2. XIX.

mende luzea: 1789-1914

https://www.youtube.com/watch?v=-Mb3vXuMylU
 2. XIX.mende luzea: 1789-1914

1. Erromantizismoa eta nazionalismoa(k).

2. Europarrak mundura zabaltzen.
3. Industria iraultza eta generoa.
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

• 1801: W. Humboldt (1767-1835).

• Prusiar intelektual eta diplomatikoa.
• Idazlea, linguista, zientzialaria.
• Berlingo Unibertsitatearen sortzailea.
• Viaje por el país vasco.
• Hizkuntza eta bertakoak aztertu.
Los Vascos. O apuntaciones sobre un viaje por el
País Vasco en primavera del año 1801.
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

- Erromantizismoa: “8. nazionalismoa testuak”.

1. Zer da Erromantizismoa? Ze garaitakoa da?
2. Zeintzuk dira aurrekariak? Eta ezaugarri nagusienak? (testuak)
3. Zeintzuk dira etapak? (testuak)
4. Nor izan zen L. V. Beethoven? Zer da 9. Sinfonia?
5. Nor izan zen W. Humbolt?
1. Bere testua, zein beste testu(r)en antzekoa da?
6. Nor izan zen Agusti Xaho?
1. Ze zerikusi dauka gai honekin?
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

- Erromantizismoa:
- Def: Europan gauzatuko den mugimendu kultural-artistiko-
filosofiko-espirituala, aurrekoarekin apurtu eta gizartean +
politikan eragina.

Caspar David Friedrich: El caminante

- Noiz? XVIII (amaieran)-XIX.

sobre el mar de nubes. 1818

 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

I. Erromantizismoa:
- Ilustrazioa, AEBen independentzia, Frantziar Iraultza…
- XVIII.mendearen amaiera, baikortasunez.
- Frantziar Iraultzak, aldaketak: beldurrak eta aurkakotasunak.
- Berdintasunaren aurrean (masaren igoera): erantzuna.
- Giro honetan mundua ulertzeko moduek talka:
- Erromantizismoa. Eragina: politikan, gizartean, kulturan…
• Alemanian: Sturm und Drang. Frantzian: Rousseau.
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

I. Erromantizismoa: Ezaugarriak:
- Norbanakoaren ordez gizartea: gizakia gizartearen eta bere
testuinguruaren ondorioa da.
- Gizartea: aurretik datorren zerbait. Zerbait objektiboa.
- Herria edo nazioa. Volksgeist: Herriaren ezpiritua.
- Helburua: Askatasun kolektiboa (subirautsa).
- Arrazoiaren ordez, sentimenduak eta emozioak +
esperientziak + intuizioa (berezitasunaz eta aniztasunaz
jabetzeko).
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa
I. Erromantizismoa:
- Ilustrazioak: arrazoia eta indibiduoa (askatasuna).
- Rousseau: Borondate orokorra.
- Gizartearen errealitate ez zientifikoa. Sentimendua eta
gizarteak adierazteko daukan modua. Irrazionala da.
- Gizartea indibiduoaren gainetik.
- Gizarteak kultura sortzen du (adierazi egiten da).
- Sturm und Drang: ekaitza eta kemena. Sentimenduen ekaitza.
- Natura erdigunean: Bizitzaren sorrera, aldaketa, talentua…
- Gizarteak garrantzia: askatasuna, abertzaletasuna.
2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

I. “8. Nazionalismoa testuak”. Irakurri testuak (binaka).

1. Zer da/dira nazionalismoa(k)?
2. Ze mota ezberdin daude?
3. Alemaniarren eta italiarren arteko ezberdintasunik bai?
4. Zenbat nazionalismo mota daude? Zeintzuk?
5. Azaldu nazionalismo liberala.
6. Azaldu nazionalismo organikoa.
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

I. “10. Larrazabalgo hitzaldia” Irakurri testuak (binaka).

1. Zer da? Norena da? Noizkoa da? Non eman zuen?
2. Zer kontatzen du? (ideia nagusienak).
3. Zeintzuk izan ziren bere ondorioak?
Eta bi gauza eskatu behar dizkizuet: lehenbizikoa, hitzaldi zabar
honetan nire buruaz eta gauzez mintzatu izana. Solasaldi sinple
batean bakoitzak bere buruaz mintzatzea zentsuragarria eta
gorrotagarria baldin bada, oraindik areago jendaurrean eta
idatziz. Baina kasu honetan nire liburuaren azkeneko ondorioa
azaltzeko asmoz nire buruaz mintzatzeko beharrak, beharbada
nire indiskrezioa barka dezake eta zuon induljentzia espero dut.
Bigarrenik, atzerritar hizkuntzan zuzendu izan natzaizuela
barkatu beharko didazue, zuon artean aberriaren hizkuntza ez
dakitenak izanik, hortara behartua izan bainaiz: Eta orain,
oihukatu ezazue nirekin: Gora Bizkaiaren independentzia!

Sabin Arana Goiri, Larrazabalgo hitzaldiaren sarrera (1893)

 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

I. Erromantizismoa eta nazionalismoa.

• 1. Irakurri “11. Oñatiko kongresua 1918.09”.
1. Ideia nagusiak aipatu.
2. Ze nazionalismo motarekin identifikatuko zenuke?
3. Nork idatzi duela esango zeuke?
 2.1. Erromantizismoa eta nazionalismoa

II. Naziotik inperiora: europarrak mundura zabaltzen:

• 1. Irakurri “9. Senyera eta Estelada” (El Pais).
1. Laburtu Senyeraren/Esteladaren historia.
2. Identifikatu testuan agertzen diren nazionalismoak eta
inperioei egindako erreferentziak.