Aramiler

Aramiler (Aramice: ‫ܐ̈ܪܡܝܐ‬‎veya ‫ארמיא‬: Aramiye), MÖ 11.

yüzyıl ve MÖ 8. yüzyıl arasında Kuzey Suriye, Mezopotamya,
Doğu Akdeniz kıyıları ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde
yaşamış, bölgede bazı devletler ve şehirler kurmuş halk.[1]
 Mezopotamya
Fırat · Dicle
Asuroloji · Sümeroloji

İmparatorluklar / Şehirler
Sümerler
Eridu · Kiş · Uruk · Ur

Lagaş · Nippur · Girsu

Akad İmparatorluğu
Akad · Mari
Amoriler
İsin · Larsa
Babil İmparatorluğu
Babil · Kalde
Asur İmparatorluğu
Asur · Nemrut

Horsabad · Ninova/Nineveh
Elam
Susa

Kassitler

Hurriler / Mitanni

Kronoloji
Mezopotamya tarihi

Sümer (kral listesi)

Asur kralları listesi

Babil kralları listesi

Hitit kralları listesi

Dil
Sümerce · Akadca

Elam dili · Aramice

Hurrice · Hititçe

Mitoloji
Enuma Eliş · Gılgamış

Ziggurat · Nibiru
 Marduk · Asur-Babil dinleri

Bugün Süryani toplulukları Aramilerden geldiğini iddia ediyor.

Aramilerin Tarihi

Arami imparatorluğu: Suriye ve Mezopotamya

MÖ 7. yüzyılda Suriye'de bulunan Aramice yazıt.

Türkiye'nin güneydoğusundaki Sam'al (Zincirli) Arami kalesinin iç kapısının

koruyucu aslanı, 10. - 8. yüzyıllar. Yüzyıl Chr.

Aramilerin erken dönemi hakkındaki bilgiler çok azdır. Ancak

MÖ 3. binyılın sonları ile MÖ 2. binyılın başlarına ait çivi yazılı
metinlerde Aram ismine rastlanmaktadır.[2] MÖ 13. yüzyıl ve
MÖ 12. yüzyıl arasında gerçekleşmiş olan Ege Göçleri (Deniz
Kavimleri Göçü) ile yakın doğuda siyasi, ekonomik ve sosyal
yapısında meydana gelen değişiklikler Suriye
Mezopotamya'da yeni etnik grupların ortaya çıkmasına neden
olmuştur. Aramiler de bu kargaşadan yararlanıp, Suriye
çöllerinden çıkıp, Mezopotamya ve diğer kültür merkezlerine
doğru hareket etmişlerdir.[3]

Aramiler adı yazılı kaynaklarda ilk Asur kralı I. Tiglat-Pileser

(MÖ 1114-1074) döneminde, Asur yıllıklarında Ahlame-
Aḫlamū adıyla geçmektedir. Bu yıllıklarda I. Tiglat-Pileser'in
Aramilere karşı yaptığı seferleri ve Aramileri takip etmek için
yılda iki kere olmak üzere toplamda 28 kere Fırat'ı geçtiğinden
bahseder. I. Tiglat-Pileser bu seferlerde Aramiler üzerinde
zafer kazandığını ve kazandığı ganimetleri Asur'a getirdiğini
söyler.[4] [[I. Tiglat-Pileser]]'in anlattığı zaferlere rağmen,
Aramiler, Asur'da büyük bir kargaşaya neden olmuş,
haberleşmeyi kesmiş ve köylere sızmışlar, köylü halklar
Aramilerden kurtulmak için Arbela'nın doğusundaki dağlara
kaçmıştır. Daha sonra Aramiler Ninive'ye doğru ilerlemiş ve I.
Tiglat-Pileser, Musul'un doğusundaki dağlara çekilmek
zorunda kalmıştır.[5] II. Assur-dan (MÖ 934-912) ve II. Assur-
rabi iktidarları döneminde (MÖ 1013-973), Aramiler'in Asur
ve Babil arasında yer alan bölgeyi işgal etmiş oldukları Asur
kitabelerinde geçmektedir.[6]

Aramiler, Eski Ahitte İbranilerle aynı soydan gelen ve yaklaşık

MÖ 16. yüzyıldan sonra Harran (Urfa) dolaylarında yaşayan
bir topluluk olarak tanıtılır. Asur kayıtlarında da, Ahlamlar adlı
başka bir halkla birlikte sık sık soyguncu olarak söz edilir.[7]

Aramiler, MÖ 11. yüzyıldan itibaren Kuzey Suriye'de ve Fırat'ın

iki yakası boyunca uzanan topraklarda Bit-Adini Devleti'ni
kurmuş ve zamanla Şam (Dimaşk=Damaskos) civarı başta
olmak üzere çevre bölgelerde hakimiyet kurmuşlardır.

Aramiler, doğuya doğru da yayıldılar ve zamanla Babil'den

Filistin'e kadar uzanan sahra bölgesi, Kitabı Mukaddes'in
Keldaniler adını verdiği Arami kabilelerin eline geçti.

Batıdaki Arami krallıkları dönemi Asurlular tarafından sona

erdirildi. Doğudaki Aramiler ise bağımsızlıklarını korudular.
Bir Keldani komutanı MÖ 626'da kendini Babil kralı ilan etti.

Aramice
Aramiler, Sami dillerinin Kuzey Merkez öbeğine bağlı bir dil
olan Aramice'yi (Aramca) konuşurlardı. Aramice MÖ 7. yüzyıl
ve MÖ 6. yüzyıllardan itibaren Orta Doğu'da yaşayan
kavimlerin ortak dili haline geldi. Daha önce aynı işlevi gören
Akadca'nın yerini alan Aramice, bu özelliğini, MS 7. yüzyılda
Arapça'nın Orta Doğu'da etkili olmasına değin sürdürmüştür.
Bugün Türkiye'nin Güneydoğusunda yaşayan Süryanilerin dili
Aramice kökenlidir. Mardin bölgesinde hala Hristiyan dinine
mensup Süryaniler yaşamaktadırlar. Bunlar Aramice'nin Doğu
Aramice kolundan Süryanice'nin modern lehçesi olan Turoyo
lehçesini konuşurlar. Yine Aramice'nin Süryanice kolunun
doğu kolundan olan Keldanice ve Asurca'nın modern biçimi
olan Surit ve Aturaya konuşan Nasturiler ve Keldani
Hristiyanlar Türkiye, Irak ve İran'da yaşamaktadırlar.

Din ve İnanç
Aramiler genellikle Kenan, Babil ve Asur tanrılarına taparlardı.
Kendi tanrıları arasında en önemlileri Hadad veya Raman, en
önemli tanrıçaları ise Atargatis idi.

Ayrıca Bakınız
Asurlar

Babiller

Süryaniler

Eski Ahit

İbraniler

Aramice

Süryanice

Kaynakça
1. ^ Köroğlu, Kemalettin (2006). Eski Mezopotamya tarihi:
başlangıcından Perslere kadar (https://books.google.co
m.tr/books?id=xOdYAwAACAAJ) . İstanbul: İletişim
Yayınları. s. 144. ISBN 9789750503900. 6 Ocak 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/
web/20160106222642/https://books.google.com.tr/book
s?id=xOdYAwAACAAJ) . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
2. ^ Mieroop, Marc Van De (2004). Antik Yakındoğu’nun
Tarihi (https://www.dostyayinevi.com/TR/belge/1-654/an
tik-yakindogunun-tarihi.html) . Ankara: Dost Yayınları.
s. 238. ISBN 9752982050. 5 Ocak 2016 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201
60105153653/https://www.dostyayinevi.com/TR/belge/1
 -654/antik-yakindogunun-tarihi.html) . Erişim tarihi: 10
Aralık 2015.
3. ^ Memiş, Ekrem (2012). Eskiçağda Mezopotamya. Bursa:
Ekin Kitabevi. ss. 215-216. ISBN 9789944141093.
4. ^ Morris, Ian (2009). The Dynamics of Ancient Empires (ht
tps://books.google.com.tr/books?id=6vnkts2rOJUC)
(İngilizce). ABD: Oxford University Press. s. 34.
ISBN 9780199707614. 7 Ocak 2016 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201
60107024618/https://books.google.com.tr/books?id=6vn
kts2rOJUC) . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.

5. ^ Khurt, Amelie (2009). Eski Çağ'da Yakındoğu (https://bo

oks.google.com.tr/books?id=FEkTcgAACAAJ) . İstanbul:
Türkiye İş Bankası Yayınları. ss. 473-474.
ISBN 9789944886642. 7 Ocak 2016 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201
60107051156/https://books.google.com.tr/books?id=FEk
TcgAACAAJ) . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.

6. ^ Albright, William Foxwell (1966). The Amarna letters

from Palestine & Syria, the Philistines, and Phoenicia (http
s://books.google.com.tr/books?id=oxk7AAAAIAAJ) .
Londra: Cambridge University Press. ss. 532-533.
ISBN 9780521044769. 7 Ocak 2016 tarihinde
kaynağından arşivlendi (https://web.archive.org/web/201
 60107044946/https://books.google.com.tr/books?id=oxk
7AAAAIAAJ) . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
7. ^ Ana Britannica
 Antik Suriye ve Mezopotamya
Kuzey Güney
Suriye
Mezopotamya Mezopotamya
MÖ y.
Sümer şehir
3500- Martu Subartu
devletleri
2350
MÖ y.
2350- Akad İmparatorluğu
2200
MÖ y.
2200- Gutiler
2100
MÖ y.
2100- Üçüncü Ur Hanedanı (Sümer Rönesansı)
2000
Asur
MÖ y. Isin/Larsa ve
Mari ve diğer Amori şehir İmparatorluğu
2000- diğer Amori
devletleri (Kuzey
1800 şehir devletleri
Asurlular)
MÖ y.
Eski Hitit
1800- Babil İmparatorluğu (Güney Akadlılar)
Krallığı
1600
MÖ y. Karduniaš
1600- Mitanni (Hurriler) (Kassitler)
1400
MÖ y. Orta Asur
Yeni Hitit
1400- İmparatorluğu
Krallığı
1200
MÖ y. Bronz Çağı Aramiler
1200- Çöküşü
1150
("Deniz
Kavimleri")
MÖ y.
1150- Aramiler
911 Geç Aram-
Orta Babil
Fenike
MÖ Hititler Damascus (II. Isin) Kel-

911- da-

729 Yeni Asur niler

MÖ İmparatorluğu
729-
609
MÖ
626- Yeni Babil İmparatorluğu (Keldaniler)
539
MÖ
539- Ahameniş İmparatorluğu (Farslar)
331
MÖ
Makedon İmparatorluğu (Antik Yunanistan ve
336-
Makedonlar)
301
MÖ
311- Seleukos İmparatorluğu
129
MÖ Part İmparatorluğu
129- Seleukos İmparatorluğu
63
MÖ Roma
63- İmparatorluğu/Bizans
MS
İmparatorluğu (Suriye)
243
MS
243- Sasani İmparatorluğu
636

"https://tr.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Aramiler&oldid=27620940"
sayfasından alınmıştır

Son değişiklik 6 ay önce Ushuaia1 tarafından yapıldı