Road Design ‫دیزاین سرک‬

(Draft)

Prepared By: Hekmatullah Habibi

 ‫فصل اول‬
‫معرفی سرک و مواد ساختمانی سرک‬
‫سرک عبارت از ساختما نی است که به خا طر سهولت انتقاالت مردم ومواد از یک منطقه به منطقه‬ ‫تعریف ‪:‬‬
‫دیگر سا خته میشود و عراده جات و کاروان های حیوانات روی آن حرکت میکنند‪ .‬تعداد رفت و آمد عراده جات‬
‫را در یک سرک حجم ترافیک مینامند‪.‬‬
‫ارزش سرک در یک مملکت مانند ارزش ورید ها در بدن انسان بوده مثلیکه وریدها خون را به تمام بدن انتقال‬
‫میدهد سرکها نیز انتقاالت را در یک مملکت سهل و آسان میسازد‪.‬‬
‫فن سرکسازی برای اولین بار در روم اختراع گردید و مردم روم در سرکسازی مهارت خاص داشته اند‬
‫وقتیکه عراده جات با سرعت زیاد در فصل خشک باالی سرکهای خاکی عبور می نمود گرد و غبار بسیار زیاد‬
‫باالی سرکهای خاکی تولید میشد و هم در اوقات بارنده گی باعث گل والی شده ودر انتقاالت ترافیک سکتگی رخ‬
‫میداد پس به مرور زمان مردم در جستجو شد ند تا سرکهای را که سطح سخت و محکم داشته باشند اعمار نمایند که‬
‫در نتیجه سرکهای قیری (‪ )Asphalt Road‬وسرکهای کانکریتی (‪ )Concrete Road‬اختراع شد که امروز‬
‫وسعت بیشتر یافته است ‪.‬‬

‫تعریفات اساسی ‪Basic Definition :‬‬

‫‪Carriage Way‬‬ ‫‪ - 1‬عرض موثر سرک‬
‫قسمتی از سرک که برای عبور و مرور عراده جات پخته کاری میشود بنام ‪ Carriage Way‬یاد میشود ‪.‬‬
‫‪Shoulders‬‬ ‫‪ - 2‬شانه های سرک‬
‫در سرکها بدوجناح ‪ Carriage Way‬به اندازه های معین از ‪ 1.21‬الی ‪ 2‬مترعرض رمین در نظر‬
‫گرفته شده است که برای ترمیم عراده جات عوارض دار میباشد بنام شانه های سرک ‪ Shoulders‬یاد میشود‬
‫شانه های سرک نظر به ارزش سرک به انواع مختلف پخته کاری میگردد ( خشت کاری ‪ ،‬کانکریت ریزی ‪،‬‬
‫شولدر های خامه ) شانه های سرک برای ازدیاد اتکأ جانبی سرک و از تخریب و سائیده شدن در نظر گرفته‬
‫میشود در ضمن بخاطر رفت وآمد پیاده و بایسکل مناسب میباشد عرض اصغری شولدر ها چهار فت ( ‪) 4ft‬‬
‫میباشد ‪.‬‬
‫‪ – 3‬حدود سرک ‪Right of way :‬‬
‫برای مسیر سرک یک قسمت اراضی در نظر گرفته میشود که شامل عرض موثر سرک شانه ها پیاده‬
‫روها دریناج ها شجرکاریها و زمین اضافی برای انکشاف بعدی سرک شامل آن میباشد ‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪ - 4‬ظرفیت سرکها ‪Road Capacity :‬‬
‫ظرفیت سرکها عبارت از حد اعظمی ترافیک مجاز در یک ساعت روی یک خط سرک میباشد تعین‬
‫ظرفیت سرکها طوری محاسبه میگردد که ترافیک بدون کدام سکتگی عبور و مرور نماید‪ .‬در یک سرک‬
‫مناسب کوشش میشود تا کمترین محدویت برای دریور در نظر گرفته شود ظرفیت سرکها در تعین عرض‬
‫سرک تعدا د لین های سرک و شعاع گوالیی های سرک تاثیر مستقیم دارد ‪.‬‬
‫‪ - 1‬میالن سرک ‪Road Gradient :‬‬
‫میالن سرک عبارت از میل طوالنی سرک است که مربوط به نوعیت اراضی نوعیت ترافیک و موقعیت‬
‫سرک میباشد ‪.‬‬
‫مواد ساختمانی سرک‪:‬‬
‫کیفیت مواد ساختمانی سرک در تعیین کیفیت سرک رول اساسی دارد لهذا برای یک انجینر سرک اشنایی با انواع خواص و‬
‫مشخصات تخنیکی مواد ساختمانی سرک بسیار مهم می باشد‪.‬‬
‫اساسی ترین مواد ساختمانی سرک عبارت اند از‬
‫خاک ‪Soil‬‬ ‫‪‬‬
‫کانکریت ‪Concrete‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Asphalt‬‬ ‫قیر‬ ‫‪‬‬

‫خاک و خواص انجینری آن‬

‫خاک عبارت از مجموعه منرالهای زمین است که از اثر تجزیه ویا توته شدن سنگها بشکل طبعی بدست میاید‪ ،‬ویا خاک‬
‫عبارت از کتله مواد عضوی و منرالهای زمین است که در نتیجه حاالت جوی هوا و عملیات جیولوجیکی به روی زمین یا‬
‫نزدیک به سطحی زمین بوجود میآید‪.‬‬
‫خواص مطلوب خاک )‪(Desirable Properties of Soil‬‬

‫خاک هایکه در ساختمان پوشش سرکها بکار برده میشود باید خواص خاص را داشته باشد تا درمدت بهره برداری در مقابل‬
‫پروسه های اقلیمی و میخانیکی مقاومت و ثبات داشته باشد‪ ،‬که آن خواص عبارت اند از‪:‬‬
‫‪ .1‬ثبات )‪(Stability‬‬
‫خاک هایکه در پوشش سرکها بکار میرود باید به اندازه کافی ثبات داشته باشد تا بتواند بار اکسل عراده جات را برداشت و‬
‫به بستر انتقال بدهد‪ .‬و همچنان خا ک متذکره بایددر مقابل هر نوع شرایط جوی و اقلیمی ثابت واستوار باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬تراکم نا پذیری )‪(Incompressibility‬‬
‫خاک هایکه در پوشش سرکها بکار میرود باید خاصیت تراکم نا پذیری را به اندازه کافی داشته باشد تا از نشست دایمی در‬
‫پوشش ها جلو گیری کند‪.‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
 ‫‪ .3‬دوام مقاومت )‪(Permanency of Strength‬‬
‫خاکهای ساختمانی طبقات پوشش ها باید دوامدار و دارای مقاومت باشد تا دوام پوشش ها را در مدت بهره برداری در مقابل‬
‫هر نوع شرایط اقلیمی و میخانیکی را تضمین کند‪.‬‬
‫‪ .4‬خاصیت خوب رد آب)‪(Good Drainage Properties‬‬
‫خاک هایکه در پوشش سرکها بکار میرود باید خاصیت خوب رد آب ‪ Drainage‬را داشته باشدتا در مدت بهره برداری از‬
‫تخریب پوشش ها جلوگیری شود‪.‬‬
‫‪ .1‬متراکم یا تپک شدن آسان خاک )‪(Easy of Compaction‬‬
‫خاکهای ساختمانی طبقات پوشش ها باید به آسانی تپک ویا متراکم شود تا از یکطرف مصرف ماشین های تپک کننده و‬
‫کارگر کم شود و از طرف دیگر در مدت کم کار زیاد انجام شود‪.‬‬
‫بعضی خواص انجینری خاک‬
‫‪ ‬خاک معموال دارای سیستم سه فازه یعنی مرکب از هوا ‪ ،‬اب و ذرات جامد می باشد‪.‬‬

‫تخلخل یا )‪POROSITY (η‬‬

‫عبارت از مقدار نسبی منفذ ویا خال ها می باشد‪.‬‬

‫نسبت منفذ داری یا )‪Void Ratio (e‬‬

‫نسبت حجمی خال ها و ذرات جامد عبارت اند از نسبت منفذ داری‪.‬‬

‫رطوبت نسبی یا )‪Moisture Content(w‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫مقدار فیصدی اب در یک کتله خاک عبارت از رطوبت نسبی می باشد‪.‬‬

‫درجه اشباع یا )‪Degree of Saturation(S‬‬

‫درجه اشباع عبارت است از فیصدی حجم خال که توسط آب ګرفته شده باشد‪.‬‬

‫مثال ‪۱-‬‬
‫‪ ‬وزن خاک مرطوب ‪ 343‬ګرام و وزن خشک ان ‪ 233‬ګرام می باشد‪ .‬حجم خاک پیش از خشک شدن ‪ cc 213‬می‬
‫باشد ‪ ،‬اګر وزن مخصوصه خاک ‪ 2..1‬باشد نسبت منفذداری ‪ ،‬تخلخل ‪ ،‬درجه اشباع و کثافت خشک خاک متذکره‬
‫را دریابید؟‬

‫حل مثال ‪۱-‬‬

‫‪ ‬مقدار اب که در خاک موجود می باشد‬
‫‪Ww=340-230 = 110 gr‬‬
‫کثافت خاک =وزن مخصوصه خاک ‪ X‬کثافت آب‬
‫‪X2..1= 1 gr/cm3‬کثافت خاک = ‪2..1‬‬
‫حجم خاک را می توان از وزن خشک و کثافت خاک دریافت کرد‬
‫‪Vs=Ws/γs=230/2.75‬‬ ‫‪Vs=83.64 cc‬‬
‫‪ ‬حجم هوا‬
‫‪Va=210-110-83.64 =16.36cc‬‬
‫‪ ‬نسبت منفذداری‬
‫‪e = (Va+Vw)/Vs‬‬ ‫‪e=(16.36+110)/83.64‬‬ ‫‪e = 1.51‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫صنف بندی خاک برای سرکسازی ‪Soil Classification for Highways‬‬

‫‪ ‬توسط صنف بندی خاک خاک ها به اساس خواص انجینری انها به صنف های مختلف تقسیم می ګردند‪.‬‬
‫‪ ‬صنف بندی خاک یک نظر عمومی را در مورد چګونګی عملکرد ان درصورتیکه در طبقه بستر سرک مورد‬
‫استفاده قرار ګرفته شود می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬سیستم های مهم و معمول صنف بندی خاک عبارت اند از ‪:‬‬
‫‪ ‬سیستم آشتو برای صنف بندی خاک ‪AASHTO Soil Classification System‬‬
‫‪ ‬سیستم یونیفاید برای صنف بندی خاک ‪Unified Soil Classification System‬‬

‫سیستم آشتو برای صنف بندی خاک ‪AASHTO Soil Classification System‬‬
‫‪ ‬دراین سیستم صنف بندی خاک معموال به اساس درجه بندی ذرات خاک ‪ ،‬حد مایعیت و مشخصه پالستیکیت در‬
‫هفت ګروپ جداګانه تنظیم می ګردد‪.‬‬
‫ترمینالوژی سیستم صنف بندی خاک به طریقه اشتو‪:‬‬

‫سیستم اشتو یک ترمینالوژی خاصی را برای نامګذاری ذرات مختلف خاک دارد که به طور ذیل توضیح می ګردند‪:‬‬
‫سنگ های سنگ فرش )‪(Cobblestone‬‬ ‫•‬
‫این سنگ ها شکل گرد مانند را دارد که قطر آن از ‪ .1‬ملی متر بزرگ و از ‪ 331‬ملی متر کوچک میباشد‪.‬‬
‫جغل)‪(Gravel‬‬ ‫•‬
‫عبارت از موادی است که از غربال ‪ .1‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 2‬ملی متر باقی بماند‪ .‬و به سه دسته تقسیم‬
‫میشود‪.‬‬
‫‪ .1‬جغل درشت )‪(Course Gravel‬‬
‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ .1‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 21‬ملی متر باقی بماند‪.‬‬
‫‪ .2‬جغل متوسط )‪(Medium Gravel‬‬
‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 21‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 5.1‬ملی متر باقی بماند‪.‬‬
‫‪ .3‬جغل کوچک )‪(Fine Gravel‬‬
‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 5.1‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 2‬ملی متر باقی بماند‪.‬‬
‫• ریگ )‪(Sand‬‬
‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 2‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 3.3.1‬ملی متر باقی بماند‪ ،‬و ریگ به نوبه‬
‫خود به دو دسته تقسیم شده است‪.‬‬
‫‪ )1‬ریگ درشت)‪(Course Sand‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 2‬ملی متر عبور کند و بالی غربال ‪ 3.421‬ملی متر باقی بماند‪.‬‬
‫‪ )2‬ریگ میده )‪(Fine Sand‬‬
‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 3.421‬ملی متر عبور کند و باالی ‪ 3.3.1‬ملی متر باقی بماند‪.‬‬

‫• سیلت و کلی )‪(Silt and Clay‬‬

‫عبارت از مواد است که از غربال ‪ 3.3.1‬ملی متر عبور کند و به دو دسته ذیل تقسیم میشود‪.‬‬
‫‪ )1‬سیلت)‪ : (Silt‬عبارت از مواد است که از غربال ‪ 3.3.1‬ملی متر عبور کند و باالی غربال ‪ 3.332‬ملی متر باقی‬
‫بماند‪ .‬و دارای خواص غیر پالستیکیت و یا خواص بسیار کم پالستیکیت را دارا میباشد‪ .‬و اندکس پالستیکیت )‪(PI‬‬
‫این نوع خاک ‪ 13‬و یا هم از ‪ 13‬کوچکتر میباشد‪.‬‬
‫‪ )2‬کلی )‪ : (Clay‬عبارت از مواد است که از غربال‪ 3.332‬ملی متر عبور کند‪ .‬این نوع خاک دارای خواص‬
‫پالستیکی میباشد که اندکس پالستیکیت آن ‪ 11‬و یا هم از ‪ 11‬بزرگتر میباشد‪.‬‬

‫اگر بخواهیم که خاک را به طریقه اشتو صنف بندی کنیم باید آزمایشات ذیل را در البراتوار انجام بدهیم‪.‬‬
‫تقسیمات اندازوی دانه های خاک )‪(Particle Size Distribution‬‬ ‫•‬
‫حد پالستیکیت خاک )‪(Plastic Limit‬‬ ‫•‬
‫حد مایع خاک )‪(Liquid Limit‬‬ ‫•‬
‫به اساس نتیجه آزمایشات البراتواری فوق خاک به صنف های مختلف تقسیم میشود‪.‬‬

‫‪ ‬در این سیستم صنف بندی خاک به اساس یک عدد تجربوی که به نام مشخصه ګروپ یا ګروپ اندکس یاد می ګردد‬
‫ارزیابی می ګردد‪.‬‬
‫)‪GI = (F- 35) [0.2+ 0.005(LL - 40)] + 0.01(F- 15) (PI- 10‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫مثال – ‪۲‬‬
‫ګروپ خاک ذیل را دریابید وهمچنان بیان دارید که این خاک برای سب بیس مناسب است یا خیر؟‬

‫حل‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫سیستم یونیفاید برای صنف بندی خاک )‪Unified Soil Classification System(USCS‬‬
‫سیستم یونیفاید در جریان جنګ جهانی دوم انکشاف یافت و در اعمار سرکها و میدان هوایی ها مورد‬
‫استفاده قرار می ګرفت‪ .‬در این سیستم برای نامګذاری انواع خاک از ترمینالوژی خاصی استفاده می ګردد‬
‫که در جدول ذیل نشان داده شده است‪:‬‬

‫‪• G Gravel‬‬ ‫جغل‬

‫‪• S Sand‬‬ ‫ریگ‬
‫‪• M Silt‬‬ ‫سیلت‬
‫‪• C Clay‬‬ ‫کلی‬
‫‪• W Well Graded‬‬ ‫دانه بندی شده خوب‬
‫‪• P Poorly Graded‬‬ ‫دانه بندی شده ضعیف‬
‫دانه بندی شده هم شکلی ‪• U Uniformly Graded‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 • L Low Liquid Limit or Low Compressibility ‫حد پایین مایع یا‬
‫تراکمیت پایین‬
• H High Liquid Limit or High Compressibility ‫حد بلند مایع یا‬
‫تراکمیت بلند‬
• O Organic ‫عضوی‬
• Pt Peat ‫خاک عضوی که رنگ قهوه یی یا سیا دارد‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi

 ‫مثال – ‪۳‬‬
‫‪ ‬با استفاده از سیستم یونیفاید ګروپ خاک ذیل را تعیین نمایید ؟‬

‫حل مثال ‪۳ -‬‬

‫با استفاده از خواص داده شده خاک و جدول سیستم یونیفاید می توانیم ګروپ خاک متذکره را بطور ذیل‬
‫تعیین نماییم‪:‬‬
‫‪ -‬فیصدی ذرات تیر شده از غربال نمبر ‪ ۲۲۲‬اضافه از ‪ ٪۲۵‬یعنی ‪ ٪۲۵‬می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬مشخصه پالستیکیت این خاک ‪ ۱۲=۳۲-۰۲‬می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬حد مایعیت خاک متذکره ‪ ۰۲۵‬و بزرګتر از ‪ ٪۲۵‬می باشد پس این خاک در ګروپ ‪ ML‬ویا ‪OL‬‬
‫شامل می ګردد‪(.‬جدول صنف بندی خاک در سیستم یونیفاید)‬
‫یعنی این خاک از نوع سیلت یا ارګانیکی با حدمایعیت پایین می باشد‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫ازمایش پرکتور یا اعظمی ترین کثافت خاک ‪Method D) Proctor Test‬‬
‫این تست برای دریافت )‪ Maximum Dry Density (MDD‬و )‪Optimum Moisture Content (OMC‬‬
‫استعمال میشود‪.‬برای این تست به آالت خاص ضرورت داریم که به یکی از آنها ‪ Mold‬گفته میشود‪ ،‬قطر آن‬
‫‪114.3‬ملی متر و ارتفاع آن ‪1.2..2‬ملیمتر(مولد ‪ +‬سرکی) و ارتفاع مولد به تنهایی ‪ 11..43‬ملیمتر میباشد ‪ .‬آله‬
‫دیگری که مهم است عبارت از چکش )‪ (Hammer‬میباشد ارتفاع ان ‪ 11‬انچ و وزن آن ‪ 4.14‬کیلو میباشد‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪Procedure :‬‬
‫تمام مواد را به چهار حصه تقسیم میکنیم دو بخش آنرا‬
‫از غربال ‪ 15‬ملی متر میگذرانیم‪ ،‬باقی مانده آنرا وزن کرده و نزد خود نگهداری میکنیم‪ .‬بعدا" غربال ‪ 4..1‬ملیمتر‬
‫را در پائین و ‪ 15‬ملیمتر در باالی ان گذاشته یعنی ما در اینجا‬
‫به مواد تیر شده ‪ 15‬و باقی مانده ‪ 4..1‬ضرورت داریم از این‬
‫مواد (‪ )passing 19 and retained of 4.75‬به اندازه وزن‬
‫باقی مانده ‪15‬ملیمتر که قبال" گرفته شده بود‪ ،‬میگیریم و با تیر‬
‫شده ‪ 15‬ملی متر)‪ (passing 19mm‬جمع میکنیم ازین مواد‬
‫()‪ passing19mm + retained 4.75mm‬ما به اندازه ‪33‬‬
‫کیلوگرام برای پنج نمونه شش کیلویی برای پرکتر و ‪ 21‬کیلو‬
‫برای تست‪ CBR‬آماده میکنیم‪.‬‬

‫همچنان از مواد اضافی نظر به تدبیر خود میتوانیم برای تست‬

‫الس انجلس مواد نیز آماده کنیم‪ .‬پروسه طوری است که در ‪ Mold‬به اندازه ‪ 3.1‬سانتیمتر خاک یا مواد را انداخته و توسط‬
‫چکش ‪ 1.‬بارضربه میزنیم‪ ،‬چکش را به اندازه طول آن بلند نموده و به وزن خودش رها مکنیم‪ ،‬برای بار دیگر ‪ 3.1‬سانتیمتر‬
‫مواد انداخته و همین پروسه را الی پنج مرتبه تعقیب میکنیم‪ .‬مولد را هم قبل از پرنمودن بدون پلیت و سرکی آن وزن میکنیم‬
‫و در فورمه مخصوص که ضمیمه خواهد شد درج مینمائیم‪ ،‬و هم بعد از تکمیل کار یعنی چکش کاری مولد را بدون پلیت و‬
‫سرکی وزن کرده در محل مخصوص در فورمه درج میکینم‪ ،‬بعدا َ از این که مولد را با خاک وزن نمودیم خاک آنرا خالی‬
‫نموده و از این خاک یک اندازه آن را در یک قطی که وزن و نمبر آن معلوم باشد انداخته وبعد از وزن نمودن آنرا در داش‬
‫برای خشک شدن میگذاریم درجه حرارت داش باید ‪ 113 C‬باشد‪ ،‬همین پروسه را درهر پنج نمونه تعقیب مینمائیم‪ .‬فردا که‬
‫قطی های مذکور را از داش کشیدیم دوباره وزن نموده و درج همان فورمه مخصوص میکنیم‪ .‬بعد از این پروسه ها یک‬
‫محاسبه کوچک و آسان میباشد که آنرا اجرا میکینم‪ .‬از معلوماات بدست آمده نظر به ‪ Dry Density‬و ‪Moisture Content‬‬
‫یا رطوبت موجوده یک گراف را رسم کرده که یک پارابول رسم میشود‪ ،‬قیمت اعظمی ستون عمودی آن عبارت از‪MDD‬‬
‫بوده و در مقابل آن قیمت افقی عبارت از ‪ OMC‬میباشد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪Dry Density‬‬

‫‪MDD‬‬

‫)‪)Moisture Content‬‬
‫‪OMC‬‬
‫از ‪ OMC‬در تست ‪ CBR‬و از ‪ MDD‬در تست ‪ FDD‬استفاده مینمایند‪.‬‬

‫بعضی از فورمول های مهم‪-:‬‬

‫)‪Moisture Content (MC) = weight of water/weight of dry soil (100‬‬

‫)‪Dry Density = wet weight or bulk density/MC+100 (100‬‬

‫)‪Compaction = Dry Density/MDD (100‬‬

‫)‪Wet weight or bulk density = Wet soil weight /Mold volume (100‬‬

‫تست رطوبت موجوده ( ‪:)Moisture Content‬‬

‫در این طریقه ما رطوبت موجود در خاک را با استفاده از گذاشتن آن در داش‪ ،‬بدست می آوریم‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪Procedure :‬‬
‫پروسه طوری است که‪ ،‬به یک مقدار مناسب خاک را در یک قطی که نمبر و وزن ان معلوم باشد‪ ،‬انداخته و وزن میکنیم‬
‫بعدا" برای یک مدت آن قطی را در داش میگذاریم‪ ،‬وقتی که دوباره آن را کشیدیم‪ ،‬دوباره آنر وزن میکنیم و با استفاده از‬
‫رابطه ذیل میتوان فیصدی رطوبت موجوده رادر خاک دریافت نمود‪:‬‬
‫)‪Moisture Content = W1-W2 /W2 (100‬‬
‫یک طریقه دیگر هم برای این کار موجود است که توسط آله که بنام ‪ Rapid Moisture Tester‬یاد میشود‪ ،‬اجرا میشود‪.‬‬
‫در میان این آله بوتل مانند به مقدار دو قاشق مخصوص آن ‪ CaC2‬میاندازیم‪:‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
 ‫‪CaC2 + H2O‬‬

‫بعد از یکجا نمودن این مواد با خاک آله را شور میدهیم تا یک تعامل کیمیاوی صورت بگیرد و آب خاک از بین رفته و به‬
‫غاز تبدیل شود‪ ،‬از اثر این غاز گیج که در قسمت باالیی آله میباشد تغیر مینماید و فیصدی رطوبت موجود در خاک را نشان‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪:)FDD(Field Dry Density Test‬‬
‫این تست جهت معلوم نمودن ‪ Compaction‬سرک در ساحه اجرا میشود‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪Procedure :‬‬
‫پروسه طوری است که اول نظر به قطر استوانه که نزد‬
‫ما است یک سوراخ را در طبقه ‪ base coarse‬حفر‬
‫میکنیم‪ ،‬موادی که از آن بدست میاید آنرا وزن کرده و‬
‫نوت میکنیم‪ .‬بعدا" در یک قطی که نمبر و وزن آن معلوم‬
‫باشد یک مقدار مواد را که تمام قطی را پر نماید‪،‬‬
‫میگیریم آنرا وزن کرده و نوت میکنیم‪ .‬از مواد کنده شده‬
‫‪ 133‬گرام را گرفته و حرارت میدهیم تا رطوبت آن‬
‫خشک شود بعدا" آنرا دوبراه وزن میکنیم و ‪Moisture‬‬
‫‪ content‬آنرا معلوم میکنیم البته طریقه معلوم نمودن آن‬
‫قبال" بیان شده است‪.‬‬
‫به اندازه ‪ 22‬کیلو ریگ مخصوص که وزن مخصوصه آن معلوم است (این ریگ ‪ passing‬غربال ‪ 1.11‬ملیمتر و‬
‫‪ retained‬غربال ‪ 3..‬ملیمتر میباشد) را در استوانه انداخته و آنرا باالی سوراخ که حفر نموده بودیم‪ ،‬میگذاریم از‬
‫راه مخصوص که این استوانه دارد‪ ،‬ریگ را باالی آن سوراخ آزاد میکنیم به هر اندازه که ریگ در سوراخ پائین‬
‫رفت‪ ،‬از آن میتوان حجم سوراخ را معلوم نمود‪ .‬از ‪ 22‬کیلو ریگ آن ریگی را که در استوانه باقی مانده تفریق‬
‫میکنیم باقی مانده عبارت از ریگ است که در خود سوراخ و باالی سوراخ مانده البته این ریگ که در باالی سوراخ‬
‫مانده شکل مخروطی دارد‪ ،‬بعدا" از ریگ باقی مانده همین ریگ مخروطی شکل را تفریق میکنیم که بدین وسیله‬
‫حجم آن سوراخ حفر شده را معلوم میکنیم‪ .‬آن قطی ها را که پر نمودیم همراهی خود به البراتوار آورده و در داش‬
‫میگذاریم و بعدا" محاسبات بعدی خویش را اجرا میکنیم‪ .‬اگر ما از استوانه کوچک استفاده نمائیم ریگ باید ‪passing‬‬
‫غربال ‪3..‬ملیمتری و ‪retained‬غربال ‪ 3.3‬ملیمتری باشد‪ .‬باید تذکر داد که این ریگ شسته شدگی میباشد‪ .‬فورم‬
‫تکمیل شده این تست ضمیمه خواهد شد ‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫تست سی بی آر ‪:CBR (California Bearing ratio) Test‬‬

‫این تست برای تعین نمودن ‪ California Bearing Ratio‬طبقات ‪sub base , sub grade and base coarse‬‬
‫استعمال میشود‪ .‬در حقیقت این تست برای تعین مقاومت مواد چسپشی که سایز آن از ‪ 15‬ملیمتر کوچک باشد استعمال‬
‫میشود‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪Procedure :‬‬
‫پروسه طوری است که موادی را که برای تست پرکتر مهیا نمودیم‪ ،‬در آن جمله گفتیم که ‪ 21‬کیلو( ‪passing‬‬
‫‪ ) 19mm + retained 4.75mm‬را برای تست ‪ CBR‬نگهداری مینمائیم‪ .‬برای اینکه به چه اندازه آب را در این‬
‫مواد اضافه کنیم‪ ،‬اول ‪ 133‬گرام آنرا گرفته و حرارت میدهیم تا رطوبت موجوده آن کامال" خشک گردد ( ‪ MC‬آن‬
‫را دریافت میکنیم) باید از سوختن مواد جلوگیری صورت بگیرد‪ .‬محاسبات بعدی را طور ذیل اجرا میکنیم‪:‬‬

‫‪500gr – 497gr = 3gr‬‬

‫‪MC = 500 – 497/497 (100) = 0.6%‬‬

‫‪ )Optimum Moisture Content( OMC‬عبارت از قیمت است که در تست پرکتر بدست میآید‪ ،‬طریقه‬
‫دریافت آن هم بیان گردیده است‪ .‬بطور مثال در این مثال این قیمت ما مساوی به ‪ 1..1‬میباشد‪.‬‬

‫)‪Add watering for C.B.R = OMC – MC/MC+100 (total weight of soil‬‬

‫‪Add watering = 5.65 – 0.6/0.6+100 (25kg) = 1.254 liters‬‬

‫پس باید در خاک ‪ 21‬کیلو به اندازه ‪ 1.214‬لیتر آب را عالوه نموده و آنرا خوب مخلوط کنیم‪ ،‬بعد از مخلوط نمودن‬
‫میتوان باز هم ‪ 133‬گرام آنرا گرفته و دوباره گرم کنیم تا رطوبت آن از بین برود و عین عملیه فوق را اجرا‬
‫میکنیم و اینبار باید همان قیمت ‪ 1..1‬را بدهد اگر این قیمت را ندهد میتوان آب دیگر را نیز عالوه نمائیم‪ .‬در این‬
‫تست هم مولد استعمال میشود مگر این مولد ها با مولد های تست پرکتر تفاوت دارند زیرا ارتفاع این مولد ها زیاد‬
‫است‪ .‬قطر داخلی آن ‪ .‬انچ یا ‪ 112‬ملیمتر و ارتفاع آن ‪ 1..‬ملیمتر یا ‪ .‬انچ میباشد‪ .‬سرکی آن دارای ارتفاع ‪13‬‬
‫ملیمتر و یک ‪ base plate‬که دارای ارتفاع ‪ .1‬ملیمتر میباشد‪ .‬چکش این تست نیز ‪ 4.14‬کیلو وزن دارد‪ .‬بعد از‬
‫عالوه نمودن آب و مخلوط نمودن این مواد یعنی وقتی که مواد آماده شد طور ذیل کار خود را شروع میکنیم‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫در مولد اولی به ضخامت ‪ 3.1‬سانتی متر مواد را انداخته و توسط چکش یا ‪ .1 Rammer‬ضربه میزنیم وقتی که‬
‫این تعداد ضربه ها تکمیل شد بار دوم به انداز ‪ 3.1‬سانتی متر مواد را انداخته و این بار هم آنرا به تعداد ‪.1‬‬
‫کاغذ مخصوص‬ ‫ضربه میزنیم‪ ،‬باید گفت که در زیر مولد یکدانه ‪ base plate‬نیز وجود دارد که باالی آن یک‬
‫گذاشته میشود‪ .‬الی پنج مرتبه این پروسه را ادامه میدهیم‪ .‬سرکی و قسمت پائینی این مولد را باز نموده ‪base‬‬
‫‪ plate‬را نیز دور کرده و سطح فوقانی آنرا هموار مینمائیم‪.‬مواد که بعد از هموارکاری به دست میاید در یک قطی‬
‫که نمبر و وزن‬
‫آن معلوم باشد انداخته و در داش میگذاریم‪ ،‬بعدا" این مولد را وزن میکنیم و نزد خویش ثبت میکنیم البته وزن‬
‫اولی آن نیز معلوم است‪.‬‬
‫بعد از ثبت وزن آن مولد را دوباره بطور معکوس باالی ‪ base‬آن میگذاریم در قسمت فوقانی و تحتانی کاغذ های‬
‫جدید را گذاشته‪ ،‬چون ما گفتیم که مولد را معکوسا" میگذاریم پس به عوض آن ‪ base plate‬یک فضا بوجود‬
‫میاید کد در آن جسم ذیل را گذاشته و باالی آن دو دانه پلیت که وسط آن سوراخ است میگذاریم و باالی آن گیج را‬
‫گذاشته (گیج باید صفر باشد) و برای چهار روز در سطل پر از آب میگذاریم و نظر به فورمه مخصوص آن هر‬
‫روز آن را مالحظه نموده وتغیرات گیج را درج فورمه میکنیم و بعد از چهار روز مولد را از آب کشیده و تحت‬
‫ماشین مخصوص فشار میگذاریم و محاسبات بعدی خویش را ادامه میدهیم‪.‬‬
‫در مولد دوم نیز همان پروسه را پیش میبریم مگر به تفاوت اینکه این بار ‪ 31‬ضربه زده میشود‪ .‬در مولد سوم هم‬
‫به عین ترتیب پیش میرویم صرف این بار تعداد ضربه به ‪ 13‬کاهش می یابد‪ .‬بعد از چهار روز طوری که روزانه‬
‫ما گیج هائی را که باالی آن گذاشته بودیم خوانده و ثبت میکنیم‪ ،‬وقتی که از آب این مولد ها را کشیدیم به ماشین‬
‫‪ pressure‬آنها را میبریم و به نوبت از مولد اولی شروع نموده و تحت فشار میگذاریم قیمت های گیج در یک ورق‬
‫داده شده است‪ .‬در گیج زیرا تغیر به وجود میاید که مولد بطرف باال در حرکت است‪ .‬وقتی که گیج اولی به قیمت‬
‫که در ورق نوشته است رسید‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫گیج دومی را میخوانیم و در فورمه مخصوص خویش درج میکنیم و به همین ترتیب به پیش میرویم‪ .‬در دو مولد‬
‫دیگر هم وقتی که گیج اولی به قیمت تحریر شده اش در ورق دیگر رسید در همان وقت گیج دومی را نیز میخوانیم‬
‫و در فورمه مخصوص خویش درج میکنیم در مولد سومی هم به همین طریقه پیش رفته و بعد از آن محاسبات‬
‫بعدی را در فورمه مخصوص آن به پیش میبریم‪.‬‬

‫‪ + Space‬مولد و وسایل دیگر تست ‪CBR‬‬

‫نمونه برای چهار روز در آب و بعد از‬ ‫نمونه تست ‪ CBR‬در زیر ماشین فشار‬
‫آن در زیر ماشین فشار‬
‫قیمت ‪ CBR‬را توسط فورمول های ذیل میتوان دریافت نمود‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi
 ‫قــــیـــــر (‪)BITUMEN‬‬

‫قیر عبارت از مواد است که بعد از تصفیه نفت بدست می آید و مجموعه از هایدرو کاربن ها میباشد‪.‬‬
‫از قیر بشکل خالص و یا ترکیب آن در ساختمان سرک استفاده میشود‪ .‬قیر انواع مختلف دارد که به اشکال مختلف‬
‫از آن استفاده میشود‪ .‬بخاطر اطمینان از کیفیت قیر تست های مختلف باالی آن اجرا میشود‪ .‬بصورت عموم زمانیکه‬
‫درجه حرارت محیط از ‪ .3‬فارنهایت یا ‪ 1.‬درجه سانتی گرید پائین باشد‪ ،‬باید از استعمال قیر و ترکیبات آن خود‬
‫داری نمود‪ .‬قیر نظر به حالت خویش به سه نوع تقسیم شده که این صف بندی نظر به تست ‪ Penetration‬در‬
‫البراتوار صورت میگیرد‪:‬‬
‫جامد (‪:)Solid‬‬
‫عبارت از قیر است که ‪ Penetration‬آن از ‪ 13‬واحد کم باشد‪.‬‬
‫نیمه جامد (‪:)Semi solid‬‬
‫عبارت از قیر است که ‪ Penetration‬آن از ‪ 313‬کم باشد‪.‬‬
‫مایع (‪:)Liquid‬‬
‫عبارت از قیر است که ‪ Penetration‬آن از ‪ 313‬زیاد باشد‪.‬‬
‫قیر جامد موارد زیاد استعمال نداشته و قیر نیمه جامد یا اسفالت سمنت ترکیب از اسفالت سخت و نفت غیر قابل‬
‫فرار بوده که برای تهیه مخلوط گرم فرش کننده (‪ )hot mix paving mixture‬مورد استفاده قرار میگیرد و یک‬
‫ماده اساسی برای تهیه قیر مایع محسوب میشود‪.‬‬
‫این نوع قیر به ‪ grade‬های مختلف تولید میشود که بعدا" ذکر خواهد شد‪.‬‬
‫طبقه بندی قیر‪:‬‬
‫قیر به سه نوع ذیل تقسیم شده است‬
‫‪Asphalt cement -1‬‬
‫‪Emulsified asphalt -2‬‬
‫‪Cutback asphalt -3‬‬
‫‪:Asphalt cement‬‬
‫عبارت از یک ماده ‪ thermoplastic‬بوده که در درجه حرارت عادی به شکل نیمه جامد میباشد و برای‬
‫اینکه پمپ و یا سپری شود باید دارای درجه حرارت ‪ 2.1‬فارنهایت باشد‪ .‬اگر اسفالت سمنت را بعضی از مواد‬
‫باقی مانده پترولیم و یا آب یکجا نمائیم‪ ،‬میتوانیم که در درجات پائین حرارت آنرا استعمال کنیم‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪:Emulsified asphalt‬‬
‫این مواد از اسفالت سمنت که دارای لزجیت زیاد یا (‪ )softer consistency‬باشد‪ ،‬بدست میآید‪ .‬آب و یا مواد‬
‫دیگر بواسطه ماشین ‪ emulsion‬با اسفالت سمنت یکجا میشود که مقدار آب به اندازه ‪ )31-41(%‬حجم مجموعی‬
‫میباشد‪ .‬پروسه تهیه ‪ emulsion‬و مواد که در آن استعمال میشود‪ ،‬باالی کیفیت آن فوق العاده تاثیر دارد‪ .‬عموما"‬
‫دو نوع ‪ emulsion‬تهیه میشود‪:‬‬
‫‪:Regular Emulsion )a‬‬
‫عبارت از ایملشن است که اسفالت دارای چارج منفی باشد و به نام ‪ anionic‬نیز یاد میشود‪.‬‬
‫‪:Cationic Emulsion )b‬‬
‫عبارت از مواد است که اسفالت دارای چارج مثبت باشد‪.‬‬
‫بصورت عموم به هر دو نوع اینها ‪ Emulsified asphalt‬میگویند که دارای هفت ‪ grade‬میباشند‪.‬‬
‫در حال حاضر استعمال ‪ Emulsified asphalt‬بسیار عام میباشد‪.‬‬
‫‪:Cutback asphalt‬‬
‫این مواد هم از ترکیب اسفالت سمنت و بعضی از باقی مانده های خاص پترولیم تشکیل میشود‪.‬‬
‫‪Prime coats and Tack coats:‬‬
‫این مواد از جمله قیر مایع میباشد که جهت جلوگیری از تخریب یک سطح استعمال میشود‪ .‬از این مواد به حیث‬
‫یک ماده ‪ penetrating‬اسفاده میشود‪.‬‬
‫‪:Prime coat‬‬
‫عبارت از کاربرد اسفالت مایع که دارای لزجیت کم باشد‪ ،‬بوده که برای پر سازی و نفوذ در سطح استعمال میشود‪.‬‬
‫این مواد باعث بمیان آمدن یک چسپش قوی شده که مواد ناچسپیده را با سطح مربوطه اش نگاه میدارد‪ .‬زمانیکه‬
‫درجه حرارت محیط کمتر از ‪ 13‬فارنهایت یا ‪ 13‬درجه سانتی گرید بوده و یا سطح قابل کار مرطوب باشد‪ ،‬باید از‬
‫استعمال ‪ Prime coat‬در آن زمان خود داری نمود‪.‬‬
‫‪:Tack Coat‬‬
‫عبارت از کاربرد خفیف اسفالت مایع باالی سطح اسفالت و پورتلند سمنت کانکریت میباشد‪ .‬این مواد جهت چسپش‬
‫مواد یک سطح با سطح جدید دیگر استعمال میشود‪ .‬این مواد بعد از تیت شدن توسط رولر که دارای تایر های‬
‫رابری باشد کمپکت میشود تا همه آن هم سطح بوده‪ ،‬و باید از کثیف شدن این مواد توسط خاک و ترافیک‬
‫جلوگیری شود‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪Coal Tar:‬‬
‫این مواد هم از هایدروکاربن ها بدست میاید‪ ،‬و همچنان به مانند اسفالت از پروسه باقی مانده شدن به دست میاید‪،‬‬
‫مگر تفاوت این است که قیر یا ‪ bitumen‬از باقی مانده های خام نفت بدست میاید و ‪ coal tar‬از پروسه باقی‬
‫ماندن زغال بدست میاید‪.‬‬
‫تــســت هـــای قیر ‪BITUMEN TESTS‬‬

‫‪:Penetration Test‬‬
‫دستگاه ‪Penetration Test‬‬
‫این تست برای دریافت اندازه فرورفتن سوزن مخصوص‬
‫در قیر که درجه حرارت‪ ،‬کتله و شرایط ثابت باشد‪ ،‬میباشد‪.‬‬
‫یعنی ما نفــوذ سوزن در قیر را که نشان دهنده ‪ grade‬قیر‬
‫میباشدف معلوم میکنیم‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪)Procedure( :‬‬
‫به یک اندازه مناسب قیر را گرفته حرارت میدهیم تا که به‬
‫‪ pouring temperature‬خود برسد بعدا" آنرا برای ‪53‬‬
‫دقیقه در هوای آزاد اتاق میگذاریم بعد از این مدت نمونه‬
‫خویش را در (‪ ) water bath‬ماشین مخصوص این تست‬
‫که مملو از آب میباشد برای ‪ 53‬دقیقه دیگر میگذاریم‪ ،‬در‬
‫این جریان ترمامیتر را نیز در این آب میگذاریم تا حرارت‬
‫از ‪ 21‬درجه سانتی گرید کم نشود‪ .‬بعد از ‪ 53‬دقیقه نمونه خویش را در زیر ماشین مخصوص به نام ‪penetrate‬‬
‫‪ meter‬یاد میشود میگذاریم‪ ،‬میله و سوزن این ماشین که باالی این نمونه پائین میشود ‪ 133‬گرام وزن دارد این میله‬
‫را تا حد که با سطح قیر نمونه ما محض که در تماس شود پائین نموده و درجه آن را که عبارت از ‪ 1/13‬حصه ملی‬
‫متر میباشد به صفر قرار داده تا اندازه فرورفتن سوزن را به سادگی تعین کرده بتوانیم‪ ،‬دکمه انرا پرس نموده تا‬
‫سوزن پائین بیاید‪ ،‬اندازه پائین آمدن آن در درجه فوقانی آن مالحظه میشود‪ .‬این عملیه را باز هم ادامه میدهیم تا سه‬
‫قیمت را به دست بیاوریم که تفاوت بین شان ‪ 4‬و یا کوچک از آن باشد و ما اوسط آن سه قیمت را گرفته و ‪grade‬‬
‫آنرا انتخاب مینمائیم‪.‬‬
‫قیر دارای ‪ grade‬های مختلف میباشد که نظر به مناطق مختلف از ‪ grade‬های مختلف استفاده میشود‪ .‬بطور مثال‬
‫اگر بگوئیم که گرید ‪ 13‬این مطلب را بیان میکند که ‪ penetration‬آن ‪ 13‬بدست آمده است‪ .‬در مناطق گرم از گرید‬
‫(‪ ) 33-43‬و مناطق نسبتا" سرد از گرید (‪ )13-133‬استفاده میشود‪.‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
 ‫گرید های قیر عبارت اند از‪ )123 -113( ،)11 -133( ،).3 -.3( ،)43 -13( :‬و (‪.)233 -333‬‬

‫) دستگاه که در ‪ Softening Point‬استفاده میگردد(‬ ‫‪:Softening Point Test‬‬

‫این تست برای دریافت درجه نرمی قیر استعمال میشود‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪)Procedure( :‬‬
‫یک اندازه قیر را تا ‪ pouring temperature‬آن حرارت‬
‫داده و در دو حلقه ) ‪ ) shouldered ring‬مخصوص که‬
‫قطر آن ‪ 11.5‬ملی متر است‪ ،‬میاندازیم باید سطح قیر افقی‬
‫باشد‪ .‬برای ‪ 33‬دقیقه آنرا در هوای آزاد اتاق میگذاریم بعد از‬
‫تکمیل شدن این مدت این حلقه ها را در ماشین ‪water bath‬‬
‫یکجا با ترمامیتر برای ‪ 33‬دقیقه گذاشته تا درجه حرارت آن‬
‫را به اندازه ‪ 21‬درجه سانتی گرید نگاه کرده بتوانیم‪ .‬بعدا"‬
‫این دو حلقه را در ماشین مخصوص آن که بنام ‪master air‬‬
‫یاد میشود‪ ،‬محکم نموده در ظرف آب آن میگذاریم‪ .‬درجه حرارت آب این ظرف باید ‪ 1‬درجه سانتی گرید باشد‪ ،‬به‬
‫این منظور در زیر این ظرف منقل را که درجه حرارت آن ‪ .3‬باشد قرار داده تا در جریان تست در هر دقیقه درجه‬
‫حرارت به اندازه ‪ 5±0.5‬درجه تغیر نماید‪ .‬دو گلوله را که دارای وزن ‪ 3.131‬گرام بوده ‪ ،‬باالی این حلقه ها که‬
‫در وسط آن قیر قرار دارد گذاشته و در هر درجه حرارت که این گلوله ها از داخل قیر تیر شده و از ارتفاع ‪ 21‬ملی‬
‫متر پائین افتید که این درجه حرارت را درجه ‪ softening point‬میگویند‪.‬‬

‫‪:Ductility Test‬‬
‫این تست برای دریافت حد ارتجاعیت قیر استعمال میشود‪ .‬این تست دارای اهمیت بسزای میباشد زیرا وقتی که در‬
‫اثر فشار قیر تغیر شکل نماید‪ ،‬باید پس به حالت اولی خود برگردد‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪)Procedure( :‬‬
‫قیر را تا اندازه ‪ pouring temperature‬حرارت داده و در قالب مخصوص آن انداخته و باالی شیشه برای ‪33‬‬
‫دقیقه در هوای اتاق میگذاریم‪ .‬بعدا" برای یک ساعت این نمونه ها را در ‪ water bath‬که درجه حرارت آن ‪21‬‬
‫درجه سانتی‬
‫گرید باشد‪ ،‬میگذاریم‪ .‬این نمونه را در ماشین آزمایش ارتجاعیت میگذاریم‪ .‬این ماشین برای حفظ درجه معین‬
‫حرارت دارای پمپ‪ ،‬بخاری و موتور میباشد که باید درجه حرارت آب را ‪ 21‬سانتی گرید نگهداری نماید‪ .‬چک‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

‫می نمائیم که درجه حرارت آب ‪ 21‬است یا خیر؟ نمونه قیر را از بسته بندی خاص که در قالب شده است باز نموده‬
‫و نمونه ها را در داخل ماشین گذاشته و محکم مینمائیم‪.‬‬
‫ماشین را روشن نموده که به این واسطه قیر را نمونوی از هم دور شده میرود‪ .‬در هر طول که قیر از هم جدا‬
‫شود‪ ،‬همان قیمت عبارت از حد ارتجاعیت قیر میباشد‪.‬‬

‫مولدهای مخصوص که در ‪ Ductility Test‬استفاده میگردد‬

‫دستگاه کشش که در‪ Ductility Test‬استفاده میگردد‬

‫‪Core cutting Test‬‬

‫این تست برای دریافت ضخامت و اندازه کمپکشن استعمال میشود‪.‬‬
‫طرزالعمل ‪)Procedure( :‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
‫پروسه طوری است که ماشین مخصوص را باالی ساحه مورد نظر ایستاده نموده‪ ،‬برمه این دستگاه را به سطح‬
‫مورد نظر در تماس نموده و دستگاه را روشن مینمائیم‪ .‬در حالت که برمه داخل قیر میشود‪ ،‬همزمان از تانکر دستگاه‬
‫آب نیز باالی آن جاری میشود که در نتیجه یک هسته مدور سرک را جدا نموده‪ ،‬باالی آن نمبر زده و ثبت فورمه‬
‫میکنیم‪.‬که بعدا ً در البراتوار کثافت مخصوصه و وزن آنرا معلوم مینمائیم‪.‬‬

‫دستگاه که در‪ Core cutting‬استفاده میگردد‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫فصل دوم‬
‫دیزاین فرش های سرک‬
‫‪Design of highway pavements‬‬
‫انواع فرش های ساختمان سرک‬

‫‪Types of pavement Structure‬‬

‫سرکها از نگاه نوعیت فرشها به دو کتگوری تقسیم گردیده اند‪:‬‬

‫الف‪ :‬سرکهای ارتجاعی یا نرم ‪Flexible pavement‬‬

‫‪Rigid Pavement‬‬ ‫ب‪ :‬سرکهای سخت‬

‫‪Flexible‬‬

‫‪Rigid‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫سرکهای ارتجاعی یا نرم ‪Flexible pavement‬‬

‫درسرکهای ارتجاعی طبقه سطحی معموال از مواد قیر ساخته شده می باشد‪ ،‬و طبقه سطحی سرک با طبقه های دیګر تحتانی‬
‫مستقیما در حالت تماس می باشد و بارهای وارده را به طبقه های پایین انتقال می دهد ‪.‬‬

‫اجزایی ساختمانی سرک ‪:‬‬

‫‪Soil Sub grade‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ - 1‬طبقه بستر‬
‫‪Sub base Course :‬‬ ‫‪ - 2‬طبقه فرعی تحتانی‬
‫‪Base Course‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ - 3‬طبقه تحتانی‬
‫‪Wearing Course‬‬ ‫‪ – 4‬پو شش سطح سرک‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪ -۱‬طبقه بستر ‪: Soil Sub grade‬‬
‫طبقه بستر از خاک طبیعی پرکاری و تپک کاری شده و این طبقه برای طبقه های فوقانی تهداب است و‬
‫ضخامت طبقات فوقانی نظر به نوعیت و خواص خاک این طبقه تعین میگردد ‪.‬‬

‫در این طبقه تستهای ذیل صورت میگیرد ‪:‬‬

‫‪1- M D D ( Maximum Dry Density ) Test‬‬

‫‪2- O M C ( Optimum Moisture Content ) Test‬‬
‫‪3- C B R ( California Bearing Ratio ) Test‬‬
‫) ‪4- P I ( Plastic Index ) = L L (Liquid Limit ) – P L ( Plastic Limit‬‬
‫) ‪5- Grain Size Analysis ( Sieve Analysis‬‬
‫‪6- F D D ( Field Dry Density ) Test‬‬
‫‪ - 2‬طبقه فرعی تحتانی ‪: Sub base Course‬‬
‫در صورت که خاک طبقه بستر ضعیف باشد میتوانیم که از موادخاکی جغل دار در این طبقه استفاده نموده و‬
‫بعدأ تپک کاری مینمایم ‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 Sub base course

: ‫در این طبقه تست های ذیل اجرا میگردد‬

1 – Aggregate Gradation Test
2 - L A (Lose Angles) Test
3 - M DD (Maximum Dry Density ) Test
4 - O M C (Optimum Moisture Content) Test
5 - C B R (California Bearing Ratio) Test
.- P I (Plastic Index) = L L (Liquid Limit) – P L (Plastic Limit)
.- F D D (Field Dry Density) Test

Prepared By: Hekmatullah Habibi

 ‫‪ – 3‬طبقه تحتانی یا اصلی ‪: Base Course‬‬
‫در طبقه تحتانی نیز از مواد جغل دار استفاده میشود البته مواد مذکور باید نظر به مواد طبقه تحتانی فرعی‬
‫دارای جنسیت خوب و مقاومت بیشتر باشد ‪ .‬تست های ذیل در این طبقه اجرا میگردد‪:‬‬
‫‪1 – Aggregate Gradation Test‬‬
‫‪2 - L A (Lose Angles) Test‬‬
‫‪3 - M D D (Maximum Dry Density) Test‬‬
‫‪4 - O M C (Optimum Moisture Content) Test‬‬
‫‪5 - C B R (California Bearing Ratio) Test‬‬
‫‪6-PI‬‬ ‫)‪(Plastic Index) = L L (Liquid Limit) – P L (Plastic Limit‬‬
‫‪7- F D D ( Field Dry Density ) Test‬‬

‫‪ - 4‬طبقه سطحی ‪:Surface Course‬‬

‫طبقه سطحی نظر به نوعیت سرکها متفاوت است در سرک های سخت ( ‪ ) Rigid Pavement‬طبقه‬
‫سطحی از کانکریت و در سرک های نرم (‪ ) Flexible Pavement‬طبقه سطحی از قیر ساخته میشود ‪.‬‬
‫طبقه سطحی یک سطح هموار غیر قابل نفوذ و در مقابل فشار تایر عراده جات مقاومت داشته میباشد ‪.‬‬
‫طبقه سطحی سرک وظایف خاصی را دارا می باشد که مهمترین انها به طور ذیل می باشند‪:‬‬
‫‪ ‬برداشت بار های وارده از تایر موتر باید مقاومت کافی داشته باشد‬
‫‪ ‬برداشت قوه های سایشی به اثر ترافیک‬
‫‪ ‬ایجاد یک سطح اصطحکاکی برای حرکت موتر‬
‫‪ ‬جلوګیری از نفوذ آب به طبقه های تحتانی‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫‪Surface course‬‬

‫دیزاین فرشهای ارتجاعی سرک ‪Design of Flexible Pavement‬‬

‫در دیزاین فرشهای نرم یا ارتجاعی ‪ ،‬ساختمان سرک به شکل یک سیستم واحد االستیکی دارای طبقات مختلف در برابر‬
‫بارهای وارده عمل می کند‪ .‬مواد هر طبقه سرک خواص خاص خود را دارا می باشد ‪ ،‬در دیزاین فرش سرک مواد‬
‫ساختمانی و عمق طبقات مربوطه تعیین می ګردد‪.‬‬
‫برای دیزاین فرشهای سرک میتود های مختلف وجود دارد ‪ ،‬یکی از این میتود ها میتود آشتو می باشد که توسط یک اداره‬
‫تخنیکی ایاالت متحده امریکا بنام آشتو به میان امده است ‪.‬‬
‫دیزاین فرشهای نرم توسط میتود آشتو‪:‬‬
‫برای دیزاین فرشهای ارتجاعی به طریقه اشتو عوامل ذیل باید در نظر ګرفته شود‪:‬‬
‫◦‬ ‫‪Pavement performance‬‬ ‫کارآیی فرش سرک‬
‫◦‬ ‫‪Traffic‬‬ ‫حجم ترافیک‬
‫◦‬ ‫)‪Roadbed soils (subgrade material‬‬ ‫خاک های بستر سرک‬
‫◦‬ ‫‪Materials of construction‬‬ ‫مواد ساختمانی طبقات سرک‬
‫◦‬ ‫‪Environment‬‬ ‫شرایط محیطی‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫◦‬ ‫‪Drainage‬‬ ‫ابکشی‬
‫◦‬ ‫‪Reliability‬‬ ‫اعتماد‬

‫کارآیی فرش سرک ‪Pavement performance‬‬

‫عوامل اولیه برای کارایی فرش سرک عبارت اند از کارایی ساختمانی و کارایی وظیفوی‬
‫کارآیی ساختمانی فرش سرک وابسته به حالت فزیکی فرش نظر به عوامل مخرب ان از قبیل درزها وغیره‪.‬‬
‫کارآیی وظیفوی نشان دهنده موثریت کارامد فرش سرک برای استفاده کننده ګان می باشد که معموال توسط سهولت دریوری‬
‫تعیین می ګردد‪.‬‬
‫بخاطر اندازه ګیری کارایی فرش سرک مفهوم قابلیت استفاده یا ‪ serviceability‬توسط سیستم آشتو مطرح شده است که‬
‫تحت این مفهوم یک طرز العملی سفارش داده شده است که توسط ان شاخص قابلیت استفاده فعلی یا ‪present‬‬
‫)‪ serviceability index(PSI‬که به اساس تخریبات و درشتی سطح سرک تعیین می ګردد‪ .‬به اساس ارقام تجربوی یک‬
‫سیستم ‪ ٪-۲‬برای اندازه ګیری ان شاخص قابلیت استفاده فعلی یا ‪ present serviceability index(PSI‬استفاده می ګردد‬
‫که ‪ 0‬عبارت از کمترین قابلیت استفاده فرش و ‪ 5‬بزرګ ترین قیمت این شاخص را نشان می دهد‪.‬‬
‫در دیزاین سرک دو نو شاخص قابلیت استفاده اولیه و نهایی استفاده می ګردند ‪ :‬که شاخص قابلیت استفاده اولیه ‪initial‬‬
‫‪ Index (pi), serviceability‬شاخص قابلیت استفاده سرک بعد از اعمار فرش سرک می باشد‪ .‬و شخاص نهایی‬
‫‪terminal serviceability index (pt),‬کمترین قیمت قبول شده که بعد از ان سطح سرک دوباره اعمارمی ګردد می‬
‫باشد‪.‬‬
‫در سیستم اشتو شاخص اولیه (‪ )Pi‬برای فرش های ارتجاعی ‪ 4.2‬استفاده می ګردد‪ .‬و همچنان برای شاخص های نهایی‬
‫ارقام ‪ 2.5‬ویا ‪ 3‬برای سرک های عمومی و ‪ 2‬برای سرک های عادی سفارش داده شده است‪.‬‬

‫وزن ترافیک ‪Traffic Load‬‬

‫در طریقه دیزاین اشتو وزن ترافیک باالی فرش از جنس وزن تکراری یک اکسله به اندازه ‪ 18000-lb‬که باالی فرش‬
‫سرک از طریق تایر های دوګانه وارد می شود محاسبه می ګردد‪ .‬که این وزن به نام وزن معادل یک اکسله یا‬
‫‪ equivalent single-axle load (ESAL).‬یاد می ګردد‪.‬‬
‫برای دریافت وزن معادل ترافیکی را میتوان بااستفاده از ضرایب تعادل محاسبه نمود ضرایب تعادل به اساس قیمت شاخص‬
‫نهایی قابلیت استفاده سرک و عدد ساختمانی سرک )‪ structural Number (SN‬از روی جدول داده شده تعیین می ګردد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi
 ‫برای دریافت وزن مجموعی معادل ترافیک یا ‪ ESAL‬که در طول حیات سرک باالی ان فرش ان وارد‬
‫می ګردد عمر سرک و ضریب ازد یاد ترافیک باید تعیین ګردیده باشد‪.‬‬
‫عمر دیزاین سرک عبارت از تعداد سال های است که فرش سرک به طور موثر وزن ترافیک را برداشت‬
‫نموده می تواند‪.‬‬
‫فرش های ارتجاعی سرک معموال برای بیست سال ‪ ۲۲‬دیزاین می ګردد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫چونکه مقدار ترافیک در طول عمر سرک ثابت نمی ماند پس در محاسبه اوزان ترافیک نسبت ازدیاد‬
‫ترافیکی نیز در نظر باید ګرفته شود‪.‬‬
‫نسبت های رشد ساالنه ترافیک را میتوان از ادارات مربوطه دولتی به دست اورد‪ .‬که به اساس ارقام‬
‫احجام ترافیکی طی چندین سال تخمین می ګردد‪.‬‬
‫در بعضی کشور ها نسبت رشد ساالنه ترافیکی در بین ‪ ۳‬الی ‪ ٪‬فیصد می باشد‪ .‬و در بعضی حالت ها الی‬
‫‪ ۱۲‬فیصد می رسد‪.‬‬
‫ضرایب رشد برای نسبت های مختلف رشد ساالنه و عمرهای مختلف دیزاین را می توان از معادله زیر‬
‫دریافت نمود‪:‬‬
‫‪Grn = [(1 + r)n –1]/r‬‬
‫‪ -Gm‬ضریب رشد‬
‫‪ -r‬فیصدی رشد ساالنه‬
‫‪ -n‬مقدار عمر سرک به سال‬
‫و یا هم ضریب رشد ترافیک را از جدول ذیل دریافت نمود‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫مقدار مجموعی وزن معادل ترافیک یا ‪ ESALi‬را می توان از معادله زیر دریافت نمود‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫مثال‪ :‬وزن مجموعی معادل یک اکسله را برای یک سرک هشت لینه با استفاده از ضرایب تعادل وزن دریافت نمایید‪.‬‬
‫مقدار ترافیک در سال اول ‪ ۱۲۲۲۲‬عراده با ترکیب ذیل می باشد‪.‬‬
‫‪Passenger cars (1000 lb/axle) 50%‬‬ ‫موتر های تیزرفتار – ‪٪۲۵‬‬
‫‪2-axle single-unit trucks (6000 lb/axle) 33%‬‬ ‫الری های یک واحده دو اکسله – ‪۳۳۵‬‬
‫الری های یک واحده سه اکسله – ‪3-axle single-unit trucks (10,000 lb/axle) 17% ۵ ۱۱‬‬
‫فیصدی رشد ساالنه ترافیک ‪ ۰۵‬می باشد در صورتیکه مقدار ترافیک باالی دیزاین الین ‪ ۵ ۰٪‬و عمر سرک ‪ ۲۲‬سال باشد‬
‫مقدار وزن معادل ترافیک را دریافت نمایید ‪ .‬شاخص نهایی فرش سرک ‪ 2.5‬و عدد ساختمانی ‪ 5‬می باشد‪.‬‬
‫حل ‪:‬‬
‫‪The following data apply:‬‬
‫از جدول ګرفته شده به اساس ارقام داده شده به اساس عمر سرک و فیصدی رشد ساالنه ‪Growth factor = 29.78‬‬
‫ترافیک‬
‫‪Percent truck volume on design lane = 45‬‬ ‫فیصدی موتر های الری باالی الین دیزاین‬

‫‪Load equivalency factors:‬‬ ‫قیمت های ضرایب وزن معادل از جدول های مربوطه ګرفته می شود‬
‫)‪Passenger cars (1000 lb/axle) =0.00002 (negligible‬‬
‫‪2-axle single-unit trucks (6000 lb/axle) = 0.010‬‬
‫‪3-axle single-unit trucks (10,000 lb/axle)= 0.088‬‬
‫وزن معادل مجموعی را با استفاده از فورمول عمومی ‪ ESAL‬دریافت می نمایم ‪:‬‬
‫‪The ESAL for each class of vehicle is computed from ESAL Equation:‬‬

‫مقدار مجموعی وزن معادل‬

‫‪ESALt = 3.321.x136‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
 ‫خاک های بستر سرک ‪Roadbed Soils (Subgrade Material).‬‬
‫به اساس سفارشات اشتو مودل ارتجاعیت یا )‪ resilient modulus (Mr‬خاک برای تعیین خواص خاک استفاده می ګردد‪.‬‬
‫همچنان در این طریقه می توان قیمت سی بی ار ‪ CBR‬را به عوض ‪ Mr‬استفاده نمود ‪.‬‬

‫مواد ساختمانی ‪Materials of Construction.‬‬

‫مواد ساختمانی سرک به سه بخش تقسیم می ګردد که عبارت اند از مواد یکه برای طبقه فرعی‪ Sub base‬طبقه اساسی و‬
‫طبقه سطحی سرک استفاده می ګردند‪.‬‬
‫مواد ساختمانی طبقه فرعی ‪ : Sub base Construction Materials.‬کیفیت مواد ایکه در طبقه فرعی استفاده می ګردد‬
‫توسط ضریب طبقه ‪ a3‬تعیین می ګردد‪ .‬که ضخامت طبقه را به یک عدد معادل ساختمانی یا ‪ SN‬تبدیل می نماید‪ .‬برای‬
‫دریافت ضریب طبقه از خواص انجینری خاک از چارت ذیل دریافت می ګردد‪.‬‬

‫مواد ساختمانی طبقه اساسی سرک ‪Base Course Construction Materials‬‬

‫ضریب طبقه برای این طبقه سرک ‪ a2‬از چارت ذیل دریافت می ګردد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫مواد ساختمانی طبقه سطحی سرک‪Surface Course Construction Materials.‬‬
‫مواد معمولی برای طبقه سطحی سرک اسفالت می باشد‪ .‬ضریب طبقه برای طبقه سطحی ‪ a1‬را می توان از چارت ذیل‬
‫دریافت نمود‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫محیط ‪:Environment.‬‬
‫درجه حرارت و بارنده ګی عوامل مهم و اساس برای ارزیابی عملکرد فرش سرک می باشد‪ .‬تاثیرات حرارت باالی فرش‬
‫های اسفالتی از قبیل ایجاد سترس های داخلی به اثر حرارت ‪ ،‬تاثیرات ګرم شدن و یخ زده ګی خاک بستر سرک می باشد‪.‬‬
‫تاثیرات بارنده ګی اساسا نفوذ اب به طبقه های تحتانی می باشد که اګر اب از ان نفوذ نماید خواص مواد تحتانی بطور قابل‬
‫مالحظه متاثر می ګردد‪.‬‬
‫تاثیرات حرارت در تضعیف مقاومت طبقات تحتانی یکی از عوامل مهم در تعیین مقاومت مواد ساختمانی می باشد که در‬
‫دیزاین استفاده می ګردد‪.‬‬
‫تجارب نشان داده است که مقاومت مواد ایکه در برابر یخبندان حساس اند در موسم ګرمی از ‪ ٪۲‬ای ‪ ۰۲‬فیصد کاهش می‬
‫یابد‪.‬‬
‫همچنان مقاومت مواد بستر سرک در جریان سال از فصل به دیګر فصل متفاوت می باشند‪ ،‬پس در دیزاین سرک باید‬
‫تاثیرات شرایط محیطی باالی مواد ساختمانی خصوصا مواد طبقه بستر سرک در نظر ګرفته شود‪.‬‬
‫برای در نظر ګرفتن تاثیرات محیطی باالی مواد بستر سرک ‪ ،‬در جریان سال در هر ماه و فصل مقاومت مواد ساختمانی‬
‫طبقه بستر سرک دریافت می ګردد‪ .‬و بعدا با استفاده از ارقام متذکره مقاومت موثر مواد مربوطه را دریافت نموده در‬
‫پروسه دیزاین مورد استفاده قرار می دهیم ‪.‬‬
‫در میتود آشتو برای در نظر ګرفتن این تاثیرات ‪ ،‬تخریبات نسبی(‪ )uf‬به اثر شرایط محیطی(رطوبت) را باالی مقاومت‬
‫خاک توسط چارت داده شده تعیین می ګردد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

effective resilient ‫ خاک در هر ماه در طول سال داده شده است مقاومت موثر یا‬Mr ‫ درجدول داده شده مقاومت‬: ‫مثال‬
‫ رابرای خاک بستر سرک تعیین نمایید ؟‬modulus
: ‫حل‬

Solution: Note that in this case, the moisture content does not vary within any one month. The
solution of the problem is given in Figure 19.6. The value of uf for each Mr is obtained directly
from the chart. The mean relative damage uf is 0.133, which in turn gives an effective resilient
modulus of 7250 lb/in2.

Prepared By: Hekmatullah Habibi

 ‫آبکشی یا ‪Drainage‬‬
‫تاثیرات ابکشی یا دریناژ باالی عملکرد فرش های ارتجاعی متناسب به تاثیرات آب باالی مقاومت مواد طبقه اساسی یا بیس‬
‫و بستر سرک یا سب ګرید می باشد‪.‬‬
‫تاثیرات دریناژ مربوط به نوعیت مواد و اینکه مواد برای چه مدت زمانی اب را در خود نګه می دارد‪ .‬از اینکه اب باالی‬
‫مقاومت مواد تاثیر قابل مالحظه ای را می داشته باشد‪ .‬برای در نظر ګرفتن تاثیرات اب باالی طبقات خاکی سرک از‬
‫ضرایب ‪ mi‬استفاده می ګردد‪ .‬در جدول های ذیل انواع مختلف مواد از لحاظ آبکشی نشان داده شده است‪ .‬و همچنان قیمت‬
‫های ‪ mi‬نظر به مشخصات مواد در جدول جداګانه داده شده است‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫اعتماد یا ‪Reliability‬‬
‫به صورت عموم مقدار وزن معادل ترافیک یکی از عوامل بسیار مهم و اساسی در دیزاین فرش های سرک به شمار می‬
‫رود‪ .‬اما تعیین و دریافت ان به اساس ضرایب رشد صورت می ګیرد که شاید درست نباشد ‪ ،‬که این موضوع باعث می شود‬
‫که مقدار حجم ترافیک به طور دقیق پیشبینی نګردد ‪ ،‬در اکثر طریقه های دیزاین به این نکته توجه صورت نمی ګیرد اما در‬
‫سیستم اشتو با استفاده از ضرایب اعتماد پروسه دیزاین را هر چه بیشتر قابل اعتماد و مصون می سازد‪.‬‬
‫این ضرایب نظر به نوعیت و اهمیت سرک تعیین می ګردد به هر اندازه که سرک از اهمیت بیشتری برخوردار باشد به‬
‫همان اندازه ضریب اعتماد را کوچکتر در نظر ګرفته می شود‪.‬‬
‫ضریب اعتماد در حقیقت اندازه اطمنان را نشان می دهد که سرک دیزاین شده بار های وارده ممکنه را به طور درست و‬
‫مصون برداشت می نمایند‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫دیزاین ساختمانی فرش ‪Structural Design of Pavements‬‬
‫در میتود آشتو هدف دیزاین فرش سرک دریافت عدد ساختمانی یا ‪ SN‬می باشد طوریکه که بار های وارده را بطور درست‬
‫و مصون برداشت نمایند‪.‬‬
‫این مربوط به انتخاب دیزاینر می باشد که کدام نوع مواد و کدام نوع طبقه سطحی را برای ان انتخاب می نمایند‪.‬‬
‫طریقه اشتو برای سرک های استفاده می شود که مقدار مجموعی ‪ ESAL‬انها از ‪ ٪۲۲۲۲‬بیشتر باشد‪.‬‬

‫برای دریافت عدد ساختمانی یا ‪ SN‬از رابطه ذیل استفاده می ګردد‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi
 ‫مثال‪:‬‬

‫مقطع یک سرک شهری را با استفاده از طریقه اشتو دیزاین نمایید درصورتیکه مقدار ترافیک معادل باالی‬
‫ان ‪ESAL=2x106.‬‬
‫معلومات در مورد مواد به طور ذیل داده شده است‪:‬‬
‫مادل االستیکیت اسفالت = ‪450000 lb/in2‬‬
‫موادیکه در طبقه اساسی یا ‪ base‬استفاده می شود‬
‫‪CBR=100 , Mr=310000lb/in2‬‬
‫موادیکه برای طبقه فرعی یا ‪ subbase‬استفاده می شوند‬
‫‪CBR=22 , Mr=13500lb/in2‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫خواص ابکشی مواد طوری پیشبینی شده است که این مواد برای مدت یک هفته اب را در خود نګه می‬
‫دارد و ‪ ۳۲۵‬وقت الزم است تا به حالت اشباع برسد‪.‬‬
‫موادیکه برای طبقه بستر سرک استفاده می شوند‬
‫‪CBR=6 , Mr=1500CBR , Mr=1500(6)=9000lb/in2‬‬
‫حل ‪ :‬برای دیزاین مقطع سرک مراحل ذیل را در نظر می ګیریم‪:‬‬
‫قیمت های اعتماد یا ‪ Reliability‬انحراف معیاری ‪ )standard deviation( So‬و شاخص های قابلیت‬
‫استفاده ( ‪ Pi‬و ‪ )Pt‬سرک را با استفاده از جدول های مربوطه دریافت می نماییم‬
‫‪(R=99%‬از جدول به اساس نوعیت وظیفوی سرک)‬
‫‪(So=0.49‬برای فرش های ارتجاعی قیمت ان ‪0.4-0.5‬می باشد‪.‬‬
‫‪ Pi=4.5‬شاخص قابلیت استفاده اولیه که نظربه نوعیت وظیفوی سرک تعیین می شود‪.‬‬
‫‪ Pt=2.5‬شاخص قابلیت استفاده نهایی که نظربه نوعیت وظیفوی سرک تعیین می شود‪.‬‬
‫ضرایب طبقات ‪ layer coefficients‬برای طبقات مختلف سرک‬
‫طبقه سطحی یا ‪ Surface Course‬ضریب این طبقه ‪ a1= 0.44‬می باشد‪.‬‬

‫طبقه اساسی یا ‪ Base Course‬ضریب این طبقه ‪ a2= 0.14‬می باشد‪.‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 .‫ می باشد‬a2= 0.10 ‫ ضریب این طبقه‬Sub Base Course ‫طبقه فرعی یا‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi

 ‫ضرایب ابکشی طبقات ‪Drainage Coefficients‬‬
‫ضریب ابکشی طبقه اساسی یا بیس و طبقه فرعی یا سب بیس ‪m2=m3=0.8‬‬

‫عدد ساختمانی یا ‪ SN‬برای پوشش که به اساس طبقه بستر سرک و با استفاده از چارت اشتو تعیین می‬
‫ګردد که ذیال نشا ن داده شده است‪:‬‬

‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬

 ‫ضخامت طبقات مختلف را از معادله ذیل می توان دریافت نمود‪:‬‬
‫‪SN=a1D1+ a2D2m2 + a3D3m3‬‬

‫به همین قسم می توانیم که عدد ساختمانی را به اساس طبقه اساسی یا بیس ‪ SN1‬و طبقه فرعی یا سب بیس‬
‫‪ SN2‬میتوان با استفاده از چارت دیزاین تعیین نماییم‪.‬‬
‫‪SN1=2.6‬‬ ‫‪a1=0.44‬‬
‫‪SN2=3.8‬‬ ‫‪a2=0.14‬‬ ‫‪m2=0.8‬‬
‫‪Prepared By: Hekmatullah Habibi‬‬
SN3=4.4 a3=0.1 m3=0.8
SN1=a1D1 D1=SN1/a1 D1=2.6/0.44= 5.9 (D1=6 in)
SN1*= 0.44x6 = 2.64
D1 = SN1/ a1
D1 = 2.6/ 0.44 = 5.9 in ≈ 6 in
D1* = 6in
SN1* = D1* x a1 = 6 x 0.44 = 2.64
D2* ≥ (SN2 – SN1*) / (a2 m2) = (3.8 – 2.64) / (0.14x0.8) = 1.16 / 0.112 = 10.35 in, we
choose 12 in
D2* = 12 in
SN2* = D2* a2*m2 + SN1* = 12 x 0.14x 0.8+ 2.64 = 3.98
D3* ≥ (SN3 – SN2*) / (a3 m3) = (4.4 – 3.98) / (0.10x0.8) = 5.5 in ≈ 6 in
D3* = 6 in
SN3* = D3* a3 + SN2* = 6 x 0.10x 0.8 + 3.98 = 4.46
SN3* = 4.46
:‫ضخامت طبقات مختلف مقطع سرک به طور ذیل می باشند‬

‫ضخامت های دریافت شده طبقات را با قیمت های کمترین ضخامت که کود اشتو انرا سفارش داده‬
.‫است مقایسه می نماییم‬

Prepared By: Hekmatullah Habibi