Dr hab.

Maciej Ślifirczyk

Nie da się przepisać oceny

Raczej będzie test jednokrotnego wyboru

“Pojęcie ciężarów i świadczeń publicznych nie zostało wprost zdefiniowane, ale na podstawie
poglądów wyrażonych w doktrynie można przyjąć, że obejmuje ono świadczenia o charakterze
pieniężnym, osobistym lub rzeczowym, a także obowiązki znoszenia pewnych działań władz
publicznych lub zaniechania własnych działań (…) Wskazane pojęcie jest szersze od kategorii daniny
publicznej. - wyrok TK z 6 marca 2012 r. sygn. Akt K 15/08

Art. 84 Konstytucji RP

ciężary publiczne świadczenia publiczne

świadcze
nia świadcze daniny
obowiązki zaniechania i rzeczowe nia publiczne
toerowania
osobiste

Elementy pojęcia daniny publicznej:

 obowiązek świadczenia publicznego
 na rzecz podmiotu publicznego
 nakładana jednostronnie normą prawa publicznego
 przymusowy
 stałe element ustrojowy realizujący funkcję fiskalną

System danin publicznych w Polsce:

 Podatki
 Opłaty
 Dopłaty
 Składki
 Należności o charakterze sankcyjnym
Rodzaje danin publicznych
Opłaty Dopłaty Podatki Składki Należności o Przymusowa
(w tym charakterze pożyczka
cła) sankcyjnym
Bezzwrotność Tak Tak Tak Tak Tak Nie

Cel w postaci Tak Tak Tak Tak Nie Tak

finansowania
działalności
podmiotu
publicznego
Związane z Tak Tak (ale Nie W Nie Nie
czynnościami specyficzne pewnym
podmiotu czynności) sensie
publicznego

Definicja opłaty (ujęcie współczesne):

 danina (publicznoprawne, jednostronnie nakładane i przymusowe świadczenie)
 nakładana na dłużnika z powodu świadczenia publicznego, które w sposób indywidualny
przyporządkować można jego osobie
 przeznaczona jest na częściowe lub całkowite pokrycie kosztów tego świadczenia

Systematyka opłat
 opłaty administracyjne sensu largo
- opłaty szczególne
- opłata skarbowa
- opłata administracyjna (sensu stricto)
- opłaty sądowe (w sprawach cywilnych, sądowo-administracyjnych, karnych)
 opłaty użytkowania (za korzystanie z urządzeń utrzymywanych w interesie publicznym)
 opłata za korzystanie z zasobów naturalnych

Dopłaty
 obowiązkowe
 jednostronnie określone przez państwo lub samorząd
 Udział w kosztach tworzenia urządzeń państwowych względnie samorządowych
 Pobierane od podmiotów, którym przypisuje się osiąganie szczególnych korzyści z tych
urządzeń polegających na zwiększeniu ich dochodów względnie zwiększeniu wartości rynkowej
ich majątków
 Składki - zbliżone do opłat, jednak w przypadku składki nie jest konieczne bezpośrednie
wykorzystywanie możliwości oferowanych przez korporację publicznoprawną świadczącą usługi lub
utrzymującą określone urządzenia.

Należności o charakterze sankcyjnym

 nie są nakładane w celu pokrycia publicznych potrzeb finansowych podmiotu publicznego
 nie występuje świadczenie władzy publicznej, które można przyporządkować określonej osobie

Daniny publiczne według Ordynacji Podatkowej

Podatki Opłaty Niepodatkowe Niepodatkowe należności

należności budżetowe pozabudżetowe

Art.2 Ordynacji podatkowej

Art.  2.  [Zakres stosowania]
§  1. Przepisy ustawy stosuje się do:
1) podatków, opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów
jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są
organy podatkowe;
2) (uchylony);
3) opłaty skarbowej oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach
lokalnych;
(…)
§  2. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do
opłat, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w § 1 pkt 1
organy.
§  3. Organom, o których mowa w § 2, przysługują uprawnienia organów podatkowych.
§  4. Przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunków
cywilnoprawnych.

Uzasadnienie projektu nowelizacji:

„Zmiana proponowana w art. 2 Ordynacji podatkowej precyzuje zakres przedmiotowy
ustawy usuwając z tego przepisu wyraz ‘’innych”. Aktualne brzmienie może bowiem
sugerować, że opłata jest innym rodzajem niepodatkowej należności budżetowej podczas
gdy w istocie są to odrębne kategorie należności publicznoprawnych. Zdefiniowanie przez
ustawodawcę konkretnej należności jako ‘’opłata” bądź ‘’podatek” wyklucza możliwość
jednoczesnego uznawania jej za niepodatkową należność budżetową.”

Wyrok WSA w Lublinie z 25.09.2007 r., sygn. akt I SA/Lu 287/07

„Skoro pobierający opłatę za kartę pojazdu organ administracji samorządowej (…) nie jest
uprawniony do wydania jakiegokolwiek aktu administracyjnego ustalającego obowiązek,
bądź określającego obowiązek świadczenia opłaty, w tym jej wysokość, to tym samym
wyłączona jest możliwość rozpoznania wniosku o zwrot pobranej (a nie określanej lub
ustalanej przez ten organ) opłaty na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa.
Wynika to z przedmiotowego zakresu tej ustawy określonego w jej art. 2, przy wykluczeniu
możliwości uznania, że opłata za kartę pojazdu ustalana lub określana jest przez organ
podatkowy (art. 2 par. 1 pkt 1) lub inny organ niebędący organem podatkowym (art. 2 par. 2
).”

Opłata cywilnoprawna czy publicznoprawna?

 kryterium podmiotowe (ustanawiającego)
 kryterium podmiotowe (zobowiązany)
 kryterium świadczonych usług
 kryterium dolnej granicy
 kryterium związku z usługą

Wyrok TK z dnia 30.04.2012 r., sygn. akt SK 4/10

„Komornika oraz wierzyciela i dłużnika wiąże stosunek publicznoprawny. (…) Ze względu (…)
na publicznoprawny charakter egzekucji komorniczej specyficzny jest również status opłaty
egzekucyjnej. (…) Jako świadczenie publicznoprawne, opłata egzekucyjna jest zaliczana do
danin publicznych.”

Art. 3 Ordynacji podatkowej

Art.  3.  [Słowniczek ustawowy]
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) ustawach podatkowych - rozumie się przez to ustawy dotyczące podatków, opłat oraz
niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania,
powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz
regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a
także ich następców prawnych oraz osób trzecich;
3) podatkach - rozumie się przez to również:
a) zaliczki na podatki,
b) raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w
ratach,
c) opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe;
8) niepodatkowych należnościach budżetowych - rozumie się przez to niebędące podatkami
i opłatami należności stanowiące dochód budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu
terytorialnego, wynikające ze stosunków publicznoprawnych;

Cechy niepodatkowych należności budżetowych

 nie są ani podatkami, ani opłatami
 „należności” czyli powinien istnieć zobowiązaniowy stosunek prawny
 chodzi o należności, które wpływają do budżetu państwa lub budżetów jednostek
samorządu terytorialnego
 mają charakter publicznoprawny

Ustawa o finansach publicznych

Art.  5.  [Środki publiczne. Daniny i inne dochody publiczne. Przychody publiczne.
Bezzwrotne środki zagraniczne]
1. Środkami publicznymi są:
1) dochody publiczne;
(…)
2. Dochodami publicznymi są:
1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz banków
państwowych, a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz
państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw;

Rodzaje niepodatkowych należności budżetowych

1) Należności o konstrukcji podatkowej, nie określone tak przez ustawodawcę
 cła
 wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych i jednoosobowych s-k
Skarbu Państwa
 wpłaty nadwyżek od agencji wykonawczych, samorządowych zakładów budżetowych, z
rachunków wydzielonych samorządowych jednostek budżetowych
 wpłaty z zysku NBP
 wpłaty dokonywane przez jednostki samorządu terytorialnego
2) Należności o konstrukcji zbliżonej do opłaty
 tzw. dopłaty
 wpłaty przeznaczone na pokrywanie kosztów funkcjonowania określonych instytucji
 należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i j.s.t.
3) Subwencje oraz dotacje przysługujących jednostce samorządu terytorialnego, jeżeli
tworzą po stronie takiej jednostki roszczenie o ich wypłatę
4) Należności wynikające z obowiązku zwrotu wcześniej uzyskanych kwot środków
publicznych
 zwrot dotacji
 zwrot subwencji
 zwrot płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków
europejskich
 pobrane przez j.s.t. dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej
oraz innych zadań zleconych j.s.t. ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów
budżetu państwa
5) należności o charakterze sankcyjnym
 grzywny
 administracyjne kary pieniężne
 opłaty sankcyjne
 nawiązki na rzecz Skarbu Państwa

Art.  60.  [Środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze

publicznoprawnym]
Środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze
publicznoprawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa, dochody
budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo przychody państwowych funduszy
celowych:
1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;
2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki
samorządu terytorialnego;
3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;
4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;
5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;
6) należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów
finansowanych z udziałem środków europejskich oraz inne należności związane z realizacją
projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetki od tych środków i od
tych należności;
6a) należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w
sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe;
7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie
odrębnych ustaw;
8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z
zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu
terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu
państwa.

Wyrok NSA z dnia 19.09.2019 r., sygn. akt II OSK 2551/17

„Wszelkiego rodzaju kary pieniężne wynikają, nie ze stosunków publicznoprawnych,
nakazujących określonym podmiotom świadczenie publiczne na rzecz budżetu państwa
(budżetu jednostek sam. ter.), lecz z zabronionych pod groźbą sankcji ich zachowań.
Przedmiotowe administracyjne kary pieniężne są następstwem stwierdzenia przez organ
deliktu administracyjnego, stanowiący instrument prawa administracyjnego, ale o
określonym charakterze sankcyjnym. (…)
Z pojęcia niepodatkowych należności publicznoprawnych wyklucza się wobec tego dochody
budżetowe, których źródłem są wszelkiego rodzaju kary pieniężne, grzywny czy mandaty. Z
art. 3 pkt 8 Ordynacji podatkowej wynika zatem, że warunkiem zastosowania przepisów tej
ustawy do określonej należności budżetowej jest to, aby wynikała ona ze stosunków
publicznoprawnych, przez które należy rozumieć istnienie pewnych relacji między co
najmniej dwoma podmiotami, pewnych uprawnień i obowiązków wynikających z
określonych norm prawnych. Oznacza to, że do tych należności powinno się zaliczyć
należności, których obowiązek ponoszenia stanowi realizację przepisów prawa, a nie jest
wynikiem naruszenia tych przepisów.”

Zakres zastosowania ustawy o finansach publicznych

 właściwość organów do wydawania decyzji (art.61)
 potrącenie (art. 62-63)
 ulgi w spłacie (art. 64)
 odpowiedzialność solidarna (art. 65)
 egzekucja (art. 66)
 przedawnienie w niektórych przypadkach (art. 66a)
 zastosowanie przepisów k.p.a. i Ordynacji podatkowej (art. 67)

Art.  67.  [Stosowanie przepisów K.p.a. i Ordynacji podatkowej w sprawach

niepodatkowych należności budżetowych]
1. Do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą
ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania
administracyjnego (…) i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -
Ordynacja podatkowa (…).
2. Do spraw dotyczących administracyjnych kar pieniężnych stosuje się przepisy ustawy z
dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

Administracyjne kary pieniężne

Art.  189b.  [Administracyjna kara pieniężna - pojęcie]
Przez administracyjną karę pieniężną rozumie się określoną w ustawie sankcję o
charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej, w drodze decyzji, w
następstwie naruszenia prawa polegającego na niedopełnieniu obowiązku albo naruszeniu
zakazu ciążącego na osobie fizycznej, osobie prawnej albo jednostce organizacyjnej
nieposiadającej osobowości prawnej.
Zakres regulacji zobowiązań z tytułu administracyjnych kar pieniężnych w
k.p.a.
 przedawnienie prawa do wymierzania kary pieniężnej (art. 189g-189h)
 zaległości (art. 189i)
 przedawnienie zobowiązania z tytułu kary pieniężnej (art. 189j)
 ulgi w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej (art. 189k)

Zastosowanie regulacji ogólnych do poszczególnych niepodatkowych

należności podatkowych
 niepodatkowe należności budżetowe ustalane lub określane przez organy podatkowe 
ordynacja podatkowa
 niepodatkowe należności budżetowe pozostałe oraz stanowiące przychody funduszy
celowych  ustawa o finansach publicznych i poprzez odesłanie z jej art. 67 ust. 1 dział III
Ordynacji podatkowej
 niepodatkowe należności publicznoprawne innych państwowych osób prawnych (np. PISF)
 nie stosuje się Ordynacji podatkowej ani ustawy o finansach publicznych, chyba że
odesłanie w tym zakresie
 administracyjne kary pieniężne  poprzez odesłanie z art. 67 ust. 2 ustawy o finansach
publicznych stosuje się k.p.a., chyba że są przepisy szczególne (takimi przepisami nie są
regulacje ustawy o finansach publicznych)

Wyrok TK z dnia 29.04.1998 r., sygn. akt NK 17/97

„Kary pieniężne przewidziane są także prawem cywilnym, jako kary umowne. Wskazuje to,
że nie można każdej kary pieniężnej utożsamiać z grzywną, a więc instytucją prawa karnego.
Także prawo administracyjne przewiduje kary pieniężne, nie mające charakteru grzywny. (…)
’’Dodatkowa należność podatkowa” w rozumieniu zaskarżonych przepisów tylko nominalnie
jest podatkiem, a w istocie sankcją administracyjną. (…) Stosowanie wobec tej samej osoby,
za ten sam czyn sankcji administracyjnej, określanej przez zaskarżoną ustawę jako
‘’dodatkowe zobowiązanie podatkowe” i odpowiedzialności za wykroczenia skarbowe w
postępowaniu przed finansowymi organami orzekającymi narusza zasadę państwa prawa
wyrażoną w art. 2 konstytucji. (…) Stosowanie wobec tej samej osoby, za ten sam czyn
sankcji administracyjnej, określanej przez zaskarżoną ustawę jako ‘’dodatkowe zobowiązanie
podatkowe” i odpowiedzialności za wykroczenia skarbowe w postępowaniu przed
finansowymi organami orzekającymi narusza zasadę państwa prawa wyrażoną w art. 2
konstytucji. Kumulowanie odpowiedzialności administracyjnej i odpowiedzialności za
wykroczenia skarbowe stanowi bowiem wyraz nadmiernego fiskalizmu i nie uwzględnia w
żadnym stopniu interesu podatnika, który poniósł wskazaną karę administracyjną.”

Art.  3.  [Słowniczek ustawowy]

Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) ustawach podatkowych - rozumie się przez to ustawy dotyczące podatków, opłat oraz
niepodatkowych należności budżetowych określające podmiot, przedmiot opodatkowania,
powstanie obowiązku podatkowego, podstawę opodatkowania, stawki podatkowe oraz
regulujące prawa i obowiązki organów podatkowych, podatników, płatników i inkasentów, a
także ich następców prawnych oraz osób trzecich;
2) przepisach prawa podatkowego - rozumie się przez to przepisy ustaw podatkowych,
postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego
opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów
międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów
wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych;

Wyrok NSA z dnia 03.09.2004 r., sygn. akt OSK 520/04

„Co prawda przedmiotowa opłata na rzecz gminy (renta planistyczna) ma cechy podatku w
świetle art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (…), tzn. jest
świadczeniem publicznoprawnym, nieodpłatnym, przymusowym i bezzwrotny na rzecz
jednostki samorządu terytorialnego, ale wbrew wymaganiom przywołanej normy prawnej
nie wynikającym z ustawy podatkowej. Za taką trudno byłoby bowiem uznać ustawę o
zagospodarowaniu przestrzennym.”

Art. 3 Ordynacji podatkowej

5) deklaracjach - rozumie się przez to również zeznania, wykazy, zestawienia, sprawozdania
oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa
podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci;

Elementy pojęcia deklaracji podatkowej

1) Oświadczenie wiedzy i/lub woli dłużnika podatkowego
2) Sformalizowany druk (formularz), w którym ww. oświadczenie jest zawarte

Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji

 chodzi raczej o „składanie” a nie „podpisywanie”
 czy uprawnienia również do podpisywania korekty?
 składane jednorazowe czy z każdą z deklaracji?
 czy wystarcza pełnomocnictwo ogólne?

Wyrok NSA z 13.9.2018 r., sygn. akt II FSK 1554/16

„Jak trafnie zauważył WSA w Gdańsku, umocowanie do podpisania deklaracji, o którym
mowa w art. 80a par. 1 o.p. jest pełnomocnictwem szczególnego rodzaju, upoważniające
pełnomocnika jedynie do złożenia podpisu na deklaracji podatkowej, z wyłączeniem innych
działań na rzecz podatnika. Pełnomocnictwo to nie uprawnia np. do sporządzenia deklaracji,
co musi wynikać z innego tytułu prawnego. Osoba ustanowiona jedynie do podpisywania
deklaracji nie może też ‘’poprawiać” danych zawartych w deklaracji. (…) Zdaniem NSA,
wykładnia językowa art. 80a par 1 i 2 o.p. w związku z art. 98 in fine k.c., uzupełniona
wykładnią systemową wewnętrzną, wbrew twierdzeniom Dyrektora IS, nie pozwala na
wyciągnięcie wniosku o dopuszczalności podpisania deklaracji podatkowej przez
pełnomocnika legitymizującego się pełnomocnictwem ogólnym.”

Najwyższy Trybunał Administracyjny wyrok z 27.02.1934 r., L. Rej. 6498/29

„Obowiązkiem podatkowym jest abstrakcyjne zobowiązanie do poniesienia ciężaru
podatkowego, związane przez przepisy ustawy z zaistnieniem stanu faktycznego”

Elementy definicji obowiązku podatkowego

 wynikająca z ustaw podatkowych
 nieskonkretyzowana powinność
 przymusowego
 świadczenia pieniężnego
 w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawach podatkowych

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe

Art.  133.  [Strona w postępowaniu podatkowym]
§  2. Stroną w postępowaniu podatkowym może być również osoba fizyczna, osoba prawna
lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej inna niż wymieniona w § 1,
jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowiązku podatkowego
ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego
prawa.
Zobowiązany stosunek prawny
dłużnik wierzyciel
świadczenie
dług wierzytelność
przedmiot świadczenia

Ordynacja podatkowa
Art.  6.  [Podatek]
Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie
pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy
podatkowej.

Art.  7.  [Podatnik]

§  1. Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi
podatkowemu.
§  2. Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w §1.

Teresa Dębowska-Romanowska:
„Jeśli przez obliczenie rozumiemy wszelkie czynności materialnorachunkowe, to zarówno
liczbowe oznaczenie podstawy, jak i końcowe wyliczenie należnego podatku poprzez
zastosowanie odpowiedniej stawki składałoby się łącznie na obliczenie należnej kwoty
podatku. W innych przypadkach mamy do czynienia z <odczytywaniem należnej kwoty
podatkowej>”

Ordynacja podatkowa
Powstawanie zobowiązania podatkowego
Reakcja na ciężar podatkowy
Art.  21.  [Sposoby powstania zobowiązania podatkowego]
§  1. Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:
1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego
zobowiązania;
2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

Powstawanie zobowiązania podatkowego

Sposoby powstawania
zobowiązania podatkowego

Znaczenie deklaracji podatkowej

Instytucje pomocnicze
 zaliczki
 raty
 przedpłaty

Reakcja podatników na ciężar podatkowy

 Oszczędzanie podatkowe
 Planowanie podatkowe
 Unikanie opodatkowania (obejście prawa podatkowego, agresywne planowanie
podatkowe, agresywna optymalizacja podatkowa)
 Uchylanie się od opodatkowania
 Protest
 Obywatelskie nieposłuszeństwo
 Rebelia / bunt podatkowy

Metody walki z obejściem prawa podatkowego

 Analogia
 Gospodarcza wykładnia prawa
 Sądowe doktryny orzecznicze
 Szczególne klauzule prawne przeciwdziałające unikaniu opodatkowania
 Ogólna klauzula przeciwdziałająca unikaniu opodatkowania

Wyrok SN z dnia 02.08.1978 r., sygn. akt II CR 1/78

„Organy podatkowe nie mają obowiązku respektowania tych postanowień czynności
prawnych, które zmierzały do obejścia przepisów prawa podatkowego”.

Wyrok NSA z dnia 06.02.1998 r., sygn. akt I SA/Gd 1431/96

„Instytucja obejścia prawa podatkowego” nie ma charakteru normatywnego zaś jest
koncepcja wypracowana przez doktrynę i akceptowaną przez orzecznictwo Naczelnego Sądu
Administracyjnego (…). Aby jednak móc wywodzić skutki prawne z tytułu „obejścia prawa
podatkowego” nie wystarczy samo stwierdzenie, że określona czynność prawna stanowiła
obejścia prawa podatkowego, lecz fakt ten w sposób niewątpliwy musi wynikać z
całokształtu okoliczności sprawy”.

Wyrok 7 sędziów NSA z dnia 24.11.2003 r., sygn. akt FSA 3/2003

Ordynacja podatkowa
Art.  246.  [Wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej]
§  1. Organ podatkowy właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu
lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na
prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania.
§  2. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy stronie zażalenie,
chyba że postanowienie zostało wydane przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej,
dyrektora izby administracji skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego lub
samorządowe kolegium odwoławcze.

Wyrok TK z dnia 11 maja 2004 r., sygn. akt K 4/03

Koncepcja nadużycia prawa unijnego (orzeczenie w sprawie Halifax z

21.02.2006 r., 255/2002)
Cechy :
1) transakcje, pomimo iż spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich
przepisach skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby
sprzeczne z celem tych przepisów;
2) z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, iż zasadniczym celem tych
transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej

Wyrok NSA z dnia 8 lutego 2007 r., sygn. akt I FSK 422/2006

Wyroki TSUE z dnia 26 lutego 2019 r. w tzw. sprawach duńskich

Zalecenie Komisji z dnia 6.12.2012 r. w sprawie agresywnego planowania

podatkowego (2012/772/UE)
„Nie uwzględnia się sztucznego uzgodnienia lub szeregu sztucznych uzgodnień, które
przejęto w zasadniczym celu uniknięcia opodatkowania i które prowadzą do osiągnięcia
korzyści podatkowej. Krajowe organy rozpatrują te ustalenia do celów podatkowych poprzez
odniesienia się do ich istoty ekonomicznej.”

Dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z 12.7.2016 r. ustanawiająca przepisy

mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które
mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego
(tzw. Dyrektywa ATAD)
Artykuł  6
Przepisy ogólne przeciw unikaniu opodatkowania
1. Na użytek obliczenia zobowiązania z tytułu podatku od osób prawnych państwo
członkowskie nie uwzględnia jednostkowych ani seryjnych uzgodnień, które - z uwagi na to,
że głównym celem lub jednym z głównych celów ich wprowadzenia było uzyskanie korzyści
podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem mającego zastosowanie prawa
podatkowego - są nierzeczywiste, wziąwszy pod uwagę wszystkie stosowne fakty i
okoliczności. Jednostkowe uzgodnienie może obejmować więcej niż jeden etap lub więcej
niż jedną część.
2. Na użytek ust. 1 jednostkowe lub seryjne uzgodnienie uznaje się za nierzeczywiste w
zakresie, w jakim nie jest ono wprowadzane z uzasadnionych powodów handlowych, które
odzwierciedlają rzeczywistość ekonomiczną.
3. W przypadku gdy jednostkowe lub seryjne uzgodnienia nie są brane pod uwagę zgodnie z
ust. 1, zobowiązanie podatkowe oblicza się zgodnie z prawem krajowym.

Ordynacja podatkowa
Art.  199a.  [Wykładnia oświadczeń woli w postępowaniu podatkowym]
§  1. Organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny
zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych
przez strony czynności.
§  2. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej,
skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.
§  3. Jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności zeznań strony,
chyba że strona odmawia składania zeznań, wynikają wątpliwości co do istnienia lub
nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są skutki podatkowe, organ
podatkowy występuje do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia tego
stosunku prawnego lub prawa.

Kodeks postępowania cywilnego

Art.  189.  [Powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub
prawa]
Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub
prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Art.  1891.  [Uprawnienie organów podatkowych]
Uprawnienie, o którym mowa w art. 189, przysługuje również, w toku prowadzonego
postępowania, organowi podatkowemu, jeżeli ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku
prawnego lub prawa jest niezbędne dla oceny skutków podatkowych.

Instytucje związane z przeciwdziałaniem unikania

opodatkowania w prawie polskim
Regulacje przeciwko unikaniu opodatkowania w Ordynacji podatkowej
 Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (rozdział 1 działu IIIA) - instytucje powiązane:
- opinie zabezpieczające (rozdział 4 działu IIIA)
- cofnięcie skutków unikania opodatkowania (rozdział 5 działu IIIA)
- dodatkowe zobowiązanie podatkowe (rozdział 6a działu III)

 Informacje o schematach podatkowych (rozdział 11a działu III)

 STIR (dział IIIB)

Klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania

Art.  119a.  [Unikanie opodatkowania]
§  1. Czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści,
sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej
przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był
sztuczny (unikanie opodatkowania).
(…)
Art.  119c.  [Uznanie sposobu działania za sztuczny]
§  1. Sposób działania nie jest sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy
przyjąć, że podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami
zastosowałby ten sposób działania w dominującej mierze z uzasadnionych przyczyn
ekonomicznych. Do przyczyn, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie zalicza się celu
osiągnięcia korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej
lub jej przepisu.
(…)

Klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania

 czynność (także zespół powiązanych ze sobą czynności - art. 119f par. 1 )
 dokonania w celu osiągnięcia korzyści podatkowej (to musi być główny lub jeden z
głównych celów)
 korzyść podatkowa sprzeczna w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy
podatkowej lub jej przepisu
 sztuczna = zostałaby dokonana przez podmiot:
- działający nierozsądnie lub
 nie stosujący tego sposobu działania w dominującej mierze z uzasadnionych przyczyn
ekonomicznych (za wyjątkiem celu osiągnięcia korzyści podatkowej sprzecznej z
przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu)
Określenie skutków podatkowych
 jeśli korzyść podatkową osiągnięto w wyniku zastosowania przepisu ustawy podatkowej
określającego:
- warunki przyznania zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego
- wyłączenia z podstawy opodatkowania, w tym wyłączenia przychodów (dochodów) z
opodatkowania,
- odliczenia od przychodu, dochodu lub podatku,
nie stosuje się tego przepisu (art. 119a par. 6)

Wyłączenie klauzuli ogólnej (art. 119b)

 nie stosuje się do podmiotu, który:
- uzyskał opinię zabezpieczającą - w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia
lub zmiany opinii zabezpieczającej
- zawarł porozumienie podatkowe, w zakresie objętym tym porozumieniem

 nie stosuje się do:

1. podatku od towarów i usług
2. opłat
3. niepodatkowych należności budżetowych

Postępowanie z zastosowaniem klauzuli ogólnej 

 Prowadzi Szef Krajowej Administracji Skarbowej (wszczyna lub na wniosek organu
podatkowego przejmuje postępowanie) (art. 119g par 1 i 2) 
 Preferowana korekta deklaracji (art. 81b par 1a-1f i art.. 200 par 3-4) 
 Możliwa jest opinia Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania co do
zasadności zastosowania klauzuli (art. 119g-119i) 
 Jeśli brak przesłanek do wydania decyzji – umorzenie postępowania lub przekazanie do
właściwego organu (art. 119k par. 1) 

W przypadku wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli ogólnej 

 W przyjętym zakresie kończy kontrolę podatkową lub kontrolę celno-skarbową (art.. 119k
par 2) 
 Nie stosuje się przepisów gwarancyjnych w zw. Z interpretacjami prawa podatkowego (art.
14na) 
 W decyzji tej wskazywana wysokość zobowiązania podatkowego, nadpłaty, zwrotu
podatku lub straty podatkowej ustalona albo określona w związku z zastosowaniem klauzuli
(art. 210 par. 2c) 
 Nie można nadać jej rygoru natychmiastowej wykonalności, chyba że do upływu terminu
przedawnienia jest mniej niż 3 miesiące (art. 239d par 2) 
 

Szczególna klauzula w VAT 

 Art.  5. [Przedmiot opodatkowania; nadużycie prawa]
4. W przypadku wystąpienia nadużycia prawa dokonane czynności, o których mowa w ust.
1, wywołują jedynie takie skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku odtworzenia
sytuacji, która istniałaby w braku czynności stanowiących nadużycie prawa.
5. Przez nadużycie prawa rozumie się dokonanie czynności, o których mowa w ust. 1, w
ramach transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w
przepisach ustawy, miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których
przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Cofnięcie skutków unikania opodatkowania (rozdział 5 działu IIIA) 

 Pozwala na wymuszenie zastosowania klauzuli ogólnej przez organ podatkowy - wiąże się z
określoną koncepcją co do charakteru prawnego klauzuli 
 Eliminuje możliwość wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli ogólnej lub z
zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści 

Postępowanie 
 Można zwrócić się do szefa KAS o wyjaśnienie wątpliwości przed złożeniem wniosku (art..
119zfc) 
 Wszczęcie postępowania (art.. 119 zfa) 
- tylko na wniosek; możliwy wspólny wniosek (jeśli zainteresowani są powiązani tą samą
czynnością) 
- kierowany do szefa KAS 

Wymogi co do wniosku 
 Może dotyczyć korzyści podatkowej, także więcej niż jednej (art.. 119 zfa par 3 i 4) 
 Zawiera informacje istotne z punktu widzenia klauzuli generalnej (art.. 119 zfd par 1) 
 Dołącza się istotną dokumentację (art.. 119 zfd par 2) 
 Oświadczenie o braku kolizji z innymi procedurami (art.. 14b par. 4 w zw. Z art.. 119 zfn) 
 Przymus podpisania wniosku przez doradcę podatkowego/adwokata/radcę prawnego
(art.. 119 zfd par 3) 

Stosunek do innych procedur 

 Odmowa wszczęcia, gdy korzyści podatkowe mogą być przedmiotem (art.. 119 zfb) 
_ postępowania podatkowego 
_ kontroli podatkowej lub celno-skarbowej 
_ sprawa została rozstrzygnięta co do istoty w decyzji lub postanowieniu 
 Wniosek lub wydanie decyzji nie stanowi jednak przeszkody do wszczęcia ww. Procedur
(art.. 119 zfe)  - dodatkowo niekorzystne dla strony domniemania ułatwiające zastosowanie
klauzuli ogólnej 

Przebieg postępowania 
 Odpowiednie zastosowanie przepisów o postępowaniu podatkowym (art. 119 zfn) 
 Szef KAS może zwrócić się do wnioskodawcy o wyjaśnienie jego stanowiska i wątpliwości
zawartych we wniosku - możliwe spotkanie uzgodnieniowe (art. 20g par. 3 w zw. Z art. 119
zfn) 
 Jeśli nieprawidłowo przedstawione niektóre elementy wniosku - postępowanie
zawiadamiające o tym fakcie (art. 119 zfh par. 1) 
 Możliwość zaangażowania Rady ds.. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania co do
kwestii zawartych w postanowieniu (art.. 119 zfh par 2-4) 

Zakończenie postępowania 
 Decyzja odmawiająca określenia warunków cofnięcia unikania opodatkowania (art.. 119
zfi) jeśli: 
> czynność nie skutkowała osiągnięciem korzyści podatkowej (obligatoryjnie) 
> zastosowanie innych przepisów prawa podatkowego niż klauzula ogólna pozwala na
przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania (fakultatywnie) 
 
 Decyzja określająca warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania (art.. 119 zfj) 
> rozstrzyga o sytuacji, tak jak w przypadku zastosowania klauzuli 
> otwiera możliwość złożenia korekty lub informacji zastępczej (art.. 119 zfk) 
> organ uwzględnia w toku kontroli lub postępowania decyzję lub cofnięcie skutków
unikania opodatkowania z nią zgodne (art.. 119 zfl) 

Schemat podatkowy (art.. 86a par. 1 pkt 10) 

Obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych 

 Schematy transgraniczne (art.. 86a par. 1 pkt 12) - wyłączone uzgodnienia dot. Wyłącznie
nakładanych na terytorium państw UE: VAT, akcyzy, ceł 
 Schemat dotyczący korzystającego, dla którego spełnione jest kryterium kwalifikowanego
korzystającego (art.. 86a par. 4) 
Podmioty zobowiązane do przekazywania informacji 
 Promotor (art.. 86a par. 1 pkt 8) 
 Korzystający (art.. 86a par. 1 pkt 3) - w pewnych przypadkach 
 Wspomagający (art.. 86a par. 1 pkt 18) 

Procedura przekazania informacji 

 Przekazywana drogą elektroniczną (art. 86g par. 1) 
 Szef KAS nadaje numer schematu podatkowego (NSP), chyba że informacja o schemacie
zawiera NSP nadany przez inne państwo członkowskie UE 

Konsekwencje 
 Same informacje z rozdziału dot. Obowiązku informowania o schematach podatkowych
nie stanowią wystarczającej podstawy do wszczęcia postępowania o przestępstwo lub
wykroczenie skarbowe (art. 86h par. 2) 
 Korzystający składa informacje o zastosowaniu schematu podatkowego pod rygorem
odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań (art. 86j par. 1) 
- Min. Właściwy ds. Fin. Pub. Może wydać ogólne objaśnienia dotyczące możliwości
zastosowania przepisów przeciwdziałających unikaniu opodatkowania (art. 88k) 
 Odpowiedzialność karnoskarbowa za brak realizacji obowiązków informacyjnych (art. 80f
k.k.s.) 

System teleinformatyczny izby rozliczeniowej (STIR) 

Dodatkowe zobowiązania podatkowe 

 Rodzaj pieniężnej sankcji podatkowej 
 Ma zastosowanie w przypadku wydania decyzji na podstawie wskazanych przepisów
przeciwdziałających unikania opodatkowania (art. 58a par 1) 
 Przewidziano ochronę dobrej wiary (art. 58a par 3 i ) 
 Zasadniczo stawka 10% nieprawidłowości 
 Nie stosuje się do osoby fizycznej ponoszącej odpowiedzialność za wykroczenie lub
przestępstwo skarbowe (art. 58e) 

Urzędowe interpretacje prawa podatkowego

Wyrok TK z dnia 12.09.2005 r., sygn. akt SK 13/05

Zasada in dubio pro tributario

 antynomia zasady in dubio pro fisco
 ma aspekt proceduralny (związany z wątpliwościami dot. stanu faktycznego sprawy) oraz
aspekt dotyczący wykładni przepisów
 traktowana jako dyrektywa drugiego stopnia
 w Polsce jako zasadę orzeczniczą wskazywano ją już w latach 80 XX w.
 wypowiedzi TK powołujące się na obowiązywanie tej zasady

Rodzaje interpretacji prawa podatkowego

Mikrosystem urzędowych interpretacji prawa podatkowego

Objaśnienia podatkowe
 ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego, dotyczące stosowania tych przepisów
(art. 14a par. 1 pkt 2)
 wydaje z urzędu ministra właściwego ds. fin. pub. (art. 14a par. 1 pkt 2)
 możliwość zmiany w taki sam sposób jak interpretacji ogólnej (art. 14da)
 zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych
 gwarancje analogiczne jak przy zastosowaniu się do interpretacji ogólnej (art. 14n par. 4
pkt 1 i art. 14na)

WYKŁAD 29 maja
Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych
 Dotyczy zobowiązań podatnika i osób trzecich odpowiedzialnych za zaległości podatkowe

 Dotyczy tylko zaległości podatkowych

Tryb wygasania zobowiązań poprzez przeniesienie własności rzeczy lub praw
majątkowych
W podatkach stanowiących dochód budżetu państwa:
 wniosek podatnika
 wymagana zgoda naczelnika urzędu skarbowego w formie postanowienia
 umowa między starostą wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej a
podatnikiem
 starosta powiadamia naczelnika urzędu skarbowego o zawarciu umowy
 organ podatkowy I instancji wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zobowiązania
podatkowego

Tryb wygasania zobowiązań poprzez przeniesienie własności rzeczy lub praw

majątkowych
W podatkach stanowiących dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego:
 wniosek podatnika
 umowa między wójtem (burmistrzem, prezydentem), zarządem powiatu albo marszałkiem
województwa a podatnikiem
 organ podatkowy I instancji wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie zobowiązania
podatkowego

Rodzaje nieefektywnych sposobów wygasania zobowiązań podatkowych

…

Ordynacja podatkowa
Art.  22.  [Zaniechanie poboru podatku]
§  1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w
przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników:
1) zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w
którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie;
2) zwolnić niektóre grupy płatników z obowiązku pobierania podatków lub zaliczek na
podatki oraz określić termin wpłacenia podatku i wynikające z tego zwolnienia obowiązki
informacyjne podatników, chyba że podatnik jest obowiązany do dokonania rocznego lub
innego okresowego rozliczenia tego podatku.
(…)

Wyrok TK z 9 listopada 1999 r., sygn. akt K 28/1998

 „Klarowne uregulowanie kwestii związanych z wygaśnięciem zobowiązań podatkowych ma
istotne znaczenie dla funkcjonowania systemu podatkowego w Polsce. Zasady i tryb
umarzania zaległości podatkowych stanowiących dochody budżetu państwa i konsekwencje
z tym związane zgodnie z (końcowymi fragmentami) art. 217 konstytucji należą do materii
ustawowej. Upoważnienie zawarte w art. 67 par. 4 ustawy przekazując do uregulowania
aktem podustawowym materię zastrzeżoną dla ustawy narusza art. 217 konstytucji. TK
stwierdza też, że upoważnienie zostało zredagowane ogólnie, blankietowo. Przepis nie
precyzuje, co należy rozumieć przez ‘’interes publiczny” lub ‘’ważny interes podatnika”, a
tym samym daje Ministrowi Finansów całkowitą swobodę w modyfikowaniu i
przekształcaniu norm ustawowych. Już tylko z tych względów przepis jest niezgodny z art. 92
ust. 1 konstytucji. Ponadto należy stwierdzić, że przepis ten nie zawiera wytycznych
określających cel i kierunek spraw regulowanych w rozporządzeniu, co również czyni go
niezgodnym z powołaną wyżej naruszaną konstytucją.”.

Wyrok TK z 30 kwietnia 2021 r., sygn. akt 4/10

„posłużenie się przez ustawodawcę zwrotami niedookreślonymi stanowi często jedyną
możliwość skutecznego wykorzystywania mechanizmu korygowania wysokości opłat lub
danin publicznych”

Przedmiotowy zakres ulg w spłacie należności podatkowych

Rodzaj ulgi Zobowiązanie podatkowe Zaległość podatkowa wraz Opłata
przed terminem płatności z odsetkami za zwłokę prolongacyjna

+
odroczenie terminu + (także odsetki od -
płatności nieuregulowanych w
terminie zaliczek)
+
rozłożenie + (także odsetki od -
na raty nieuregulowanych w
terminie zaliczek)

umorzenie - + +

Podmiotowy zakres ulg w spłacie należności podatkowych

Należności
Rodzaj ulgi Na wniosek / z urzędu Należności: podatnika, spadkobierców płatnika i
podatnika lub płatnika, osób trzecich inkasenta
 odroczenie na wniosek + -
terminu płatności

rozłożenie na wniosek + +
na raty

na wniosek / w -/+
umorzenie pewnych przypadkach + (tylko z urzędu w
z urzędu wyj. przypadkach)

Pomoc publiczna dla przedsiębiorców (def. Sławomira Dudzika)

„każde świadczenie na rzecz przedsiębiorstwa pochodzące od państwa lub źródeł
państwowych (zwiększające przy tym wydatki lub zmniejszające przychody państwa), które
przynosi temu przedsiębiorstwu korzyść, jakiej nie mogłoby uzyskać w ramach normalnej
działalności gospodarczej”

Zakaz pomocy publicznej

1. Pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów
państwowych
2. Dla przedsiębiorcy
3. Na zasadach korzystniejszych od oferowanych na rynku
4. O charakterze selektywnym (uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorców lub
produkcji niektórych towarów)
5. Skutkująca zakłóceniem lub groźbą zakłócenia konkurencji
6. Wpływająca na wymianę handlową między państwami członkowskimi

Pomoc de minimis
 Rozporządzenie Komisji (UE) NR 1407/2013 z 18 grudnia 2013 r.

Uchwała NSA z dnia 1 marca 2010 r., sygn. akt II FPS 9/09
„Naczelny Sąd Administracyjny (…) podziela wyrażany przez część judykatury i
piśmiennictwa pogląd, że zgoda przewodniczącego (tak jak istnienie ważnego interesu
podatnika czy interesu publicznego) nie obliguje jednak organu podatkowego do
pozytywnego załatwienia wniosku (…). (…) należy uznać, żę postanowienie
przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego w przedmiocie ulgi
podatkowej, o którym mowa w art. 18 ust. 3 ustawy o dochodach j.s.t., nie podlega
zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Nie oznacza to jednak, że jest ono całkowicie
wyłączone spod jego kontroli. Sąd administracyjny bowiem powinien ocenić jego legalność
przy rozpoznawaniu skargi na decyzję dyrektora izby skarbowej w przedmiocie
zastosowania umorzenia, rozłożenia na raty, odroczenia terminu zapłaty, zwolnienia
płatnika z obowiązku pobrania bądź ograniczenia poboru należności podatków i opłat (…)”

Ustawa o finansach publicznych

Art.  36.  [Obowiązki informacyjne związane z realizacją zasady jawności publicznej
gospodarki finansowej]
3. Dyrektor izby administracji skarbowej ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym
wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających
osobowości prawnej, którym umorzono zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłaty
prolongacyjne w kwocie przewyższającej 5000 zł, wraz ze wskazaniem wysokości
umorzonych kwot i przyczyn umorzenia.
4. Podanie do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w ust. 3, nie narusza
przepisów o tajemnicy skarbowej.
(…)

Art.  37.  [Upublicznianie niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki

finansowej]
1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego podaje do publicznej wiadomości w terminie:
2) o którym mowa w art. 38 - informację obejmującą:
f) wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających
osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń,
umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze
wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia,
2. Podanie do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f, nie
narusza przepisów o tajemnicy skarbowej.