CZYM JEST PROKRASTYNACJA

- Prokrastynacja: zachowania o irracjonalnym podłożu, u którego źródeł mogą tkwić

zakłócenia systemu samoregulacyjnego, prowadzące do przekładania terminów
rozpoczęcia, realizacji lub zakończenia zadania, mimo spodziewanych
negatywnych następstw oraz kosztów psychologicznych, takich jak odczuwanie
dyskomfortu psychicznego i pogarszające się samopoczucie
- Prokrastynacja może oznaczać robienie niewłaściwych rzeczy w danym
momencie, kosztem wykonywania czegoś, co jest rzeczywiście istotne
- Cztery perspektywy definiowania prokrastynacji:
~ Różnice indywidualne - jako cecha osobowości
~ Wolicjonalna i Motywacyjna - jako konsekwencja osłabionej samoregulacji i
rozbieżność między zamiarem a rzeczywistym działaniem
~ Kliniczna - jako konsekwencja doświadczania silnych, negatywnych emocji
~ Sytuacyjna - jako konsekwencja oceny sytuacji związanej z realizacją zadania
(np.ocena zadania jako awersyjnego, zbyt trudnego czy zbyt nudnego)
- Co najczęściej skłania nas do odkładania spraw na potem?
~ Zadania, których nie lubimy, są trudne lub monotonne
~ Konieczność natychmiastowego wykonania zadania niezaplanowanego, ale pilnego
~ Zadania wymagające uzupełnienia informacji
# Złożone lub zupełnie nowe
~ Przeciążenie lub zmęczenie wieloma obowiązkami
- Cztery główne wskaźniki prokrastynowania
~ Zbędne opóźnianie
# Gdy osoba podejmuje dodatkowe, mniej istotne zadania, w ten sposób odsuwając i
usprawiedliwiając to, iż nie zajmuje się zadaniem głównym
~ Rozbieżność między intencją a działaniem
# Osoba ma zamiar podjąć działanie, ale wraz z podjęciem takiej decyzji zaczyna
uruchamiać wszelkie formy aktywności umożliwiające odłożenie wykonywania
~ Negatywne emocje
# Prokrastynator na ogół cierpi z powodu rozbieżności zamiarów, zobowiązania i chęci
wykonywania zadania, skutkuje to angażowaniem się a aktywności zastępcze, co
potęguje negatywne emocje
~ Irracjonalny charakter
# Człowiek mający silne irracjonalne przekonania może opóźniać zamierzone zadania
częściej w porównaniu z kimś o niższym ich poziomie

TYPY PROKRASTYNACJI

- Prokrastynacja akademicka
~ Ta forma zwlekania odnosi się do nieterminowego realizowania przez studentów
obowiązków edukacyjnych,
~ Przejawia się odkładaniem, pozostawianiem na ostatnią chwilę, opóźnianiem
przyani gotowywania zadań domowych, czy rozpoczynania uczenia do egzaminów
 ~ Częstość występowania zachowań prokrastynacyjnych wśród młodzieży uczącej się i
studiującej był i jest znacznie wyższy niż w populacji ogólnej
- Prokrastynacja codzienna
~ Trudność w ustalaniu harmonogramu, szczególnie gdy do zrealizowania jest
wiele zadań dotyczących czynności życiowych (np.płacenie rachunków na termin,
odpowiadanie na maile)
- Prokrastynacja neurotyczna
~ Odraczanie ważnych decyzji życiowych dotyczących spraw związanych z pracą,
małżeństwem, rodzicielstwem, relacjami społecznymi, obowiązkami
obywatelskimi, a nawet aktywnością rekreacyjną
~ Prokrastynator neurotyczny żyje bólem niepowodzenia, stawia sobie wysokie
oczekiwania lub wyobraża sobie, że takie wymagania są stawiane wobec niego
~ Kiedy rozważa podjęcie nowego zobowiązania, perspektywa sukcesu, powodzenia,
korzyści zostaje natychmiast przyćmiona nieproporcjonalnie większą wizją
niepowodzenia i zagrożeniem porażką, zrobienia źle czegoś, co proste
- Prokrastynacja zadaniowa
~ Zdefiniowana ze względu na cztery formalne kryteria (Milgram, 1987)
1.Wykonanie zadania jest konieczne i wymaga odpowiedniego nakładu czasu i
energii
2.Trudność w planowaniu oraz brak umiejętności trzymania się planu
3.Poziom wykonania zadania poniżej własnych możliwości, oczekiwań lub
aspiracji, spowodowany nieodpowiednim wykorzystaniem czasu, a nie brakiem
umiejętności
4.Doświadczanie negatywnych emocji lub stresu z powodu braku wymienionych w
punkcie 2 i/lub wskutek własnych działań
~ Milgram mówił, że ‘’prokrastynacja to stan umysłu jednostki borykającej się z tym
problemem, a nie efekt oceny innych osób’’
- Prokrastynacja decyzyjna
~ Definiowana jako brak umiejętności radzenia sobie z sytuacjami podejmowania
decyzji postrzeganymi jako stresujące, prowadząca do poczucia utraty kontroli
nad własnym życiem
- Prokrastynacja behawioralna
~ Odkładanie zadania w celu zachowania poczucia własnej wartości
~ Prokrastynator uważa, że jego wartość zależy od prawidłowego wykonania danego
zadania
~ Dlatego unikając działania, podtrzymuje iluzję swojej wysokiej sprawczości, bez
konieczności narażania się na konsekwencje wynikające z weryfikowania osądu na
temat własnych kompetencji
- Prokrastynacja adaptacyjna i problemowa (nieadaptacyjna)
~ Prokrastynacja adaptacyjna - osoba odkłada z powodów racjonalnych i czyni to
w sposób strategiczny, przemyślany i tym samym nie wywołujacy negatywnych
emocji ani nieosłabiający efektów jej pracy
~ Prokrastynacja nieadaptacyjna (problemowa) - zaistnienie rozbieżności między
intencją, tym, co człowiek zamierzał zrobić, a działaniem rzeczywistym
 # W rezultacie obniżenie produktywności i negatywne konsekwencje, takie jak
konieczność pracy pod presją czasu, co wywołuje przeciążenia i negatywne emocje
- Prokrastynacja pobudzeniowa i unikowa
~ Są to dwa aspekty umożliwiające ocenę zachowań związanych z działaniami
prowadzącymi do odkładania zadań
~ Prokrastynacja unikowa - odnosi się do odkładania rozpoczęcia lub zakończenia
wykonywania działania z obawy przed porażką lub sukcesem
# Prokrastynujące zadania unikowe to podejmowanie aktywności i wykonywanie
zadań, które umożliwiają uzasadnienie wykonania tego, co konieczne, ale z czym
osoba nie może sobie poradzić
~ Prokrastynacja pobudzeniowa - opóźnianie działania prowadzące do sytuacji
konieczności pracy pod presją czasu, co wiąże się z przeżywaniem przez
jednostkę z silnych, ale niedezorganizujących pracy emocji
- Prokrastynacja aktywna - podejście, że pod wpływem presji czasu, im bliżej zbliża
się termin wykonania, tym bardziej wzrasta napięcie, ale także i motywacja do
pracy
~ Jednak wyniki badań odnoszących się do pracy pod presją czasu nie są
jednoznaczne, teoria jest obszernie krytykowana