Profesjonalna Prezentacja Multimedialna. Jak Uniknąć 27 Najczęściej Popełnianych Błędów (2010, Helion) - Paweł Lenar

Wszelkie prawa zastrzeżone.
Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości

lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION
nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe
z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Redakcja: Barbara Gancarz

Projekt okładki: Jan Paluch
Rysunki: Justyna Gwóźdź
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą iStockPhoto Inc.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: onepress@onepress.pl
WWW: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://onepress.pl/user/opinie?prprmu_ebook
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-246-4633-3
Copyright © Helion 2010
Printed in Poland.
• Poleć książkę na Facebook.com • Księgarnia internetowa
• Kup w wersji papierowej • Lubię to! » Nasza społeczność
• Oceń książkę
Spis treści
Wprowadzenie 7
O autorze 9
Dlaczego warto, abyś przeczytał tę książkę? 11
CZĘŚĆ I PRZYGOTOWANIA DO PREZENTACJI
Rozdział 1. Brak wiedzy o audytorium 15
Rozdział 2. Brak wyznaczenia celu prezentacji 19
Rozdział 3. Chaotyczna struktura prezentacji 23
Rozdział 4. Nieznajomość krzywej uwagi 27
Rozdział 5. Złe zarządzanie przerwami podczas wystąpień 31
Rozdział 6. Ciągnące się w nieskończoność wystąpienie 35
Rozdział 7. Wadliwy sprzęt audio-wideo 39
Rozdział 8. Stosowanie odwróconego trójkąta skutecznej prezentacji 45

4 Profesjonalna prezentacja multimedialna
CZĘŚĆ II PREZENTACJA MULTIMEDIALNA
Rozdział 9. Szablonowy wygląd slajdów 51
Rozdział 10. Prezentacja przeładowana informacjami 55
Rozdział 11. Gryzące się barwy 57
Rozdział 12. Problemy z tekstem na slajdach 61
Rozdział 13. Nieprawidłowy dobór czcionek 65
Rozdział 14. Nieczytelne wykresy i schematy 69
Rozdział 15. Nudne i nieprzyciągające uwagi nagłówki slajdów 75
Rozdział 16. Niepotrzebne efekty specjalne 81
Rozdział 17. Zbyt szybkie zmienianie slajdów 89
CZĘŚĆ III WYSTĄPIENIE
Rozdział 18. Perfekcjonizm 95
Rozdział 19. Czytanie z kartki treści wystąpienia 99
Rozdział 20. Krytykowanie punktu widzenia słuchacza 105
Rozdział 21. Brak konkluzji prezentacji 109
Rozdział 22. „Lanie wody” 113
Rozdział 23. Wywyższanie się 117
Rozdział 24. Brak wzbudzenia emocji 121

Spis treści 5
Rozdział 25. Nieprawidłowa emisja głosu 125
Rozdział 26. Brak empatii 131
Rozdział 27. Obezwładniająca trema 135
Podsumowanie i plan działania 141
Zakończenie 147
Wprowadzenie
Świat, w którym współcześnie żyjemy, niesamowicie się zmienił w ciągu

ostatnich kilku lat. Po przemianach ustrojowych, które miały miejsce
pod koniec lat osiemdziesiątych w naszym kraju, zupełnie zmienił się
paradygmat. Nastąpił koniec epoki przemysłowej, nastała natomiast era
informacji. Zaczęła też stopniowo rozwijać się gospodarka rynkowa,
zastępując pseudoopiekuńczy socjalizm. Problem polega jednak na
tym, że większość ludzi nie dostrzegła tych zmian. W dzisiejszym
świecie głównym towarem stała się informacja. Dlatego umiejętność
dostrzegania, zbierania, agregowania i prezentowania informacji to nie-
zbędna kompetencja każdego lidera dowolnej organizacji.
Jeśli czujesz, że drzemie w Tobie potencjał lidera, jeśli oczami
wyobraźni potrafisz zobaczyć siebie przeprowadzającego niesamowite
i inspirujące prezentacje multimedialne, to ta książka jest dla Ciebie.
Jeżeli czujesz, że popełniasz błędy w trakcie swoich wystąpień
i chciałbyś to jak najszybciej zmienić, to oznacza, że powinieneś prze-
czytać tę publikację i zastosować w praktyce podane wskazówki. Metody
opisane w tej książce sprawdzają się w praktyce.
Pozdrawiam i życzę sukcesów,
14 stycznia 2010
O autorze 9
O autorze
Paweł Lenar specjalizuje się w tematyce zwią-

zanej z przygotowywaniem i prowadzeniem pre-
zentacji multimedialnych oraz wystąpień publicz-
nych. Jest autorem trzech książek związanych
z powyższą tematyką. Książka Sekrety skutecznych
prezentacji multimedialnych przez ponad pół roku
po wydaniu utrzymywała się na pierwszym miej-
scu lub w czołówce na liście bestsellerów wydaw-
nictwa Onepress.
Doświadczenie
Paweł przez wiele lat zgłębiał tematykę związaną z prezentacjami,
poświęcając temu zagadnieniu niemal cały swój wolny czas. Prowadził
oraz brał udział w dziesiątkach szkoleń, kursów oraz konferencji nauko-
wych. Jest absolwentem Jagiellońskiej Kuźni Dyplomatów. Po okresie
studiów za granicą oraz zdobyciu doświadczenia związanego ze sprze-
dażą obecnie prowadzi konsultacje oraz szkolenia.
Marketing sieciowy
Od marca 2009 roku Paweł Lenar współpracuje z polską firmą marke-
tingu sieciowego FM Group. Wraz z narzeczoną oraz najbliższym
współpracownikiem Krzysztofem Pauchem (i innymi liderami) w ciągu
zaledwie kilku miesięcy zbudował strukturę dystrybucji produktów

opartą na tysiącach współpracowników w Polsce i za granicą. Obecnie
zajmuje się współpracą z przedsiębiorczymi ludźmi, którzy mają aspi-
racje, aby stać się liderami sieci i osiągać ponadprzeciętne rezultaty.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie www.pawellenar.pl
w zakładce Marketing sieciowy.
Lenar Business Consulting

Paweł jest także właścicielem firmy Lenar Business Consulting, której
misją jest pomoc w rozwijaniu wiedzy i umiejętności prezentacyjnych.
Przekazywana wiedza jest sprawdzona w praktyce i potwierdzona
badaniami, a polecane metody pracy i działania są naprawdę skuteczne.
Pozostałe informacje znajdują się na stronie www.pawellenar.pl.
Dlaczego warto, abyś przeczytał tę książkę? 11
Dlaczego warto,
abyś przeczytał tę książkę?
„Ekspert to osoba, która popełniła wszystkie błędy, jakie tylko można
popełnić w bardzo wąskiej dziedzinie”.
Niels Bohr, duński fizyk i laureat Nagrody Nobla
Książka, którą trzymasz właśnie w ręku, jest wynikiem analizy dzie-

siątek prezentacji multimedialnych, dokonanych przez autora. W książce
odnajdziesz specjalnie wyselekcjonowaną i odpowiednio ułożoną wie-
dzę. Dzięki lekcjom zamieszczonym w tej publikacji będziesz miał
dostęp do wniosków i informacji, które pozwolą Ci przejść nawet kilka
poziomów wyżej w niełatwej sztuce profesjonalnej prezentacji multi-
medialnej. Hasło „prezentacja multimedialna” będzie w tej książce
oznaczało wystąpienie, w czasie którego korzystamy z programów do
wyświetlania pomocy wizualnych, takich jak na przykład: Microsoft
PowerPoint, OpenOffice Impress lub Apple Keynote.
Po przeczytaniu książki będziesz potrafił dostrzec najczęstsze błędy
popełniane codziennie przez rzesze prezenterów na całym świecie.
Ale to tylko pierwsza strona medalu.
W tej książce skoncentruję się nie tylko na samych błędach, ale
i podpowiem, jak w sprytny sposób będziesz mógł tych błędów uniknąć,
stosując mało znane techniki będące tajemnicą prawdziwych liderów
w świecie wystąpień publicznych.
Poznając rady zawarte w kolejnych rozdziałach, odnajdziesz tzw.
ścieżkę na skróty, ponieważ zaczerpniesz czystej esencji wiedzy sporzą-
dzonej na podstawie doświadczeń nabytych podczas długich godzin
słuchania i analizy prezentacji multimedialnych.
Stosując w praktyce wskazówki zawarte w tej książce i ciągle pod-

nosząc swoje kompetencje, możesz w krótkim czasie stać się osobą
wyjątkowo charyzmatyczną, która w elegancki, zwięzły i inteligentny
sposób potrafi przekazać swoje idee odbiorcom prezentacji.
Zachęcam do tego, abyś czytając książkę, robił sobie w niej notatki
za pomocą ołówka. Nie oszczędzaj papieru. Przecież książki nie służą
do zdobienia półek, ale są napisane po to, abyśmy mogli je w pełni
wykorzystać do własnych potrzeb. Każda dobra książka jest takim przy-
ciskiem „turbo” w procesie rozwoju osobistego.
Zapraszam więc do uważnego czytania.
CZĘŚĆ I
PRZYGOTOWANIA DO PREZENTACJI
Profesjonalni mówcy zawsze przygotowują się wcześniej do prezentacji.

Najistotniejszym elementem związanym z prezentacjami multimedial-
nymi jest właściwe przygotowanie, ponieważ daje ono poczucie swo-
body. Okazuje się, że to właśnie błędy popełnione na etapie przygo-
towań w dużym stopniu zmniejszają możliwość odniesienia sukcesu
podczas wystąpienia.
W dobrym przygotowaniu nie chodzi tylko o podejście meryto-
ryczne, a więc doskonałą znajomość tematu, o którym będziemy mówić.
Najlepsi prezenterzy i mówcy sięgają trochę głębiej, starają się na
przykład dowiedzieć czegoś więcej o ludziach, którzy będą stanowili
audytorium, i precyzyjnie wyznaczają własny cel prezentacji.
W tej części książki odkryjesz, w jaki sposób zaplanować przygoto-
wania do prezentacji, aby zapobiec najczęściej popełnianym błędom.
Dowiesz się, jak przygotować wystąpienie, które będzie interesujące
dla słuchaczy oraz zapadnie im na długo w pamięć.
Wprowadzając w życie wskazówki zawarte w kolejnych rozdziałach,
zauważysz, jak zmieniają się Twoje nawyki. Zaczniesz widzieć szerszy
obraz ukazujący Twoje prezentacje nie tylko z Twojego punktu widze-
nia, ale także z perspektywy audytorium.
Już nigdy Ci się nie zdarzy, że przekroczysz czas przeznaczony na

swoje wystąpienie, ponieważ poznasz skuteczne metody zarządzania
czasem jego trwania. Będziesz wiedział, jak poradzić sobie z wadliwym
sprzętem audio-wideo i poprowadzić logicznie ułożoną i subtelną pre-
zentację multimedialną.
Czas poświęcony na odpowiednie przygotowanie prezentacji pozwoli
Ci odnaleźć własny styl i ten styl będzie wyrażał Ciebie. Twój głos,
kiedy będziesz przemawiał do ludzi, będzie pełen pewności siebie.
Będziesz potrafił zjednywać sobie uczestników prezentacji, a nawet
nawiązywać z nimi głęboką więź.
Ludzie mają dość nudnych i sztucznych prezentacji opartych na
wypełnionych tekstem wyświechtanych slajdach. Uczestnicy Twoich
wystąpień pragną jednego — ożywczego powiewu. A jednocześnie chcą
zobaczyć człowieka z krwi i kości, który zwraca się bezpośrednio do
nich. Nie będą słuchać kogoś, kto recytuje wyuczony na pamięć tekst
wystąpienia. Słuchacze chcą usłyszeć żywą historię opowiedzianą przez
kogoś, komu mogą zaufać — nowego przyjaciela.
Możesz być nim właśnie Ty.
Zacznijmy więc od wiedzy na temat audytorium…
Rozdział 1.
Brak wiedzy o audytorium
„Altruista to człowiek, który myśli o innych, nie zapominając o sobie”.
Albert Camus
Po pierwsze — słuchacz jest najważniejszy

Prawda jest taka, że większość prelegentów nie zastanawia się nad tym,
kim są słuchacze i co może ich szczególnie zainteresować w treści pre-
zentacji. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, aby myśleć o sobie. W gło-
wie osoby przygotowującej się do wystąpienia pojawiają się najczęściej
myśli takie jak:
• Jak ich zainteresować?
• Muszę się pokazać z dobrej strony na prezentacji.
• Zadbam o to, aby świetnie wyglądać.
• Muszę przekazać cały materiał prezentacji w bardzo krótkim
czasie. Będę się sprężał!
• W czasie prezentacji będę używał fachowego żargonu, zyskam
wtedy opinię eksperta.
Podążając takim tokiem myślenia, koncentrujemy się na tym, co jest
ważne dla nas. Transformacja myślenia, którą polecam, polega na cał-
kowicie odwrotnym podejściu. Przecież wystąpienie adresujemy do słu-
chaczy, prawda?
Powinniśmy się więc koncentrować bardziej na ich potrzebach, a nie

na własnych. Czy nie wydaje się to logiczne? Tak, to jest logiczne,
jednak w całym podekscytowaniu związanym z przygotowaniami do
prezentacji często o tym po prostu zapominamy.
Zobacz, na czym polega transformacja koncentracji uwagi.
JA w centrum uwagi SŁUCHACZE w centrum uwagi
Rysunek 1.1. Ja w centrum uwagi Rysunek 1.2. Słuchacze w centrum

uwagi
Jak ich zainteresować? Czym interesują się odbiorcy

mojego wystąpienia?
Muszę się pokazać z jak najlepszej Jakiego typu zachowania cenią

strony. sobie słuchacze?
Zadbam o to, aby świetnie Jak powinienem wyglądać,

wyglądać. aby słuchacze czuli się w mojej
obecności komfortowo?
Muszę przekazać cały materiał Co w mojej prezentacji jest

prezentacji w bardzo krótkim najistotniejsze z punktu widzenia
czasie. Będę się sprężał! odbiorców wystąpienia?
W czasie prezentacji będę używał Jak uprościć omawiane zagadnienia,

fachowego żargonu, zostanę wtedy aby mój przekaz został przez
oceniony jako ekspert. wszystkich zrozumiany, oddając
jednocześnie kluczowe zależności?
Bardzo lubię to powiedzenie:

„Nikt nie myśli o innych. Tylko ja myślę o sobie”.
Bardzo dobrze oddaje prawdę o nas samych. Wszyscy mamy ten-
dencję do troszczenia się w pierwszej kolejności o własny interes, zapo-
minając o ludziach stanowiących nasze otoczenie.
Wykorzystaj właściwe narzędzie

Teraz, kiedy jesteś już tego świadomy, możesz wykorzystać tę wiedzę,
aby w trakcie przygotowań podejść do prezentacji multimedialnej,
zasięgając najpierw wiedzy dotyczącej tego, co interesuje słuchaczy.
Dobrze jest też zdobyć trochę informacji na temat tego, kim są ludzie,
którzy Cię słuchają, co jest dla nich ważne, co sobie cenią, w jakim są
wieku i tak dalej. Pomóc Ci w tym może narzędzie, które zamieściłem
w mojej wcześniejszej książce Sekrety skutecznych prezentacji multi-
medialnych. Tym narzędziem jest Karta Analizy Audytorium Prezenta-
cji — składa się ona ze specjalnie ułożonego zestawu pytań, które są
pomocne podczas przygotowań do prezentacji multimedialnej.
Przyjmij postawę altruistyczną już na samym początku przygotowań
do prezentacji.
Rozdział 2.
Brak wyznaczenia celu prezentacji
Wszystko miało miejsce kilka lat temu, kiedy byłem uczestnikiem dwu-
godzinnej prezentacji, w której prowadzący — znany ekolog — bardzo
rozwlekle opowiadał o problemie sortowania śmieci. Chodziło o to, aby
ograniczać zużycie surowców naturalnych poprzez segregację wyrzu-
canych odpadów, a następnie ich powtórne wprowadzenie do obiegu.
Po kilkunastu minutach od rozpoczęcia prezentacji niemal zasnąłem,
ponieważ wystąpienie nobliwego ekologa zeszło na tematy zupełnie
dla mnie niezrozumiałe. Po prostu nie jestem chemikiem i nużące rów-
nania chemiczne nie robią na mnie żadnego wrażenia. Po przydługa-
wym i nudnym wywodzie odczułem ulgę, mogąc zaczerpnąć świeżego
powietrza za drzwiami sali prezentacyjnej. Prezenter niewątpliwie
popełnił wiele błędów w swoim wystąpienia. Najgorsze było jednak to,
że jego prezentacja nie zrealizowała tak naprawdę żadnego celu. Ścieżka
wystąpienia prezentera błądziła pośród różnych zakamarków jego wie-
dzy, jednak nie miała jasnej konkluzji i nie było wezwania do jakiej-
kolwiek akcji. Przesiedzenie dwóch godzin na twardych, drewnianych
krzesełkach wydało mi się wtedy stratą czasu. Miałem ochotę krzyk-
nąć: „Chcę z powrotem moje dwie godziny!” ☺. Jednak patrząc na
to doświadczenie z perspektywy czasu, mogę stwierdzić, że ta prezen-
tacja dała mi wspaniałą lekcję.
Przestań dryfować
Okazuje się, że większość prezenterów nie określa dokładnie tego, co
chce osiągnąć za pomocą swojej prezentacji. Najczęściej działamy auto-
matycznie — „przygotuję prezentację na jakiś temat i przedstawię ją
moim słuchaczom”. Jednak temat prezentacji i jej cel to w rzeczywi-
stości dwie różne rzeczy. Zadaniem tematu prezentacji powinno być
zaintrygowanie osoby, która przyjdzie Cię wysłuchać. Najlepiej (jeśli
to tylko możliwe), aby temat nie był oczywisty i jednoznaczny, bo wtedy
nie przyciąga uwagi i nie pobudza do myślenia.
Z kolei cel prezentacji oznacza coś, co chcemy osiągnąć dzięki
naszemu wystąpieniu. Cel prezentacji powinien koncentrować się na
rezultacie. W zależności od typu prezentacji celem może być na przy-
kład sprzedaż produktu, sprzedaż usługi, pozyskanie współpracowni-
ków lub zmotywowanie zespołu. W mojej książce Sekrety skutecznych
prezentacji multimedialnych możesz znaleźć Kartę Celu Prezentacji.
To narzędzie pomoże Ci wyznaczyć jasny i precyzyjny cel wystąpienia.
Jak skonstruować temat wystąpienia, aby osiągnąć cel

Jak już wspomniałem, przeciętny temat prezentacji, a więc taki, z jakim
najczęściej mamy do czynienia, raczej nie zachwyca.
Przygotowanie dobrego nagłówka dla tematu prezentacji wymaga
specjalnego podejścia. Bardzo lubię tworzyć dobre nagłówki, które będą
stanowić temat prezentacji multimedialnych.
Podejście, które promuję, składa się z dwóch prostych kroków:
1. Określam grupę docelową.
2. Podkreślam korzyści.
Spójrz na rysunek 2.1.
Rozdział 2. Brak wyznaczenia celu prezentacji 21
Rysunek 2.1. Formułowanie tematu prezentacji
Jak określisz grupę docelową?

Chodzi o to, aby zainteresować tematem prezentacji osoby, do których
kierujesz swoje wystąpienie. Opis grupy docelowej powinien być na
tyle szczegółowy, aby odbiorca od razu wiedział, że to wystąpienie jest
kierowane właśnie do niego. Zastanów się, kim jest Twój odbiorca oraz
w jaki sposób zwrócić się do niego, aby zostać zauważonym. Im precy-
zyjniej uda Ci się określić grupę docelową, tym lepiej dla Ciebie.
Pozwoli Ci to kierować swój przekaz w taki sposób, by audytorium
czuło, że zwracasz się bezpośrednio do niego i mówisz o rzeczach, które
go dotyczą. Twój słuchacz nie chce być jednym z wielu, chce zostać
wyróżniony i zasługuje na to.
Jak powinieneś podkreślić korzyści?

Dlaczego piszę właśnie o korzyściach? Ponieważ każdy z nas świado-
mie czy nie zadaje sobie w myślach pytanie: „Co ja z tego będę miał,
że wezmę udział w prezentacji? Co da mi to wystąpienie?”. Ludzie
poszukują korzyści, podejmując wszelkie decyzje związane ze swoim
postępowaniem. Wykorzystaj to!
Podkreśl korzyści, które zmobilizują słuchacza do uważnego wysłu-
chania Twojej prezentacji. Świetną korzyścią może być na przykład
rozwiązanie problemu, jaki mają ludzie stanowiący audytorium. Pokaż
im, JAK coś zrobić, pokaż im, DLACZEGO należy postąpić w taki czy
inny sposób.
A teraz zobacz, jak w kilka chwil możesz zamienić przeciętny temat

prezentacji multimedialnej w bardziej elektryzujący (tabela 2.1).
Tabela 2.1.
Przeciętny temat prezentacji Lepszy temat prezentacji
Problematyka spamu w internecie. Rada dla osób, które mają problem

z niechcianą korespondencją e-mail.
Wybrane problemy badań Czy popełniasz te 7 błędów w trakcie

naukowych. prowadzenia swoich badań
naukowych?
Zastosowania programu TermiABC. Mały program, który zaoszczędza

mi kilkanaście godzin tygodniowo
i masę nerwów.
Aktywne metody budowania Jak zwiększyć liczbę pozyskiwanych

portfela klientów. klientów, oszczędzając czas
i pieniądze?
Podsumowanie
Jeśli nie wyznaczymy sobie celu prezentacji, to zaczynamy przypo-
minać żeglarza, który wypłynął na otwarte morze, ale nie określił,
gdzie dokładnie chce dotrzeć. A co najgorsze, żeglarz ten nie zabrał ze
sobą sprzętu pozwalającego mu określić swoje położenie. Podobnie
prezenter, który nie określił wcześniej dokładnie, co chce osiągnąć, jest
skazany na przypadek. Realizowanie jakiegokolwiek celu prezentacyj-
nego w takiej sytuacji przypomina próbę złapania gołębia w ciemnym
pokoju.
Pamiętaj więc, abyś występując przed audytorium, miał zawsze
przed oczami jasny cel swojego wystąpienia.
Rozdział 3.
Chaotyczna struktura prezentacji
Chaos w prezentacji multimedialnej jest najczęstszym błędem popełnia-

nym zarówno przez początkujących, jak i doświadczonych prezenterów.
Zapewne i Ty brałeś udział w wystąpieniu, w czasie którego prowadzący
pokazywał dziesiątki slajdów usypanych informacjami i poruszał różne
wątki, odchodząc często od sedna omawianego problemu. Chaotyczna
struktura prezentacji powoduje często zniecierpliwienie przedłużają-
cym się wystąpieniem, a brak uporządkowania struktury wywodu skut-
kuje osłabieniem siły przekazu Twojego wystąpienia.
Wygłaszając swoją prezentację, jesteś ekspertem w swojej dzie-
dzinie, weź jednak pod uwagę poziom wiedzy słuchaczy (w tym tema-
cie). Kiedy udzielam konsultacji, często spotykam się z sytuacją, w któ-
rej prezenter jest zawiedziony, ponieważ audytorium źle zrozumiało
jego przesłanie. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ rzeczy proste dla nas
dla innej osoby mogą okazać się wyjątkowo trudne. To, że pewne zależ-
ności dla Ciebie są oczywiste, nie znaczy, że dla słuchaczy będą równie
jasne. To, co dla Ciebie jest błahostką, dla odbiorcy Twojej prezenta-
cji może być czarną magią. Zawsze bierz pod uwagę taką możliwość
i odpowiednio się przygotuj.
Sekret myśli przewodniej prezentacji

Jedną z najczęstszych przyczyn powstania chaosu w prezentacji mul-
timedialnej jest brak tak zwanej myśli przewodniej prezentacji. Czym
jest ta myśl przewodnia? Wyobraź sobie taką hipotetyczną sytuację, że
odbiorca Twojej prezentacji multimedialnej może zapamiętać tylko
jedną myśl, tylko jeden najważniejszy fragment Twojego wystąpienia.
Co powinno utkwić w pamięci słuchacza, jeśli mogłaby to być tylko
jedna rzecz? To, co przychodzi Ci teraz do głowy, powinno stać się
właśnie myślą przewodnią Twojej prezentacji. Wszystko, o czym
będziesz mówił w trakcie wystąpienia, powinno nawiązywać do myśli
przewodniej lub mieć z nią jakiś związek. Takie podejście pozwoli Ci
uniknąć chaosu informacyjnego w trakcie wystąpienia i przyczyni się do
poprawy jasności i przejrzystości Twojego przekazu prezentacyjnego.
Świetnie ilustruje to zagadnienie rysunek 3.1, znajdujący się poniżej.
Na rysunku widnieją drogowskazy prezentacji. W prezentacji zawie-
rającej myśl przewodnią wszystkie wątki są podporządkowane głów-
nemu zagadnieniu.
Rysunek 3.1. Drogowskazy prezentacji
Jednym z głównych powodów chaosu w prezentacjach multimedial-

nych jest chęć przekazania zbyt wielu informacji. Jesteśmy przyzwy-
czajeni do tego, że więcej znaczy lepiej. W szkole nauczono nas, że jeśli
w wypracowaniu napiszemy więcej tekstu, to dostaniemy wyższą ocenę.
Nadmiar informacji w prezentacji multimedialnej to jeden z naj-
cięższych grzechów prezentera. Chcąc przekazać zbyt dużą porcję
Rozdział 3. Chaotyczna struktura prezentacji 25
wiedzy w trakcie jednego wystąpienia, nieświadomie sabotujemy wła-

sne wysiłki. Możliwości percepcyjne człowieka są ograniczone. Bom-
bardując słuchacza potokiem informacji, wywołujemy sytuację, w której
audytorium po kilku chwilach naszej prelekcji wyłącza się i przestaje
uważnie słuchać. To tak jak w powiedzeniu: „Daj człowiekowi mniej
jeść, a będzie pamiętał, co zjadł”. Wspomniana zasada świetnie wpaso-
wuje się w kontekst prezentacji multimedialnych. Im mniej informacji
przekażesz, tym lepiej zostaną one zapamiętane i zrozumiane przez
słuchaczy na dłuższą metę.
Czego chcą Twoi słuchacze?

To, czego chcą Twoi słuchacze, to krótkie, proste, czytelne i interesu-
jące porcje informacji, podparte dobrze przygotowanymi pomocami
wizualnymi, które będą stanowić uzupełnienie przekazu werbalnego
prezentera. Jednak w około 97% przypadków prezentacje multime-
dialne są dokładnym przeciwieństwem tego, o czym wspomniałem.
Większość prezentacji multimedialnych w dzisiejszym świecie to dłu-
gie i nudne wykłady na źle przygotowanych slajdach, zainfekowanych
ogromną porcją niepotrzebnych informacji. Przerost formy nad treścią
jest normą. Ogromna porcja slajdów nasączona jest niepotrzebnymi
ozdobami i tandetnymi animacjami. Jeśli chcesz uniknąć chaosu w swo-
jej prezentacji multimedialnej, powinieneś zacząć działać w sposób
bardziej inteligentny niż większość.
Moje wskazówki na koniec

• Dokładnie określ myśl przewodnią prezentacji.
• Staraj się, by prezentacja była możliwie krótka.
• Podaj mniej informacji, wyselekcjonuj najistotniejsze kwestie.
• Zawsze bierz pod uwagę poziom wiedzy audytorium
na prezentowany przez Ciebie temat.
Moje spostrzeżenie
Zauważyłem, że ludzie mają tendencję do przedstawiania prostych rzeczy
w sposób skomplikowany, a następnie traktowanie ich w sposób bardzo
poważny. Dobrym pomysłem jest postępowanie w sposób dokładnie
odwrotny. Zjednasz sobie dzięki temu wdzięczność i uznanie swoich
słuchaczy.
Rozdział 4.
Nieznajomość krzywej uwagi
Częste pytanie, które zadają sobie prezenterzy przygotowujący swoje

wystąpienie, dotyczy tego, co należy zrobić, aby główne punkty pre-
zentacji zostały dobrze zapamiętane przez audytorium. Bardzo istotnym
elementem szczególnie mocno wpływającym na proces zapamiętywa-
nia jest koncentracja uwagi. Aby coś zapamiętać, musimy być skupieni.
Większość osób, które mają problemy z nauką, wskazuje właśnie brak
koncentracji uwagi jako najczęstszą przeszkodę w efektywnym przy-
swajaniu wiedzy.
Co wpływa na zdolność koncentracji uwagi

na określonym elemencie?
Na naszą koncentrację wpływa cała masa różnych czynników, na przy-
kład pora dnia, pogoda, nasza kondycja fizyczna czy odpowiednia liczba
godzin naturalnego snu. Są to ważne czynniki, które powinieneś wziąć
pod uwagę, planując prezentację (w odniesieniu do siebie i słuchaczy).
Jest jeszcze jeden czynnik, który ma decydujący wpływ na uwagę, z jaką
audytorium będzie słuchać Twojego wystąpienia. Co więcej, na ten
czynnik masz pełny wpływ i możesz nim dowolnie sterować. Ten
ważny element to czas trwania prezentacji.
Czym jest wspomniana w tytule krzywa?

Rezultatem badań empirycznych było opracowanie tak zwanej krzywej
uwagi. Obrazuje ona zależności pomiędzy stopniem zainteresowania
słuchaczy a czasem trwania przekazu. Możesz to zobaczyć na rysunku
poniżej (rysunek 4.1).
Rysunek 4.1. Krzywa uwagi
Zauważ, że poziom uwagi słuchaczy jest najwyższy na początku

wystąpienia (przez około 15 – 20 minut) i pod koniec. Skąd akurat taki
kształt krzywej?
Czytaj dalej…
Skąd taki, a nie inny kształt krzywej uwagi

Za stopień, w jakim słuchacze zapamiętają treść Twojej prezentacji,
odpowiadają dwa efekty. Są to: efekt pierwszeństwa i efekt świeżości.
Na czym polega zasada działania tych efektów i dlaczego mają one tak
wielki wpływ na zdolności percepcyjne Twoich słuchaczy? Pozwól, że
wyjaśnię sposób ich funkcjonowania.
Efekt pierwszeństwa działa w ten sposób, że informacja otrzyma-
na wcześniej ma większy wpływ na tworzenie ogólnego wrażenia od
informacji otrzymanej później. Ta pierwsza informacja stanowi punkt
odniesienia dla informacji otrzymywanych w dalszej kolejności. Efekt
pierwszeństwa ma bardzo duży wpływ na tak zwane pierwsze wrażenie,
Rozdział 4. Nieznajomość krzywej uwagi 29
na przykład gdy poznajemy nową osobę, to od razu wyrabiamy sobie

na jej temat opinię (na podstawie wyglądu, zachowania, sposobu mó-
wienia). W świecie prezentacji multimedialnych efekt pierwszeń-
stwa powoduje, że słuchacze świetnie zapamiętują to, co zostało po-
wiedziane na samym początku wystąpienia, początkowe dziesięć
minut Twojej prezentacji ma ogromny wpływ na to, jak zostaniesz
oceniony na końcu.
Efekt świeżości polega na silniejszym oddziaływaniu informacji,
które dotarły jako ostatnie (najświeższym), w stosunku do tych, które
pojawiły się wcześniej. Utarło się powiedzenie, że zakończenie prezen-
tacji jest tak zwanym testamentem mówcy. Biorąc pod uwagę sposób
działania efektu świeżości, to we wspomnianym powiedzeniu jest
sporo prawdy. Na długo po zakończeniu Twojej prezentacji w umysłach
słuchaczy będą rozbrzmiewać Twoje ostatnie zdania. Zadbaj więc o to,
aby zakończenie prezentacji było dobrze przygotowane i zaplanowane.
Im lepiej dobierzesz słowa, którymi zakończysz wystąpienie, tym lep-
sze efekty perswazyjne osiągniesz dzięki potędze efektu świeżości.
Większość osób występujących publicznie swoje najważniejsze
przesłanie przekazuje audytorium dopiero w środku czasu trwania pre-
zentacji. Zazwyczaj prezenter zaczyna od wstępu, omawiając mało
istotne tematy (z punktu widzenia Twojego słuchacza), takie jak na
przykład historia firmy, podanie jakichś definicji czy założeń. Poniżej
możesz obejrzeć rysunek 4.2 przedstawiający przebieg standardowej
prezentacji.
Jak możesz się już zapewne domyślać, wykres przebiegu standar-
dowej prezentacji jest niemal przeciwieństwem wykresu krzywej uwagi.
Daje to dużo do myślenia…
Na zakończenie
Okazuje się, że to właśnie efekt pierwszeństwa i efekt świeżości odgry-
wają główną rolę w procesie koncentracji uwagi audytorium na początku
i na końcu prezentacji. Możesz wykorzystać to zjawisko, aby przekazać
Rysunek 4.2. Wykres przebiegu standardowej prezentacji
kluczowe kwestie właśnie w tych momentach, gdy poziom uwagi słu-

chaczy jest największy. Twoje prezentacje staną się szybko przyswajalne
przez audytorium.
Rozdział 5.
Złe zarządzanie przerwami
podczas wystąpień
Długie, szczegółowe, monotonne i bezowocne prezentacje są zmorą

naszych czasów. Każdego roku tracone są tysiące godzin poświęconych
na niekończące się spotkania prezentacyjne. Bardzo często zdarza się,
że tracimy zupełnie ochotę na udział w kolejnym spotkaniu, ponieważ
prezenter przez wiele godzin będzie próbował przekazać ogromne
zasoby wiedzy. Jednym z najbardziej popularnych problemów, które
mają osoby rozpoczynające swoją przygodę z prezentacjami multi-
medialnymi, jest kwestia odpowiedniego zarządzania przerwami w trak-
cie trwania wystąpienia.
Podstawowa zasada
związana z zarządzaniem przerwami w czasie prezentacji
Zarządzanie przerwami w trakcie wystąpień powinno być dostosowane
do Twoich celów prezentacyjnych.
Jak zarządzać przerwami, jeśli zależy nam na tym, aby treść

wystąpienia została dobrze przyswojona przez słuchaczy?
W takiej sytuacji sugeruję, aby przerwy były jak najczęstsze. Najlepiej
zorganizować to w taki sposób, aby przerwy odbywały się na przykład
co 40 minut i trwały około 10 minut. Takie podejście da możliwość
wykorzystania w pełni zasad, o których mogłeś przeczytać, gdy oma-
wiałem krzywą uwagi. Generalna zasada jest taka, że przerwy powinny
być częste, ale krótkie. Jedna nie powinna trwać dłużej niż 15 minut
(oczywiście oprócz przerwy obiadowej).
Przerwa obiadowa
Zawsze należy pamiętać o przerwie obiadowej. Najlepiej na przerwę
obiadową zarezerwować godzinę 12 lub 13, ewentualnie najpóźniej 14.
Pozwoli to słuchaczom odpocząć i spokojnie zjeść posiłek. Najlepiej,
aby przerwa na obiad trwała około jednej godziny. Zadbanie o posiłek
dla słuchaczy (szczególnie gdy prezentacje trwają wiele godzin) ma
duże znaczenie. Głównym paliwem mózgu człowieka jest glukoza, którą
organizm wytwarza ze spożytego pożywienia. Jeśli jesteśmy głodni, to
myśl o jedzeniu zastępuje koncentrację na przekazie prezentacyjnym.
Każdy człowiek ma po prostu pewną biologiczną hierarchię potrzeb
i gdy potrzeby niższego rzędu nie są zaspokojone (np. potrzeby fizjo-
logiczne), to nie ma mowy o realizowaniu potrzeb wyższego rzędu (czyli
np. potrzeby rozwoju osobistego). Piramidę potrzeb Maslowa możesz
obejrzeć na rysunku poniżej (rysunek 5.1).
Przygotowując swoje wystąpienie, zawsze bierz pod uwagę potrzeby
fizjologiczne swoich słuchaczy. Spraw, by wszyscy uczestnicy prezen-
tacji czuli się komfortowo, a to bardzo przyczyni się do Twojego suk-
cesu. Posiłek dla audytorium powinien być przede wszystkim lekki.
Należy unikać dużych porcji jedzenia, ponieważ spożycie obfitego obiadu
może spowodować senność słuchaczy w czasie prezentacji odbywają-
cych się po przerwie.
Rozdział 5. Złe zarządzanie przerwami podczas wystąpień 33
Rysunek. 5.1. Piramida Maslowa
Jeśli uczestnikami prezentacji są dzieci…

Jeśli uczestnikami wystąpienia są dzieci, należy robić przerwy bardzo
często. Najlepiej co 30 minut. Dzieci bardzo szybko się dekoncentrują,
dlatego trzeba zawsze brać pod uwagę naturalną dla ich wieku ruchli-
wość i pozwolić im w czasie przerw na trochę ruchu. Naprzemienne
zapewnianie dzieciom czasu na przerwy i okresów wytężonej uwagi
w trakcie Twojego wystąpienia pozwoli Ci na utrzymanie w ryzach
odpowiedniego poziomu ich koncentracji.
Rozdział 6.
Ciągnące się w nieskończoność
wystąpienie
„Mówca tak powinien skonstruować przemówienie,
by wyczerpać temat, ale nie wyczerpać słuchaczy”.
Winston Churchill
Dlaczego prezentacja, która ma trwać godzinę, często przeciąga się

do wystąpienia półtoragodzinnego? Co powoduje, że prezenter, który
nie przepada za wystąpieniami publicznymi, potrafi prowadzić prezen-
tację trwającą o wiele dłużej, niż to zostało wcześniej zaplanowane?
Jak czują się słuchacze, którzy przyszli na krótkie godzinne spotkanie,
a spędzają w sali dwa razy więcej czasu, ponieważ prowadzący się
rozgadał?
Są to bardzo ważne pytania i profesjonalny prezenter musi znać
odpowiedzi na nie. W tym rozdziale postaram się podpowiedzieć, co
należy zrobić, aby uniknąć niezwykle powszechnego błędu, jakim jest
niepotrzebne przedłużanie czasu trwania prezentacji.
Oczywiście czasami wydłużenie trwania prezentacji ma swoje uza-
sadnienie. Może się zdarzyć, że audytorium jest tak podekscytowane
Twoim wystąpieniem, że wręcz nie pozwala Ci zakończyć spotkania.
Takie sytuacje również często się zdarzają i są one oczywiście wyjąt-
kiem od reguły. Wszystko tak naprawdę jest kwestią dobrego wyczucia.
Czy więcej znaczy lepiej?

W szkole nauczono nas, że więcej znaczy lepiej. Im większą mamy wie-
dzę, tym lepsze oceny będziemy uzyskiwać. Im dłuższe i bardziej bogate
wypracowanie napiszemy, tym lepszą ocenę postawi nam nauczyciel.
Im ciężej będziemy pracować, tym więcej pieniędzy zarobimy. Okazuje
się, że większość prezenterów przenosi nawyki ze szkoły czy studiów do
swojej pracy zawodowej oraz do swoich prezentacji multimedialnych.
Wewnętrzny głos może nam podpowiadać: „Im więcej szczegółowych
informacji uda mi się zamieścić na slajdach mojej prezentacji, tym
lepsze rezultaty uda mi się osiągnąć w czasie wystąpienia”.
W profesjonalnej prezentacji chodzi jednak o zupełnie inne podej-
ście. Większości ludzi wydaje się, że dobre wystąpienie polega na prze-
kazaniu maksymalnej porcji informacji w wyznaczonym czasie. Jednak
skuteczna prezentacja multimedialna jest raczej sztuką odejmowania
niż dodawania. Jeśli chcesz być skutecznym prezenterem, powinieneś
skupić całą swoją uwagę na tym, co wyciąć ze swojego wystąpienia.
Powinieneś wyszukiwać wszystko, co zbędne i mało ważne, a następnie
usuwać to. Pozwoli Ci to skupić się na głównym przesłaniu i przekaza-
niu słuchaczom podstawowych założeń. Im mniej tematów pobocz-
nych, im mniej szumu informacyjnego, tym mocniejszy efekt osiągniesz
poprzez swoje wystąpienie.
Tak więc ludzie przeciągają czas trwania prezentacji w dobrej
wierze, chcąc po prostu przekazać jak najwięcej informacji słucha-
czom. Działa to jednak w przeciwną stronę, ponieważ możliwości
percepcyjne człowieka są ograniczone, a zbyt długie przesiadywanie
na spotkaniach jest męczące. Warto więc stosować zasadę: „W zwięzło-
ści sens mądrości”.
Powinieneś wyczerpać temat, a nie słuchaczy

Pamiętam, że kiedyś usłyszałem to powiedzenie podczas jednego
z wykładów mojego ulubionego prelegenta. Hasło: „Powinieneś wyczer-
pać temat, a nie słuchaczy” w pełni oddaje ideę skutecznej prezentacji
Rozdział 6. Ciągnące się w nieskończoność wystąpienie 37
prowadzonej w duchu prostoty, zwięzłości, równowagi i profesjonali-

zmu, jakie promuję. Wniosek jest taki, aby planować dobór materiału
do prezentacji według czasu, którym dysponujemy. Unikajmy natomiast
manipulowania czasem trwania prezentacji ze względu na obszerny
materiał, który mamy do przekazania. Takie podejście zapewni Ci suk-
ces w wystąpieniu i przychylność audytorium.
Jak w prosty sposób możesz kontrolować

czas trwania prezentacji?
Często, gdy podczas konsultacji rozmawiam z różnymi ludźmi, pytają
oni, co zrobić, aby lepiej kontrolować czas trwania prezentacji multi-
medialnej. Okazuje się, że problemem jest to, że już po kilku minutach
trwania wystąpienia większość ludzi traci poczucie czasu i dlatego pre-
zentacja się przedłuża. Oczywiście jednym ze sposobów na kontrolo-
wanie czasu spotkania może być częste spoglądanie na zegarek. Pro-
blem jest jednak taki, że w praktyce takie zachowanie nie wygląda zbyt
elegancko. Po prostu prezenter spoglądający co chwilę na swój zegarek
nie wygląda zbyt profesjonalnie.
Podam Ci dwa sprawdzone sposoby

na kontrolowanie czasu trwania prezentacji:
1. Ćwicz prezentację z zegarkiem w ręku.
Po prostu przed wystąpieniem zrób kilka prób „na sucho”.
W czasie ćwiczeń sprawdzaj, ile czasu zajmuje Ci omówienie
poszczególnych tematów. Dzięki takim zabiegom odkryjesz,
które fragmenty prezentacji są zbyt czasochłonne, a które warto
jeszcze dopracować. Twoje ćwiczenia zaowocują opracowaniem
wystąpienia mieszczącego się w wyznaczonych ramach
czasowych. Będziesz miał też pewność, że nie pominiesz żadnego
istotnego wątku.
2. Korzystaj z profesjonalnego pilota do prezentacji.

Wysokiej jakości pilot do prezentacji to Twój sprzymierzeniec.
Upewnij się, czy model, z którego korzystasz, jest wyposażony
w tzw. timer (czyli zegar), który będzie Ci pokazywał, ile czasu
pozostało do końca wystąpienia. Pilot, który polecam (Logitech@
Cordless Presenter 2.4), ma ponadto alarm wibracyjny, który
dyskretnie informuje na 15 i 5 minut przed końcem prezentacji,
że czas Twojego wystąpienia dobiega końca.
Poza tym dobry pilot do prezentacji powinien być:
• lekki;
• mały;
• poręczny (ergonomiczny);
• z przejrzystym układem przycisków;
• wyposażony we wskaźnik laserowy;
• z następującymi funkcjami: włącz/wyłącz prezentację,
wyłącz/włącz ekran, następny/poprzedni slajd, ustawienia
dźwięku głośniej/ciszej.
Poniżej rekomenduję pilot do prezentacji, z którego ja korzystam
(rysunek 6.1):
Rysunek 6.1. Pilot Logitech@ Cordless Presenter 2.4
Pilot jest dosyć drogi, jednak jego jakość sprawia, że jest wart swo-
jej ceny.
Rozdział 7.
Wadliwy sprzęt audio-wideo
Na temat złośliwości rzeczy martwych można by dużo napisać. Mój

dobry kolega Damian Daszkiewicz zawsze przypomina mi o prawie
Murphy’ego, że: „W obecności serwisanta wadliwy sprzęt działa”. Myślę,
że w jego słowach jest bardzo dużo prawdy opartej na jak najbardziej
empirycznym doświadczeniu. Okazuje się, że przedmioty, a w szcze-
gólności sprzęt elektroniczny, mają tendencję do psucia się w najmniej
oczekiwanych momentach. Często są to sytuacje bardzo przykre dla
prezentera. Zdarzają się awarie związane ze sprzętem i oprogramo-
waniem. Osoby doświadczone w sztuce prezentacji multimedialnych
potrafią przynajmniej w pewnym stopniu przewidzieć nieoczekiwane
sytuacje, które mogą się zdarzyć na sali prezentacyjnej, i odpowiednio
się przygotować na takie ewentualności. Są pewne sposoby postępo-
wania, które pozwalają zminimalizować ryzyko związane z wykorzy-
stywaniem sprzętu multimedialnego. Dlatego za chwilę opiszę naj-
częstsze przyczyny awarii, a następnie poznasz sprawdzone sposoby
zapobiegania trudnym sytuacjom.
Historia z życia wzięta

Historia, którą chcę tutaj opowiedzieć, wydarzyła się kilka lat temu,
kiedy to moja koleżanka przygotowywała pracę magisterską. Do terminu
złożenia pracy w dziekanacie pozostał jej niecały tydzień. W dniu,
w którym otrzymałem od niej telefon, pracowała bardzo intensywnie
od rana do późnego wieczora. Mniej więcej o godzinie 21 zadzwonił

mój telefon komórkowy. „Paweł, coś się stało z moją pracą magisterską,
nie da się otworzyć pliku, w którym ją zapisywałam!” — powiedziała.
Kiedy zbadałem całą sprawę, okazało się, że przez cały czas zapisywała
wyniki swojej pracy w jednym pliku na dyskietce. Ze względu na czę-
ste zapisywanie nośnik został uszkodzony i pracy magisterskiej, pomimo
wielu wysiłków, nie udało się odzyskać. Była to bardzo nieprzyjemna
sytuacja, koleżanka była naprawdę wściekła na siebie. Jej błędem było
to, że nie tworzyła kopii zapasowych przygotowywanej pracy. Podob-
nie jest w sytuacji, gdy przygotowujemy plik prezentacji multimedial-
nej. Pamiętaj, aby ZAWSZE tworzyć kopie zapasowe tworzonego pliku.
Najlepiej mieć tę samą prezentację zapisaną na kilku niezależnych
nośnikach. Na przykład na notebooku, na pendrivie, na płycie CD i na
serwerze w internecie. Warto również mieć zainstalowany na kom-
puterze profesjonalny program antywirusowy, aby zabezpieczyć pliki
przed infekcją. Te środki ostrożności pozwolą Ci mieć pewność, że
starannie przygotowywana prezentacja będzie bezpieczna, ponieważ
nawet gdy uszkodzeniu ulegnie jeden nośnik, to kopie będą znajdowały
się na innym sprzęcie. Sprawdza się tutaj stare przysłowie, które mówi
o tym, aby nie trzymać wszystkich jaj w jednym koszyku.
Niezapomniane szkolenie dla handlowców

Pamiętam też ważne szkolenie dla grupy handlowców, które przepro-
wadzał jakiś czas temu znany trener z wieloletnim stażem szkolenio-
wym. Ale zanim opowiem Ci jego historię, zacznijmy może od tego,
że najpopularniejszym w Polsce programem do przygotowywania
i wyświetlania prezentacji multimedialnych jest program Microsoft
PowerPoint. Wspomniany trener przygotował swoje wystąpienie dla
dużej grupy handlowców, jego najważniejszą pomocą w tym dniu miała
być pieczołowicie przygotowana prezentacja multimedialna. Marcin
(załóżmy, że trener tak miał na imię) przybył na prezentację kilkanaście
minut spóźniony ze względu na korki uliczne, w których tonęło w godzi-
nach szczytu miasto. Gdy w pośpiechu przybył na miejsce, okazało się,

że uczestnicy szkolenia są już na sali szkoleniowej, cały sprzęt multi-
medialny jest podłączony, można więc szybko rozpocząć prezentację.
Marcin wyciągnął z kieszeni pendrive (pamięć USB) i podłączył do
komputera, aby uruchomić plik prezentacji. Trener szybko odszukał
potrzebny plik i kliknął jego ikonę dwukrotnie lewym przyciskiem
myszy, aby go uruchomić. Jednak prezentacja nie uruchomiła się. Pró-
bował jeszcze drugi i trzeci raz, jednak prezentacja nadal się nie włą-
czała. Całe szkolenie, na które przyjechali handlowcy z całego niemal
kraju, zakończyło się fiaskiem, ponieważ slajdy prezentacji multime-
dialnej były integralną częścią przygotowanego szkolenia.
Dlaczego prezentacja się nie uruchomiła, pomimo że na komputerze
był zainstalowany pakiet Office, a plik prezentacji nie był uszkodzony?
Przyczyna usterki
Okazało się, że trener, przygotowując prezentację, korzystał z najnow-
szej wersji pakietu Microsoft Office, natomiast na komputerze w sali
szkoleniowej zainstalowana była starsza wersja tego oprogramowania.
Okazało się po prostu, że komputer nie rozpoznał pliku, który przyniósł
Marcin, ponieważ nie był on kompatybilny ze starszą wersją programu.
Zauważ, że taki niepozorny, błahy błąd jak starsza wersja tego samego
oprogramowania może pokrzyżować plany i utrudnić przeprowadzenie
prezentacji. Moja rada jest taka, że gdy będziesz tworzył swoją pre-
zentację multimedialną, to zawsze warto dowiedzieć się, jaka wersja
oprogramowania jest zainstalowana na sprzęcie komputerowym w sali
prezentacyjnej. Zadbaj o to, aby zapisać plik we właściwym formacie,
ponieważ dzięki temu możesz uniknąć sytuacji podobnej do tej, w któ-
rej znalazł się trener.
Nie mogę podłączyć laptopa do rzutnika!

Kolejnym problemem, z którym od czasu do czasu się stykam, jest
sytuacja, w której złącze w laptopie nie pasuje do złącza rzutnika cyfro-
wego. Co w takiej sytuacji powinieneś zrobić, aby sobie poradzić? Oka-
zuje się, że niektóre urządzenia posiadają złącze typu DVI, a inne złącze
D-Sub. Może się okazać, że złącze w naszym komputerze nie pasuje
do złącza znajdującego się w sali prezentacyjnej. Dlatego warto odpo-
wiednio wcześniej wyposażyć się w odpowiednie koło ratunkowe ☺.
Powinieneś zawsze mieć przy sobie małą przejściówkę pomiędzy
DVI/D-Sub (rysunek 7.1). Posiadanie tego urządzenia załatwia sprawę,
ponieważ zawsze będziesz w stanie sobie poradzić niezależnie od tego,
jakim dysponujesz sprzętem.
Rysunek 7.1. Przejściówka DVI/D-Sub
To niewielkie urządzenie kosztuje tylko kilka złotych, a pozwoli Ci

być w pełni niezależnym, jeśli chodzi o korzystanie ze sprzętu multi-
medialnego.
Przepraszam, że na slajdach nic nie widać, ale gdy tworzyłem

prezentację w domu, to wtedy wszystko było przejrzyste!
Kiedy projektujesz graficznie plik prezentacji multimedialnej, zawsze
miej na uwadze kilka faktów związanych z wyświetlaniem barw przez
projektor multimedialny. Pamiętaj, że im jaśniejsze pomieszczenie,
w którym będzie odbywać się spotkanie, tym szata graficzna powinna

mieć większy kontrast. Ważny jest też projektor, w który wyposażone
jest pomieszczenie. Nowoczesne, mocne projektory pozwalają na
wyświetlanie jasnego i intensywnego obrazu na rzutniku, jednak bar-
dzo często możemy spotkać starsze modele, których możliwości przy
świetle dziennym są bardzo słabe. Moja wskazówka jest taka, aby zaw-
sze dowiedzieć się wcześniej, jaki projektor znajduje się w pomiesz-
czeniu, w którym będziesz prowadził swoje wystąpienie. W sytuacji
gdy projektor jest niskiej jakości, należy stosować barwy kontrastowe
w prezentacji. Pamiętaj też o tym, że projektor nie wyświetla barwy
czarnej (ponieważ czarne światło przecież nie istnieje). Dlatego dobrze
jest też sprawdzić, jak wygląda prezentacja wyświetlona na ekranie
jeszcze przed właściwym wystąpieniem.
Rozdział 8.
Stosowanie odwróconego trójkąta
skutecznej prezentacji
Ważnym czynnikiem, który ostatecznie zadecyduje o wyniku Twojej

prezentacji, jest kierunek skupienia. Energia płynie tam, gdzie wkła-
dane są największe wysiłki, a promienie słoneczne nie parzą, dopóki nie
są skupione. Bardzo podobnie jest w przypadku prezentacji multime-
dialnych. Każda osoba rozpoczynająca swoje przygotowania do wystą-
pienia publicznego musi podjąć decyzję, na czym skupić się podczas
prac nad prezentacją. Osoby nieprzygotowane popełniają często w trak-
cie trwania tego procesu wiele błędów. Nieświadomie koncentrują się
na niewłaściwych priorytetach. Większość błędów jest związana ze
stosowaniem zasad tzw. odwróconego trójkąta skutecznej prezentacji
(rysunek 8.1).
Spójrz na rysunek przedstawiający odwrócony trójkąt skutecznej
prezentacji. Poszczególne poziomy trójkąta oznaczają elementy, na któ-
rych koncentrujemy się, przygotowując prezentację. Im większy obszar
danego elementu, tym więcej czasu, energii i pracy jest wkładane
w dany punkt w czasie przygotowań.
Rysunek 8.1. Odwrócony trójkąt skutecznej prezentacji
Ważne wnioski
Zauważ, że z trójkąta wynika, iż większość osób popełniających błędy
to ludzie, którzy nadmiernie koncentrują się na temacie prezentacji,
układzie slajdów oraz na tym, aby podczas wystąpienia przekazać całą
swoją wiedzę dotyczącą danego zagadnienia. Jednocześnie okazuje się,
że w takiej sytuacji niemal zupełnie zapominamy o innych bardzo waż-
nych zadaniach. Bardzo często zdarza się, że prezenter zaniedbuje
wyznaczenie celu swojego wystąpienia. A jeśli nie wyznaczymy sobie
wcześniej celu, to przypominamy żeglarza, który wypłynął na ocean, ale
jeszcze nie określił portu, do którego chce dopłynąć. W takiej sytuacji
żeglarz jest zdany na podmuchy wiatru, pogodę albo na to, że w ostat-
niej chwili podejmie jakąś decyzję.
Kolejnym podstawowym elementem odróżniającym amatora od
profesjonalnego prezentera jest podejmowanie działań w zakresie ana-
lizy audytorium oraz stworzenie planu działania. Amatorzy nigdy nie
zastanawiają się, kim są ludzie, którzy będą słuchać wystąpienia, nie
zadają sobie też trudu dostosowania swojej prezentacji do ich indy-
widualnych potrzeb. Natomiast profesjonaliści wiedzą, że znajomość
Rozdział 8. Stosowanie odwróconego trójkąta skutecznej prezentacji 47
audytorium, wyznaczenie celu wystąpienia, stworzenie planu oraz umie-

jętności związane z kontekstem prezentacji stanowią podstawę efek-
tywności.
Najlepsi prezenterzy doskonale wiedzą, że temat wystąpienia oraz
układ slajdów są bardzo ważne. Jednak w pierwszej kolejności należy
wykonać pracę, która pozwoli w pełni wykorzystać potęgę skutecznej
prezentacji multimedialnej.
Trójkąt skutecznej prezentacji

Dlatego właśnie, jeśli chcesz osiągać sukcesy na polu prezentacji multi-
medialnych, powinieneś rozważyć stosowanie rad, które wynikają z ana-
lizy trójkąta skutecznej prezentacji znajdującego się na rysunku 8.2.
Rysunek 8.2. Trójkąt skutecznej prezentacji
Więcej na temat trójkąta skutecznej prezentacji oraz sposobów

rozwijania poszczególnych umiejętności znajdziesz w mojej książce
Sekrety skutecznych prezentacji multimedialnych wydanej przez wydaw-
nictwo Onepress (www.onepress.pl).
CZĘŚĆ II
PREZENTACJA MULTIMEDIALNA
Przygotowanie i wygłoszenie prezentacji multimedialnej to w dzisiej-

szym świecie jeden z podstawowych sposobów komunikacji w wielu
dużych firmach. Prezentacje multimedialne zagościły również na stałe
na wykładach prowadzonych na niemal wszystkich uczelniach wyż-
szych. Coraz częściej po multimedia sięgają również urzędnicy, poli-
tycy i drobni przedsiębiorcy. Można powiedzieć, że prezentacja stała
się naszym chlebem powszednim, a korzystają z niej osoby, których
celem jest przekazanie określonej idei innym ludziom.
Najważniejszym i najczęściej używanym programem do tworzenia
prezentacji multimedialnych jest Microsoft PowerPoint (szczególnie
w Polsce). Pierwotnie program PowerPoint został stworzony przez inży-
nierów, aby mogli oni łatwiej i szybciej komunikować się z działem
marketingu. Dzisiaj, po kilkunastu latach ewolucji, PowerPoint jest
programem, z którego korzystają miliony ludzi na całym świecie, aby
wyświetlając slajdy, przedstawiać innym swoje pomysły.
Okazuje się jednak, że wielu prezenterów korzysta z programu
PowerPoint w niewłaściwy sposób. Jeśli zależy nam na tym, aby pre-
zentacja była skuteczna i abyśmy mogli zrealizować założone cele, to
z programu PowerPoint powinniśmy korzystać inteligentnie. Podsta-
wowe założenie, które warto przyjąć już na samym początku, jest takie,
że PowerPoint jest tylko narzędziem. PowerPoint nie jest metodą przy-
gotowywania slajdów prezentacji. Mówiąc w skrócie, chodzi o to, aby
przygotowując pomoce wizualne do wystąpienia, nie kierować się sty-

lami, czcionkami czy animacjami proponowanymi przez twórców pro-
gramu. Przygotowanie profesjonalnych slajdów i ogólnego zamysłu
zaczyna się tak naprawdę z dala od komputera i powinno mieć począ-
tek w naszej głowie.
Program Microsoft PowerPoint powinien być dla nas jedynie narzę-
dziem pozwalającym na dopełnienie treści przekazywanych przez
nas werbalnie. Oprogramowanie do tworzenia slajdów ma zapewnić
wyświetlenie obrazów wzmacniających Twój przekaz. I właśnie o tym
będzie mowa w dalszej części książki.
W kolejnych rozdziałach podpowiem, w jaki sposób możesz uniknąć
licznych błędów podczas przygotowywania pomocy wizualnych do
Twojej prezentacji.
Rozdział 9.
Szablonowy wygląd slajdów
Od kiedy pojawił się program PowerPoint i nastąpił koniec ery rzut-

ników folii, w sztuce prezentacji bardzo wiele się zmieniło. Jeszcze cał-
kiem niedawno, jeśli osoba wygłaszająca prezentację chciała wyko-
rzystać w swoim wystąpieniu pomoce wizualne, to najpopularniejszym
sposobem, aby to zrobić, było przygotowanie zestawu folii i wyświe-
tlanie ich na rzutniku analogowym (inna nazwa tego urządzenia to
tzw. rzutnik pisma). Na rysunku 9.1 znajduje się przykładowy rzutnik
analogowy.
Rysunek 9.1. Rzutnik analogowy (lub inaczej rzutnik pisma)

To rozwiązanie było skuteczne i stosowano je przez wiele lat.

Miało jednak zasadniczą wadę. Wyświetlane slajdy mogły być tylko
czarno-białe. Drugą wadą tego urządzenia było to, że w momencie
kiedy chciałeś pokazać następny slajd, należało ręcznie zmienić wyświe-
tlaną folię, co zajmowało niepotrzebnie czas i powodowało pewną dekon-
centrację audytorium.
Od momentu wejścia do powszechnego użytku projektorów multi-
medialnych oraz programu PowerPoint nastąpiła diametralna zmiana.
Dziś możemy tworzyć i wyświetlać prezentacje multimedialne o nie-
mal dowolnym wyglądzie i szacie graficznej. Nie ma też już koniecz-
ności zaciemniania pomieszczenia, w którym odbywa się spotkanie.
Lampy projektorów są dobrej jakości i mają dużą moc, co pozwala
wyświetlać ostry obraz pomimo jasnego światła docierającego z zewnątrz.
Na rysunku 9.2 znajduje się przykładowy projektor multimedialny.
Rysunek 9.2. Przykładowy projektor multimedialny
Trudne początki
W ciągu pierwszych lat, od momentu gdy zaczęto powszechnie używać
programu PowerPoint, wszyscy byli bardzo podekscytowani nowymi
możliwościami. Programiści wyposażyli program PowerPoint w całą
masę gotowych szablonów oraz schematów animacji. Osoby przygoto-
wujące prezentacje multimedialne na swoje wystąpienia starały się

dodać do tworzonego projektu jak najwięcej „efektów specjalnych”.
Ich intencją było to, aby zrobić wrażenie na audytorium.
Doświadczenie pokazało jednak drugą stronę medalu. Po pewnym
czasie prezentacje obfitujące w tandetne animacje oraz mało profesjo-
nalne szablony graficzne powielane przez miliony prezenterów na całym
świecie zaczęły nudzić uczestników konferencji i szkoleń. Z biegiem
czasu wszyscy już mieli dość wielobarwnych slajdów wypełnionych
po brzegi tekstem i sztampowymi grafikami zaczerpniętymi z ClipArt.
Prezentacje tego typu stały się plagą. Prezenterzy, aby zaoszczędzić sobie
pracy, kopiowali teksty z dokumentów do pliku prezentacji i w czasie
wystąpienia po prostu czytali po kolei wszystkie wyświetlone na ekranie
linie tekstu. Nie muszę chyba mówić, że taki styl wystąpień powodował
u słuchaczy ochotę tylko na to, aby się zdrzemnąć podczas przedłuża-
jącego się wykładu. W Stanach Zjednoczonych utarło się nawet powie-
dzenie: „Killed by PowerPoint” (zabity przez PowerPointa), dlatego
coraz częściej zdarzało się, że prelegenci występowali bez wykorzysta-
nia pomocy w postaci prezentacji multimedialnej.
Jak zatem sprawić, aby prezentacja była bardziej inspirująca?

Na początek warto przyjąć do wiadomości najważniejszą zasadę —
większość szablonów dostępnych w PowerPoincie nie nadaje się do
niczego. Jeśli chcesz sprawić, aby Twoje wystąpienie było nietuzin-
kowe i na długo zapadło w pamięć słuchającym Cię ludziom, nie stosuj
szablonów prezentacji znajdujących się w PowerPoincie. Oprócz ozdob-
ników w żadnym stopniu nie staną się one czymś, co będzie wspierać
Twoją ideę. Jeśli chcesz przygotować profesjonalną prezentację multi-
medialną, to powinieneś pamiętać reguły, o których piszę poniżej.
7 ważnych reguł dotyczących wyglądu slajdów:

1. Elementy slajdu powinny być zawsze podkreśleniem Twojego
przekazu werbalnego.
2. Należy unikać zbyt dużej ilości elementów na pojedynczym
slajdzie.
3. Jeden slajd — jedna myśl. Ta zasada pozwoli Ci zachować
przejrzystość.
4. Wysokiej jakości obraz dobrze oddający Twoje przesłanie jest
wart więcej niż 10 slajdów zapełnionych zbędnym tekstem.
5. Tam gdzie to możliwe, twórz schematy, ponieważ łatwiej
zapamiętujemy, gdy pewne rzeczy są ze sobą w logiczny sposób
połączone (pamiętaj jednak przy tym, aby zachować prostotę).
6. Jeśli umieszczasz na prezentacji wykres, to Twoim podstawowym
zadaniem jest wyjaśnienie tego, co oznaczają pokazywane dane.
7. Pamiętaj o tym, aby dostosować kolorystykę slajdów
do omawianego tematu. Zawsze dbaj o właściwy kontrast,
aby na rzutniku slajdy wyglądały profesjonalnie.
Wnioski, które możemy wyciągnąć, są takie, że aby osiągnąć pożą-
dane rezultaty podczas przygotowywania prezentacji multimedialnej,
powinniśmy postawić na naszą kreatywność. Przygotowywanie mate-
riałów wizualnych do wystąpienia zawsze jest procesem twórczym. To,
w jaki sposób przygotujesz prezentację, będzie odzwierciedlało Twój
styl, sposób myślenia i poglądy na dane zagadnienie. Jednak zawsze
warto pamiętać o tym, aby nie robić tego, co większość, i unikać stoso-
wania szablonowych rozwiązań. Takie postępowanie pozwoli Ci się
wyróżnić i spowoduje, że będziesz profesjonalnym i szanowanym
prezenterem.
Rozdział 10.
Prezentacja przeładowana informacjami
Przed wygłoszeniem prezentacji, na etapie prac związanych ze zbiera-

niem materiałów, w Twojej głowie pojawi się na pewno wiele pytań.
Jedne z najważniejszych odpowiedzi, jakie musisz znaleźć, dotyczą tego,
o czym powiedzieć w trakcie wystąpienia, a które tematy pominąć.
Taka selekcja jest konieczna, ponieważ najczęściej czas przewidziany
na prezentację jest z góry określony i nieprzekraczalny. Biorąc udział
w różnych prezentacjach i obserwując licznych prelegentów, dostrze-
głem różne podejścia do zagadnienia związanego z ilością informacji
przekazywanych podczas prezentacji. Obserwowałem osoby zasypujące
audytorium deszczem informacji. Były też osoby, które mówiły krótko,
pomijając mało istotne elementy. Bazując na różnych doświadczeniach,
postaram się podpowiedzieć, co zrobić, aby unikać błędów związanych
z dobieraniem ilości informacji przekazywanych w czasie wystąpienia.
A oto przykładowe pytania, na które możesz szukać odpowiedzi:
• Ile wątków poruszyć?
• Ile slajdów przygotować?
• O czym mówić, a o czym nie?
• Jak dobrać materiał, aby zmieścić się w określonych ramach
czasowych?
• Co jest szczególnie istotne dla mnie, a co jest ważne
dla audytorium?
Jak uniknąć szumu informacyjnego?

Napiszę teraz o jednym z najpopularniejszych błędów, który popełnia
wiele osób występujących publicznie. Mianowicie praktyka pokazuje,
że osoby przygotowujące wystąpienie są najczęściej specjalistami
w swoich dziedzinach. Natomiast ludzie stanowiący audytorium nie
znają się na omawianym zagadnieniu tak dobrze jak prezenter. W takiej
sytuacji może pojawić się u osoby prowadzącej spotkanie chęć prze-
kazania jak najpełniejszych informacji dotyczących omawianego tematu.
Często takie podejście jest przyczyną długich i przeładowanych infor-
macjami wystąpień. Warto natomiast pamiętać, że zdolności percep-
cyjne człowieka są ograniczone. W określonej jednostce czasu jesteśmy
w stanie efektywnie przyswoić tylko niewielką część nowych informacji.
Dlatego przesycone informacjami i pośpiesznie wygłaszane prezentacje
mają bardzo niską skuteczność. Okazuje się, że często o wiele lep-
szym pomysłem jest skoncentrowanie się na niewielkiej porcji infor-
macji (dającej jednak realny obraz całości) i opatrzenie jej elementami
przykuwającymi uwagę i skłaniającymi do refleksji.
Dlaczego sugeruję właśnie takie podejście?

Ponieważ w sztuce prezentacji liczy się coś więcej niż tylko przeka-
zanie informacji. Oczywiście informacja ma duże znaczenie, jednak
skuteczne wystąpienie jest raczej transferem emocji. Zadaniem prezen-
tacji multimedialnej czy jakiegokolwiek wystąpienia publicznego jest
spowodowanie, aby słuchacze poczuli nasze nastawienie do danych
kwestii. Transfer emocji polega na tym, że dzięki prezentacji słuchacze
rozumieją, dlaczego jesteśmy zadowoleni, niezadowoleni, pełni opty-
mizmu, wściekli czy podekscytowani. Zastanów się: jeśli prezentacja
miałaby być tylko przekazaniem określonych treści, to po co w ogóle
organizować spotkanie? Czy nie lepszym pomysłem w takim wypadku
byłoby po prostu rozdanie określonych notatek do przyswojenia?
Rozdział 11.
Gryzące się barwy
Ważnym zagadnieniem, któremu warto poświęcić trochę uwagi, jest

kwestia doboru barw, z których będziesz korzystał w czasie prezentacji.
Jeszcze kilka lat temu dominującymi kolorami w materiałach wizual-
nych wielu prezenterów były czerń, biel i odcienie szarości. Postęp
technologiczny pozwolił na wprowadzenie do prezentacji szerokich
możliwości w zakresie doboru kolorów oraz ich odcieni.
To bardzo dobrze, że dziś możemy stosować kolory w materiałach
wizualnych, ponieważ oznacza to, że mamy większe pole do działania
w zakresie siły bodźców oddziałujących na audytorium. Odpowiednio
dobrana szata graficzna wywołuje u osoby odbierającej przekaz prezen-
tacyjny określone reakcje. Pojawia się tutaj jednak pewne zagrożenie.
Ponieważ o ile dobrze skomponowana szata graficzna slajdów pozytyw-
nie wpływa na komunikację prezentacyjną, o tyle błędy popełnione
w tej materii są w stanie bardzo mocno osłabić nasz przekaz i zniszczyć
nasze wysiłki. Bardzo często obserwuję liczne prezentacje multimedialne
i widzę, jak często nieprawidłowy dobór barw w slajdach prezentacji
sprawia, że całe wystąpienie jest nieprofesjonalne. Jedno jest pewne —
źle skomponowane barwy powodują, że pomoce wizualne nie budzą
takich emocji i takiego nastawienia audytorium, jakiego autor prezen-
tacji by sobie życzył.
Dlatego właśnie przygotowałem listę błędów związanych z niepra-
widłowym doborem barw w slajdach prezentacji multimedialnych.
Oto najczęściej popełniane błędy w zakresie doboru barw

w slajdach prezentacji multimedialnych
Błędy związane z kolorem czerwonym.
Nie łączymy czerwieni z:
• żółtym,
• zielonym,
• fioletowym,
• jasnoniebieskim,
• różowym.
Błędy związane z kolorem żółtym.
Nie łączymy barwy żółtej z:
• czerwonym,
• różowym.
Błędy związane z kolorem niebieskim.
Nie łączymy barwy niebieskiej z:
• zielonym,
• fioletowym,
• czerwonym,
• żółtym — niebieski wygląda z nim nieestetycznie.
Kilka słów o innych barwach

Kolor czarny
Z kolorem czarnym w zasadzie wszystkie inne barwy dobrze się kompo-
nują. Dobrze jest łączyć z nim kolory kontrastowe. Warto natomiast pa-
miętać o jednej zasadzie związanej ze stosowaniem czarnego w slajdach
prezentacji multimedialnych. Ponieważ projektory multimedialne nie
wyświetlają koloru czarnego, należy sprawdzić przed wystąpieniem,
Rozdział 11. Gryzące się barwy 59
jak wyglądają slajdy wyświetlone przez rzutnik przed pokazaniem ich

szerszej publiczności. Generalnie jeśli projektor, z którego korzystasz,
ma małą moc lub pozwala wyświetlać tylko niewielki kontrast, to powi-
nieneś bardzo uważnie stosować kolor czarny w swoich projektach.
Kolor czerwony
Czerwony to kolor odważny. Komunikuje stanowczość lub ważną infor-
mację. Jednocześnie czerwony jest kolorem pobudzającym. Jednak
nadmierne używanie go może powodować zmęczenie. Warto rozważyć
stosowanie koloru czerwonego w miejscach, gdzie chcemy coś wyróż-
nić lub wyeksponować.
Kolor biały
Biały wygląda dobrze z większością kolorów. Świetnie kontrastuje
z niemal dowolną barwą. Jeśli Twoja prezentacja będzie wyświetlana
w jasnym pomieszczeniu, a Ty dysponujesz projektorem multimedial-
nym o stosunkowo niskich parametrach, to warto rozważyć zastosowa-
nie koloru białego jako tła slajdów.
Ile barw stosować w prezentacji?

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Przede wszystkim
powinieneś brać pod uwagę Twój styl projektowania slajdów. Jeśli na
przykład stosujesz określony motyw graficzny we wszystkich slajdach
prezentacji, to najlepiej, abyś ograniczył się do 3 – 4 wybranych kolorów.
Stosowanie bogatszej palety barw może wywołać negatywny efekt
i zmniejszyć skuteczność Twojego wystąpienia.
Rozdział 12.
Problemy z tekstem na slajdach
Wiele osób jest przekonanych, że tekst to jeden z podstawowych ele-

mentów, które powinny pojawiać się na slajdach dobrze przygotowanej
prezentacji. W rzeczywistości jest jednak tak, że większość prezenterów
wykorzystuje teksty w swoich wystąpieniach w nieprawidłowy sposób.
Osoby prowadzące prezentacje często zamiast slajdu tworzą tzw. slaj-
dument (czyli połączenie slajdu i dokumentu). Takie podejście owocuje
zazwyczaj wyświetlaniem kopii tego, co mówi prelegent na slajdach.
Jest to podstawowy błąd dotyczący sztuki skutecznej prezentacji.
Powstaje pytanie…
Dlaczego tak powszechnie wklejamy do slajdów duże bloki tekstu,
nawet gdy jesteśmy świadomi tego, że jest to dla słuchaczy męczące?
Myślę, że dużą rolę odegrał tutaj nasz system edukacji. W szkole
uczono nas obsługi różnych programów komputerowych, natomiast nie
zostaliśmy nauczeni wykorzystywania wielu z nich w praktyce. Dokład-
nie tak jest z programem PowerPoint. Ponieważ PowerPoint jest częścią
pakietu Microsoft Office, nauczyciele uczą przenoszenia pewnych roz-
wiązań z innych aplikacji (np. MS Word) do tego właśnie programu.
Uczniowie są instruowani, aby do slajdów wstawiać tekst (często sko-
piowany z dokumentu Word) najczęściej w postaci list wypunktowa-
nych, a następnie dodać jakieś ozdoby. Mówiąc „ozdoby”, mam na myśli
wszelkiego typu niepotrzebne i denerwujące animacje tekstu oraz sła-
bej jakości tła lub wymyślne czcionki.
W większości zostaliśmy nauczeni w szkole podejścia czysto tech-

nicznego do tworzenia prezentacji. W programach wielu szkół zabrakło
omówienia podstaw psychologii nauczania. Myślę, że najwyższy czas to
zmienić i spowodować, aby sztuka prezentacji multimedialnej z powro-
tem zajęła należne jej miejsce w czołówce metod skutecznej komuni-
kacji. Dlatego właśnie powstała ta książka.
Sposoby właściwego wykorzystania tekstów w profesjonalnej pre-
zentacji multimedialnej:
• nagłówki,
• krótkie podsumowania,
• wnioski (w formie jednego zdania),
• podpisy rysunków lub schematów,
• złote myśli.
Prezentacja niezawierająca tekstu

Bardzo ciekawym doświadczeniem jest udział w prezentacji, w której
wcale nie ma tekstu. Prezentacja tego typu po prostu zmusza do myśle-
nia. Na slajdach widnieją jedynie pewne obrazy, specjalnie przygo-
towane przez prezentera. Gdy nie czytamy, a jedynie widzimy i słu-
chamy wystąpienia, to zaczynamy odbierać prezentację w zupełnie inny,
o wiele głębszy sposób. Obserwujemy wyświetlany slajd i o wiele łatwiej
łączymy i kojarzymy go z przekazem werbalnym prelegenta. Slajdy
bez tekstu rozniecają naszą ciekawość i przykuwają uwagę do treści
wystąpienia. Choć nie zawsze prezentacja bez tekstu jest właściwym
w danej sytuacji rozwiązaniem, to warto od czasu do czasu przepro-
wadzić taki eksperyment. Zapewniam, że rezultaty spowodują pozy-
tywne zaskoczenie u wielu Twoich słuchaczy.
Rozdział 12. Problemy z tekstem na slajdach 63
Wielkość ma znaczenie
Częste pytanie związane z tworzeniem slajdów dotyczy wielkości
czcionki, jaką należy w nich stosować. Biorąc pod uwagę fakt, że stan-
dardowa czcionka w programie Word to 12 pkt, wiele osób właśnie
takiej wielkości tekst umieszcza na slajdach. Nie jest to złym pomy-
słem, pod warunkiem że takiej prezentacji nie będziemy pokazywać
szerszemu audytorium i wyświetlać jej na ekranie. Wybierając wielkość
czcionki, zawsze trzeba brać pod uwagę osoby o słabszym wzroku,
ponieważ brak możliwości dostrzeżenia tego, co jest napisane na slaj-
dach prezentacji, jest bardzo krępujący. Warto jednak zaznaczyć, że
czasami zastosowanie z premedytacją mniejszej czcionki ma na celu
osiągnięcie zamierzonego efektu. Na przykład gdy chcemy skupić uwagę
na określonym elemencie prezentacji. Czasami najlepszym rozwią-
zaniem jest pomniejszenie lub powiększenie danego fragmentu tekstu,
aby go wyróżnić. Generalnie jednak zasada, której warto się trzymać,
mówi, aby nie stosować czcionki mniejszej niż 30 pkt.
Jaki kolor tekstu będzie odpowiedni?

Najistotniejszą sprawą związaną z kolorem tekstu jest jego czytel-
ność. Tekst zawsze powinien mieć duży kontrast w stosunku do tła
slajdu. Jeśli zamierzamy stosować czarną czcionkę, to trzeba zadbać o to,
aby tło miało jasny odcień. Czarna czcionka może dobrze wyglądać
w komputerze, jednak po wyświetleniu slajdu na ekranie mogą pojawić
się kłopoty.
Rozdział 13.
Nieprawidłowy dobór czcionek
Temat związany z doborem czcionek do jakichkolwiek dokumentów

zawsze wzbudzał sporo emocji. W prezentacjach multimedialnych
istnieją dwa najważniejsze powody właściwego stosowania prawidło-
wych czcionek. Oto one:
1. Prawidłowy dobór czcionki, aby zwiększyć przejrzystość
i skuteczność przekazu.
2. Prawidłowy dobór czcionki w celu zachowania kompatybilności
prezentacji na innych komputerach.
Omówię teraz te dwa powyższe punkty, ponieważ ich zrozumienie
pozwoli tworzyć profesjonalne pomoce wizualne, a także da gwarancję
uniknięcia niespodzianek tuż przed wystąpieniem.
Najczęstszy z błędów związanych z formatowaniem czcionek w pre-
zentacjach multimedialnych dotyczy doboru właściwego kroju. Gdy
rozwiniemy menu kroju czcionki w programie PowerPoint, zauważymy,
że istnieje do wyboru cała masa różnych styli. Pojawia się pytanie —
który z nich wybrać? Często początkujący prezenterzy, stając wobec
tak szerokiego wyboru, decydują się aż na kilka różnych krojów w jed-
nej tylko prezentacji. Niestety, takie postępowanie sprawia, że prezen-
tacja wygląda nieprofesjonalnie. Zaczyna przypominać choinkę, na
której zawieszono przeróżne ozdoby. Prezentacja taka zatraca styl.
Dlatego ważne jest, aby mając to na uwadze, inteligentnie dobierać
czcionki.
Jakie jest zatem rozwiązanie?

Moja wskazówka jest taka, aby ograniczyć się przy doborze czcionek do
maksymalnie dwóch rodzajów. Jeden krój do stosowania w nagłów-
kach i drugi do pozostałego tekstu. Zalecam też ostrożne stosowanie
innych opcji formatowania — takich jak pogrubienie, podkreślenie,
kursywa, wyróżnienia tekstu i zmiany koloru. Wiem z praktyki, że wiele
osób ulega pokusie, aby dodatkowo poprawić wygląd tekstu na slajdach.
Jednak pogrubianie, podkreślanie co drugiego czy trzeciego wyrazu
sabotuje tylko nasze wysiłki — trzeba więc na to zwracać szczególną
uwagę.
Warto mieć też świadomość, że generalnie istnieje podział na dwa
rodzaje czcionek. Wyróżniamy czcionki szeryfowe i bezszeryfowe.
Czcionki szeryfowe zawierają ozdobniki, czyli różnego rodzaju
poprzeczne lub ukośne ogonki, zawijasy. Takie czcionki są często sto-
sowane na przykład w gazetach. Idea ich stworzenia była taka, aby
szybciej i łatwiej czytało się tekst, który jest napisany taką czcionką.
Czcionki szeryfowe doskonale sprawdzają się w gazetach czy książkach,
jednak męczą wzrok w publikacjach elektronicznych. Przykład tego
typu czcionki możesz zobaczyć na rysunku poniżej (czcionka Times New
Roman — rysunek 13.1).
Rysunek 13.1. Przykład czcionki szeryfowej — Times New Roman
Natomiast czcionki bezszeryfowe nie zawierają żadnych ozdobni-

ków. Poniżej na rysunku 13.2 możesz zobaczyć, jak wygląda najpo-
pularniejsza czcionka bezszeryfowa — Arial.
Rysunek 13.2. Przykład czcionki bezszeryfowej — Arial

Rozdział 13. Nieprawidłowy dobór czcionek 67
Inne popularne błędy związane z czcionkami dotyczą używania

czcionek, które nie mają polskich znaków diakrytycznych (a więc ą, ć, ś,
ń, ó, ł, ę, ź, ż). Stosowanie ich w tekstach prezentacji jest dużym uchy-
bieniem, bo polskie litery wyglądają zupełnie inaczej niż pozostałe.
Kwestia kompatybilności
Kolejnym czynnikiem przemawiającym za tym, aby właściwie dobierać
czcionki stosowane w prezentacji, jest kwestia kompatybilności. Chodzi
o to, że jeśli na przykład dane czcionki są zainstalowane na Twoim
komputerze, to wcale nie oznacza, że ten sam zestaw czcionek znaj-
duje się na komputerze drugiej osoby. Jeśli więc będziesz dzielił się
swoją prezentacją z innymi ludźmi, pamiętaj o tym, aby stosować
czcionki uniwersalne, a więc takie, które będą tak samo wyglądać na
każdym komputerze. Do bezpiecznych czcionek, które bez obaw możesz
stosować, możemy zaliczyć: Arial, Times New Roman, Verdana, Tahoma,
Georgia.
Podsumowanie
Stosując wskazówki, które zawarte zostały w tym rozdziale, zwiększysz
swój profesjonalizm w zakresie przygotowywania i wygłaszania pre-
zentacji multimedialnych. Przygotowane teksty będą wyglądać dobrze
niezależnie od tego, z jakiego sprzętu będziesz korzystał i komu prze-
ślesz plik swojej prezentacji.
Rozdział 14.
Nieczytelne wykresy i schematy
Jednym z najważniejszych powodów, dla których warto tworzyć

pomoce wizualne do prezentacji, jest możliwość pokazania wykresów.
Metoda prezentacji danych liczbowych w postaci wykresu (np. wykresu
słupkowego) została wynaleziona stosunkowo niedawno. Dzięki wykre-
som możemy zobrazować suche wartości liczbowe. Ludzie w więk-
szości są wzrokowcami, dlatego o wiele łatwiej jest zrozumieć pewne
zależności, gdy możemy przedstawić je graficznie. Jednak umiejętność
przedstawiania skomplikowanych danych w sposób przejrzysty i zro-
zumiały jest wielką sztuką, którą opanowali tylko nieliczni.
Na scenie pojawia się PowerPoint

Program PowerPoint został wyposażony w możliwość automatycznego
tworzenia wykresów i schematów. Gdy już wiemy, jaki wykres zamie-
rzamy przygotować, należy tylko wybrać odpowiedni typ. Na tym etapie
pojawia się najwięcej błędów. Najmądrzejszym posunięciem w takiej
sytuacji jest dobranie takiego typu wykresu, który pozwoli na przed-
stawienie danych w sposób jednoznaczny. Trzeba mieć świadomość,
że audytorium jest w stanie zapamiętać tylko niewielką porcję informa-
cji z Twojego wystąpienia. Dlatego ważne jest, aby wykres był moż-
liwie prosty i łatwy w interpretacji. Ludzie słuchający Twojej prezen-
tacji najczęściej nie są specjalistami w temacie, o którym opowiadasz.
Gdy audytorium widzi przed sobą slajd z wykresem, to zawsze zadaje

sobie tylko jedno pytanie: „Co z tego wynika?”. Słuchacze chcą wie-
dzieć, jaka informacja, jakie przesłanie płynie z prezentowanych przez
Ciebie danych liczbowych. Każdy wykres, który prezentujesz, powi-
nien zaspokajać ciekawość słuchacza. Jeden wykres — jedna konkretna
myśl do zapamiętania.
Wiele niedoświadczonych osób, wygłaszając prezentacje i chcąc
zademonstrować swoją szeroką wiedzę i wysokie umiejętności, popeł-
nia pewien błąd. Pokazują oni swoje zagmatwane wykresy i nieczy-
telne schematy, chcąc zaznaczyć swój profesjonalizm. Jednak takie
postępowanie tylko niepotrzebnie komplikuje prezentację. Dziś w Pol-
sce nadal mamy tendencję do komplikowania prostych spraw, przed-
stawiania ich jako bardzo skomplikowane, a następnie traktowania ich
bardzo poważnie. Niestety, wiele osób nie rozumie różnicy pomiędzy
słowem „prostota” i słowem „prostactwo”.
Sekret tkwi w prostocie

Rzeczywistość pokazuje, że w praktyce sprawdzają się proste rozwią-
zania. Dlatego właśnie w takim duchu warto tworzyć prezentacje mul-
timedialne. Dobry wykres i schemat (do zastosowania w prezentacji)
to taki, w którym już 3 sekundy po wyświetleniu wiadomo, czego on
dotyczy.
Różnicę pomiędzy przeciętnie przygotowanym wykresem a przy-
gotowanym w oparciu o koncepcje, o których wspomniałem wcześniej,
będziesz mógł zobaczyć na rysunkach, które pokażę Ci za chwilę.
Poniżej znajduje się slajd, na którym widnieje wykres przedstawia-
jący popularność danego zwierzęcia domowego. Obejrzyj go i oceń, jak
można go poprawić, aby wzmocnić skuteczność przekazu (rysunek 14.1).
Spójrz teraz na rysunek 14.2. Przedstawia on dobrze przygotowany
slajd z wykresem. Oceń różnicę w przejrzystości i jasności pomiędzy
tymi dwoma slajdami, które zostały tutaj umieszczone.
Rysunek 14.1. Standardowy slajd przedstawiający wykres popularności

danego zwierzęcia domowego
Rysunek 14.2. Dobrze przygotowany slajd z wykresem

Zwróć uwagę, że slajd na rysunku 14.2 pozbawiony jest zbędnych

ozdobników. Centralnym punktem slajdu jest wykres, a dokładniej są
nim słupki wartości. W przeciwieństwie do wykresu na rysunku 14.1 na
slajdzie widniejącym powyżej zrezygnowano również z legendy (oka-
zała się w tym przypadku zbędna), a nazwy poszczególnych kategorii
zostały umieszczone z lewej strony słupków wartości. Taki zabieg pozwo-
lił na poprawienie przejrzystości. Już na pierwszy rzut oka widać, że
najpopularniejszym zwierzęciem domowym jest pies. Nie ma potrzeby,
aby analizować legendę wykresu, wszystko widać jak na dłoni. Dodat-
kowo na rysunku 14.2 słupki wartości zostały wyposażone w gradient,
co wzmacnia wizualnie obrazowane przez nie wartości.
Rozpal możliwości mózgu

Zauważ, że wykres przygotowany na rysunku 14.2 świetnie przekazuje
wartości liczbowe. Należy też pamiętać, że umysł człowieka składa się
z dwóch półkul — lewej i prawej. Lewa odpowiada za logikę, liczby,
fakty, wnioskowanie i analizę, natomiast prawa półkula za emocje, kre-
atywność, twórczość, wyobraźnię. Wykresy i schematy działają na lewą
półkulę, natomiast prawa domaga się pobudzenia emocji, chce zobaczyć
wnioski wynikające z analizy danych w postaci emocjonalnego przesła-
nia. Dlatego kolejny slajd może wyglądać tak jak ten na rysunku 14.3.
Stanowi on kwintesencję tego, co przedstawiał wykres. Wniosek
jest taki, że ulubionym zwierzątkiem domowym jest pies. Ludzie ko-
chają psy, często traktują je jak członka rodziny, dlatego właśnie ta-
kie dane pokazał wykres. Rysunek 14.3 pokazuje obraz, daje realne
odzwierciedlenie danych liczbowych. Dzięki takiemu zabiegowi au-
dytorium łatwiej zrozumie, że dane liczbowe to nie tylko suche fakty.
Rysunek 14.3. Wnioski z analizy wykresu — w postaci obrazu
5 zasad dotyczących umieszczania wykresów

w prezentacji multimedialnej
Aby uniknąć błędów związanych z przygotowywaniem wykresów i sche-
matów do prezentacji, powinieneś stosować się do kilku ważnych zasad,
niektóre z nich podaję poniżej:
1. Dobierz właściwy typ wykresu do danych, które masz
do zaprezentowania. Właściwy typ to taki, który najpełniej
oddaje zależności pomiędzy liczbami.
2. Unikaj nadmiaru informacji na slajdzie. Stosuj się do zasady:
jeden slajd — jedna dominująca informacja.
3. Upraszczaj i jeszcze raz upraszczaj. Spraw, aby wykresy
i schematy były łatwe w interpretacji, pamiętając jednak,
by zawsze zachować w stu procentach rzetelność
przekazywanych informacji.
4. Unikaj tandetnych ozdobników. Nie stosuj szablonów, elementów

ClipArt. W prezentacji korzystaj z profesjonalnych zdjęć
i wysokiej jakości grafik.
5. Pamiętaj, aby oprócz logicznych danych pokazać elementy
emocjonalne. Twoimi słuchaczami są ludzie, a nie komputery.
Pamiętaj o tym.
Życzę sukcesów i prezentacji, które zapiszą się na wiele lat w pamięci
słuchających Cię ludzi.
Rozdział 15.
Nudne i nieprzyciągające uwagi
nagłówki slajdów
„Skuteczny nagłówek jest jak czerwone lamborghini.
Po prostu musisz na niego spojrzeć”.
Odkryj znaczenie nagłówków

Podczas czytania gazety zwróć uwagę, że każdy zamieszczony tam arty-
kuł zawiera nagłówek. Jest to napisany wytłuszczoną czcionką tekst,
którego zadaniem jest opisanie w skrócie tego, o czym będzie artykuł.
Okazuje się, że nagłówki mają decydujący wpływ na to, czy dany arty-
kuł zostanie przez nas przeczytany czy nie. W gazetach nagłówek powi-
nien być reklamą artykułu, ma zachęcić do czytania. Jak pokazuje
doświadczenie, o tym, czy dany numer gazety się sprzeda, w najwięk-
szym stopniu decyduje tytuł okładki. W około osiemdziesięciu pro-
centach o zainteresowaniu czytelnika danym artykułem decyduje to,
w jaki sposób sformułowany jest jego tytuł. Dlatego jedną z najważ-
niejszych kompetencji dobrego dziennikarza jest umiejętność formu-
łowania skutecznych nagłówków. Zasada tworzenia intrygujących
nagłówków sprawdza się nie tylko w przypadku prasy. Również w świe-
cie internetu, w działaniach marketingowych i wszędzie tam, gdzie
występuje słowo pisane, potęga skutecznych nagłówków znajduje swoje
zastosowanie. W przypadku stron internetowych istnieje możliwość
precyzyjnego badania skuteczności danego nagłówka. Dlatego naj-
częściej przygotowuje się kilka wersji, po czym rozpoczyna się proces
testowania skuteczności. Ostatecznie do danego artykułu czy oferty

handlowej dobierany jest tytuł, którego skuteczność w pozyskiwaniu
uwagi czytelnika jest największa.
Do czego tak naprawdę służy nagłówek slajdu?

W trakcie przygotowywania pliku prezentacji multimedialnej możesz
dodawać nagłówki do tworzonych slajdów. Podobnie jak w przypadku
czasopism i gazet, nagłówki w prezentacji mogą odgrywać podobną
rolę. Tytuł slajdu ma po prostu zareklamować to, co masz do powie-
dzenia. Audytorium, widząc slajd prezentacji, od razu będzie zaab-
sorbowane Twoim wystąpieniem. Nagłówek można umieścić na górze
slajdu albo w innym miejscu. Przykładowe slajdy możesz zobaczyć na
rysunku 15.1.
Rysunek 15.1. Nagłówek w przykładowych slajdach

Cechy mocnego nagłówka

Aby Twój nagłówek był skuteczny, powinien mieć kilka cech. Poni-
żej wymieniam to, co jest najważniejsze w przypadku nagłówków
prezentacji.
Najważniejsze cechy skutecznego nagłówka prezentacji:
A. Przykucie uwagi. Ze skutecznym nagłówkiem jest jak z silnikiem
samochodu. Jeżeli nie zadziała, to nie ruszymy z miejsca. Dlatego
tytuł slajdu powinien pobudzić do myślenia. Nagłówek może
być pytaniem, kontrowersyjnym stwierdzeniem albo cytatem.
Ważne, aby tytuł nie był zwyczajny, powinien przyciągnąć uwagę
słuchaczy.
B. Dopasowanie do grupy docelowej. Dostosuj tytuł slajdu do grupy
docelowej słuchaczy. Jeśli wiesz, co wzbudza zainteresowanie
Twojego audytorium, a co nie, to będzie to dla Ciebie łatwe
zadanie. Na przykład nagłówek prezentacji skierowanej do grupy
osób dbających o swoje zdrowie (prezentacja dotyczy suple-
mentów diety).
„Czego nie mówi Ci Twój lekarz na temat choroby wieńcowej?”
Tak sformułowany nagłówek może być pomocny w zwróceniu
szczególnej uwagi audytorium na Twoją prezentację. Lekarz
jest osobą zaufaną dla większości ludzi, dlatego audytorium już
od początku takiego wystąpienia będzie słuchać i notować bardzo
dokładnie. Pisz o tym, co jest ważne dla Twoich odbiorców.
Postaw się w sytuacji Twojego słuchacza i postaraj się z jego
punktu widzenia ocenić przydatność treści, które masz zamiar
omawiać. To podstawowy warunek odniesienia sukcesu w ja-
kimkolwiek wystąpieniu.
Jeśli oba czynniki, a więc A i B, zadziałają w przypadku nagłówków
Twojej prezentacji, to masz bardzo dużą szansę na szybkie przycią-
gnięcie uwagi słuchaczy. A to oznacza już połowę sukcesu. Pamiętaj,
że jest bardzo wielu prezenterów, którzy mają bardzo wysokie kwali-
fikacje w swojej dziedzinie, znają bardzo dobrze temat, a poziom ich
wiedzy jest ogromny. Jeśli jednak nie potrafią w odpowiedni sposób

zainteresować swoim zagadnieniem audytorium, to nikt ich nie będzie
słuchał. Dlatego tak ważna jest umiejętność komponowania nagłówków
w sposób przyciągający uwagę.
Jeśli brakuje Ci pomysłów...

Być może starasz się stworzyć oryginalny nagłówek i brakuje Ci odpo-
wiedniego pomysłu. Co możesz zrobić w takiej sytuacji? Poszukaj inspi-
racji. Po prostu sprawdź, jak robią to inni. Możesz na przykład odwie-
dzić popularne serwisy internetowe (np. Onet.pl, WP.pl, Interia.pl
albo Yahoo.com) i przeanalizować, w jaki sposób przygotowywane są
nagłówki na potrzeby tych witryn. Pamiętaj, że w dużych serwisach
internetowych pracuje cały sztab ludzi, których zadaniem jest anali-
zowanie najlepiej przygotowanych nagłówków (hiperłączy). Ludzie
z działów marketingu testują, które nagłówki są najczęściej klikane
i czytane przez odwiedzających. Taka analiza może się dla Ciebie oka-
zać pouczającą lekcją. Nie wyważaj otwartych drzwi. Jeśli ktoś wcze-
śniej stworzył coś skutecznego, co się sprawdza w praktyce, to jest to
wystarczający powód, aby z tego skorzystać. Podejmij już dziś decyzję,
że staniesz się kolekcjonerem i będziesz zapisywał sobie nagłówki,
które według Ciebie są dobre i które będziesz mógł w przyszłości wyko-
rzystać, gdy będą Ci potrzebne.
Magiczne słowa
Istnieje też pewien zestaw słów, które jeśli zostaną użyte w nagłówku,
mogą znacznie zwiększyć siłę jego oddziaływania. Oto niektóre z tych
magicznych słów:
• dlaczego,
• jak,
• sekret,
• tajemnica,
• kto jeszcze,
• potęga,
• moc,
• magia,
• sztuka,
• alchemia,
• zakazany,
• mało znany.
To zaledwie kilka słów czy też krótkich zwrotów, które prawidłowo
zastosowane mogą zdziałać bardzo wiele. Pamiętaj, że tego typu słów
jest znacznie więcej. Jestem przekonany, że gdy zaczniesz się intere-
sować tematyką pisania skutecznych tekstów, sam odkryjesz bogactwo
zwrotów, które pozwolą Ci zwiększyć siłę oddziaływania Twojej pre-
zentacji multimedialnej, przyczyniając się do Twojego osobistego suk-
cesu. Gorąco zachęcam do tego, aby poszerzać swoją praktyczną wiedzę
związaną z szeroko rozumianą reklamą i marketingiem. Nie ma zna-
czenia, czy prowadzisz prezentację dla grona naukowców, rządu, grupy
klientów czy członków kółka teatralnego. Podstawowe zasady pozo-
stają te same. Musisz umieć „sprzedawać”. I pamiętaj, że jest to jedna
z najlepiej płatnych zdolności.
Kilka przykładów na koniec

Tworzenie nagłówków czy redagowanie tekstów to proces twórczy.
Istnieją oczywiście pewne ogólne reguły czy wskazówki, jednak zawsze
najważniejsza jest kreatywność. Im większe będzie Twoje doświadcze-
nie, tym szybciej w Twojej głowie będą pojawiać się niesamowite pomy-
sły, dzięki czemu Twoje prezentacje i wystąpienia nabiorą smaku.
Oto kilka przykładów gotowych do wykorzystania nagłówków:

• Mało znany sposób, który w ciągu miesiąca zwiększył o 270%
moje dochody.
• Elektrownia jądrowa. Triumf techniki czy śmiertelne zagrożenie?
• Jak zdobyć najtańszy kredyt hipoteczny i cieszyć się własnym
domem?
• Jak stworzyć prezentację, która zachwyci Twoich słuchaczy?
• Tajemnica szybkiego zamykania każdej sprzedaży.
• Sztuka profesjonalnego dekorowania wnętrz.
Rozdział 16.
Niepotrzebne efekty specjalne
„Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować”.
Johann Wolfgang von Goethe
Szerokie możliwości
Pamiętam moment, kiedy w latach 90. po raz pierwszy mogłem zoba-
czyć, jak wygląda prezentacja multimedialna przygotowana w progra-
mie PowerPoint. Zrobiło to na mnie duże wrażenie. Okazało się póź-
niej, że program PowerPoint dokonał rewolucji w dziedzinie wystąpień
publicznych. Odtąd praktycznie każdy prezenter mógł przygotować
na potrzeby swojego wystąpienia kolorowe materiały wizualne. Mogłoby
się wydawać, że dzięki temu zostanie poprawiona i wzmocniona siła
komunikacji, że stosowanie prezentacji multimedialnych doprowadzi
do uzyskiwania lepszych efektów podczas spotkań. Programiści wyposa-
żyli program PowerPoint w liczne narzędzia, których zadaniem miała
być pomoc w przygotowaniu interesującego zestawu slajdów. W Power-
Poincie można wstawiać tekst, obrazy, rysunki, animacje, efekty przej-
ścia slajdów oraz różnego rodzaju szablony. Możliwości tego programu
są więc bardzo duże. Powstaje więc pytanie — dlaczego tak wiele
prezentacji multimedialnych, które widzimy podczas różnego rodzaju
spotkań, nie spełnia naszych oczekiwań? Dlaczego tak często nudzą
nas niekończące się prelekcje i mało interesujące pomoce wizualne?
Ubieranie choinki
Zastanówmy się, co robi przeciętna osoba, która za kilka dni ma wystą-
pienie publiczne i chce na tę okazję przygotować prezentację multi-
medialną. Po pierwsze, taka osoba uruchamia na swoim komputerze
program PowerPoint, aby rozpocząć przygotowywanie slajdów. Po uru-
chomieniu programu na ekranie pojawia się obraz mniej więcej taki
jak na rysunku poniżej (rysunek 16.1).
Rysunek 16.1. Roboczy slajd programu PowerPoint
Spójrz teraz na rysunek 16.1. Jak sądzisz? Do czego zachęca nas

program PowerPoint? Odpowiedź jest prosta: program chce, abyśmy
wprowadzili tytuł, a następnie tekst do kolejnych podpunktów, które
będziemy w czasie prezentacji omawiać. Oczywiście nie ma niczego
złego w takim postępowaniu, ale trzeba zastanowić się, jaki efekt może
przynieść stworzenie prezentacji w takim stylu. Wyobraź sobie, że
stoisz przed licznym audytorium w sali konferencyjnej, a obok Ciebie
wyświetlona jest prezentacja PowerPoint, w której zastosowałeś listy
wypunktowane. Spójrz teraz na rysunek 16.2.
Rysunek 16.2. Prezentacja z wykorzystaniem list wypunktowanych
Na rysunku 16.2 prezenter czyta i omawia punkt pierwszy prezen-

tacji (pierwszy punkt listy wypunktowanej). Zwróć uwagę, że w takiej
sytuacji audytorium Twojej prezentacji zaczyna już czytać punkt
drugi i trzeci! Słuchacze przestają słuchać tego, o czym mówisz, i kon-
centrują swoją uwagę na czytaniu tego, o czym mowa będzie w kolej-
nych podpunktach. To bardzo istotna lekcja. Jeśli pokażesz słucha-
czom, co będzie dalej, to nieświadomie odwrócisz ich uwagę od tego,
o czym w danej chwili mówisz. Pamiętaj, że widzowie potrafią szybciej
czytać, niż Ty będziesz w stanie mówić. Dlatego jeśli już używasz list
wypunktowanych, pamiętaj, aby nie pisać całymi zdaniami. Poprawi
to w dużym stopniu proces komunikacji prezentacyjnej.
Wprowadzanie ozdobników
Kiedy przeciętny użytkownik programu PowerPoint wypełni już więk-
szość swoich slajdów po brzegi tekstem, przychodzi chwila namysłu.
Zastanawia się, co zrobić, aby jakoś urozmaicić przygotowane slajdy,
sprawić, aby były trochę bardziej „żywe”. Użytkownik chce, aby po-
szczególne elementy prezentacji przyciągały uwagę słuchaczy, aby nie
był to tylko statyczny, kolorowy tekst, ale aby slajdy nabrały jakiejś
dynamiki. Z pomocą przychodzą oczywiście narzędzia PowerPointa
służące do animowania. Jeśli kiedykolwiek pracowałeś w programie
PowerPoint, to wiesz, co mam na myśli. Nasz przeciętny użytkownik
programu rozpoczyna przyozdabianie prezentacji. Klika każde wpro-
wadzone wcześniej zdanie i ustawia różnego typu animacje i efekty —
animacje pojawiania się tekstu, znikania, przyloty, zacieranie, efekt
żaluzji itd. Po tych wszystkich zabiegach prezentacja jest gotowa —
ale czy rzeczywiście o to nam chodziło?
Dlaczego uważam, że stosowanie animacji

może osłabiać przekaz
Jak powiedzieliśmy o tym już wcześniej, przeciętny użytkownik pro-
gramu PowerPoint najpierw wprowadza tekst do slajdów (zazwyczaj
w postaci podpunktów), a następnie dodaje animacje do poszczegól-
nych elementów. Problem polega jednak na tym, że w dzisiejszych
czasach te animacje czy różnego rodzaju efekty nie robią już na nikim
wrażenia. A co najistotniejsze, nie wprowadzają żadnej wartościowej
treści do Twojego wystąpienia. Najczęściej efekty specjalne są tylko
zbędnym dodatkiem drażniącym znudzonych słuchaczy. Często porów-
nuję animacje do zegarków z kalkulatorem (rysunek 16.3). Kiedyś takie
zegarki były hitem, ale dziś najczęściej kojarzą się jedynie z tandetą.
Nie twierdzę, że animacje są zupełnie niepotrzebne i że nie należy
ich nigdy stosować. Wręcz przeciwnie. Zdarzają się sytuacje, gdy ani-
macja ma swoje uzasadnienie i podkreśla to, co mamy do przekazania.
Aby tworzyć skuteczne prezentacje, warto stosować się do trzech zasad,
które podałem poniżej.
Rysunek 16.3. Zegarek z kalkulatorem to ikona minionych czasów
3 ważne zasady profesjonalnych prezentacji multimedialnych

1. Jeśli nie masz nic ciekawego do pokazania, to nie korzystaj
z prezentacji multimedialnej, stosuj tylko przekaz werbalny.
2. Animacji i efektów specjalnych używaj tylko wtedy, gdy ma
to swoje uzasadnienie merytoryczne.
3. Jeżeli to tylko możliwe, zastąp tekst rysunkiem, wykresem
lub schematem.
Jak zamienić tekst na obraz i poprawić skuteczność

prezentacji multimedialnej?
Pokażę Ci teraz na prostym przykładzie, jak można wykorzystać wnio-
ski wyciągnięte z tego rozdziału w praktyce. Na rysunku 16.4 widnieje
typowy slajd. Znajdują się na nim najczęściej spotykane elementy,
a więc tytuł i tekst umieszczony w postaci listy wypunktowanej. Co
można zrobić, aby poprawić ten slajd, aby stał się bardziej sugestywny
i zachęcający? Pierwszy etap może polegać na tym, że uważnie przeana-

lizujesz treść slajdu. Zauważ, że tekst znajdujący się na slajdzie przed-
stawionym na rysunku 16.4 umieszczony jest w postaci całych zdań.
Rysunek 16.4. Transformacja slajdu — etap pierwszy
Tak jak o tym pisałem już wcześniej, taki sposób umieszczania

treści na slajdach jest z różnych powodów najmniej skuteczny. Twoje
pierwsze zadanie polega na wyłowieniu tak zwanych słów kluczowych.
W tym przykładzie zrobiłem to już za Ciebie. Spójrz na rysunek 16.5,
podkreśliłem na nim słowa klucze.
Słowa kluczowe to wyrazy, które są skrótem całego zdania. Na przy-
kład, gdy usłyszysz słowo „kółka treningowe”, to od razu przypomina Ci
się treść całego zdania: „Zamontuj boczne kółka treningowe w rowerze”.
Na rysunku 16.6 usunąłem cały pozostały tekst i pozostawiłem tylko
podkreślone wcześniej słowa kluczowe. Część z nich przeformułowa-
łem, zachowując jednak ich pierwotne znaczenie.
Zauważ, że slajd na rysunku 16.6 jest bardziej przejrzysty. Gdybyś
prowadził prezentację, to treść tak przygotowanego slajdu wystarczy-
łaby, żeby wygłosić mowę na ten temat.
Rysunek 16.5. Transformacja slajdu — etap drugi
Rysunek 16.6. Transformacja slajdu — etap trzeci

Pójdźmy jednak dalej i wykonajmy następny krok transformacji.

Zamienię teraz słowa kluczowe na obrazy. Chińskie przysłowie mówi
o tym, że jeden obraz wart jest więcej niż 1000 słów, dlatego usuwam
wszystkie słowa ze slajdu i zastępuję je adekwatnymi obrazami. Gotowy
slajd możesz zobaczyć na rysunku 16.7.
Rysunek 16.7. Transformacja slajdu — etap czwarty
Pokazałem Ci, jak w wielkim skrócie może wyglądać proces ulep-

szania prezentacji, w duchu prostoty i użyteczności. Teraz możesz już
sam wykorzystać te wskazówki w prezentacjach, które przyjdzie Ci
przygotować do swoich wystąpień publicznych. Powodzenia!
Rozdział 17.
Zbyt szybkie zmienianie slajdów
„Standardowa edukacja zapewni Ci przeżycie. Samokształcenie — fortunę”.
Jim Rohn
„Przepraszam, ile slajdów powinienem umieścić w prezentacji?”

Powyższe zdanie jest jednym z najczęstszych pytań, które słyszę.
Często odpowiadam, że po prostu nie wiem. Czasami wystarczy 5 slaj-
dów, a w innej sytuacji 50 będzie dobrym rozwiązaniem. Wszystko
zależy od wielu różnych czynników. Jednak nie tylko o tym chciałem
pisać. Warto się zastanowić, dlaczego ludzie zadają takie pytanie? Dla-
czego pytają, ile slajdów powinni przygotować? Myślę, że znam odpo-
wiedź. Większość z nas panicznie boi się sytuacji, że w połowie czasu
przewidzianego na prezentację skończą się przygotowane slajdy.
Właśnie to jest prawdziwy powód tak postawionego pytania. Często
osoby, które nie mają jeszcze dużego doświadczenia, przygotowują
tak dużo slajdów, ile tylko zdołają. Ogromna liczba slajdów staje się
pewnego rodzaju zabezpieczeniem.
Dużo nie znaczy lepiej

W szkole nauczono nas, że więcej znaczy lepiej. A więc osoby, które
więcej napiszą na klasówce, czy też uczniowie, którzy przyswoją na
pamięć więcej materiału, dostają lepsze stopnie. W szkole dominowała
ilość. Dlatego jako dorośli przełożyliśmy tę zasadę do swoich prezen-
tacji. Stwierdziliśmy, że obszerniejsza, bogatsza we wszelkiego typu
informacje prezentacja jest w porządku.
Wyniki
Efekt kumulacji czynników, o których powiedziałem wcześniej, jest
przyczyną jednego z najpopularniejszych błędów prezentacyjnych.
Tym błędem jest pośpiech. Przygotowaliśmy dużą liczbę slajdów,
pomimo że na wystąpienie jest przewidziane tylko 15 minut. Rezultat
jest taki, że na każdy slajd przeznaczamy tylko kilka sekund. Następnie
szybko przechodzimy dalej, ponieważ zależy nam na tym, aby omówić
jak największą liczbę wątków. Niestety, zazwyczaj takie podejście koń-
czy się tym, że audytorium już po kilku chwilach zupełnie się wyłącza
i przestaje aktywnie słuchać. Ten błąd potrafi skutecznie zniszczyć
wszelkie zamierzenia i cele, które sobie wyznaczyliśmy.
Pomysł na uniknięcie tego błędu

Postaw sobie pytanie — ile czasu jest przewidziane na moją prezen-
tację? A następnie zastanów się, jak długo zamierzasz omawiać po-
szczególne slajdy. Najprostszym sposobem jest zrobienie testu z uży-
ciem stopera. Usiądź wygodnie przed komputerem, uruchom slajd,
włącz stoper i omów swoim naturalnym tempem, bez pośpiechu to, co
masz do powiedzenia w ramach danego tematu. Następnie zatrzymaj
stoper i sprawdź, ile czasu upłynęło. Stosując tę metodę, będziesz
w stanie w miarę dokładnie ocenić, ile materiału zdołasz omówić
w czasie swojej prelekcji.
Automatyczna zmiana slajdów

Pamiętaj jednak, aby nie ustawiać w prezentacji automatycznego
zmieniania slajdów. Widziałem niejedno wystąpienie, podczas którego
popełniono ten błąd. W programie PowerPoint istnieje możliwość usta-
wienia czasu, po którym automatycznie włączany jest kolejny slajd.
Nawet jeśli w miarę precyzyjnie określisz, ile czasu potrzebne Ci będzie
na omówienie danego slajdu, to nigdy nie zrobisz tego co do sekundy.
To bardzo denerwujące, gdy na przykład opowiadasz jakąś anegdotę
Rozdział 17. Zbyt szybkie zmienianie slajdów 91
w czasie prezentacji i nagle uwaga słuchaczy zostaje rozproszona,

ponieważ prezentacja multimedialna automatycznie przechodzi do kolej-
nego slajdu, a Ty nie skończyłeś jeszcze omawiać bieżącego tematu.
10-20-30 — jeśli naprawdę nie masz pojęcia,

ile slajdów przygotować
W takiej sytuacji pomocna dla Ciebie może być zasada 10-20-30. Jest
ona bardzo prosta. Sprawdza się szczególnie w przypadku krótkich
prezentacji konferencyjnych, gdy mamy szybko i sprawnie przedstawić
swój temat. Autorem tej metody jest Guy Kawasaki, znany marketer —
jeden z twórców sukcesu komputera marki Macintosh. Już tłumaczę,
jak zastosować tę zasadę.
Na czym polega zasada 10-20-30?

10 — slajdów. Przygotuj po prostu tylko 10 slajdów. Jeśli odpowiednio
dobierzesz materiał, na pewno się zmieścisz. Skoncentruj się
na zagadnieniach kluczowych dla omawianego tematu.
20 — minut. Dokładnie tyle czasu przeznacz na swoją prezentację.
Jest to optimum. Wtedy poziom uwagi słuchaczy jest największy.
Jeśli uda Ci się w tym czasie jasno i klarownie opowiedzieć o tym,
co masz do przekazania, to możesz być pewny, że zostanie to dobrze
przyswojone przez słuchaczy.
30 — czcionka. Czcionka nie mniejsza niż 30 pkt. Stosuj slajdy z nie-
wielką ilością tekstu. Duża czcionka pozwoli na swobodny odbiór
treści prezentacji przez wszystkich słuchaczy.
Zauważ, że przygotowanie takiej prezentacji nie zajmie Ci wiele
czasu. Będziesz w stanie szybko przygotować pomoce wizualne do
wystąpienia. Proponuję, abyś czas, który normalnie poświęciłbyś na
kopiowanie tekstu do slajdów, przeznaczył na trening wystąpienia.
Tylko w ciągu godziny czasu jesteś w stanie trzy razy przećwiczyć całą
prezentację. Pozwoli Ci to wyeliminować napięcie. Ćwiczenia zapew-

nią Ci informację zwrotną na temat tego, co robisz dobrze, a co warto
jeszcze poprawić. Unikniesz szybkiego zmieniania slajdów i pośpiechu.
Pamiętaj, im więcej czasu przeznaczysz na ćwiczenie, tym lepszy efekt
uzyskasz w czasie wystąpienia.
Część III
Wystąpienie
W tej części książki odkryjesz sposoby radzenia sobie z najważniej-

szymi problemami związanymi z prezentacją. Wystąpienie jest wyjąt-
kowo istotnym elementem całego procesu, łatwo możesz popełnić
jednak sporo niepotrzebnych błędów, które mogą zaważyć na powo-
dzeniu Twojej prezentacji. Dlatego w części III książki omówię te
elementy, które mają decydujący wpływ na odniesienie sukcesu.
Wyobraź sobie, że jesteś już odpowiednio przygotowany do wystą-
pienia. Znasz oczekiwania i potrzeby słuchaczy, wiesz, kim są. Odpo-
wiednio zaplanowałeś strukturę prezentacji oraz właściwie przygotowa-
łeś sprzęt techniczny. Poświęciłeś odpowiednią ilość czasu, aby stworzyć
profesjonalną prezentację w programie PowerPoint. Twoje slajdy są
przejrzyste i łatwe w interpretacji.
Na sali znajdują się już osoby stanowiące audytorium i za chwilę
rozpoczniesz swoją mowę. W kolejnych rozdziałach przedstawię naj-
częstsze pułapki, w które wpada wielu początkujących prezenterów.
Ty masz jednak przewagę w postaci tej książki. Wykorzystaj tę możli-
wość. Zapoznaj się z dalszą częścią tej publikacji, a zdasz sobie sprawę
z tego, że prezentacja może stać się czymś, co można bardzo polubić —
ponieważ im bardziej jesteś zadowolony ze swojego wystąpienia, tym
większą będziesz miał naturalną motywację, aby rozwijać swój talent.
Rozdział 18.
Perfekcjonizm
„Nie musisz być perfekcyjny, masz być nadzwyczajny”.
Seth Godin
Co zrobić, aby prezentacja przebiegła idealnie?

Na pewno chciałbyś, aby Twoje wystąpienie przebiegło dokładnie
w taki sposób, jak to sobie zaplanowałeś. Chcesz być profesjonalny
i osiągnąć zamierzone rezultaty. Często można jednak wpaść w pułapkę.
Im wyższe masz oczekiwania wobec siebie, tym większy pojawia się
stres związany z całą sytuacją. Zależy Ci na tym, żeby prezentacja prze-
biegła z góry określonym torem, jednak obawiasz się, czy uda Ci się
to zrealizować. Ten problem dotyka wielu prezenterów. Rezultat jest
zazwyczaj taki, że kiedy już stoisz twarzą w twarz przed audytorium,
zamiast koncentrować się na treści prezentacji, Twoje myśli błądzą
wokół tego, aby nie popełnić jakiejś drobnej gafy. Bardzo często chcemy
być perfekcyjni w tym, co robimy, i nie dajemy sobie przyzwolenia na
popełnienie jakiegokolwiek błędu. Takie podejście nie jest zdrowe.
Prezentacja to nie wyścig

Bardzo dobrze pamiętam prezentację, którą widziałem mniej więcej
dwa lata temu. Wygłosiła ją osoba, która nigdy wcześniej nie wystę-
powała publicznie (przynajmniej przed tak licznym audytorium). Ta-
deusz — bo tak miał na imię prelegent, opowiadał o sobie i o swojej
pracy: w jaki sposób planuje swój czas, jakie podejmuje działania i co
właściwie robi, że udaje mu się osiągać tak rewelacyjne wyniki. Tade-

usz wyszedł na środek sali, włączył prezentację PowerPoint, uśmiech-
nął się i… przeprosił wszystkich słuchaczy za to, że jest tak zdener-
wowany. Zrobił to w sposób zupełnie naturalny i z uśmiechem. Od razu
otrzymał brawa od słuchaczy (jako zachętę do tego, aby kontynuować).
Jego gest został bardzo dobrze przyjęty. Dalsza część jego prezentacji
przebiegła dobrze. Mówił z humorem, a w jego słowach dało się wyczuć
entuzjazm. Zrozumiałem wtedy, że praca, o której opowiada, jest jego
pasją. Atmosfera, którą stworzył, udzieliła się wszystkim słuchającym.
Tadeusz zrobił w czasie swojego wystąpienia parę błędów, nie były
one jednak rażące i nie wpłynęły znacząco na przekaz, który do nas
skierował.
Perfekcja czy entuzjazm

Z podanego przed chwilą przykładu można wyciągnąć pewne wnioski.
Tak naprawdę słuchacze podczas prezentacji chcą zobaczyć i usłyszeć
człowieka. Nie chodzi o to, aby być perfekcyjnym i jak maszyna wygło-
sić swoją prezentację bez mrugnięcia okiem. Te wszystkie techniki,
o których piszę w tej książce, są ważne i bardzo pomocne. Warto pamię-
tać jednak, że najważniejszym elementem wystąpienia jest transfer
emocji — chodzi tutaj o Twój charakter. Pokaż, jakim jesteś człowie-
kiem, bądź szczery i jednocześnie podnoś na wyższy poziom warsztat
swoich umiejętności. Dzięki temu zyskasz uznanie w oczach słuchaczy.
Najcenniejszą cechą prezentera jest entuzjazm. Osoba, która go ma,
potrafi nawet o banalnych rzeczach mówić w sposób przykuwający
uwagę. I odwrotnie, nawet najlepszy prezenter, mogący się pochwa-
lić wysokimi kwalifikacjami, nie pociągnie za sobą tłumu, jeśli w jego
wystąpieniu zabraknie entuzjazmu, czyli tego błysku w oku. Entuzjazm
jest najlepiej płatną umiejętnością, pewnie dlatego, że jest tak rzad-
ko spotykany.
Wirus podekscytowania
Jedno jest pewne — gdy wyzbędziesz się nadmiernego perfekcjonizmu
i skoncentrujesz się na rozwinięciu entuzjazmu, gdy zmusisz się, aby
prezentować coś w sposób entuzjastyczny, zrobisz wielki krok naprzód.
Podekscytowanie jest zaraźliwe, jeśli więc będziesz wkładał w swoje
prezentacje dużo serca, to w naturalny sposób udzieli się to również
Twoim słuchaczom. Będziesz mniejszym nakładem pracy osiągał
lepsze rezultaty, a wyniki Twoich spotkań będą niesamowite. Znajdź
w sobie to, co jest wyjątkowe, co odróżnia Cię od innych. Opowiedz
swoją historię, powiedz, co spowodowało, że jesteś teraz w tym miejscu,
w którym się znajdujesz. Staniesz się rozpoznawalny i lubiany. Będziesz
mile widzianym gościem podczas konferencji i spotkań.
Rozdział 19.
Czytanie z kartki treści wystąpienia
„Tylko rozpocznij, a umysł zapłonie, nie ustawaj, a pragnienie się ziści”.
Johann Wolfgang von Goethe
Z pewnością taka sytuacja nie jest Ci obca

Przyszedłeś wysłuchać prezentacji, która powinna być dla Ciebie
bardzo interesująca. Zapoznałeś się już wcześniej z tematem wystąpie-
nia, o którym będzie mówił prelegent. Siedzisz już wygodnie w fotelu
na sali, gdzie już za chwilę rozpocznie się wystąpienie. Twój wzrok
skierowany jest w stronę sceny. Wszystko jest już gotowe, pierwszy
slajd prezentacji multimedialnej widnieje już na ekranie, a obok znaj-
duje się mównica. Wszyscy uczestnicy spotkania zajęli właśnie swoje
miejsca i w pomieszczeniu zapanowała cisza. Po chwili na salę wchodzi
osoba, której zadaniem będzie wygłoszenie oczekiwanej przez wszyst-
kich prezentacji. Prowadzący zmierza właśnie wolnym krokiem w kie-
runku mównicy, uśmiecha się delikatnie, przedstawia się i wita wszyst-
kich zgromadzonych w pomieszczeniu konferencyjnym. Po długich
oklaskach, które prezenter otrzymał na zachętę, rozpoczyna się wła-
ściwa część wystąpienia.
Jak zmienia się dalsza część wystąpienia?

Słuchacze nawiązali kontakt wzrokowy z prezenterem. Wszyscy z nie-
cierpliwością czekają na główną część prezentacji. Obserwujesz uważnie
prelegenta i zauważasz, że nagle chwyta on oburącz kartkę z notatkami
i… zaczyna czytać. Oto co mówi: „Szanowni państwo, pierwszym

punktem mojej prezentacji będzie omówienie zastosowania diamentów
do badań związanych z wytrzymałością mechaniczną elementów kon-
strukcji. Za chwilę omówię to, co jest najważniejsze w projektowaniu…”.
Nagle zburzona zostaje więź pomiędzy prowadzącym a słuchaczami,
zbudowana na samym początku prezentacji. Prezenter nie utrzymuje
już kontaktu wzrokowego z odbiorcami, ponieważ praktycznie przez
cały czas musi patrzeć na tekst, który zapisany ma na kartce. Po chwili
jego sposób mówienia i intonacja stają się nużące. W ciągu zaledwie
paru chwil tworzy się niewidzialny mur pomiędzy prezenterem a słu-
chającymi go ludźmi. Ponieważ wzrok prelegenta niemal cały czas
skierowany jest na kartkę z treścią wystąpienia, nie może on odbierać
informacji zwrotnej, jaką uzyskałby, utrzymując kontakt wzrokowy
z audytorium. Spójrz na rysunek 19.1 znajdujący się poniżej. Bardzo
często właśnie tak wygląda czytana prezentacja.
Rysunek 19.1. Czytanie z kartki treści wystąpienia może zbudować

niewidzialny mur pomiędzy Tobą a słuchaczami
Czytana prezentacja ma jeszcze jeden mankament. Słuchacze zaczy-

nają zadawać sobie pytanie, po co w ogóle przyszli na to wystąpienie.
Czy nie byłoby lepiej rozesłać wszystkim treści prezentacji na e-maila?

Jaki jest powód, aby organizować spotkanie, podczas którego uczest-
nicy słuchają tylko tego, co druga osoba czyta?
Są to bardzo ważne pytania. Dlatego powinieneś mieć na uwadze,
że czytanie wystąpienia z kartki jest najczęściej (choć nie zawsze) dużym
błędem. Jeśli planujesz czytanie swoich notatek podczas prezentacji
multimedialnej czy wystąpienia publicznego, to powinieneś wiedzieć,
że słuchacze mogą poczuć się tak samo jak w krótkiej scenie opisanej
przed chwilą. Zawsze warto brać to pod uwagę podczas planowania
swoich wystąpień.
Dlaczego niektórzy ludzie wolą czytać z kartki?

Prezenter, o którym pisałem wcześniej, z pewnością miał dobre inten-
cje. Prelegent na pewno chciał przeprowadzić profesjonalną prezen-
tację. I to właśnie chęć precyzyjnego zaplanowania każdej sekundy pre-
zentacji skłoniła go do napisania na kartce każdego zdania, które będzie
miał zamiar wypowiedzieć.
Tak naprawdę większość osób, które czytają z kartki podczas pre-
zentacji, robi to głównie z trzech powodów.
Trzy najczęstsze powody, dla których niektórzy ludzie czytają
z kartki treść wystąpienia:
1. Aby mieć pewność, że przekażą dokładnie wszystko, co mają
do powiedzenia, nie pomijając żadnych ważnych szczegółów.
2. Czytanie z kartki często uzasadniane jest też chęcią uniknięcia
potknięć językowych oraz prawidłowego wypowiadania zdań
bez niepotrzebnych wtrąceń typu: yyyy… mmmm…
3. Trzeci powód jest jednak najpopularniejszy. Czytając z kartki,
chcemy zmniejszyć poziom swojego stresu związanego
z wystąpieniem. Po pierwsze, czytając z kartki, zabezpieczamy
się przed sytuacją, w której możemy zapomnieć o tym, co mówić
dalej. Po drugie, patrząc w kartkę, możemy odseparować

się od audytorium, powiedzieć, co mamy do powiedzenia,
podziękować i szybko zakończyć prezentację.
Tylko rozpocznij, a umysł zapłonie…

Jeśli w miarę dobrze znamy temat, o którym będziemy mówić, to
w praktyce niemożliwe jest, aby pojawiła się sytuacja, w której zapo-
mnisz o tym, co powiedzieć dalej. Najważniejsze jest, aby dobrze zacząć,
kluczowe jest pierwsze 5 minut. Później, kiedy już się rozgrzejesz,
słowa same popłyną. Nie będą potrzebne żadne notatki, z których
miałbyś czytać. Twój umysł jest podobny do silnika samochodowego —
gdy już go odpalisz, to po kilku chwilach pracuje równomiernie. Dla-
tego dobrym pomysłem jest nauczenie się na pamięć tylko kilku pierw-
szych zdań, które chcesz wypowiedzieć na samym początku prezentacji.
Jeśli postąpisz w taki sposób, unikniesz stresu i frustracji. Twoje wystą-
pienie od samego początku potoczy się z góry zaplanowanym torem.
W jakich wyjątkowych sytuacjach czytanie z kartki

ma swoje uzasadnienie?
Są pewne wyjątkowe sytuacje, w których czytanie z kartki treści wystą-
pienia jest wskazane. Na przykład gdy cytujesz czyjeś słowa, to warto
mieć to dokładnie zanotowane. W momencie prezentacji, gdy chcesz
przytoczyć czyjąś wypowiedź, powinieneś sięgnąć po kartkę i odczy-
tać zanotowany fragment. Zdarzają się też różnego rodzaju sytuacje,
w których musisz wystąpić, ale nie chciałbyś się angażować emocjo-
nalnie. Wówczas dobrym rozwiązaniem może być przeczytanie z kartki
krótkiego przemówienia, które będzie podsumowaniem Twojego sta-
nowiska. Warto zauważyć, że zdarzają się też sytuacje będące dużym
obciążeniem emocjonalnym i dlatego czasami wymagają przygotowa-
nia przemówienia na papierze. Taką wyjątkową sytuacją może być
na przykład przemówienie przygotowane na pogrzeb bliskiej osoby.
Pamiętaj jednak, że generalnie większy autorytet zbudują Ci pre-

zentacje, które wygłosisz bez podpierania się notatkami. Najwięksi
mówcy historii wygłaszali pełne entuzjazmu przemówienia, które pły-
nęły z ich serca, a nie z papieru. Dlatego też, gdy będziesz unikał błędu
związanego z czytaniem prezentacji, to Twoje wystąpienia osiągną
zupełnie inny, wyższy poziom. Czekają Cię wspaniała przyszłość oraz
niesamowite osiągnięcia na polu prezentacji multimedialnych.
Rozdział 20.
Krytykowanie punktu widzenia słuchacza
„Gdy osądzasz innych, nie pokazujesz, jakimi oni są
— pokazujesz, jaki Ty jesteś”.
Wayne Dyer
Kiedy pojawia się okazja do rozpoczęcia kłótni

Byłem osobiście świadkiem wielu prezentacji, które zakończyły się nie-
smakiem tylko i wyłącznie dlatego, że umiejętności komunikacyjne
prezentera były bardzo niskie. Sytuacje, gdzie pojawiały się sprzeczki,
krytyka i kłótnie, miały miejsce w bardzo różnych towarzystwach.
Bardzo podobnie zachowują się uczniowie, studenci, nauczyciele, poli-
tycy, naukowcy i tak dalej. Skłonność do otwartej krytyki przejawia
się wśród wielu grup społecznych, niezależnie od wieku i poziomu
wykształcenia.
Zazwyczaj otwarta krytyka i utarczki słowne nie mają nic wspól-
nego z twórczą dyskusją. Jeśli Ty jako prezenter dasz się wciągnąć
w wir wzajemnej krytyki z jednym ze słuchaczy, to nawet jeśli wygrasz
sprzeczkę, to tak naprawdę jesteś przegranym. Zdecydowana więk-
szość ludzi to istoty bardzo dumne. Jeśli ktoś lub coś nas zaatakuje,
to naturalną reakcją jest obrona i atak w drugą stronę. Jeśli ktoś nas
dotknie — chociażby słowem, to od razu budzi się nasz instynkt i chcemy
się natychmiast odgryźć. W sytuacji konfliktu pomiędzy prezenterem
a słuchaczem bardzo szybko potrafi powstać sprzężenie zwrotne wza-
jemnej krytyki i całe wystąpienie kończy się porażką.
Dlatego zapamiętaj, że najlepszym sposobem na wygranie kłótni jest
po prostu niebranie w niej udziału.
Oto prosty przykład, jak zaczepka ze strony słuchacza potrafi znisz-

czyć najlepiej przygotowaną i świetnie prowadzoną prezentację.
Słuchacz: „Panie Kowalski, chciałbym zauważyć, że metody badawcze,
które zastosował pan w swoich badaniach, są już przestarzałe. Prze-
cież nie używa się tego już od 7 lat! To, co jest nam tutaj pokazy-
wane, to jakieś nieporozumienie!”.
Prezenter: „Nie zgadzam się z panem. Metoda, którą tutaj zastosowa-
łem, jest jak najbardziej prawidłowa dla tego typu badań. Proszę mi
nie przeszkadzać, mam piętnastoletnie doświadczenie w tej specjal-
ności i dobrze wiem, o czym mówię!”.
Słuchacz: „Jeśli ma pan tak duże doświadczenie, to powinien pan
wiedzieć, że…”.
Jak w prosty sposób unikać sprzeczek

podczas prezentacji multimedialnej?
Jedną z najważniejszych umiejętności dobrego prezentera jest zdol-
ność radzenia sobie z trudnymi słuchaczami. Oczywiście w większości
przypadków wystąpienia przebiegają gładko, bez kłopotliwych pytań.
Ale zawsze trzeba być przygotowanym na sytuację, w której ktoś będzie
próbował wyprowadzić Cię z równowagi.
Kilka pomysłów związanych z odpowiedziami

na podchwytliwe pytania słuchaczy
1. Potwierdź doświadczenie pytającego i okaż zrozumienie.
Jest to najważniejszy element odpowiedzi na krytykę. Musisz
uświadomić pytającemu, że go rozumiesz. Warto też potwierdzić,
że zdajesz sobie sprawę, iż może mieć on swój własny pogląd
na daną sytuację. Taki zabieg uspokoi pytającego i spowoduje,
że przestanie on atakować.
Rozdział 20. Krytykowanie punktu widzenia słuchacza 107
Np.: „Dziękuję panu za to spostrzeżenie, zgadzam się też

z panem, że nowe metody badań są bardzo skuteczne i że warto
je stosować”. Potwierdzenie doświadczenia to pierwszy
i podstawowy element składowy skutecznej riposty.
2. Połącz jego wypowiedź i swoje stanowisko spójnikiem „i”.
Bardzo popularny błąd dotyczący odpowiedzi na pytania
słuchaczy związany jest z użyciem niewłaściwego spójnika.
Często odpowiadamy tak:
• „To, co pan mówi, ma sens, ale…”.
• „No tak, ale z drugiej strony…”.
• „Można na tę sprawę patrzeć z tej perspektywy, ale sam
pan wie…”.
Spójnik „ale” skreśla pierwszą część zdania i wywołuje
niekorzystne wrażenie na odbiorcy tak sformułowanej informacji.
Zastanów się, jak byś się poczuł, gdyby ktoś powiedział
do Ciebie w następujący sposób: „Bardzo podobało mi się twoje
wystąpienie, starałeś się być bardzo profesjonalny, ale…”.
Ciekawym sposobem na uniknięcie pułapki spójnika „ale”
jest zastąpienie go spójnikiem „i”.
Oto przykłady:
• „To, co pan mówi, ma sens i chciałbym jeszcze tylko dodać
ze swojej strony, że…”.
• „No tak, i z drugiej strony warto jeszcze zauważyć kolejne
możliwości…”.
• „Można na tę sprawę patrzeć z tej perspektywy i sam pan
wie, że są jeszcze inne możliwości działania”.
Zauważ, że użycie spójnika „i” prawie wcale nie zmieniło
treści zdania. Znacząco jednak poprawiła się jakość odbioru.
Przykładowe zdania, w których zastosowaliśmy spójnik „i”
zamiast „ale”, nie brzmią jak krytyka. Wręcz przeciwnie, są jakby
uzupełnieniem wcześniejszej wypowiedzi. Ponadto zdania,
w których zastosowano spójnik „i”, nie skreślają tego, co zostało

napisane przed nim. Spójnik „i” jest spoiwem, które łączy dwa
stanowiska. Dlatego zastanów się i wykonaj kilka ćwiczeń, a sam
przekonasz się, jak w prosty sposób poprawisz jakość swoich
prezentacji, tym samym sprawiając, że odpowiedzi na trudne
pytania będą bardziej dyplomatyczne.
3. Magiczne słowo MOŻNA.
Kolejną świetną metodą odpowiadania na uszczypliwe pytania
jest właściwe wykorzystanie słowa „można”.
Praktyczne przykłady:
• „Można twierdzić, że metoda badawcza, której użyłem,
nie jest już w pełni aktualna, i jednocześnie z chęcią
wysłuchać wykładu do końca, aby porównać wyniki”.
• „Zgadzam się z tym, że można uważać pana ministra
za osobę niekompetentną, bo przecież każdy ma prawo
do własnej opinii, i jednocześnie zdawać sobie sprawę
z tego, jak wiele spraw zostało załatwionych podczas
jego kadencji”.
• „Myślę, że można twierdzić, że zachowanie pana Stasiaka
było nieodpowiednie, i jednocześnie zauważać całą masę
pozytywnych działań, które były jego udziałem. Takie
jak na przykład…”.
Użycie słowa „można” jest bardzo prostym zabiegiem, mającym
jednak wielką moc. Ponieważ możesz bać się ostrej krytyki
audytorium i jednocześnie zdawać sobie sprawę z tego,
że z łatwością sobie z tym poradzisz.
Rozdział 21.
Brak konkluzji prezentacji
„O dobrym przywódcy powiedzą: »Sami to zrobiliśmy«”.
Lao Tse
Przesłanie Twojej prezentacji

Podstawowym zadaniem profesjonalnej prezentacji multimedialnej jest
przekazanie określonej idei innym ludziom. Analizujesz audytorium,
wyznaczasz cel prezentacji, planujesz i w końcu realizujesz swoją pre-
zentację. Robisz to wszystko po to, aby uzyskać określony efekt. Na
pewno zależy Ci na tym, aby pod koniec prezentacji słuchacze dobrze
Cię rozumieli i razem z Tobą doszli do podobnych wniosków. Przez
przeważającą część swojego wystąpienia podajesz liczby, fakty, przy-
kłady, które powinny skierować uwagę słuchaczy na określony tor. Pod
koniec prezentacji powinniśmy przeprowadzić jeszcze proces wycią-
gania wniosków i formułowania konkluzji wystąpienia. Jest to bardzo
ważny i jednocześnie często pomijany etap prezentacji multimedialnej.
Gdy zabraknie ważnego spoiwa

Jestem przekonany, że również i Ty byłeś uczestnikiem prezentacji,
w której prowadzący w pewnym momencie, zupełnie niespodziewanie,
szybko zakończył wystąpienie i podziękował za uwagę. Bardzo często
tego typu sytuacje mają miejsce. Z punktu widzenia słuchacza tak
zakończona prezentacja jest niepełna. Najpierw z uwagą słuchamy,
chłoniemy każde słowo i treść przygotowanych slajdów, aż do momentu
nagłego zakończenia wystąpienia. Gdy zabraknie podsumowania, gdy

nie przeprowadzisz słuchaczy przez proces analizy tego, co zostało
wcześniej powiedziane, to nie możesz liczyć na odniesienie pełnego
sukcesu w swoim wystąpieniu. Pamiętaj, że ostatnie minuty prezentacji
są najczęściej decydujące. To, co powiesz w podsumowaniu, jest tak
zwanym testamentem mówcy. Nawet jeśli ktoś z audytorium nie słu-
chał Cię uważnie przez większość spotkania, to najprawdopodobniej
zapamięta Twoje podsumowanie. Analiza wniosków, którą przeprowa-
dzisz na koniec prezentacji, jest spoiwem łączącym to, co będzie pamię-
tane przez słuchaczy, z tym, co Ty chciałbyś im przekazać.
Najlepszy moment na konkluzję prezentacji multimedialnej

O krzywej uwagi wspomniałem już w czwartym rozdziale tej książki.
Na rysunku 21.1 znajdującym się poniżej umieściłem krzywą uwagi,
zaznaczyłem też za pomocą dwóch strzałek fragment wykresu krzywej.
Rysunek 21.1. Krzywa uwagi
Na wykresie dobrze widoczny jest fragment czasu, który warto prze-

znaczyć na podsumowanie i sformułowanie konkluzji swojego wystą-
pienia. Zauważ, że pod koniec prezentacji, kiedy słuchacze wyczuwają
już zakończenie wystąpienia, poziom uwagi idzie w górę. Twoim zada-
niem jest wykorzystanie tego momentu. Gdy audytorium słucha Cię
ze zwiększoną uwagą, powinieneś raz jeszcze powtórzyć kluczowe
kwestie, wyciągnąć wnioski i zachęcić do wykonania określonej akcji.
Rozdział 21. Brak konkluzji prezentacji 111
Wezwanie do działania
Jeśli celem Twojej prezentacji jest wykonanie określonego działania
przez ludzi stanowiących audytorium, to najlepiej, abyś o tym wspo-
mniał właśnie na końcu wystąpienia. Powiedz, o co Ci chodzi. Wytłu-
macz, dlaczego proponujesz takie rozwiązanie albo dlaczego sugerujesz,
aby postąpić w określony sposób. Pokaż korzyści wynikające z podjęcia
proponowanych przez Ciebie kroków. Wielu prezenterów sądzi, że
słuchacze sami domyślą się, co powinni zrobić. Rzeczywistość jest jed-
nak brutalna. Jeśli nie powiesz wprost, jakie są Twoje oczekiwania, to
słuchacze po prostu się nie domyślą. Jeżeli w swojej konkluzji nie
poprosisz o poparcie, jeśli nie zaprosisz do tego, aby kupić prezento-
wany produkt, jeśli nie poprosisz o podpisanie umowy, to słuchacze po
prostu Ci przytakną, ale nie zrobią tego, czego byś oczekiwał.
Wezwanie do działania to najistotniejszy punkt konkluzji wystą-
pienia. Im lepiej opanujesz i przećwiczysz ten fragment profesjonalnej
prezentacji, tym częściej będziesz odnosił zwycięstwo w swoich wystą-
pieniach. Im bardziej starannie i precyzyjnie przeprowadzisz audyto-
rium przez proces podsumowania i wezwania do wykonania określonych
czynności, tym lepsze będzie Twoje samopoczucie i samoocena. Dlatego
pamiętaj, aby właściwie zadbać o ten etap prezentacji, a przede wszyst-
kim go nie pominąć.
Rozdział 22.
„Lanie wody”
Na czym polega „lanie wody” w kontekście prezentacji

Jednym z najbardziej popularnych haseł związanych z wystąpieniami
publicznymi jest tak zwane lanie wody. Na czym ono dokładnie
polega? Co możesz zrobić, aby uniknąć tego typu komentarzy po swoim
wystąpieniu publicznym?
Przez zwrot „lanie wody” (w kontekście prezentacji) rozumiemy
najczęściej wypowiedź, podczas której prelegent jest mało konkretny.
Prezentacja taka jest obfita w puste frazesy, hasła i slogany, które najczę-
ściej nie mają pokrycia w rzeczywistości. Bardzo często terminem „lanie
wody” określamy też wystąpienie, w którym bez przerwy powtarzana
jest taka sama płytka treść opisywana w trakcie wystąpienia na różne
sposoby. O wystąpieniu przeprowadzonym w taki sposób często mówi-
my, że było to tylko „lanie wody”, nie zostały poruszone najważniejsze
kwestie. Często można usłyszeć też głosy, że prezenter nie wspomniał
o tym, co było tak naprawdę najistotniejsze w całej jego prezentacji.
Ludzie chcą konkretów

Wygłaszając swoją prezentację multimedialną, powinieneś pamiętać
o tym, że ludzie chcą usłyszeć nie tylko wyrafinowane zwroty i wyszu-
kane hasła, ale pragną, abyś dotarł do sedna sprawy. Twoi słuchacze
chcą usłyszeć szczerą wypowiedź. W dzisiejszych czasach szczerość jest
w cenie. Podczas gdy wszyscy inni tylko zachwalają, Ty możesz posta-

wić na konkrety. Jeśli właściwie przeprowadzisz proces analizy audyto-
rium Twojej prezentacji (a mówiliśmy już o tym w pierwszym rozdziale
tej książki), to będziesz wiedział, co jest najważniejsze dla odbiorców.
Gdy już wiesz, co jest dla nich ważne, skup całą swoją energię na tym,
aby podczas wystąpienia mówić głównie o tej właśnie rzeczy. Bądź
szczery, mów prawdę i wyjaśnij, dlaczego przyjąłeś takie, a nie inne
stanowisko. Jeśli postąpisz w ten sposób, zjednasz sobie słuchających
Cię ludzi. Wszyscy cenimy mówców, którzy bez zbędnego „owijania
w bawełnę” opowiadają o istocie sprawy. Takie podejście może stać
się Twoim wyróżnikiem.
Kiedy prezentacja multimedialna

może zostać określona jako mało konkretna?
Gdy przygotowujesz materiał do wystąpienia, zastanów się, jaki jest
poziom wiedzy słuchaczy w danej materii. Pamiętam pewną prezen-
tację, która wygłaszana była na jednym ze zjazdów kół naukowych.
Wystąpienie dotyczyło zaawansowanych zagadnień związanych z inter-
netem. Na sali siedziało kilkudziesięciu specjalistów komputerowych,
każdy z nich poświęcił wiele lat na zdobywanie wiedzy i umiejętności
w swoim fachu. Na środku sali swój wykład rozpoczyna jeden z prele-
gentów. Jego pierwszy slajd dotyczy definicji słowa „internet”. Na omó-
wienie tego hasła prezenter poświęcił ponad 10 minut! Powiedział,
skąd się wzięło takie słowo i jak doszło do tego, że zostało wprowa-
dzone do codziennego użytku. W ciągu paru chwil wszystkich na sali
konferencyjnej opanował atak ziewania. Ludzie zaczęli spoglądać na
siebie znudzonym wzrokiem. Po upłynięciu pół godziny czasu autor
wystąpienia przeszedł do zagadnień, które były esencją jego prezen-
tacji. Dopiero wtedy udało mu się zaktywizować audytorium…
Ten przykład to bardzo ważna lekcja. Warto pamiętać, aby zawsze
zastanowić się, do kogo kierujemy swój przekaz. Czy są to osoby począt-
kujące w danym temacie? Czy może są to ludzie, którzy doskonale
Rozdział 22. „Lanie wody” 115
znają podstawy i oczekują czegoś więcej? Nigdy nie powinieneś doda-

wać zbędnych, oczywistych treści do prezentacji. Naturalnie, czasami
zdarza się sytuacja, w której warto przypomnieć kilka podstawowych
faktów, lecz robimy to tylko wówczas, gdy ma to merytoryczne uzasad-
nienie w dalszej części wywodu.
Szanuj czas słuchaczy

Jeśli jesteś osobą, która ma nawyk codziennego planowania swojego
czasu, to na pewno zdajesz sobie sprawę z wagi każdej chwili. W obec-
nym świecie jesteśmy bez przerwy zasypywani wszelkiego rodzaju
informacjami. Znam wielu ludzi, którzy w nawale pracy i obowiązków
nie znajdują ani chwili dla siebie. Dlatego czas jest bardzo cenny. Powi-
nieneś szanować czas osób, które przyszły Cię wysłuchać. Zaoszczędźmy
słuchaczom zimnego prysznica mało istotnych informacji i wyświech-
tanych frazesów (rysunek 22.1).
Rysunek 22.1. Szanuj czas słuchaczy
Twoim zadaniem jako profesjonalnego prezentera jest przygotowa-

nie wartościowego, interesującego i oryginalnego wystąpienia. Tak aby
każda ze słuchających Cię osób po powrocie do domu mogła powie-
dzieć: „To było coś, ten prezenter wie, o czym mówi”. Z dobrym wystą-
pieniem jest jak ze zdrową dietą i prawidłowym odżywianiem — lepiej
mniej, ale żeby było to pełnowartościowe.
Rozdział 23.
Wywyższanie się
„Przyczyną, dla której rzeki i morza otrzymują hołd tysięcy strumieni górskich,
jest fakt, że trzymają się niżej od nich. I dzięki temu mogą rządzić
wszystkimi górskimi strumieniami. Podobnie mędrzec,
który chce być ponad ludźmi, ustawia się niżej od nich, a chcąc być przed nimi,
ustawia się z tyłu. I tak oto, choć miejsce jego nad ludźmi, oni nie czują
jego ciężaru, a choć miejsce jego przed nami, nie odbierają tego jako rany”.
Lao Tse
Jak zbudować swój autorytet?

Każdy z nas chce być szanowany i poważany przez swoje środowisko.
Lubimy, gdy otaczający nas ludzie doceniają to, co robimy, dzięki temu
czujemy się lepiej. Potrzeba szacunku jest jedną z najgłębszych i naj-
ważniejszych potrzeb większości ludzi. Każdy człowiek pragnie być
zauważony i doceniony, jest to najzupełniej naturalne dążenie. Chcemy
być potrzebni. Cieszymy się, gdy ktoś szczerze doceni nasz wysiłek
i zwróci swoją uwagę na to, czego dokonaliśmy.
Bardzo podobnie jest w świecie prezentacji. Gdy występujesz
publicznie, przypuszczam, że zależy Ci na tym, aby uzyskać aprobatę
swoich słuchaczy. Jednak poszczególni prezenterzy różnią się między
sobą metodami, jakie starają się stosować w celu zbudowania swojego
autorytetu. Są osoby, które aby poczuć się dobrze, muszą mieć świa-
domość, że są lepsze od innych. To bardzo destruktywna postawa, jed-
nak bardzo popularna w naszym społeczeństwie.
Obserwując zachowanie poszczególnych prezenterów, łatwo zauwa-

żyć można dwa najpopularniejsze sposoby tworzenia swojego auto-
rytetu. Możemy wyróżnić postawę typu A i postawę typu B.
Postawa typu A:
Budowanie autorytetu poprzez wywyższanie się
Osoba typu A dąży do oparcia swojego autorytetu w grupie tylko
i wyłącznie na fundamencie swoich osiągnięć. Taki prezenter bardzo
dużo mówi o sobie, opowiada o swoich sukcesach i zaznacza, dlaczego
jest lepszy od innych. Osoba typu A w czasie swojej prezentacji często
drwi ze swojej konkurencji albo ze swoich rywali. Większości słuchaczy
nie podoba się takie podejście. Słuchacze nie lubią być pouczani, instru-
owani i traktowani jak „ciemna masa”.
Postawa typu B:
Budowania autorytetu dzięki pomaganiu innym
Osoba typu B zachowuje się inaczej niż typ A. Przede wszystkim, jeśli
mówi już o swoich osiągnięciach i sukcesach, to przedstawia to w taki
sposób, aby mogli odnieść z tego korzyść słuchacze. Osoba typu B inspi-
ruje audytorium. Wskazuje drogę i podpowiada rozwiązania. Tego typu
prezenter koncentruje swoją uwagę na audytorium. Jego autorytet
wynika z szacunku i zaufania, jakim darzą go słuchacze, ze względu
na rezultaty, które uzyskał w danej dziedzinie. Jeśli po prezentacji słu-
chacze będą wypełniać ankiety związane z oceną prelegenta, to naj-
częściej typ B otrzymuje wyższą liczbę punktów niż typ A.
Profesjonalne rozpoczęcie prezentacji

Na początek możesz powiedzieć kilka zdań o sobie. Nie powinno to
być zbyt dużo informacji. Wystarczy, jeśli podkreślisz swoje kwalifika-
cje i podasz kilka najważniejszych faktów związanych ze swoim doświad-
czeniem. A teraz najważniejsze. Możesz powiedzieć słuchaczom, jak
Twoje doświadczenie i wiedza mogą się przełożyć na korzyści z pre-
Rozdział 23. Wywyższanie się 119
zentacji multimedialnej, którą za chwilę przedstawisz. To pomoże Ci

stworzyć więź ze słuchaczami. Nie będziesz mówił tylko o sobie, ale
powiesz o kwestiach dotyczących słuchających Cię ludzi. Jeśli w pierw-
szych minutach wystąpienia słuchacze Cię polubią, to dalsza część pre-
zentacji będzie przebiegała gładko. Natomiast jeśli na samym początku
stworzysz negatywne wrażenie, to będziesz musiał się bardzo starać,
aby w ciągu kolejnych minut zyskać przychylność słuchaczy.
Skromność to cnota przeznaczona dla tych,

którzy nie mają żadnych innych cnót
Mów śmiało o swoich sukcesach, zachowując jednak umiar. Nie prze-
wyższaj, ale też nie zaniżaj wagi swoich osiągnięć. Mów szczerze, przed-
staw sytuację dokładnie taką, jaką jest. Zachowaj równowagę i znaj
swoją wartość. Traktuj audytorium prezentacji na zasadach partner-
skich. Nie staraj się pokazać, że jesteś w jakiejś dziedzinie lepszy od
kogoś innego. Nie porównuj się z innymi ludźmi. Opowiadaj o własnych
celach i zamiarach, ale rób to z wyczuciem. Bądź pogodny i aktywnie
słuchaj, gdy słuchacze zadają Ci pytania. To po zachowaniu możemy
poznać prawdziwego profesjonalistę. Jeśli odrzucisz wywyższanie się
i jednocześnie będziesz unikał nieszczerej skromności, to wtedy słu-
chacze będą mogli o Tobie powiedzieć: „To jest właśnie odpowiednia
osoba na właściwym miejscu”.
Rozdział 24.
Brak wzbudzenia emocji
„Problem to okazja w przebraniu”.
John Adams
Aby emocje działały na Twoją korzyść

Praktycy wystąpień publicznych doskonale wiedzą o tym, że ludzie to
istoty kierujące się najczęściej emocjami. Warto zauważyć, że umysł
człowieka odpowiednio ukształtował się na przestrzeni wieków. Gdyby
spojrzeć na mózg, to szybko zauważymy, że składa się on z dwóch pół-
kul. Wyróżniamy prawą i lewą półkulę mózgową. Okazuje się, że każda
z półkul specjalizuje się w określonych funkcjach. Lewa część mózgu
człowieka odpowiada za funkcje logiczne, dzięki niej potrafimy trzeźwo
myśleć i analizować sytuację. Ludzie z silnie rozwiniętą lewą półkulą
to osoby uzdolnione w naukach ścisłych, jak na przykład matematycy
czy architekci. Z rysunku poniżej dowiedzieć się możesz, za jakie
funkcje odpowiada lewa półkula mózgowa (rysunek 24.1).
Prawa część mózgu człowieka odpowiada za emocje, jest to również
kreatywna część naszego umysłu. Dzięki funkcjom prawej półkuli
mózgowej przychodzą nam do głowy olśniewające pomysły. Jest to
półkula typowo humanistyczna. Dzięki niej mamy nieograniczony dostęp
do pokładów naszej wyobraźni. Z rysunku 24.2 dowiesz się więcej na
temat jej funkcji.
Rysunek 24.1. Funkcje lewej półkuli mózgowej
Rysunek 24.2. Funkcje prawej półkuli mózgowej

Rozdział 24. Brak wzbudzenia emocji 123
Najciekawsze w tym wszystkim jest jednak coś zupełnie innego.

Otóż badania naukowe prowadzone przez neurobiologa prof. Rogera
Sperry’ego dowiodły, iż mózg człowieka funkcjonuje lepiej, gdy pobu-
dzane są jednocześnie obie półkule mózgowe. Działa wtedy tak zwana
zasada synergii półkul mózgowych. Jeśli pobudzamy obie półkule
w tym samym czasie, to umysł pracuje wielokrotnie wydajniej, niż
gdybyśmy intensywnie pobudzali tylko jedną z nich.
Dlaczego o tym wszystkim piszę w tej książce?

Piszę o tym, ponieważ powyższa wiedza bardzo pomoże Ci w przy-
gotowywaniu i wygłaszaniu skuteczniejszych prezentacji multime-
dialnych. Aby zwiększyć siłę oddziaływania swoich wystąpień, warto,
abyś wykorzystał wnioski związane z wynikami badań na temat umysłu
człowieka. Okazuje się, że jeśli w swojej prezentacji wykorzystasz ele-
menty zarówno emocjonalne, jak i merytoryczne, bardzo ułatwi to
komunikację ze słuchaczami. Zastanów się przez chwilę — jeśli wygła-
szałbyś swoje wystąpienie tylko po to, aby przekazać określoną suchą
informację, to czy nie lepiej byłoby po prostu rozdać materiały do poczy-
tania w domu? Dlatego właśnie najważniejszym zadaniem profesjonal-
nego wystąpienia jest stworzenie tak zwanego transferu emocji.
Czym jest transfer emocji?

Transfer emocji to esencja profesjonalnej prezentacji multimedialnej.
Chodzi o to, aby przekazać wartościową informację wraz z emocjami
z nią związanymi. Prezentacja daje słuchaczom możliwość wczucia
się w stan emocjonalny prezentera. Możesz zarazić audytorium swoim
entuzjazmem i podejściem do danych kwestii. Tak naprawdę uczestnicy
Twojego wystąpienia właśnie w tym celu przychodzą na salę prezen-
tacyjną — chcą wyjść naładowani nową energią. Słuchacze podświa-
domie pragną, aby ktoś zasiał w ich umysłach ziarna nowych pomysłów
czy idei. Spotkanie pozbawione przekazu emocjonalnego jest niepełne.
Nawet jeśli perfekcyjnie przygotowałeś swoje wystąpienie, z zacho-

waniem wszelkich zasad i tak dalej, to gdy słuchacze zobaczą w Tobie
tylko „kukłę”, która cytuje wyuczone treści, nie odniesiesz wielkie-
go sukcesu.
Wzbudzenie emocji to klucz do prawie każdej udanej sprzedaży

Wytrawni handlowcy dobrze wiedzą, że 90% klientów podejmuje decy-
zje o zakupie nie na podstawie logicznego rachunku, ale kierując się
swoimi emocjami. Ja również często działam w taki sposób, być może
również i Ty. Często sobie tego nawet nie uświadamiamy, ale to, co
robimy podczas kupowania, to bardzo prosty schemat. Najpierw pod-
świadomie, na podstawie naszych emocjonalnych przesłanek, decydu-
jemy o zakupie produktu, a następnie staramy się wyszukać „logiczne”
argumenty za tym, aby dany produkt nabyć.
Twój charakter, podejście do pewnych spraw, sposób myślenia to
indywidualne cechy Twojej osobowości. Warto w czasie prezentacji
pokazać się z tej prywatnej strony. Emocja, którą przekażesz audyto-
rium prezentacji, to czysta energia. Rozpal w sobie płomyk entuzja-
zmu, a słuchacze przyjdą zobaczyć, jak płoniesz. Każda nasza codzienna
aktywność to pewien rodzaj sprzedaży, wykorzystaj więc w praktyce
wiedzę z tego rozdziału książki.
Rozdział 25.
Nieprawidłowa emisja głosu
„Za 38% wiarygodności i skuteczności przekazu Twojej prezentacji
odpowiada jakość Twojego głosu”.
Wyniki badań dotyczących skuteczności komunikacji
Aby siła Twojego głosu wypełniła salę konferencyjną

Twój głos to instrument o potężnej sile. Często mówi się, że pióro
mocniejsze jest od miecza. Natomiast słowo mówione ma jeszcze więk-
szą siłę oddziaływania. Wielcy mówcy historii dzięki magii swojego
głosu zmieniali bieg wypadków. Pod wpływem niesamowitych oratorów
na przestrzeni wieków rozpoczynały i kończyły się wojny, zmieniały
się ustroje społeczne, wybuchały rewolucje. Osoba, która potrafi wła-
ściwie wykorzystać i właściwie rozwinąć możliwości swojego głosu, ma
szansę na uzyskanie niesamowitych rezultatów podczas swoich pre-
zentacji multimedialnych.
Popularne trudności
U osób rozpoczynających dopiero swoją drogę w dziedzinie prezentacji
pojawiają się często początkowe problemy związane z emisją głosu.
Kłopoty te, z pozoru mało istotne, mogą jednak zdecydowanie przy-
czynić się do osłabienia naszego przekazu prezentacyjnego. Zdarza się,
że kłopoty z głosem mają również doświadczeni prezenterzy, którzy
mają za sobą już niejedno wystąpienie. Często jest tak, że likwidacja
błędów związanych z emisją głosu jest jak usunięcie „wąskiego gardła”
na ścieżce prowadzącej do pełnego rozwoju kompetencji prezentera.

Im lepiej potrafimy wykorzystać naturalne możliwości naszego głosu,
tym mniej stresu odczuwamy w związku z wystąpieniem publicznym.
Jeśli znamy dobrze możliwości naszego gardła, to prezentacja przebie-
gnie bardzo sprawnie, a audytorium będzie pod wrażeniem Twoich
możliwości.
Poniżej sporządziłem listę najczęstszych kłopotów dotyczących
emisji głosu, abyś mógł szybko je zlikwidować (jeśli masz z którymś
z nich problem).
Oto 6 najczęściej spotykanych problemów

związanych z emisją głosu
1. Suchość w ustach w czasie prezentacji
Rozpoczynasz swoje wystąpienie, stajesz twarzą w twarz ze swoim
audytorium, ale już po kilku wypowiedzianych zdaniach zaczynasz
odczuwać suchość w ustach. Znacznie utrudnia to płynne mówienie.
Zaczynasz mówić trochę niewyraźnie, gorączkowo usiłując przełknąć
ślinę. Po upływie kilku minut w Twoich ustach jest już sucho jak na
Saharze, a Ty masz ochotę szybko zakończyć wystąpienie.
Rozwiązanie tego problemu

Istnieje kilka przyczyn problemu z suchością w ustach podczas wystą-
pień publicznych. Najważniejszym czynnikiem jest stres związany
z prezentacją. Najczęściej to właśnie on powoduje wystąpienie tego
problemu. Drugim co do ważności czynnikiem jest spożycie przed
prezentacją napojów powodujących zmniejszenie wydzielania śliny.
Takie napoje to: herbata, kawa czy coca-cola. Są to bardzo popularne
składniki naszych codziennych posiłków. Jednak w dniu prezentacji
dobrze jest z nich zrezygnować lub powstrzymać się od ich spożycia,
przynajmniej na dwie – trzy godziny przed wystąpieniem. Problem
związany z suchością w ustach mogą mieć też osoby palące tytoń. Myślę
jednak, że wszyscy wiemy, co należałoby zrobić, aby temu zapobiec.
Ostatnią i zarazem najistotniejszą radą, jakiej mogę Ci udzielić, jest
przygotowanie szklanki z niegazowaną wodą mineralną. Przed prezen-

tacją zadbaj o to, aby mieć szklankę wody, którą będziesz mógł popijać
w czasie wystąpienia. Jest to absolutnie konieczne, jeśli Twoja prezen-
tacja multimedialna będzie trwała dłużej niż dwadzieścia minut. Do
wody dodaj plasterek świeżej cytryny lub dolej sok z cytryny (cytryna
intensywnie pobudza wydzielanie śliny). Wierz mi, że audytorium nie
będzie miało nic przeciwko, jeśli zrobisz sobie co jakiś czas krótką prze-
rwę na łyk wody.
2. Wysoki ton głosu w czasie wystąpienia

Innym bardzo popularnym problemem związanym z emisją głosu jest
jego wysoki ton. Jeśli zauważyłeś, że w czasie wystąpienia Twój głos
jest trochę wyższy niż zazwyczaj, to wiedz, że można temu w pewnym
stopniu zaradzić.

Ważne jest, abyś przed rozpoczęciem prezentacji zrobił rozgrzewkę
strun głosowych. Najprostszym sposobem, aby tego dokonać, jest wypo-
wiadanie samogłosek a-e-i-o-u-y. Możesz to zrobić na przykład w czasie
jazdy samochodem na miejsce, gdzie odbędzie się spotkanie. Ćwicz
wypowiadanie tych samogłosek. Możesz modulować głos, wypowia-
dając na przemian głośniej i ciszej poszczególne samogłoski. To ćwi-
czenie pozwoli Ci się rozgrzać, tak aby w czasie prezentacji wykorzy-
stać pełnię Twoich możliwości werbalnych.
3. Niepotrzebne wtrącenia
Kolejnym częstym kłopotem początkujących prezenterów są niepo-
trzebne wtrącenia typu: yyy, eee, mmm. Problem polega na tym, że
dodajemy te nieartykułowane dźwięki bezwiednie. Nie jesteśmy świa-
domi, że płyną one z naszych ust podczas prezentacji. Nie będziemy się
w tej książce zastanawiać, jakie są przyczyny tego problemu. Skoncen-
trujmy natomiast swoją uwagę na poznaniu sprawdzonego sposobu,
który pozwoli Ci zlikwidować tę niepotrzebną skłonność.

Aby pozbyć się niepotrzebnych wtrąceń w wypowiadanych zdaniach,
wypróbuj metodę treningu, którą przedstawię Ci za moment. Ćwicz
w domu prowadzenie prezentacji, którą przyjdzie Ci za jakiś czas wygło-
sić. Weź sobie do pomocy zaufaną osobę jako słuchacza. Umówcie się
w ten sposób, że gdy w czasie Twojej przemowy pojawi się niepotrzebne
wtrącenie, to Twój słuchacz da Ci jakiś krótki sygnał dźwiękowy (np.
klaśnięcie w dłonie albo pojedynczy dźwięk jakiegoś instrumentu).
Dzięki takiej szybkiej informacji zwrotnej zaczniesz się kontrolować.
Będziesz świadomie starać się unikać zbędnych wtrąceń. Po jakimś
czasie i kilku sesjach treningowych pozbędziesz się na zawsze tego
niepotrzebnego nawyku. Odtąd Twoje wystąpienia będą pozbawione
nieartykułowanych dźwięków i Twoje prezentacje wkroczą na o wiele
wyższy poziom.
4. Zbyt szybkie tempo mówienia

Większość osób, które dopiero zaczynają występować publicznie, ma
ten problem. Mówimy zbyt szybko, osłabiając mocno w ten sposób siłę
przekazu swoich prezentacji. Gdy z naszych ust wypływa potok słów,
to bardzo szybko możemy stracić wątek i pogubić się w treści wystą-
pienia. Również reakcja słuchaczy jest dla nas niekorzystna. Audyto-
rium odbiera prezentacje wygłaszane w pośpiechu jako nasze dążenie
do jak najszybszego zakończenia wystąpienia. Jest to nieprofesjonalne.

Nie ma jednoznacznej recepty na pozbycie się tego nawyku. Najważ-
niejsze jest, aby na początek zdać sobie sprawę z potrzeby dokonania
zmian. Wytwórz w sobie szczerą chęć na dokonanie poprawy w tej dzie-
dzinie. Ćwicz swoje wystąpienia i staraj się mówić wolniej. Gdy tre-
nujesz w domu, spróbuj mówić bardzo wolno, pozwoli Ci to na osiągnię-
cie poziomu świadomej kontroli prędkości mówienia. Gdy ćwiczysz,
zwracaj uwagę na to, aby stosować się do znaków interpunkcyjnych. Rób
przerwy pomiędzy wypowiadanymi zdaniami. Momenty ciszy mają
równie duże znaczenie w prezentacji jak słowa, które wypowiadasz.
5. Męcząca chrypka
Prowadzisz swoją prezentację i co chwilę musisz przeprosić zebra-
nych, aby odchrząknąć. Jeśli Twoje dolegliwości nie są związane z prze-
ziębieniem lub chorobą, to najprawdopodobniej możesz im zapobiec.
Jak rozwiązać ten problem

Przede wszystkim, tak jak wspomniałem o tym już wcześniej, pij wodę
przed prezentacją i w jej trakcie. Ten zabieg powinien zapewnić odpo-
wiednie nawilżenie Twojego gardła. Drugim powodem drapania w gar-
dle może być źle ustawiona klimatyzacja. Zawsze zadbaj o to, aby spraw-
dzić stan klimatyzacji w sali konferencyjnej. Generalna zasada jest taka,
aby temperatura wewnątrz sali nie była niższa niż 6 stopni w stosunku
do temperatury panującej na zewnątrz budynku. Pamiętaj także, aby
w dniu prezentacji oszczędzać swój głos. Nie prowadź zbyt długich
i eksploatujących gardło dyskusji. Nie spożywaj też słodkich napojów
przed wystąpieniem.
6. Mówienie zbyt cicho

Kiedy prezentacja odbywa się w dużych pomieszczeniach, w których
nie ma nagłośnienia, Twój głos może okazać się zbyt słaby, aby dotrzeć
do każdego miejsca w sali. To może być bardzo krępujące, gdy słyszysz
ze strony publiczności prośby, aby mówić głośniej. Jak zatem sprawić,
aby Twój głos był donośny jak dzwon Zygmunta w Krakowie? :)

Aby poprawić moc swojego aparatu głosowego, zacznij korzystać
z przepony w trakcie mówienia. Jest to związane ze sposobem oddy-
chania. Najczęściej w trakcie wdechu unosi się nam górna część klatki
piersiowej i tylko ona jest wykorzystywana w czasie oddechu. Oddy-
chanie przeponowe polega na wykorzystaniu pełnej siły naszych płuc.
Wykonaj teraz ćwiczenie. Połóż się na płaskiej powierzchni na plecach
i weź do ręki książkę, którą właśnie czytasz. Gdy już będziesz leżał,
połóż książkę na swoim brzuchu. Oddychając, staraj się spowodować,
aby książka w czasie wdechu unosiła się do góry, natomiast w momencie
wydechu w dół. Mniej więcej na tym polega oddychanie przeponowe.

Wykonuj to ćwiczenie regularnie. Następnie oddychaj w podobny spo-
sób podczas prezentacji multimedialnej. Twój głos będzie głębszy
i mocniejszy. Powinno to pomóc Ci w tym, aby Twój głos brzmiał gło-
śniej podczas wystąpień prezentacyjnych.
Rozdział 26.
Brak empatii
Czym tak naprawdę jest empatia?

Empatia to pewna zdolność, którą niektórzy ludzie mają już od uro-
dzenia. Inne osoby z kolei mogą ją w sobie wyrobić, jeśli tylko podejmą
taką decyzję. Poniżej zamieszczam krótką definicję empatii.
Empatia jest to zdolność odczuwania stanów psychicznych innych
ludzi oraz umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia i spojrzenia
z ich perspektywy na otaczającą rzeczywistość.
Zastanówmy się przez chwilę, co daje nam empatyczne podejście
w kontekście prezentacji multimedialnych. Po pierwsze, osoby, które
rozwiną u siebie tę subtelną zdolność, o wiele łatwiej potrafią wczuć
się w sytuację osób, które stanowią audytorium prezentacji. Po drugie,
jeżeli potrafimy dobrze zdiagnozować stan emocjonalny naszych słu-
chaczy, to o wiele szybciej będziemy potrafili dopasować przekaz do
ich oczekiwań. Prawdę mówiąc, zdolność empatii to jedna z najważniej-
szych kompetencji dobrego prezentera. Zdolność ta przydaje się nie
tylko w dziedzinie prezentacji i wystąpień publicznych. Zauważ, że
na przykład jest to umiejętność numer jeden, jeśli chodzi o polityków
i samorządowców. Jeśli polityk będzie potrafił wczuć się w sytuację
swojego potencjalnego wyborcy, będzie doskonale znał jego problemy
i będzie rozumiał, dlaczego obecnie jest w określonym stanie emo-
cjonalnym, to o wiele bardziej owocne będą jego spotkania ze swoimi
zwolennikami. Zdolność empatii jest niezbędna również w przypadku

nauczycieli, menedżerów, pracodawców i w zasadzie każdej oso-
by, która zamierza wywierać określony wpływ na grupę ludzi.
Gdy zabraknie tej rzadkiej zdolności

Widziałem wiele prezentacji, podczas których prowadzący nie zacho-
wywali się empatycznie. Gdy zabraknie empatii, jesteśmy „ślepi” emo-
cjonalnie, nie potrafimy dostrzec stanów emocjonalnych innych osób.
Taki prezenter nie potrafi zrozumieć, że słuchacze mogą mieć inne
argumenty i mogą reprezentować inny sposób patrzenia na określone
zjawisko. Osoba pozbawiona zdolności empatii jest zazwyczaj agre-
sywna i stara się narzucić swój punkt widzenia innym. Im mniej
empatii w naszym zachowaniu podczas prezentacji, tym bardziej
zwiększa się prawdopodobieństwo konfliktu ze słuchaczami. Osoby,
które nie potrafią lub nie chcą wczuć się w sytuację słuchaczy, często
przypominają w swoich wystąpieniach despotów. Nie musisz jechać
na Bliski Wschód, żeby spotkać kogoś, kto Cię terroryzuje. Jako słucha-
cze nie lubimy takich prelegentów. Jesteśmy osobami myślącymi i sami
potrafimy analizować fakty i podejmować decyzje. Nie znosimy sytuacji,
w których ktoś usiłuje nam na siłę narzucić swój punkt widzenia.
Im więcej empatii, tym lepsza prezentacja

Już sam proces analizy audytorium prezentacji, a więc zadanie sobie
trudu poszukania odpowiedzi na pewne pytania, jest pierwszym kro-
kiem na drodze do rozwijania zdolności empatycznych. Jako prezen-
ter powinieneś zwracać szczególną uwagę na to, jaki jest bieżący spo-
sób patrzenia na określone zagadnienie przez Twoich odbiorców. To
powinno stać się dla Ciebie punktem wyjścia. Omawianie każdego
z wątków prezentacji rozpocznij od przedstawienia danego tematu
w sposób, w jaki widzą go słuchacze. Jeśli zauważysz, że audytorium
zgadza się z tym, co mówisz, to wtedy dopiero możesz płynnie przejść
Rozdział 26. Brak empatii 133
dalej. Najważniejsza zasada: jeśli chcesz, żeby słuchacze coś zrobili, czy
też dokonali zmiany w sposobie myślenia, to najskuteczniejsza metoda
jest taka, żeby spowodować, aby sami tego chcieli. Dlatego właśnie
niezbędną kompetencją każdego prelegenta jest zdolność empatii.
W chwili obecnej jest to dominujący trend, jeśli chodzi o szkolenia pra-
cowników firm na całym świecie. Organizacje wydają masę pieniędzy
na to, aby ich pracownicy potrafili wczuć się w sytuację swoich klien-
tów. Te pieniądze nie są marnowane. Podniesienie tej umiejętności
choćby tylko trochę pozwala uzyskiwać wielokrotnie lepsze wyniki
w wielu różnych dziedzinach naszego życia. Dlatego sugeruję, abyś jako
profesjonalny prezenter szczególnie wziął pod uwagę to, o czym pisa-
łem w tym rozdziale.
Rozdział 27.
Obezwładniająca trema
„Rób to, czego się boisz, a śmierć strachu jest bliska”.
Ralph Waldo Emerson
Postrach niedoszłych mówców

Wszystko zaczyna się na dzień przed wyznaczonym terminem pre-
zentacji. Zaczynasz odczuwać niepokój. Na samą myśl o zbliżającym
się wystąpieniu odczuwasz drżenie rąk. Natomiast apogeum strachu ma
miejsce na dwie godziny przed wystąpieniem. Wszyscy wiemy, czym
może się objawiać stres związany ze strachem przed wystąpieniem.
Okazuje się, na podstawie różnego rodzaju ankiet przeprowadza-
nych w wielu krajach świata, że większość z nas boi się podobnych
rzeczy. Spójrz zresztą na poniższą listę.
Czego boimy się najbardziej:
1. Wystąpień publicznych.
2. Wysokości.
3. Owadów.
4. Problemów finansowych.
5. Głębokiej wody.
6. Choroby.
7. Śmierci.
Najciekawsze jest to, że gdziekolwiek były przeprowadzane bada-

nia, to najczęściej na szczycie listy są wystąpienia publiczne. Występo-
wania przed publicznością boimy się nawet bardziej niż choroby czy
śmierci! Dlaczego tak jest? Czemu strach przed tym, aby stanąć przed
grupą osób i opowiedzieć swoją historię, jest aż tak wielki? Skąd się
bierze ten w dużym stopniu nieuzasadniony lęk? A co najważniejsze,
czy istnieją sprawdzone sposoby, aby walczyć z tą dolegliwością?
Dzieci nie mają wrodzonego lęku

przed wystąpieniami publicznymi
Zauważ, że gdy małe dziecko występuje na scenie (np. w szkolnym
teatrzyku), nie odczuwa żadnych negatywnych emocji. Małe dzieci
w czasie wystąpień czy recytowania wierszy są zupełnie zrelaksowane
i zachowują się całkowicie naturalnie. Dopiero w czasie dorastania
w naszym umyśle zaczynają tworzyć się sztuczne bariery. Często jeste-
śmy pouczani, karceni i instruowani przez innych ludzi. Bardzo często
na skutek licznych uwag otoczenia obniża się nasza samoocena i wiara
we własne możliwości. Wszystkie te negatywne komentarze typu: „nie
dasz rady”, „nie wygłupiaj się”, „zrobisz tylko z siebie idiotę”, „to jest
zbyt trudne”, „czarno to widzę”, „nie jesteś wystarczająco zdolny”,
bardzo silnie zagnieżdżają się w naszej podświadomości. Dlatego gdy
za chwilę ma rozpocząć się Twoja prezentacja, te zaszczepione wcze-
śniej w Twoim umyśle programy dają o sobie znać. Efekt może być
mniej więcej taki jak na rysunku 27.1.
Strach ma wielkie oczy

W podniesieniu nam ciśnienia przed prezentacją bardzo pomaga nasza
własna wyobraźnia. Od razu widzimy ciemne obrazy i projektujemy
sceny, w których nasza prezentacja kończy się klapą.
Rysunek 27.1. Strach przed wystąpieniem publicznym to problem bardzo

wielu osób
Oto co najczęściej wizualizujemy:

• Ktoś z publiczności zadaje trudne pytanie, na które nie znamy
odpowiedzi.
• Tracimy wątek w czasie wystąpienia i nie wiemy, co dalej
powiedzieć.
• Słuchacze wyrobią sobie o nas negatywne zdanie.
Paradoksalnie, wyobrażając sobie hipotetyczne sytuacje związane
z niepowodzeniem prezentacji, zaczynamy się na nich koncentrować.
Gdy myślisz o określonych zachowaniach i wizualizujesz je, to ogrom-
nie zwiększa się szansa, że tak właśnie się stanie. Warto przytoczyć
tutaj znaną sentencję, której autorem jest Marek Aureliusz — „Nasze
życie jest tym, co zeń uczynią nasze myśli”. Dlatego jeśli chcesz zli-
kwidować stres związany z wystąpieniem, powinieneś zwracać uwagę
na to, o czym myślisz.
Profesjonalni prezenterzy też odczuwają pewien rodzaj tremy

Sytuacja wystąpienia publicznego zawsze jest momentem, w którym
emocje przechodzą na wyższy poziom. Gdy prowadzimy prezentację,
nasz organizm uwalnia dużo energii. Natomiast od Ciebie zależy, w jaki
sposób ją wykorzystasz. Są na to tylko dwa sposoby. Pierwszy jest taki,
że niepotrzebnie trwonisz energię na zbędne nerwy. Natomiast drugi
jest taki, że wykorzystujesz podekscytowanie emocjonalne na swoją
korzyść. Wszyscy znani, dobrze wyszkoleni prezenterzy korzystają
z dodatkowego zastrzyku energii, aby tchnąć w swoje wystąpienia wię-
cej entuzjazmu. Jeśli więc denerwujesz się przed wystąpieniem, to
powinieneś się z tego cieszyć. Możesz sobie powiedzieć: „Jestem tro-
szeczkę podenerwowany, ale wykorzystam to, żeby moja prezen-
tacja była naprawdę mocna!”.
3 sprawdzone sposoby na pokonanie strachu

przed prowadzeniem prezentacji multimedialnych
1. Trening czyni mistrza — rób to, czego się boisz. Wykorzystaj
każdą okazję, żeby występować publicznie. Na początek możesz
występować przed niewielkim audytorium, na przykład przed
bliską Ci osobą. Następnie prowadź prezentacje w kilkuosobowym
gronie. Mogą to być znajomi, rodzina, koledzy i koleżanki z pracy.
Zadbaj o to, aby były to osoby, które Cię wspierają. Podejmij
decyzję, że dajesz sobie przyzwolenie na to, aby robić jak
najwięcej błędów. Znacznie zmniejszy to ewentualny stres.
Powiedz swoim znajomym, że dopiero się uczysz i chciałbyś,
aby udzielili Ci informacji zwrotnej po zakończonym wystąpieniu.
Postępując w ten sposób, nabierzesz wprawy, zwiększy się też
Twoja pewność siebie. Stopniowo będziesz w stanie występować
przed coraz większymi grupami. W pewnej chwili zdasz sobie
sprawę, że wcześniejszy strach i stres związany z wystąpieniami
publicznymi całkowicie zniknęły. Będzie to wspaniałe uczucie.
2. Drugim sposobem walki ze strachem są pozytywne

wizualizacje. Na kilka dni przed planowanym wystąpieniem
zacznij programować swój umysł. Usiądź wygodnie na krześle,
możesz zamknąć też oczy, i wyobraź sobie swoje idealne
wystąpienie. Na ekranie Twojego umysłu powinny pojawić się
obrazy, na których otrzymujesz oklaski od uśmiechniętych
i rozentuzjazmowanych Twoją prezentacją słuchaczy. Postaraj
się dostrzec też swoją osobę — jesteś zdecydowany, profesjonalny,
uśmiechnięty i pewny siebie. Powtarzaj to ćwiczenie dwa razy
dziennie — rano i przed snem. To podejście zaowocuje
naprowadzeniem Twojego umysłu na właściwe tory. Twój
mózg będzie jak wystrzelona rakieta wyposażona w system
samonaprowadzania na wybrany przez Ciebie cel. Wypróbuj
to ćwiczenie, a zaręczam, że zadziwią Cię uzyskane efekty.
3. Trzecia metoda radzenia sobie ze stresem związanym
z prezentacjami oparta jest na specjalnie przygotowanych
afirmacjach. Jest to bardzo subtelna metoda przejmowania
kontroli nad swoimi emocjami. Dr Émile Coué był francuskim
psychologiem i farmaceutą. Coué wprowadził nową metodę
samowyzwalanej świadomej autosugestii. Poprzez powtarzanie
słów lub obrazów jako autosugestii do podświadomego umysłu
można warunkować umysł. Wtedy będzie on produkować
autogenicznie odpowiedni rozkaz. Zalecał on swoim pacjentom
wielokrotne powtarzanie znanej formuły: „Z każdym dniem,
pod każdym względem, czuję się coraz lepiej”. Okazało się,
że dzięki stosowaniu tego zabiegu ogromnie poprawił się stan
zdrowia wielu osób. Johannes Schultz rozwinął tę teorię jako
trening autogenny. Dla nas najważniejsze są jednak wnioski
wynikające ze stosowania tych metod. Okazuje się, że można
w dużym stopniu wpłynąć na osiągane rezultaty wystąpień
publicznych, stosując odpowiednie afirmacje. Taką afirmacją
może być na przykład: „Z każdym dniem staję się coraz lepszym
prezenterem” albo „Moje umiejętności z zakresu sztuki
prezentacji są coraz doskonalsze”. Przygotuj i zapisz sobie

własne afirmacje, a następnie powtarzaj je sobie kilka razy
dziennie. Jest to prosta, ale sprawdzona i zbadana metoda
wpływania na własne zachowanie. Koniecznie wypróbuj tę
technikę.
Podsumowanie i plan działania
Dotarliśmy właśnie do końca tej książki. Dzięki lekturze poszczegól-

nych rozdziałów poznałeś najpopularniejsze błędy, często popełniane
przez osoby prowadzące prezentacje multimedialne. Najważniejsze jest
jednak to, że teraz wiesz, jak błędów tych unikać. Dzięki wiedzy, którą
zdobyłeś w tej publikacji, potrafisz szybko rozpoznać potencjalne pułapki
związane z wystąpieniami publicznymi. To, co zrobisz z tą wiedzą,
zależy już teraz tylko od Ciebie. Być może czujesz się troszeczkę zdez-
orientowany, ponieważ przyswoiłeś prawdopodobnie w krótkim cza-
sie dosyć dużą porcję nowej wiedzy. Możesz dojść też do wniosku, że
sztuka prezentacji multimedialnej to dosyć trudna dziedzina do opa-
nowania. Pamiętaj jednak o tym, co powiedział Goethe: „Na początku
wszystko jest trudne — zanim stanie się łatwe”. To hasło w pełni oddaje
rzeczywistość.
Aby ułatwić Ci pełne opanowanie zasad, o których pisałem w książce,
przygotowałem krótkie podsumowanie każdego rozdziału.
Oto wykaz 27 najczęściej popełnianych błędów

wraz z pomysłami na ich uniknięcie:
Brak wiedzy o audytorium. Zadaj sobie trud zbadania tego, kim są
Twoi słuchacze oraz jakie są ich potrzeby i oczekiwania. Przyjmij
postawę altruistyczną już na samym początku przygotowań do pre-
zentacji. Dokonaj transformacji koncentracji uwagi tak, aby to słu-
chacze znaleźli się w centrum Twojego zainteresowania. Ostatecz-
nie to przecież specjalnie dla nich prowadzisz swoje wystąpienie.
Brak wyznaczenia celu prezentacji. Zanim zaczniesz jakiekolwiek

przygotowania do prezentacji, wyznacz cel swojego wystąpienia.
Określ, co i w jaki sposób chcesz osiągnąć. Następnie przygotuj plan
działania. Pamiętaj również o odpowiednim sformułowaniu tematu
prezentacji. Powinien on podkreślać korzyści, jakie odniosą Twoi
odbiorcy z wysłuchania tego, co masz im do powiedzenia.
Chaotyczna struktura prezentacji. Po pierwsze, określ myśl prze-
wodnią swojej prezentacji multimedialnej. Następnie podporządkuj
wszystkie omawiane wątki głównemu przesłaniu. Pamiętaj, że moż-
liwości percepcyjne człowieka są ograniczone. Dlatego podaj mniej
informacji i wyselekcjonuj najistotniejsze kwestie dla Twoich słu-
chaczy. Pozwoli Ci to zachować przejrzystość wywodu.
Nieznajomość krzywej uwagi. Pamiętaj, że najwyższy poziom uwagi
Twoich słuchaczy przypada na początek i na koniec wystąpienia.
Wykorzystaj to i po krótkim wprowadzeniu przejdź do sedna sprawy.
Pamiętaj, aby na koniec podsumować najważniejsze myśli prezentacji.
Złe zarządzanie przerwami podczas wystąpień. Planując przerwy
podczas Twojej prelekcji, zawsze bierz pod uwagę takie czynniki
jak: pora dnia, wiek słuchaczy, pogoda i potrzeby fizjologiczne. Gdy
audytorium Twojej prezentacji stanowią dzieci, rób przerwy bardzo
często.
Ciągnące się w nieskończoność wystąpienie. Pamiętaj, aby wyczerpać
temat, a nie słuchaczy. Dłuższa prezentacja wcale nie jest lepsza od
krótkiej. Aby kontrolować czas wystąpienia, możesz skorzystać np.
z pomocy pilota do prezentacji, który zawiera stoper z alarmem
wibracyjnym.
Wadliwy sprzęt audio-wideo. Jak mówi popularne prawo Murphy’ego:
„Jeśli coś może pójść nie tak, to pójdzie nie tak w najgorszym momen-
cie”. Dlatego zadbaj o sprzęt do prezentacji. Powinieneś być wypo-
sażony w odpowiednie przejściówki do kabli. Pamiętaj też o tym,
aby mieć kopie zapasowe pliku prezentacji multimedialnej na wypa-
dek awarii.
Stosowanie odwróconego trójkąta skutecznej prezentacji. O osta-

tecznym wyniku Twojej prezentacji multimedialnej decyduje to, na
czym koncentrujesz swoją uwagę. Przeanalizuj konstrukcję trójkąta
skutecznej prezentacji i stosuj się do wniosków płynących z jego
analizy podczas przygotowań i podczas prezentowania.
Szablonowy wygląd slajdów. Unikaj stosowania szablonów, nadmiaru
efektów specjalnych i elementów ClipArt w programie PowerPoint.
Stosuj wysokiej jakości zdjęcia i pamiętaj o zasadzie: jeden slajd —
jedna myśl. Korzystaj ze schematów oraz zadbaj o to, by nie wpro-
wadzać do swoich projektów zbyt dużo tekstu.
Prezentacja przeładowana informacjami. Bierz zawsze pod uwagę
poziom wiedzy Twoich słuchaczy. To, że pewne kwestie są oczy-
wiste dla Ciebie, nie oznacza, że są jasne dla widowni. Dozuj infor-
macje niewielkimi, aczkolwiek konkretnymi porcjami.
Gryzące się barwy. Zapoznaj się ze sposobami łączenia poszczególnych
barw. Zadbaj również o odpowiedni kontrast w Twojej prezentacji
multimedialnej. Umiejętność stworzenia profesjonalnej szaty gra-
ficznej odróżnia amatora od profesjonalisty.
Problemy z tekstem na slajdach. Wielkość czcionki na slajdach nie
powinna być mniejsza niż 30 pkt. Nigdy nie umieszczaj w prezen-
tacji długich bloków tekstu. Plik prezentacji ma być tylko pomocą
wizualną — to nie artykuł do czytania. Tekst warto wykorzystywać
głównie do przygotowywania nagłówków slajdów.
Nieprawidłowy dobór czcionek. W swoich pomocach wizualnych stosuj
maksymalnie dwa rodzaje kroju czcionek. Unikaj używania wyszu-
kanych czcionek, jeśli prezentacja będzie uruchamiana z innego
komputera niż Twój. Stosuj wyłącznie czcionki zawierające polskie
znaki diakrytyczne.
Nieczytelne wykresy i schematy. Naczelną zasadą, jaką warto się
kierować, jeśli chodzi o wykresy, jest ich przejrzystość i czytelność
dla słuchaczy. Przedstaw wartości liczbowe, ale jednocześnie
pamiętaj o podkreśleniu znaczenia poszczególnych wielkości.

Pamiętaj, że gdy słuchacz widzi wykres, to w jego głowie zawsze ro-
dzi się pytanie: „Ale co z tego wynika?”.
Nudne i nieprzyciągające uwagi nagłówki slajdów. Nagłówek slajdu
jest reklamą Twojej prezentacji. Zadbaj o to, aby przyciągał uwagę
audytorium i zmuszał do myślenia. Unikaj banalnych tytułów, ponie-
waż są mało skuteczne.
Niepotrzebne efekty specjalne. Słuchacze chcą wysłuchać Twojego
przesłania. Audytorium przyszło na prezentację, aby zapoznać się
z określoną ideą lub pomysłem. Dlatego zadbaj o to, aby niepo-
trzebne efekty specjalne nie odciągały uwagi od tego, co ważne.
Animacje stosuj tylko tam, gdzie ma to merytoryczne uzasadnienie.
Zbyt szybkie zmienianie slajdów. Gdy nie wiesz, ile slajdów przygo-
tować, stosuj zasadę 10-20-30. Szczególnie ważne jest też, aby nie
włączać w prezentacji PowerPoint automatycznego zmieniania slaj-
dów, ponieważ powoduje to niepotrzebną dekoncentrację.
Perfekcjonizm. Nie staraj się być idealny. Zawsze bądź sobą i zacho-
waj naturalność w swoim zachowaniu. Jeśli masz możliwość wyboru
pomiędzy perfekcjonizmem a entuzjazmem — to wybierz to drugie.
Czytanie z kartki treści wystąpienia. Wyrzuć spisaną na kartce papieru
przemowę do kosza. Wygłoś swoje wystąpienie, patrząc w stronę
publiczności. Zachowaj kontakt wizualny ze swoimi słuchaczami.
Zapomnij o tym, że możesz potknąć się w trakcie prezentacji. Wystar-
czy zacząć, a Twój umysł podpowie Ci, co masz mówić dalej.
Krytykowanie punktu widzenia słuchacza. Angażowanie się w kłótnie
ze słuchaczem, który nie zgadza się z Twoim punktem widzenia,
jest najkrótszą ścieżką prowadzącą do porażki. Zachowuj się dyplo-
matycznie. Okaż zrozumienie i potwierdź możliwość patrzenia na
rzeczywistość z różnych perspektyw.
Brak konkluzji prezentacji. Każda prezentacja multimedialna musi
mieć konkluzję. To, co powiesz na koniec wystąpienia, zostanie świet-
nie zapamiętane. Dlatego powtórz kluczowe kwestie i powiedz słu-

chaczom, jakie są Twoje oczekiwania co do dalszych działań.
„Lanie wody”. Puste i niewnoszące niczego konkretnego prezentacje
multimedialne zostaw innym prelegentom. Szanuj czas słuchaczy
i przekaż im pełnowartościową informację. Wszyscy kochamy kon-
krety, natomiast „lanie wody” jest nieprofesjonalne.
Wywyższanie się. Zbuduj swój autorytet dzięki pomocy innych ludzi.
Okaż swoje zainteresowanie potrzebami i oczekiwaniami słuchaczy.
Wywyższanie się jest domeną ludzi posiadających niskie poczucie
własnej wartości. Niech Twoje czyny przemówią głośniej niż słowa.
Brak wzbudzenia emocji. W swojej codziennej aktywności kierujemy
się w zdecydowanej większości emocjami. Spraw więc, aby przekaz
prezentacji multimedialnej dotarł zarówno do logicznej, jak i emo-
cjonalnej części umysłu Twoich słuchaczy.
Nieprawidłowa emisja głosu. Wykonuj regularne ćwiczenia emisji
głosu. Uświadom sobie błędy, jakie popełniasz, i przygotuj plan ich
eliminacji. Niech Twoim nawykiem podczas dłuższych wystąpień
będzie przygotowywanie szklanki wody i regularne nawilżanie swo-
jego gardła.
Brak empatii. Zdobądź umiejętność stawiania się w sytuacji Twoich
słuchaczy i patrzenia na prezentację poprzez pryzmat ich sposobu
myślenia. Tylko ta jedna zdolność będzie w stanie wynieść Twoje
wystąpienia na zupełnie inny, wyższy poziom.
Obezwładniająca trema. Rób to, czego się boisz. Świadomie szukaj
okazji do wystąpień publicznych. Przed prezentacją wykonuj ćwi-
czenia wizualizacyjne. Im będziesz miał większe doświadczenie, tym
stres związany z wystąpieniami będzie mniejszy. Po jakimś czasie
stwierdzisz, że początkowe napięcie związane z wystąpieniami
zamieniło się w przyjemne podekscytowanie.
Zakończenie 147
Zakończenie
Nie odstawiaj tej książki na półkę. Niech stanie się ona podręcznym
drogowskazem podczas Twoich przygotowań do prezentacji. Sięgaj po
nią często, aby odświeżyć poznane informacje. Im częściej będziesz
wprowadzał w życie zasady, o których przeczytałeś, tym szybciej Twoje
wystąpienia staną się bardziej profesjonalne. Dzięki temu otworzą się
przed Tobą bramy prowadzące do świata zupełnie nowych możliwości,
zarówno zawodowych, jak i biznesowych.
Zapraszam też do bezpłatnej prenumeraty biuletynu „Sekrety pre-
zentacji”, której możesz dokonać na stronie www.pawellenar.pl. Wystar-
czy podać swoje imię i adres e-mail, a co jakiś czas będziesz otrzymy-
wał na swoją skrzynkę nowe materiały związane tematycznie ze sztuką
prezentacji.

Profesjonalna Prezentacja Multimedialna. Jak Uniknąć 27 Najczęściej Popełnianych Błędów (2010, Helion) - Paweł Lenar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Profesjonalna Prezentacja Multimedialna. Jak Uniknąć 27 Najczęściej Popełnianych Błędów (2010, Helion) - Paweł Lenar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości

Redakcja: Barbara Gancarz

Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą iStockPhoto Inc.

Copyright © Helion 2010

• Poleć książkę na Facebook.com • Księgarnia internetowa

• Kup w wersji papierowej • Lubię to! » Nasza społeczność

Dlaczego warto, abyś przeczytał tę książkę? 11

CZĘŚĆ I PRZYGOTOWANIA DO PREZENTACJI

Rozdział 1. Brak wiedzy o audytorium 15

Rozdział 2. Brak wyznaczenia celu prezentacji 19

Rozdział 3. Chaotyczna struktura prezentacji 23

Rozdział 4. Nieznajomość krzywej uwagi 27

Rozdział 5. Złe zarządzanie przerwami podczas wystąpień 31

Rozdział 6. Ciągnące się w nieskończoność wystąpienie 35

Rozdział 7. Wadliwy sprzęt audio-wideo 39

Rozdział 8. Stosowanie odwróconego trójkąta skutecznej prezentacji 45

CZĘŚĆ II PREZENTACJA MULTIMEDIALNA

Rozdział 9. Szablonowy wygląd slajdów 51

Rozdział 10. Prezentacja przeładowana informacjami 55

Rozdział 11. Gryzące się barwy 57

Rozdział 12. Problemy z tekstem na slajdach 61

Rozdział 13. Nieprawidłowy dobór czcionek 65

Rozdział 14. Nieczytelne wykresy i schematy 69

Rozdział 15. Nudne i nieprzyciągające uwagi nagłówki slajdów 75

Rozdział 16. Niepotrzebne efekty specjalne 81

Rozdział 17. Zbyt szybkie zmienianie slajdów 89

CZĘŚĆ III WYSTĄPIENIE

Rozdział 18. Perfekcjonizm 95

Rozdział 19. Czytanie z kartki treści wystąpienia 99

Rozdział 20. Krytykowanie punktu widzenia słuchacza 105

Rozdział 21. Brak konkluzji prezentacji 109

Rozdział 22. „Lanie wody” 113

Rozdział 23. Wywyższanie się 117

Rozdział 24. Brak wzbudzenia emocji 121

Rozdział 25. Nieprawidłowa emisja głosu 125

Rozdział 26. Brak empatii 131

Rozdział 27. Obezwładniająca trema 135

Podsumowanie i plan działania 141

Świat, w którym współcześnie żyjemy, niesamowicie się zmienił w ciągu

Paweł Lenar specjalizuje się w tematyce zwią-

zaledwie kilku miesięcy zbudował strukturę dystrybucji produktów

Lenar Business Consulting

Książka, którą trzymasz właśnie w ręku, jest wynikiem analizy dzie-

Stosując w praktyce wskazówki zawarte w tej książce i ciągle pod-

Profesjonalni mówcy zawsze przygotowują się wcześniej do prezentacji.

Już nigdy Ci się nie zdarzy, że przekroczysz czas przeznaczony na

Po pierwsze — słuchacz jest najważniejszy

Powinniśmy się więc koncentrować bardziej na ich potrzebach, a nie

JA w centrum uwagi SŁUCHACZE w centrum uwagi

Rysunek 1.1. Ja w centrum uwagi Rysunek 1.2. Słuchacze w centrum

Jak ich zainteresować? Czym interesują się odbiorcy

Muszę się pokazać z jak najlepszej Jakiego typu zachowania cenią

Zadbam o to, aby świetnie Jak powinienem wyglądać,

Muszę przekazać cały materiał Co w mojej prezentacji jest

W czasie prezentacji będę używał Jak uprościć omawiane zagadnienia,

Bardzo lubię to powiedzenie:

Wykorzystaj właściwe narzędzie

Jak skonstruować temat wystąpienia, aby osiągnąć cel

Rysunek 2.1. Formułowanie tematu prezentacji

Jak określisz grupę docelową?

Jak powinieneś podkreślić korzyści?

A teraz zobacz, jak w kilka chwil możesz zamienić przeciętny temat

Przeciętny temat prezentacji Lepszy temat prezentacji