PDF Bahan Ajar Integral

You might also like

Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 19

Mamat Slamet

BAHAN AJAR

MATERI INTEGRAL
Untue PDJ/DJ/PDE/DJE Eogjs ]I

PENDIDIKAN MATEMATIKA
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS MAJALENGKA
2021
EJ\J RONKJN\JV
Jssjgjdujgjieud [V. [F.
Pjgjd sojjmtorj fjki eitj soduj. Rortjdj-tjdj, djrigjm eitj pjnjjtejn puji
ljn syueur eomjlirjt Jggjm P[\, yjnk togjm dodforiejn rjmdjt ljn miljyjm-Nyj
eopjlj eitj soduj. Vjmdjt ljn sjgjd sodakj tor`urjmejn eopjlj njfi fosjr eitj

Njfi Dumjddjl PJ[, eogujrkjnyj, sjmjfjtnyj ljn eopjlj eitj sogjeu udjtnyj,
Jdin Yjj Vjffjg Jgjdin..
Rodfj`j soejgijn, sjyj donugis fjmjn jjjr ini ljgjd rjnkej dodonumi
tukjs ljri Fjpje Pulijnta, D. Rl. sogjeu lason ponkjdpu Djtj Eugijm Otiej
Rracosi Kuru. Ljgjd fjmjn jjjr ini jejn dodfjmjs djtori Intokrjg pjlj Djtj
Rogjjjrjn Djtodjtiej Eogjs ]I PDJ/PDE/DJ/DJE. Raeae fjmjsjn ljri djtori
ini jljgjm Ronkortijn Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr, Picjt-sicjt Intokrjg \je \
ontu Cunksi Jgjfjr ljn Ronorjpjn Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr.
Ronugis yjein djsim fjnyje eoeurjnkjn ljgjd donugis fjmjn jjjr ini, ljn
ponugis daman djjc lonkjn eoeurjnkjn torsofut. Eritie ljn sjrjn yjnk
dodfjnkun sjnkjt ejdi mjrjpejn lodi foreodfjnknyj tugisjn ini. \oridj ejsim.
[jssjgjdujgjieud [V. [F.
Djjjgonkej, 15 Cofrujri 2221

Ronugis,

2 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
LJC\JV IPI
EJ\J RONKJN\JV.........................................................................................................................2
LJC\JV IPI.......................................................................................................................................0
RO\J EANPOR.................................................................................................................................<
J. Ronkortijn Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr............................................................................3
F. Picjt-Picjt Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr.......................................................................12
@. Ronorjpjn Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr.........................................................................1<
Ljctjr Rustjej..................................................................................................................................1=

0 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
RO\J EANPOR

IN\OKVJG

IN\OKVJG
\JE \ON\U

• Ronkortijn Intokrjg \je \


ontu Cunksi Jgjjfjr
• Picjt-Picjt Intokrjg \je \ontu
Cunksi Jgjjfjr
• Ronorjpjn Intokrjg \je \ontu
Cunksi Jgjjfjr

< Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
FJF
=
IN\OKVJG

EADRO\ONPI LJPJV

0.12 Donloseripsiejn intokrjg tje tontu (jnti


turunjn) cunksi jgjjfjr ljn donkjnjgisis sicjt-
sicjtnyj forljsjrejn sicjt-sicjt turunjn
cunksi
4.10 Donyogosjiejn djsjgjm yjnk forejitjn
lonkjn intokrjg tje tontu (jnti turunjn)
cunksi jgjjfjr

Poeigjs Inca
Arjnk yjnk portjdj ejgi donoduejn intokrjg tortontu jljgjm
Koarko Criolri`m Fornmjrl Viodjnn, soarjnk Djtodjtiejwjn jsjg
Hordjn yjnk gjmir pjlj tjmun 1=23. Viodjnn donjogjsejn intokrjg
tortontu lonkjn donkkunjejn gujs ljorjm yjnk limitunknyj
donkkunjejn pagikan ljgjd ljn pagikan gujr. Untue donkonjnk
jjsjnyj, intokrjg tortontu torsofut linjdjejn intokrjg Viodjnn.
Viodjnn doninkkjg pjlj tjmun 1=33.

Kjdfjr 1 @jg`ugus jnl Koadotry Jnjgiti`

Ronkortijn Intokrjg \je \ontu

5
J Cunksi Jgjjfjr
Baman Ajar Matematiea Kelas ]I
Materi Intekral
J. Ronkortijn Intokrjg \je \ontu Cunksi Jgjjfjr

Intokrjg jljgjm eansop yjnk jukj fjnyje forporjn ljgjd poreodfjnkjn igdu
djtodjtiej ljn ponorjpjn liforfjkji filjnk. Ini forjrti intokrjg fjnyje
litorjpejn li eomilupjn somjri-mjri. Eotorgifjtjn intokrjg ljgjd torjpjn igdu gjin

soporti koadotri, toenagaki, fiagaki, oeanadi sjnkjt dodfjntu untue


ponkodfjnkjn igdu ponkotjmujn.
Donurut sojjrjm, arjnk yjnk portjdj ejgi donkoduejejn tontjnk ilo intokrjg
jljgjm Jr`midolos yjnk dorupjejn soarjnk igduwjn fjnksj Yunjni yjnk forjsjg
ljri Pyrj`usj (2=; ‐ 212 PD). Jr`midolos donkkunjejn ilo intokrjg torsofut
untue don`jri gujs ljorjm sujtu ginkejrjn, gujs ljorjm yjnk lifjtjsi agom pjrjfagj
ljn tjgi fusur, ljn sofjkjinyj. Rrinsip-prinsip ljn toenie intokrjsi lieodfjnkejn
torpisjm agom Isjj` Nowtan ljn Kattcriol Goifniz pjlj jemir jfjl eo-1;. Donurut
sojjrjm ponkodfjnkjn ejgeugus jukj sjnkjt fosjr jjsj ljn porjnjn ljri Koarko

Criolori`e Fonmjrl Viodjnn (1=23 ‐ 1=33).


Djsjgjm Intokrjg ljgjd Eomilupjn somjri-mjri
Li pogjfumjn sogjgu torjjli fankejr dujt fjrjnk ljri ejpjg eo lordjkj
lonkjn donkkunjejn dosin ponkjnkejt/podinljm fjrjnk. Fjrjnk ljgjd jjrink
lijnkejt ljn liturunejn eo lordjkj. \orejljnk fjrjnk liturunejn eo sofujm
filjnk dirink jkjr duljm lipinljmejn eo todpjt yjnk limjrjpejn. Ljri
pordjsjgjmjn ini, ljpjtejm ejdu seotsj porpinljmjn fjrjnk torsofut1 Ljpjtejm
ejdu toduejn mufunkjn djsjgjm ini lonkjn eansop turunjn (Inkjt pogjjjrjn
\urunjn pjlj Fjf ;)

Kjdfjr 2 Fjrjnk liturunejn eo filjnk dirink

Jgtornjti Ronyogosjijn 8

3 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
Poejrjnk, eitj disjgejn jjrink (fjrjnk) yjnk liturunejn jljgjm sofujm cunksi,
filjnk dirink sofujm kjris, eotinkkijn jljgjm sudfu y, ljn porduejjn lordjkj
jljgjm sudfu x djej kjdfjr torsofut ljpjt liseotsj ugjnk lonkjn solormjnj
pjlj filjnk eaarlinjt ejrtosius.

Kjdfjr 0 Hjrink ljn filjnk dirink sofjkji eurvj ljn kjris pjlj filjnk eaarlinjt ejrtosius

Kjdfjr < Rorufjmjn eanstjntj cunksi pjlj trjnsgjsi eurvj

Hiej jjrink torsofut sofujm eurvj ljn liturunejn pjlj Kjdfjr 0 djej
forljsjrejn eansop \rjnscardjsi (trjnsgjsi), torjjli porufjmjn nigji eanstjntj
pjlj cunksi torsofut sjdpji jemirnyj eurvj torsofut jejn donyinkkunk filjnk
dirink jtju kjris. Rormjtiejn kjdfjr <!
Forljsjrejn kjdfjr torsofut, eurvj yjnk forkorje turun jejn donyinkkunk
kjris torsofut lonkjn eanstjntj n. Lonkjn lodieijn, eitj jejn donkkunjejn
eansop krjlion sujtu kjris sinkkunk untue donoduejn mufunkjn turunjn ljn
intokrjg. Inkjt eodfjgi eansop krjlion kjris sinkkunk yjnk ejdu pogjjjri pjlj
djtori \urunjn. Krjlion kjris sinkkunk sujtu cunksi pjlj sujtu titie jljgjm nigji
turunjn portjdj cunksi yjnk lisinkkunk kjris torsofut pjlj titie sinkkunknyj.

; Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
Forljsjrejn eansop torsofut djej Kjdfjr < dodforiejn incardjsi fjmwj d
jljgjm turunjn portjdj cunksi y 4 c(x).

Po`jrj natjsi djtodjtiej litugisejn d 4 ly


4 c (x) sominkkj y 4 c(x) lisofut
lx
jnti turunjn ljri d. Lonkjn lodieijn jnti turunjn ljri d jljgjm y 4 c(x) + `. Mjg

ini forjrti fjmwj nigji eanstjntj ` ljpjt forufjm-ufjm.


Pofogudnyj, eitj togjm dodpogjjjri eansop turunjn. Rodjmjdjn tontjnk
eansop turunjn ini ljpjt eitj kunjejn untue dodjmjdi eansop intokrjg. Untue itu,
`afj tontuejn turunjn cunksi forieut. Rormjtiejn fjmwj cunksi ini dodigiei fontue

udud c ( x )4 2 x3. Potijp cunksi ini dodigiei turunjn c ' ( x )4 6 x . Hjli, turunjn cunksi
2

c ( x )4 2 x jljgjm c ' ( x )4 6 x .
3 2

Donontuejn cunksi f(x) ljri f‶(x) , forjrti donontuejn jntiturunjn ljri f‶(x) .
Pominkkj, intokrjg dorupjejn jntiturunjn (jntilicoronsijg) jtju aporjsi invors

tormjljp licoronsijg. Hiej lieotjmui sujtu cunksi y' ( x )4 C ' ( x), djej cunksi
y4C ( x)+@ fisj liljpjtejn lonkjn `jrj donkintokrjgejn y '. Intokrjg ljpjt
lijrtiejn sofjkji jnti turunjn ljri sujtu cunksi. Jtju fisj lisofut jukj eofjgiejn
ljri turunjn/liccoronsijg. Intokrjg ljpjt linatjsiejn lonkjn iMt { ±.

Definisi

Untue cunksi lisefut anti turunan lari jiea lan manya jiea

Intokrjg tje tontu jljgjm fontue intokrjg yjnk mjsignyj forupj cunksi yjnk tje

tontu ljn tjnpj lisortji fjtjs intokrjsi, litugis 8


Bentuk Umum

li djnj8

∥ c ( x )lx8 lisofut unsur intokrjsi, lifj`j ‗intokrjg c(x) tormjljp x—


c ( x ) 8 lisofut intokrjn (cunksi yjnk litontuejn intokrjgnyj)
C ( x ) 8 lisofut cunksi jsjg (cunksi priditivo, cunksi paeae)
@ 8 lisofut eanstjntj / totjpjn intokrjsi

= Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
@AN\AM

Liforiejn turunjn cunksi c ( x ) lifjwjm ini eodulijn

tontuejngjm ∥ c ( x) lx
j. C ( x )4 x
6

f. C ( x )4 ∘ x
`. C ( x )4 2 ∘ x
l. C ( x )4 x + x
4 3

RONYOGOPJIJN

j. C ( x )4 x djej C ' ( x )46 x sominkkj


6 5

∥6 x 5
lx 4 x +@
6

1
1
1 1
' 2
4 sominkkj
f. C ( x )4 ∘ x 4 x djej C ( x )42
2
2∘
x
1 x
∥ lx4∘ x+@
2∘ x

( )
1
1 1 1
' x 4 2
sominkkj
`. C ( x )42 ∘ x42 ( x ) djej C ( x
2
2 ∘
)4 2 x

1
∥∘ xlx42 ∘ x+@
C ( x )4 x + x djej C ' ( x )44 x +3 x sominkkj
3 2
l.
4 3

∥ 4x
3
+ 3 x lx 4 x + x +@
2 4 3

9 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
Pifjt-Pifjt Intekrjg \jk \entu
B Cunksi Jgjjfjr
B.
B.
B.
B.
Pifjt-Pifjt Intekrjg \jk \entu Cunksi Jgjjfjr
Hiej soduj cunksi yjnk lifoljejn agom nigji Hiej soduj cunksi yjnk mjnyj
lifoljejn agom nigji eanstjntj nyj liturunejn djej jejn donkmjsigejn cunksi
turunjn yjnk sjdj sominkkj figj liintokrjgejn jejn donkodfjgiejn cunksi turunjn
torsofut eo cunksi sodugj totjpi lonkjn eanstjntj @. Nigji eanstjntj @ jejn ljpjt
litontuejn figj lieotjmui titie yjnk ligjgui agom cunksi jsjg torsofut. \itie jsjg (intijg
vjguo) ljpjt lisufstitusiejn eo cunksi mjsig jnti turunjn sominkkj nigji @ ljpjt
litontuejn.
Djsjgjm Intokrjg Eofjgiejn ljri \urunjn
Rjlj eansop turunjn, eitj ljpjt dodporagom jturjn turunjn lonkjn donkkunjejn

eansop gidit cunksi sominkkj prasos ponurunjn sofujm cunksi ljpjt ligjeuejn
lonkjn gofim solormjnj ljn `opjt. Fjkjidjnj lonkjn eansop intokrjg sujtu cunksi1
Jljejm jturjn yjnk ljpjt lidigiei jkjr prasos intokrjsi sujtu cunksi jtju
donkodfjgiejn cunksi turunjn eo cunksi sodugj ljpjt ligjeuejn lonkjn `opjt1
Jgtornjtic ponyogosjijn8
Untue donjjwjf pordjsjgjmjn, jejn ligjeuejn foforjpj ponkjdjtjn pjlj
foforjpj `antam turunjn ljn jnti turunjn sujtu cunksi yjnk solormjnj. Ejdu
lidintj donkjdjti ljn donoduejn pagj ljri prasos jnti turunjn cunksi torsofut.
Rormjtiejn tjfog =.1

\urunjn Cunksi
Jntiturunjn ( C ( x )) Ragj
( c ( x ))
1 1
x4
O 1
1 x 1x ↖ +
O 1
x
1 O + 1
2x 2
2 x1 ↖ 2 x2 4 1 +
1 1

x x
2 1 +1
3 1
3 x 2 3
3 x ↖
2
x3 4 x2+1
3 +
2 1
8 1
x
3
↖ x4 4
x 3 +1
4 +
3 1
3 4

8 x 2 x 8 x
... ... ...
n
jnxn∖1 j 1
jx n∖1 n (n∖1)+ 1
jnx ↖ 1 x 4( n∖1)+ 1 x
10 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I
Materi Intekral
n j
1 n +1 x
n+1
j
\jfog 1 Ragj mufunkjn turunjn ljn jntiturunjn

Ljri ponkjdjtjn pjlj tjfog torsofut, ljpjt ligimjt sofujm jturjn intokrjg jtju
n j
jnti turunjn ljri turunjnnyj yjitu jx lx 4± n +1
∥ n+1
x ± lonkjn n figjnkjn rjsianjg.
Forieut rudus ljsjr ljn sicjt-sicjt intokrjg tje tontu cunksi jgjjfjr.

Vumus Djsjr ljn Pifjt Intekrjg \entu

Disjgnyj k eanstjntj rojg sodfjrjnk, ljn dorupjejn cunksi yjnk


ljpjt liintokrjgejn, djej jejn forgjeu8

, lonkjn

11 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
@AN\AM

Selesaikan integral berikut!

1. ∥ 5 lx
2. ∥ 2 x lx
3

3. ʀ 4siM x +;`as x lx
∖ x lx
5 3
4. ʀ 4x

RONYOGOPJIJN

1. ∥5 lx45 x+@
2
lx4 +1
3
2x
∥ +@ 4 2 x +@ 4 1 x +@
3 4 4
2.
x
3 +1 4 2

3. ∥
ʀ 4siM x +;`as x lx 4 4 siM x lx + ± ;`as x lx ± ∥
± 4 ∥ Sin x lx +± 7∥GOS x lx ±

±∖4 `as x+;siM x +@

ʀ 4 x 5∖x 5
lx ±
∥ ∥x
3
lx 4 lx ∖±
4. 3
4

± 4∥ x lx ∖± ∥ x lx ±
5 3

± 4 x 6+@( )(
∖ x4
+@
6 4
)
x6 x
±2 ∖ +@
4

3 4

ATAU

4 +
5 1 1 +
x
3 1
± ∖ x +@
+
5 1 3 1 +

1
4 x∖
6
± x 4+@
6 4

1
± 2 x ∖ x 4+@
6

3 4
Materi Intekral

Ealang-kalang lengan denggunakan aturan-aturan lasar integral yang


telam kita pamadi sebeludnya tilak lapat denyelesaikan dasalam integral yang
liberikan. Sebagai `antam, `aba kita tentukan integral

∥ ( 2 x+ 4 ) lx ... (1)
5

Lengan denggunakan aturan-aturan sebeludnya, kita tentu marus


dengalikan caktar (2 x+ 4) sebanyak 5 kali, barulam kita lapat denentukan
integralnya suku ledi suku.

Teknik integrasi ini tentu derepatkan lan dedbasankan. Untuk dasalam


integral seperti ini alalam lengan dengubam integral yang liberikan ke bentuk
ekuivalennya lengan dengubam variabel integrasinya. Detale ini sering lisebut
‗detale perubaman variabel— atau ‗detale subtitusi u—.

Rermatikan kedbali integran tanpa pangkat pala persadaan (1), yaitu

(2 x+ 4), lan lidisalkan sada lengan u.

u 4 2 x+ 4
Tilak sedua bentuk pengintegralan bisa likerjakan lengan
n e
denggunakan rudus ex lx 4 n+1
∥ n +1 x
+@. Fanyak bentuk-bentuk yang
kelimatannya rudit, semingga tilak bisa liselesaikan lengan rudus li atas.
Earena itu libutumkan suatu `ara lain untuk denyelesaikannya. Rala bagian
ini akan libamas teknik integrasi yang lisebut detale substitusi. Eansep
lasar lari detale ini alalam lengan dengubam integral yang kadpleks denjali
bentuk yang lebim selermana. Fentuk udud integral substitusi alalam sebagai
berikut8

Puftitusi Intekrjg

13 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
@AN\AM

Selesaikan integral berikut!

1. ∥ ( 5 x∖2) lx 3

∥ 2 x ( x + 3 ) lx
4
2.
2

RONYOGOPJIJN

1
∥ ( 5 x ∖2 ) lx↜u 45 x ∖2 dan lu 45 lx↖lx 4 lu
3
1. 5

1 1

∥ 5∥
4
3
u 5 lu u lu
3

1 1
± . 4
+@ 4 1
( 5 x ∖2 )4 +@
u 2O
5 4
lu
2x( x + 3 ) lx↜u4 x +3 dan lu 42 x lx ↖lx4
2 4 2
2.
∥ 2 x
lu
± 4 u lu
4 4
2x u
∥ 2x
1 5 1
± u + @ 4 ( x + 3 ) +@ 2 5

5 5

C. Penerapan Integral Tak Tentu Fungsi Aljabar

14 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
Integral
tak tentu
@ Renerjpjn Intekrjg \jk \entu
Cunksi Jgjjfjr dapat

digunakan untuk denyelesaikan perdasalaman-perdasalaman yang terkait

dengan bidang keilduan lainnya selain datedatika diantaranya yaitu dengan


ildu fisika, ekanadi, teknik dan lainnya.

Kjdfjr 5 Igustrjsi cunksi fijyj ljgjd eokijtjn oeanadi

Feberapa penerapan integral tak tentu diantaranya untuk denentukan


suatu cungsi jika turunan dari cungsinya diberikan, untuk denentukan pasisi,
ke`epatan, dan per`epatan suatu benda pada waktu tertentu., serta
perdasalaman biaya pada kegiatan ekanadi.
Integral terkait dengan dasalam ke`epatan dan per`epatan suatu benda.

Disalnya s denyatakan pasisi benda, ke`epatan benda dinyatakan dengan v,


dan per`epatan benda dinyatakan dengan a. Mubungan antara s, v, dan a
adalam
sebagai berikut.
ls
v4 semingga s4
lv
∥v lt dan j4 semingga v4 ∥ jlt

lt lt
Integral tak tentu ini juga sering digunakan dalad denyelesaikan
dasalam cungsi biaya, cungsi peneridaan, cungsi utilitas, cungsi praduksi
serta cungsi kansudsi dan tabungan dalad dunia ekanadi. Pendekatan integral
tak tentu juga dapat diterapkan untuk den`ari persadaan cungsi tatal dari suatu
variabel ekanadi apabila cungsi darginalnya diketamui. Earena cungsi
darginal pada dasarnya derupakan turunan dari cungsi tatal, daka
15 dengan prases Baman Ajar Matematiea Kelas ]I
Materi Intekral
sebaliknya, yakni integrasi, dapatlam di`ari cungsi asal dari cungsi tersebut atau
cungsi tatalnya. Ferikut ini beberapa perdasalaman yang denggunakan
integral tak tentu.
Caba Anda permatikan `antam saal dan penyelesaiannya berikut ini!
Cantam 1

Liketamui c ' ( x )46 x ∖1O x+ 3 dan c (∖1 ) 45. Tentukan c ( x )


2

Penyelesaian8
c ' ( x )46 x ∖1O x+
2
3

∥ c ( x) lx4∥ (6 x ±± 2∖1O x +3 ) lx42 x ∖5 x +3 x + @ ±


3 2

c (∖ 1 ) 4 5
542(∖1) ∖5 (∖1) +3 (∖1)+ @
3 2

5 4∖2∖5∖3+@
@ 415
Hadi, c ( x )42 x3∖5 x2+3 x +15

Cantam 2
Sebuam dabil bergerak pada garis lurus dengan per`epatan yang dedenumi

persadaan j42 t ∖1, j dalad d / s2 dan t dalad detik. Hika ke`epatan awal
benda
v45 d / s dan pasisi benda saat t 46 adalam s492 d, daka tentukan persadaan
pasisi benda tersebut saat t detik!

Gambar 6 Mobil melaju di jalan raya

Penyelesaian8

16 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral
j42 t ‐ 1

v4∥ j lt
v4∥ ( 2 t ‐ 1 ) lt 4± t ∖t +@ ±
2
1

Ee`epatan awal benda 5 d / s, artinya saat t 40 nilai v45


vt4045

0 ∖0+@ 145
2

@ 14 5
Semingga

v4t 2∖t +5

s4 v lt ∥

s4 (t ±± 2∖t + 5) lt ±

1 3 1 2

s4 t ∖ t +5 t +@ 2
3 2

Untuk st 46492

( ) ∖ 1( 6 ) + 5 ( 6 ) +@ 492
3
2
16
3 2 2

72 ∖18 + 3O +@ 492
2

84 +@2492

@ 2492∖8448

Hadi, persadaan pasisi benda tersebut saat t detik diruduskan dengan


1 1
s4 t 3∖ t 2+5 t +8
3 2

DACTAR PUSTAKA
17 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I
Materi Intekral
Fueu Piswj Djtodjtiej untue PDJ/DJ/DJE/Eogjs ]I Olisi Vovisi 2217 Fjf = 8 Intokrjg [Buku] /
pengar. Indonesia Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. - lakarta : Pusat Kurikulum dan
Perbukuan, Balitbang, Kemendikbud, 2017. - hal. 193-212.

Fueu Piswj Djtodjtiej untue PDJ/DJ/DJE/Eogjs ]I Olisi Vovisi 2217 Fjf = 8 Intokrjg [Buku] /
pengar. Indonesia Kementerian Pendidikann dan Kebudayaan. - lakarta : Pusat Kurikulum dan
Perbukuan, Balitbang, Kemendikbud, 2017. - hal. 292-322.

Ronkjrum Dalog Rodfogjjjrjn Eaaporjtic \ipo \mine Rjir Pmjro (\RP) ljn Dalog Rodfogjjjrjn
@antoxtujg \oj`mink jnl Gojrnink (@\G) tormjljp Eodjdpujn Rodo`jmjn Djsjgjm Djtodjtiej
litinjju ljri Dativjsi Fogjjjr Piswj Rjlj Djtori Intokrjg li Eogjs ]I [Laporan] / pengar. Ritonga
Ade Irfan. - Medan : UIN Sumatera Utara, 2019.

Pudofor Fogjjjr Eodlieful [Online] / pengar. Nurhayati Ai Sri // Sumeber Belajar Kemdikbud. - 14
Februari 2021. - https://sumberbelajar.belajar.kemdikbud.go.id/sumberbelajar/tampil/Integral-Tak-
Tentu-/konten1.html.

18 Baman Ajar Matematiea Kelas ]I


Materi Intekral

You might also like