ROLA POBUDZENIA CIELESNEGO W RÓŻNYCH UJĘCIACH

TEORETYCZNYCH

OBWODOWA KONCEPCJA EMOCJI JAMESA I LANGEGO

- William James (1842-1910): amerykański psycholog, psychofizjolog

- Carl Lange (1834-1900): duński lekarz i psycholog, profesor anatomii
- Zakłada, że emocje pojawiają się jako wynik spostrzeżenia własnego pobudzenia
- Nazwa ,,obwodowa’’ ponieważ za źródło emocji uznaje zmiany napięcia w mięśniach i
narządach wewnętrznych
- Emocja to odczuwane zmiany ciała: zachowania, ekspresje, narządy wewnętrzne
- Przebieg powstawania emocji:
1.Spostrzeżenie bodźca
2.Zmiany fizjologiczne
3.Spostrzeżenie i zinterpretowanie
4.Emocja

~ Zmiany fizjologiczne są wcześniejsze niż emocja

~ Zmiany fizjologiczne są specyficzne modalnie
~ Zachodzi zmiana napięcia mięśni:
# Mięśni poprzecznie prążkowanych odpowiedzialnych za ekspresję mimiczną i
pantomimiczną oraz działania instrumentalne
> Zachowania ekspresyjne: mimika, wokalizacja, pantomimika, gesty
> Reakcja motoryczna: ucieczka, walka, zastygnięcie
# Mięśni gładkich znajdujących się w narządach wewnętrznych unerwianych przez AUN
> Reakcja fizjologiczna: krążenie, oddech, pocenie
- Z teorii wynika, że samo wzbudzenie przejawów danej emocji (nawet bez bodźca) da w
wyniku te emocje
MIMICZNE SPRZĘŻENIE ZWROTNE

- Teoria mimicznego sprzężenia zwrotnego zakłada, że zmiany pantomimiczne i mimiczne

mogą wzbudzić emocje
- Badanie: Wzbudzanie emocji jako efekt sprzężenia zwrotnego z twarzy (Strack,
Martin, Stepper, 1988)
~ Dwie grupy, jedna trzymała ołówek w ustach tak, by pobudzać mięśnie aktywne przy
odczuwaniu pozytywnych emocji, druga aktywne przy odczuwaniu negatywnych emocji
~ Badani oglądali filmiki i mieli ocenić ich zabawność
~ Grupa ,,uśmiechająca się’’ oceniała materiał jako bardziej zabawny
~ Badanie nie ma jednak skutecznej replikacji- próba była podjęta przez Wegenmakersa
i innych autorów z 17 laboratoriów na całym świecie
# Użyli tej samej serii kreskówek co Strack w oryginalnym badaniu
# Wyniki nie potwierdziły się, efekt nie istnieje lub jest bardzo mały
# Komentarz Stracka na łamach Perspectives on Psychological Science
> Krytyka użytego materiału: argumentował, że po 20 latach kreskówka może być mniej
śmieszna
> Krytyka procedury: argumentował, że użycie kamer zmienia efekt
> Krytyka uczestników: argumentował, że błędem było badać studentów psychologi
- Badanie wymuszonej ekspresji (Kraft, Pressman 2012)
~ Badani wykonywali stresujące zadania (trudna łamigłówka, ból fizyczny)
~ W trakcie wykonywania badani trzymali długopis w ustach aktywujące mięśnie na trzy
sposoby (brak uśmiechu, niepełny uśmiech, pełny ,,prawdziwy’’ uśmiech)
~ W trakcie mierzono tętno i GSR (poziom stresu) badanych
~ Wynik: badani z ,,prawdziwym uśmiechem’’ mieli niższy poziom stresu i szybciej
powracali do stanu sprzed stresu
- Badania dotyczące pantomimicznego sprzężenia zwrotnego:
~ Utrzymywanie wyprostowanej/zgarbionej postawy ciała by wywołać radość lub smutek
(Stepper i Strack, 1993)
# Badani z wyprostowaną postawą oceniali badanie lepiej niż ci ze zgarbioną
~ Gesty przyciągania/odpychania (Chen i Bargh, 1999)
~ Fenomen ręki na sercu: wykonując tę postawę postrzegani jesteśmy jako bardziej
szczerych i wiarygodnych
- Badania w salonach piękności: czy zabiegi kosmetyczne osłabiają odczuwanie
emocji?
~ Skutki stosowania botoksu: paraliż mięśni marszczących brwi
~ Pacjenci przed zabiegiem i po zabiegu iniekcji botoksu czytali zdania wywołujące:
# Złość: ,,Namolny telemarketer nie pozwala ci wrócić do obiadu’’
# Smutek: ,,Nikt nie złożył Ci życzeń urodzinowych’’
# Radość: ,,W upalny letni dzień bierzesz chłodny prysznic’’
~ Nie było różnicy w odczuwaniu emocji
 ~ Zakładano, że rozumienie sytuacji emotogennych wymaga zaangażowania mimiki i po
zabiegu będzie upośledzone
# Badani mieli oceniać jakie jest emocjonalne znaczenie zdania przez naciśnięcia
klawisza
# Pacjenci po iniekcji: dłuższe rozpoznanie zdań wzbudzających złość i smutek
# Brak różnicy w czytaniu zdań wyrażających radość
~ Badanie: botox ratunkiem w depresji?
# Badani byli pacjenci z leczoną depresją odporną na terapię
# Wykonano iniekcję w mięśnie czoła, aktywne w trakcie odczuwania smutku
> W jednej grupie wstrzyknięto botoks, w drugiej sól fizjologiczną
> Podwójnie ślepa grupa (ani uczestnik ani badacz nie wiedzą w której grupie jest
badany)
# Badanych oceniano na skali objawów depresji HAM-D
# Po 6 tygodniach wynik w grupie botoks poprawił się o 47,1%, w grupie placebo o 9,2%

MARKERY SOMATYCZNE (DAMASIO, 1999)

- Rodzaje uczuć generowanych na podstawie wtórnej emocji, stanowią fizjologiczny

sygnał dla jednostki o przewidywanych skutkach podjęcia decyzji
~ Jest to np.nieprzyjemne uczucie w trzewiach (narządy wewnętrzne), zanim proces
decyzyjny wejdzie w fazę świadomej obróbki
- Teoria zakłada, że emocje są konieczne do podjęcia decyzji, zwłaszcza gdy informacja jest
niepełna i trudna do oceny
~ Upraszczają podjęcie decyzji wykorzystując zapamiętany z doświadczenia afekt
(kara/nagroda)
~ Wykazano, że uszkodzenia przedczołowej kory brzuszno-przyśrodkowej, analizującej
stany emocjonalne, prowadzi do trudności z podejmowaniem decyzji
- Biologiczny mechanizm markerów somatycznych
~ Organy wewnętrzne wyściela system interoreceptorów, które wzbudzają się w

🙂
emocjogennych sytuacjach
# Ich wzbudzenie opisywane jako czucie trzewne
~ Dzięki markerom informacja o wzbudzeniu trafia do płatów czołowych
- Cechy markerów
~ Podpowiadają, co robić (np.zbliżać do/od obiektu), nie mówią dlaczego
~ Ich informacja znajduje się poza świadomością introspekcyjną
~ Są nabywane w doświadczeniu oraz w złożonych sytuacjach
~ Dzięki nim ciało zapamiętuje złe doświadczenia i informuje o nich w przyszłości
- Badanie przed-świadomych decyzji (Libet, 1979)
~ Badanym robiono pomiar aktywności mózgowej (EEG) i mięśniowej (EMG)
~ Na oscyloskopie znajdował się poruszający się 25 razy na sekundę punkt
~ Badanych proszono o poruszanie palcem w dowolnym momencie, gdy punkt będzie
znajdował się w określonym przez badanego położeniu
~ Proszono również o to, by badani mówili kiedy poruszają palcem (postanowiłem poruszyć
teraz palcem)
 ~ Wyniki mierzenia czasu podjęcia świadomej decyzji
# 200ms przed ruchem nastąpiła sygnalizacja, że decyzja została (świadomie) podjęta
# 500ms przed ruchem (a nawet 2000) w mózgu zaszły zmiany elektryczne
odpowiedzialne za ruch (był w gotowości)
~ Wnioski:
# Mózg przygotowuje ruch przed świadomą decyzją ruchu
# Nieświadome decyzje poprzedzają te świadome
- Badanie: Iowa Gambling Task
~ Badani mieli za zadanie 100 razy wybrać kartę z jednej z 4 talii
# Grę rozpoczynali z sumą 2000 dolarów, z każdą kartą mogli zyskać więcej lub stracić
# Niektóre talie bardziej bezpieczne, niektóre bardziej ryzykowne (talie A i C- większe
zyski i większe straty)
# Celem było pozostanie na końcu z jak największą kwotą
~ Zdrowi badani po 40-50 wyborach świadomie uczą się, które talie są korzystne
~ Ale już po 10 próbach wzrost GSR przed wybraniem karty ryzykownej
# Ukazuje to zdolność uczenia się mózgu przez doświadczanie straty
# Już wtedy ukazywały się nieuświadamiane podpowiedzi z ciała
~ Liczba detoksykacji u osób uzależnionych koreluje z preferencją talii ryzykownych
~ Cechy osobowości antyspołecznej i impulsywności korelują z preferencją talii
ryzykownych
~ Osoby po próbach samobójczych preferują talie ryzykowne

TEORIA EMOCJI CANNONA-BARDA (KONCEPCJA TALAMICZNA)

- Walter Cannon (1871-1945): amerykański profesor medycyny i fizjolog

~ Badał fizjologiczne mechanizmy emocji i stresu, reakcje fizjologiczne zależne od AUN
~ Opisał reakcję alarmową fight or flight (układ sympatyczny)
# Wzrost ciśnienia, zwężenie naczyń krwionośnych jamy brzusznej, spadek napięcia
mięśni przewodu pokarmowego, pocenie się
~ Opisał? reakcję rest and maintain (układ parasympatyczny)
- Philip Bard (1898-1977): student Cannona
~ Prowadził badania znaczenia kory mózgowej w procesie emocjonalnym
# Wycinał kotom korę mózgową: te koty były rozhamowane i np.atakowały nie tylko
myszy, lecz także ludzi
# Na podstawie tego doszedł do wniosku, że kora mózgowa hamuje reakcje
emocjonalne, a ich źródłem jest wzgórze
# Wzgórze ma połączenia zarówno z obwodowym układem nerwowym, jak i korą
mózgową
# Stąd też nazwa koncepcja talamiczna :) (wzgórze=thalamus)
- Mechanizm emocji wg.teorii:
1.Zajście bodźca emocjonalnego
2.Zarejestrowanie bodźca (przez zmysły np.widzenie) i przekazanie go do wzgórza
3.Wzgórze wywołuje:
# Reakcję emocjonalną (np.uczucie lęku)
# Reakcję fizjologiczną (np.przyspieszone bicie serca i pocenie się)
# Żadne z nich nie jest przyczyną drugiego

- Cannon i Bard krytykowali koncepcję Jamesa-Langego: odrzucili teorię obwodową na

rzecz teorii centralistycznej
~ Argumentowali, że reakcja AUN jest zbyt wolna aby być podstawą tworzenia reakcji
emocjonalnej
~ Wnętrzności są stosunkowo nie wrażliwymi strukturami- nie mogą być wystarczającym
źródłem informacji o pobudzeniu
~ Wywołanie izolowanej reakcji trzewnej nie wzbudza emocji
~ Te same reakcje ciała (np.bicie serca) towarzyszą różnym emocjom
~ Wyniki badań z uszkodzeniem rdzenia kręgowego: nie mogą odczuwać
pobudzenia, a odczuwają emocje
DWUCZYNNIKOWA KONCEPCJA EMOCJI SCHACHTERA I SINGERA (1962)

- Stworzona przez Stanleya Schachtera (1922-1997) i Jerome Everett Singera

(1934-2010)
- Zakłada, że emocja jest tworzona na podstawie dwóch czynników:
~ Pobudzenia fizjologicznego (aktywacja obwodowa)
~ Etykiety poznawczej (interpretacja, zrozumienie bodźca w kontekście)
- Interpretujemy swoje pobudzenie odnosząc się do kontekstu sytuacyjnego
~ Jeżeli pobudzenie ma odpowiednie tłumaczenie, to nie będziemy szukać innych
interpretacji
~ Jeżeli pobudzenie nie ma dobrego wyjaśnienia, odczujemy to co podpowiada poznanie

- Weryfikacja konceptu: badanie Schachtera i Wheelera (1962)

~ Badanych podzielono na grupy i wstrzyknięto:
1.Epinefrynę (działanie pobudzające)
2.Chloroporozmatynę (działanie uspokajające)
3.Placebo
~ Badanych nie informowano o skutkach zastrzyku
~ Badanym puszczano krótki, komiczny film
~ Podczas oglądania filmu badane osoby były obserwowane pod kątem oznak humoru
~ Po obejrzeniu badani oceniali jak zabawny był film i czy się im podobał
~ Wyniki wykazały, że:
# Osoby z epinefryną wykazywały najwięcej oznak humoru
# Osoby z placebo wykazywały mniej reakcji humory, ale więcej niż osoby z
chloroporozmatyną
- Zjawisko fałszywej atrybucji pobudzenia
~ Badanie Valinsa (1966)
# Rzekomy cel badania: ,,wpływ bodźców erotycznych na reakcje fizjologiczne
organizmu’’
# Badanymi byli mężczyźni
# Przebieg badania:
> Badani oglądali zdjęcia półnagich kobiet
> W trakcie wykonywano zapis i pomiar tętna
> Jednak w trakcie badania pozorowano awarię aparatury (chyba mówili że kopie
trochę prądem?), rozmowę o tym słyszeli badani z grupy eksperymentalnej
 > W wyniku tej sytuacji przy niektórych zdjęciach występowało fałszywe przyśpieszenie
tętna
> Po tym etapie badani mieli możliwość wybrać 5 z 10 fotografii dla siebie jako prezent
od wydawcy ,,Playboya’’
> Wynik: badani wybierali fotografie przy których wystąpiło przyspieszenie tętna
# Podczas replikacji ukazano, że u osób bardziej reaktywnych emocjonalnie efekt był
silniejszy
~ Badanie Duttona i Arona (1974)
# Rzekomy cel badania: ,,wpływ miejsc krajobrazowych na twórczość’’
# Przebieg badania
> Badani byli mężczyźni (ale chyba nie tylko?)
> Badani podzieleni na dwie grupy- kontrolna przechodziła przez stabilny, a
eksperymentalna przez niestabilny most wiszący
> Na końcu mostu stała atrakcyjna kobieta, która oferowała przyjęcie wizytówki z jej
numerem telefonu i wykonanie połączenia w celu wyjaśnienia wyników badania
> Wynik: badani przechodzący przez most wiszący wyżej oceniali atrakcyjność
kobiety, częściej brali wizytówkę i częściej dzwonili do niej niż badani
przechodzący przez stabilny most
# Zarzuty wobec badania i interpretacji wyników
> Nielosowy dobór do grup eksperymentalnej i kontrolnej
> Brak kontroli różnic indywidualnych: uległości, odczucia ciała, poziomu stresu
- Wskaźnik uległości (zgoda na ,,test twórczości’’) podobny dla grupy E (69,7%) i
K (66,7%)
- Wynik ,,testu wyobraźni seksualnej’’ (TAT) podobny
- Wskaźnik ,,zakochania’’ (wzięcie wizytówki z numerem) podobny dla obydwu grup
(E 78,3%, K 72,7%)
> Istotna różnica tylko we wskaźnikach zachowania- wykonaniu telefonu do
eksperymentatorki
- E 50% i K 12,5% z tych, którzy wzięli wizytówkę
~ Badanie Schachtera i Singera
# Rzekomy cel badania: ,,wpływ preparatu Suproxin na widzenie’’
# Badani podzieleni na grupy:
> Grupa placebo- wstrzyknięty środek neutralny
> Grupa ze wstrzykniętą epinefryną- środek pobudzający (bicie serca, przyspieszony
oddech). W niej 3 podgrupy
- Poinformowana o tym co otrzymała i o działaniu
- Zmylona: ,,otrzymałeś witaminę’’
- Nie poinformowana o niczym dotyczącym wstrzykniętej substancji
# Przebieg badania:
> Badani otrzymali kwestionariusz w obraźliwymi pytaniami
> W pierwszej grupie pozorny uczestnik (wzorzec) wykazał zdenerwowanie i podarł
kwestionariusz
> W drugiej grupie pozorny uczestnik (wzorzec) wykazywał euforię, zabawę, śmiał się
1.,,Czuję się dziwnie, to musi być przez zastrzyk’’ 2.,,Czuję się dziwnie, chyba czuję się
rozbawiony jak ten gość’’ 3.,,Czuję się dziwnie, troszkę rozbawiony jak ten gość’’
BADANIA WZORCÓW POBUDZENIA OBWODOWEGO (CZY EMOCJE MAJĄ
SPECYFICZNY WZORZEC FIZJOLOGICZNY?)

- Pionierskie badania Axa (1955)

~ Rzekomy cel badania: ,,Badanie reakcji fizjologicznych osób zdrowych i chorych na
nadciśnienie’’
~ Wykonywano pomiary wariografem (ciśnienie, tętno, oddech, GSR, napięcie mięśniowe,
temperatura skóry)
~ U badanych wywoływano dwie emocje
# Strach - problematyczny badacz szczypał badanych prądem w palce, iskrzenie
aparatury
# Gniew - złośliwe uwagi badacza, szarpnięcia przez operatora sprzętu ,,pracującego w
zastępstwie’’
~ Wynik: gniew różnił się od strachu w 7 parametrach
# Strach - toniczny wzrost GSR, gwałtowne napięcia mięśni, wzrost tempa oddechu
# Gniew - wzrost ciśnienia rozkurczowego, zwolnienie tętna, gwałtowne zmiany GSR,
wzrost napięcia mięśni
- Badanie Nummenmaa, Glereana, Hari, Hietanen (2013)
~ Zadanie: narysuj gdzie odczuwasz zmiany w ciele podczas różnych emocji
~ Badanie w trakcie emocji w odpowiedzi na różne bodźce: słowa, opowiadania, filmy
~ Wyniki są uniwersalne (pomiary w Taiwanie, Finlandi, Szwecji) niezależne od języka
EMOCJE W ZALEŻNOŚCI OD SYGNAŁÓW FIZJOLOGICZNYCH - CACIOPPO

- Współczesne rozumienie roli pobudzenia

~ Te same emocje-różne reakcje
~ Te same reakcje-różne emocje
~ Występują różnice indywidualne:
# W reakcjach fizjologicznych, sile odpowiedzi emocjonalnej (wrażliwość)
# W interpretacjach niejednoznacznego pobudzenia, w rozumieniu sytuacji
- Cacioppo zakłada, że wzorce pobudzenia to figury wieloznaczne, interpretowane w
zależności od kontekstu

POZNAWCZE KONCEPCJE EMOCJI

TEORIA OCENY POZNAWCZEJ MAGDY ARNOLD (1952)

- Magda Arnold (1903-2002)

~ Zaproponowała pierwsze poznawcze ujęcie emocji
~ Zastanawiała się, dlaczego ten sam bodziec u różnych ludzi daje różną reakcję?
~ Odeszła od rozumienia emocji jako zjawiska koncentrującego się na pobudzeniu
cielesnym
- W powstawanie procesu emocjonalnego zaangażowany jest proces oceny (ocena
jest punktem startowym emocji)
~ Ocena: oszacowanie potencjalnej straty bądź zysku
~ Ocena wynika z porównań i dostrzegania różnicy między oczekiwaniem a rzeczywistością
- Proces generowania emocji składa się z pięciu kolejnych faz:
1. Neutralna recepcja (odbieranie bodźca)
2. Ocena sytuacji - w tej fazie pojawia się znak procesu emocjonalnego
3. Uruchomienie tendencji do działania (w znaku pozytywnym ,,do’’, w negatywnym ,,od’’)
4. Wystąpienie emocji i pobudzenia
5. Działanie

TEORIA POZNAWCZO RELACYJNA LAZARUSA (1991)

- Richard Lazarus (1922-2002)

~ Klinicysta badający radzenie sobie ze stresem
~ Zakładał, że myślenie jest koniecznym i wystarczającym warunkiem emocji
- Zakładał, że wartościowanie ma wrodzone podstawy
~ Są to bodźce ewolucyjne zagrażające lub umożliwiające przetrwanie (wywołują
reakcje odruchowe)
- Ocena poznawcza: rozpoznanie określonego zdarzenia jako znaczącego z punktu widzenia
jego celów i interesów
~ Wg. Lazarusa jest ona wypracowaną zdolnością adaptacyjną
~ Wyznacza ją podstawowy temat relacyjny - rodzaj dopasowania warunków do celów
- Główne tematy relacyjne wg.Lazarusa (nadanie określonego znaczenia wywołuje określone
emocje)
~ Duma - podbudowanie poczucia własnej wartości dzięki osiągnięciu cenionego
obiektu
~ Gniew - zniewaga pomniejszająca ,,ja’’ i ,,moje’’
~ Miłość - pozostawanie w związku z inną osobą lub takie pragnienie, zwykle
odwzajemnione
~ Zazdrość - niechęć do osoby trzeciej z powodu szkodzenia przez nią naszej relacji
z inną osobą
~ Zawiść - pragnienie posiadania tego, co ma kto inny
~ Poczucie winy - złamanie nakazu moralnego
~ Ulga - usunięcie lub zmiana dokuczliwych warunków
~ Nadzieja - obawianie się najgorszego ale oczekiwanie, że będzie lepiej
~ Współczucie - poruszenie cudzym cierpieniem i chęć niesienia pomocy
~ Wstyd - wypadnięcie poniżej własnego ideału
~ Smutek - doświadczenie nieodwracalnej straty
~ Wstręt - bliski kontakt z obiektem niejadalnym
~ Strach - konkretne, bezpośrednie i zniewalające zagrożenie fizyczne
~ Lęk - stanie w obliczu niepewnego zagrożenia egzystencjalnego
~ Szczęście - dokonywanie postępów w osiągnięciu jakiegoś celu
- Znaczenie relacyjne zależy od stopnia dopasowania jednostki do warunków
~ Niedopasowanie jest niekorzystne i prowadzi do negatywnych emocji
~ Dopasowanie jest korzystne i prowadzi do pozytywnych emocji
- Ocena zdarzenia lub obiektu jest wypadkową kilku czynników:
~ Właściwości środowiska
 ~ Cech osoby dokonującej oceny
~ Zasobów jednostki
~ Zasobów jednostki
~ Osobistych celów
- Ocena jest zatem transakcją człowieka z otoczeniem
- Ocena pierwotna umożliwia podstawowe kryteria wartościowania
~ Przypisanie sytuacji znaczenia pozytywnego lub negatywnego
# Czy dotyczy ona ważnego celu?
# Jeżeli tak, to czy przybliża do jego realizacji (jest korzystna) czy oddala (jest
szkodliwa)?
# W jaki sposób angażuje ego - temat relacyjny uwzględniający specyfikę relacji podmiotu
i środowiska
- W efekcie oceny pierwotnej pojawia się pierwotna wersja emocji
- Ocena wtórna polega na rozważaniu w jaki sposób może uporać się z problemem, a
także z jego przeżywanymi emocjonalnymi konsekwencjami (możliwości działania,
radzenia sobie)
~ Czy i jakie są możliwości i ograniczenia
~ Jak to zrobię? Wybór strategii kontroli sytuacji i emocji
~ Antycypowanie skutków zastosowanych strategii
- Weryfikacja założeń Lazarusa: badanie Speismana (1964)
~ Badanym puszczano film, w którym dochodziło do rytuału obrzezania dorastających
chłopców w australijskim plemieniu
~ Badani podzieleni na trzy grupy
# Grupa 1 - w trakcie oglądania opisywano im cierpienie i ból bohatera
# Grupa 2 - w trakcie oglądania opisywano im zadowolenie i satysfakcję bohatera
# Grupa 3 - w trakcie oglądania opisywano im ceremonię, jej sens antropologiczny
~ Pobierano pomiar wskaźników fizjologicznych oraz skalę subiektywnej oceny odczuć
~ Wyniki: w grupie 1 występowały najsilniejsze reakcje AUN i najgorsze samopoczucie
~ Wniosek: ocenianie odgrywa zasadniczą, przyczynową rolę w kształtowaniu emocji
KONCEPCJA REPREZENTACJI EMOCJI (MARUSZEWSKI, ŚCIGAŁA)

- Kody obrazowe
~ Informacje z ciała (mimika, pantomimika, odczucia fizjologiczne)
~ Np.sucho mi w ustach
- Kody werbalne
~ Etykiety słowne przypisane dla danej sytuacji bądź kody emocjonalnego
- Kody abstrakcyjne
~ Rozumienie, pamięć, wyobrażenia
~ Np.sucho w ustach bo nie piłem/bo boję się wystąpień publicznych
- Werbalizacja: obrazowy na werbalny
~ Nauka nazw emocji/obiektów i sposobów ich werbalnego komunikowania
- Wizualizacja: werbalny na obrazowy
~ Przekształcenie werbalnej reprezentacji w obrazową
- Semantyzacja: werbalny na abstrakcyjny
~ Odniesienie konkretnego doświadczenia emocjonalnego do własnej teorii emocji
- Desemantyzacja: abstrakcyjny na werbalny
~ Z konceptu w słowa/nazwy
- Symbolizacja: obrazowy na abstrakcyjny
~ Przypisanie znaczenia zdarzeniom występującym w kodzie obrazowym
- Desymbolizacja: abstrakcyjny na obrazowy
~ Wyobrażenie np.myśli, wspomnień, wrażliwość na symbole
FUNKCJONALNE UJĘCIE EMOCJI NICO FRIJDA - PRAWA EMOCJI

- Frijda kładzie nacisk na adaptacyjne znaczenie emocji, które przejawia się w:

~ Ocenie zdarzeń jako istotnych dla interesów jednostki
~ Uruchomieniu zachowań oraz wzbudzenie reakcji fizjologicznych i doznań
- Emocje sygnalizują, że dzieje się coś istotnego dla dobrostanu jednostki oraz
realizowanych przez nią zadań
~ Gdy zmierzamy gładko do celu - pojawiają się emocje pozytywne
~ Gdy napotykamy na przeszkody - pojawiają się emocje negatywne
- Nadzieja podtrzymuje realizację celu, smutek pozwala na pogodzenie się z nieodwracalną
stratą, strach umożliwia uniknięcie szkody
1.Prawo znaczenia sytuacyjnego - emocje powstają w odpowiedzi na różne zdarzenia,
źródłem emocji pozytywnych są zdarzenia, które realizują dążenia jednostki, źródłem
emocji negatywnych są zdarzenia zagrażająca lub szkodzące interesom jednostki
2.Prawo zaangażowania (ważności) - emocje są odpowiedzią na takie zdarzenia, które są
ważne dla jednostki (np.ze względu na chęć osiągnięcia danego celu), emocjonalne
znaczenie nadawane jest zdarzeniom w oparciu o zaangażowanie w nie jednostki
3.Prawo rzeczywistości (subiektywnej) - zdarzenia, które wywołują emocje muszą być
spostrzegane jako rzeczywiste, a ich intensywność jest tożsama ze stopniem poczucia tej
rzeczywistości, nawet jeśli rzeczywistym nie jest (np.zaburzone postrzeganie własnego
ciała u osób chorych na anoreksję)
4.Prawo porównywania odczuć - ocena zdarzenia zależy od układu odniesienia w jakim
zdarzenie się odbywa (korzystne lub niekorzystne warunki), im większa zmiana od
oczekiwanych warunków, tym silniejsza emocja
5.Prawo hedonistycznej asymetrii - przyjemność zanika szybko (wraz ze stopniem
zaspokojenia), a przykrość może utrzymać się długo, można przywyknąć do zdarzeń, które
wzbudzają emocje pozytywne, ale nie przywyknie się do wydarzeń, które wywołują emocje
negatywne
6.Prawo zachowania emocjonalnego momentu - odnosi się do trwałości śladów
pamięciowych związanych z odczuwaniem emocji. Kolejne doświadczenia emocjonalne są
tak samo mocne, jak w pierwotnej sytuacji, która je wywołała
7.Prawo zamknięcia się w sobie - dominujący stan emocjonalny ma tendencję do
podporządkowywania myśli i działań jednostki, gotowość do działania spowodowana
emocjami wybija się ponad inne działania i cele jednostki
8.Prawo zważania na konsekwencje - reakcja emocjonalna zawiera w sobie element
kontroli, kontrola emocji opiera się na przewidywaniu negatywnych konsekwencji reakcji
emocjonalnej
9.Prawo minimalnego obciążenia (zważania na konsekwencje) - opiera się na
współdziałaniu procesów emocjonalnych i poznawczych, współpraca ta ma prowadzić do
takiej oceny sytuacji, w której napięcie emocjonalne będzie jak najmniejsze
10.Prawo maksymalnego zysku - dotyczy oceny sytuacji w taki sposób, by uzyskać jak
największy zysk emocjonalny, przeżywanie emocji daje jednostce określone zyski
psychologiczne, które przyczyniają się do budowania jej poczucia wartości