. Na parl-
skim papierze firmow3rm.
7
I-t
xrr
przodu - WoĘa. Z prznd.u - most kolejowy. Jedn1rm
koricem wsparĘ obrzeg, drugtm - o horyzont. Trzynaście
przęseł. Kiedyśnazywał się Mostem Aleksandrowskim.
Mało kto pamięta, że zaczęto go budować w 1876 roku,
a jvż w cztery lata p żrnejjechałypo nim pierwsze pocią-
gi. Wtedy to był największy most w Europie. Symbol ro_
sp'skiego kapitaltzmu.
Jeszcze dzisiaj wygląda lmponująco. I strasznle. Bo
straszna jest szara Wołga. A wokoło step. Chł d. I gwiż-
dŻący wiatr w przewodach. Mijanka. Potr jny tor kole-
jowy. Na nasypie napis z białych kamyk w: CHWAŁA
STALINOWMa bocznicy - NACZSPECREMBUD-I}.
Poza tym pustka.
Przeleciał czer'wony ekspres fiujbyszew-Moskwa''. Lu-
dzie spoglądają na skład remontowy. Nic ciekawe$o'
Bo wszystko co ciekawe, znajduje się w środku, a nle na
zeumątrz ni to pocztowego, ni to bagażowego wagonu.
Ciech Ciechowlcz sprawdza Nastię' Po raz ostatrri przed'
jej odpowiedzialnym zadaniem wagi pa stwowej.
- Dalej idziesz sama. Do Kujbyszewa masz dwa kroki.
Najważniejsze, Żeby nie zorientowali się, skąd się wzię-
184
ril
KCNTNOI.A
łaś.Nie mozemy utrzymywać z tobą Żadnej łącznoścl.
Telefony i telegraf są w rękach NKWD. Ruszaj. Jeżeli się
czegoś dowiesz' albo cośzdzlałasz, wracaj tutaj. Jeste-
śmytu w kaŻdą sobotę, od p łnocy do południa.
- Ciech Ciechowiczu, 913 kilometr jest pod samymi
G rami Żygulowskimi. Sądzicie, że NKWD nie domyśla
się, że tujest nasz stały post j?
- Miej y nadzieję, Że nie.
LIp"rrrv wrzesieri w Waszyngtonie. Gorący -i"t, pT#
Chołowanow zapalił, zaciĘn$' się, splunaJ. Długo
i siarczyścieprzeklinał' chcąc u|Żyć duszy.
- Podpierdolili. Podpierdolilt moduł kontroli. Jak te
cwele mnie namilerzyły? Dobrze, Że choć Nastia się po-
łapała.Bałem się takiego wariantu. Ale wiesz, Szyrma-
now, jest ni teraz nawet |Żej' Tak chyba czują się ska-
zarti t:'a śmierć.Ogłoszono wyrok i wszystko od' razu
obojętnieje. Mamy przechlapane, Szyrmanow. Całą wła-
dzę, całą kontrolę ma teraz Nikołaj Iwanowicz Jeżow'
Nie zastosuje wobec mnie taryfy ulgowej. Wobec ciebie
zresztą też nie. ZawiŚniemy w jednej salt tortur.
- Cenię dobre towarzystwo.
- No nic. Nie ma co skamleć. Do roboĘ. Jeszcze
w Moskwie przygotowywałem się na ten wariant. Nie
możemy dać po sobie poznać,, Że się połapaliśmy. Dlate-
go nie możemy zabić Stentona, Ani spowodować jego
zniknięcia. Dla Jeżowa byłby to sygnał, Że cośpodejrze-
wamy, Żewkroczyltśmy do akcji. Ale nie możemy pozwo-
11ć' Żeby mister Stenton pozostał przy Życiu. W każdej
chwili koledzy mogą zgłosić się do rriego z pytaniem: czy
mister Chołowanow przypadkiem nie interesował się
modułem? I co im wtedy odpowie? Ze tak, naturalnie.
Wtedy JeŻow natychmiast zacznie działać, a na razie
dysponuje zdecydowaną przewagą. No więc, co mamy
zrobić, skoro Stentona nie można ani zlikwidować, ani
pozostawić przy Życiu?
- Trudno cośwymyślić...
185
WIKTOR STIWOROW

- Przeciwnie, towarzyszu Szyrmanow, przeclwnie.

Mlster Stenton musi sam umrzeć. Natychmlast. Śmter-
cią naturalną. Na oczach dziesiątk w ludzi. NiesteĘ,
w Waszyngtonie po godzinach pracy ulice pustoszeją
błyskawicznie...
- Towarzyszu Chołowanow, juŻ wiecz r. Umrzeć dziś
natqralną śmiercląna oczach wtelu świadkW? Chyba
tylko na dworcu. Nlemożliwa sprawa...
- Szyrmanow!
- Takjest.
_ Zajrnijcie się tym.

Rozdział L4
-1
\ I
Utarszy major bezpleczeristwa parlstwowego Bocza-
row uważrrie obejrzat papler. Poważny kwlt, nie ma co.
"Proletariusze wszystkich kraj w łączcie się! Komttet
Centralny WKP(b)."
odrazurzuc7ł oklem na d ł: czy przpadkiem Dupa-
lin osoblścienle podplsał. Ale nie. Nle on. Malenkow.
Też nleź].e.
.Ściśle tajne. Specjalnego zrlaczetuha. Do rąlr własnych
starszego majora bezpleczeristwa parlstwowego Bocza-
rowa. Po zapoznaniu slę z treściądokument zulr6c1ć
o kazi ctel owl ce le m tt7ezvłło cznego znlszczenia.''

- Dow d tożsamośclmacie?
- Mam. - Nastla podaje jedwabną chustkę z pkeczę-
cią KC t niezmywalnym podpisem towarzysza Stalina.
Boczargw nie zdąiył Jeszcze nacleszyć się brakiem
stalinowsklego podplsu - a tu masz babo placek. No
dobra, ale o co chodzl w tym dokumencle?
.Do Zarządll NKWD w Kujbyszewie udaje się specku-
rier KC WKP(b) Anastazja Strzelecka. Cel: szkolenie we-
dług programu indywidualnego. Gł wne kierunki: język
hiszpariskt, skoki spadochronowe, orlentacja w terenie
l kursy przetrwania, strzelanie' walka wręcz. Zapewnlć
L87
 rą"
WIKTOR STIWOROW
jej wszystko co niezbędne do Życiairealizacjlprogramu.
Na żądanie udostępnić samolot i spadochrony celem
wykonywania skok w ćwlczebnych w dowolnie wybra-
nym punkcie obszaru ZSRR. Nie kontrolować. Nie inge-
rować. Na każde Żądanie umożliwić kontakt z Moskwą
rządourymi liniami łączności.Jesteście bezpośrednio
odpowiedziaki za bezpTeczeftstwo Strzeleckiej i utrzy-
manle w tajemnicy faktu jej pobytu w podległym wam
Zarządzle NKWD. Należy opracować wiarygodną legen-
dę i śctśletrzymać się przyjętej wersji. Nikt poza wami
nie ma prawa znać prawdziwego celu jej pobytu. Przy-
pominam: speckurier Anastazja Strzelecka podlega bez-
pośrednio Komitetowi Centralnemu Partll. Nie zadawać
żadnych pytarl. odpowiedzi na wszelkie pytania udzielam
ja' Malenkow. Moskwa. Kreml. 1września 1938'"
Starszy major bezpleczeitstwa parlstwowego przeczy -
tał urzędowe pismo i przenl sł wzrok na Nastię' C ż to
za jedną podesłali? I po co? Twarz znajoma z gazet.
Wręczała kwiaĘ samemu Stalinowi. Byle kogo do takiej
roboty się nie daje. Z drugiej strony _twaruyczka głupa-
wa. CzyŻby Dupalin cośwywęszył? Gdyby wywęszył, nie
przysłałby takiego przygłupa. Na twarzy wypisane jak
w ł: głąb' ale honorna'
Papier został tak sprytnie napisany, żeby nie można
było wyu.rnioskować, co dokładnie ją interesuje.
A może to po prostu zwykła kontrolerka? Nasłali' żeby
przeniuchała. TeŻ chyba nie... Na kontrolę nie przysła_
liby takiego ladaco...
Uśmiechn{ się starszy major bezpleczeitstwa par1-
stwowego.
- Wtamy w Kujbyszewskim Zarządzle NKWD' towa-
rzyszko Strzelecka.
,-,
, u
Z-larząd NKWD mieści się w samym centrum miasta.
Do specjalnego Sektota trzeba |iczyć ze trzy godziny
jazdy.
Wy'echali za miasto' Cały czas lasem' wzdłuŻ |inii
kolejowej. Wreszcie drogę przegradza z(elona brama.
188
KONTROL/\
Z prawej i z lewej potężne płoty oplecione drutem kol-
czastym. Z przodu fosa. W razie gdyby ktośpr bował
taranować. Na dnie fosy palisada przepleciona zasieka-
mi z drutu kolczastego ' Przed bramą groźne napisy
ostrzegawcze. Obok tory i druga brama. Kolejowa.
Uchyliły się wrota, wpuściłyemkę do środka i natych-
miast się bezszelestnie zamknęĘ. Automatyka. Zupeł-
nie jak u towarzysza Stalina na sekretnej stacji metra.
Znowrr |as, nagrzany wrześniowym słoricem. W po-
wietrzu zapach Żywicy.
Zza pag rka w1płynąłkawałek zakola Wołgi. Wspa-
niały widok aŻ po horyzont. Rzeką płynie biały parowiec,
słychać odgłos syreny. ZaWołgąłagodne, zalesione zbo-
cza G r Zygulowskich.
Samoch d pokonaŁ zakręt. Na szczycie wzg tzawZI|o-
si się monumentalna cerkiew. Widać' że dawno por^)-
cona. Dzwonnica podziurawiona pociskami jeszcze
w czasach wojny domowej. Wszystko zarośnięte chasz-
czami. Ale majestat pozostał. Potrafili kiedyśbudować!
I miejsca dobierać odpowiednie.
- Po prawej macie dom wlpoczynkowy NKWD 7 dacze
kierownictwa resortu. Dalej przystari. Te domki po lewej
to kolonia dziecięca. Kiedyśpoprawczak, teraz ob6z d|a
dzieci hiszpariskich. Jeszcze dalej nasza stacja kolejo-
wa, ośrodektreningowy wojsk NKWD' strzelnica' no
i sektor, gdzie likwidujemy wrog w narodu. Z atrakcji to
chyba wszystko.
Nastia sfucha uważnie Starszego majora bezpieczei-
stwa paristwowego, choć na razie nie powledział nic
nowego. W monasterze miała do dyspozycji $rubą tecz-
kę materiał w o kujbyszewsktm sektorze specjaLeym.
Było tam dosłownie wszystko' Nieźle się tu urządzi|i!
Wołga pod bokiem. Nikt niepożądany się nie zbliŻy. Bra-
ma kolejowa, brama samochodowa, furtka na plażę
l przystan. I dwadzieściasiedem kilometr w solidnych
podw jnych ogrodzeri pod stałą ochroną i obserwacją.
Starszy major bezpieczeitstwa paristwowego nie wcho-
dz1w detale, ale Nastia skądinąd wie, Że w fosach pod
zasiekami są mirry przeciwpiechotrre, a międry ogrodze-
niami psy.
r89
WIKTOR STIWOROW
NI
Vt.""o."m przed domem wypoczynkowym NKWD
jest wesoło. Przystojny, rosły młodzieniec znęca się nad
akordeonem.' Tarice. Śmiechy.
- To nasza nowa towarzyszka. Nastia. Pr4lsłana Z cer:-
trali.
TV
W"".s.rie rano Nastia zakład'a czarny skafander
i znika w lesie. Las w w sektorze nie brak. Czekiś-
ci zachapali terenu od groma. Wszystko tu mają-na
miejscu.
Istnieje taka zasada: w centrum miasta, na widoku,
stawia się wielkie gmaszysko NKWD. Żeby wszyscy Się
bali. A za miastem - dom wypoczynkow, rnagazy-
ny, ośrodek szkoleniowy, miejsca egzekucji. Gdyby
w mieściecośsię zdarzyło - jakaśklęska żywiołowa,
zamieszki, rewolta - to NKWD nie utraci kontroli. Bę-
dzie kierować z jakiegoś malowniczego, podmiejskiego
zakątka.
Sektor specjalny jest tajną, rezerwową stolicą obwo-
du. W myśltej samej zasady towarzysz Stalin buduje
tajną stolicę dla całe$o Zwia7,ku Radzieckiego. A przy
okazji dla całej Europy i Azji' o, tam, w G rach ŻyĘ:ulo-
wskich' Po drugiej stronie Wołgi.
Trudno odm wić mu sprytu. Tuż obok rozkręcił bu-
dowę największej na świecieWołżar1skiej Elektrowni
Wodnej. Stolica Europy będzie potrzebować sporo ener-
gli. Z drugiej strony gigantyczna budowa hydroelektro-
wni to doskonały kamuflaz. Pozwala ukryć budowę gi-
gantycznego podziemnego miasta.
A noce w Kujbyszewie białe, jak w Leningradzie'
o p łnocy rnoŻrra czytać pod gołym niebem. Tyle prądu
pali się w tych wszystkich strefach zamkniętych, obo-
zach i zortach.
Do Kujbyszewa Suną transporty zek w, ciężkiego
sprzętu i lrządze ', tysięcy ton stali i cementu. Wszys-
tko na budowę hydroelektrowni. Wszędzie m wi się tyl-
ko o hydroelektrowni. Mało kto słyszało podziemnym
190
KONTROI,A
mieście.Na zboczach G r Zygulowskich nie widać nic
podejrzanego. Wszystko skrzętnie poukrywane. Tak sa-
mo Wygląda sektor specjalny NKWD. MoŻesz przecha-
dzać się latami po tej okolicy. I widzisz tylko zielony
płot, druty, no i uganiające się psiaki. Co w tym dziw-
nego, skoro w Rosji pierwsza lepsza bzdura jest ściśle
tajna.
oy pt."*. nt$
na grubych podeszwach' Luger przy pasie. Czekiścizer-
kająz szacunkiem. Boczarow zabrorił z niąrozrnawiać,
zabronił o cokolwiek pytać' Ale widać i bez pytania, Że
dywersantka. W obozie dzieci hiszpa skich trajluje po
ichniemu, ćwiczy język.Jasne jak słor1ce - przysłali ją
na szkolenie. Ma sprzątnąć $enerała Franco. No, nare-
szcie!
Nastia obeszła cały sektor wzdLuŻ iwszerz. Nic cieka-
wego. Nic podejrzanego. Las, stacja kolejowa, masowe
groby, strzelnica, opluszczor:'a świąt5mia'dom wypo-
czynkowy, hiszpariskie dzieci, nagazyny.
Dzisiaj natknęła się na & Żkę między stacją i gro-
bami. Prowadzącą do zagrody. Pustej. Trzymetro-
wy płot, trzy warstwy desek, wzmocnionych. Brama
otwarta na oścież.Wzdłl-lżpłotu dziesięć że|aznych
szafek' KaŻda przedzielona pionowo na pięć części.
Zagroda najwyraźniej nie leży odłogiem. Trawa wy-
deptana' jakby co noc szło tędy stado słoni do wodo-
poju.
otem. Nie sre#
Jej? Niespodziewanie przechodzi w sprint, a potem kryje
slę i obserwuje. Nie' nikt jej nie Śledzi' Uciec stąd się nie
da' A w lasach niczego ciekawego się nie znajdzie. Star-
szy major bezpieczeitstwa paristwowego Boczarow nie
okazuje zdenerwowania. Pewny siebie szelma. Smieje
slę pod wąSem'
191
 rY-
WIKTOR STIWOROW KONTROLI\

Trockiego! Uczy się hiszpar1skiego, Vrięc Franco. Do

\^
-rodztennie w sektorze Trockiego luczyłaby się meksykar1skiego.
Ćwicz,4na strzelnicy. Albo Żony przyw dc w parĘjnych kiwajągłowami z niedo-
i dru$ie. W żygulowskich t wlerzaniem. Jak to możliwe, Żeby taka chudzina? Gene-
dzo szybko się zuŻywa. Wtedy ich do wagon w - i tutaj, rał Franco to podobno kawał chłopa' Myślisz, Że da
do specjalnego sektora. Nastia widziała eszelony s,'nąc. sobie radę? Tsss...
przezbramę' w kierunku stacji wewnętrznej.
PrĄeżdżają p źnym wleczorem. Do śwltuczekają na
bocznicy, A o świcieeskorta otacza,wagony -i do zagody...

ktora Zarządu NKWD w Kujbyszewie nie "p."i"trr"go

vnr
Axo.a"onista zacią4ia wysoko:
A kiedg burza nadctqgnie...
I wszyscy podchwytują:
Wtedg pour cqdo mni.e
oczg błękitne
Zwyczajni ludzte. Romantycy. Bezlmienni bohaterowie.
Wykonują odpowiedzialne zadarie. StrzeĘą do wrog w Im
więcej wrog w zastrzelą Ęm szybciej nadejdzie świeflarra
przyszłość,Ich niezauważabry, codzienny heroŻm jest wal-
kąo szczęście ludzkości.WalĘo pok j na świecie.
Piękny wiecz r. Latem w sektorze specjaln1łn NKWD
jest ieszkają tu rodziny
kler wysocy funkcjona-
rius e partii, prokurato_
rzy, towarzysze z obwodowego komitetu wykonawcze$o.
Z rodzinami. Każdego wieczoru całe towarzystwo zb\era
się na polanie nad rzeką. Gotują zupę rybną, raki. Piją
zimne piwo, prosto z beczki piwo Zygulowskie.
Zony czekist w bez opor w przy1ęły Nastię do swego
grona.
Boczarow zabronił plotkowania na jej temat. A więc
nie plotkują. Panie przyvrykły do dyscypliny. Dobrze
wiedzą: człowiek chlapnie cośbez sensu, a potem..'
Więc nie plotkują, ale swoje wiedzą: towarzysz Stalin
przysłałdziewczynę, Żeby szkoliła się do likwidacji sa-
mego Franco. Albo Trockiego. Ale skąd' jakiego Znowu
L92
ma żadnego"lJ
spisku. Nie ma i już. Tacy dobrzy i uczciwi ludzie nie
mogą spiskować przeciw władzy robotniczo-chłopskiej'
przeciw towarzyszowi Stalinowi, kt ry broni władzy lu-
dowej przed oportunistami i karierowiczami.
Przysiadł się Boczarow:
- Jak tam treningi?
- W porządku.
_ Może potrzebna jakaśpomoc?
- Nie, dziękuję.
- Wiecie, Nastiu, widziano was w pobliżu zagrody'
oczywiście nie domyślacie się, po co są tam szafki' A my
mamy taki przesąd: jak ktośnie wtajemniczony je zoba-
czy, to niedfugo poŻyje.
- A wy i wasi ludzie?
- My zrrar:-:y tajemnicę szafek. Pracujemy z nimi. To
jest, że tak powiem, Ilasz środek produkcji. Dlatego ten
przesąd nas nie dotyczy.
Boczarow ma niedobrątwarz. I złe oczy' Czarne, zim-
ne, z szataitskim błyskiem. Nastia wyobraziŁa sobie, że
trafia do Boczarowa na śledztwo. I przeszed} ją dreszcz.
W tym co m wi tkwi wyraźna groźba'. Przyszłaśdo
naszego sektora z waŻnym papierem w ręku. Ale nie
fidziesz stąd żywa. Żadenpapier ci w Ęm nie pomoże.
Tak że biegaj, udawaj dywersantkę, węSz do woli. I tak
nlc nie znajdziesz.
Nastia obdarza Boczarowa czarującym uśmiechem:
- Towarzyszu starszy rnajorze bezpieczeftstwa pari-
stwowe$o, ja teŻ wtajemniczona' Jestem lilmddatorem,
Jak ury. Pracowałam z szakami. Mamy tę samą technt-
I - Kontrola 193
WIKTOR SUWOROW
kę' standardową: walimy w to przewęŻenie, gdzie szyja
łączy się z czaszką...
Nastia chc iała dorzucić : Was i czekiś ci r ozw a|aj ąllldzi'
a my - czekist w. Ale nie dorzuciła. Tylko posłałaBo-
czarowowi kolejne promienne spojrzenie.
Starszy major bezpieczeitstwa paristwowego zmył się
jak niepyszny. Klnie pod nosem, wściekłyna siebie.
Chciał nastraszy dziewuchę, żeby odechciało jej się
węszyć za tajernnicami NKWD. A ona niezbyt stra-
chliwa.
Każdego lrzeba stłamsić: wzrokiem' $estem. Zawsze'
Tak właŚnie działa starszy major bezpiec7eistwa pari-
stwowe$o. Tłamsi. Spr bował swojej metody na stalino-
wskiej kontrolerce. A tu niewypał. Kompletny. I wcale
nie jest taką idiotką na jaką wygląda'
Boczarow poszedł precz, a Nastia nagle uświadomiła
sobie' że tu jest spisek.
Tx
Uesieri. Liścieszybują z drzew. Nastia idzie przez las
i śmiejesię z siebie.
No dobrze, jest w tym sektorze specjalnym. Dostała
się pokazując glejt. I co dalej? MoŻnarokkrą)yć wok ł
Boczarowa i niczego się nie dowiedzieć. MoŻna nawet
i dziesięć lat. W domu w1poczynkolvym NKWD mieści
się rezerwowe centrum dowodzenia zarządu obwodowe-
go. JeSt tam węzeł łącznościi sejfy. Łącznośćjest pod
stałą ochroną. Poza tym stalowe drzwi, kraty w oknach
i operatorzy pracujący dwadzieścia cztery godziny na
dobę. ZresztąBoczarow nie jest aż tak gfupi' Żeby we
własnym sejfie trz5rmać cośtrefnego. Ani tak nieostroz-
ny, Żeby w miejscu pracy powiedzieć cośniewłaściwego.
Ciekawe, gdzie jest teraz Gryf? Czy wr cił z Amtryki?
I co tam zdziałał?
Nie m gł wiele wsk rać. Gdyby wr cił z Waszyn$tonu
z modułem kontroli' towarzysz Stalin. riezwłoczr e
ściągnaJbyNastię do Moskwy. Nie miałaby tu nic do
roboty' Towarzysz Stalin skorzystałby po prostu Z rZą-
d wki: odeślijcie Strzelecką, jej staż dobiegł kor1ca. I Bo-
r94
KONTROLA
czarow musiałby polecenie wykonać. Bo jeślinie ma
spisku, to nie do pomyślenia jest, Żeby jakiśtamBocza-
row sprzeciwiał się towarzyszowi Stalinowi.
Ale spisek jest' Dlatego nikt nie odwołuje Nasti z se-
ktora specjalnego Zarządls NKWD w Kujbyszewie. A co
ona może tu zwojować? Dokładnie nic'
Więc dalej biega po lasach. Boczarow wyczuł, Że Na-
stia przybyła ze specjalną misją że ma cośwyniuchać'
Nic z tego, moja panno!
Przearla|izowała możliwe warianty' Postanowiła nie
pękać. Nie wpadać w panikę' JeŻe|i istnieje spisek, jeżeli
moduł kontroli zna|azł się w ich rękach, to musi być
albo w Moskwie, albo tutaj, w zasięgu ręki. Raczej tutaj.
Bo tu, w G rach Zygulowskich, jest jego miejsce doce-
lowe.
JeŻeli jest zmowa' to muszą trwać przygotowania.
Musi dochodzić do intensyrłrrrych kontakt w między
spiskowcami. Ale gdzie? Gdzie Boczarow spotyka się ze
zdrajcami?
Kr tka Wymiana zdal moŻe odbyć się w lesie. Las w
tu pod dostatkiem. A gdzie mogą spotkać się na cało-
nocne rozmowy przy w dce?
Poza tym spisek nie rodzi się pod krzakiem w lesie.
Zgodnie z teoiiąPierziejewa, spisek Zaczyna się od wza-
Jemnego zaufania. Rodzi się w przfiaznych, domowych
warunkach. W konfidencjonalnej atmosferze. Gdzie są
takie warunki? PrzecieŻ nie w biurze. Ani nie w służbo-
wym mieszkaniu z podsłuchem. No to gdzle? W jakimś
podmoskiewskim lesie, w przytulnej chatce. Albo w le-
sle żygulowskim, też w jakiejś przytulnej chatce. JeŻe|i
tutaj mają się rozstrzygać losy kraju i świata,to i spi-
skowcy muSZą spotykać się gdzieś w pobliżu. I to nie
raz i nie dwa.
Więc gdzie?
Nastia obeszła wszystkie lasy. W lasach na terenie
sektora specjalnego nie ma takiego miejsca. Po prostu
nle ma. Jest stacja kolejowa, jest zagroda, są masowe
$roby pod sadzonkami choinek' są groby pod pięciolet-
nlmi choinkami, pod dziesięcioletnimi, jest dom lvypo-
czynkowy, jest ob z dzieci hiszpa skich...
r95
WIKTOR STIWOROW
Stop. A dlaczego nie w hiszpariskim obozie? Gdyby
Nastia zna|azła się na miejscu szefa Zarządu NKWD
w Kujbyszewie, dlaczego nie miałaby zaprosić przyjaci ł
na bibkę w obozie dziecięcym? Kuchnia na miejscu,
pełno ł Żek _ w razie sdyby chcieć się kimnąć.
Czy urządziłaby bibkę w obozie dzieci hiszpariskich?
Nie. W Żadnyrn wypadku. Za cienkie ściany.Słychać
każdę słowo. Koleżeristwo da w szyję i zaczrlie wTZesZ-
czeć, lnuzykęptlszczać na całego. AtuŻ obok wartowni-
cy, no i obsługa. Plotki nieuniknione. Zresztąmałżonki
dow dc w tez trochę za blisko.
Najlepiej w jakimś gmachu o potężnych' grubych mu-
rach. Z dala od domtr wypoczynkowego. Trochę dalej od
ochrony i personelu.
Ale nie ma takiego miejsca w sektorze specjalnym.
Zaraz| Jak to - nie ma? Właśnie,że jest!
XI
W'u.1t^ rd,ziej widocznym miejscu. W najwyższym
punkcie' na wz{ rzu. W samym środkusektora'
W cerkwi.
Jest widoczIua na kilkadziesiąt kilometr w' Widać ją
z rzeki. Widać z lasu. Wznosi się ponad drzewami. Dlacze-
go nie w cerkwi? Dlaczego by nie trządzić prrybytk:u zła
w świątyni? Jak to m wią - pod latarnią najciemniej'
Przez|eszczynowę zaroś|a i malinowe chaszcze Nastia
czołga się w stronę cerkwi' Twarz i ręce podrapała do
krwi.
A oto i cerkiew. Wygląda na to, Że od lat nie było tu
zywej duszy. Trawa przebija się spomiędzy granitowych
płyt. Wszystkie alejki zarośnięte. Przyrod,a szybko od-
biera co do niej naleŻy,jeślitylko człowiek na to pozwoli.
Na stalowe skrzydła bramy założonopoprzecznąsztabę
i zaspawano. Sztabę i wrota przeŻarła rdza. Spod grani-
towych stopni przebiły się krzewy dzikich r Ż. Mury
świątyniaŻ po gzymsy porasta kĘące pnącze. okna
w5rtłuczono jeszcze w latach wojny domowej. Pozostały
tylko zdobione ramy i kute kraty. Otwory okienne za-
murowano od wewnątrz.
196
KONTROt,A
Wszystko kaŻe wierzyć, że jest to dawno op:uszczor:e
miejsce. Trawa wysoka, nie deptana ' Krzaklnie połama-
ne. A mimo to Nastia ma dziwne uczucie, że wewnątrz
świątyni cośsię krfie. I to nie byle co. Ale coś,po co
przysłałją tutaj towarzysz Stalin.
Nic nie zdoła wywieśćjej w pole. Ani nie połamane
krzakl ani nietknięta trawa, ani rdza na drzwiach' To
pozory. Dobre dla kogoś,kto nie umie patrzeć.
Dlaczego nie urządzono w cerkwi świetlicy?Albo sali
gimnastycznej? Jeślinikomu nie jest potrzebna, czern:u
nie wysadzono jej w powietrze?
A okna? Wiadomo, Żew opuszczonych budynkach za-
murowuje się okna, żeby nikt nie właził.To zrozumiałe.
Ale po co tutaj marnowano cement i cegły? PrzecieŻ
w oknach są kraty. Po co jeszcze murować? I to w do'
datku bardzo solidnie.
Wewnątrz cośmusi być. Teraz trzeba zna|eźćodpo-
wiedź na dwa pytania' Jak Boczarow dostaje się do
środka?Jak Nastia ma się dostać do środka?
Problem Boczarowa nie stanowi większej zagadki. Naj-
prawdopodobniej wiele lat temu, jeszcze przed Boczaro-
wem, wykopano podziemny tunel do świątyni.A drzwi
i okna zamurowano.
Darmowej siły roboczej mają tu pod dostatkiem' sko-
ro od tylu lat rozstrzeliwują ludzi. I to nie tylko robotni-
k w z łopatami, ale inżynier w, technik w, majstr w.
Gdzieniegdzie na pewno kopano metodą odkrywkową.
Wszyscy tutaj grzebią w ziemi, więc nie byłoby w tym
nic nadzwyczajnego. A po wykonanej robocie wszyst-
kich uczestnik w przesięwzięcia - do zagrodyl Żeby nLe
paplali, co im ślinana język prz5miesie.
Sądząc po rdzy, bramę Zaspawano dawno tem:u. Za-
prawa między cegłami też skruszała. A to oznacza, Że
tunel wykopano wiele lat temu. MoŻe czekiściz całego
krajr; zjeŻdŻajątls' na swoje konwenĘkle?
Jeżeli jeden koniec tunelu jest w świąĘni'to drugi
musi być na oddziale śledczym. Czekiścijeden po dru-
gtm Znikają w budynku, Że n1by prowadzą dochodzenia.
Jak co dzier1 mijają zasieki i drzwi pancerne, udają się
do swoich sal i gabinet w. Nawet ic}a żony nie podejrze-
r97
WIKTOR STIWOROW
wają niczego. A z oddziahr śledcze$o _ myk, tunelem do
świątyni.Na pewno tunelem przeciągnięto kable telefo-
niczne. By w razie czego w każdej chwili można było
podnieśćsłuchawkę:
- Słuchaml Przy aparacie. oczywiście, Że w biurze.
Podłączono przedŁuŻacze do rząd wki. Żeby o kaŻdej
porze dnia i nocy trzehlłym głosem odpowiedzieć na nie-
spodziewany telefon z Moskwy:
- Na posterunku! Wykluczone, towarzyszu, nie ma-
my tutaj czasw na sen.
A wlęc wszystko jasne. Może w tych czy innych szcze-
g łach trochę inaczej, ale zasadnlczo właśnletak: pod-
ziennny tunel.
Jak się dostać do zamurowanej świątyni?
xil
ot.""ł. wkoło' przym7erzył,a się tak i siak'
od p łnocy, jak za'wsze, pnącza nieco rzadsze. MoŻna
się zbllżyć. Przy samym murze jest nawet kawałek Ęsi-
ny ze wszystklch stron zarośniętej bzem. Trzy metry
nad ziemią widać parapet, nad nim okno. Trzeba wsko-
czyć z rozbiegu, dwa metry wdrapać się po pionowym
m:urze i uczeplć kraty. Potem po kracie jak po drabinie,
w g rę. Okno ma ażurowe zwie czenie. Trzeba się go
chwyctć i podcią$nąć do rogu.
Cały dach okala szerolilgąrms. Jak pokonać okap? Nic
trudnego. Wystarczy dostać się do rynny. Co prawda
kompletrrie przerdzewia}a, a]e w murze widać solidne za-
czepy. Po Ęch śrubach można będzie wspiąć się na dach'
Skleptenie wznosi się piętrowo, w połowie jednej
płaszczyzny zachodzi następna. żJeby się Ęlko nie ześli_
znąć, żeby nie przelecieć przez dach! Belki i stropy mo_
Ew juŻ dawno przegrnć. I żeby komuśna dole r:lie przy-
szło na myślpatrzeć w g rę.
Po dachu do samej dzwonnicy. Tam jest już Się czego
chwycić' Ceglane występy, wysokie strzeliste okna. Szyb
nie ma, ale kraty pozostały. Dalej w g rę' jak po szczeb-
lach, na sam szcąlt' Tam, gdzie widnieje wielka dziura
po pocisku artylerfrskim. To na pewno salwa Czerwo-
198
KONTROL/\
nych z druglego brzeg:u wołgi. Nie było już do kogo
walić, to przynajmniej w dzwonnicę.
otw r nie jest duży. Człowiek normalnie zbudowany
nie ma Szans. Nastia przymLerza się na r Żne sposoby.
Powinna dać sobie radę. Na krawędziach otworu cegły
nie trzymają się mocno. Trzeba będzie wyjąć z dziesięć
sztuk i się przeciŚnie.
Tlko co z cegłami. Wyrwiesz jedną d-gą- i co? W d ł
ztzucać, żeby gruchotały po dachu?
orr otxl
sły kombinezon, maska' angielskie buĘ"""raryna grubej
podeszwie, plecak, dwie linki spadochronowe, latarka,
n ż' pistolet, komplet wytrych w, manierka z wodą, su-
chy prowiant. Na podw rku znalazła kawałek żelastwa'
cośjakby łom do podważania cegieł. TeŻ do plecaka. Co
Jeszcze? Jeszcze rękawice. I niespodzlanki dla piesk w.
Wychodzi Z gł wnego budynku.
Z przeclwka zb|iŻa się Boczarow. Mlły i łagodny. Na-
stla wie, że do tej pory Boczarow miał w zwyczaju spę-
dzać parę dni w tygodniu w centralnym gmachu NKWD
w Kujbyszewie, a resztę czasu w sektorze specjaln5rm.
Ale ostatnio nie rusza się stąd na krok. M wi, że d:uŻo
egzekucji, Że inne zajęcia. Jakby bez nlego nie potrafili
strzelać.
Cośzłagodniał Boczarow. Może wyczuł godnego siebie
przeciwnika? Uśmiechnd się do Nasti. Kremlowska in-
strukcja zabraria zadavłałia pyta ' dlatego rzuca o$ lnie:
- No,jak?
- W porządku - uśmiechasię Nastia. - Ćwiczę się
w szpiegowaniu.

Rozdział 15
I slę schodami. Dalej się już nie dało. W ciągu dnia cer-
Z^nu"ruły dziarsko Ębny, zaśpiewałyskrzypce:
Kirous, chłop ną schusał,
Wtdać jednak klep'
To mu Stalźn wgrgchtousał
Qrabnąkukę tu łeb!
Młoda kobteta w dfugiej sukni ta czy lekko, posuwi_
ście.W głowie jej się nie kofuje. Pewnie też spadochro-
niarka. Kręci się w miejscu jak fryga. A wydaje się, że
nogami w og le nie rusza. Dluga sp dnica wydyma się
jak czasza spadochronu. A może raczej dmuchawiec.
Wiruje i unosi się' odsłantając szczupłe, smukłe nogi
w czarnych poticzochach. Kobieta obraca slębezprze-
rw, z zagadkowym uśmiechem na ustach. Właściwie
nie taflczy w rytm rlruzyk||eczrnuzyka dostosowuje się
do jej ta ca.
ALeż Boczarow ma orkiestrę! A przecieŻ to zaledwie
dziesięć os b. Skrzypce, bębny, bałałajkii gitary - ot,
cały skład. Nastia zasłuchałasię' oczarowana'
Melodia pĘmnie przeszła jedna w drugą i $ruchnął
taki kankan, jaki moŻna usłyszeć tylko na zgnlłym Za-
chodzie. Kankan to według,,Słownika wyraz w obcych'':
200
KONTROL/I
'..francuski taniec estradowy, odznaczający się nleprzy-
zwoitymt ruchaml clała... I }uŻ szeŚć dz7e:wczyn ruszyło
w tan' wyrzucając nogi wysoko w g rę. Prawdziwe ta-
lenty!
Sala zapełnia się. Dym z papieros w płynie pod suflt.
Hałas, zgiełk, wrza'wa' Kelnerzy nalewaJą w dkę. obie-
cali przysłać z Moskwy skrzynkę jakiejś najnowszej
w dki na pr bę. Ale cośjej nie wldać i goście muszą się
zadowolić Myśllwską'
Goście pojawlają się jak spod zlemi. Nastia obserwuje
zabawę z galerii. Schodami nie da się zejśćz dztllonrlicy
na salę' od dawna zawalone z ! ry.na d ł pokruszony-
mi cegłamt, kamieniami, t5rnklem. Zelazne wrota sązu-
pehrie zasypane. Minęło wiele lat, a nlkt nie pr bował
lch otworzyć' Bo i po co? Nastta jeszcze za dn7a wdra-
pała się po murze dzwonnicy, przecisnęła do środka
przez wąski wykusz 7 zeszła na galeryjkę rozwalającymi
ktew była pusta i ciemna' okna zamurowane, ledwie
kllka promieni słorlca przedarło s1ę przez szczeliny
w dachu.
oczy przyzwyczaiŁy się do ciemności. Na galerii wszys-
tko pokrywa warstwa kurzu. KaŻdy krok Nasti zostawia
ś|ad'. Znacry że od dawna nie było tu nikogo. A więc i jej
tu nikt nie odkryje.
Znalazła dobre miejsce. Pod wlecz r na dole pojawiła
slę sfużba, zapalrLła mn stwo świec,włączyłakolorowe
reflektory. Z nastaniem nocy sala zapełniłasię l:udźrnI
l zabawa rozpoczęła się na całego.
Nastia obserwowała wszystko z g ry. Byle tylko nte
ktchnąć, bo kurz kręci w nosie. I serce łomocze ze stra-
chu - tyle godzin wdrapywała się po cerkiewn5rm murze
Jak mr wka. Czy na pewno nikt nie zaulvłĘI?
II
D" ,", pory Nastia wiedziała, że cerkwie świetnie słu-
żą za sale sportowe i rnagazqy zboŻa. Ale okazuje się'
że dobre są też i do cel w rozrywkowych. oczywiście
tuJnych.
20r
WIKTOR SUWOROW
Najważniejsze, Że mury takie grube. Tłumią kaŻdy
dźwięk. Wysokość świątyniteŻ nię bez znaczęnia, bo
powietrze czystsze i zdrowsze. Dymz papieros wulatu-
je pod sufit' a do sufitu kawał drogi.
I mn stwo przestrzeri do tarica. I na stoły do gry. No
i dla Ęch, co z rozchichotaną dziewczyną szukają
ustronnego miejsca. Jak w remizie. Ęle tylko' że n1kt
się tutaj po mordzie nie leje.
A na środkusali gra Się o wielkie stawki. Brzęczą
monety. Czerworice. Te z czas w Nikołaja i Aleksan_
dra. I Lenina. Szeleszczą banknoty. Całe paczki ban-
knot w. Nasze, rodzime, z wizerurtkiem robotnika
i czerwonoarmisty. I obce - zielone. Widać na nich
Wasz5mgtona i r Żnych innych mądrali. Gra się roz-
kręca, dziewczyny ta czą, skrzypce łkają' gęstnieje
słup dymu.
\-{ UI
l*)ala powoli się zapełnia. A to kto? Pierwszy sekretarz
komitetu obwodowe$o partii. I przewodniczący obwodo-
wego komitetu wykonawczego. Zonorn powiedzieli, że
razeTn z towarzyszem Boczarowem w baraku śledcz1rm
rozplątują misterną sieć kontrrewolucji. No i są. Przy
stołach gry. JeSt i prokurator obwodowy. Przyszedł
sprawdzić, czy wszystko zgodnie Z prawem.
ZjawLł się też towarzysz Sarkisow. Sarkisow mieszka
w Moskwie. Nastia go pamięta. To szef Wydziału Bu-
dowlanego NKWD. Dostał długoterminową delegację
służbową, kieruje budową podziemnego miasta.
Jest i Prokofiew, zastępca ludowego kornlsarza łącz-
ności.Tego też oddelegowano tu na dfuzej. Pod jego
nadzorem całe kilometry tuneli podziemnego miasta za-
pełnia się aparatur ą łączności.
Nastia myślała,Że im ostrzejszy terror, tym mnieJ
takich tajnych miejsc rozrywki. A tymczasem wprost
przeciwnie . Uczta w czasie Zarazy' Ludzie chcąŻyć szyb-
ko i intensyvrnie. Cieszyć się życiem, chwytać je pełny-
mi garściami.Dziewczyny piąty juŻ raz tailczą kankana,
Ach, jak dobrze!
202
KONTROLI\
Nastia stoi na galerii za kolumną' Wszystko widzi.
Wszystko słyszy. W świątynijest taka akustyka, Że
dźwięki z dofu dochodzą tu, na g rę, jeszcze $łośniejsze
i wyraźniejsze' I w og le rlie zamazane' Wszystkie
nieprawomyślnerozmowy słychać tak' jakby Nastia
siedziała z Boczarowem przy jednym stole i tasowała
karty.
Ale Nastia nie chce słuchać Ęch wynurzeri buntowni-
k w. Woli muzykę. Bo dźwiękimuzyki poruszają duszę.
Ach, mniszko' jakież to Życ1e toczy się obok ciebie! Ja-
kaŻ gra! PrzecjeŻ to spelunka czekist w, a prz5pomina
hulaszcze zaba'wy oficer w pułku gwardii konnej. Ach,
śdyby tak Nastia mogła zejśćna d ł! Dopiero by im
pokazała kankana.
Zeszłaby i powiedziała Boczarowowi: dopuśćmnie do
spisku, lubię przygody i ryzyko. Wyjawię ci wszystlde
sekrety Stalina, tylko pozw I zatanczyć.
Przystojniak z tego Boczarowat Śniaay jak Cygan,
kruczoczarne kędziory, wzrok zĘ i dz1k1' Widać, że jest
żądny władzy. Jeśliim się uda, to Boczarow wykoriczy
l Jeżowa i Frynowskiego i Bermana' Szkoda, że w Życiu
tak jest: albo Stalin Boczarowa, albo Boczarow Stalina.
Szkoda, bo w irrnym układzie Boczarow m głby być pra-
wdziwą podporą stalinowskiej władzy. Ża| człowieka.
Ża1.' bo to ogier, lepszy od Chołowanowa. Dziewczyny
skaczą kolo niego. I koło jego gości'Młodych, przystoj-
nych' Przedstawicieli tak zwanej młodej stalinowskiej
kadry.
Trudno oderwać się od muzyki. Ale Nastia musi to
zrobilć, posłuchać rozm w.
Gadają tylko o kartach i dziewczynach.
- Fartownie, dwadzieścia jeden.
MoŻna zrozumieć to dosłownie: dla karciarza'dwa-
dzteściajeden to szczęśliwa|iczba. Ale można teŻ ina-
eŻeii za miesiąc, si dmego listopada 1938 roku, przwa-
da dwudziesta pierwsza rocznica Wielkiego PaŹdzier-
ntka. Wygląda na to, Że wtedy przechwycą władzę.
Wcześniej nie dadzą rady' nie ukoriczono jeszcze rnon'-
tażu w G rach Zygulowskich'
- Dobrze tu u ciebie, Sasza.
WTTOR SUWOROW
- Dobrze będzle si dmego listopada - odpowiada Bo-
czarow' - Dopiero się zabawimy. Zata czymy kankana
przy dźwilękach orklestry symfonicznej.
-1 IV
D'.a'' Nastia w swojej kryj wce i nagle poraŻa ją
myśl: jeślitutaj, w cerkwi, Boczarow trządza orgie, m -
wi wszystko, co chce, przegrywa i wygrywa miliony -
Znaczy, Że lulaŻa to miejsce zabezpieczne 7 dobrze za-
konsplrowane. A wlęc... Najważniejsze dokumenty też
m gł tu ukryć.
Cerkiewne schowki... I|eż to tazy o nich słyszała.
Schowki pod wielotonowymi płytami posadzki. W gru-
bych murach. W przepastnych podziemiach. W kory-
tarzacln prowadzących do grobowc w rodzinnych. Do
trumien. A może..' Może dokumenty leŻą w najbar-
dziej wtdoczr:ym mtejscu. I nlkt nie zwraca na nie
uwagl.
Dv
lożegnalny walc.
,,Fale Amuru".
Muzyka umilkła o czwartej w nocy. Dokładnie - rzysze nie pr bowali dobrać się do skarbca, to już na
o czwartej jedenaście. Zgaszono światła.Wyłączono re-
flektory.
Dopiero teraz Nastia uświadomiłasobie' że nle spała
już dwte noce. Została sama w pustej cerkwl. Z owalne-
go skleplenia spoglądająna nią ogronrne, straszne oczy.
Zag|ądająjej prosto w duszę.
Nastla zna tę sztuczkę. Wie, jak malować ikonę czy
plakat, Żeby oczy zawsze patrzyły wprost na widza.
W kt raJ<olwiek stronę ten się nie zwr ci, namalowane
oczy wodzą za rl7m. Spos b jest całkiem prosty: twarz
i oczy trzeba namalować r wno i symetryeznie, głowa
nie może być przechylona w żadnąstronę. Zrenice mu-
sząbyć dokładnie poŚrodku. I wszystko. Takle oczy bę-
dąszły za tobą. Wszędzie' Kiedyśdoprowadzało to nie-
kt rych do szaleristwa.
2o,4
KONTROI.A
Ale na Nastię tak7e rzeczy nie dztałają. Wie, że religia
to opium dla mas. Wie, ale na wszelki wypadek nie
patrzy w g rę. Na to oblicze o ogromnych oczach.
ijak jedwabnik po nitce spuściłastę na"puao.h.orro*Ę
d ł.
Rozejrzała się. ogromna cerkiew. Gdzie tu jest najbar-
dziej widoczne miejsce? Tutaj byŁ ołtarz. Ale nic nie
widać' Może obok? Jakieśniewielkle porn1eszczenie, ca-
łe zawalone Eruzem. Musiał tu walnąć pocisk' Ściany
nie przebił, ale wewnątrz się pos1pało. Nikt tego nie
uprzątnął. Spod rumowiska wystaje r g ogromnej, za-
rdzewiałej kasy pancernej'
Pewnie przechow5rwano w niej najcenniejsze rzeczy.
Nastia zaświeciłalatarkę. Zardzewruła metalowa
skrzynia leŻy na boku. Od czasu rewolucji. Zamknięta'
A dlaczego zamknięta? Ano dlatego, Że zarnknęli ją
właściciele,zabrali klucze i ucieklt. Mogło tak być? Mog-
ło. Tyle Ęlko' że $dyby towarzysze komuniścl zna|eźll
zamknięty sejf' z pewnością by o otworzyli slłą' I leżał-
by tu podziurawiony, z wyłamanym zamkiem.
Gdyby nawet załoŻyć, Że przez te wszystkie lata towa-
pewno Boczarowby czegoś takiego nie zaniedbał. Awięc
Jeśliskarbiec zachował się w całości,to znaczy, że umie-
ściłgo tu Boczarow' Skoro jest zamknięty, to znaczy, Że
zarnkna). go Boczarow.
Zna|eźć staroświeckl,wyprodukowany w Putiłowce
sejf i przysypać go malowniczo zvlałami gruzu _ to
w sĘlu Boczarowa. Trudno o lepszy schowek. Do cerk-
wt mają dostęp tylko Boczarow i przyjaciele Boczarowa
za jego zgodą. Nikt inny nie może tu wejść'A gdyby
nawet wszedł, czy zwr ciłby uwagę rla zdezelowany sejf,
kt ry leży przewr cony na bok i rdzewieje?
Jeśltby nawet zauvłaŻyłi tak nie m głby go otwo-
rzyć.
Sejf rzeczywiŚcie jest dziwaczny. Nastia nigdy takiego
Rle widzlała.
WIKTOR SUWOROW
vn
ot..1.".ła go dokładnie.
Był cały zardzewiały, ale zamęk miał czysty. Lekko
przetarty Smarem karabinowym' Nawet zapach dało się
wyczllć''
Nastia zaparniętała z dzieciilstwa takie zdarzerlie:
chodzili sobie z ojcem po lesie, zna|eźli polankę przy
bocznicy kolejowej' postanowili nigdzie dalej nie iść'nie
szukać grzyb w' tylko po prostu posiedzieć na słoricu
i połapać motyle. Dopiero wieczorem ruszyli do domu.
Nastia powiedziała wtedy ojcu:
- Muszą tu być w pobliżu jakieśzaL<łady wojskowe'
Fabryka. Tajna.
- To prawda, są. Ale skąd ci to przyszło do głowy?
- To proste - wyjaśniłaNastia. - Cały dzie spędzili-
śmyw pobliżu bocznicy i nie widzieliśmy ani jednego
pociągu.
- I co ztego?
- A szyny aŻ się błyszczą, takie wyślizgane. Muszą
tędy przejeżdŻać pociągi' ale wyłącznie nocą..'
_ AmoŻe to cywilne zakłady?
- To czemu nie puszczają pociąg w w dzie ' po co
czekajądo nocy?
- A jeślito jednostka wojskowa?
- To co by tak przewozil-i latami noc w noc. Byliśmy
tu przecieŻ w zeszłym roku i szyny tak samo błysz-
czały '
_ Dobtze _ nie ustępował ojciec - moŻe i jest tajna
fabryka' ale dlaczego sądzisz, że niedaleko?
- Dlatego' że to nie magistrala, ale bocznica. Ślepy
tor. A jak daleko może prowadzić ślepytor?
Wtedy to właśnieojciec pierwszy raz jej powie-
dział; zostaniesz szpiegiem, Anastazjo. Wielkim szpie-
giem.
ruta; podobnie: sejf niby porzucony, ale ktośgo
re$ularnie zamyka i otwiera. Dziurka od klucza błysz-
czy nabrzesac}l Jak tamte szyny w lesie. Klucz musi
się często obracać w tym zamkls. Masy'nłme stalowe
zawiasy też widać nasmarowane. W szcze|inachkurz,
Przylgn$ tam, gdzie zebrało się trochę Smaru. Jasna
206
KONTROII\
sprawa - Boczarow trzyrna cośw sejfie. I to coŚ, co nie
ma związkuz oficj alną działalnością.oficj alne taj emni-
ce przechowuje się w oficjalnych sejfach oficjalnych ga_
binet w.
Siedzi Nastia przy swoim znalezisku i jakoś nie czuje
się wielkim szpiegiem. No dobrze, tylko jak otworzyć ten
sejf?
D *.ror. w zamku drutem. Gw oździarni. s"pilr.ami.T|l
zarnek się nie poddaje.
W październiku p Źno wstaje świt.W cerkwi Zarnuro-
wane otwory okienne. Tylko wąska Smuga światłapada
na podłogę. To jakiśpromieri wdarł się przez dziurę
w dachu. Jest południe.
Nastia uświadomiłasobie, Że juŻ długo męczy się
z sejfem' I Że nie zdoła go otworzyć. Niestety. Kobieca
lntuicja podpowiada jej, Że właśnieten sejf kryje to,
czego Szuka ona, Chołowanow, Stalin'
Sejf. Wielki jak niedźwiedź.Straszny i niedostępny.
Nastia obj ęła ogromną zardzewiałą szafę.
- Niedźwiadku m j. Kocham cię. Moje Życie za|eŻy od
ciebie' Zatrzymaj sobie zawartość. I tak cię kochać nie
przestanę' Ajak przeŻyję, przyjadę i zabiorę cię do sie-
bie. oczyszczę i pomaluję' I będę cię kochać. Tak jak
kocham Stalina. Jak kocham...
JllŻ-juŻ miała Nastia powiedzieć, kogo kocha, ale za-
milkła.
Przed oczarni miała wielkiego człowieka. MęŻczyznę
w purpurowej jedwabnej koszuli. Ogromnego jak sejf
z zakład w putiłowskich. Mocnego jak sejf. I tak samo
niedostępnego.
Nastia odwr ciła się od sejfu. Usiadła i zaczęła toz-
cnllać się nad sobą. Rozmazuje łzy po policzkach brud-
ną ręką' Nikt jej nie potrzebuje, nikt jej nie kocha.
Wielki człowiek nie to' Żewszędłwtedy na pomost' ale
wzleciał. A ona stała z boku i czekała, kiedy powie do
niej: No, Nastiucha, pokaŻ się ludziom! Był wtedy taki
plękny. Tak go wSZyScy kochali. A ona najbardziej ze
207
WIKTOR SIIWOROW
wszystkich' Nastia zn w objęła sejf jak miłośćswojego
Ęcia.
- Niedźwiadku m j! Niczego od ciebie nie chcę. Na nic rt:

nie liczę. M j ty siłaczu stalowy'

Zdecydowała, Że pora juŻ iść.Pociągnęła wytrych do
siebie. I nic' Pokręciła jeszcze raz w prawo, w lewo.
I wewnątrz sejfu cośszczęknęło.

Rozdział 16
r
.o,,..
Pogodziła się z tym, że się nie otworzy. Nawet nie
chciała, żeby się otworzył.
A tymczasem w środkucośszczęknęło.
Wystarczy teraz przekręcić uchwyt.
Dotknęła go i zaraz cofnęła rękę. Jakby był z roz-
palonego Że|aza. No bo sejf leży na boku. Jeśliprze-
kręci uchwyt, drzuli $wałtownie opadną. A waŻą
z p ł tony, lekko licząc. Zgnlotąją jak muchę. I na-
robią łomotu na całą okolicę. Jak tu otvłorzyć
bez hałasu? Ten, kto go otwiera, musi mieć jakiś
spos b.
ZauwaŻyła wśrd zwał w gruzu podkłady kolejo-
we. Skąd się wziął {ruz _ wiadomo. Pocisk trafił
w dzwonnicę' ścianasię osypała. Ale skąd podkłady?
I po co?
Nastia podłożyładwa z nich pod drzwi sejfu. Przekrę-
ciła uchwyt. Drzwi uchyliły się z głuchym jękiem i opar-
ły o drewno.
Żeby otwotzyć je szerzej, wystarczy powoli wysuwać
podkłady.

209
 WIKTOR SUWOROW
ŻT\ il
l ak hrabia Monte Chrtsto otwierał swoją skrzynię.
Blask porazLł Nastię. W oczach jej zamigotało-
Sejf był w5rpeŁriony po brzegi. Monetami, orderami'
sztabkami złota.
Nie mogła patrzeć obojętnie. oficerski KrzyŻŚwiętego
Jerzego. Drugiej klasy. A to? Także Święty Jerzy, iylf,o
że nde przeblja wł cznLą srnoka' a z orzełkiem'-Wersja
dla innowierc w, bardzo rzadka. Bezcenna. A to zn w
Włodzimierz z mieczami. I to na g rnym promieniu.
I zn w Włodzirnierz, tym razern bez-mleczy _ po prostu
złoty krzyż Z czerauonąemalią. Stanisław z t<oioną sta-
nisław bez korony, za to z rr;rieczarni. Stanisław bez ko-
rony i bez rnieczy' I jeszcze jeden. Na większościŚwię-
tych Stanisław w orzełkl mają skrzydła uniesione w g -
rę, ale są i z opuszczon5[ni. No i ordery Święte1 ł.'iy.
Anna na szy1ę. Z mieczami. Anna na szyję bez mieczy.
Anna pierwszej klasy ze wstęgą Anna na plerś,Anna
czwartej klasy - noszona na broni. Ilu oficer w trzeba
było rozstrze|ać, żeby zgromadzić taką kolekcję! Chyba
cały pułk. Jak nie więcej. A oto Aleksander Newski
z brylantami' Umieli kiedyśrobić ordery! order Lenina
jest piękny, ale oficerski Święty Jerzy pĘkniejszy. o' są
1krzyże żołnierskie' Srebrne i złote. Aie złota!
Nastia całkiem zapomniała, $dziejest i po co.
A sejf był bez dna. Sterty, zwały monet' Kolczyki,
brosze, naszyjniki. TakŻe pamiątki po egzekucjach.
Sztabki, samorodkl. Ale dajmy spok j z szifirami-i ru_
binami. Trzeba myślećo sprawach ważniejsąlch.
Czy jest to, o co jej chodzi?
P łki tworząrodzaj pionowych przegr dek. o, jest to,
czego szukała. Płaska stalowa walizeczka.
Jeszcze jej nie otworzyła, ale juŻ wie, że wa|izęczka
zawlera to, co potrzebne jest Stalinowi. I Boczarowowi.
Illucz do wszystkich system w łącznościZwiapku Ra-
dzieckiego. Walizeczkajest ciężka. Pod uchwytem nor-
-
1alny zatrzask.l}lko po to, Żeby przytrzymać wieko'
Nastia czuła się rozczarowaua.
Położyłastalową wa|izeczkę na podłodze, otworzyła
zatrzask i podniosła wieko.
2LO
KONTROII\
jak w p,ra"ł"J]
ku z brylantową kolią. Ale zamiast naszyjnika dwie sta-
lowe niklowane płytki z mn stwem otwor w. Między
płlkami jakaśstraszliwa plątanina złoĘch drucik w
i innych drobiazg w _ takie skrżyżowanie elektrotech-
niki ze sztuką jubilerską. Stalowe płytki pewnie są po
to, Żeby nie doszło 'do uszkodzen7a przewod w. JuŻ na
pierwszy rzut oka, mimo całej tej misternej roboty, ca-
łośćwydaje się niezniszcza|na' Jak Chołowanow m gł
tak dać się podejść?Jak Boczarow to zrobił? Jak ukradł
walizkę?
Ale nie czas teraz nad Ęm sobie głowę łamać. Nastia
zamykawa|Izeczkę i chowa do plecaka.
Co jeszcze Boczarow tu ukrywa? Całe garście brylan-
t w, szmaragd w, nie oszlifowane diamenty; sztabki
białego metalu. Srebro, czy platyna? Platyrra. Nic cleka-
wego. o' są jakieś teczki' ZapLeczętowane w kopertach
z grubego szarego papieru. Zalakowane. Na jednej
z rljclr napis: DUPALIN. I karykatura towarzysza Stali-
na. Na dwunastu innych: GRYT i portrety Chołowano-
wa, zrobione oł wkiem. Nieźle rysuje ten, kto je zrobił.
Nastia darzy szacunkiem wszystkich, kt rzy maj ą talent
w rękach. Powirrno się umieć rysować. I pisać wiersze.
TIV
l z Dupalinem teŻ wrztrciła do plecaka. Ale co zrobić
ę
z innymi kopertami? Przeczytać. Zaparniętać. Znisz-
czyć.
Siedzi Nastia. Czyta.
Przed oczyma przewija jej się sekretne zycie Chołowa-
nowa, Zr:ar:ego w wąskich kręgach jako Gryf. Czyta Na-
stia i nie może się nadziwić' Tośty taki? No, no!
7v
Llrobiło się zupełnie ciemno, w1ęc, żeby m c czytać
dalej, zapaliła latarkę' Mn stwo było dokument w doty-
czących Gryfa: stenogramy z podsłuchanych rozm w
2TT
 trłKToR suwoRow
informacje z rozmaiĘch źr deł. Stalh miał tylko jedną
teczkę. Trudno przecieŻ objąć go obserwacją. Cały czas
przebywa za murami Kremla. łbo w swoich daczach-
'-twierdzach.
Może zresztąsą to materi ały jeszcze sprzed
rewolucji. Teczka z napisem DUPALIŃ iie interesuje
op a tr zona j e st pie czę cią Kuj byszewskiego zar zĄ-
|as-t!-
du NKWD i niech juŻ tak zostanie. Towarzysza Stalina
nie trzeba kontrolować' Jest poza wszelkimi podejrze-
nia_mi. Ale Gryf powinien być pod kontrolą.
Nastia przełamuje pieczęcie, otwiera teczki i chciwie
czyta' Gryfa wszędzle pełno. Tu tankowanie samolotu.
Tam remont. Tu go goszczą tam zapras zająna koncert.
Całe- mn stwo imprez sportowych.-e wotoł nlego
nie-
przebrane zastępy dziewczyrt. Istrre tłumy. I źdjęcia
dziewczyn w kopertach. Chołowanow na urlople *5.po-
czynkowym. Chołowanow w Jałcle. Chołowa.'t* *_ś.r-
chumi. Chołowanow w ,,Metropolu''. Siebie Nastia też
zna|azła. Na zdjęclu odbiera bukiet od jakiejśkrzepkiej
dziewuchy i ma wypisane na twarzy: oaaawaj, ździrł.
Bo zabiję. W kadrze jest i Chołowanow. o, znowu Nastla
w białym fartuszku, ze srebrną tacą. A tu w puszystym
kozuchu, jak polarnik. I Chołowanow obok. Tu ż.'ow,r_
9'u'. białym granitowym pałacu, w apartamentach.
Rozbiera się. Co za wstyd. Zdjęciejest bardzo wyraźne
hołowanow zajmuje drugie
on także się rozbiera. Tak-
Że pływaw b as e ni e'','* ..,xo#Ł"J'TT ll:,j iHJ#-
Gdyby tamtej nocy przyszedł do Nastt, wyrzuciłaby go
na zbity pysk.
Ale nie przyszedł.
LJ"ły"'"łagłosy.
vI
ocknęła się. Przeszył ją niepok j. Gdzie jest? Aha,
w cerkwi. Dlaczego ma zapaloną latarkę? oo się zrobiło
ciemno. Nawet nie zauważyła,kiedy. Nadeszła noc.
A nocą w cerkwi zn w zaczynają się tarice. I będą trwały
do rana.
212
il
I
KONTROLA
DrzvłI się otwierają. Ktośwchodzi.
Nastla postanowiła zar:":knąć sejf, żeby nie rzucało się
w oczy. Ale nie udało się. Przysłoniła więc skarbiec pod-
kładem kolejowym, Żeby nie iskrzyło stę brylantami.
Jakośobleci. A sama w mrok, pomiędzy filary' Do pętli
z linki spadochronowej. A tamci juŻ są. JuŻ zapalają
świece.
Nastla wdrapała się na g rę. W sa|i z kaŻdą chwilą
robiło slę jaśniej.W dole światłoświecrozproszyło
mrok' Na ch rze, pod kopułą' panował mrok. Nastia
zręcznie wśliznęłasię na galerię, podciągnęła linę. Przy-
czaia się. Czy jej nie zobaczyll? Nie usłyszeli?
Nie' W p łmroku' na dole, służbakrząta się, zajęta
przygotowaniami. Nakrywa stoły.
To Nastia na schody, schodami na szczyt dzwonnicy,
przez wykusz raa blanki, stamtąd ostrożnle w d ł, na
dach, a dalej już prosta droga. Szkoda, że jest obłado-
wana jak wielbłąd na pusĘni. Albo nawet gorzej,
Co zrobić z teczkam7? Wszystkich trzynastu nie unie-
sie daleko. W plecaku ciąży walizeczka z modułem kon-
troli. Szesnaściekilo.
czek się.r*o#r'
Dotyczącą Stalina - ukryje. Resztę spali. Ale gdzie
ukryć? Gdzie palić? Przemyka się Nastia cichcem. Ni-
czym lts, co ukradł kurę.
Jak ukryć teczkętowarzysza Stalina? Zakopać? Tylko
jak ją p żniej odna|eźć? Co będzie, jeśliona schowa,
a Boczarow znajrlzię? Trzeba tak zrobić, Żeby nle zna-
|azł.I Nastia clska pod nogi garśćnaftaliny, potem dru-
gą. Jeszcze tyto . ż:eay psy zgubiły trop.
Siedzl Nastia pośrd gęstych krzew w bzu i wyczuula
przez sk6rę, że w jednostce specjalrrej NKWD już panuje
cicha panika. Nikt jeszcze nie strzela, nie ogłasza alar-
mu. Ale wszyscy są w pogotowiu. To zrozumiałe. Faceci
zprzybytktt rozrywki w cerkwi co noc widzieli ogromny,
zardzewlały' przewr cony sejf. Przywykli do tego. Zpsy-
chologicznego punktu widzenia łatwo to wyjaśnić.Jeśli
2r3
WIKTOR STIWOROW
sejf leży I|a oczach wszystkich, jest zardzewtały i prze-
wr cony znaczy' że pusĘ. Ktośkiedyś $o zamkn{ i ntkt
od tamtej pory nie rtlszał. A dzisiaj weszli do cerkwi
podzlemnym koryrtarzem, zabrali się do roboty i nagle:
co widz{ Blask brylant w z otwartego sejfu. Nie odwa-
żyli się niczego nlszyć. Znają siłę gniewu Boczarowa.
Znająrękę pana. Polecieli w te pędy, donieślii na kola-
nach prąrsięgali' że są niewirrni.
Noc zapada, panika narasta.
Lo t".ut,r.
ścianami stały sza$l. Takie, jak w zagrodzie. Nie ma tam
teraz nikogo. Barak stoi na terenie NKWD. Zarnknąć go
i pilnować - to jakby trzymać pod kluczem pusĘ kar-
cer. Nastia sIę rozejrzała i dała nura do baraku. Kto
wpadnie na to, Żeby szukać w miejscu, sdzile wykonuje
się wyroki?
Zieneia w baraku udeptana tak' jak bywają udeptane
zagrody dla bydła rzeźnego w przetw rnlach mięsa.
Psom trudno będzie cośwywęszyć. Mieszają się tu za-
pachy tysięcy ludzi.
Kt rą szafę wybrać? Tę z brzegu na prawo. Grunfjest
tuplaszczysty. Nastia rękaml wygrzebuje dołek pod sta-
lową szafą' Ryje jak lis' kt ry chce się dostać do kur-
nika.
Wykopała jamkę odpowledniej wlelkości. Wożyłado
niej opieczętowaną kopertę z materiałami na Stalina.
I zasypała.
Dookoła rozs5pała tytot1. Kto się domyśli? ona za to
łatwo odnajdzte to mtejsce. Nawet jeślizabraliby stąd
szaĘ, pozrLa bez trudu. Jeszcze przez co najmniej rok
pozostaną po szafach ślady.
-1
\-ro zrobi ć z pozostałymi dwunastoma teczkami? Roz-
palić ognisko? Dużo tu wyrw, nier wnościterenu. W ja-
kiejś$łębszej jamie można by rozpalić ogie ' Nie bę-
2L4
KONTROII\
dzie widoczny. Czasu na to nie trzeba wiele' A potem -
w nogi.
łe iat się wydostać z zony? Przecież to niemożliwe
nawet w zwykłych warunkach - Ateraz warty wzmocnio-
ne, wszyscy postawieni w stan gotowości.Wejść'mając
dokument z Komitetu Centralnego było łatwo, ale jak
wyjść?Nie darmo towarzysz Stalin m wił' że wysyła
Nlaitię na śmierć.Boczarow bez trudu schwyta ją w Ęm
Hi
mawiają.
Nasiiaczu\e przytuliła do piersi metalowąwa|izeczkę'
Nikomu jej nie odda.
W **o*e tyka jak chronometr jedna myśt'u-cie-ta|
u-cie-kaj.
Ale jak? Skoro weszła, to i wyjdzie. Jutro egzekucja.
A więc musieli ścią4pąćdziśdo zony skład bydlęcych
wagon w.
Teren mają ogromny. Wszystko tu jest. Nawet stacja'
Parow z sapie, za nim siedem wagon w towarowych'
Wszystko zalarle oślepiającym światłem'I wszędzie pa-
ttole z psami.
Na stację panika jeszcze nie dotarła. Całą uwagę
skoncentrowali na wagonach'
Nastia spokojnym krokiem idzie po szynach w kie-
runku parowozu. Głupio' ale co innego moŻla wymy-
ślić?WartowTlicy pilnują wagon w, nie lokomotylvy'
Sprawdzają w krzakach, a nie na torach.
I Nastia za dwie minuty znajdzie się przy parowozie'
IX Doszła do celu bez przeszk d. Wspięła się po stopniach
do kabiny. Ciężki plecak rzuciła na podłogę' SzczęI'lts'
zamek pistoletu.
- W imieniu towarzYsza Stallna.
2r5
WIKTOR STIWOROW
DxI
lJyło ich trzech.
Jeden z łopatą, drugi z korbą, trzeci bez niczego. Za
to z łapskami jak kleszcze. M glby ją tymi k|eszczaml
chwycić i wyrzucić Z parowoz17. Kabina ciasna. Nastia
z pistoletem w ręku, a ci trzej tuż koło niej. Dobrze jest
podeprzeć się imieniem towarzysza Stalina. Ale czy to
mało takich szlaja się po Rosji, co się podplerają cu-
dzym imieniem?
- W imieniu towarzysza Stalina. - Nasti brakuje
tchu.
A oni słyszą, Że dziewczyna się denerwuje. A zdener-
wowanie budzi nieufnoś ć.
_ ...rozkazuję! Nie krzyczeć. Ruszać! Natychmiast!
Dokąd? Przed siebie. TeczkiZte1o plecaka spalić' Jeden
zbędny ruch i strzelam bez tprzedzeria.
C6Ż było robić? Palacz ociągając się nabra} szuflą
węgla i wrzucił do paleniska.
- Nabieraj więcej' bydlaku' Wrzucaj szybciej. Szyb-
ciej, m wlę! Bo łeb rozwalę.
Drugi cisn{ do paleniska teczkę z napisem GRYF.
Potem jeszcze jedną.
- Prędzej.
Pa|acz dorzucił węgla. Poleciało jeszcze kilka te-
czek.
Trzeci, najważniejszy, złapskami jak k|eszcze, uśmie-
cha się złym uśmiechem.
- A pistolet masz prawdziwy? - i sięga kleszczami po
brori. Nastia nie moŻe strzelać. Na razie. Dop ki paro-
w z stoi. Ale co robić? Nacisnęła na spust. Trafiła tego
najważniejszego w ramię. Nie celowała w pierś,bo nie
chciała zabić.
Kr:l.a z Lugiera powstrzym a kaŻdego. Mężczyznę zarzt)-
ciło, osunal się i w1padł z kabiny.
- Naprz d!
Ten drugi rzucił korbę, chwycił za dźwignle, pociąg-
naJ' puściłparę w cylindry. Koła obr ciły się' Pociąg
szarpnaJ. Zgrzyt przebiegł cały skład, od pierwszego do
ostatniego wagonu. Parow z wyrzucił ze świstemkłąb
pary. Eszelon powoli, bardzo powoli ruszył.
216
KONTROII\
Do budki Zagląda czer'iuorra gęba i bagnet. Na pozio-
mie st p Nasti. A właścicielgęby chwyta za potęcze
i wspina się wyżej.
_ Dokąd? Dokąd? Taka wasza.
Mogłaby złapać się poręczy i kopnąć czer\^Ioną mordę
tak, żeby zniknęła z pola widzenia. Ale trzeba by opu-
ścićpistolet, podciągnąć nogę i wymierzyć cios. A ona
nie ma chwili do stracenia. I nie jest tu sama.
To wszystko podszeptuje jej jakiśsz sty zmysł. Wła-
ściwieNastia najpierw działa, potem podejmuje decyzje,
a na koricu znajduje dla nich uzasadnienie. Kiedy Ęlko
czerwonomordy wlazł Z bagnetem do kabiny, Nastia nie
spuszczając z oka pa|acza i masz5misĘ' podniosła Lu-
gera i nie celując nacisnęła spust. Gruchnął strzał, łu-
ska wyskoczyła, brzęknęła i zniknęła gdzieśwśrd brył
węgla i śmieci na podłodze. Dopiero wtedy Nastia Zrozu-
miała, że jedyna słuszna decyzja to strzelać. Strzelać
bez gadania' Między oczy.
D xrr
lomocnik maszynisty i pa|acz pojęli w mig, Że to nie
żarĘ. Łopata tylko błyska. Węgiel leci do paleniska
w takim tempie, jakby sam towarzysz Stachanow wziaJ
się do roboty. Pociąg nabiera szybkości. Już ostatnia
teczka zniknęła w ogniu.
Nastia wię, że tory przegradzają stalowe wrota' Aprzy
nich czekają strażnicy z karabinem maszynowym i psa-
mi. Ale na raz|e mało ją to obchodzi' Za wę;larką jest
wagon z platforrną hamulcową. Na platformie powinni
być strażnicy. Podpowiada to Nasti sz sĘ zmysł'
No i jest. Z platformy hamulcowej wyjrzała kolejna
czerwona morda. Na niej wyraz zdziwienia: dokąd to
Jedziemy niez$odnie z rozkładem i co to za strze|a-
nina?
Morda :ukazała się i zniknęła. T}lko bagnet sterczy.
Nastia czeka na pryzmie węgla. Morda zn w firza-
ła' To ona - babach! I morda się schowała. T}lko kara-
bin z bagnetem gruchnął o żelazo i wyleciał w czarną
noc.
217
WIKTOR SUWOROW
Niemożliwe , Żeby na platformie był tylko jeden czło-
wiek' Nastia rzuciła tam kawałek węgla. Potem wsko-
czyła na pryz,mę i stamtąd - babach' babach! Dwa
razy.
Nad Nastią świsnęłałopata'
odskoczyła i wykonała pad. Ale padając strzeliła
z Lugera. W tego z łopatą. Palacz zawył. W tym mo-
mencie rozległy się strzały ze wszystkich stron. Krew
rnlciła się palaczowi ustanri. Run{ na Nastlę martwym
ciałem'
Strząpnęła go z siebie i wpakowała mu jeszczejedną
kulę prosto w twarz' W plecy dostał chyba z dz\esięć
razy. Od tamtych.
Parow z z impetem zarył się w stalowe wrota.
Gdyby Nastia zdĘyła wstać, siła bezwładnościcisnę-
łaby ją na dźwignie, rurki, manometry, a moŻe w pale-
nisko.
Ale nie zdĘyła.I tylko podrzuciło jąna pryzmie wę-
$la. Na. chwilę straciła przytomność.Nie usłyszałatego
potwornego łoskotu 1 zgrzytu.
otworzyła oczy. Trzeba na nowo ocenić sytuację. Pa-
row z stukocze kołami. Znaczy _ sforsował wrota i nie
wypadł z sz\m. Cośzgrzyta. To kawałki rozwalonej bra-
my i drutu kolczastego, kt re parowlz wlecze za sobą.
A ona, Nastia, zyje.
Pociąg unosi jąw ciemność.Przy zderzeniu rozbiły się
reflektory' Jedynym Źr dłern światłapozostało pale-
nisko.
T xnr
Uest w budce maszynisty. Sama. G wno widzi. paro-
w z sapie $łośnojak finiszujący biegacz. Za kt rą
dźwignię szarpnąć? Za tę? Za tę? Jeślipociągnie Za
niewłaściwą,kocioł eksploduje jak nic. Na manome-
trach zabrakło już skali. A szybkośćwzrasta. Rytm
stukoczących k ł prz5pomina rytualny taniec ludo-
żerc w.
Bieganie po dachach. Nastia policzyła. Dwa pełne ma-
gazynki. Po osiem. Szesnaścienaboj w. Ile jej zostało?
218
KONTROLI\
Ilu jest strażnik w na platformach kolejowych? Dokąd
biegną? Czy pociĘjest pusty? Czy pełen zek rłf Wie-
czorern eszelon wpuszczono do zony. Miał zostać rozła-
dowany o czwartej nad ranem. Grupami po pięćdziesię-
ciu więźni w _ i pod szafy. To jasn , pociąg!jest pełny.
Bo po co ochrona na platformach?
A więc w wagonach są skazani na śmierć.Budoumlczo-
wie podziemnego miasta w G rach Zygulowskich. Nie na-
dający się już do pracy. Zużryw materiał ludzki.
Pocią$ pędzi koĘsząc się z lekka na boki. Nastia sły-
szy cośjakby głuchy szum przyboju.
Eszelon kołysze się coraz bardziej. Już czuje się to
w parowozie. Rzuca pociągiem na wszystkie strony'
Anna Iwanowna, inteligentna kobieta, nauczycielka,
kt ra odsiedziaŁa pełny wyrok, opowiadała, że jest spo-
s b na uniknięcie rozstrzelarlia. Jeśliludzie wiedzą, Że
są wiezieni na śmierći jadą nie w wagonach sto\rplrro-
wskich, a w towarowych, mają szansę' by się uwolnić.
oczywiście nie wszyscy.
Skazaricy uderzają z rozbie$u o ścianywagon w.
U-uch. Najpierw o jedną. Potem o drugą' U-uch!
Z początku nic się nie dzieje. Ludzie w pociągu Są
chudzi, wyciericzent, a wagony wielotonowe. Ale od cze-
go ludzki up r? Wagon zacTpa się kołysać. W prawo.
W lewo. W prawo: u-uch! W lewo: u-uch! Im wlększa
szybkość,tym leplej.
Konwojowi, kt ry usĘszy ry1un uderzających o ściany
wagonu ciał, nie pozostaje nic innego jak skakać. Nic już
n7e zatr rytna tej fali. P atety czna wlzj a wy mł o|enia p opr zez
samob jczą śmierćprzebiega wszystkie zamknięte na gfu-
cho wagony' W całym eszelonie rozlega się pieśri: Umrze-
my! Umrzemy! Ciała walą o ściany w jednym wsp lnym
porywie.
Ktedy człowiek w7e, Że śmiercinie da się już uniknąć,
wtedy staje się wolny. Przestaje się bać. Bo nie ma juŻ
czegot
Wolnośćpolega na tym, Że ludzie nie boją się śmierci.
Ani w og le niczego.
Wystarczy tylko wyzbyć się tego ohydnego strachu
przed śmiercią.I już jest się wolnym.
219
 KONTROII\
WIKTOR STIWOROW

Waściwieniby dlaczego jej się bać? I tak wszyscy Plecak na ramię, osłonić $łowę rękami - i skok.
zdechniemy, jeden czort. Gdyby wyzbyć się tego Stra- Ostre kamienie, Luger w biodro, walizeczka w plecy,
gałęzie drzew, świstwiatru. Spadochroniarka i sport-
chu, żyłoby się inaczej...
smenka gdzieśw niej kaŻe zwinąć się w kłębek, jak
Pociąg huczy głucho' kołysze się w prawo, w lewo, .,:,Zeby nic nie wystawało.
najciaśniej.
w prawo, w lewo. U-uch, u-uch, u-uch.
Poczuła smak gorącej krwi w ustach. Tocząc się po
Nastia rozpoznała to śmiertelne kołysanie. Niewielu
ujdzie z życiem z takiej katastrofy. Może nikt. Kto wie, stromym stoku widziała nad sobą straszny czarny po-
z jakiego zbocza pociąg się stoczy, o jakie skały uderzy, ciąE, grzrniący rozhuśtaną stalą i ludzkimi wrzaskami.
I nie wiedziała juŻ, czy spada Sama, czy razem z|oko-
do jakiej rzeki wpadnie. Wtedy śmierćzabierze wszys-
motywą' Z wagonami wffących dziko ludzi.
tkich. Ale na razie w Zamkniętych wagonach triumfuje
Naprawdę nie wiedziała.
wolność.Na razie ludzie śpiewają na całe gardło i rzu-
cają się na ścianyw przedśmiertnym uniesieniu. Rytm
jest coraz szybszy, jak w taricu szamana. Coraz bardziej
gorączkowy' Konwojenci już nie strzelają do Nasti z da-
ch w.'Ci na platformach prz5majmniej nie muszą-ska-
kać z tak wysoka. Ale ci z dach u/?
Nastia też poddała się temu samob jczemu koł5rsaniu.
Skazar1cy nie mają wyjścia.Drzlłtli zamknięte' w oknach -
kraty. A ona może wyskoczyć. Ęlko żaJ jej wypaśćz ryt-
mu. U-uch! U-uch! W prawo. W lewo. W prawo. W lewo.
W każdej chwili pociąg rrroże przewr cić się kołami do
ry.
Ostatnia myślprzemyka jej przez głowę; czy wrzucić
walizeczkę do'paleniska? Metal stopi się' zostanie grud-
ka złota i stali. Nikomu się to na nic nie przyda, nikt się
tym nie posłuży. Co to ją zresztąobchodzi? Niech dzie|ą
między sobą władzę' jak chcą..
Ale pojawia się jeszcze jedna myśl:dlaczego nie ska-
czę, skoro mogę?
Nastia skarciła się w duchu. Zanadto, dziewczyno'
dałaśsię l)rzec śmierci.Walizeczkę z modułem kontroli
rnoŻna uratciwać.
MoŻna ją dostarczyć towarzyszowi Stalinowi i zasłu-
Żyć na jeszczejeden order Lenina. Albo na kulę w łeb.
T r zeb a zmniejszy ć szybkoś ć.
Pociągnęła za jedną dŹwignię, za drugą. Bez skutku.
Znaczy, trzeba po stopniach w d ł.
Aparow z kołysze się we wsp lnym z wagonami ryt-
mie. Nie tak jak one, ale zaraz osiagrlie tę samą ampll-
tudę.
220

Rozdział L7
Nr. ma gorszego b lu niżb |powrotu do Życia.
Nastia |eŻy twarządo ziemi. Cała, do najdrobniejszego
wł kienka, jest jednym wielkim b lem' Przepełnia ją
radosne oczekiwanie śmierci - wyzwoliclelki. Śmierć za-
raz nadejdzie 7 zabierze Nastię ze sobą.
Nastia zna juŻ to słodkie oczekiwanle _ Zierlria... zie-
mia coraz bliżej i..' trzepot spadochronu nad głową..' i...
Wtedy śmierćnie przyszła. Nie przyszła i teraz. Za-
miast niej wraca Życte. I to jest najstraszniejsze.
Podobnie bywa z narodami. Przez tysląc lat wspinają
się z mozołem w t rę. Aż wTeszcie mają dość.Są zmę-
czo'ne. Zatrzymują się w drodze. A wiadomo, że chcąc
r:trzylmać się na szczycie, trzeba się wspinać bez prze-
rwy. Tymczasem nar d stan{ w miejscu. Stracił r wno-
wagęirun$wd ł'
Dobrze jest spadać, bez żadnego wysiłku, napięcia'
Nic' tylko spadanie i pęd powietrza. Nie ttzeba o niczym
myśleć'o nlc się troszczyć. I wszyscy widzą Że nar d
nie stoi w miejscu. Że jest w ruchu. Nabiera przyspie-
szenia. Aż w tszac}r gwiżdże.
A potem następuje upadek.
Dla niekt rych narod w śmiertelny.
222
KONTROI,/\
Dlatego narody giną. Te jednak, kt re utrzymują się
przy Życiu, czują straszliwy b l' b l gorszy od Śmierci,
przepełniający ich duszę i ciało. B l połamanych rąk
i n g' kręgosłupa i karku. B l i nlc, tylko b l. I krew'
Rozlegają się głosy: jak dobrze było padać! A prze-
cież kaŻdy upadek rnoŻna przedłuŻaĆ w nieskoriczo-
ność.' '
Straszny był powr t Nasti do Życia.l,epiej' żeby go nle
doświadczyła. W głowie huczy rozkołysany dzwon, sta-
lowe młoty miaŻdżą kręgosłup. Nastia poruszyła palca-
mi i krzyknęła. Przeklinała Życie, do kt rego przywr cił
ją złośliwylos. Przysięgła sobie, że ni$dy nie będzie
ŻałowałaŻyc1a. Ani swojego, ani cudzego. Przyrzekła
sobie solennie, Że śmierćpow'ita miłym uśmiechem, kie-
dykolwiek ta nadejdzie i jakakolwtek będzle _ czy roz-
szarpiąNastię wilki, czy kula w piwnicy wysypanej tro-
cinami.
Im wcześniej'tym lepiej. A najlepiej Zaraz'
Smierć sza|ała tak blisko, ale Nasti nie zauwaŻyła.
Gdzieśobok pociąg przewr cił się do g ry kołami. Tam
teraz śmierćzb7era żniwo. Tam' gdzie czekiści z psami
dobijają tych, kt r5rm udało się wypeŁnąć spod zgru-
chotanych wagon w.
Ale tak naprawdę szukają Nasti. A właściwienie jej,
tylko walŻeczki z modulem. Nie wiedzą po co. Taki
dostall rozkaz. Od Boczarowa. Dla niego ta walizeczka
to sprawa Życia i Śmierci. TakŻe dla Jezowa' Dla Fry-
nowskiego. Dla Bermana. A więc nie tylko nad Nastią
krązy śmierć.R wnież dla towarzysza Stalina wyrwanie
bezcennej wa|izeczki z łap NKWD jest sprawą Życia
l śmierci. Pozbawić Stalina łączności- to pozbawić $o
władzy.
Niepojęte, dldczego śmierćnie przychodzi. C4l tak
trudno Boczarowowi się domyślić,że Nastia wyskoczyła
z pociągu wcześniej i |eży teraz pod nasypem? Czy tak
trudno jąodna|eźći dobić?
Nastia z caĘm spokojem oczekuje śmierci.Pragnie
Jej. A na to wezwanle śmierćodpowiada ujadaniem
ps w na nasypie.
A osobiście się nie zjawia.
WIKTOR SUWOROW
pil
Lrzerażająca jest wściekłość starsze$o majora bezpie-
czeristwa pafrstwowego Boczarowa. Gdyby kark miał
porośniętysierścią,zjeŻyłaby mu się teraz jak u dzikiej
bestii. Patrzy w tył, przez ramię, jakby chciał znienacka
wpić się w gardło jakiejś niewidzialnej istocie stojącej za
plecami. Wyczuwa się w nim ten pełen napięcia, groźny
spok j. Mają go w sobie szczeg lnie groźne psy' Stoją
chwilę w bezruchu, patrząnie wiadomo {dzie i nie wia-
domo jakie mordercze myślimają we łbie, nim wściekle
zaataktĄą.
ilI
N."ti. nie ma pojęcia, jak dfugo takleżynieruchomo.
Może minutę. Moze godzinę. Może dzieft. M zg pracuje
jasno i sprawnie. Jak zavrsze' Ale straciła poczucie cza-
su. Jakby czas nie istniał. Czy raczej jakby to ona ist-
niała poza czasem. Nie można powiedzieć: Nastia żfie.
Nie to, Że żyje. Raczej błaJ<a się między b lem a wiecz-
nośęią.
Jeszcze raz przeklęła Ęcie i przysięgła sobić go rlje Ża-
łować, kiedy będą_rozstrzeliwać. NĘdy rie przyszłojej do
łołvy'że mogłaby urnrzeć naturalną śmiercią.Za'wsze
wiedziała' Że zarąbiąją siekierą zakłująnoŻem albo strze-
lą w tył głolry. Innej możliwościnie potrafiła sobie wyob-
razić. Czllła się dzięki temu jakby młodsząsiostrąStalina.
on teŻ nie miał prawa urrlrzeć śmierciąnatr:ralną.
W snach Nastia widziała ohydną mordę terrorysty, kt ry
strzela do towarzysza Stalina, rękę najbliższego prryĄacie-
la' kt ry wsypuje truciznę do szklanki zwodą'
Zroztlmiała, d|aczego śmierćnie nadchodzi' Pęd po-
wietrza odrzucił ją- od kamiennego nasJpu i cisnął
w rozmiękłe błocko na skraju lasu. Leży w wilgotn5rm,
zimnym Zagłębieniu. Wyciągnęła rękę, zanurzyła dłof-t
w chłodnej, czystej wodzie leśnegojeziora. Chlusnęła
sobie w twarz. I jeszcze raz' Podczołgała się bliżej wody'
Zanurzyła tlxrarz. Napiła się. Gdzie wa|izeczka? Jest.
W plecaku. Czy n7c się walizeczce nie stało? Ale skąd.
MoŻrra by jązrzuclć z samolotu' Zresztą chyba walize-
224
KONTROLI\
czka uratowała jej Życie, chroniąc plecy niczym stalowy
parrcerz.
Spr bowała wstać. Nie dała rady' ZaczęłapeŁać' Je-
szczebliżej wody. Woda w październiku parzyła jak po-
krzywa. Taka lodowata. Ale Nastia wytrenowana. W wo-
dzie lepiej. Jak z okładem z lodu. Udało się nawet tro-
chę przepłynąć' Zanurkować. W głowie się przejaśniło.
Wynurzyła się.
Jezioro jest płytkie' Woda po pierś,po szyję. Pod no-
gami muł, korzenie' Brzeg zarastają Szuwary. Po nasy-
pie biegną rozsypani w tyralierę czeklści.Zpsami' Prze-
czesują teren.
Wielki czarr:y wilczur zatrzymał się dokładnie tam,
gdzie Nastia była jeszcze przed chwilą. Węszy' Rozgląda
się na boki. Wok ł p łmrok. Nastia nie wie, przed zmie-
rzchem, czy przed świtem' Pies wciąga powietrze w T|oz-
drza. Już, już na ruszyć za nią, a|e zawraca i biegnie
w swoją stronę.
Drv
lodwładni Boczarowa schodzą ril7Z oczu. Byleby się nie
nawlnąć. Rozstrzela jak nic. Musi kogośteraz rozwalić.
Ale ktośmusi iśćdo niego z ra1rortem.
Trudno. Jak mus, to mus.
rT\ v
II aktyka to najprostsza z nauk Wystarczy tylko posta-
wić się na miejscu przeciwnika i pomyśleć,jakiego postę-
powania się po nas spodziewa. A potem zrobić dokładnie
na odwr t. Ot i cała taktyka. Nastia czuje się okropnie.
Pr buje nie myślećo b lu. Więc zacryn7 myślećo Bocza-
rowie. Usiłuje sobie wyobrazić siebie na jego mĘscu.
zynista poci#
Jest ranny' Zeznał, że do parowozu wdarła się dziewczy-
na z pistoletem i z Zagranicznym plecakiem. Paliła ja-
0 Kontrola 225
-
WIKTOR STIWOROW
kieśteczki pod kotłem. Ile? Jakieś dztesięć, piętnaście'
I strzelała, ścierwo,na oślep, gdzie popadło. Jakby się
wściekła.Oczy miała jak wiedŹma.
Tvu
Uedynym ratunkiem dla Nasti było dotrzeć do Stalina.
Ale Boczarow zorganlzuje teraz kordony na wszyst-
kich drogach. I we wszystkich wsiach, stacjach i przy-
staniach' Zawiadomi urzędy pocztowe, telegraficzne, łą-
czl7ice tel efoniczne. Unie mozliwi Nas ti j akąlolwiek łącz-
nośćze Stalinem. Nastia nie ma radiostacji. A telefony,
telegrafy i wszelkie inne środkiłącznościwiadomo,
w cz3Ąch są rękach.
-, vilI
L poclĘpo sforsowaniu
ame|dovrano Boczarowow'i, Że
bramy przejechał dziewięć kilometr w i wykoleił się'
Przyczyna katastrofy nieznana. Torowisko zostało usz-
kodzone, a]e nie to było przyczynąwpadku. Na odwr t.
To wykolejenie się składu spowodowało uszkodzenie to-
r w' Pocią$ spadł pod nasyp. Spod szczątk w wagon w
wydobyto sto trzydzleścidwa trupy. Czy wśrd nich są
zwłoki kobiece? Nle, nie ma' Ale poszukiwania trwają.
W szczątkach pociągiu niewątpliwie znajdują się jeszcze
zablcl. Dziewiętnastu rannych więźni w, zna|ezionych
w rejonie katastroĄl, dobito. Prz-ypuszcza się, że około
czterdziestu os b zlŻejszymi obrażeniami zdołało zbiec.
Zor ganizowano j uż pośclg.
Boczarow w milczeniu wysfuchuje meldunk w. Cer-
kiew zlustrował osobiście. Sejf otwarto. Nie włamano
się, ale otwarto. W najbardziej profesjonalny spos b.
Godny mistrza. Boczarow wiele w życlu wldział otwar-
tych sejf w, a]e to była naprawdę czysta robota. Przęz
lata sfużby starszy major beąlieczeftstwa parlstwowego
Boczarow poznał rękę najlepszych włamywaczy Kraju
Rad. Przeleciał w myślachich rejestr' Nie, nie ma teraz
w Zwiapku Radzieckim takiego mistrza. On, Boczarow,
moŻe dać sobie głowę uciąć _ przez ostatnich kilkana-
226
KONTROLA
ścielat nikt nie dokonał takiej sztuki. Jasne, że to nie
dziewczyna otvłorzyła sejf. Ęlko najvłyższej klasy facho-
wiec. Ale skąd się tlswzia}? Kasiarze z dawnej szkoły już
nile Ęją. Wytrżebiono ich jak wilki w Niemczech czy
gronostaje w Rosji. Pewnie kiedyś się odrodzą. Ale teraz,
w październiku 1938 roku, nle ma ani jednego.
Dupalin sam jest złodztejem, obrobił z kumplami
urząd' skarbowy w Tyflisie. Cała Europa nie mogła wyjść
z podzi'wu, kiedy towarzysz Stalin rabował banki' Do
czego by się nie wzia}' wszystko mu wychodzi' Dupalj_
nowi na pewno imponuje mistrzostwo w otwieraniu naj-
bardziej skomplikowanych zamk w. MoŻe trzymał
gdzieś w odwodzie fachowca na taką okazję? Ale jak ten
ktośdostał się na teren jednostki specjalnej? I $dzie się
podział? Żył kiedyś w Rosji legendarny Sewastian, T}lko
on m głby sobie z czymś takim poradzić. Nikt inny. Ale
zagil;.{ biedak jeszcze w czasie wojny domowej.
Chociaż nie' Pewne elementy wykluczają Sewastiana.
W sejfie pozostała nietknięta kolekcja brylant w, mone-
ty, odznaczenia, sztabki, samorodki. Sewastian by tak
tego nie zostawił.
Natomiast zginęło to, co najważniejsze. Tecz|<7 z ma-
teriałaml obciĘającymi Stalina i Gryfa. Wallzeczka
z modułem kontroli łącznośct.Na chuj Boczarowowi
dwudziestosledmiokaratowy brylant,
,zdłuŻlinii kof
Jowej. W pobliŹu chyba teŻ nle. Samochody nie przeja-
dą' Dru$iego parowozu w jednostce teŻ nie nają. Dzie-
sięć kilometr w piechotą to kawał drogi. Przeszukać
całą trasę od jednostki do mlejsca katastrofy nie będzie
łatwo. Nie wiedzą przecieŻ, czy Nastia nie leży pod
szczątkamlpoctągu. Czy stę nie spaliła. Ale mogła też
wyskoczyć. I to zaraz po t5rm, jak pociąg wyłamał już
bramę jednostki.
I
Dookoła bagna i las' Mogła zdobyć konia, rower, po-
rwać Samoch d. Mogła dotrzeć do ma$istrali kolejowej
! wskoczyć do pierwszego lepszego pociągu' Jest z jed-
l_
WIKTOR SUWOROW
nostki Specjalnej. A wię9 jej obuwie i odzieŻ na pewno
przesycone zostały specjahym zapachem, od kt rego
psy głupieją.
Gdyby Nastia zna|azła się na miejscu Boczarowa, uz-
nałaby' Że ma przed sobą niełatwe zadanie. Na dodatek
z wykolejonego pociągu mogli ocaleć jacyświęźniowie.
Ustalić ilu, też nie jest rzecząłatwą. Rozpierzchną się po
całej okolicy. Zaczną kraśćżyvrrrość,odzieŻ, konie, sa-
mochody, brori. Napadać na ludzi. Posypią się meldunki
z rejon w' Nie będzie wiadomo, $dzie najpierw rzucić
wzmocnione jednostki.
DX
L)oczarow siedzi i analizuje. Masz5mista zapewnia, Że
w parowozie była tylko ona. Sama. Gdzie jest w takim
razie kasiarz, kt ry otworzył sejf? Zresztą do diabła
z kasiatzem' To dziewczyna miała teczki i cościęzkiego
w plecaku. A więc wszystkie siły należy skierować do
poszukiwart dziewczyny. Dokąd mogła p jść?Może ru-
szyła na wsch d? Z Ura|u wezwie samolot, żeby ją za-
brał. Mogła teŻ udać się na zach d' Ale tam natrafi na
Wołgę' kt rą trzeba przepłynąć. Nie ma takiego chojra-
ka' kt ry się na to zdecyduj e w paździlerniku. Poza tyrn
wszędzie są przystanie, Łodzie, statki, kt re łatwo moŻe-
my sprawdzić' A most Ęlko jeden, kolejowy. I to pod
stałą kontrolą. Tamtędy nie przejdzie. Drugi most do-
piero pod Uljanowskiem _ sto pięćdziesiąt kilometr w
w g rę rzeki. Trzęci - pod Saratowem. Trzysta kilome-
tr w w d ł. oba kontrolowane. A więc przez most kole-
jowy nie przedostanie się ani pieszo, ani pociągiem. Bo
wszystkie pociągi też sprawdzane.
Boczarow słyszałjuŻjakiśczas temu, że Dupalin dys-
ponuje specjalnym systemem łącznościkolejowej. Podo-
bno po całym kraju kursująpociągi według utajnionych
rozkład w jazdy. Jeślidziewczyna wie cośo tym, jeśli
zrla czas i miejsce postoju takiego pocia u, to z pewno-
ściąsię rim zabierze.
Znaczy wszystkie rozjazdy na|eĘ wziąć pod kontrolę?
Niezła myśi.T}lko kraj na to zbyt wielki.
228
KONTROI.A
r;" fol
JeŻowa' całe NKWD r^Icą przeciwko niej. "ut.t.fot
Wszystkie
siły. Dworce i lotniska będą kontrolowane' Urzędy po-
cztowe i telefoniczne zostaną uprzedzone. Złapląjąprzy
pierwszej pr bie dodzwonienia się lub nadania depeszy.
Po drugiej stronie Wołgi, na rozjeździe przy 913 kilome-
trze, w kaŻdąsobotę od dwunastej w nocy do dwunastej
w południe stoi pocią$ remontowy - NACZSPECREM-
BUD. Ale jak przedostać się przez rzekę? Towarzysz
Stalin ma wiele pociĘ w-widm, kt re kursują regular-
nie. Jest mn stwo tajnych miejsc w całym kraju' gdzie
się zatrzyrnują. Nastia zna jednak tylko male ki wyci-
nek tajemnicy' Wie o tym jednym jedynym rozjeŹdzie'
Ale on jest po drugiej stronie rzeki.
Na prawym brzeg17.
)głoszono.l#
bojowy.
Syhracja przedstawia się następująco: w rejonie jedno-
stki specjalnej NKWD sabotaĄści uszkodzili linię kolejową
w w5miku cze$o doszło do katastroff pociągu specjalnego
wiozącego szczeg klje riebeąieczrtych przestępc w skaza-
nych prawomocnyrn wyrokiem sądowym na śmierć.około
cźerdziestu zdoła}o zbiec i ukryć się. Pośrd nich znajduje
się wyjątkowo niebezpieczna recydywistka' kt ra dokonała
szeregu brutalnych zab jstw. Dane: wiek 19lat, wzrost 157
centymetr w, sylwetka wysportowana, bardzo szczupła,
nos prosty, ocz5l daże niebieskie, twarz owalrra, włosy gęste
nrdoblond, kr tko ostzyŻone; ubrana w męski str j tury-
styczno-sportowy kolom czarr:iego, na nogach wysokie sk -
rzane buĘ na grubej podeszwie, nieĘrowe; rzeŹba pode-
sałry i obcasa całkowicie odpowiada rzeźbie obuwia kadry
oflcerskiej Armii Czerwonej; kobieta maprzy sobie plecak,
prawdopodobnie pochodzenia zagrariczrrcgoi uzbrojona
Jest w pistolet Luger P 08, oraz niemiecki n ż myśliwski
marki Solingen; v4dątkowo rieberyiecnla. Po zatrryrnariu
natychmiast rozstrzelać. Meldować riemłłoczrie.
229
wtKToR SttwoRow
Zelnik ,^,;ł:
NKWD w Kujbyszewie, starszy rnajor bezpiecze stwa
paristwowego Boczarow, powinierl teraz złoŻyć towarzy-
szowi Jeżowowi w Moskwie?
Cąl zame|dować, że Dupalin cośwywąchał i przysłał
dzlevłczynę na przeszpiegi? Kiedy Jeżow to usłyszy, wy-
straszy się i w te pędy poleci do Dupalina błagać o prze-
baczenie.
A llnoŻe zameldować, Że dziewczyna wyniuchała, co
ijak, i Zgarllręła walizkę z modułem kontroli łączności?
Albo że eszelon ze skazanymi na śmierć'kt ry już się
znajdował na terenie jednostkl specjalnej, został przez
dzielłczynę uprowadzony i uległ katastrofie ' przy czym
połowa więŹni w zbiegła?
Nie, nic z tego. Trzeba po prostu jak najszybciej doko-
nać przeulrotu. A do Jeżowa wysłać szyfrogram: pociąg
ze skazanytni na śmierćwykoleił się i rozbił przedlĄaz-
dem na teren jednostki specjalnej, w nim znajdowała
s1ę szcze s lnie niebezp 7e czna.
.lu.o"ł"*i',?T
stromie, Gorkiem, Saratowie, Pervie, Stalingradzie, Per-
mie, Kirowle.
,,,ocry duże niebieskle, twarz owalna. Rozstrzelać na
miejscu. JeŻow.
xtr
To*"-"z Stalin studĘe materiały doĘczące mos-
klewskich plotek. Wszystkie na jeden temal na Syberii
pojawiła stę czterdziestoosobowa banda morderc w z wy-
rokami śmierci,strzelających bez pardonu do wsąls_
tkiego, co slę rusza. Banda n:azrya się ,,Ptak śmierci''. Na
jej czele stoi dziewczyna przecudnej urody, o ogrom-
nych niebieskich oczacl:'' Banda przedzLera się w kie-
runku Mośkwy,ale NKWD nie zas1pia gruszek w pople-
le. Wszystkie mosĘ na Wołdze zostały zablokowane,
230
KONTROLI\
łodzie sprawdzone, na każdej przystani zasadzka,wszę-
dzie patrole z Psami.
Towarzysz Stalin wzi{ do ręki słuchawkę telefonu.
_ Towarzyszu Jeżow, co to, nie możecie unieszkodli-
wić bandy?
_ Towarzyszu stalin' postawiliśmyna nogi całe
NKWD i wojsko. Ma się rozllmieć, Że ich schwytamy
i rozwalimy na miejscu. Wydaliśmy specjalne rozpotzą-
dzenie dotyczące przyw dczyni bandy. Wkr tce rozwią-
żemy ten problem, towarzyszu Stalin.
D
.[1łynie Nastia przez atramentową ciemność.Strach ją ogar-
nia. Słyszała,żr szcnlpaki w Wołdze groŹriejsze od reki-
n w. Mają po dwa metry dfugości. Ile to musi zeŻręć| od-
gryZie człowiekowi nogę na kolację. Opowiadano też o su-
mach-ludojadach, kt re kryją się wjamach i rozpadlinach'
Nocą wypływają pod powierzchrttę i zjadająpĘwak w. Mie-
rzą i po pięć met w, waĄz.e trzysta kilo. Są też w.Wołdze
biefugi. TeŻrnająokoło pięć metr w, awaĄtonę' Zyją sto
lat i dhrżej. Te to Żrą. R żrica między nimi a szczupakami
taL<a, żlE bieługi oĘryzająod razu obte no$i.
xtrrr
-t
D,u.""y major bezpieczeftstwa paristwowego Bocza-
row jest wściekłyna siebie: już był tak bliski sukcesu!
Trzeba było pierwszego wieczoruwz7ąć tę dzieulcrynęze
sobą. Taka ładna, elegancka' Widać' Że trodzona tan-
cerka. Tylko tłumi w sobie ten instynkt. Gdyby zabrał ją
ze sobą ta czyłaby do upadłego i zapomniała o tych
bzdurnych zadaniach specjalnych' opowiedziałaby' po
co Stalin ją przysłał.AleŻ Boczarow pokpił sprawę! No
l dziewczyna zniknęła z wa|lzeczką i teczkami Dupalina
t Gryfa. Jak wpadła na to, ldzie je przechowuje? Jak
otworzyła sejf? I kiedy? A potem jakby się zapadła pod
zlemię. Albo pod wodę.
Boczarow otrzymuje meldunek: rybacy zna|eź|i plecak
załranicznego pochodzerria. Na plecaku, kt rego war-
23r
WIKTOR STIWOROW
tośćprzewyższa cerlę rybackiej łodzi, wtdnieją jakieś
wraże napisy. Personel jednostki rozpoznał go. Z takirn
plecakietn pojawiła się w tych okolicach Nastia.
Boczarow w |ot zrozumiał, że nastąpiła swoista r w-
nowaga. Dzte:wczyna utonęła. Wa]lzeczka z modułem
poszła na dno jak kamier1. Jak złoĘ kamieri. Stalin nie
r:roŻe teraz kontrolować systemu łączności.I Boczarow
teŻ nLe moŻe. No to, gramy dalej.
Więc co sił pracuje rękami. Nie czuje
rie tużr"rr;
zimtla,jest wytre-
nowana. Zeby ty|ko jakaś stalowa klatka dzieliła ją oa
tych cholernych ryb. Albo zeby umiała śIizgać się po
powierzchni wody' jak niekt re pają'ki o długich nogach.
Nastia płynie przytrzyrnując się kawałka jakiejśbelki.
Inaczej wa|izeczka ściąg;nęłabyją na dno. Utrzymuje kie-
runek. Na białą boję, kt ra błyszczy jak gwiazda. Plan
jest prosty: dopłynąć do boi i czekać na transport barek.
Woł$ą często płynie sześć,osiem połączonych barek
ciąg;niętych przez holownik. Wyładowane przeważnle po-
suwają się pod prąd powoli. Zar:'utzenie wtedy jest duŻe,
łatwo moŻla dostać się na pokład. Trzeba będzie jakoś
się zorientować w ciemności' czy barki płyną załadowa-
rue, czy nie. Jeślipuste, to nic z tego. l jeszcze jedno:
najbezp7eczniej podpłynąć do ostatniej.
Ale to Ęlko teoria. W ciemnościach i tak nic nie widać.
Jedyrre co pozostaje, to wierzyć w szczęścte' A więc plan
jest taki: wypłynąć na środek szlaku wodnego, wdrapać
się na burtę ostatniej barki w konwoju iprz-ebyć dwieście
kilometr w w g rę rzeki. Tam skoczyć do wody' przepby-
nąć na prawy brzegi zejśćw d ł rzeki do Mostu Aleksan-
drowskiego. Do rozjazdu na 913 kilometrze.
D xlx
Lrzepłyna}. statek pasażerski. W d ł rzeki. Usłyszała
głośnąmuzykę. Walc 'Fale Amuru''. Tu, nad Woł$ą. Na
pokładach nikogo. Pewnie połowa kajut tez pusta' Se-
232
KONTROI,A
Zon się koftczy. Statek wzburzył nurt. Nastia siedzi
okrakiem.na boi. W g rę rzeki wolrro płynie konw j zło-
Żony z sześciubarek. Nastia ruszyła za t:rirn, wypłynęła
daleko na farwater, ale wr ciła. Zapach benzyrry czuć
było na kilometr. Jakieś ropopochodne świristwo.Pew-
nie zMorza Kaspijskiegoprzez Astrachari, ateraz Wołgą
na p łnoc' Na takiej barce nie ma się jak ukryć. Prze-
płynąłkolejny statek pasażerski. Ęm razemw g ręrue-
ki. Z rnego też dobiegły Nastię dźwięki muzyki - tym
razem,,Pożegnanie Słowianki''' Ale pasażerski odpada.
o, zn w holownik. W dobrym kierunku. Nastia ześli-
znęła się z boi i wypłynęła na farwater. Holownik sunie
wolno, ale ona rnusi zdĘyć dopłynąć na środek toru
wodnego, zarLimkonw j jąminie. Trzebazna|eŹć siętuż
za rl7m. Wyprzedzać barek teŻ nie ma sensu, bo można
dostać się pod koła napędowe. Fale rzucająNastią. Spa-
da na niądeszcz wodnego pyłu. Ależ nurt jest wzburzo-
ny! Nie ma pojęcia, jak daleko dopłynęła.Ma wrażenie,
że trwa to całe wieki. A jak odwr ci głowę, wydaje się, że
boja tuż-tuż'a Nastia wcale się nie posuwa.
Jednak miała szczęście.To prawda, co m wlą że do-
bremu człowiekowi lepiej się wledzie. A czy ona, Nastia,
jest zła? Chwyciła się szorstkiej burty' podciągnęła
l wdrapała na barkę.
xx
o wiezie ta barka? Aba, zboŻe. Pszenica znad Donu
do stalingradzkich elewator w. Stamtąd w g rę Wołgi,
na p łnoc. Kanałami l rzekami aż do samej Moskwy, do
Pitra, Murmariska, Archangielska. Dała nura pod bre-
zent. Duszno, gorąco.
Najpierw zajęła się pistoletem' Strząsnęła z nie$o wo-
dę' Warto by wytrzeć, ale nie ma czym. Ubranie nasiąkło
kllogramami wody. Wyżęłaje i rozłoŻyłana ziarnie pod
brezentowym daszkiem' Wylała wodę z but w 1włoŻyła
Je z powrotem. Muszą wyschnąć na nogach, bo inaczej
skurczą się i ich nie wzuje. 7-aczęła przygotowywać so-
ble posłanie. 7-agarrliała gorące' przesycone słoricem
ztarno' Umościłasię wygodnie. I przysypała ziarnem.
WIKTOR SUWOROW KONTROIIl'
DrŻy cała, szczęka zębami. Ciagnie holownik sześćba- Skądże Znowu. Przecież osobiście nikogo nie zabijali.
rek, klepie łopatkami po wodzie' fale uderzają o burty. Umysł Nasti' nawykły do jasnego formułowania myśli,
Deszczyk kropi, krople stukają po brezencie. Nastia wy1rrowadził następujący wniosek: Teoretycy rnają czy-
wciĘ nie moze się rozgrzać. Wiatr coraz silniejszy' fale ste ręce, praktycy - czyste sumienie.
z kaŻdą chwilą walą mocniej. Szczęście,że zdĘyłal I Nastia natychmiast zapornniała sformułowaną we
I akurat barka z ziarnem. A nie na przykład Z cegłarri, śniemyśl.Zna|azła niezbędne usprawiedliwienie,
albo sz1mami. Nastia przestaje drŻeć. uspokoiła Się i nigdy więcej nie śniłao rozstrzeliwa-
Boczarowowi na pewno nie przyjdzie do głowy' że nru.
wpław, nocą, w październiku, nie zaturaŻona przez ni-
kogo dostała się na przepł5rwający statek i wyruszyła
nim w g rę Wołgi na p łnoc. Nie, na to Boczarow nigdy
nie wpadnie. I Nastia uśmiechnęłasię do siebie. iało zasnęło, a|e m zg czu'wał. Nadal pracował. Tyle,
Że m zg człowieka śpiącegojest nieskrępowany. Kołyszą
się barki na Wołdze. Deszcz bębni po brezencie.
-1
\ xxl
\-)niło jej się rozstrzeliwanie. I we śnierozwaŻała'' kto
jestza nie odpowiedzialny. Oprawcy? A ona jest opraw-
cą? Nie'wie, dlaczego ludzi, kt rzy wykonywali wyroki n xxtrr
V'budziła jąjasność'Nastia wy1rzała spod brezentu'
śmierci,nazywała we śnieoprawcami. PrzecieŻ to nie- Zimno. Wil$otno. obrzydliwie. Holownik klepie wodę
właściweokreśIenie. Nawet śniącwiedziała, Że niewła- monotonnie. Fale walą o burty. Nastię wszystko boli,
ściwe.To nie oprawcy, ale likwidatorzy... oprawcy to 'łamie w kościach. Całe ciało pali jak ogie . Jest ranek.
u wrog w. U nas likwidator to odpowiedzialny, roman- Na prawym brzegu powinno być widać G ry Zygulo-
Łyczny zaw d. wskie. A widać pola, zarośla i wąwozy. Nie m gł przecieŻ
A więc czy on.a Sama jest oprawcą? Smieszne' Co holownik docią$nąć tak daleko. AmoŻe Nastia przespa-
z niej za oprawca? Oprawca to ten, kto zablja regular- ła noc i dobę?
nie. A ona zaledwie się o to otarła. Ale Boczarowowi
przedstawiła się z godnością: ja teŻ jestem likwidato-
rern. Terazjej wsĘd' Boczarow poLożył trupem tylu lu-
dzi, Że rnoŻnaby z nich ułoŻyć stos wyższy od piramidy
egipskiej. A ona... Smiechu warte. oczywiście, chciała-
by stać się prawdziwym likwidatorem, ale widać nie jest
jej sądzone. W klasztorze egzekucje zdarzająsię rzadko,
bardzo rzadko.
A czy prawdziwi oprawcy odpowiedzą kiedyśza swojp
czsmy? A czy to oni wymyślili Rewolucj ę Światową, Spra-
wiedliwośćspołeczną i walkę klas? Nie. A więc nie po-
noszą odpowiedzialności. Po prostu wypehriali rozkazy.
A czy ci, co wymyślili Rewoluc;ę Światową i sprawiedli-
wośćspołecznąbędą kiedyśodpowiadać' choćby i po
śmierci?
234

Rozdział 18
,ŻI
Leś|iznęłasię z burty. Spuściłanogi do wody. W paź-
dzierniku Wołga jest ciepła. Jeślinie zarnarzła, Znaczy,
Że ciepła.
Nasti się zdaurało, że woda zasyczała'
Że jej rozgorączkowane ciało oblano wrzątkiem.
Przez chwldę płynęła'trzymając się porowatej drew-
nianej burty. Potem puściłasię i skierowała w stronę
prawego brzeglu. Ku wąwozom. Ku osuwiskom. Ku za-
roślom.
DII
l od nogami poczuła płyclznę. Stanęła i długo, z wysił-
kiem szła do brzegu. Wreszcie miała rzekę za sobą.
Zdecydowała nie zabierać ze sobą walizeczki, bo zbyt
ctęŻka. Ledwie z nią dopłynęła.A $dyby wpadła, mając
jąprzy sobie, byłoby całkiem źle.
Już podpływając zauwaŻyłaresztki rozbitej barki. Wo-
k ł nikogo. Kadfub werżnięty w brzeg, do połowy zasy-
pany piaskiem. Zasmołowane burty nie przegnuą nigdy'
Barka |eży tl:- ze czterdzieści lat. I przeleży drugie tyle.
To dobry punkt orientacyjny' Łatwo wyjaśnić:na pra-
236
KONTROLA
wylo:' brzegu Wołgi, od G r Zygulowskich w g rę' pod
piaskowym urwiskiem z dwomabrz zkami. Kto potrze-
buje' ten znajdzie. A nawet sprawdzi każdą rozbitą bar-
kę na prawym brzeglu Wołgi.
Nastia uyjęła z plecaka linkę, zanurkowała pod kil,
przywiavała potr jnie koniec linki do steru, wynurzyła
się, do drugiego korica mocno dwarazy r:akrzyŻ dowią-
zała wallzeczkę i cisnęła w wodę. Najdalej jak mogła.
Walizeczka plusnęła cięzko. Jak wołzariski sum-ludo-
jad.
Teraz trzeba Się przygotować do drogi. Sprawdziła, co
ma w plecaku. Suchy prowiant dywersanta. Uśmiech-
nęła się: Posiadając taki skarb, jest się praktycznie nie-
śmiertelnym. Żachnęła się. Dzier1 w lesie, dzieri i noc
w cerkwi, nie wiadomo ile czasu pod nasypem kolejo-
wym i na barce, a w og le nie czuje głodu. Musi teraz
podzielić Zapas zywności,by starczyło na kilka dni'
Przed nią r wnanie z wieloma niewiadomymi. Nie wie ile
czasu przespała na barce i jak daleko jest od rozjazdu
na 913 kilometrze. A jak tam dotrze ile dni będzie cze-
kać. Pociąg stoi w soboĘ, a jaki dziśdziefr tygodnia?
Pojęcia nie ma.
Zał żrny, że w ciągu trzech dni dotrze do 913 kilome-
tra i że NACZSPECREMBUD będzie akurat stał. To je-
den wariant. Drugi: dojdzie do 913 kilometra, a pociąg
dopiero co odjechał. W wczas będzie czekać tydziefi'
Trzeba więc tak podzielić prowiant, Żeby starczyło. Na-
stia ma w zapasie: dwie stugramowe tabliczki czekola-
dy szwajcarskiej Nestlć, dwie dwustugramowe puszki
konserwy wieprzowej, stugramowe opakowanie skon-
densowanego mleka, puszkę łososia kanadyjskiego _
2I2 grarn w, dwrrdziestogramową pacztlszkę kawy,
także marki Nestlć, pięć wodoodpornych zapałek i dwie
kostki suchego spirytusu. Konserwę mięsną można
zJeśćna zirnrto, albo podgrzać na suchym spirytusie,
nle rozpalając ogniska. MoŻna teŻ zagrzać wodę na
kawę.
Nastia wyobraziła sobie kociołek bulgoczącej kavły.
Ujmie $o oburącz i będzie pić, grzejąc dłonie i parząc
sobie wargi. JuŻ czuła aromat, gdy nagle zapach kawy
237
WIKTOR STIWOROW
stał się nieznośny. Jeszcze nie otworzyła paczuszki,
a juŻ czuła' jaki jest okropny.
Bez namysłu cisnęła paczuszkę do wody. Mielonka?
Tak samo. Następnie skondensowane mleko. Łososia
takŻe, ryba lubi pływać. Została czekolada. Słaby za-
pach wyczuwa się przez opakowanie. A co dopiero, jak
Nastia ją otworzy? Straszne' Czekolada wylądowała
w rzęce.
Teraz trzeba się zająć pozostałym dobytkiem. Wyrzu-
cić wszystko, co nie jest niezbędne. Plecak? Do wody.
Może dopłynie do Boczarowa. W rozgorączkowanej gło-
wie Nasti nie powstała myśl,Że rnoŻna plecak napełnić
piaskiem i zatopić'
Zapałki nie będą potrzebne, tak samo kostki spirytu-
sowe. Ale mają okropny zapach! A zapałki jeszcze !or_
szy; Pistolet ma u boku. W magazlmku siedem kul.
Drugi magazyrrek pusty. Zna|eźćamunicję do Lugera
na nadwołżariskim stepie? Pusty magaz4mek składamy
Wołdze w ofierze. Jaki ten pistolet ma ohydny zapach.
Nigdy dotąd nie zwr ciła na to uwagi. Okropna miesza-
nina - wori metalu, masy plastycznej, kt rąjest obłoŻo-
na kolba, smaru i prochu w nie czyszczonej po strzela-
ninie lufie. Że teŻ wcześniej tego nie czuła! Ale Lugera
na razie nie w5rrzuci' T}lko jak znieŚć ten zapach?
matu: pr".*#
maraton _ kr tki odpoczynek, drugi _ długi odpoczy-
nek, trzeci _ kr tki, kolejny - zn w długi. Kr tki odpo-
czynek to godzina' Długi - pięć godzin, w tym sen.
Ale to w innych czasach i okolicznościach. Mara-
to czykom jest łatwiej' biegnąpo drogach. Nastia mu-
si pokonywać teren lesisty, pełen chaszczy, bagien,
ostrych traw. Co innego drogi i mosty, a co innego
pola, piaski, bagna, urwiska i wąwozy, krzewy lesz-
czyny i malin, kamienie, wykroty i zwalone pnie.
W dodatku trzeba mieć cały czas oczy otwarte, omijać
przeszkody i kryć się. Jak tu liczyć kilornetry? Nastia
ustaliła prze|icznik _ pięćdziesiąt tysięcy par krok w
238
KONTROII\
to jeden maratoriski dystans. PrzyjęłazałoŻenie,że jeśli
się pomyli, będzie|iczyć od początku. Ale lepiej' żeby się
nie myliła.
Jeślijest $dzieś rniędzy Kazaniern a Uljanowskiem'
Wołga powinna płynąć niemal dokładnie z p krocy na
południe. Nastia przez cały czas będzie mieć rzekę po
lewej stronie. Jakieśdwadzieścia do pięćdziesięciu kilo-
metr w na wsch d, praw'ie r wnolegle płynie Swijaga.
Tyle, Że z południa na p łnoc. Pamięta mapę doskonale.
KiedyŚ na egzaminie Z geografli zadano jej: Wymienić
dopływy Wołgi. Narysuję - odpowiedziała. Wzięła kredę
i nakreśliłana tablicy linię w kształcie znaku zapytania.
U jej początk:u zaznaczyła kropką wieśWołgowiercho-
wie, 228 metr w nad poziomelrl morza. Dalej jeziora
Stierz' Wsieług, Pieno, Wołgo' Selizarowka w1pływająca
z Seligeru, tu wpada Mołoga, Szeksna, Kostroma, UnŻa,
Twerca' Aha, jeszcze Wazuza, z Wazwzy bierze się wodę
do produkcji w dki' Dalej' Gżat wpada do Wazuzy,
aWazuza koło Zubcowa do Wołgi. Łar:":a do Szoszy, Szo-
sza do Wołgi' następnie mamy Dubną, Miedwiedicę, Ka-
szynkę. Nauczyciele nawet nie wiedzieli, że Wołga ma
tyle dopływ w. Nastia doszła do Kamy. Narysować do-
płylvy Kamy? Rysuje, Wymienia rrazw miast i wsi po
obu stronach. Podaje głębokośćwody w rejonie każdego
miasta. Daty największego przyboru w d. Szybkość
nurtu.
Stary nauczyciel bacznie przyglądał się rysunkowi
Nasti, a potem zwr cił się do komisji egzaminac5{nej:
Zwr ciliścieuwagę, że w dodatku wszystkie zakolarzek
rysuje dokładnie tak' jak na mapie? Popatrzcie tylko,
Wazuzaw prawo, w lewo i w prawo. I to wszystko z pa-
mięci!
To było dawno. Nauczyciele nie mogli się nadziwić,
skąd Nastia ma tak szczeg łowe wiadomości.A wyjaś-
nienie było nader proste: kiedyśsąsiad zostawił u nich
w domu rozlahĄącą się ksialkę bez okładki. o Wołdze.
Nastia akurat nie miała co czytać. I zabrała się do dzie-
więciuset trzydziestu dw ch stron geograficznego opisu
Wołgi. Zaparniętała książkę wTaZ z przypisami, tabelka-
mi i schematami, mapami i wykresami.
 Y
wrKToR sttwoRow KONTROLIT
I oto jak przydaje się wiedza. Według rysunku linii rzeczy złe, to Życie wydaje się złe? od nas za|eŻy, co
brzegowej udało jej się ustalić, $dzie się znajduje. Uło-
żyłasobie marszrutę.
Ruszyła.
Przekonana, że tlie zabłądzi.

E)
I\ęce i ma podrapane kolcami, sznurowadła
t:warz
rv
podarte' Łatwiej wyciągnĄć nogę Z buta nIŻ but z bło- duszy myśleniem o zemście. Wybaczać l:udziom złe
cka. Dziert i noc. I znowu dzie ' i noc. Sło ce jest jak ej jest wyprzeć z pamięci. Nastia
promieri hiperboloidu inżyniera Garina. Nie oślepta, lecz to ludziom wybaczyła' ilu jeszcze
dosłownie przeszpa oczy jak tgła. Już pierwszego dnia
oderwała Nastia brzeg kurtki 7 przewiaąała soble oczy,
zostawlając tylko małe otworkt. Nlewiele to pomog-
ło. W dodatku boli głowa. A ciało rozpalone i ca}e jak
z waty.
Nastla idzie dalej. A słorice oszalało. Nigdy jeszcze
w październlku tak nie prażyło'Nawet w sierpniu takie
nie bywa. Dlatego Nastia stara się iśćnocami. A za dnia'
jeślitylko możliwe, lasem, w cieniu. Jeślllasu nie ma ma spękane, sk rę na Błarzy napiętą' Kościpoliczkowe
w pobltŻu - odpoczywa, Żeby potem iśćprzez całą noc wystają. Wszystkie ŻebramoŻnapollczyć. Ale nie czuje
bezprzerwy. ł-odu ani pragnienia. Sama jest tym zaskoczona.
Kolejny dziefi. Kolejna noc. Nastia przedzilera się łi"
sił pochłania przedzieranie się przez chaszcze, zarośla
przez gęste zarośla|eszczyny. ogląda się za siebie.
G ra, kt rą rano minęła, teraz pod wiecz r wciąl jest
widoczna. W ciągu ostatnich dziesięciu godzin przesz-
ła Nastia chyba ze sto kilometr w! Ale nie, tak jej się
tylko wydaje. Sił straciła, jakby przeszła tysiąc kilo-
metr w, ale tak naprawdę to zrobiła nie więcej niż
dziesięć' Zdecydowała: ambicja.
Nastia wie, ze nie powinna przez cały czas myśleć
tylko o drodze. Niech nogi same idą, oczy niech pa-
trzą, ale umysł trzeba zająć czymśinnym. Najlepiej
myślećo życiu. Idzie Nastia i uśmiecha się do włas-
TvI
Ldzie Nastia. Wciąl idzie.
nych myśli. Na południe. Na południe. Na południe.
W marszu przypomina sobie całe swoje Życie. I doko- Przedziera się przez krzaki. Mrija zagajniki' Przecina
nuje odkrycia: w jej życtu były rzeczy dobre i złe' A więc step. Przywiera do ziemi, gdy w polu widzenia pojawia
jest wyb r. Czy zatemjeśli wybrać z pamięci Ęlko to, co się człowiek' Krok w już nie liczy. Postanowiła iśćbez
dobre, to i życie staje się dobre? A jeżeli wspominać odpoczyrrku, nie robić przerw. Byle przed, siebie. Byle
240 24L
WIKTOR STIWOROW
dalej. W głowie aŻ ht:'czy Z niewyspania. Ale nie może
przestać iść.Bo by zasnęła.
Więc ldzie.
VII
I*r"Nastia.
Ptzed nią zjawa. olbrzymi most. Jednym koricem
wryty w brzeg, drugim w horyzont. Rozjazd na pustko-
wiu. To 913 kilometr. Na nasypie ogromne litery:
CHWAŁA STALINOWI! Słonko przygrzewa. Szyny roz-
pływają się na horyzoncie. Pociągi lekko się kołysze. To
upragniony NACZSPECREMBUD. Stoi tu w każdą so-
botę. Do dwunastej w południe.
Jakie soboty'? Nastia straciła rachubę czasu. Nie wie,
jaki dzie , kt ra godzina. Dawno jej zegarek stanął.
Dawno o cośnim uderzyła. Dawno go wyrzuciła, bo
niepotrzebnie ciĘył' Lu$era też wyrzlsciła. Podczas
marszu żołnierzowi to i igła ciryy.A co dopiero Luger.
Cholerny kawał żelastwa. WciĘ się obijał o biodro.
W rzece ciągn{ na dno. Do diabła z rtirn. Wyrzuciła go
już dawno i łatwiej jej iść.Z nirn nie dałaby rady przejść
taki szmat drogi. Nie ma mowy.
Nastia dotknęła biodra' gdzte kiedyśzwisał Luger
L zdzi'wiŁa się. Wciąż tu jest, zaraza. Tyl.e razy chciała
go wyrzucić. To i na to brakło sił. Jak dała radę wlec
się z tym żelastwem tyle kilometr w? Zegarka napra-
wdę nie miała. Szkoda. Mogłaby wyregulować go we-
dług sło ca i mieć jakąśorientację. Jeśliwierzyć słoti-
cu' to pociąg zaraz ruszy. Nabierze rozpędu. I szybko
zniknie za horyzontem. Do diabła z pocią |iem. I tak
go nie ma. Ani mostu, ani sz5m, ani rozjazdu. Wszys-
tko urojone. Nie mogła przecieŻ chora i wyciericzona
'dotrzeć do magistrali' To ponad ludzkie siły. Nie mog-
ła akurat lvyjśćwprost rrarozjazd w czasie, kiedy stoi
pociąg. Nie mogła. Po prostu tylko bardzo tego pra-
gnęła. Zobaczyć pociąg. Wejśćdo wagonu. Usiąść.
I spać. Spać i nie budzić się. Spać fla zawsze. I Żeby
ktoŚ zdjął jej buty. Już nigdy więcej nie będzie chodzić
w butach.
242
ł*
KONTROL/\
vnr
Iorr".
Trzeba się wziąć w garść.Ńogi tak stawiać, żeby
buty o siebie rlje zaczepiały. Nie zaczepiały, 'l wię.
Niewykluczone, most i rozjazd to nie miraŻ. Że d'o-
'Że
tarła do ce|u. Ze ma szczęście i pociągi akurat stoi'
I będzie stał do południa. A może towarzysz Stalin
polecił, żeby NACZSPECREMBUD czekał na nią aŻ do
skutku. To niemożliwe. Taki pociąg ma wiele zadafi'
A kraj wielki i wszystko musi być pod kontrolą. To
Znaczy, Że dziśsobota. Ale jest jeden problem: jak się
dowlecze do pociągiu, czy da radę wczołgać się po sto-
pniach? Chyba nie' Co wtedy? Walić pięściąw drzwi.
Ale i do tego trzeba mieć siłę' Kiedyśpotrafiła wyrżnąć
w pysk majstra Nikanora. Teraz ręce wiszą bezwład-
nie wzdłużciała. A m'oŻe rzeczywiście wyrzucić Luge-
ra? Lżejbędzie iść.Ciężar się zmniejszy o dobrą tonę.
Jeślisp Źni się na pociąg' to padnie na Szyny, prześpi
się z dziesięć minut, zawr ci w pole i odszuka pisto-
let. Do następnej soboty i tak nie doczeka. A Luger
przyda się jak znalazł. Żeby sobie strzelić w łeb. A je-
śIizdĘy wsiąśćdo pociągu to powie, żeby ktośsko-
czyłw pole i przyni sł Lugera. A tymczasembez niego
łatwiej. Lżej. Ztpełnie lekko'
r była'".1"t.'#
liwszym złem, jakie przypadło Rosji w udziale. I potępia-
ją moją bohaterkę Nastię za to, że bez wahania i śladu
wewnętrznych rozterek strzela do ludzi.
Nie opisywałem rozstrzeliwari szczeg łowo, a śle-
dztwa pominąłem całkowicie ' I bez te$o wiadomo,
że Nastia nie była jedynie,obserwatorem, kt ry
w niczym nie bierze udziału. Sledztwo i egzekucja to
praca.
Więc pracowała. Z pełnym przekonaniem.
Rzetelnie i z poświęceniem.
Dlatego że bynajmniej nie u-waŻała władzy Stalina za
najsorsze zło.
243
WIKTOR SUWOROW
W klasztorze mogła swobodnie czytać. Trockiego, Bu-
charina, Radka. Nawet to zalecano. Wisiały teŻ fotogra-
fle przy'w dc w, kt rzy się okazali zdrajcami. Nastia czę-
sto patrzyła na portret Trockiego. W jego oczy. Niekiedy
na ręce. Duża fotografia, spokojna tvłarz, niewymuszo-
na poza, ręce na brzuchu. Manicure. Paznokcie towa-
rzysza Trockiego były dfugie i zadbane' jak u starzejącej
się damy.
Nie wie, dlaczego te paznokcie nie dawały jej spokoju.
Po prostu ich nienawidzLła. Towarzysz Trocki opowia-
dał się za zIt1es7ertiem rodziny i własności.UwaŻał, Że
wszyscy powinni zostać wcieleni do armii pracy. Nie
powiedział tylko' kto będzie tymi armiami dowodzić.
Długie' wypolerowane paznokcie towarzysza Trockiego
jakośdziwnie nie pasowały do tych tdei. A moŻe prze-
ciumie, może właśniebardzo pasowały? Nastia przy-
mknęła oczy i wyobraziła sobie, że jest członkiem armii
pracy.
Towarzysz Stalin też ma takie armie. Nazywają się
kr tko i prosto - GUŁAG. Wcale nie są liczne. Stano-
wlą nie więcej jak dziesięć procent ludności kraju.
Towarzysz Stalin traktuje je jak formę resocjalizacji.
Każdy ma nadzieję, że kledyśwr cl do społeczeri-
stwa. A towarzysz Trocki chciał wcielić wszystkich na
za'wsze. Chclał odebra ludziom wszelką nadzieję.
No i towarzysz Stalin nie maluje sobie paznokci lakie-
rem.
Dlatego ilekroć miała Nastia do czynienia z trockistą'
prowadziła śledztwoze szczeg1 lną gorliwością i s trzelała
z większym nIŻ zwyk|e zapałern.
Trafiali się jej teŻ zvło|ennicy Bucharina' Towarzysz
Bucharin to takl romantyk rewolucji. Chciał stworzyć
nową rasę ludzi' Za pomocą rozstrze|i'wari. Eliminować
zĘch, Żeby zosta|i tylko dobrzy. Wspaniała idea. T}lko
że ktośmusi decydować: kogo rozwalić, a kogo zostawić
przy Życils.I powstaje klasa ludzi posiadających władzę
absolutną. Kiedil więc rozstrze|ano towatzysza Buchari-
na, ucz1miono to całkowicie w zgodzie z jego koncepcją.
on się uwaŻał, co prawda, za dobrego; ale nie tak łatwo
człowiek może to udowodnić
244
KONTROI"A
Nastia nie miała złudzeil co się stanie, jeśliwładzę
obejmle towarzysz Zinowiew. Tenza trwałe uważałtylko
struktury ',kt re spłynęły krwlą''' Waśnietakiego okre-
ślenia uŻywał w wystąlieniach i publikacjach.
A w czasie kiedy Stalin zwalczał r Żnych Kamienle-
w w i Radk w, nad Rosją pocza} wyrastać odraŻają-
cy cieri prymityvmego, niedouczonego, samowolnego,
tch rzliwego, amoralnego, pyszałkowatego i szczeg l-
nie okrutnego sobiep artka nazwiskiem Tuchaczewskl.
A z nim p łanalfabety Jakira. Ten to upuściłrnorze
niewlnnej krwi! W każdym zajętym przez komuntst w
rejonie Jakir określałprocent ludnośct do ekstermi-
nacji.
Było też wielu innych.
ocali Rosję - zllaczy nie dopuścićdo władzy Tucha-
czewskiego - m gł Stal'n jedynie przy pomocy JeŻowa.
Do walki zTuchaczewskim musiał Stalin wyposażyć Je-
żowa niemal w pełnię władz5,. A to za'wr clło towarzy-
szowi Jeżowowi w głowie. Zachcialo mu się władzy. Co
czekałoby Rosję' gdyby po nlą sięgn{?
Nastia zdaulała sobie sprawę, że Rosja ma szczęścle.
Ze władza towarzysza Stalina to wcale nie naj$orszy
warlant. Że bez tego miliony wyniesionych przez rewo-
lucję drapieŻc w rozszarpaĘby kraj na strzępy.
Naprawdę mogło być gorzej.
Nastla zajrnowała skromne stanowisko. I na tym sta-
nowisku, jak tysiące innych, robiła wszystko, a nawet
więcej' by do tego nie dopuścić'
Niekt rzy lwaŻają Że Ęc1e to walka dobra ze złem.
Nastla nie jest aż taką opĘmtstką. Dla nie; Ęcte to
walka zła z jeszcze większym złem.
a.lowany. l-lu"tiT
postanawia' że jeśliumrzeć, to w działantu.
Idzie. Rozjazd kolejowy to zapach węgla. Podkłady
kolejowe wydzielają specficzny od r. Nasyca się je ja-
klmśśwlrlstwem, żeby drewno nie przegniło. Nastia ju:ż
z daleka czuje te wszystkie zapachy.
245
WIKTOR SUWOROW
|dzie. Idzie i pojmuje' że to nie miraŻ. To NACZSPEC-
REMBUD-12. Z da|ęka widać jego linie. Ignoranci my-
ślą'Że wszystkie wagony są takie same.
Nic podobnego. Jeśliczłowiek dobrze sięprzyjrzy, do-
strzeŻe' że kaŻdy ma swoje cechy charakterystyczne.
Nastia potyka się. Pada na kolana. A miała stawiać
nogi tak, zeby nie zahaczać butem o.but.
Wstaje, idzie dalej. Wie, że starszy major bezpieczeit-
stwa paristwowe$o Boczarow m gł przy rozjeździe zor-
ganizować zasadzkę.Idzie' nie kryjąc się. Nie ma juz na
to sił. Tamci wyskoczą przy Samym pociągu ' JuŻ ją
widzą z zasadzki, zaraz się rzwcą. A ona nie ma nawet
czym się ostrzeliwać. Miała Lugera i siedem kul. Ale
w5rrzuciła' Gdyby tęraz strzeliła' w pociągu by ją usły-
szeli i uratowali.
Sło ce stoi jak w południe. Chołowanow wyraŹnie po-
wiedział: od p krocy do południa. Ale los jest złośliwy.
Czy nie mogłaby dotrzeć tu o p łnocy? W dwanaście
godzlrl przebyłaby odległośćod lasu do rozjazdtL A tak.
Pocią$ odjedzie i już. Wr ci za tydziefL Ale Nastia tego
nie dożyje.
Idzie i wymachuje rękami. Idzie i krzyczy; Nie odjeż-
dżajcie! Idzie i śmieje się. Wie przecieŻ, Że przez spękane
wargi nie wydobywa się żaden dźwięk. Idzie i płacze.
Gdyby sp źniłasię o godzinę, to co innego. Nie żałowa-
łaby tak jakteraz.
Pociągu pilnuje wartownik. Stanal sobie koło wagonu,
plecy wystawił do słorica, grzeje się. Kto tam może na-
dejśćod strony pola? Jasne' że nikt.
Idzie Nastia. Stopy palą' jakby szła po rozŻarzonych
węglach' Wyciąga rękę, chwyta Się poręczy wa$onu. Po-
ręcz ciepła, nagrzana słoricem' Teraz prawe kolano na
stopieri. I podciĘnąć się całym ciałem. Lewe. I podciĘ-
nąć się. Teraz prawą nogę na stopieri. Teraz lewą. Mdłe,
pomaraftczowe kręgi rozpływają się przed oczaml Noga-
mi nie da rady. Trzeba rękami zaporęcz i w g rę. Prawa
noga na drugi stopieri. I ruch ciałem. Teraz lewa. Ale nie
chce się podnieść.Co za koszmar.
Pociąg drgnął. Zaraz szarpnie. Nastia upadnie w przy-
droŻne piołuny i nikt nle powie towarzyszowi Stalinowi,
246
KONTROLI\
ze prawie dotarła do celu. Że dzietiłją zaledwie jeden
stopie . Nikt nie zawiadomi towarzysza Stalina, Że tecz-
kę z dokumentami zakopała pod szafką do rozwałki. Że
wa|izka z modułem kontroli łączności|eży w Wołdze,
uwia?ana linką spadochronową do kila rozbitej barki.
Znaczy trzeba podnieśćnogę. Postawić na stopniu. Te-
raz prawa noga na trzeci stopieri. Przed Nastią otwarte
drzwi.
Dopiero teraz zau-ważył ją wartownik.
- A ty dokąd' cholero? Taka twoja!... ZłaźlBo strze-
lam!
I szczęk zarnka.
Ale Nastia lewą nogą juŹ jest w wagonie. Trzyma się
oburącz ścianek.Jeszcze krok naprz d' Jeszcze je-
den krok. Korytarz. Korytarz się chwieje. Rozpływa.
Na drugim koricu - Chołowanow. I Ciech Ciechowicz.
Nastia uśmiechasię do nich. Przywiera plecami do
ściany.
I zas5pia.
-1
\ tarszy
\J major bezpieczeitstwa paristwowego Bocza-
xr
row podparł głowę ręką. Sen jakby na to czekał. T}lko
głowa dotknęła ciepłej dłoni, sen nadleciał z impetem
pociągu ekspresowego. ZmiaŻdŻył,poszarpał na strzępy
i rozni sł na wszystkie strony to, co jeszcze przed chwilą
zvłałosię starszym majorem bezpieczeftstwa paristwo-
wego Boczarowem.
Przez ostatnich siedem dni spał w sumie jedenaście
godzin i trzydzieści cztery minuty.
Dziewczyna zniknęła. Kamieri w wodę. Przeszuka-
li lewy brzeg Wołgi od Jarosławia do Astrachania.
Wszystkie mosty, wszystkie przystanie iłodzie. Prze-
ciez nie mogła przedostać się na prar,vy brzeg. Nie ma
cud w.
A więc utonęła. W każdym razie nie Żyje.
Gra się przeciąEa. Ale tymczasem starszy major musi
się trochę przespać. Potrzebuje dw ch godzin snu. Na_
tychmiast. I Boczarow zapadł w Sen z $atunku tych' co
247
WIKTOR SUWOROW KONTROI,A

to całkowicie wyłączają z Życia. Po kt rych trzeba sobie tową, granatowa w czarrrą. A Nastia powoli opada niżej
zadać pytanie: kim jestem? i niżej.
Głęboko.
Głębiej.
xil Coraz $łębiej.
Nu"ti. osuwa się po ściance.
Biegnie w jej stronę Chołowanow. Biegnie Ciech Cie-
chowicz. Już nie słyszy ich krok w. Zwaliły się na nią
wszystkie sny' kt rych nie prześniław drodze, na barce
ze zbożetn, w jednostce specjalnej NKWD' w klasztorze,
w klubie spadochroniarskim, w stalowej szafie, w ogro-
mn}rrn mieszkaniu. ZwalLły się tysiąctonową lawiną
i Nastia śnije wszystkie naraz. Długie i ulotne, radosne
i smutne, straszne i wesołe' Snią się Nasti kwiaĘ i fale'
towarzysz Stalin i towarzysz JeŻow, major Terentij Pie-
resypkin, kt ry w Ludowym Komisariacie Łączności
ściera się ostro zbyłyrn szefem GUŁAG-u i zastępcą ko-
misarza ludowego spraw wewnętrznych, komisarzem
bezpieczeitstwa paristwowego pierwszego stopnia Ma-
twiejem Bermanem. Sni się pierwsza lekcja w pierwszej
klasie i pierwsza rozwałka. Rycerze, warowTre zamki,
miecze, szable i rewolwery. I ranny rotmistrz lejbgwar-
dii kirasjer w. I wspaniały plstolet Lahti' dopasowany
do ręki. I boski walc ,,Fale Amuru'' i urocze damy w bia-
łych sukniach i przystojni oficerowie pułku gwardii
konnej.
Chołowanow nie dobiegł jeszcze korytarzem, a ona
zdĘyła wyśnićryżolye pola, ludzi, cedrowe lasy, bezlud-
ną WySpę' zie|onąwodę jak szkło.
Ciech Ciechowicz rozpia} jej kolnierzyk. obszukaŁ, czy
nie ma czegoś ważnego. Nic nie zrlalazł' Zupełnie nic.
Kombinezon miała poszarpany, buty zdarte, sznuro-
wadła w strzępach. W kaburze Ltger z siedmioma na-
bojami.
Chołowanow wziął Nastię na ręce' otworzyła oczy.
I zaraz zamknęła. Wszystkie sny nagle rozpierzchły
się. Został tylko jeden. o tym' Że tonie' Sen niezwykle
jasny i wyrazisty' Nastia znajduje się pod powierzch-
niąwody. Już utonęła. Już jej nie ma. Ciało ześ|izguje
się w otchła . Zie|ona woda zrnieria barwę w grana-
'll
248
$

Rozdzial 19
I mają głowy, trzeba jej przecieŻ dać pić.
Dou.. - powiedział Chołowanow' - Ściągnij jej bu-
ty - Przez telefon wydał polecenie' Żeby rnaszynista pruł
_
pełną parą na stację ,'Kremlowską' w Moskwie.
PociĘ szarpnął.
Szybko nabierał prędkości.Chołowanow rozkazał za-
rządowi linii spe cj alnych, żeby N ACZSPE CREMBUD - 1 2
miał całkowicie wolny przejazd.
Sfupy telegraficzne tylko mi$ały za oknem. Ciech Cie-
chowicz zani sł Nastię do przedziafu. Spała jakimśpo-
dejrzanym snem. Wyczerpała się do cna. Fizycznie
i psychicznie. Nie czuć w niej woli Życ1a' Przed zaśnię-
ciem nic nie powiedziała. Jej Bxrarz m wiła: niczego nie
chcę. Dotarłam do was i koniec. Dajcie mi spok j. Po
prostu gaśnie we śnie.Tylko tego brakuje, Żeby Nastia
się nie obudziła' Dzievłczynętrzeba dowieźĆ żywą i oso-
biścieprzekazać Stalinowi. Łatwo powiedzieć: Ściągnij
buty! Ciech Ciechowicz wyjmuje z kieszeni scyzoryk.
Gruby, obłożony czerwoną emalią z białym krzy Żykiem.
Szwajcarski. Najlepszy na świecie.Zrlajorny szpiegprzy-
wi zł mu w prezencie. W Szwajcarii produkują tylko ze-
garki i scyzoryki. No i jeszcze liczą pieniądze.I to tak, Że
Zawsze wychodzą na swoje. Szwajcarskie zegarki nigdy
250
KONTROLI\
się nie psują. W scyzorykach ostrza się nie łamią. Scy-
zoryk ma pięćdziesiąt osiem ostrzy. Jest i korkociąg
i widelczyk inoŻyczkli pilnik i mn stwo innych rzeczy.
Gdyby człowiek nie przeczytał instrukcji; nawet by nie
wiedział, do czego sŁwżą'
Ciech Ciechowicz otworzył najcierisze ostrze iprzeci$
nim sznurowadła. Poc iągnal za bl;t'' dzievł czynaj ęknęła.
Trzeba ostrożniej. Buty przywarły do odparzonych n g.
Teraz skarpety. A właściwiestrzępy, kt re z nich zosta-
ły. Nogi Nastia ma obtarte do krwi' poobijane. Resztki
skarpet przylepiły się do st p. Trzeba by odmoczyć'
inaczej nie da się usunąć.
- Rozpalona jak martenowski piec w Magnitogorsku.
_ Zwi|Ż ręcznik i wytrzyj jej twarz.
Nastia rzuca się w malignie, jęczy' Wzywa towarzysza
Stalina. Ciech Ciechowicz przetarł jej wargi mokrym
ręcznikiem' Przyssała się do tej wilgoci chciwie. GdzieŻ
- Towarzyszu Chołowarrow, przynieŚcie wody z lodem.
Nastia pije' Zachłystuje się' oblewa.
- Towarzyszu Chołowanoq musimy dzie:wcąlnę roze-
brać. Potem telegrafujcie do Moskwy' niech jaki profesor
czeka' kiedy już zajedziemy.
u
hołowanow zastanawia się, co zameldować Stali-
nowi.
Czy dzlewczyna wykonałazadanie, czy nie? Wa|izeczki
ze sobą nie przyniosła. Co to znaczy? Zriszczyła ją' czy
nle znalazła? JeŻe|I moduł pozostał w rękach JeŻowa
i jego ludzi, to czas rzucić karty' Partia została przegra-
na. Jeślizostał zrtiszczorly - to mamy impas: ani Jeżow,
ani Stalin nie mogą kontrolować system w łączności.
R wnie dobrze rnożnaprzegrać, jak wygrać. Niewyklu-
czone, Że dziewczyna zdobyła walizkę i gdzieś ukryła' To
już niemal zwycięstwo' Wystarczy tylko dziewczynę do-
prowadzić do przytomności i zapytać, $dzie. Gdyby choć
częściowonie wykonała zadania, nie przyszłaby do po-
ciągu. Na wiele liczyÓ nie spos b, a|e rnoże cośzdziałała.
25r
WIKTOR SUWOROW
nI
-l
LJ'. NACZSPECREMBUD. Wszystkie poctągi czekają
na bocznicach. Ustępują mu drogi.
Po całym Zwta7kls Radzieckim idą słuchy, że trocki-
ściwysadzili w powietrze pociąg rząd'owy, na szczę-
ściebez towarzysza Stalina. Na miejsce katastrofy
ściągasię z całego kraju składy remontowe. Ekspre-
sowo.
IV
No" nad Moskwą.
Stalin jest sam.
Rząd wką przyszła depesza zaszyfrow ana specjal-
nym potr jnym kodem. Do wyłącznego użytku Stali-
na. Sekretarz, towarzysz Poskriebyszew, odczytał dwa
pierwsze szyfry, podał Stalinowi dokument i wyszedł.
Stalin Znowu jest sam. Wyjmuje z sejfu ksiąlkę szy-
fr w. Odczytuje tekst: Moduł kontroli zneutralizowa-
ny. Gryf.
Stalin wynvał stronicę zwykorzystanym kluczem szy-
fru, przytkna;ł zapałkę. To dobry papier, pali się lekkim
płomieniem jak proch' błyskawicznie, nie zostawiając
popiofu. Nawet palc w nire zdąŻy sparzyć. Pach - i nie
ma papierka.
Chołowanow słusznie robi, przesyłając kr tkie mel-
dunki. Długie rozszyfrowuje się godzinami. A teraz
w dodatku nie wiadomo, kto kontroluje kanały łączno-
ści.Depesza oznacza, Że anj JeŻow, ani Fr5mowski, ani
Boczarow, ani Berman nle są w stanie kontrolować ca-
łego systemu łącznościkraju. Ale on, Stalin, tez nie
może. A więc r wnowaga sił.
Uśmiechnąłsię.
rik pociągu spe:
cjalnego Ciech Ciechowicz usiĘe karmić Nastię'
- Towarzyszu Chołowanow, prz5rtrzymajcle jej $łowę.
Dzilewczyna się wykoriczy, rr1rn dojedziemy do Moskwy.
252
j
KONTROI,A
Istny szkielet. Gorzej niż u baletnicy. Sama sk ra i ko-
ści.Wstyd pokazać towarzyszowi Stalinowi. Chciałem
nakarmić rosołem zkury. Ale nie chce jeść'Nieprzytom-
na, a gębę wykręca' Widać, organizm nie przyjmuje'
Spr bujmy dać kawioru' Bardzo pożyurny. Trzymajcie
mocniej, towarzyszu Chołowanow. Żeby nie odwracała
łouy. Dobrze' No, parę ziarenek kawiorku? Dobra' Za-
smakował jej' Jeszcze trochę. Gryzie, gryzie. Popatrzcie
sami. Jak mały kotek.
D*ua,
VI
czarnylincoln o opływowych kształta ch, z zie-
lonkaw5rmi sz5lbami trązcalowej grubości, zajechał przed
okazałe granitowe wejście.Wysiadł Z woz:u męŻczyzna
w butach z cholewami, rozpiętym szarym żoklierskim pła-
szczu i w zielonej czapce z daszklem. Wbiegł po schodach
i' napierając całym cięŻarem ciała, beĄośnieotworzył
włŻącewiele ton odrzwia.
Drzwi powinni otworzyć sierzanci służbybezpieczei-
stwa, ale o czwartej w nocy, w dodatku zirr:nej, paź-
dziernikowej, pierwszy sierżant patrzył na drugiego,
a drugi na pierwszego. W ko cu zdecydowali: niech to-
warzysz sam sobie otworzy. Dookoła noc, ciemno choć
oko wykol, o tej porze waŻne osobistości opuszczają
gmach, a nie do niego wchodzą. Z tego wniosek, że ten
nie jest zn w taki waŻny. Więc niech sobie towarzysz
otwiera sam. Szyne|też ma na sobie byle jaki. Nie może
to być nikt nadzwyczajrly.
Nocny chł d wdarł się do nagrzanego marmurowego
westybulu.
Sierżanci pełniący wartę sktzyżowali bagnety przed
wchodzącym, a lejtnant o r zowej twarzy, kt ry pojawił
się nie wiadomo skąd, wyciagnal rękę: - Przepustka!
Kto was przysłał, towarzyszu? - Lejtnant słuŹby bezpie-
czeristwa miał wojskor,vy stopieri kapitana.
MęŻczyzna, kt ry wszedł, powoli odwr cił głowę w le-
wo i spojrzał sierżantowi w oczy. Karabin sierzanta
drgnął. Ledwo zauuraŻalnie. Na karabinie tkwił dfugi
cienki bagnet. Jego koniec przypominał wskaz wkę ja-
253

WIKTOR SUWOROW
kiegośprecyzyjnego przyrządu. I właśnieten koniuszek
minimalrrie się poruszył. M gł to zau'ważyć tylko ten'
kto stał obok i czujnie obserwował' Ale kto o godzinie
czwartej w nocy m gł stać obok sierżanta sfużby bezpie-
czeristwa i obserwować koniuszek jego bagnetu? Tak
więc historycy r1Żniąsię w opiniach na ten temat. Jedni
twierdzą, że koniec bagnetu drgnął inni, Że nie drgnął.
Jakkolwiek było, drgnal czy rie, to usr:n{ się sieżant na
bok. MęŻczyzna w Szynelu odwr cił $o-ę w prawo i popa-
tr4rłw ocąl drugiemu sierzantowi. Jego bagnet teŻ drgnaJ''
Też niemal riezauważalnie. I zrobił sieźant przejście.
Wtedy męŻczyzna w żołnierskim płaszczu spojrzał
w oczy lejtnantowi. Ten zmieszał się. Speszył. Skierował
spojrzenie na duży zegar ścienny, Żeby zaparniętać go-
dzinę. Była trzecia pięćdziesiąt sześć'Lejtnant nie wie-
dział, dlaczego chce zapamiętać dokładny czas. Taka
była po prostu reakcja obronna n zgtu. Lejtnant intui-
cyjnie, całym sobą pojął, że to oN. Ale świadomoŚć nie
od razu dopuszczała tę poraŻającą informację. Tak
skonstruowana jest rlasza psychika. W sytuacjach eks-
tremalnych, w najb ardziej dramaty czny ch momentach,
m z{włącza mechanizm hamujący i w ułamku sekun-
dy rodzą się w nas tysiące wątpliwościi zastrzeŻeri: nie'
to nie może być prawda! Zanric w świecie!To niemożli-
we. Dlaczego w nocf Dlaczego bez uprzedzenia? Bez
ochrony? Dlaczego samoch d od razu odjechał, zamlast
czekać? Dlaczego Ęlko jeden samoch d? Bez obstawy?
Tak się nigdy nie dzleje. Zwłaszcza nocą. Nie, to nie on!
Jest niepodobny' Na portretach wygląda zupeheie ina-
czej. A jeŻeli to sobowt r? Ucharakteryzowali sobowt ra
i sprawdzaj ąrLaszą czujność.
Ciężkie spojrzenie przesąrło lejtnanta służbybezple-
czeristwa paristwowego na wylot i rozpruło mu wnętrz-
ności niczym chłopska rohatyna brzuch napoleo skiego
Żokierza. Taki wzrok czuL na sobie lejtnant dotąd tylko
raz w Życiu: kiedy w Zoo na Krasnej Priesni patrzył na
niego dwunastometrowy boa-dusiciel z amazo skiej
dżungli. Ale w wczas lejtnanta dz1e|Iła od węża gruba
szyba.
Teraz szyby nie było.
254
ł
KOIYTROII\
Lejtnant chwiał się, ale utrzymywał ciało w pozycji
pionowej, jako Że tamten wzrokjednocześnie odpychał
iprzycitał. Dzięki temu lejtnant nie padał ani w prz d,
ani w tył. Ale nogi miał jak z waty, w brzuchu czuł pu-
stkę, w $łowie dzwoniły dzwoneczki, wok ł wszystko wi-
rowało. Raptem r wnowaga nadprz1rodzonych sił zo-
stała naruszona. Lejtnant poddał się mocy Ż łtawych
oczu. Sufit odjechał do tyłu i podłoga uderzyła lejtnanta
w twarz. Miał szczęście,Że nie upadł na marmur' ale na
gruby dywan. I właśniew tej chwili wszelkie jego wąt-
pliwościrozwiały się. Lejtnant służbybezpieczeristwa
paristwowe o pojd' że to nie sobowt r.
Dw ch sierzant w z bagnetami wyprężyło się jak
struny, wstrzymując dech. Nawet powieka im nie drgnę-
ła' Przez $łowę tego po lewej przemknęła nawet myśl'by
przyjśćleżącemu lejtrrantowi z pomocą, ale tylko obllizał
spierzchnięte wargi.
Nocny gośćz zainteresowaniem popatrzył na nieru-
chome ciało u swych st p i ostrożnie je przestąrił.
_ C ż za wraŻ|iwi lejtnanci służąteraz w organach
bezpieczerlstwa.
vtr
na przed siebie NACZSPECREMBUD. Chołowanow
pije w dkę. Ma szeroką naturę. Dużo w dki w niej się
mieści.W przedziale numer siedem Nastia śmiejesię
w gorączce. |wzywa Stalina. Zkogo się śmieje? Co chce
przekazać Stalinowi? Czy zabrała teczki z materiałami
na niego i Chołowanowa? Jasne, że tak. Inaczej by się
nle śmiała'Teraz wszystkie te dokumenty dostaną się
w ręce Stalina. Cały materiał' jaki czekiści zebra|Iw cią-
gu dwudziestu lat. A było tego niemało. Warto by się od
dziewczyny dowiedzieć, sdzie to schowała i ją załatwić.
W takim stanie wystarczy zatkaćjej usta. Zaden doktor
się nie pozr:a. Stalin będzie zadowolony. Chołowanow
zamelduje: przed śmierciąpowiedziała, Że teczkę z rna-
terlałami doĘczącymi Stalina znal^azła i spaliła, awa|iz-
kę z modułem wrzuciła do rzeki.
I Chołowanow podj{ decyzję.
25'5

WIKTOR SIIWOROW
D
l)iałymi marmurowymi s
vul
chodami wyłożonymi czefiv o -
nym chodnikiem doszedł mężczyzna w szynelu do po-
piersia Dzierży skiego, gdzie dwaj wartownicy efektow-
nie sprezentowali brori i zamarli w bezruchu. Mężczyzla
baczrie im Się przy1rzał i zadowolony skin{ słową.Przy-
najmniej wewnątrz $machu utrzymują jaki taki porzą-
dek. I szerokimi schodami skręcił w prawo. Wartownicy
sprawnie wr cili do pozycji do nogi bror1. Grzmotrręli
kolbami o podłogę i zn6w zastygli w bezruchu.
Człowiek w żołniersk7m płaszczu odwr cił się i spoj-
rzał na tych przy wejściu.Sierżanci stali jak marmuro-
we posą l. Lejtnant nadal |eŻał z rozrzuconyTni rękami.
Ani drgnął. Gośćwzruszył ramionami.
Przez korytarze, gabinety i sale ogromnego gmachu
przetoczyło się: oN. A zaraz potem: JEST TU' od archi-
w w i piwnic, gdzie rozstrzeliwano, od kotłowni i kre-
matoryjnych piec w, poprzez sa|e z terkoczącym tele-
grafem i gabinety naczelnlk w, cele tortur t izolatki, bu-
fety i restauracje, niezllczone windy i schody' aŻ po
spacerniaki na dachu przewaliło się to i stopiło w jeden
wielki o$łuszający huk: oN JEST TU.
Zaczęły trzaskać drzwi, rozdzwoniły się telefony, ru-
szyli goricy. Wartownicy przybrali postawę jeszcze bar-
dz1ej zasadniczą. Nadzorcy w więziennych korytarzach
ściągnęllpasy, w nocy nieco poluzowane, zapięli g rne
guziki mundur w. oficerowie prowadzący nocne śledz-
twa i więŹniowie składający zeznaria otrząsnęli się
z ocięŻałości.
Dw ch milicjant w na placu DzierŻyilskle$o wyrwa-
nych zostało z otępienia: w olbrzymim gmachu światło
zaczęło się zapa|ać w jbdnym oknie za drugim. Wkr tce
wszystkie piętra były oświetlone.
I od tego budynku i placu przez bulwary i aleje, sze-
rokie ulice i kręte zaułkl, zaniedbane skwery i zrujno-
wane świątyrlie, przez uśpionedomy i ruchliwe dworce
przetoczyła się niewidzialna i bezgłośna,ale przytłacza-
jąca wszystkich wieść:cośsię dzieje.
Cośniepojętego.
I waŻnego.
256
l!l
KONTROLA
il
I
etlonego gani#
tu. Na wprost - portret pięciometrowej wysokoŚci: męz-
czyzna w butach z cholewami, w rozpiętym żołnierskim
]ł
I
płaszczu, w zielonej czapce z daszkiem' Rzuciwszy
okiem na swojąpodobiznę' podszedł do p łek zksiĘka-
ł]
ł
mi. Nic ciekawego: Marks, Engels, Lenin, Stalin. Wszys-
tkie ksiapki dużego formatu, Ęlko jedna mała. Co to
takiego? ,,Regulamin polowy. RP-36". Oto co czytaludo-
wy komisarz spraw wewnętrznych towarzysz Jeżow. Ale
nie, nie czyta. Stronice nie rozcięte.
GoŚć nie zdejmując płaszcza, usiadł w fotelu komi-
sarza, zdjął czapkę i położyłna zielonym suknie. Biur-
ko ludowego komisarza spraw wewnętrznych przypo-
minało boisko do gry w piłkę noŻną. Barwą i rozmia-
rami.
MęŻczyzna w sz1melu nie miał w zvłyczaju czytaĆ
książek od początku. otwierał je na pierwszej lepszej
stronie i czytał, p ki go nie znudziło' Srebrnym nozem
do papieru przecia} wybraną na chybił trafił stronę.
Przeczytał pierwsze słowa, uśmiechnal się. Ze srebrnego
pucharu sportowego służącegoza pojemnik wybrał gru-
by czerwony oł wek ze złoconyrni kantami, złotyrnwize-
runkiem vl1eŻy Spaskiej i złotym napisem KREML, po
czym grubą kreską zakreśliłparagraf sz sty: ''Nieocze-
kiwany atak działa paraliżuj ąco''.
Dx
Lędzi NACZSPECREMBUD, a kierownik pociągu spe-
cjalnego krząta się przy Nastl jak przy noworodku. Naj-
waŻniejsze zbić gorączkę. Trudna Sprawa. Nie pomaga
ani owijanie w mokre prześcieradła,ani przykładanie
lodu. Dobrze, że chociaŻw7lpiła trochę wody. Po troszku
je kawior, a kawior wywoĘe pragnienie. Dobre i to. Bo
kiedy człowiekowi już nic się nie chce, to koniec.
Zwi|Ża Ciech Ciechowicz usta Nasti źr d|aną wodą
i rozmyślao tym i owym' Dlaczego Chołowanow się za-
pija? To do niego niepodobne. Tyle juŻ |at jeŻdŻąrazem
po całym kraju. Dziewczyny _ tak. To słabośćtowarzy-
l0
-
Kontrola 257
WIKTOR SUWOROW
sza Chołowanowa' Ale w dka? A tu nic, tylko mu przy-
nośbutelki. Cytryn wkę. Pieprz wkę. I tę nową, co
przysłali na spr bowanie. Stoliczlaja się nazywa. W do-
datku nie zakąsza. Jemu teŻ by się przydało, żeby ktoś
trzymał go Za głowę i srebrną łyŻeczką karmił kawio-
rem. A moze pije z radoścl? Nie, z radościtak się nie
pije. To o co cĘodzi? Uratowall dziewczynę. Dziewczyna
wiezie waŻly meldunek dla towarzysza Stalina. Czy to
źle? Chołowanow powinien się cieszyć.
Skomplikowane te pariskie fanaberie.
Na poz r Chołowanow cieszy się, Że Nastia dotarła do
pociągu. A tak' jakby się jej bał. Chyba targają nim
sprzeczrue uczucia. Dlatego pUe. I Ciech Ciechowicz
podjal decyzję.
XI
Męz.ryrlra w SZJmelu podni sł słuchawkę.
Słuchawka momentalnie zameldowała:
- Tu dyżurny operacyjny, starszy major bezpieczei-
stwa paristwowego Sni$irow.
- Kto z kierownictwa NKWD jest na miejscu?
_ Zastępca ludowego komisarza, towarzysz Beria.
- Dobry z niego pracownik! Proszę go nie niepokoić.
Niech sobie spokojnie pracuje. A towarzysza JeŻowa
i wszystkich zastępc w niezwłoczrtie wezwać do mnie.
- Tak jest. W tej chwili.
- I ludowego komisarza łączrrcści,towarzysza Ber-
mana.
- Tak jest! - ryknęło w słuchawce tak słuzbiście,że
Stalin aŻ się skrzywił.
uo pęa"i, ,"fI]
ktorem rozclrua ciemność. Przed nim Moskwa.
Chołowanow przestał pić.
Puste butelki włoĘłdo kosza, zeby się nie walały po
podłodze. Całkiem pokaŹna sterta. Towarzysz lubi po-
rządek' Umył się, uczesał. I znowu wygląda' jakby nic
25A
KONTROLA
nie pił. Jak na lotnika przystało, zarzls,clł biały jedwabny
szalik. Szalikiem rnoŻna łatwo udusić' Tak załatwiono
imperatora Pawła. Co prawda w jego czasach nie było
jeszcze lotnik w i białych szali ze spadochronowego je-
dwabiu. Dlatego musieli udusić srebrzystym. Takie no-
sili oficerowie gwardii' Ale lotniczy lepiej się nadaje.
I nie zostają na nim odciski palc w. To rzecz wielokrot-
nie sprawdzona.
D
l rzeciwnika
XIII
najlepiej zaskoczyć w niedzielę o czwartej.
nad ranem.
Kiedy już opadło napięcie pracowitego tygodnia. Kiedy
ochrona poluzowała pasy. Kiedy wartownicy rozpięli $u_
ziki pod szyją.Kiedy oficer dyzurny zameldował telefo_
nicznie, że noc minęła spokojnie i błogo się przeciągnął.
Kiedy ucichły place i ulice. Kiedy milicjanci na placu
Dzierżynskiego pomyśleli, Że już po zmianie. Kiedy ofi-
cerowie ko czący dyŻur rzucili karty i dopili kieliszki.
Kiedy naczelnik oddziału odwalił wreszcie sprawozdanie
kwartalne; oznajmił sekretarce, że nie trzeba teraz prze-
pisywać, odprowadził ją do domu i zanocował u niej, bo
trolejbusy nie chodziły.
Teraz, kiedy ostatni niebieski trolejbus bierze ostatni
zakręt, właśnieteraz na|eŻy działać. Przez zaskoczenie.
Niech zaterkoczą telefony, niech się zachłysną pod-
nieconymi głosami. Niech ruszągor1cy i kurierzy. Niech
się obudząkomisarze ludowi, kt rzy ledwie zdĘyliprzy-
łoŻyćgłowę do poduszki. I ich zastępcy. Niech klnąc
wciĘają oporne cholewki. Niech zawyją klaksony sa-
mochod w. Niech kierowcy Sypną przekleristwami.
Niech telefoniści i dyżurni krzycząw słuchawki do utra-
ty tchu' Niech się miotają i szaleją.
- Halo! Halo! Towarzysz JeŻow? Nie? A gdzie go moŻ-
na zna|ęźĆ?W Komitecie Centralnym? Dzwoniliśmy.
W Lefortowie na śledztwie? Też dzwoniliśmy. W Sucha-
nowie? Nie. Nie ma. Na Łubiance? Nie zawracajcie dupy!
A jak myślicie, skąd? Nie ma go tutaj. U kochanki? Ale
skąd. U najlepszego przyjaciela? Aha. Halo! Nie ma
wrKToR sttwoRow
u was przypadkiem towarzysza Jeżowa? Co? obudźcie
go! Powiedziałernz obudŹcie! Halo! Z towarzyszem Ber-
manem proszę! Nie ma? U przyjaciela? Halo! BudŹcie!
Towarzysz Fqmowski? To wy, towarzyszu? Tak. NaĘch-
miast. Tak, bardzo pilne. Nie. Plac nie jest otoczony. Ani
czołgami, ani wojskiem. Tak, sam. Bez ochrony. Tak.
Powtarzam: jest sam. W gabinecie towarzysza JeŻowa.
Tak. Czeka.

Rozdział 20

Mozn", towarzyszu Stalin?

- Wejdźcie.
_ Zastępca ludowego komisarza Spraw wewnętrz-
nych, komandarm pierwszego stopnia Frynowski, zgod-
nie z waszym...
- Siadajcie, siadajcie.
Towarzysz Stalin wciĘ nie może się oderwać od
małej ksiĘeczki' Tu cośpodkreśli,tam cośZazllaczy'
Na pierwszy rzut oka ksialeczka wygląda na ,,Kodeks
karny'' z 1926 roku. T}le tylko' Że w czerwonej ok-
ładce.

.I II
Uhoło-"now wyjrzał na korytarz. Nikogo. Kto zresztą
miałby być? T}lko ich troje w całym wagonie. Nastia
majaczy w swoim przedzlale, a Ciech Ciechowicz śpi
w pomieszczeniu służbowym.Zmęczył się podczas po-
dr Ży. Dotąd oka nie zrlrruŻył'
' Błyszczących oficerek Chołowanow nie włoŻył.Po co
skrzypieniem zakL cać spok j? Skarpetki rna Z arrgie|'
skiej wełny. Specjalnie sprowadzone dla lotnik w polar-
26r
 WIKTOR STIWOROW
nych Z londyriskiego Harrodsa. Stąpa się w nich bez-
szmerowo. Chodnik też $ruby, miękki. Jak na zam -
wienie: Skrada się Chołowanow jak tygrys. Nie. Jak
Stalin.
\, ilr
\Jtalin odłożył,,Regulamin poloury'' l uśmiechnąłsię
do Frynowskiego.
- Czytaliście?
- Niestety nie, towarzyszu Stalin.
- Koniecznie przeczytajcie. Sam tego też nie czytałem.
Dopiero dziśwpadło mi w ręce. Bardzo ciekawa rzecz.
I na czasie. Właśniekoitczyrny oczyszczać kraj z nie-
pożądanych element w. Z wrogami weumętrznymi juŻ
prawie się uporaliśmy. To, co najważniejsze, zost-ało
zrobione. Nieźle się napracowaliście, żeby skutecznie
rozprawić się z wrogami wewnętrznymi. W zwiapku
z tym otrzymacie nowe zadanie. Dokoriczeniem tamtej
sprawy my się zajmiemy. obecnie na plan pierwszy
wysuwa się walka z WTogiem zewnętrznym. Dlatego mu-
sicie tę kslĘeczkę znać na pamięć. Ęlko żebyścienie
zapomnieli nxlr c1ćjej towarzyszowi Jeżowowi, bo wzią-
łem bez jego pozwolenia' Towarzysz Jeżow też powinien
się z nią dokładnie zapoznać. Wkraczamy w nowy etap.
Nadchodzący rok 1939 przyniesie wojnę. oczywiście,
nie przystąpimy do niej od razu. Ale gło*oą niszątro-
ską muszą terazbyć wrogowie zewnę1urznL Naradziliśmy
się tutaj z towarzyszarni i zdecydowaliśmy, towarzyszu
F'rynowski, powierzyĆ wam ten decydujący odcinek'
Obejmiecie stanowisko ludowego komisarza marynarki
wojennej.
- Ale, towarzyszu Stalin, ja nawet nie byłem na jed-
nostce bojowej.
-_ No to czas najwyŻszy.
Nie podołam nowym obowią2kom, towarzyszu Stalin.
_ C Ż Znow'u. Jaznam wasze możliwości.
Do drzwi zapukał dyżurny, wszedł i zameldował:
_ Przybył komisarz ludowy łącznoścl,towarzysz Ber-
man.
262
KONTROI,A
- Poproście go. A wy, towarzyszu Fr1mowski, poje-
dziecie zapoznać się z Flotą Oceanu Spokojnego' Za-
prowadŹcle tam porządek, ale bez aresztowa . Dośćjuż
wrog w trzyrnamy pod kluczem. Może nawet niekt rych
wypuścimy. Daję wam trzy tygodnie na Flotę oceanu
Spokojnego. Potem weŻc1e się za P łnocną, Bałtycką
i Czarnomorską.
- W takim razie jeszcze dzisiaj wsiadam w pociąg'
- Nie, nie, to pilne. Nie ma czasu na dwanaściedni
jazdy do Wadywostoku. Pożyczę wam m j samolot. Po-
leci z wami m j osobisty pilot, towarzysz Chołowanow.
Co prawda chwilowo go tu nie ma, jest w G rach ŻyEu_
lowskich. Wyobraźcie sobie, jacyśzdrajcy chcieli posłu-
żyćsię systemami łącznościw nie wykoriczonym pod-
zlemnym punkcie dowodzenla w G rach Zygulowskich,
a systemy w Moskwie zablokować lub odłączyć' Na
szczęście dysponuję własnym systemem kontroli. Wy-
słałem w G ry Żygulowskie swojego człowieka. Wykona-
ła jubilerską robotę.
- Wykonała?
- Tak, wykonała. To kobieta _ potwierdził Stalin z uś-
miechem. - Są opr cz Chołowanowa jeszcze rozsądni
ludzie. Chołowanow teŻ tarn był' ale to nie on grał $ł w-
ną rolę. Wybaczcie, towarzyszll Frynowski, rozgadałem
się. Po prostu cieszę się z sukcesu i tyle gadam. Najważ-
niejsze, towarzyszu Frynowski, to kontrolować sytuację
l mieć wypr bowanych pomocnik w, kt rzy potrafią ru-
szyć głową i trzymają język za zębami. Ale wr ćmy do
tematu. Chołowanow zjawi się lada moment' Zarniast
jechać do domu, lepiej żebyścieodpoczęli przed podr Żą
i zaczekali na niego w hotelu "Moskwa". W zachodnim
skrzydle hotelu trwa właśnieremont, ale jeden aparta-
ment jest już $otowy. Poleciłem wyłączyć wszystkie tele-
fony' Żeby nikt was nie niepokoił. Wasze bezpieczen_
stwo jest teraz bezcenne, dla mnie i dla kraju, dlatego
przydzie|am wam jako ochronę znakomite$o fachowca,
towarzysza Sz5rrmanowa. To profesjonalista w każdym
calu. Jego ludzie to teŻ specjaliścinajwyŻszej klasy. Nie-
dawno Szyrmanow na $ościnnychwystępach w Amery-
ce zadzlwił Swoim mistrzostwem Samego Chołowanowa.
263
 I
WIKTOR STIWOROW
AŻ szkoda, że sukcesy Szyrmanowa muszą pozostać taje-
mnicą. C ż. MoŻe kiedyś, za pięćdziesiąt lat' jakiśpisarz
wspomni o nim. Nie wdając się, rzeczjasna, w szczes Ę-
IV
D."*i do przedzizrłu Nastisą uchylone. To dobrze.
Mniej hałasu. Światło się nie pali' w korytarzu ciemno-
Nawet mała lampka zgaszona' Żeby nie raziło dziewczy-
ny w oczy.
Chołowanow pochylił się nad Nastią.
Śpi. Niespokojnym' rnęczącyrr: Snem.
Ściąg1nął Ze Swego byczego karku biały szalik. I usły-
szał miękki głos Z ciemnego kąta:
- Nie budżcie jej, towarzyszu Chołowanow. Dopiero
co usnęła, bidula.
v wcześniejgo u niego nie widział. w KONTRoLI kaŻdy
Wouu"r" , towarzyszu Berman. siadaicie. Podoba mi
się, że wciĘ chodzicie w mundurze czekisty. Nie straci-
liŚcie czekistowskiej czujności, prawda?
- Staram się nie tracić, towarzyszu Stalin.
_ Mam nadzieję, że w waszym Komisariacie Łączno-
ściwszystkich bezpośrednich podwładnych zwerbowa-
liściedo czekistowskiej siatki.
- Tak jest, towarzyszu Stalin, wszystkich.
- W czasie, kiedy na was czekałem, kazałerr' sobie przy-
nieśćteczki Ęch os b. odwaliliście kawał dobrej roboty'
Ale... Nie znaJazłem teczki majora Terentija Pieresypkina.
Pieresypkin w zeszłyrn roku ukor1czył Wydział Elektro-
techniczny Akademii Wojskowej i został skierowany do
waszego komisariatu. Jak mam to rozumieć?
Berman zbladł.
- Towarzyszu Stalin, Pieresypkin to płotka. I ma za-
ledwie trzy dzieścllat'
- TrzydzieŚci cztery.
- Jest dopiero majorem... Tak... Nie zdalyłem go
zwerbować do swojej siatki.
- Poleciłem $o tutaj wezwać. Proszę wejść'majorze'
264
KONTROI,A
VI
Cndo-.now drgnął zaskoczony.
- A, to ty, Ciech Ciechowicz.
_
Pewno, Że ja' Jak zajedzierny, to się nie będę krępo-
wał i poproszętowarzysza Stalina o dziefi urlopu. Na-
mordował się człowiek tutaj. Ani na chwilę oka nie moż-
na zmruŻyć. W ustach też nic nie miałem. Ciągle tylko
tą chudziną się zajmuję.
- A czemu choć w dki się nie napijesz? Zaraz przy-
niosę.
li - Nte, na słtrżbienie piję. A wy lepiej idźcie spać, towa-
rzysa)' Chołowanow. Ja tu wszystko zrobię, co trzeba.
I
Uj{ Chołowanowa lekko za ram7ona i prawie wyp-
chnal z przedzilalu. Chołowanow to kawał chłopa, ale
i Ciech Ciechowicz nie ułomek. Za oknem rozbłysnął
właśniejakiśperon. Chołowanow' jak na pilota przysta-
ło, ma refleks' W tej minimalnej poświacie błysns u pa-
sa Ciech Ciechowicza oksydowany metal. Lahti. Nigdy
sam wybiera sobie bro . Chołowanow nie przypuszczał,
i że Ciech Ciechowiczo\,\ri moŹe przypaśćdo gustu akurat
Lahtl. Widać Zna się facet na rzeczy.
li
TLowarzyszu Stalin, major Pieresypkin melduje się...
vII
I
_ Towarzyszu Pieresypkln' nadchodzący 1939 rok
!'
będzie rokiem wojny. Chcę' Żeby zostało sprawdzone
zabezpieczenie węzł w, linii i system w łącznościrządo-
wej, pa stwowej, admlnistracyjnej, dyplomatycznej
i wojskowej . W zwia7ku z tym postanowiłem, nikogo nie
uprzedzając, rozpocząć grę wojenną. Wyobraźcie sobie
taką sytuację: ludowy komisarz łącznościtowarzysz
Berman i jego bezpośredni podwładni przebywają na
dłuższym urlopie wypoczynkolvym. I oto otrzymujecie
informację, że w Komisariacie Łącznościza'w|apał się
spisek' Jacyśzdrajcy planują przejęcie węzł w, czy teŻ
całych system w łącznościMoskwy. Musicie natych-
miast podjąć kroki w ce|u zabezpieczenia zalroŻonych
odcink w. Jak byście postąpili?
lI Kontrola 265
-
WIKTOR SUWOROW
- Zastosowałbym transfuzję krwi'
- To znaczy?
_
Zate|efonowałbym do ludowe$o komisarza obrony,
towarzysza Woroszyłowa 1 zażądałoddelegowania do
mojej dyspozycjlsiedmiu batalion w łącznościze skła-
du Moskiewskiego okręgu Wojskowego' Piątej Brygady
Czołg w Ciężkich oraz dw ch pułk w piechoĘ z Pier-
wszej Moskiewskiej Proletariackiej Dywizji Strzelc w.
Dysponując tymi siłami, w5rmieniłb)rrn personel podsta-
wowych węzł w łącznościi całą ochronę, a takŻe zabez-
pieczyłbym najważniejsze obiekty. Wszystkie systemy
łącznościrr'oŻna w parę godzin zmi|itaryzować. Wojsko
popekti trochę błęd w na początku, ale łącznośćzosta-
nie utrz5'łnana, a spiskowcy całkowicie stracą oparcie
w ludziach. Pojawią się nowi, rieznarli, czujni i zdecy-
dowani wypełniać tylko te rozkazy, kt re wy osobiście
wydacie, towarzyszu Stalin.
Stalin zwr cił się do Bermana:
- Chyba nieźLe to major wymyślił?
- Mhm - przytaknął Berman i wsunal palec za koł-
rtierz, jakby ten go dustł. Jak stryczek.
Stalin cicho, beznamiętnie:
- A więc dobrze, towarzyszu Pieresypkin. Zaraz za-
dzwonię do towarzysza Woroszyłowa, żeby przydzielił
wam wymienione oddziały. Gra się właśnierozpoczyna.
ogłościew Ludowym Komisariacie Łączności stan wy-
jątkowy i działajcie zdecydowanie. Towarzysz Berman
pojedzie tymczasem do mojej daczy i odegra rolę wstręt-
nego spiskowca. Ja pozostawiam sobie prawo oceny
waszych działa . Z rnojej daczy towarzysz Berman bę-
dzie kierowałpr bąprzejęcia węzł w i system w łączno-
ścilub ich całkowiĘmwyłączeniem. Waszym zadaniern,
majorze Pieresypkin, jest zabezpieczenie nieprzerwane-
go i prawidłowego funkcjonowania system w łączności.
Zobaczylny, co Się luda zdziałać towarzyszowi Berma-
nowi.
_ Towarzyszu Stalin, a jeŻe|iktośrzeczywiściezajmie
węzły...
- Jak gramy, to gramy, towarzysztl majorze. Jeżeli je
ktośzajmie, strzelajcie, nacierajcie czołgami i r bcie, co
266
KONTROLIT
uważacie za stosowne. Cze$oś was chyba nauczyli w tej
akademii?
Pieresypkin wy szczer zył zęby .
- Czemu się śmiejecie?
- Wreszcie jakaśkonkretna robota, towarzyszu Stalin'
- Ja teŻ, towarzyszu majorze, wolę konkrety''. Nie
zawiędziecie?
- Nie zawiodę.
- A skoro o konkretach mowa, to trzeba załatwtć je-
szcze jedną Sprawę. Towarzysz Berman m wił tu o was
w samych superlatywach, Żejesteścle zdolni l że macie
przed sobą wie lkie perspektywy . Towarzysz Berman zna
wasze personalia w najdrobniejszych szczeg łach. Pra-
wda, towarzyszv Berman?
- Mhm'.. _ Berman wepchnął zakołrierzyk całą dłor1.
- A więc naradziliśmy się tutaj z towarzyszem Ber-
manem i postanowiliśmy na początek awansować was
na pułkownika. Tak, żeby grę trochę urealnić' Oto wa-
sze dystyrrkcje. - Stalin wy1a} z wewnętrznej kieszeni
b|wzy sze|eszczącą, nie zaklejoną kopertę. Wysypał
z niej nasz5rwki pułkownika wojsk łącznościi wręczył
Pieres5pkinowi.
- Ku chwale Zwiapku Radzieckiego, towarzyszu Stalin!
- Możecie iść'pułkowniku. Działajcie. Całemu kierow-
nictwu Komisariatu Łącznościna czas trwania gry opera-
cfinej udzielcie bezterminowego urlopu i nie wpuszczajcie
do gmachu, Jesteście podporządkowani bezpośrednio
mnie osobiście i wypełniacie tylko moje rozkazy. A jeśli
jakiśdra będzie chciał was zwerbować do swojej siatki,
strzelaj cie bez o str zeŻenia.
vtrI
Sa.rr.' wzla) doręki słuchawkę.
- Co z towarzyszem Jeżowem?
- Towarzyszu Stalin, towarzysz Jezow... Jak by to
powiedzieć... jednym słowem, jest trochę pUany.
- Budziliście go?
- od p łtorej $odziny nie możemy się go dobudzić''.
- W porządku. Nie b:udŹcie, niech śpi.
267
wlKTOR, STIWOROW
- Takjest.
- A jak się obudzi, powledzcie rnu, Że niejaki towa-
rzysz Dupalin przekazuje pozdrowienia i chce z rtirn
m wić. W pilnej sprawie,..
E) IX
I-])udzik tak hałasuje nad uchem, Że starszy major
bezpieczeilstwa paristwowego Boczarow miałby ochotę
go rozstrzelać. Nie czyni tego z tej prostej przyczyrly, Że
nie jest w stanie się przebudzić.
Dyżurny szarpie go za ramię.
- Towarzyszu starszy majorze... towarzyszu starszy
majorze...
Boczarow słyszy pierwsze trzy słowa i Zasypia. Znowu
słyszy trzy słowa. I znowu zasytrria...
Dyżurny zmoczył ręcznik zirnną wodą i przyłoŻyłmu
do twarzy.
- Towarzyszu starszy rnajorze bezpieczeitstwa pa -
stwowego, Moskwa na linii!
Boczarow wlepił wzrok w aparaty telefoniczne, nie
mogąc sobie uprzytomnić, do kt rego podłączono bu-
dzik. Dopiero po dłuŻszej chwili rypadł na to, Że tak
szaleflczo rnoŻe dzwonić nie tylko budzik, ale i telefon.
Teraz już Ęlko wystarczyło uświadomićsobie, kt rą
sfuchawkę podnieść...
Spojrzał na Zegarek. Si dma trzynaście. W Moskwie -
sz sta trzynaście. Telefon wciląż się wścieka. Wreszcie
dociera do Boczarowa: to nie z Kremla, nie od Stalina.
Dzwoni ten z Łubianki. W porządku. Z Łwbianką za-
wsze moŻrla się dogadać.
Podni sł słuchawkę i usłyszałgłos Stalina.
Tx
(Jedzie NACZSPECREMBUD' a w nim Nastia' Pocią$
łoskocze na mostach. Nie ma korica tym mostom. MoŻe
wszystko jest jednym wielkim mostem? Nastia zakrywa
twarz. Chołowanow jest obok i chce białym sza|em za-
słonić jej oczy. Tak, Chołowanow, zasłon mi oczy. Nie,
268
KONTROI,A
ty nie,jesteś Chołowanow. Jesteś Gryf' Śmieszna ksy-
wka. Smieszna. Ciech Ciechowicz burczy coŚ w kącie.
Nie pozwala Chołowanowowi zasłontć jej oczu. Jaki zły
człowiek z tego Ciech Ciechowicza. Trzeba go wyśmiać.
Cha-cha-cha! Strasznie jesteście zabawnl, towarzyszu
Ciech Ciechowicz.
Ale gdzie podziewa się towarzysz Stalin?
XI
T-"."n" ztt Boczarow, m wi Dupalin.
_ Poznaję was, towarzyszu Stalin. Mam jakieśznie-
kształcenie na l.inii' Witajcie, towarzyszu'
_ Dziei dobry' towarzyszu Boczarow. Niepokoję was
tak wcześnie rano, bo dowiedziałem się właśnie,że nig-
dy dotąd nie sp-otkaliście się ztowarzyszem Jeżowem na
gruncie prywatnym. Więc uradziliśmy z towarzyszaml,
żeby was obu zaprosić w gości.
- Dziękuję, towarzyszu Stalin'
- Nie widywaliście się prywatnie r wnież z towarzy-
szami Bermanem i Frynowskim. Jak się o tym dowie-
działem, nie spałem całą noc, wciap tylko myślałem,
jakby tu was zebrać wszystkich pod jednym dachem.
Z towarzyszem JeŻowem, Bermanem i Fr1mowskim nie
było żadnych problem w. Są juz na miejscu. Nie zasta-
niecie ich pod telefonem ani w domu, ani w pracy. Bra-
kuje tylko was, towarzyszu Boczarow' A zatem przyjeŻ-
dżajcie.
_ Towarzyszu Stalin, tylko że pociąg kurierski relacji
Kujbyszew-Moskwa odszedł godzinę temu. A następny
będzie dopiero jutro.
- Pomyśla}em o Ęm, towarzysza Boczarow. I kazałem
go zawr cIć. Za dwadzieścia trzy minuty będzie z po-
wrotem u was w Kujbyszewie. Szefowi milicji poleciłem
przydzLelilć wam samoch d z ochroną i zablokować ruch
w mieście na odcinku od'Zarządu NKWD do dworca. Tak
więc w sam raz zdĘycie na towarryskie spotkanie.
W koricu trzeba się trochę rozerwać, zabawić.
- Wedle rozkazu, towarzysztt Stalin. Ale czy jest po
temu jakaś szcz'eg |na okazja?
WIKTOR STIWOROW
- Jest, towarzyszu Boczarow. W waszej jednostce
specjalnej odbyła prakĘkę niejaka Anastazja Strzele-
cka. Waśnie u was potwierdziła doskonałe umiejętno-
ściwywiadowcze. Jestem pewien, Że nawet Hitler nie ma
takiego asa. Uznaliśmy tu z towarzyrszami, Że należy jej
się nagroda. T}lko jeszcze nie wiemy, jaka. Będziecie
akurat pieli okazję pogratulować jej w imieniu Zarządu
NKWD w Kujbyszewie. Opr cz tego, towarzyszuBocza-
row, jest sporo spraw do obgadania...
Ktou się pochylił nad Nastią izapytałłagodnym gło"#
Gdzie jest walŻeczka? Gdzie teczka Dupalina?
o, nie! - roześmiałasię Nastia. _ To mogę powie-
dzieć tylko towarzyszowi Stalinowi.
- Ale to ja jestem Stalin.
- Nie. - Nastia nie przestaje się śmiać. - Ja zrtam
Stalina. T} nie jesteśStalin.
Nastię to bawi. Bawi do łez. Nie wierzę ci, wąsaczu'
Jaki z ciebie Stalin?
Stalin wzisrozpaloną dłor1 Nasti w swoje dłonie. Jak-
by w ten spos b chciałjąprzekonać.
Rozdział 2L
,TI I
Lo-arrysru Stalin, nauka nie może w tym przypadku
stwierdzić niczego z całą stanowczością.
- Niczego?
- Niczego, lowarzyszu Stalin.
-_ To strasznie niepewna ta wasza nauka.
Towarzyszu Stalin' to przypadek naprawdę wyjąt-
kowy. Wszystko zwia7ane jest z pamięcią' Przeciętny
osobnik wykorzysĘe mniej niż setną częśćswoich
zdolności zapamiętywania. Ale są i tacy, kt rzy lvyko-
rzystują połowę, trzy czwarte, a nawet więcej swojego
potencjału. To kwestia stałego treningu. Im więcej zapa-
miętujemy' tym więcej potrafimy zapamiętać' Zdarzają
się jednak fenomeny. Na każdy milion mieszkaric w
przypadają trzy, czŁery osoby z niezwykłą pamięcią.
A taz na siedemdziesiąt, osiemdziesiąt milion w, z pa-
mięcią, kt rej granic nie da sięwyznaczyć.
- I właśniew jej wypadku wam się to nie udało?
- Staraliśmy się określić$ranice jej pamięci, kiedy
zaczęŁa pracować w k]'asztorze. Bezskuteczrie. Nie dla-
tego, Że cośzaniedbaliśmy. Tylko dlatego' że te granice
po prostu nie istnieją. To niezwykle rzadki przypadek.
Może mamy w kraju jeszcze jedną taką osobę. Rachu-
27r
wrKToR sttwoRow
nek prawdopodobie stwa wyklucza możli:wośćistnienia
u nas trzeciego takiego osobnlka. I właśniete szczeg l-
ne osoby dotyka czasem dziwna przypadłość'kiedy pod
wpływem maksymalnego wysiłku fizycznego i napięcia
nerwowego patologicznie wyostrza slę percepcja. T}ka-
nie ze$arka odbierająjak walenie młotem w kowadło tuż
nad uchem. Najsłabsze śwtatłowydaje się gwałtownym
rozbłyskiem potężnego reflektora, skierowanego prosto
w tv{arz. Taka osoba czuje zapach kwiat w w sąsiednim
mieszkaniu. Trzymamy teraz tę dzielvczynę w idealnie
zaciemnionym i dźwięk oszczelnym pomieszczeniu. Nie
przyjmowała pokarm w, bo zapachjedzenia po prostu
ją duslł. Mamy nadzieję, że choroba minie sama. Wska-
zująna to pewne symptomy. Co prawda dziewczyna nie
odzyskała j eszcze prz5rtomności, ale udało się zbić gorą-
czkę. Podajemy kropl wkę, więc nie grozi jej wyniszcze-
nie fizyczne. Do pomieszczeria, w kt rym przebywa, ty-
tułem eksperymentu wstawiliśmy kwiaty i nie zaob-
serwowallśmy pogorszenia stanu. Jednakże percepcja
bodźc w świetlnych i dŹwiękowych... -
- A więc nauka jest bezradna?
- Taka pamięć' jak m wiłem, zdarza slę niezwykle
rzadko' Znane nauce przypadki możnapollczyć na pal-
cach jednej ręki.
- Ale przecieŻ nauka radziecka stoi wyżej od naukl
bturŻtuazy1nej.
- Naturalnie, towarzyszu Stalin. Niemniej, ta dziw-
na choroba nie została jeszcze dokładnie zbadana' nie
posiada nawet rLazw, nle m wiąc juŻ o metodach le-
czet\ta,
-A co pocznie nauka radziecka, jeŻe|l ta choroba
prryrtrafi się mnie?
Oouu"u. się w duż)rm pokoju o białych s"rurru"i|
olana otwarte na oścież'W pomieszczeniu chł d' Za
oknem szumi rnorze. Jest przykryta clęŻką, miękką koł-
drą. Jest jej ciepło. Przy ł Żk'u nocny stolik. Na stoliku -
order. Nie' dwa. Dwa jednakowe. obok siebie. Dotknęła
272
KONTROI,A
ich. Podniosła do oczu. Jeden. Potem drugi. Rzeczfi-
ściesą dwa. Dwa ordery Lenina.
Spuściłanogi na podłogę i usladła. owlnęła się kołdrą
j ak obszern ą f:utrzaną szlb ą.
Ciekarile, co jest za oknem' Podniosła się ostrożnie
i na chwilę stanęła. Ale zaraz musiała ustąśćZ powro-
tem. Nie ma mowy o dojściu do okna. Kręcl slę w głovrie.
Położyłastę.
Jakie morze tak p|uszcze? Bałtyk? Nie, nte Bałtyk. Za
oknem chwieje się gałĘpalmy' Aha' pofudnie' Morze
Czarne. Ale dlaczego tak chłodno? Pewnle zima.
Do pokoju zajrzała pielęgniarka w białej chuście.
Zdz|vnła się i wybiegła.
Na korytarzu rozległy się głosy. Słychać wiele krok w.
Pospiesznych, niecierpliwych.
Drzwi się otworzyĘ. Stanął w nich profesor ogromnego
wzrostu. Grubas, caly w bieli. Wok ł śłvtta,też w bieli. Pro-
fęsor miał pincenez na żoĘm łar1cuszku. Podnl sł je do
ocA)i długo przyglądał się Nasfl. Reszta przybyĘch' cisnąc
się w drzwtach, usiłowała cośdojrzeć zza jego plec w.
Profesor uŚmiechnal się.
Świta też slę uśmiechnęła.Profesor zrobił krok do
przodu. Swita za rirm. Profesor usiadł na brzeg:u ł Żka
Nasti. Tamci obstąlili go w koło.
- No proszę, nasza ptaszyna oŻyła. Jak się czujemy?
Nastia tylko kiwnęła głową: dobrze.
- Swletnie. Proszę pokazać język. Tak' Dobrze. Proszę
powiedzieć aaa. W porządku. oczy? Tak samo' Za ty-
dzierl' zaczniemy wstawać.
Swita zamrllczała z aprobatą.
Profesor zuur cLł się do kogośza swoimi plecaml:
- Nauka radziecka stoi dużo wyżej od nauki burżua-
Tyjnej.Proszę wysłać telegram do towarzysza Stalina.
.ła. I o *ł"".ry"nn
siłach doszła do okna.
Minal jeszcze tydzie ' i otulona w ciepłą lotniczą kur-
tkę na futrze spacerowała wzdłuŻ pustej p|aŻy. Daleko,
273
WITTOR STIWOROW
daleko, nad g rami, codziennie wzbijał się samolot
i przelatywał nad morzem. Lekarze i pielęgniarki nie
zwracall na samolot specjalnej uwagi. Samolot jak sa-
molot' fakt, Że duży. Ale Nastia od dziecka interesowała
się wszystkimi nowinkami z dziedziny lotnictwa. PrlĄ-
rzała się i rozpoznała od razu. To TB-7. Wr g ludu Tu-
polew i wr g ludu Pieflakow skonstruowali najlepszy na
świeciebombowiec strategiczny. Najwyższy czas, Żeby
zaczęto go oblatywać. Zastanawiała się, kto teŻ moŻe
być oblatyw aczern maszyny. Prawdopodobnie Wodopia-
now. Trzeba będzie zapytać kogośze znajomych. Na
przykład Chołowanowa. Ciekawe, gdzie on jest.
Nad Rosją pastwi się marzec, a tu, nawybrzeŻu Kry-
mu' ani śniegu'źrni mrozu. Pogoda Ęlko trochę bardziej
w7etrzna i chłodniejsza. Ale dobra do latania. Dlatego
jak rok długi' oblatuje się tutaj nowe Samoloty i szybow-
ce desantowe. Szkoli najlepszych pilot w. Lotnisk tu
tyle' że cały Krym to właściwiejeden wielki, niezatapial-
ny lotniskowiec. Na wschodzie, za horyzontem. musi
być jakieświelkie lotnisko. Na p łnocnym wschodzie -
kolejne. Dwa na p łnocy' Na zachodzie co dzieri ukazują
się na niebie punkclki spadochron w. Szkolą chyba
jakieśdzlewczęta przed kolejną paradą powietrzną. Że-
by zadzivłić światgrupowym skokiem z op źnionyrn
otwarciem spadochronu. A może przygotowuje się
dz7ewczyny r wnież do innych zada . Odważne otworzą
spadochron dopiero na vqysokości dwustu metr w.
A wczoraj lądował tam jakiśsrebrzysty samolot' Może
Stalina? Nastia uśmiechnęłasię'
giem morz.. # - Na wszystko prĄdzie czas. Towarrysz Stalin leptej
ska kamyki do wody. Mewy wIZesZcZą. Za plecami Nasti
zachrzęśclłżwir' odwr ciła się, ręką osłoniła oczy przed
słoricem. W jego oślepiających promieniach stoi jakieś
ogromne chłopisko. \\latzy nie widać. Ęlko kożuch
ibłyszczące oficerki.
_ Cześć,Gryf.
Chwycił ją na ręce. Okręcił w powietrzu'
274
KONTROLA
_ Cześć,dziewczyno
- Puśćmnie, wariacie' Radzieccy spadochroniarze
też miewają czasem zawroty Błołry.
Ostrożnie postawił ją na Ziemi.
- Jak ci tu jest?
- Dobrze. Opowiadaj.
- Co mam opowiadać?
- Wszystko.
- Prosta sprawa. Wykryto spisek. Zdrajcy mieli
w swoich rękach wszystkie systemy łącznościl nie wy-
koriczony punkt dowodzenia w G rach Żygulowskich.
Można było stamtąd rządzić nle gorzej niż z Moskwy.
Zresztą w Moskwie też mieli swoich ludzi. I na terenie
całego kraju. Posiadali bardzo obciĘające towarzysza
Stalina materiały, na podstawie kt rych mogliby na ple-
num KC oskarżyć go i pozbawić stanowiska. Byli w sta-
nie aresztować kogo chcieli. Dzlałali zupeŁrie bezkarnie.
Mieli prawie nieograniczoną władzę. Przejęli walŻkę
z modułem kontroli, klucz do wszystkich rządowych,
pa stwowych, wojskowych, dyplomatycznych i wszel-
kich innych system w łączności.Ale bunt stłumiono
w zarodku. Zanirn zdĘył wybuchnąć. osobiście are-
sztowałem Boczarowa' W tej ręce trzymałem nakaz.
Ęm ptstoletem waliłem w pysk. Lahti świetnie się do
tego nadaje, bo masyrłmy. Trzeba :u:ulażać, żeby nle za-
bić. Nrby niezĘ facet z tego Boczarowa' A jak się głęblej
zastanowić... Zresztą' hak mu w smak. Jeżowa pozba-
wiono stanowiska ludowego komisarza spraw wewnę-
trznych. Na razie pełni obowią2ki komisarza transportu
wodnego.
- Ale dlaczego?
zna się na strate$ii i takĘce walki klasowej, nż ty czy ja.
Wspomnisz moje słowa: nie mlną dwa, trzy miesiące i to-
warąrsz Jeżow zniknle. Nikt o nim nie będzie pamiętał'
-_ I co, komisarzem NKWD jest teraz Beria?
Zgadłaś.
- AcozFrynowskim?
- Kop w g rę. Znstał ludowym komisarzem maĘmar-
ki wojennej. Frynowskiego trzeba było trzymać jak naj-
275
WIKTOR STIWOROW
dalej od MosĘwy. Polatał sobie po całym kraju, od po-
łudnia po krąg polarny, jak m wi piosenka. Ale już nie
|ata. ZdjęĘ ze stanowiska i aresztowany.
- AcozBermanem?
_ Towarzysz Stalin w ramach gry wojennej polecił
Bermanowi zająć |l;.b zneutralizować systemy łącznoŚci
w Moskwie. Berman nie wywią2ał się z zadania i Stalin
go zdj$. ze stanowiska ludowego komisatza łączlości.
Przed Sylwestrem został aresztowany, osądzony i roz-
strzelany.
- I kto teraz jest komisarzem łącznoścl?
- Na razie stanowisko jest nie obsadzone, ale resor-
tem kieruje Pieresypkin.
-_ Ten major' co stale miał na pieriku z Berrnanem?
Tak, ten sam, tylko że teraz pułkownik. Zobaczysz,
tow arzy sz Stalin mianuj e $o komisar zerr' łączlości.
- Czy towarzysz Stalin odnalazł teczkę?
- Tak.
- A walizeczkę?
- A myślisz, Że za co dostałaśdrugi order?
_ Teczki z materiałami na ciebić spaliłam w kotle pa-
rowozu.
- Ale zapamiętalaś, co w nich było i opowiedziałaś
Stalinowi.
- Niemożliwe.
- Mozliwe. Wszystko co do słowa zaparniętałaśi opo-
wiedziałaś.
- M wiłam, a on zapisywał?
- Nie. Znaczy towarzysz Stalin ma notatnik, a op-
r cz tego brązowy brulion, w kt rym cośzapisuje
i nikt nie wie, co. Ale tyrn razem nic nie notował.
Towarzysz Stalin może się w zupełnościobejśćbez
zapisywania' Pamięć ma taką jak ty. T} odtwarzałaś
stronicę za stronicą, a on siedział i słuchał.Jakby
ktośprzegrywał z magnetofonu na magnetofon. od
czasu do czasu towarzysz Stalin mnie wzywał, Żebym
też posłuchał.
- Nie miej mi za zŁe, Gryf. To w gorączce.
- Tak, tak, w gorączce. Ale opowiedzlałaś wszystko
tylko jemu' Ani mnie, ani lekarzom nie chciałaś.Ale
276
KONTROI,A
mnie to nie zaszkodziło' Im więcej Stalin wie' tym łatwiej
może kontrolować. Wiesz, co towarzysz Stalin dla ciebie
zrobił? Polecił, Żebyśsejf, w kt rym Boczarow trzytnał
walizkę' dostała na pamiątkę.
- I gdzie on teraz jest?
_ Został Wczyszczony' pomalowany i wysłany w G -
ry Zygulowskie. W podziemnym mieście masz prywatrry
apartament. Tam go ustawiono' W gorączce m wiłaś
o tym sejfie jak o człowieku. Prosiłaśtowarzysza Stali-
na, Żeby ci $o podarował. Nie tylko Stalin jest ci wdzię-
czny. Ja też. Proś, o co chcesz, Nasttu.
v
C""ao ona może chcieć?
Nigdy dotąd się nad Ęm nie zastanawiała. Niczego jej
nie potrzeba. Pieniędzy? Nie. Po co pieniądze? Tak samo
mieszkanie' Szczęśliwy jest ten' kto nie boi się wszys-
tkiego stracić. A nie boi się człowiek, kt ry nie ma nic
do stracenia. ona, Nastia, właśnienle ma nic' Cały jej
dobytek mieści się w żołnierskim plecaku, ordery? Ma
dwa. Najwyższe odznaczenia' Dobry pistolet? Dobry jest
Lahti' ale dla niej za ciężk1. A jeślinie Lahti, to Luger.
A Lugera ma pod ręką.
Proś, o co chcesz.
Chołowanow załatwi wszystko. Zrobi, co będzte chcia-
ła. A gdyby nie m gł, poprosi towarzysza Stalina.
No to czego jej potrzeba? Czego brakuje jej do pełni
szczęścia?
Setki milion w ludzi dzieit i noc o czymś rnarzy. KaŻ-
dy czegośchce. Ile byśmynie mieli, Zawsze chcemy
więcej i więcej' KaŻdy Żołnierz chce być lejtnantem. Ale
jak tylko nim zostanie, juŻ marzy o stopniu Starszego
lejtnanta. KaŻdy kapitan chciałby zostać majorem,
a major - pułkownikiem. Nastia nie musi marzyĆ. Wy-
starczy jeślipowie, Że chce. ZaŻyczy sobie zostać Boha-
terem Zwiapku Radzieckiego i jutro we wszystkich gaze-
tach ukaże się informacja: Za wykonanie odpowiedzial-
nego Zadania, za męstwo, odwagę i bohaterstwo..' Może
też poprosić o awans na dow dcę brygady. Dow dca
277
WIKTOR SUWOROW
brygady Strzelecka. Naszywki z rÓmbem. Amerykanie
mają generał w brygady' ale u nas nie ma generał w,
tylko dow dcy. Takie same dystynkcje przysfugują star-
szemu maj orowi bezpieczenstwa paristwowego. Starszy
m aj or b e zpie czeirs twa p aris twowe go Anas tazj a Str zele -
cka. Może też Nastia powiedzieć towarzyszu Stalin, je-
stem zmęczona, chciałabym odpocząć w samotności,
poproszę o willę w Rio de Janeiro, z d:uŻyrn basenem
i widokiem na ocean, o białą, albo lepiej czarnąlimuzy-
nę i o konto w banku Credit Suisse... Czy Stalin na to
pozwoli? Pozwoli. ocaliła przecieŻjego imperium i wła-
dzę.'Nładzę najp otężniej szego, najb ogatszego człowieka
s tule cia. . . T ow ar zy sz Stalin moŻe j ej zap ewn1ć wszystko,
z wyjątkiem nieśmiertelności.Czy w takim razie solidne
konto bankowe i marmurowa willa to nie za mało? Ale
o co prosić, jeślimozna mieć wszystko?
W dzieciristwie czytała Nastia "Wyspę skarb w''. Bo-
haterowie przeŻyw a|i tam mn stwo przy g d, aŻ wr esz-
cie stawali się posiadaczami nieprzebranych bogactw.
I na tym koriczyła się ksiąŹka Roberta Stevensona.
Dlaczego? Bo dalej byłoby nieciekawe. JuŻ wtedy
uświadomiłasobie, że wszystkie najlepsze i najcieka-
wsze ksią2ki i filmy opowiadają o tym, jak ludzie do
czegoś dą!ą, cośusiłują zdobyć. A jak już zdobędą' to
opowieśćsię koriczy. ZainŁrygowało to Nastię i powr -
ciła do książek Z wczesrrcgo dzieci stwa. I tu było to
Samo - $łupi Jaśszukał złotychjabłek' ognistego pta-
ka, pięknej kr lewny. Jego przygody były zawsze bar-
dzo ciekawe. Ale kiedy już znalazł, czego,szukał' bajka
się koriczyła. Bo c Ż jeszcze mogło się zdarzyć inte-
resującego?
Z tego wniosek, Że Życie bywa szczęśliwe i ciekawe,
dop ki człowiekowi czegoś brak, o czymśmarzy, Za
czymś $oni i nie ustaje w poszukiwaniach.
Ale czy w og le przychodzi taki moment, Ze osiąga-
my w życitl wszystko' $otowi jesteśmyzawołać:
Trwaj, chwilo! Jesteśpiękna... i Zaprzedać duszę
diabłu? A jeśliten diabeł pojawił się pod postacią
Lowarzysza Stalina, to czy Nastia rrie Zaprzedała już
duszy?
274
KONTROI,A
Miała swoją chwilę szczęścia. I to niejedną. Gdyby
moŻna było całe Życie lutkać z takich chwil! Z chwi|,
kiedy posiadamy władzę. Absolutną i bezgraniczną' Na-
stia niczego innego nie pragnie. Nie potrzebuje dystyn-
kcji ani złotej tvnazdy Bohatera Zwiavktl Radzieckiego.
Sławy arli zaszczyt w. Nie chce marmurowej willi, czar-
nego krązownika sZoS ani otwartego konta. W'oli pozo-
stać skromnym, niew'idzialnym trybikiem władzy'
Władza!
Dopiero teraz pojęła, dlaczego Stalin nie wiesza sobie
na szit EIMiaZdy z brylantami. Normalny człowiek ma
dom, rodzinę, pasje, marzenia. A Stalin nie ma nic' Nic
opr cz władzy. Może mieć kaŻdą kobietę' Może się ob_
wiesić wszelkimi odznaczerl7ami. I nie robi tego' Bo ni-
czego mu nie trzeba. MaINŁADZĘ. Wadzę nad ludŹmi,
nad zyciem i śmiercią każdego człowieka. Władzę nie-
kontrolowaną i be zgr arriczr.rą.
Nastia otarła się o tę władzę' I upoiło ją to.
Kapłani w starozytnym Egipcie upatrywali sens życia
w podporządkowaniu wszelkich działafl władzy. Nastia
też chce być kapłanką. Kapłanką władzy absolutnej.
Niepotrzebne jej mieszkanie i stroje, niepotrzebne sa-
mochody i pieniądze.
Ludzie, kt r zy s ięgaj ą po władzę, przew aŻnte nle znają
jej prawdziwego smaku. Zdobywają władzę dla sławy,
bogactwa, vryg d 1zaszczyt w' obwieszają slę wstęgami
i orderami, pragną posiadać haremy, pałace l wspanlałe
stroje. Ci niedługo utrzymują się na szczycle' Taki Ro-
bespierre' Przegrał, bo urzekła go sława i honory. Zew-
nętrzne, nieistotne atrybuty władzy.
Jedynie nieliczni pragną władzy dla niej samej. Znają
jej prawdziwy smak. Bez domieszek. Nastia jest przeko-
nana, Że na świecie żyje tylko jeden człowiek, kt ry
poznał smak władzy do korica. Ten człowiek chodzi
w butach z cholewami, w żołnierskim płaszczu i zielo-
nej czapce z daszkilern Nie musi rozcieflczać smaku
władzy orderami i tytułami' Upija się nią w czystej po-
staci.
Nastia odwr ciła się na drugi bok. Wtuliła policzek
w poduszkę ze świadomością,że jest szczęś|iwa.
279
WIKTOR STIWOROW
r lesie p."rrr,r.Ę
wiosną. Wykopany d ł przesycony był świeżymisokami.
Zanosiło się na piękną wiosenną egzekucję. Lubię przb-
biśniegi,kt rych już ni$dy nie będę zbierał w lasach
pod Moskwą. A Nastia, jeszcze zarrirrL rozpoczęła się eg-
zekucja, zebrała ich cały bukiet.
Lokomotywa NACZSPECREMBUDU ciągnęła tym ra-
zem' pięć zakratowanych wagon w. W kaŻdyrn z nic}l
były trzy przedziały dla ochrony, jeden stanowił karcer,
a pozostałych sześćzajmowali WTogowie ludu. W kaz-
dyrnprzedziale po dwunastu. Czyli w jednym wagonie -
siedemdziesięciu dw ch. W pięciu - trzystu sześćdzie-
sięciu. Tu i wdzie wtłoczono więcej niŻ po dwanaście
os b. W karcerach zamknięto najgorszy element. Sło-
wem' wrog w ludu było razem czterystu pięćdziesięciu
czterech. Z Taganki więzienną budą przywileziono jesz-
cze ośmiureedukowanych. Po egzekucji mieli pozbierać
buty i poulrładać zwłoki w dole' Ma się rozumieć, jak
skoriczą robotę, trzeba będzie ich też rozwa|ić' A więc
wszystkich razern - czterystu sześćdziesięciudw ch.
Nasze plany pięcioletnie nabierają rozmachu. Wszę-
dzie wprowadza się ulepszenia. A już szczeg lnie jeśIi
chodzi o rozstrzeliwanie. Jeszcze trzy miesiące temu
skazanych konwojowano pieszo. A teraz, proszę. Moto-
ryzacja. Chołowanowowi przydzielono autobus ZIM'
z Zakład w im. Mołotowa. Bardzo przyzwoity, lśnii pa-
chnie świeżąfarbą.D ł pomalowany na granatowo' g ra
na niebiesko. Dbają w fabryce o estetykę wyrob w.
Autobus ma wejście z tyhl. MoŻna $o podstawić bez-
pośrednio pod drzwi wagonu i rozładowywać przedział
po przedziale. Autobus pełen WTog w ludu podjeżdżana
miejsce egzekucji. Konwojenci nie muszą się męczyć.
Pozostaje im tylko ustawić więźni w.
_ Wiaąać mocniej! Tak krępować ręce drutem' żeby
wyli z b lu!
Stoi Chołowanow na wzg rku. Zęby wyszczerzył
w uśmiechu'Przypomina psa z konwoju. Nogę oparł na
pniaku. Cafujcie but, skurwys5my!
Cafują.
280
KONTROII\
A Chołowanow Ze wz$ardąkopie ich w twarz: a masz,
psia twoja mać...
Przyszła pora na zwolennik w Jeżowa.
Pokornie idą na rozstrzelanie' Z wrybltymi zębami,
z pokrwawionymi twarzami, ze zrniaŻdŻonymi palcami.
Wyskakują z autobusu, mruŻą oczy. Spieszno im do
rozwałki' Boją się, by nie zmieniono wyroku. Aż nie
wierzą, że udało im się doŻyć śmierci. Wiosna buszuje
po lesie, a orli przez te trzy miesiące już zapomnieli, ze
w og le istnieje taka pora roku. Zapomnieli, co to dzieri
i promienie słorica. Zapomnieli, jak slę nazywają. Pa-
griętają tylko o jednym: że po Życ|u przychodzi śmierć.
Smierć, kt raprzynosi spok j i ukojenie. Śmierć-wyba-
wicielka. ożywieni nadzieją' poszturchując się i popy-
chając' spieszą teraz najej spotkanie.
Do dołu.
'W'""r"", vII
sązmęczeni' Wyczerpani.
Rozstrzeliwanie to ciężka robota'
Ktośw szarym mundurze, na stronie, kof:rczy właśnie
redagować gazetkę ścienną,,Stalinowski S trzel ec'' : Zmę -
czeni, ale zadowoleni'.. Marzy, Żeby zostać pisarzem.
Budzi Się w nim talent literacki' kt ry w przyszłościwy-
buchnie z siłą wulkanu. Towarzysz Stalln naradzi się
z towarzyszami i mianuje go wybitnym pisarzem. Klasy-
kiem realizmu socjalistycznego.
A tymczasem _ męka tworzenia. Trzeba opisać egze-
kucję do gazetki ściennej.Tak, Żeby swoi wiedzieli,
o czyrn mowa, a niewtajemniczeni - nie : Pododdział to-
warzysza Szyrmanowa otrzyrnał od dow dztwa odpo-
wiedzialne zadanie...
A praca naprawdę nie jest lekka. Na poz r wydaje się,
że to nic wielkiego położyćtrupem czterysta os b. A]e
spr bujcie sami. Ilu to wymaga dodatkowych czynności!
Na koricu rozstrzeliwuje się reedukowanych. Z nimi
Zawsze najwięcej Zamieszarlia. Chcą żyć. Krzyczą, szar-
pią się, uyrywają. Że niby nie spodziewali się takie$o
losu.
2Ar
WIKTOR SUWOROW
Ale już z nir:.:i spok j.
I w t5rm momencie na szyję Nasti zarzucono od tyfu
pętlę z cienkiego drutu. Zaciśnięto mocno. Wiadomo:
przeszkolona, Zna r Żne sztllczki.
Nastia z trudem chwyta powietrze. Bezskutecznie
pr buje roz|uźnić pętlę. olbrzymia łapa Chołowanowa
spada jej na głowę. Szyrmanow chwyta Nastię za włosy,
a Chołowanow puszcza w ruch pięści. Wali jak w bęben.
B l nie przychodzi od razu. Chołowanow bije, a usłuż-
ny Szyrmanow Zaciąga garotę, żeby się dziewcz5ma nie
szarpała.
Cisnęli na mokry piach to, co jeszcze przed chwilą
było AnastazjąStrzelecką. Chołowanow zadarł jej głowę
szarpnięciem za włosy. Epilog
- Prz5pomnij sobie' ilu ludzi załatwiłaś.Jeden skur-
wiel jest wystarczającym powodern, Żeby dostać czapę.
A ty ilu rozwa|iłaś?I eszelon kryminalist w wypuściłaś
na wolność. Co z tego, że w interesie władzy radzieckiej. Ot*or"ył a oczy.
Kto powiedziaŁ, Żewładza odpłaca wdzięcznością? W do- Przed nią - nleskoriczona biel.
datku za du'Żo wiesz. MoŻesz stać się niebezpieczna. AŻ Pomalowany na biało sufit' Zapach szpltala.
nadto powod w, żeby się od ciebie uwolnić. Podaruję ci Jest jej dobrze. Tak dobrze, Że trzeba o tym opowie-
lekką śmierć.A teraz'.. Teraz cafuj but. dzieć wszystkim. Wszystkim. Ale zamiast sł w wyrywa
się Nasti westchnienie.
Przed oczami Nasti przesuwają się strzępy wspomnieri:
sekcja spadochroniarska, skoki, dacza Stalina, NACZ-
SPECREMBUD, klasztor zagubiony w lesie, samolot wo-
dza narodu, Most Aleksandrowski, egzekucje, egzekucje,
zn w NACZSPECREMBUD i zn w egzekucje i wreszcie jej
własna egzekucja. Dziwne. Gdzie jest? Nie może ponrszyć
głową. Patrry w sufit. Głowę ma w bandażach. Jeślitro-
chę podniesie oczy, Mdzi ściarrę.Nieokreślonegokoloru.
To jakaś mlła, uspokajająca barwa. Na prawo teŻ śclarru
w tym SamJrrn kolorze. Na lewo _ kwiaty. Durżo kwiat w'
Gladiole. Gdzie wczesnąwiosnąw Moskwie można dostać
gladiole? W kremlowskich orarrżeriach. JeśliNastia opuś-
ci ocz7r, widzi białe prześcieradło.Czuje jego zapach
i smak. Prześcieradłoszeleścipod palcami i pachnie mo-
rzem. I jeszcze gorącym żelazkiem. Ale bardziej morzem'
Jeszcze dalej widać koc z wielbłądziej wełny. Wymyślny
';
wz ą jaskrawe kolory. Zakocerr' _ szczytł Żka.
l 2a3
ł
wrKToR sttwoRow
Zmęczyło już Nastię patrzenie. Lepiej zamfuąć oczy.
Chce jej się pić. Bardzo powoli i cicho powiedziała: pić.
Może tylko poruszyła wargami. Ale zrozurnieli, o co jej
chodzi.
Ust dotknęła rurka. Woda. Woda o przedziwnym sma-
ku. Jak na stalinowskiej daczy. oczy ma zamknięte, ale
nie śpi.Znow:u widzi korzenie sosen w białym piasku
dołu wykopanego na setki ciał. Pamięta zapach tego
dołu. Zapach świeżychzwłok. Nie ma tu tego zapachw'
Są inne. Skąd? Nastia węszy. Gdzie jest? otworzyła
oczy. Sufit. JuŻ znany. Teraz podnieść oczy.do g ry.
Tam powinna być ściana. Jest. Na prawo - tez ściana'
Zgadza się. Na lewo - kwiaty. opuszczamy oczy _ prze-
ścieradło,koc, szczyt ł Żka' obok - twarz siostry miło-
sierdzia. I szklanka z rurką. Komuniści nazywają sio-
stry miłosierdzia nazywają średnim personelem medy-
czlrym' Fuj' jak to wstrętnie brzmi. D|acze$o Nastia nie
została siostrą miłosierdzia? To takie piękne: szary hą-
bit' biały fartuch i czenfony krzyŻ na piersi. I ranny
w walce rotmistrz lejbg|wardii pułku kirasjer w... Dostał
w głowę... Nastia ostroznie mu ją bandazuje'.. A, pra-
wda, sama też ma głowę zabandaŻowaną. To nie rot-
mistrz kirasjer w' tylko Nastia|eŻy w ł żku. Pochyla się
nad nią siostra miłosierdzia' z ledwo dostrzegalnym
uśmiechem. Łagodnie się uśmiechai wychodzi, cicho
zamykając za sobądrzuit. Koło drzwi - fotel na k łkach.
Na fotelu Chołowanow. W szpitalnej piżamie. Zabawne:
Grytr w pżamie, Nogę ma w gipsie. Gryf ze złarrranąno-
Eą. Trzeba mniej się wł czyć po lasach, towarzyszu
Gryf' wtedy nie będzie problemu z nogami.
o fotel oparte dwie kule. Gryf się uśmiecha.
- Cześć,Nastiu.
- Cześć,Gryf. - Z jej ust wydobywa się cichy szept.
- To ja cię rozstrzeliwałem. Nikomu z chłopak w nie
powierzyłbym tego zadania. StraciłaśprzytomnoŚć'
I wpadłaśdo dołu. Tak bywa prawie ze wszystkimi, kt -
rym urządza się pozorowaną egzekucję. Profesora Pie-
rziejewa trzymaliśmy w krzakach. od razu się tobąza-
jaJ. Długo spałaś.Wiele dni. Wszyscyśmy się bali, że
powt rzy się twoja dawna choroba. Zaostrzenie perce-
244
KONTROLA
pcji. Nieźle mnie urządziłaśz tą nogą. Będę teraz klcał
jak zając. Nie wiem, kiedy dopuszczą mnie zn w do
latania. Widzisz, Nastiu, tak to jest. Sprawdzasz i jesteś
sprawdzana. Przez całe Życie. Bo człowieka można
sprawdzić tylko w praktycznym działaniu. Ale serię in-
tensywnych kontroli masz już za sobą. Teraz będą cię
sprawdzać sporadycznie ibez teatralnych sztuczek. Wy-
padłaśnieź|e. Potrafisz samodzielnie pracować' szybko
analizowa sytuację' podejmować l realizować słuszne
decyzje, nie boisz się krwi, nie tracisz głołvyw chwili
śmierci.Nie całowałaśbuta... Bardzo wysoko to ocenlo-
no. Przed tobą tylko jedna dzlewczyna doszła do tego
etapu kontroli. Też nie całowała buta. Ale i nie gryzła.
Nie wytrzymała jednak' Gdy strzeliłem do niej, umarła
na atak Serca. Znaczy, nie nadawała się. A twoje serce
wytrzymało. Tacy Są nam potrzebni w KoNTRoLI.
Ach, jak Nasti jest dobrze. Stucha swego Gryfa i po-
woli zapada w sen...
Niewykluczone, że rrasze życie jest po prostu serią
intensyvrnych pr b. Musi być wiadomo, ile kto Z nas
jest wart. Kontrola nie ustaje nigdy. Od pierwszego
krzyku do ostatniego westchnienia. Być może dla Nasti
ta pr ba, Zwana Życiem, już się skoriczyła, a sala krem-
lowskiego szpitala, kwiaty, siostra miłosierdzia i Gryf
w piżamie to tylko przyuĄdzenia, majaki w chwili, gdy
ku|a przeszywa czaszkę. Mądrzy ludzie m wlą, Że m zg
człowieka zabijanego pracuje zupełnie lnaczej. Mogło
przecieŻ skoriczyć się i tak, Że zgodnie z rozkazem towa-
rzysza Stalina kurier specjalny KC WKP(b), Anastazja
Andriejewna Strzelecka, została rozstrzelana bez wyro-
ku 12 marca 1939 roku w jednostce specjalnej wydzie-
lonej grupy KONTROLI. Wykonawcą egzekucji był Gryf'
Nasti wszystko jedno, czy umiera na stosie jeszcze
ciepłych zwłok, czy zasypia wśrd przyjaci ł i kwiat w.
Nie obchodzi jej, czy rta rozkaz towarzysza Stalina zo-
stała rozstrze|anla czy uratowana. Gdzie jest Chołowa-
now, Zwany Gryfem? A przecież Chołowanow ma imię.
Aleksander. Sasza. Saszerika. Gdzie on jest? Może stoi
za plecami? MoŻe właśniewyjął pusty r::ragazyrrek, za-
ciągnaj bezpiecznik i schował do kabury sw j pistolet
285
WIKTOR SUWOROW
marki Lahti, przesycony prochowym nagarem? A rnoŻe
ten wielki, sl|ny męŻczyzna cz:u'waprzy jej ł żk:u? Nastia
zapada w rozkoszny sen. Czy się jeszcze obtudz|? A jeśli
tak, to ldzie? Chociaż właściwie,po co jej to wiedzieć?
Czyż to nie wszystko jedno? Absolutnie. Chce po prostu
zapomnieć ' Znaleźćsię w jakiejś baśniowej krainie'
Gdzieśdaleko' bardzo daleko' w zaczarowanym lesie
wznosi się skalista g ra, na kt rej stoi zamek zkryszta-
hs,, a z najvłyŻszej wieŻy Spogląda siwy starzec o Suro-
wym obliczu. Nastia go ZIa. To Sewastian. Kasiarz. Ęl-
ko, Żejuz nie jest kasiarzern. Zn7knęły błękitne ta1l:.aŻe.
Sewastian jest bezgranicznie stary i zarazem bez$rani-
cznie młody. Wiatr targa jego długą' kudłatą brodą, Iłu1{AazYt A1{llRzEl lillETl(0Wsl(l
białą jak sufit w kremlowskim szpitalu. Promieri słorica
oświetliłgo od tyłu i Nasti wydało się, że głowę Sewa-
stiana otacza złocista aureola. A on podni sł rękę i wy-
krzykuje: Kochaj! Po trzykroć ci powtarzam: kochaj!
Nastia ma ochotę się uśmiectnąć'ale tak, żeby nikt
nie widział. Pragnie ucz4mić najbardziej sekretne wy-
znanje, w taki spos b, by nikt nie słyszał.
Więc uśmiecha się ledwie zaluwaŻalrrie, samym kąci-
kiem ust. Szepcze do siebie: Kocham!

KONIEC

FRAGMENT
Prolog
N" macle chwili do namysfu. oczekuję odpowledzi na-
Ęchmiast, bez zastanourienia. Ęrtanie _1już odpowiedź.
- Rozumiem.
- Nawet nie natychmiast. Chcę usłyszeć odpowiedź
zarlirn jeszcze usłyszycie ostatnią sylabę pytania.
- Rozumlem.
- Ętanle będzie raczej ntemłyczajne, ale muszę mieć
odpowiedź, nlm z-dĘęje do korlca wy1rowledzieć.
- Rozumiem.
- Chcę poanać pierwszy impuls' pierwszy odruch. Jed-
noznaczna zgoda, albo r wnle kateg ryczna odmowa.
- Rozumiem.
- Gotowa?
- Gotowa.
- Ęrtanie brzrni: czy chcecle znstać lr lową Hiszp...?
- Chcę, towarzyszlt stalh.
Rozdział 1
D.*no przestał omljać kaluŻe.Już nle *.rto.
Wiatr zerutał mu kapelusz z głowy, rzęslsty deszcz
zrnoczył go do suchej nltkt, do ostatntego gwoźdzlaw ze-
l wkach' Nasączył płaszcz t marynarkę. Przemoczył tak,
Że l|<ryta w kieszeni chustka nadaje slę tylko do łvy-
Żęcia.
Deszcz zac7na bezlttośnte - a on ldzle przed sleble,
maszeruje przez w7atr t slotę. MaszeruJe donlkąd. Idzte
noc, potem dz7efl, znowu noc. Zm kł nle tylko od g ry
do dohr, od czubka głolvy do pasa l w d l,'ale l od dohr
do g ry - od zel wek do pasa l wyżeJ. Po c ż miałby
obchodzlć kah;ze?
Kroczy z ciemnościw clemność.Idzie nastroszony,
głowa otulona kokrierzem. Kołnierz jest clężki, przesią|rł
wodą. 7.a pazruclrę zaciekają cienkie strumyczki wilgoci.
JeŻe|i wtull się sryję w kohrierz, nie jest tak zimno.
Dlate$o wtula szyję w kohlierz, pr bując sIę rozgrzać.
zi&!
Wiatr nle zadowolił stę kapeluszem' pr buje jeszcze
zedrzeć palto. Wicher duje ze wszystktch stron naraz.
NietuteJszy wicher. Skandynawski. Niesie ze sobą za-
pach śniegui straszliwy ziąb. Dlatego szczękal zębami'
wrKToR sttwoRow
ale do czasu. Potem skurcz ściągnąłmięśniei szczęka-
nie ustało.
Deszcz też nietutejszy, nie berliliski. Dfugie, przej-
rzałe krople z kryształkami w środku.Krople r:ie z ga-
tunku ',bum-bum'', ale taczej ,,plask-plask''. Zactnają
w czarr:e szyby wygaszonych okien. Trafiając pod po-
deszwy _ szeleszcząi chrzęszczą. Nasączryszy trzewiki'
pod 'wpływem ciepła przemieniają się w zwyczajne krop-
le dŻdŻu i chlupią w butach, jak zdeze|owane tłoki.
Ciężkle nasączone nogawki oblepiają uda i łydki. Woda
wypływa znicln strumykami - jedne wprost do cholewek
but w, inne na ziemię. A z mroku wlepiają się weri
straszne oczy: RUDOLF MAZUR - CZARODZIEJ.
TII
Lowarzyszu Chołowanow, co wam m wi nazwisko Ru-
dolf Mazur?
_ Towarzyszu Stalin, to światowej sławy sztukmistrz
i hipnotyzer.
- Towarzyszu Chołowanow, tyle ja sam wiem. Każdy
to wie. Nie chcę wysfuchiwać od was tego, co wie każdy.
Macie informować mnie o tym' czego nie wie nikt, łącz-
nie ze mną.
- Towarzyszu Stalin, mam dla was takie informacje.
7ur
I-l ciemności w przemoczonego wbijają się z sąpied-
mum te same oczy: RUDOLF MAZUR - CZA-
niego
RoDZIzu. Na następn5rm domu to samo. Z każdego
berlir1skiego muru ciemnośćprzenika świdrującywzrok
czarodzieja,
Deszcz zac7na po trzypiętrowych afiszach' Wiatr pory-
wa z dach w strumienie wody, ciska w oczy czarodzieja.
W mgławym świefle latarni magnetyczny wzrok przeni-
ka wodny pył.
Przernoczony stan$ w mroku. Woda zalewa mu
Evatz,jak na aflszach. Zerkłn} pod nogi, potem zebraŁ
się w sobie 1 spojrzał w oczy czarodzleja.
290
wyn n
lnaroaowosctl
_ Zjeździłcały świat.W każdym kraju jest u sleble,
wszędzie czuje się jak w domu, zna wszystkie języki'
Pochodzenie nieokreślone. od kilku miesięcy mieszka
w Berlinie, ale Niemcy nie uważajągo za swego.
- Aza kogo?
- ZaPolaka.
- A Polacy?
- Za Rosjanina, towarzyszu Stalin.
- To w takim razie za kogo mają go Rosjanle?
- 7-a rodowltego Niemca.
OLF MAZUR:
CZARODZIEJ pokrywają tu i wdzie nalepione niewiel-
kie plakaciki. Na szkarłatnym tle ta sama podobizna, to
samo rnagnetyczne spojrzenle. T}lko treśćjest odmien-
na: RUDoLF MAZUR _ wRÓG NARoDU I VATERLAN-
DU. A pod zdjęciem - jedynka z wieloma zerami.
Uśmiechn{się: Gestapo drogo ceni ludzl.
vI
Żka ulewa.
Deszcz ze śnleglem.A raczej nie deszcz t nle śnteg,
tylko cośpomtędzy: wtelkie krople dŻdżu z kryształkamt
wevmątrz. Można by pomyśleć,że skoro nłykłe krople
bębnią r5rtmicznle, to takie z kryształkami powinny
dudnić rliczyrłr werbel. Nic podobnego - ostadają mię-
ciutko na oknach. Krople nadnaturalneJ wielkości, jak
grusze Miczurlna w podręczniku botaniki dla klas pią-
tych.
Kiedyś' dawno temu, głodny jak wilk i ptzemoczony
do suchej nitki Stalin maszerował po wodzie, nie omija-
jąc kahlŻ' Szedł tak bez celu, bo nie mlał dokąd się
udać. Na plecach czuł oddech pościgu. Lodowate krople
osiadały na Stalirrie. Nie bębniĘ, |ecz właśrrieosiadały.
A Stalin chlupotal po kalużach itnarzył, by zgubić poś-
29r
WIKTOR STIWOROW
cLg.i[{.arzył o płonącym palenlsku, suchym obuwiu, bu-
telce starego kaukaskiego wina i szaszĘku doprawio-
nym tak, żeby paliło w ustach.
Niczego nie pragnął tak bardzo' jak tego' by dalej
zactnał lodowaty deszcz ze śniegiem, nie ustawał prze-
nikliwy wicher -'a on, Stalin, żeby siedział pod dachem,
przy piecu, rlr7e zvlaŻając na ulewę za oknem i wiatr
w kominie...
Marzenia ziścĘsię. NiktJuż nie tropi Stalina: wytłukł
wszystkich, kt rzy kiedyśgo ścigali, i Ęch, kt rzy nie
ścigali, ale mogli ści$ać'
Wiatr hluczy nad Moskwą, z czarflej otchłani walą
ciężkie płatki, klapią w potężne, czarfle okna kremlow-
skie, srożą się, że Stalina nie mogą dosięgnąć. Nie sfor-
sują kamiennych mur w ani szyb. T}rch nawet kula nie
przebije. Niech więc wyje wiatr w kremlowskich komi-
nach, niech się piekli, jak wr g ludu w karcerze lefor-
towskiej tiurmy!
U Stalina jest cicho i przytulnle. Spi Moslnva, ale Sta-
lin czuwa.
KąĘ gabinetu spowija mrok. To ciepły mrok, dobry'
Ęcz|ivły' Na biurku stoi lampa z zielorlyrn kloszem, dru-
ga na niskim stoliku z gazetam7. Dwie wysepki zie|onę-
go światław Ęcz|iwym mroku' I dwa nakrycia na stole.
Kawalerski postłek. Butelka wina z etykietką własnej
roboty. W nazwie tylko jedno słowo, wpisane kopiowym
oł, wkiem' i $ruziriskie wzorkl. Pikantrre szaszłyki, p ł
na p ł mięsa i ostrej papryki. opr cz papryki sporo
innych przwta'w, wyciskającychŁy Z oczu.
Rozmowa toczy się, jak leśnystrumyk po kamykach.
Czasem natrafia na ostry głaz.
- No, jak, towarzyszu ChołowanorłżSmakuje wam
rn j szaszĘl.Q
- Wyborny, towarzyszu Stalin.
- Towarzysz Lenin powiadał, że Stalin będzie przy-
zwoitym kucharzem, ale do swoich dait za'wsze doda za
dużo ostrej papryki.
- TowarzyszLenin też się czasem mylił.
- Nie towarąlszu Choł'owanow. Towarzysz Lenin nie
mylił się nigdy.
292
wYBÓR
D vII
Derhn śpi.Pod Ż łtyml latarnlaml wyscpkl śwlatkr,
a wokolo mgła; promienie nie rozchodzą slę w gęstcl
mgle i deszczu. Wielkie, wspaniałe miasto pogrąźone we
śnie'Ucichło.
Zie|one światłona skzyŻowaniu daJe wolną drogę. Ale
nie ma chętnych. Wspaniale wygląda zielone światło
w gęstej m$le. Zyskuje nowe odcienie, niepowtarzalne,
trudne do wyrażenia słowami. Szkoda, że nikt nie cieszy
wzroku tym pięknem. T}lko on, przemoczony i zziębnilę-
ty' Szkoda, że musi iśćprzed siebie, choć nie ma dokąd.
Jest mu źle, dlatego, że to wielkie miasto raptem stało
się dla niego obce. Jest mu ź|e, dlatego, że za mokrymi
murami znajdllją się suche, przytulne pokoje. Tam,
w pokojach, pod suchymi powłroczkami śpiąrnieszczll-
chy' wetknąwszy nosy w puchowe pierzyny.
Ź|e 1est człowiekowi, kt ry nie ma ciepłego, suchego
pokoju anl pierzyny.
Poza tym przemoczony wiedział - za kołyszącą się la-
tarnią za tyrn oklejonym mokrymi afiszami słupem, za
węgłem odrapanego gmachu czeka go nieszczęście.
Nieszczęście, kt remu nie zdoła zapobiec.
vul
owanow.T
- Nie' dziękuję' towarzyszu Stalin.
- No, to do rzeczy. Jak postępuje szkolenie grlrpy
hiszpariskiej?
- Wedfug planu. Dzilewczyny robią spore postępy.
- Wyb r trzynastego?
' -_ UwaŻacie, Że wybierzemy odpowiednią?
Tak jest, towarzyszu Stalin.
- Jest sześć,a potrzebujemy jednej . Każda ma swoje
mocniejsze i słabsze strony, ale jedną z sześciuwybie-
rzerrry bez kłopotu'
- A gdyby zuliększyć grupę?
- ośrodekszkoleniowy jest przewidziarry na sześć
kandydatek...
- Dobra, niech będzie sześć...I jedna rezerwowa. Co?
293
TmTOR SITWOROW UTYB R

- Jak rozkażecie, towarzyszu Stalin' I druga latarka z gęstej mżawkl:

- Nte rozkazuję. Zr bcte, jak uważacle. Potrzebuję - Kto idzle? Dokumentyl
odpowledniej kandydatki... Tuż koło prawej dłon|przez zlmne krople poczuł torą-
- Możemy dołączyć sl dmąjako rezerwowądo grupy' cy oddech psa i jego lepką paszczę. Ples nle musnął
ale dziewcTyny są mocno zaawansowane. Zeby tylko ręlri, był calkowicie niewtdoczny, ale człowiek caĘm
dala sobie radę. swoimJestestwem czułwyraźnie:jest tuż obok. Nle pa-
- ona? Na pewnol Znacile jąprzecieŻ. trząc na psa (no bo co rnoŻtla dojrzeć w ciemności,ma-
jąc dwie latarki skierowane prosto w oczy) określiłnte-
omylnie: rotweller, suka.
IX Zblwł się trzeci reflektor, maleriki ale ośleptający,
^r
\'a"i"s sp źniony tramwaj.
w oddali zgrzytapo torach i też prosto w oczy|
Przemoczony nabrał powietrza, wstrzymał oddech, - Patrzcie, jald podobny do Mazura. Ale numerl To
potem wykonał głębolri wydech i zdecydowanym kro- M-a-a-zur? We własnej osobie. Ręce na mur!!!
kiem skręcił zar g.
Zaułsze wychodził na spotkanie losu z podniesionym
czołem' Samotnie.
rzysz|Ich"ł"#:
now. Amerykariskl wywlad tropl Rudolfa Mazura, bry-
tyjski wywiad tropi Rudolfa Mazura, hitlerowskt vryrwiad
N., f na koniec , towarzyszuChołowanow... otiecalr tropi Rudolfa Mazura. A dlaczego, jeśliłaska, stalinow-
ściepowiedzieć mi cościekawego na temat Rudolfa Ma- ski wywtad nie tropi Rudolfa lVlazt:ra?
zura. Coś,czego bym nie wiedział.
- Nasza siatka agenturalna donosi' że Amerykanie
pr bują go namierzyć.
Stali:r wstał, podszedł do okna i dfugo obserwował
krople z kryształkami.
- Jacy Amerykanie?
- Wywiad wojskowy.
- I nie mo ą go znaleźć?
- Nie mogą.Nikt nle może go znalreźć'
, Co znacz3l: nikt? CzypozaAmerykanami kogoś jesz-
cze Irteresuje osoba Rudolfa Ma tra?
- Wywiad brytyjskr' Poza tym Abwehrę, Gestapo' po-
licJę kryminalną.

Prr"^o"rony skręclł za r gi zarazsnop światł.

rzył go w ocz'r: 'J:
- Stać!
294