See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/353314827

A Review on the Design and Analysis of the Hydraulic Performance of

Labyrinth Weirs

Article  in  ICE Proceedings Civil Engineering · July 2021

CITATION READS

1 203

4 authors:

Salim Abbasi Rasoul Daneshfaraz

University of Mohaghegh Ardabili University of Maragheh
24 PUBLICATIONS   20 CITATIONS    154 PUBLICATIONS   826 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Mohammad Ali Lotfollahi-Yaghin Mahdi Majedi Asl

University of Tabriz University of Maragheh, Department of Civil Engineering
126 PUBLICATIONS   1,283 CITATIONS    64 PUBLICATIONS   202 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Coastal Flood Risk Assessment View project

Trapped Air, Two Phase Flow, Sudden Discharge, Abbas Abad Dam Transmission Line View project

All content following this page was uploaded by Salim Abbasi on 29 July 2021.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 A Review on the Design and Analysis of the Hydraulic
Performance of Labyrinth Weirs
AC
S. Abbasi1*, R. Daneshfaraz2, M.A. Lotfollahi-Yaghin 3, M. Majedi Asl4

1- M.Sc., Graduated of Civil-Hydraulic Structures Eng., Faculty of Eng., Univ. of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
2- Professor of Civil Eng., Faculty of Eng., Univ. of Maragheh, Maragheh, Iran
CE
3- Professor of Civil Eng., Faculty of Civil Eng., Univ. of Tabriz, Tabriz, Iran
4- Assistant Professor of Civil Eng., Faculty of Eng., Univ. of Maragheh, Maragheh, Iran
*Salimabbasi@student.uma.ac.ir

ABSTRACT
PT
Weirs are one of the most important hydraulic structures for flow control, water discharge measurement,
and regulating of upstream water elevation in canals, irrigation networks, and rivers. The researchers studied
the performance, efficiency, relationships, and design diagrams of economically and hydraulically optimal and
achieved more favorable results than linear weirs by changing the geometric and hydraulic parameters of these
weirs. In the present study, the hydraulic performance and the optimal design relationships and curves of the
ED

labyrinth weirs were investigated. The results indicated that the hydraulic performance depends on the
geometrical and hydraulic parameters and the geometric shape of the flat crest had the lowest discharge
efficiency and at low hydraulic load values, the shape of the sharp crest had the highest discharge efficiency.
Discharge efficiency decreases as the number of cycles increases and the relative impact of the arching input
base details in labyrinth weirs. The maximum value of discharge efficiency in the ratio of total head to weir
height is obtained due to the absence of nappe interference and local submergence. The trapezoidal labyrinth
weirs have the best hydraulic efficiency and are recommended for use due to their special hydraulic capability.
MA

Keywords: Discharge Efficiency, Flow Measurement, Hydraulic Performance, Labyrinth Weirs, Optimized
Design

1. Introduction experimentally and numerically the effect of geometric

In recent years, due to the optimal performance of
labyrinth weirs, it has become a suitable alternative to
linear weirs. Increasing the total length of these weirs
NU
parameters of triangular-trapezoidal labyrinth weir on
flow-energy dissipation coefficient and flow regime
created in the downstream in two different positions of

overflow in the reservoir. The modified weir depletes

inside the canal or reservoirs with limited width is one
of the characteristics of labyrinth weirs [1]. Tullis et al.
(1995) tested the trapezoidal labyrinth weir with four
cycles and five different crest shapes. The results
showed that the capacity of trapezoidal labyrinth weir is
a function of the total hydraulic load, effective crest
length, and discharge coefficient. The discharge
almost all of the energy flowing through the blade from
the top of the labyrinth by creating rotational currents in
that area so that more energy is wasted by increasing the
head angle and height of the weir [4].
Considering the optimal performance of labyrinth weirs
compared with linear weirs, the most important
SC

hydraulic and geometric parameters of labyrinth weirs

coefficient is a function of the weir height, the total
hydraulic load, the weir walls thickness, the crest shape,
and the angle of the weirs sidewalls. By examining the
effect of these parameters on the performance of
labyrinth weirs, they presented new diagrams [2].
Ghaderi et al. (2020) investigated the effect of channel-
bed slope and non-prismatic converging channel on the
were studied comprehensively and extensively. It also
challenges the opinions and studies of researchers about
the mentioned parameters and discusses the removal of
ambiguities and the improvement of hydraulic
performance and introduces the ideal conditions related
to hydraulic and geometric parameters. In the second
RIP

part of this research, the design curves and design

discharge coefficient of labyrinth weirs using a
numerical method (FLOW-3D software). Simultaneous
use of the slope of the bed and the angle of converging
of the discharge significantly increases, The discharge
coefficients were 28.64 and 30.42% higher compared to
the similar channel model without geometric
changes[3]. Ghaderi et al. (2020) investigated
relationships of labyrinth weirs were evaluated, and the
design methods, design interval, parameters affecting
the design, and accuracy compared to similar studies are
investigated. Finally, in the summary section, tips for
optimal hydraulic and economical design are
recommended.
T

1
 2. Methodology
Hydraulic labyrinth weirs
AC
The flow-on of three-dimensional labyrinth weirs and is
not easily explained mathematically, and the flow
function is obtained as an experimentally study based on
dimensional analysis. The labyrinth weir capacity is a
function of the total head, the effective crest length, and
the discharge coefficient. The discharge coefficient is a
CE
function of the total head, weir height, weir thickness,
crest shape, tip shape, and side edge angle. To simplify
the analysis, the effect of viscosity and surface tension
has been ignored [2]. Tullis et al. (1995) proposed a
developed equation for trapezoidal labyrinth weirs to
design labyrinth weirs. The most signicant effect of the
discharge coefficient depends on the same effective
PT
parameters, relative to the linear weir. The nose of the
trapezoidal labyrinth weir at the apex and the angle of
the labyrinth are also influential parameters. The
Discharge relation to the labyrinth weirs can be
expressed as follows [2].
ED
)1(
Where: Q is the overflow rate, g is gravity acceleration,
the CD is the discharge coefficient, L is the effective
weir length, and HT is the total energy above the weir.
MA
NU
Figure 1. Scheme of trapezoidal labyrinth weir including
geometric parameters [2]
According to Figure 1, the parameters affecting the
discharge coefficient include total weir energy (HT), the
effective length of the weir (LC), weir height (P), weir
width (W), the angle between weir wall (α), weir wall
thickness (tw), and the depth of flow (y). Therefore,
based on dimensional analysis, the discharge coefficient
was obtained as a function of dimensionless parameters.
Dimensional analysis has been performed and various
researches such as Tullis et al. (1995) and Hay and
Taylor (1970) showed that the non dimension parameter
2
of the ratio of total head to the height of HT / P weir was
considered as the most important parameter in flow
coefficient relationships [2,5].
3. Results and Discussion
nappe interference
Indelkofer and Rouve (1975) first introduced the
phenomenon of nappe interference and investigated the
effect of the mixing length of the flowing nappe by
studying the vertices of triangular weirs and dividing the
flow interference region of the triangular weir into two
parts: 1- Close interference of the vertex due to the
collision of flow lines from each wall 2- When the flow
lines are parallel to the sidewalls, these researchers also
presented an experimental relationship for the length of
the turbulent region (Figure 2) [6].
Figure 2. Nappe interference region and parameters
defined by Indelkofer and Rouve (1975) for sharp-crested
triangular weirs [6]
Falvey (2003), by defining the relations of the nappe
SC
interference length for trapezoidal weirs with a variable
wall angle, proved that the flow nappe interference
length in triangular weirs is fundamentally different
from other labyrinth weirs [7].
Crookston and Tullis (2012) found that parametric
methods for limiting the size of the nappe interference
region on a weir as a function of weir geometry
RIP
(sidewall angle and crest shape) and flow conditions
(water head and aeration of nappe flow) are on the weir.
The term of the nappe interference on the weir causes a
decrease in the efficiency of the labyrinth weir
discharge by the collision or interaction of the nappe
flow near the upstream apex. As the HT increases, the
mixing nappe interference over the weir occurs when a
T
 quasi-oblique hydraulic jump occurs. The discharge
capacity is close to the upstream of the output cycle and
causes the current to flow close to the upstream apex
AC
(flow interaction) relative to the free flow mode of the
crest, which creates a local submergence condition [8].
Local submergence
Local submergence according to Figure (3) occurs when
the discharge capacity of the input cycles is greater than
CE
the discharge capacity of the output cycles. Local
submergence in the weir will be appropriate when a
control point downstream does not increase the depth of
flow. Local submergence reduces the efficiency of the
labyrinth weir discharge, thus modify the downstream
and channel cycle geometry, and local submergence for
non-arc labyrinth weir occurs at very low Ht/P values
PT
[8]. The decrease in the discharge coefficient with
increasing Ht/P, Ht/P>0.1 is due to the development of
local submergence in labyrinth weirs [1]. The local
submergence region occurs near the upstream apexes,
and the local submergence region increases with
increasing HT [8].
ED
MA
Figure 3. Local submergence region and defined
parameters for labyrinth weirs
By increasing the local submergence of other hydraulic
phenomena related to the nappe interference of labyrinth
NU
weir, including wave stopping, the volume of air in the
downstream cycles occurs [8].
4. Conclusions
In this research, the parameters affecting the hydraulic
performance and the analysis of the curves and the
relationships of the design of the labyrinth weirs have
been studied in detail. Now, the results are briefly
presented as follows.
3
1. One of the important features of the design method
with the ratio of the total discharge of the labyrinth weir
to the linear QL/QN is the design with the lowest head on
the weir and eliminating the effects of surface tension in
the model results.
2. The H/W ratio should not be less than 0.35 for the
sidewall and the H/P ratio should be greater than 0.3.
3. The Ht/P parameters and the angle of apex weir can
be used as effective parameters to define the discharge
coefficient relationship due to their very high accuracy,
and other geometric parameters must also be controlled
for optimal weir performance.
4. For the included l/w values, the Q/Qn ratio decreases
with increasing h/w. Also, the built-in length (l/w)
increases when the extended crest length (Ls) increases,
so will the discharge.
5. References
[1] B. Crookston B. Tullis, Discharge Efficiency of
Reservoir-Application-Specific Labyrinth Weirs, J.
Irrigation and Drainage Engineering, 138(6) (2012)
564-568.
[2] J.P. Tullis, N. Amanian, and D. Waldron, Design of
Labyrinth Spillways, J. Hydraulic Engineering,
121(3) (1995) 247-255.
[3] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, J. Abraham, and M.A.
Torabi, Effect of Different Channels on Discharge
Coefficient of Labyrinth Weirs, J. Teknik Dergi.,
2020. 32(4).
[4] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, M. Dasineh, & S. Di
Francesco, Energy Dissipation and Hydraulics of
Flow over Trapezoidal–Triangular Labyrinth
Weirs. Journal of Water, 12(7) (2020). DOI:
10.3390/w12071992.
[5] N. Hay and G. Taylor, Performance and Design of
Labyrinth Weirs, J. the Hydraulics Division. vol.
96(11) (1970) 2337-2357.
[6] H. Indelkofer and G. Rouve, Discharge over
Polygonal Weirs, J . of Hydraulics Division. 101
ASCE 11178 Proc, 1975.
[7] H.T. Falvey, Hydraulic Design of Labyrinth Weirs,
ASCE Press (American Society of Civil Engineers)
Reston, VA, 2003.
SC
[8] B. Crookston and B. Tullis, Labyrinth Weirs: Nappe
Interference and Local Submergence, J. Irrigation
and Drainage Engineering, 138(8) (2012) 757-765.
[9] B. Crookston and B. Tullis, Arced Labyrinth Weirs,
J. Hydraulic Engineering, 138(6) (2012) 555-562.
RIP
T
 ‫مروری بر طراحی و تحلیل عملکرد هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای‬
‫‪AC‬‬
‫اصل‪4‬‬ ‫سلیم عباسی*‪ ، 1‬رسول دانشفراز‪ ،2‬محمدعلی لطف الهی یقین‪ ،3‬مهدی ماجدی‬

‫‪ -1‬دانشآموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران‪ -‬سازههای هیدرولیکی‪ ،‬دانشگاه محقق اردبیلی‪ ،‬اردبیل‪ ،‬ایران‬
‫‪ -2‬استاد گروه مهندسی عمران‪ ،‬دانشکده فنی و مهندسی‪ ،‬دانشگاه مراغه‪ ،‬مراغه‪ ،‬ایران‬
‫‪CE‬‬
‫‪ -3‬استاد گروه مهندسی عمران‪ ،‬دانشکده مهندسی عمران‪ ،‬دانشگاه تبریز‪ ،‬تبریز‪ ،‬ایران‬
‫‪ -4‬استادیار گروه مهندسی عمران‪ ،‬دانشکده فنی و مهندسی‪ ،‬دانشگاه مراغه‪ ،‬مراغه‪ ،‬ایران‬
‫‪*Salimabbasi@student.uma.ac.ir‬‬
‫‪PT‬‬
‫چکیده‬
‫سرریزها از جمله سازه های هیدرولیکی و بسیار حیاتی از جوانب مختلف همچون اقتصادی‪ ،‬زیست محیطی‪ ،‬ایمنی و امنیتی میباشند‪ .‬سرریزهای‬
‫کنگرهای با توجه به عملکرد هیدرولیکی و تنوع هندسی‪ ،‬در جهت جریانهای کانال‪ ،‬رودخانه‪ ،‬دریاچه‪ ،‬مخازن که برای عبوردهی‪ ،‬اندازهگیری جریان‪،‬‬
‫استهالک انرژی‪ ،‬هوادهی جریان‪ ،‬سازهای کنترل کننده هد آب در مواقع سیالبی هستند‪ .‬محققان بر روی عملکرد‪ ،‬راندمان‪ ،‬معرفی روابط و نمودار‬
‫برای طراحی و بهینهسازی به لحاظ اقتصادی و هیدرولیکی این سرریزها با تغییر دادن پارامترهای هندسی و هیدرولیکی مطالعه و به نتایج بهتری‬
‫‪ED‬‬

‫نسبت به سرریزهای خطی دست یافتند‪ .‬در مطالعه حاضر ‪ ،‬بهبود و طراحی بهینه‪ ،‬عملکرد هیدرولیکی و همچنین منحنی و روابط طراحی سرریزهای‬
‫کنگرهای‪ ،‬بررسی شد‪ .‬نتایج این تحقیق نشان داد که عملکرد هیدرولیکی‪ ،‬وابسته به پارامترهای هندسی و هیدرولیکی است‪ .‬همچنین در تحلیل‬
‫منحنی و روابط طراحی‪ ،‬پارامترهای مؤثر بر طراحی هیدرولیکی باید با مطالعه و بررسی انتخاب گردند‪ .‬مطالعات انجام شده نشان میدهد که یک‬
‫سرریز کنگرهای می تواند دبی بیشتری را در هدهای نسبتا پایین در مقایسه با سرریزهای خطی با عرض یکسان کانال‪ ،‬از خود عبور دهد‪ .‬پارامتر نسبت‬
‫هد روی سرریز به ارتفاع سرریز (‪ )Ht/P‬موثرترین پارامتر در طراحی و بهبود عملکرد سرریزهای کنگرهای میباشد‪ .‬تداخل جریان و استغراق موضعی‬
‫از جمله پارامترهای موثر هیدرولیکی هستند که به شدت راندمان آبگذری را کاهش داده‪ ،‬بنابراین برای ارتقاء عملکرد هیدرولیکی نیاز به کاهش این‬
‫‪MA‬‬

‫پدیدهها با تغییر در پارامترهای هندسی میباشد‪ .‬سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای به لحاظ هیدرولیکی دارای بهترین راندمان بوده و به دلیل قابلیت‬
‫ویژه هیدرولیکی برای کاربرد اجرایی پیشنهاد میگردد‪.‬‬

‫کلمات کلیدی‪ :‬اندازهگیری جریان‪ ،‬سرریزهای کنگرهای‪ ،‬راندمان دبی‪ ،‬عملکرد هیدرولیکی‪ ،‬طراحی بهینه‬

‫‪ -1‬مقدمه‬
‫‪NU‬‬

‫با اجرای سرریزهای کنگرهای‪ 1‬در سالهای اخیر با توجه به عملکرد مطلوب سرریزهای کنگرهای‪ ،‬جایگزین مناسبی برای‬
‫سرریزهای خطی شده است‪ ،‬افزایش طول کل این سرریزها داخل کانال یا مخازن سرریز با عرض محدود از ویژگیهای‬
‫سرریزهای کنگرهای است [‪ .]1‬سرریزهای کنگرهای با توجه به عملکرد هیدرولیکی مطلوب و تنوع هندسی‪ ،‬در کانال‪ ،‬رودخانه‪،‬‬
‫دریاچه و مخازن بهصورت سازه های کنترل هد آب‪ ،‬استهالک انرژی‪ ،‬هوادهی جریان و اندازهگیری دقیق جریان ساخته‬
‫میشوند‪ .‬افزایش طول تاج در یک عرض محدود کانال‪ ،‬برای سرریزهای کنگرهای امکانپذیر و قابل طراحی است‪ .‬یک سرریز‬
‫‪SC‬‬

‫کنگرهای می تواند دبی بیشتری را در هدهای نسبتاً پایین در مقایسه با سرریزهای خطی با عرض یکسان کانال‪ ،‬از خود عبور‬
‫دهد [‪.]2‬‬
‫سرریزهای کنگرهای در رودخانههای با عرض زیاد‪ ،‬بهصورت سازههای کنترل کننده در جریانهای با دبی باال استفاده‬
‫میشود که شامل آزادسازی حجم زیادی از جریان میباشند [‪ .]3‬در سرریزهای خطی همهی خطوط جریان روی تاج بهصورت‬
‫‪RIP‬‬

‫عمودی و دو بعدی هستند‪ .‬در حالیکه در سرریزهای کنگرهای خطوط جریان بهصورت سهبعدی بوده و جریان روی یک‬
‫سرریز کنگرهای بوسیلهی تداخل جریان در هر وجه هر سیکل در زاویه رئوس باالدست کنگره (مثلثی و ذوزنقهای) عبور‬
‫میکند [‪.]4‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Labyrinth weirs‬‬
‫‪T‬‬

‫‪1‬‬
 ‫شکل پالن این سرریزها معموال متقارن و سیکلها به شکل ذوزنقهای‪ ،‬مستطیلی‪ ،‬مثلثی و نیمدایرهای میباشند [‪.]5‬‬
‫برای دبی در نظر گرفته شده‪ ،‬هد برای سرریز کنگرهای کمتر از سرریز خطی بوده و شرایط مذکور هنگامی که ماکزیمم ارتفاع‬
‫‪AC‬‬
‫جریان محدود شده باشد‪ ،‬کاربرد گستردهای دارد [‪ .]5‬راندمان هوادهی سرریزهای کنگرهای بهتر از سرریز خطی با طول‬
‫معادل بوده و این افزایش راندمان‪ ،‬در پایین آوردن ارتفاعات سقوط ریزش در دبیهای باال‪ ،‬مؤثر است [‪.]6‬‬
‫مورفی (‪ )1909‬اولین سرریز کنگرهای را به شکل ذوزنقه با تعداد ‪ ۷‬سیکل ساخت‪ .‬مورفی محل ساخت سرریز را در‬
‫عریضترین محل رودخانه در نظر گرفت و در یک عرض رودخانهی ‪ 1۸‬متری توانست طول تاج سرریز کنگرهای را به ‪ 60‬متر‬
‫‪CE‬‬
‫افزایش دهد‪ .‬طول سیکلهای سرریز به گونهای در نظر گرفته شد‪ ،‬که جریان خروجی در سیکلها یکنواخت باشد [‪.]۷‬‬
‫جنتلینی (‪ )1941‬اولین مطالعه هیدرولیکی برای سرریزهای کنگرهای را انجام داد‪ .‬او خصوصیات سرریزهای کنگرهای مورب‬
‫و زیگزاک را با تاج لبهتیز استاندارد مورد ارزیابی قرار داد [‪ .]۸‬جنتلینی (‪ )1941‬مطالعاتی را روی سرریزهای مایل انجام داد‬
‫که با کنار هم گذاشتن چند سرریز مایل‪ ،‬شکل سرریز کنگرهای مثلثی را تشکیل داد‪ .‬آزمایشهای او به دلیل بار آبی باال‬
‫نسبت به عرض سیکل تابعی از ‪ w/p‬بدست آمد و به صورت تابعی از ‪ h/w‬ارائه شد‪ ،‬در نهایت او یک رابطهی دبی‪-‬هِد‬
‫‪PT‬‬
‫مستقل از تعداد سیکل ارائه کرد [‪.]9‬‬
‫در دههی ‪ 60‬میالدی تیسن و فرانسن (‪ )1963‬به تحقیق بر روی سرریزهای کنگرهای پرداختند [‪ .]10‬تیلور (‪)196۸‬‬
‫عملکرد سرریزهای کنگرهای مثلثی‪ ،‬ذوزنقهای و مستطیلی با تاج لبهتیز و تعداد سیکل متفاوت را در شرایط هوادهی مصنوعی‬
‫و غیرهوادهی با ارائه نمودار طراحی مطالعه نمود [‪ .]11‬همچنین هی و تیلور (‪ )19۷0‬اولین افرادی بودند که مطالعه بر روی‬
‫‪ED‬‬

‫سرریزهای کنگرهای مثلثی و ذوزنقهای (با شکل تاج لبه تیز) انجام داده و به نتایج کاربردی در این زمینه دست یافتند‪ .‬آنها‬
‫برای نشان دادن عملکرد سرریزهای کنگرهای از نسبت دبی سرریز کنگرهای به دبی سرریز خطی استفاده کردند‪ .‬در منحنی‪-‬‬
‫های طراحی ارائه شده توسط آنها ارتفاع هیدرواستاتیک جریان به عنوان بار مؤثر بر روی سرریز لحاظ شده بود [‪.]12‬‬
‫دارواس(‪ )19۷1‬نتایج تحقیقات خود را براساس مدلهای فیزیکی سدهای ورونوا و آون ارائه کرد‪ ،‬این محقق همچنین یک‬
‫دسته منحنی برای طراحی سرریزهای ذوزنقهای شکل با تاج ربع دایرهای و یک رابطهی تجربی ارائه نمود [‪ .]13‬ایندکلوفر و‬
‫روو (‪ )19۷5‬ناحیه تداخل جریان در رئوس سرریزهای مثلثی لبهتیز را مطالعه و یک طول اختالط یافته برای نواحی تداخل‬
‫‪MA‬‬

‫جریان تعریف نمودند [‪ .]14‬میِر(‪ )19۸0‬اعالم کرد که دبی واقعی کمتر از میزانی است که با استفاده از روش هی و تیلور‬
‫(‪ )19۷0‬بهدست میآید‪ ،‬همچنین اداره عمران ایاالت متحده (‪ )USBR‬و مرکز تحقیقات آب دانشگاه یوتا مطالعات جامعتری‬
‫در طراحی سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای را انجام دادند [‪]15‬و[‪ .]12‬هاستون (‪ )19۸2‬اختالف ناشی از تحقیقات هی و تیلور‬
‫(‪ )19۷0‬با میر (‪ )19۸0‬را ناشی از تعریف با ر هیدرولیکی بر روی هد باالدست سرریز دانست و اظهار کرد که باید هد نظیر‬
‫‪NU‬‬

‫سرعت به بار هیدرواستاتیک اضافه گردد و بر این اساس اداره عمران ایاالت متحده (‪ )USBR‬منحنیهای طراحی جدیدی‬
‫را ارائه نمود [‪ .]16 ,15 ,12‬هاستون (‪ )19۸3‬یک سرریز کنگرهای با دو سیکل را مورد آزمایش قرار داد و اظهار داشت‬
‫وقتیکه پایههای کناری از وضعیت همتراز به وضعیت منحنیوار تقلیل یابد دبی‪ 10/4 ،‬درصد افزایش مییابد [‪ .]1۷‬کاسیدی‬
‫و همکاران (‪ )19۸5‬نشان دادند که برای هدهای باال راندمان سرریز کنگرهای بهطور قابل توجهی کمتر از سایر مطالعات ارائه‬
‫شده میباشد [‪ .]1۸‬مگاالس (‪ )19۸5‬و مگاالس و لورنا (‪ )19۸9‬منحنیهایی شـبیه منحنـیهـای دارواس (‪ )19۷1‬بـرای‬
‫‪SC‬‬

‫شکل تاج اوجی توسعه دادند و رابطهای بیبعـد بـرای ضـریب دبـی ارائه کردند‪ .‬این معادله مشابه استاندارد سرریزها است‬
‫که از عرض کانال ‪ w‬به جای طول تاج ‪ Lc‬استفاده شده است‪ .‬نتایج آزمایشگاهی به طور کلی کمتر از نتایج دارواس (‪)19۷1‬‬
‫است [‪ .]20 ,19 ,13‬الکس و هینچلیف (‪ )19۸5‬و الکس (‪ )19۸9‬با استفاده از تحلیل ابعادی و انجام آزمایشها‪ ،‬نمودارها‬
‫و روش طراحی را برای سرریز کنگره ای تک سیکل ارائه کردند‪ ،‬آنها رابطه ضریب دبی را با نسبت هد کل سرریز به ارتفاع‬
‫سرریز و نسبت طول به عرض سرریز ارائه نمودند [‪ .]22 ,21‬تاکال و همکاران (‪ )1990‬نشان دادند که در عـرضهـای مشابه‬
‫‪RIP‬‬

‫سرریزهای کنگرهای دو سیکلی نسبت به سرریزهای کنگرهای سه سیکلی بهتر عمل میکنند‪ .‬آنها همچنین نشان دادند کـه‬
‫جریـان عبوری از روی سرریزهای کنگرهای نسبت بـه سـرریزهای دریچـهدار ایمنتر و اقتصادیتر است [‪ .]23‬تولیس و‬
‫همکاران (‪ )1995‬سرریز کنگرهای ذوزنقهای با ‪ 4‬سیکل و ‪ 5‬شکل تاج مختلف را مورد آزمایش قرار دادند‪ .‬نتایج نشان داد‪،‬‬
‫‪T‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ظرفیت سرریز کنگرهای ذوزنقه ای تابعی از بار هیدرولیکی کل‪ ،‬طول تاج مؤثر و ضریب آبگذری است‪ .‬ضریب دبی‪ 1‬تابعی از‬
‫ارتفاع سرریز‪ ،‬بار هیدرولیکی کل‪ ،‬ضخامت دیواره سرریز‪ ،‬شکل تاج‪ ،‬شکل رأس و زاویه دیوارههای جانبی سرریز میباشد‪ .‬با‬
‫‪AC‬‬
‫بررسی تأثیر این پارامترها بر عملکرد سرریزهای کنگرهای نمودارهای جدیدی را ارائه دادند [‪ .]24‬وارمیلتون و صوفیانی‬
‫(‪ )199۸‬بیان کردند که ضریب هوادهی سرریزهای کنگره ای مثلثی در مقایسه با سرریزهای خطی بستگی به زاویه رأس و‬
‫طول تاج سرریز دارد‪ .‬در این مطالعه‪ ،‬تاًثیر ارتفاع سقوط جریان بر میزان دبی را هم مورد بررسی قرار دادند [‪ .]25‬وارمیلتون‬
‫و تسانگ (‪ )2000‬مطالعات خود را بر روی هوادهی سرریزهای کنگرهای انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که سرریز‬
‫‪CE‬‬
‫کنگره ای مستطیلی در مقایسه با شکل مثلثی و مثلثی در مقایسه با سرریز خطی از کارایی باالتری برای هوادهی جریان‬
‫برخوردار است‪ .‬همچنین نتایج نشان داد که با باالرفتن دبی‪ ،‬برتری هوادهی جریان در سرریز مستطیلی نسبت به مثلثی‬
‫افزایش مییابد‪ ،‬که این امر بهعلت افزایش تداخل الیههای ریزشی جریان در سرریز مثلثی میباشد [‪ .]26‬ملو و همکاران‬
‫(‪ )2002‬مطالعه مگاالس و لورنا (‪ )19۸9‬را با اضافه کردن پارامترهای سازگار برای سرریزهای کنگرهای جانمایی شده در یک‬
‫کانال با دیوارههای جانبی همگرا شده را گسترش دادند [‪ .]2۷ ,20‬فالوی (‪ )2003‬ضمن مروری بر مهمترین روشهای‬
‫‪PT‬‬
‫طراحی ارائه شده تا آن زمان‪ ،‬اعالم کرد که رابطه ارائه شده برای استغراق سرریزهای خطی توسط ویلمونت (‪ )194۷‬را‬
‫میتوان برای سرریزهای کنگرهای نیز بهکار برد‪ ،‬همچنین تولیس و همکاران (‪ )200۷‬در ادامه کار ویلمونت (‪ )194۷‬روابطی‬
‫برای سرریز کنگرهای ذوزنقهای دو سیکل مستغرق بهصورت بیبعد ارائه کردند‪ ،‬که دارای دقت خوبی در پیشبینی عملکرد‬
‫سرریزهای کنگرهای در حالت مستغرق نسبت به رابطه ویلمونت (‪ )194۷‬میباشد [‪ .]30،29،2۸‬ویلمور (‪ )2004‬خصوصیات‬
‫‪ED‬‬

‫پارامترهای هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای را مطالعه کرد و روابط و نمودارهایی برای طراحی سرریزهای کنگرهای ارائه نمود‬
‫[‪ .]31‬تولیس و همکاران (‪ )2005‬سرریز کنگرهای ذوزنقهای را با ‪ 3‬شکل تاج متفاوت مورد آزمایش قرار دادند و تفاوت‬
‫ضریب دبی را برای تاجهای لبهتیز‪ ،‬نیمدایره و ربعدایره بررسی و مقایسه کردند‪ ،‬همچنین برای هرکدام بهطور جداگانه‬
‫نمودارهایی ارائه نمودند [‪ .]32‬امیر اوغلو و بایالر (‪ )2005‬تأثیر زاویه شیب تاج بر میزان هوادهی جریان را در سرریزهای‬
‫کنگرهای مثلثی و مستطیلی بهصورت مستقیم مطالعه کردند‪ .‬نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که افزایش دبی باعث‬
‫‪MA‬‬

‫افزایش میزان ورودی هوا شده و سرعت ورود هوا به طور کلی با ارتفاع سقوط افزایش یافته است‪ ،‬همچنین شیب تاج سرریز‬
‫تأثیر قابل توجهی در ورودی هوا دارد [‪ .]6‬قدسیان (‪ )2009‬مطالعه آزمایشگاهی بر روی سرریز کنگرهای مثلثی با شکل‬
‫تاج های متفاوت انجام داد و ابتدا با آنالیز ابعادی پارامترهای مربوطه را بهصورت بیبعد استخراج نمود‪ ،‬سپس با دادههای‬
‫آزمایشگاهی رابطهای منظم و منسجم برای ضریب دبی و دبی‪-‬هِد معرفی کرد‪ ،‬در مطالعه قدسیان (‪ )2009‬ضریب دبی تابعی‬
‫از نسبت هِد روی سرریز به ارتفاع سرریز‪ ،‬نسبت طول سرریز به پهنای یک سیکل از سرریز و شکل تاج بهدست آمد [‪.]4‬‬
‫‪NU‬‬

‫لوپز و ملو (‪ )2009‬یک رابطهی بیبعد مستغرق دبی‪-‬هِد برای سرریزهای کنگرهای توسعه دادند [‪ .]33‬خوده و همکاران‬
‫(‪ )2010‬و (‪ )2011‬ارزیابی و آنالیز ضرایب تاج سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای را بررسی کردند‪ ،‬آنالیزهای مقایسهای آنها‬
‫نشان داد که ماکزیمم تفاوت ضریب دبی بر واحد عرض‪ ،‬در مقادیر ضریب تاج متفاوت حدود ‪ 5‬درصد میباشد [‪.]35 ,34‬‬
‫کومار و همکاران (‪ )2011‬ضریب آبگذری سرریز لبهتیز مثلثی در پالن را مورد بررسی قرار دادند و نشان دادند که با کاهش‬
‫زاویه رأس‪ ،‬برای مقادیر زیاد نسبت بار آبی روی سرریز به ارتفاع سرریز به دلیل تداخل جتهای ریزشی ضریب آبگذری‬
‫‪SC‬‬

‫کاهش می یابد و برای مقادیر کم نسبت بار آبی روی سرریز به ارتفاع سرریز ضریب آبگذری افزایش مییابد [‪ .]36‬تولیس و‬
‫کراکستون (‪ )2012‬تداخل تیغههای آبی روی سرریز و پدیدهی استغراق موضعی را برای سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای با دو‬
‫سیکل بهصورت آزمایشگاهی کار کردند‪ ،‬در مطالعهی تولیس و کراکستون (‪ )2012‬روش استانداردی برای تعیین طول‬
‫آشفتهی تاج ارائه شد‪ .‬تداخل جریان روی هر وجه از سرریز و استغراق موضعی توسط شرایط هوادهی جریان روی سرریز‪،‬‬
‫‪RIP‬‬

‫طول رأس‪ ،‬زاویه دیوار جانبی و هد کل تأثیرگرفته بود‪ .‬این مطالعه یک مرحله میانی برای تعیین تأثیر تداخل جریان عبوری‬
‫از روی سرریز بر هیدرولیک سرریزهای کنگرهای است [‪ .]3‬خوده و همکاران (‪ )2012‬با هدف فراهم کردن دامنه اختیار‬
‫بیشتر در طرح سرریزهای کنگرهای‪ ،‬دستهای دیگر از منحنیهای طراحی را در محدوده وسیعتری از زاویه دیوار جانبی (‪۸‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Discharge coefficient‬‬
‫‪T‬‬

‫‪3‬‬
 ‫تا ‪ 30‬درجه) سرریز ارائه کردند [‪ .]3۷‬تولیس و کراکستون (‪ )2012α‬و تولیس و کراکستون (‪ )2012b‬پیرو تحقیقات‬
‫هاستون (‪ )19۸3‬در مورد توسعه سرریز کنگره ای به داخل مخزن‪ ،‬حاالت مختلف قرارگیری سرریز در داخل مخزن را مورد‬
‫‪AC‬‬
‫بررسی قرار دادند‪ ،‬این محققان با مشاهده عملکرد بهتر سرریزهای کنگرهای‪-‬قوسی‪ ،‬علت آن را جهتگیری بهتر سیکلهای‬
‫سرریز نسبت به جریان ورودی عنوان کردند [‪.]3۸ ,1۷ ,1‬‬
‫کراکستون و همکاران (‪ )2012‬عملکرد هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای برای نسبتهای هِد آب باال را بهصورت فیزیکی‬
‫و عددی مطالعه کردند‪ .‬این محققان بر این باورند تا سرریزها را بر پایه پروفیلهای سطحی آب شبیهسازی کنند‪ ،‬بهبود نتایج‬
‫‪CE‬‬
‫با حرکت مرز باالدست (با جلو بردن کنگرهها) محقق میشود[‪ .]39‬کریستینسن (‪ )2012‬ضمن بررسی میدان جریان ورودی‬
‫به سرریزهای کنگرهای‪-‬قوسی‪ ،‬تأثیرتعداد سیکل ها بر روی عملکرد این نوع سرریزها را مورد بررسی قرار داد و نتیجه گرفت‬
‫که با افزایش تعداد سیکلها‪ ،‬ضریب آبگذری کاهش مییابد [‪ .]40‬کارولو و همکاران (‪ )2012‬مطالعه آزمایشگاهی بر روی‬
‫سرریز کنگرهای مثلثی بهصورت لبهتیز و با دو سیکل ساخته شده از ورق گالوانیزه ‪ 2‬میلیمتری نرم انجام دادند‪ .‬بهدلیل‬
‫اینکه طول تاج سرریز کنگرهای بیشتر از سرریز خطی میباشد‪ ،‬هِد برای دبی در نظر گرفته شده کاهش مییابد‪ .‬نتایج این‬
‫‪PT‬‬
‫محققان برای سرریزهای‪ W‬شکل لبهتیز با طولهای معادل ‪ 1/41‬و ‪ 2‬برابر سرریز خطی گزارش شد [‪ .]5‬کراکستون و‬
‫همکاران (‪ )2013‬آنالیز و طراحی بهینه سرریزهای کنگرهای برای هوادهی جریان‪ ،‬تخمین رابطه دبی‪-‬هِد‪ ،‬پایدارسازی تیغه‬
‫آبی روی سرریز را بررسی کردند و با برش قسمتهایی از دیواره و دماغه سرریز و همچنین با ایجاد زائدههایی بر روی دیوارهها‬
‫و دماغه سرریز به بهبود عوامل مذکور اقدام نمودند [‪ .]41‬استفانو و فرو (‪ )2013‬سرریز مثلثی در پالن با تاج لبهتیز را مطالعه‬
‫‪ED‬‬

‫کردند‪ ،‬آنها از نتایج و دادههای آزمایشگاهی کومار و همکاران (‪ )2011‬برای کالیبره کردن نتایج خود استفاده کردند و روابطی‬
‫برای دبی و ضریب دبی ارائه نمودند [‪ .]42‬کراکستون و تولیس (‪ )2013‬یک روش برای طراحی هیدرولیکی و آنالیز سرریزهای‬
‫کنگرهای بر پایهی نتایج آزمایشگاهی بهصورت مدلسازی فیزیکی ارائه کردند‪ .‬دادههای راندمان دبی برای سرریزهای کنگرهای‬
‫با شکل تاج نیمدایره و ربعدایره برای زوایای دیوار جانبی در بازه ‪ 6‬تا ‪ 35‬درجه ارائه شده است‪ .‬همچنین کارآیی سیکل‬
‫بهصورت یک راهنمای طراحی با عملکرد هیدرولیکی سایر هندسههای سرریز کنگرهای مقایسه شده است‪ .‬در این مطالعه‬
‫‪MA‬‬

‫ضریب دبی بیبعد بهصورت تابعی از نسبت ‪ HT/P‬برای سرریزهای کنگرهای با شکل تاج نیمدایره و ربعدایره (‪6 ≤ α ≤ 35‬‬
‫درجه) همچنین برای سرریزهای خطی ارائه شده است [‪ .]2‬میرناصری و عمادی (‪ )2013‬عملکرد هیدرولیکی سرریزهای‬
‫کنگرهای مستطیلی لبهتیز را بهصورت آزمایشگاهی مطالعه نمودند و عالوه بر معرفی یک رابطه برای ضریب دبی‪ ،‬عملکرد‬
‫هیدرولیکی را برای طیف وسیعی از پارامترهای هیدرولیکی تحلیل کردند [‪ .]43‬اسمعیلی ورکی و صفررضوی زاده (‪)2013‬‬
‫مشخصات هیدرولیکی جریان بر روی سرریزهای کنگرهای با پالن نیم دایرهای را بررسی کردند‪ .‬در این تحقیق ضریب دبی‬
‫‪NU‬‬

‫جریان و مقدار دبی واحد طول عبوری از سرریزهای کنگرهای با پالن نیم دایرهای‪-‬خطی و نیم دایره ای با شعاعهای مختلف‬
‫و تعداد سیکلهای متفاوت بهصورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬نتایج این تحقیق نشان داد که در محدوده دبی‬
‫های مورد آزمایش‪ ،‬سرریزهای کنگرهای با پالن نیم دایرهای دارای عملکرد مناسبتری نسبت به سرریز های کنگرهای با‬
‫پالن نیم دایرهای‪-‬خطی میباشند [‪.]44‬‬
‫گوپتا و همکاران (‪ ) 2015‬اظهار داشتند که تنها پارامترهای مؤثر در روابط ضریب دبی سرریز لبهتیز مستطیلی در پالن‬
‫‪SC‬‬

‫نسبتهای ‪ H/P‬و ‪ L/B‬میباشد و راندمان سرریز مستطیلی در پالن هنگامی افزایش مییابد‪ ،‬که ارتفاع سرریز کاهش یابد‬
‫[‪ .]45‬قادری و همکاران (‪ )2015‬شبیهسازی جریان بر روی سرریز کنگرهای با استفاده از نرم افزار ‪ Flow-3D‬بررسی کردند‪،‬‬
‫نتایج نشان داد که تطابق خوبی بین حل عددی و دادههای آزمایشگاهی وجود داشته و نرمافزار ‪ Flow-3D‬قابلیت مناسبی‬
‫برای شبیهسازی جریان بر روی سرریزها را دارا می باشد [‪ .]46‬قادری و همکاران (‪ )2016‬بررسی عددی ضریب دبی جریان‬
‫‪RIP‬‬

‫عبوری از سرریز – دریچه کنگرهای با ارتفاع بازشدگی دریچه مختلف پرداختند و نشان دادند که افزایش ارتفاع بازشدگی‬
‫دریچه در مدل ترکیبی سرریز دریچه باعث افزایش ضریب دبی بخصوص در نسبتهای ‪ Ht/L‬پایین میگردد [‪ .]4۷‬رضایی‬
‫و همکاران (‪ )2016‬مطالعه آزمایشگاهی سرریز کنگرهای مستطیلی را کار کردند‪ .‬در این پژوهش رابطه دبی جریان و ضریب‬
‫دبی سرریز کنگرهای مستطیلی با استفاده تحلیل ابعادی استخراج و برای تعیین ضریبهای ثابت رابطهها از مدل فیزیکی‬
‫‪T‬‬

‫‪4‬‬
 ‫استفاده شده است‪ .‬نتایج این تحقیق نشان داد که دبی عبوری سرریز کنگرهای مستطیلی ‪ 2/6‬برابر بیشتر از سرریز مستقیم‬
‫است و ارتفاع آب باالدست ‪ 1/۸‬برابر کوچکتر است [‪ .]4۸‬قادری و همکاران (‪ )2016‬به بررسی عددی عملکرد هیدرولیکی‬
‫‪AC‬‬
‫سرریزهای کنگرهای نیم دایرهای پرداختند‪ .‬این محققان اثبات کردند که عملکرد هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای نیمدایرهای‬
‫در نسبتهای ‪ HT/P‬پایین‪ ،‬بهتر است [‪.]49‬‬
‫قلیزاده و همکاران (‪ )2016‬بررسی عددی تاثیر شکل تاج بر ضریب آبگذری در سرریزهای کنگرهای قوسی با پالن ذورنقهای‬
‫را مطالعه کردند‪ .‬در این تحقیق‪ ،‬با استفاده از نرم افزار ‪ Flow-3D‬روند تغییرات ضریب آبگذری برای تاج نیمدایره‪ ،‬ربعدایره‪،‬‬
‫‪CE‬‬
‫مسطح و لبهتیز با توجه به طولهای مختلف سرریز کنگرهای قوسی‪ ،‬مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬نتایج نشان میدهد که‬
‫عواملی همچون استغراق موضعی‪ ،‬تأثیر منفی روی عملکرد سرریزهای کنگرهای قوسی دارد‪ .‬همچنین‪ ،‬بررسی اشکال مختلف‬
‫تاج سرریز نشان داد که شکل تاج نیمدایره میتواند ظرفیت آبگذری سرریز را تا حدود ‪ 22‬درصد نسبت به شکلهای دیگر‬
‫افزایش دهد [‪ .]50‬قادری و همکاران (‪ )2016‬تاثیر ایجاد شیب مثبت لبه تاج سرریزهای کنگرهای بر روی ضریب دبی و نرخ‬
‫دبی جریان را مطالعه نمودند‪ .‬این محققان نتیجه گرفتند که در نسبت ‪ HT/P‬باال‪ ،‬مقادیر اختالف پارامترهای هیدرولیکی‬
‫‪PT‬‬
‫ضریب دبی و نرخ دبی به شدت کاهش مییابد که میتواند ناشی از استغراق سرریز و به دنبال آن افزایش تداخل جریان‬
‫باشد‪ .‬بنابراین میتوان بیان کرد که اصالح شکل هندسی سرریز کنگرهای از طریق ایجاد شیب لبه تاج سرریز در نسبت‬
‫‪HT/P‬پایین‪ ،‬عملکرد هیدرولیکی بهتری دارد [‪.]51‬‬
‫روشنگر و همکاران (‪ )2016‬تعیین ضریب دبی سرریزهای کنگرهای و کنگرهای‪ -‬قوسی با روش رگرسیون بردار پشتیبان‬
‫‪ED‬‬

‫را مورد بررسی قرار دادند‪ .‬این محققان بیان کردند که در تمامی حاالت سرریزهای کنگرهای‪ ،‬تابع کرنل گاوسی (‪)RBF‬‬
‫نسبت به سایر توابع کرنل‪ ،‬عملکرد بهتری نشان میدهد [‪ .]52‬استفانو و فرو (‪ )2016‬مطالعات گستردهای بر روی سرریزهای‬
‫مثلثی در پالن با انواع تاج های متفاوت انجام دادند‪ .‬روش انجام کار آنها بر پایه آنالیز ابعادی استوار بود‪ ،‬که در نهایت‪ ،‬روابطی‬
‫کلی برای دبی و ضریب دبی معرفی کردند [‪ .]53‬کارولو و همکاران (‪ )201۷‬یک رابطه دبی‪-‬هِد بیبعد برای سرریزهای‬
‫کنگرهای مثلثی با تغییر در جهت جریان رئوس مثلثها ارائه کردند‪ .‬در این رابطه نسبتهای‪ h/w‬برای شکل تاج لبهتیز و‬
‫‪MA‬‬

‫لبهپهن مقایسه شده و نمودارهای مربوطه برای این متغیرها بررسی شده است [‪.]54‬‬
‫قادری و همکاران (‪ )2016‬بررسی عددی سرریزهای کلید پیانویی و کنگرهای مستطیلی با استفاده از نرم افزار‪Flow-‬‬
‫‪ 3D‬را مطالعه نمودند‪ .‬نتایج حاصل از شبیه سازی نشان داد که سرریزهای پیانویی به واسطه وجود قسمت شیبدار در باالدست‬
‫سرریز خود‪ ،‬باعث بهبود جهتگیری و کاهش تداخل خطوط جریان عبوری از روی سرریز شده و این امر باعث بیشتر بودن‬
‫مقدار ضریب دبی و نرخ دبی در تمامی نسبتهای ‪ H/P‬در مقایسه با سرریزهای کنگرهای مستطیلی شده است [‪ .]55‬روشنگر‬
‫‪NU‬‬

‫و همکاران (‪ )201۷‬ضریب دبی سرریزهای کنگره ای مطالعه شده به صورت آزمایشگاهی توسط سیمونز (‪ ،)2014‬را در دو‬
‫حالت جهتگیری نرمال و معکوس توسط برنامهریزی بیان ژن و انفیس مدلسازی کردند [‪ .]56‬سنگ سفیدی و همکاران‬
‫(‪ )201۷‬عملکرد هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای قوسی را بهصورت آزمایشگاهی بررسی کردند‪ .‬این محققان ضریب آبگذری‬
‫را تابعی از نسبت بار هیدرولیکی به ارتفاع تاج سرریز‪ ،‬زاویه دیوار جانبی سرریز با راستای اصلی جریان در پاییندست و زاویه‬
‫انحنا سرریز معرفی کردند‪ .‬همچنین بیان داشتند که سرریز کنگرهای قوسی میتواند ظرفیت آبگذری را تا حدود ‪ 4/5‬برابر‬
‫‪SC‬‬

‫یک سرریز خطی افزایش دهد [‪ .]5۷‬بیجنخان و کوچکزاده (‪ )201۷‬در یک مطالعهی آزمایشگاهی‪ ،‬روابط ضریب دبی‬
‫برای سرریزهای لبهتیز کنگرهای مثلثی تک سیکل را در سه زاویه متفاوت و ارتفاع ثابت سرریز حالت جریان آزاد و مستغرق‬
‫ارائه کردند‪ .‬در رابطه پیشنهاد شده ‪ bF ،αF‬و ‪ cF‬ضرایب تجربی کالیبره شده برحسب زوایای دیوار جانبی‪ αs ،‬و ‪ bs‬پارامترهای‬
‫آزمایشگاهی‪ ytd ،‬ماکزیمم هد پایاب برای وقوع شرایط جریان آزاد هستند [‪.]5۸‬‬
‫‪RIP‬‬

‫گودرزی و همکاران (‪ )201۷‬تأثیر شیب دیوارۀ پاییندست بر ضریب آبگذری سرریز کنگرهای انحنادار را بررسی کردند‪.‬‬
‫پژوهش آزمایشگاهی حاضر‪ ،‬روند تغییرات ضریب آبگذری برای شیبهای مختلف دیوارۀ پاییندست سرریز را مورد بررسی‬
‫قرار داده است‪ .‬براساس آزمایشها و نتایج بهدست آمده مشاهده شد‪ ،‬شیب دیوارۀ پاییندست سرریز باعث کاهش ضریب‬
‫آبگذری می شود‪ ،‬همچنین شیب پاییندست باعث افزایش ارتفاع جریان روی سرریز در یک دبی ثابت نسبت به حالت بدون‬
‫‪T‬‬

‫‪5‬‬
 ‫شیب میشود [‪ .]59‬سنگ سفیدی و قدسیان (‪ )201۸‬بررسی آثار دیوارهای هادی جریان بر عملکرد هیدرولیکی سرریزهای‬
‫کنگره ای قوسی را مطالعه کردند‪ .‬نتایج نشان میدهد که قوسی کردن سرریز کنگرهای میتواند بهبود کارآیی آن را سبب‬
‫‪AC‬‬
‫شود‪ .‬با این وجود‪ ،‬با افزایش بار هیدرویکی‪ ،‬کارآیی سرریزهای کنگرهای قوسی کاهش مییابد‪ .‬در مقادیر پایین زاویه انحنا‪،‬‬
‫انتخاب مناسب زاویه بین دیوارهای هادی جریان میتواند تا ورود ‪ 22‬درصد کارآیی سرریز را بهبود بخشد‪ .‬لیکن تاثیر این‬
‫پارامتر در مقادیر باالی زاویه انحنا قابل صرف نظر کردن است [‪.]60‬‬
‫سنگ سفیدی و همکاران (‪ )201۸‬عملکرد هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای‪ -‬قوسی را مورد مطالعه قرار دادند‪ .‬همچنین‬
‫‪CE‬‬
‫عالوه بر بررسی عملکرد و پدیدههای هیدرولیکی‪ ،‬ظرفیت آبگذری سرریز کنگرهای‪ -‬قوسی را حدود ‪ 4/5‬برابر بیشتر از سرریز‬
‫خطی گزارش کردند [‪ .]61‬بیلهان و همکاران (‪ )201۸‬در مطالعهی آزمایشگاهی و شبیهسازی عددی (‪ ،(CFD‬سرریزهای‬
‫کنگرهای نیمدایرهای ‪ 3‬سیکل در دو حالت با و بدون شکننده تداخل جریان در رأس کنگره را بررسی کردند‪ .‬همچنین این‬
‫محققان در نتایجشان اظهار داشتند استفاده از شکنندههای تداخل جریان کاهش ضریب دبی را در حدود (‪ 2/2-1/3‬درصد)‬
‫بهبود میدهد‪ ،‬که قابل صرفنظر کردن میباشد [‪ .]62‬روشنگر و همکاران (‪ )201۸‬ضریب دبی سرریزهای کنگرهای نصب‬
‫‪PT‬‬

‫شده در کانال سیمونز (‪ ،)2014‬را در دو حالت جهتگیری نرمال و معکوس و همچنین ضریب دبی سرریزهای کنگرهای‬
‫قوسی نصب شده در مخزن توسط کریستینسن (‪ ،)2012‬را در دو حالت نصب تیغهشکن و بدون تیغهشکن توسط ماشین‬
‫بردار پشتیبان مدلسازی کردند [‪ .]63‬روشنگر و همکاران (‪ )201۸‬تاثیر تغییرات زاویه سیکل قوسی بر ضریب دبی‬
‫سرریزهای کنگرهای قوسی و کلید پیانویی قوسی را ارزیابی نمودند و نتیجه گرفتند که سرریزهای قوسی اصالح شده کارایی‬
‫‪ED‬‬

‫بیشتری نسبت به سرریزهای اصالح نشده آنها دارند ولی با افزایش ‪ Ht/P‬مقدار ضریب دبی در این سرریزها بههم نزدیک‬
‫میشوند [‪.]64‬‬
‫یانگ (‪ )201۸‬تأثیر مقیاس بر هیدرولیک سرریزهای غیرخطی را مطالعه نمود و عملکرد سرریزهای ذوزنقهای تک سیکل‬
‫و کلید پیانویی دو سیکل در کانال با عرض متفاوت با استفاده از لولههایی جهت هوادهی با ‪ 5‬نسبت طول متفاوت‪ ،‬با استفاده‬
‫از منحنی دبی‪-‬هِد بررسی نمود [‪ .]65‬عباسی (‪ )201۸‬مطالعه آزمایشگاهی و عددی هیدرولیک سرریزهای ذوزنقهای در پالن‬
‫‪MA‬‬

‫و توسعه یک روش جدید برای استخراج روابط ضریب دبی را مطالعه نمود و روابطی کاربردی برای سرریزهای کنگرهای‬
‫ذوزنقهای تک سیکل با طیف وسیعی از پارامترهای هندسی و هیدرولیکی ارائه نمود [‪ .]66‬عباسی و صفرزاده (‪ )201۸‬بررسی‬
‫هیدرودینامیکی ساختار سه بعدی جریان در سرریز کنگرهای ذوزنقهای تحت زاویه ‪15‬درجه را بررسی کردند‪ .‬در ارائه نتایج‬
‫حاصل به تشریح ساختار سه بعدی جریان روی سرریز با استفاده از خطوط جریان‪ ،‬الگوی عبوری جریان از روی سرریز‪،‬‬
‫تشکیل جریان چرخشی و گردهماهی‪ ،‬باالزدگی سطح آب‪ ،‬همچنین به صحت نتایج شبیهسازی عددی با مدل فیزیکی‬
‫‪NU‬‬

‫پرداخته شده است [‪ .]6۷‬صفرزاده و عباسی (‪ )2019‬همگرایی الیههای جریان در پاییندست سرریز کنگرهای ذوزنقهای‬
‫تحت زاویه ‪ 15‬درجه را بررسی کردند‪ ،‬همچنین پدیدههای هیدرولیکی موثر بر راندمان آبگذری را تحلیل و مکانیزم افزایش‬
‫بار هیدرولیکی در هدهای پایین‪ ،‬تداخل جریان و استغراق موضعی در هدهای متوسط به باال که نرخ کاهش راندمان آبگذری‬
‫سرریز را افزایش میدهند‪ ،‬را در سرریز مورد تحقیق‪ ،‬تشریح کردند [‪.]6۸‬‬
‫ماجدی اصل و فوالدیپناه (‪ )2019‬کاربرد سیستمهای تکاملی در تعیین ضریب دبی سرریزهای کنگرهای مثلثی لبهتیز را‬
‫‪SC‬‬

‫براساس دادههای آزمایشگاهی کومار و همکاران (‪ )2011‬مطالعه نمودند‪ .‬آنها نتیجه گرفتند که روش ماشین بردار پشتیبان‬
‫در پیشبینی ضریب دبی سرریزهای کنگرهای لبهتیز عملکرد بسیار مناسبی داشته و میتوان از این روش در شرایط مشابه‬
‫استفاده نمود [‪ .]69‬آذرپیوند و همکاران (‪ )2020‬مدلسازی عددی سرریزهای کنگرهای با کنگره مضاعف در بال سرریز با‬
‫استفاده از نرمافزار‪ FLOW 3D‬و مقایسه با نتایج آزمایشگاهی را بررسی کردند‪ .‬در این تحقیق‪ ،‬سرریزهای چند وجهی‬
‫‪RIP‬‬

‫ذوزنقهای شکل در پالن که روی بال آنها‪ ،‬جهت افزایش جریان عبوری‪ ،‬کنگره جدید اضافه گردیده است‪ ،‬مورد بررسی قرار‬
‫گرفتهاند‪ .‬نتایج نشان داد که با افزایش کنگره در بال سرریز در نتیجه افزایش طول مؤثر‪ ،‬مقدار دبی عبوری در یک مقدار‬
‫‪ Ht/p‬مشخص افزایش مییابد‪ .‬دبی عبوری در سرریزهای چند وجهی ذوزنقهای شکل با پالنهای مرکب نیمدایره بهتر از‬
‫مربعی و سرریز مرکب مربعی بهتر از سرریزهای ذوزنقهای ساده میباشد [‪ .]۷0‬قادری و همکاران (‪ )2020‬در این تحقیق‬
‫‪T‬‬

‫‪6‬‬
 ‫تأثیر شیب کانال بستر و همگرایی دیوارهها در کانال غیرمنشوری بر ضریب دبی سرریزهای کنگرهای با استفاده از روش‬
‫عددی (نرمافزار ‪ )FLOW-3D‬بررسی شده است‪ .‬همزمان استفاده از شیب بستر و زاویه همگرایی تخلیه را به میزان قابل‬
‫‪AC‬‬
‫توجهی افزایش میدهد‪ ،‬ضرایب دبی ‪ 2۸/64‬و ‪ 30/42‬درصد بیشتر در مقایسه با مدل مشابه کانال بدون تغییرات هندسی‬
‫بود [‪.]۷1‬‬
‫قادری و همکاران (‪ )2020‬به بررسی آزمایشگاهی و عددی تاثیر پارامترهای هندسی سرریز کنگرهای مثلثی‪-‬ذوزنقهای بر‬
‫روی ضریب دبی‪-‬استهالک انرژی و رژیم جریان ایجاد شده در پاییندست در دو حالت قرارگیری مختلف سرریز در مخزن‬
‫‪CE‬‬
‫پرداختند‪ .‬سرریز اصالح شده تقریبا تمامی انرژی جریان عبوری و ناشی از ریزش تیغه از راس کنگره را از طریق ایجاد‬
‫جریانهای چرخشی در آن ناحیه مستهلک کرده بهطوریکه با افزایش زاویه راس و ارتفاع سرریز انرژی بیشتری مستهلک‬
‫میگردد‪ .‬در مقایسه با شیبشکنها سرریز اصالح شده انرژی بیشتری مستهلک کرده و با افزایش شدت جریان عبوری حداقل‬
‫انرژی باقیمانده ممکن را دارد [‪ .]۷2‬قادری و همکاران (‪ )2020‬آنالیز عددی خصوصیات هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای‬
‫بهبود یافته را مطالعه کردند‪ .‬این محققان بیان کردند که اصالح در پیکره سرریز کنگرهای در در نسبتهای پایین ‪HT/P‬‬
‫‪PT‬‬
‫دارای عملکرد بهتر همراه با افزایش ضریب دبی و شدت جریان عبوری از خود میباشند [‪.]۷3‬‬
‫با توجه به عملکرد مطلوب سرریزهای کنگرهای در مقایسه با سرریزهای خطی و پیچیدگی هیدرولیکی این سرریزها‪ ،‬در‬
‫این تحقیق سعی شده است تا مهمترین پارامترهای هیدرولیکی و هندسی سرریزهای کنگرهای بهصورت جامع و گسترده‬
‫مورد مطالعه و بحث قرار گیرد‪ .‬همچنین نظرات و مطالعات محققان را در مورد پارامترهای مذکور به چالش کشیده و نسبت‬
‫‪ED‬‬

‫به رفع ابهامات و بهبود عملکرد هیدرولیکی بحث شده و ایدهآلترین شرایط وابسته به پارامترهای هیدرولیکی و هندسی‬
‫معرفی گردد‪ .‬در بخش دوم این تحقیق‪ ،‬منحنیها و روابط طراحی سرریزهای کنگرهای مورد ارزیابی قرار گرفته و روشهای‬
‫طراحی‪ ،‬بازه طراحی‪ ،‬پارامترهای مؤثر بر طراحی و دقت نسبت به مطالعات مشابه بررسی شده است‪ .‬در نهایت در بخش‬
‫جمعبندی نکاتی جهت طراحی مطلوب هیدرولیکی و بهینه اقتصادی توصیه شده است‪.‬‬

‫‪ -2‬هیدرولیک سرریزهای کنگرهای‬

‫‪MA‬‬

‫جریان روی سرریزهای کنگرهای سه بعدی بوده و به آسانی بهصورت ریاضی تشریح نمیشود و تابع دبی بهصورت مطالعه‬
‫آزمایشگاهی و براساس تحلیل ابعادی بهدست میآید‪ .‬ظرفیت سرریز کنگرهای تابعی از هد کل‪ ،‬طول تاج مؤثر و ضریب دبی‬
‫است‪ .‬ضریب دبی تابعی از هد کل‪ ،‬ارتفاع سرریز‪ ،‬ضخامت سرریز‪ ،‬شکل تاج‪ ،‬شکل نوک و زاویه لبههای کناری میباشد‪ .‬برای‬
‫سادهسازی آنالیز‪ ،‬از تأثیر ویسکوزیته و کشش سطحی‪ ،‬چشمپوشی شده است‪.]24[ .‬‬
‫‪NU‬‬

‫تولیس و همکاران (‪ )1995‬برای طراحی سرریز کنگرهای یک معادلهی توسعهیافته برای سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای ارائه‬
‫دادند‪ .‬بیشترین تأثیر ضریب دبی وابسته به پارامترهای موثر یکسان‪ ،‬نسبت به سرریز خطی میباشد‪ ،‬دماغه سرریز کنگرهای‬
‫ذوزنقهای در رأس و زاویه کنگره نیز از پارامترهای تاًثیرگذار بهشمار میرود‪ .‬رابطه دبی برای سرریزهای کنگرهای را میتوان‬
‫بهصورت زیر بیان کرد [‪.]24‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪⁄‬‬
‫‪𝑄 = 𝐶𝑑(𝛼°) √2𝑔𝐿𝐶 𝐻𝑇3 2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪3‬‬

‫که در آن‪ Q :‬دبی عبوری از سرریز‪ 𝑔 ،‬شتاب ثقل‪ CD ،‬ضریب دبی سرریز‪ L ،‬طول مؤثر سرریز‪ HT ،‬انرژی کل باالی سرریز‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪RIP‬‬

‫‪V2/2g‬‬
‫‪T‬‬

‫‪۷‬‬
 ‫پالن‬ ‫‪A‬‬
‫‪w‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪HT‬‬
‫‪h‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪α‬‬ ‫‪lc‬‬
‫‪B‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪SECTION AA‬‬
‫‪A‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪W‬‬

‫شکل‪ :1‬طرح کلی سرریز کنگرهای ذوزنقهای شامل پارامترهای هندسی [‪]2‬‬
‫‪CE‬‬
‫با توجه به شکل ‪ 1‬پارامترهای مؤثر بر ضریب دبی شامل انرژی کل باالی سرریز (‪ ،)HT‬طول مؤثر سرریز (‪ ،)LC‬ارتفاع‬
‫سرریز (‪ ،)P‬عرض سرریز (‪ ،)W‬زاویه بین دیواره سرریز (‪ ،)α‬ضخامت دیواره سرریز (‪ )tw‬و عمق جریان (‪ )y‬میباشد‪ .‬بنابراین‬
‫براساس تحلیل ابعادی‪ ،‬ضریب دبی تابعی از پارامترهای بدونبعد بهدست میآید‪.‬‬
‫‪PT‬‬
‫)𝑦 ‪𝐶𝑑 = 𝑓(𝐻𝑇 , 𝐿𝑐 , 𝑃, 𝑊, ⍺, 𝑡𝑤 ,‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫𝑤𝑡 𝑑𝐻 𝑐𝐿 𝑇𝐻‬ ‫𝑐𝐿 𝑦 𝑦‬
‫‪𝐶𝑑 = 𝑓 ( , ,‬‬ ‫) ‪, , ⍺, , ,‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫𝑊 𝑊 𝑃 𝑃‬ ‫𝑊 𝑊 𝑃‬
‫‪ED‬‬

‫تحلیل ابعادی انجام گرفته و تحقیقات مختلف مانند تولیس و همکاران (‪ )1995‬و هی و تیلور (‪ )19۷0‬نشان میدهد که‬
‫پارامتر بدون بعد نسبت هد کل به ارتفاع سرریز ‪ HT/P‬به عنوان مهمترین پارامتر در روابط ضریب دبی مطرح شده است [‪,12‬‬
‫‪.]24‬‬

‫‪0.9‬‬
‫‪Model 1‬‬
‫‪MA‬‬

‫‪0.8‬‬
‫‪Model 2‬‬
‫‪0.7‬‬
‫‪CFD Model‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪Crookston (2010) Curve Fit‬‬
‫)◦‪Cd(α‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪0.3‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪1.2 1.4 1.6 1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬
‫‪HT/P‬‬
‫‪SC‬‬

‫شکل ‪ :2‬تغییرات ‪ HT/P‬با )‪ 𝑪𝒅(𝜶°‬برای سرریز کنگرهای ذوزنقهای شامل نتایج آزمایشگاهی و مدل عددی [‪]39‬‬

‫با توجه به شکل (‪ )2‬نقطه شروع نمودار تا پیک نمودار بازه تأثیر دو عامل ویسکوزیته و کشش سطحی (پارامترهای مربوط‬
‫به عدد رینولدز و وبر) میباشند‪ ،‬که این دو عامل باعث مقاومت در برابر آبگذری جریان میشوند‪ .‬دلیل افزایش ضریب دبی‬
‫در شکل (‪ ) 2‬عدم تاثیر تداخل جریان و استغراق موضعی در هدهای پایین میباشد‪ .‬طراحیها بهدلیل پیچیدگی تأثیر دو‬
‫‪RIP‬‬

‫عامل ویسکوزیته و کشش سطحی در روابط دبی‪-‬هِد انجام نمیگیرد [‪ .]54‬بهترین نقطه طراحی سرریزهای کنگرهای نقطه‬
‫پیک نمودار میباشد‪ ،‬چرا که در نقطه پیک‪ ،‬به دلیل عدم وجود پارامترهای کاهنده راندمان دبی (تداخل جریان‪ ،‬استغراق‬
‫موضعی) طول مؤثر تاج حداکثر بوده و دبی در آن نقطه ماکزیمم است [‪ .]65‬ربوک (‪ )1929‬بهترین بازه برای طراحی‬
‫سرریزهای کنگرهای را عمق ‪ 4-5‬سانتیمتر هد روی سرریز معرفی میکند [‪ .]۷4‬بعد از نقطه پیک نمودار با افزایش بار‬
‫‪T‬‬

‫‪۸‬‬
 ‫هیدرولیکی روی سرریز تیغههای عبوری از ساقها بهطور مستقیم باهم برخورد کرده و تداخل جریان شکل میگیرد‪ ،‬در اثر‬
‫این برهمکنش ناحیه ای از طول تاج اشغال شده و عمال میزان گذردهی جریان در این ناحیه حداقل میشود [‪ .]4‬با افزایش‬
‫‪AC‬‬
‫هد روی سرریز بعد از تداخل جریان‪ ،‬وجه باالدست سرریز دچار استغراق موضعی میشود‪ .‬این امر باعث کاهش راندمان دبی‬
‫و تغییر مکانیزم عملکرد سرریز از حالت غیرخطی به خطی و از لبهتیز به لبهپهن میشود [‪.]11‬‬

‫‪ -3‬روابط هد‪-‬دبی سرریز کنگرهای تحت شرایط جریان آزاد‬

‫‪CE‬‬
‫شکل (‪ )3‬نمای جانبی جریان عبوری از روی سرریز لبهتیز مثلثی را در شرایط جریان آزاد نشان میدهد‪ .‬برای یک جریان‬
‫یکسان‪ ،‬با توجه به معادله عمومی (‪ )1‬آبگذری با افزایش طول تاج سرریز کنگرهای در یک عرض ثابت کانال یا رودخانه در‬
‫مقایسه با سرریز خطی‪ ،‬افزایش مییابد‪.]2[ .‬‬
‫تولیس و همکاران (‪ )1995‬برای اولین بار رابطه ضریب دبی سرریز کنگرهای ذوزنقهای ‪ 4‬سیکل با شکل تاجهای لبهتیز‪،‬‬
‫لبهتخت‪ ،‬ربعدایرهای و نیمدایرهای را مطابق جدول (‪ )1‬به شکل منسجم در بازه ‪ 0/05≤ H/P ≤1‬تعریف کردند‪ .‬سرریزها‬
‫‪PT‬‬
‫در زوایای ‪ 35 ،25 ،1۸ ،15 ،12 ،۸ ،6‬و‪ 90‬درجه با دیواره کانال و در ضخامت یک ششم ارتفاع سرریز آزمایش شدند‪ .‬در‬
‫این مطالعه‪ ،‬تنها از پارامتر ‪ H/P‬به عنوان پارامتر مؤثر بر روابط ضریب دبی استفاده شد [‪.]24‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪U2/2g‬‬
‫‪HT‬‬
‫‪h‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Qin‬‬

‫‪P‬‬
‫‪MA‬‬

‫شکل ‪ :3‬جریان عبوری از روی سرریز لبهتیز کنگرهای مثلثی در شرایط جریان آزاد‬

‫قدسیان (‪ )2009‬سرریزهای کنگرهای مثلثی با تعداد ‪ 2‬سیکل را با ‪ 4‬شکل تاج لبهتیز‪ ،‬ربعدایره‪ ،‬نیمدایره و تاجتخت در‬
‫‪NU‬‬

‫فلومی به عرض ‪ 30‬سانتیمتر مورد مطالعه قرار داد‪ .‬سرریزها در ‪ 4‬طول متفاوت با ارتفاع ثابت‪ ،‬در نسبت هد به ارتفاع‬
‫سرریز‪0/3≤ H/P ≤0/۷‬مورد آزمایش قرار گرفتند [‪ .]4‬کومار و همکاران (‪ )2011‬رابطهای را برای سرریزهای لبهتیز مثلثی‬
‫در پالن با تأثیر دو پارامتر زاویه رأس سرریز)𝜃( و نسبت هد روی سرریز به ارتفاع سرریز (‪ )h/p‬ارائه کردند (جدول ‪،)1‬‬
‫رابطه پیشنهادی ارائه شده قابلیت طراحی برای بازه ‪ 0≤ H/P ≤0/۷‬را دارد‪ .]36[ .‬خوده و همکاران (‪ )2012‬سرریز کنگرهای‬
‫ذوزنقهای با تعداد دو سیکل در دو ارتفاع ‪ ۷/5‬و ‪ 10‬سانتیمتر و در زوایای دیواره جانبی ‪ 20 ،10 ،۸‬و ‪ 30‬درجه را مورد‬
‫‪SC‬‬

‫مطالعه قرار داده و دو رابطه ضریب دبی در واحد طول تاج سرریز و ضریب دبی در واحد عرض سرریزکنگرهای ذوزنقهای را‬
‫محاسبه کردند [‪.]3۷‬‬
‫کارولو و همکاران (‪ )2012‬مطالعهای آزمایشگاهی بر روی سرریز کنگرهای مثلثی بهصورت لبهتیز و با دو سیکل انجام‬
‫دادند و رابطهای برای دبی با استفاده از تئوری پی‪ -‬باکینگهام و دادههای آزمایشگاهی توسعه دادند‪ .‬آنها رابطه ارائه شده‬
‫‪RIP‬‬

‫توسط قدسیان (‪ )2009‬را با انتخاب ‪ Cd‬بهجای نسبت ‪ Q/Qn‬برای سرریز مثلثی دو سیکل را بهبود دادند‪ .‬بهدلیل اینکه طول‬
‫تاج سرریز کنگرهای بیشتر از سرریز خطی میباشد‪ ،‬یک کاهش در هِد برای دبی در نظر گرفته شده را تامین میکند‪,4[ .‬‬
‫‪ .]5‬استفانو و فررو (‪ )2013‬سرریز مثلثی در پالن با تاج لبهتیز را بهصورت تحلیل ابعادی و تشابه دینامیکی بررسی کردند‪،‬‬
‫‪T‬‬

‫‪9‬‬
 ‫همچنین از نتایج و دادههای آزمایشگاهی کومار و همکاران (‪ )2011‬برای کالیبره کردن نتایج خود استفاده کردند و روابط‬
‫جدول (‪ )1‬را با قرار دادن در رابطه عمومی (‪ )1‬بهدست آوردند [‪.]42 ,36‬‬
‫‪AC‬‬
‫کراکستون و تولیس (‪ )2013‬سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای ‪ 2‬و ‪ 4‬سیکل با ‪ 2‬ارتفاع متفاوت سرریز و شکل تاج ربعدایره و‬
‫نیمدایره با زوایای دیواره ‪ 20 ،15 ،12 ،10 ،۸ ،6‬و ‪ 35‬درجه را مطالعه کردند‪ .‬نسبت هد روی سرریز به ارتفاع سرریز برای‬
‫سرریزهای کنگرهای و سرریز خطی مطالعه شده در بازه ‪ 0/05≤ H/P ≤0/9‬میباشد‪ .]2[ .‬وطنخواه (‪ )2014‬دو رابطه برای‬
‫سرریزهای کنگرهای به شکل تاج ربعدایرهای و نیمدایرهای تست شده توسط کراکستون و تولیس (‪ )2013‬را با افزودن زاویه‬
‫‪CE‬‬
‫دیواره در رابطه پیشنهادی‪ ،‬بهبود داد [‪ .]2 ,۷5‬زاجی و همکاران (‪ )2015‬ظرفیت آبگذری سرریزهای لبهتیز مثلثی در پالن‬
‫را با کاربرد شبکه عصبی مصنوعی مبتنی بر شعاعی‪ 1‬و بهینهسازی مبتنی بر پرتوی ذرات‪ 2‬با استفاده از دادههای آزمایشگاهی‬
‫کومار و همکاران (‪ )2011‬مطالعه کردند [‪ .]36 ,۷6‬کرمی و همکاران (‪ )201۷‬پیشبینی ضریب دبی برای سرریزهای مثلثی‬
‫‪5‬‬
‫در پالن را با روش رگرسیون بردار پشتیبان‪ ،3‬رگرسیون بردار پشتیبان‪-‬کرم شبتاب‪ ،4‬روش سطح پاسخ و آنالیز جزء اساسی‬
‫براساس دادههای آزمایشگاهی کومار و همکاران (‪ )2011‬بررسی کردند‪ .‬برای انتخاب پارامترهای مؤثر بر ضریب دبی از‬
‫‪PT‬‬

‫پارامترهای انتخاب شده توسط زاجی و همکاران (‪ )2015‬استفاده شد [‪ .]۸5 ,36 ,۷۷‬بیجنخان و کوچکزاده (‪)201۷‬‬
‫روابط ضریب دبی سرریزهای مثلثی تک سیکل را بهصورت آزمایشگاهی و تئوری در شرایط جریان آزاد در زوایای کنگره‬
‫سرریز با دیواره کانال ‪ 45 ،3۷‬و ‪ 60‬درجه مطالعه کردند [‪ .]5۸‬حقی آبی و همکاران (‪ )2019‬ضریب دبی سرریزهای کنگرهای‬
‫مثلثی را با استفاده از روشهای پردازش دادهها‪ ،‬برنامهریزی ژنتیک‪ ،‬تکنیکهای رگرسیون سازگاری چند متغیره بررسی‬
‫‪ED‬‬

‫کردند‪ .‬آنها از ‪ 223‬داده آزمایشگاهی قدسیان (‪ )2009‬و کومار و همکاران (‪ )2011‬استفاده کردند‪ .‬این روشها انتخاب شدند‬
‫زیرا آنها به عنوان روشهای مناسب تابع هوشمند طبقهبندی میشوند‪ .‬مزایای اصلی استفاده از این روشها در مقایسه با سایر‬
‫روشهای هوش مصنوعی تعریف در بیشترین پارامترهای مؤثر بر خروجی و تعیین وزن بیشتر به آنها در بیان روند ریاضی‬
‫میباشد [‪.]۸9‬‬
‫جدول ‪ :1‬روابط ضریب دبی تعریف شده برای سرریزهای کنگرهای در حالت جریان آزاد‬
‫‪MA‬‬

‫‪Crest‬‬
‫)‪Author (year‬‬ ‫‪Proposed equation‬‬ ‫‪Remarks‬‬ ‫‪Weir type‬‬
‫‪type‬‬

‫‪Tullis et al.‬‬ ‫𝑡𝐻‬ ‫‪𝐻𝑡 2‬‬ ‫‪𝐻𝑡 3‬‬ ‫‪𝐻𝑡 4‬‬

‫) ( 𝐸 ‪𝐶𝑑 = 0.49 ± 𝐵 ( ) − C ( ) + 𝐷 ( ) −‬‬ ‫‪0.05 ≤ 𝐻⁄𝑃 ≤ 1‬‬ ‫‪Trapezoidal- 4‬‬ ‫‪SC-FT-‬‬
‫)‪(1995‬‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫‪Cycles‬‬ ‫‪QR-HR‬‬

‫‪Ghodsian‬‬ ‫‪Triangular- 2‬‬ ‫‪SC- QR-‬‬

‫‪NU‬‬

‫‪𝐻 −0.606 𝐿 −0.237‬‬

‫)‪(2009‬‬ ‫) ( ‪𝐶𝑑 = 1.06𝑎1.5‬‬ ‫) (‬ ‫‪0.3 ≤ 𝐻⁄𝑃 ≤ 0.7‬‬ ‫‪cycles‬‬ ‫‪HR-FT‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑊‬

‫)‪𝐶𝑑 = (−0.065𝜃 3 + 0.318𝜃 2 − 0.537𝜃 + 1.190‬‬

‫‪Kumar et al.‬‬ ‫‪Triangular‬‬
‫‪0 < ℎ⁄𝑝 < 0.7‬‬ ‫‪SC‬‬
‫)‪(2011‬‬ ‫)𝑝‪+(0.090𝜃 3 − 0.570𝜃 2 + 1.460𝜃 − 1.670)(ℎ⁄‬‬ ‫‪Plan form‬‬

‫𝑡𝐻‬ ‫‪𝐻𝑡 2‬‬ ‫‪𝐻𝑡 3‬‬

‫‪SC‬‬

‫‪Khode et al.‬‬ ‫) ( ‪𝐶𝑊 = 𝐵0 + 𝐵1 ( ) + 𝐵2 ( ) + 𝐵3‬‬ ‫‪Trapezoidal- 2‬‬

‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫‪0.1 ≤ 𝐻⁄𝑃 ≤ 0.7‬‬ ‫‪FT‬‬
‫)‪(2012‬‬ ‫‪𝐻𝑡 4‬‬ ‫‪Cycles‬‬
‫) ( ‪+ 𝐵4‬‬
‫𝑃‬
‫‪RIP‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Radial basis neural network‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Partical swarm optimization-based‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Support vector regression‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Support vector regression-firefly‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Response surface methodology and principal component analysis‬‬
‫‪T‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪Carollo et al.‬‬ ‫𝑄‬ ‫𝑙‬ ‫‪ℎ 𝑏1‬‬ ‫‪Trapezoidal- 2‬‬
‫]‪= 1 + [( − 1)⁄𝑏0 ( ) + 1‬‬ ‫‪SC‬‬
‫)‪(2012‬‬ ‫𝑛𝑄‬ ‫𝑤‬ ‫𝑤‬ ‫‪0.1 ≤ 𝐻⁄𝑃 ≤ 1.2‬‬ ‫‪Cycles‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪−1 α−0.9374‬‬
‫‪Stefano & Ferro‬‬ ‫‪h‬‬ ‫‪P k s 3.7930 L P‬‬ ‫‪Triangular‬‬
‫) ( ) ( ‪= 5.1718α−1.0405‬‬ ‫‪0 < ℎ⁄𝑝 < 0.7‬‬ ‫‪SC‬‬
‫)‪(2013‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪L P‬‬ ‫‪Plan form‬‬
‫𝐶 𝑇𝐻‬
‫& ‪Crookston‬‬ ‫‪Trapezoidal- 2‬‬
‫) 𝑃 (𝑏 𝑇𝐻‬ ‫‪0.05 ≤ 𝐻⁄𝑃 ≤ 0.9‬‬ ‫‪HR-QR‬‬
‫)‪Tullis (2013‬‬ ‫) ‪𝐶𝑑(𝛼°‬‬ ‫) (𝑎 =‬ ‫𝑑‪+‬‬ ‫‪&4 Cycles‬‬
‫𝑃‬
‫‪CE‬‬
‫‪⁄𝑝𝑘3 +𝑘4‬‬
‫‪ℎ 𝑘2 ℎ‬‬
‫‪𝐶𝑑 = (𝑘0 + 𝑘1‬‬ ‫] ‪) [𝑘5 + 𝑘6 (𝑠𝑖𝑛𝛼)𝑘7‬‬
‫𝑝‬
‫‪HR‬‬
‫‪Vatankhah‬‬ ‫‪Trapezoidal- 2‬‬
‫‪𝑘13‬‬ ‫‪ℎ⁄𝑝 < 0.9‬‬
‫)‪(2014‬‬ ‫‪𝑘10‬‬ ‫‪ℎ𝑘12‬‬ ‫‪&4 Cycles‬‬
‫‪QR‬‬
‫𝑝‪+ (𝑘8 + 𝑘9 ℎ⁄‬‬ ‫‪+ 𝑘11‬‬ ‫)‬
‫𝑝‬
‫‪PT‬‬

‫‪[𝑘14 + 𝑘15 (𝑠𝑖𝑛𝛼)𝑘16 ]𝑘17‬‬

‫‪𝑙 −1.54‬‬ ‫‪ℎ 0.54‬‬

‫) ( ‪𝐶𝑑 = 1.08 + 2.75‬‬ ‫) ( ‪− 1.59‬‬
‫‪Zaji et al.‬‬ ‫‪ℎ‬‬ ‫𝑏‬ ‫‪Triangular‬‬
‫‪0 < ℎ⁄𝑝 < 0.7‬‬ ‫‪SC‬‬
‫)‪(2015‬‬ ‫‪0.63‬‬ ‫‪Plan form‬‬
‫‪ED‬‬

‫)𝜃(‪𝑤 sin‬‬ ‫𝑦‬ ‫‪−9.99‬‬

‫( ‪+0.8‬‬ ‫)‬ ‫( ‪− 0.28‬‬ ‫)‬
‫𝑙‬ ‫𝑤)𝜃(‪sin‬‬

‫‪𝑙 1.34 𝑙 −1.05 ℎ 1.11‬‬

‫) ( ‪𝐶𝑑 = 1.48‬‬ ‫) (‬ ‫) (‬ ‫‪Triangular‬‬
‫‪ℎ‬‬ ‫𝑤‬ ‫𝑏‬
‫‪Karami et al.‬‬ ‫‪0 < ℎ⁄𝑝 < 0.7‬‬ ‫‪SC‬‬
‫‪Plan form‬‬
‫)‪(2016‬‬ ‫‪(sin 𝜃 × 𝑤⁄𝑙 )0.25 (𝑦⁄sin 𝜃 × 𝑤 )0.25‬‬

‫‪𝑎𝐹 𝐿∗ − 1‬‬ ‫‪2.03 ≤ 𝑄 ≤ 19.79‬‬

‫‪𝐶𝑤 = 0.6994 [1 +‬‬ ‫]‬
‫‪MA‬‬

‫& ‪Bijankhan‬‬ ‫‪𝑏𝐹 (𝑦1 /𝑤0 )𝐶𝐹 + 1‬‬

‫‪Triangular‬‬
‫‪Kouchakzadeh‬‬ ‫‪Free & Sub‬‬ ‫‪SC‬‬
‫) 𝑡𝑦 ‪(𝑦1 −‬‬
‫𝑠𝑏‬ ‫‪Plan form‬‬
‫)‪(2017‬‬ ‫[‬ ‫]‬
‫) 𝑡𝑦 ‪𝑎𝑠 (𝑦𝑡 − 𝑦𝑡𝑑 ) + (𝑦1 −‬‬ ‫‪2.14 ≤ 𝑄 ≤ 14.48‬‬

‫‪15‬‬
‫‪Haghiabi et al.‬‬ ‫‪Triangular‬‬
‫)𝑥( ‪𝐶𝑑 = 1.025 + ∑ 𝛽𝑚 𝐵𝐹1‬‬ ‫‪0 < ℎ⁄𝑝 < 0.7‬‬ ‫‪SC‬‬
‫)‪(2019‬‬ ‫‪𝑀=1‬‬ ‫‪Labyrinth‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪ -4‬روابط هد‪-‬دبی سرریز کنگرهای تحت شرایط جریان مستغرق‬

‫در شکل (‪ )4‬مشاهده می شود‪ ،‬برای مستغرق شدن یک سرریز باید ارتفاع جریان در پایاب بیشتر از ارتفاع تاج سرریز‬
‫باشد‪ .‬بهعبارت دیگر وقتی که سرریز مستغرق میشود‪ ،‬در یک دبی معین جریان برای عبور از روی سرریز‪ ،‬نیاز به هد باالدست‬
‫‪SC‬‬

‫بیشتری در مقایسه با حالت جریان آزاد خواهد داشت‪ .‬استغراق سرریزها بهطور معمول در هدهای باال رخ داده و باعث وقوع‬
‫پرش هیدرولیکی بین سیکل ورودی و خروجی شده همچنین راندمان دبی را کاهش میدهد‪.‬‬
‫محققان زیادی از جمله فیلی و استرینز (‪ ،)1۸۸3‬کوکس (‪ )192۸‬و ویلمونت (‪ )194۷‬برپایه فاکتور کاهش دبی ‪Qs/Ql‬‬
‫(نسبت دبی سرریز در حالت جریان مستغرق به دبی در حالت جریان آزاد) برای سرریزهای خطی لبهتیز در حالت مستغرق‬
‫رابطه پیشنهاد دادند‪ .‬همچنین اسوگربو و همکاران (‪ ،)196۷‬راجاراتنام و مورالیدهار (‪ ،)1969‬الکشامانا رآئو (‪ )19۷5‬و وو و‬
‫‪RIP‬‬

‫راجاراتنام (‪ )1996‬براساس پروفیل سطحی و بررسی برخورد جتهای باالدست و پایاب در محل پشت سرریز و تحلیل جتها‬
‫با توجه به نوع برخورد‪ ،‬روابطی برای سرریزهای لبهتیز خطی مستطیلی در حالت جریان مستغرق تعریف کردند [‪,۷9 ,۷۸‬‬
‫‪. ]۸3 ,۸2 ,۸1 ,۸0 ,29‬‬
‫‪T‬‬

‫‪11‬‬
 ‫برای جریان حالت آزاد با ارتفاع سرریز معین تأثیرات تنش سطحی قابل صرفنظر کردن بوده و دبی در واحد عرض تنها‬
‫وابسته به هد روی تاج سرریز و مستقل از عمق پایاب میباشد‪ ،‬که در این حالت میتوان از روابط ارائه شده در جدول (‪)1‬‬
‫‪AC‬‬
‫استفاده کرد‪ ،‬اما وقتی عمق پایاب افزایش مییابد و به تراز تاج سرریز میرسد‪ ،‬جریان روی سرریز تحت تأثیر هد باالدست و‬
‫پایاب میشود [‪ .]۸2‬ویلمونت (‪ )194۷‬از ‪ 6‬سرریز لبهتیز با اشکال مختلف و یک سرریز خطی لبهتیز برای حالت شرایط‬
‫جریان مستغرق رابطه دبی را برای سرریز خطی معرفی کرد [‪.]29‬‬
‫تولیس و همکاران (‪ )200۷‬سرریز کنگرهای ‪ 2‬سیکل ذوزنقهای را با در نظر گرفتن ‪ 4‬نسبت ‪ H0/P‬بررسی کردند‪ .‬در این‬
‫‪CE‬‬
‫تحقیق‪ ،‬سرریزهای ‪ ۸ ،۷‬و ‪ 20‬درجهی مورد استفاده در تحقیقات ویلمونت (‪ )194۷‬که میانگین خطا به ترتیب برابر ‪،12/5‬‬
‫‪ 10/6‬و ‪ 4/۸‬بودند را به ‪ 1/6 ،1/۸‬و ‪ 1/۷‬تقلیل دادند[‪.]30 ,29‬‬
‫‪PT‬‬

‫‪U2/2g‬‬

‫‪U2/2g‬‬
‫‪U2/2g‬‬
‫‪ED‬‬

‫*‪h* H‬‬ ‫‪h0 H0‬‬

‫‪hd‬‬ ‫‪Hd‬‬

‫‪Qin‬‬
‫‪P‬‬
‫‪MA‬‬

‫شکل ‪ :4‬جریان عبوری از روی سرریز لبهتیز کنگرهای مثلثی تحت شرایط جریان آزاد و مستغرق‬

‫بیجنخان و کوچکزاده (‪ )201۷‬سرریزهای لبهتیز مثلثی در پالن را در شرایط جریان مستغرق در زوایای کنگره سرریز‬
‫با دیواره کانال ‪ 45‬و ‪ 60‬درجه با ارتفاع ثابت ‪ 10‬سانتیمتر و عرض فلوم ‪ 60‬سانتیمتر و بازه دبی ‪2/14≤ Q ≤14/4۸‬‬
‫‪NU‬‬

‫مطالعه کردند‪ .‬رابطه ارائه شده درجدول (‪ ) 1‬در مطالعه حاضر برای حالت جریان مستغرق نیز کاربرد داشته و ترم دوم معادله‬
‫حاضر‪ ،‬شرایط جریان مستغرق را بیان میکند‪ .‬نتایجشان نشان داد که سرریزهای تک سیکل نسبت به سرریزهای چند سیکل‬
‫دیرتر مستغرق شده و راندمان دبی خود را نسبت به سرریزهای چند سیکل بهتر حفظ میکنند [‪.]5۸‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪ -5‬نتایج و بحث‬
‫‪ -5-1‬پارامترهای هندسی مؤثر بر عملکرد سرریزهای کنگرهای‬
‫‪ -5-1-1‬شکل تاج سرریز‬
‫طبق مطالعات انجام گرفته بر روی سرریزهای کنگرهای با ‪ 4‬شکل تاج مختلف (تاج تخت‪ ،‬نیمدایره‪ ،‬ربعدایره و لبهتیز)‬
‫برای نسبت ‪ ،Ht/P>0/3‬مشخص شد که نسبتهای ‪ H/P‬و ‪ L/W‬بهترتیب مؤثرترین پارامترها در تعیین ضریب دبی و شکل‬
‫‪RIP‬‬

‫تاج کمترین تأثیر را بر ضریب دبی دارند [‪ .]4‬همچنین تأثیر شکل تاج ربعدایره بر کاهش مسیر تیغهی جریان و طول ناحیه‬
‫تداخل جریان برای تاج نیمدایره مقادیر مشابه دارد‪ .‬در اصل نواحی تداخل تیغهی جریان برای سرریزهای نیمدایره کمتر یا‬
‫مساوی اندازه نواحی نشان داده شده برای سرریزهای کنگرهای با شکل تاج ربعدایره هستند‪ .‬همچنین شکل تاج تأثیر کم بر‬
‫میزان ناحیه تداخل جریان برای ‪ Ht/P≥0/5‬دارد‪ ،‬چرا که در دبیهای باالتر جدایی جریان یا فاصله خطوط از لبه تاج‪ ،‬برای‬
‫‪T‬‬

‫‪12‬‬
 ‫تاجهای نیمدایره و ربعدایره رخ میدهد [‪ .]3‬مشاهدات نشان داد که راندمان جریان تاج نیمدایره نسبت به تاج ربع دایره‬
‫نسبتاً پایین است‪ .‬همچنین کراکستون و تولیس (‪ )2013‬در تحقیقات خود اظهار داشتند که از پدیدههای بهوجود آمده روی‬
‫‪AC‬‬
‫سرریز کنگرهای نباید چشمپوشی کرد‪ ،‬برای مثال شرایط هوادهی تیغه جریان روی سرریز‪ ،‬ناپایداری تیغه جریان و ارتعاش‬
‫تیغه جریان‪ ،‬باید در نظرگرفته شود‪ .‬مقادیر راندمان دبی برای دادههای آزمایشگاهی تاجهای نیمدایره و ربعدایره بهصورت‬
‫تابعی از ‪ Ht/P‬ارائه شده است [‪.]2‬‬

‫‪0.8‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪0.7‬‬

‫‪0.6‬‬

‫‪0.5‬‬
‫)◦‪Cd(α‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪0.4‬‬

‫‪0.3‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪8-degree ogee-type crest‬‬

‫‪8-degree half-round crest‬‬

‫‪0.1‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪8-degree quarter-round crest‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4 0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.9‬‬
‫‪HT/P‬‬
‫شکل‪ :5‬مطالعه آزمایشگاهی راندمان دبی سرریزکنگرهای ذوزنقهای با شکل تاجهای مختلف [‪]32‬‬

‫تولیس و همکاران (‪ )2005‬مطابق شکل (‪ )5‬و با ارائه نتایج مشابه با یانگ (‪ )201۸‬راندمان سرریز با شکل تاج اوجی که‬
‫‪MA‬‬

‫مشابه سرریز لبهتیز میباشد را در دبیهای پایین‪ ،‬بیشتر از سرریزهای با شکل تاج ربع و نیمدایره بهدست آوردند‪ .‬نتایج آنها‬
‫نشان داد که راندمان سرریزهای به شکل تاج نیمدایرهای بیشتر از راندمان سرریزهای ربعدایرهای در دبیهای پایین میباشد‪.‬‬
‫با افزایش بار هیدرولیکی روی سرریز‪ ،‬عملکرد سرریزهای با شکل تاج مختلف یکسان شده و تأثیرشکل بر راندمان سرریزها‬
‫از بین میرود [‪ .]65 ,32‬در تمامی نسبت ‪ ، HT/P‬ایجاد شیب برروی لبه تاج سرریز‪ ،‬باعث بهبود ضریب دبی و نرخ دبی‬
‫عبوری نسبت به حالت متعارف میگردد‪ .‬با افزایش شیب مثبت لبه تاج سرریز‪ ،‬مقادیر ضریب دبی افزایش یافته و این اختالف‬
‫‪NU‬‬

‫مقادیر در نسبت ‪ HT/P‬پایین‪ ،‬بسیار باال میباشد [‪ .]51‬به ازای تمامی زوایای دیواره سرریز برای بارهای هیدرولیکی کم‬
‫)‪(H0/P<0.23‬شکل تاج لبهتیز دارای بیشترین ضریب آبگذری میباشد و با افزایش بار هیدرولیکی‪ ،‬سرریز با شکل تاج‬
‫نیمدایره ضریب آبگذری باالتری نسبت به شکل تاجهای دیگر دارد [‪.]50‬‬
‫نتایج تحقیقات هِی و تیلور (‪ )19۷0‬دبی واقعی از سرریز به شکل تاج انحنادار را بیشتر از سرریز به شکل تاج لبهتیز نشان‬
‫‪SC‬‬

‫داد‪ .‬اما ساختار جریان ‪ Q/Qn‬سرریز تاج انحنادار کوچکتر از سرریز لبهتیز است‪ .‬در واقع گرد کردن تاج‪ Qn ،‬را افزایش میدهد‬
‫[‪ .]12‬براساس روش قدسیان (‪ ،)2009‬تأثیر شکل تاج بر دبیهای ‪ Q‬و ‪ Qn‬یکسان است‪ ،‬همچنین شکل تاج تاثیری بر‬
‫ساختار جریان ‪ Q/Qn‬ندارد‪ .‬در بارهای هیدرولیکی کم‪ ،‬تاج لبه تیز بیشترین ضریب آبگذری را داراست‪ ،‬اما در مقادیر باالی‬
‫‪ Ht/P‬این شکل تاج‪ ،‬کارایی خود را از دست داده و تاج نیمدایرهای دارای باالترین ضریب آبگذری است‪ .‬ضمنا به ازای مقادیر‬
‫مختلف بارهای هیدرولیکی‪ ،‬تاج تخت دارای کمترین ضریب آبگذری است‪ .‬مطابق نتایج تولیس و همکاران (‪ )2005‬با توجه‬
‫‪RIP‬‬

‫به شکل (‪ )5‬با افزایش بار هیدرولیکی‪ ،‬تأثیرشکل هندسی تاج بر روی عملکرد سرریز کنگرهای کاهش مییابد [‪.]4‬‬

‫‪ -5-1-2‬طول تاج و دماغه سرریز‬

‫‪T‬‬

‫‪13‬‬
 ‫با قوسدار کردن تاج سرریزهای کنگرهای ظرفیت دبی سرریز نسبت به حالت غیرقوسدار بهدلیل افزایش در طول تاج‬
‫سرریز‪ ،‬عبور خطوط جریان بهصورت عمود بر تاج سرریز و کاهش تداخل جریان افزایش مییابد [‪ .]1‬با متفاوت بودن طولهای‬
‫‪AC‬‬
‫رأس‪ ،‬رفتار (وسعت) ناحیه تداخل تیغهی جریان نیز تغییر میکند [‪ .]3‬دادهها نشان میدهد‪ ،‬افزایش در طول تاج سرریز‬
‫بیشتر از کاهش زاویه دیوار جانبی سرریز تأثیرگذار است [‪ .]45‬در زوایای کوچکتر مابین دیواره و سرریز‪ ،‬بهدلیل برخورد‬
‫مستقیم تیغههای جریان‪ ،‬راندمان دبی کاهش یافته ولی با توجه به اینکه در زوایای پایین طول تاج حداکثر میباشد دبی‬
‫بیشتری از روی سرریز عبور می کند‪ .‬با افزایش زاویه رأس سرریز‪ ،‬طول تاج سرریز کاهش یافته و عملکرد سرریز به سمت‬
‫‪CE‬‬
‫خطی شدن میل میکند‪ .‬مطابق معادله تجربی (‪ )1‬طول تاج رابطهی مستقیمی با افزایش آبگذری سرریز دارد [‪.]36‬‬
‫در یک دبی و ارتفاع ثابت با افزایش طول سرریز مقدار ارتفاع آب باالدست سرریز به دلیل افزایش طول مؤثر سرریز و‬
‫کاهش نسبت طول تداخل به طول دماغه سرریز‪ ،‬کاهش مییابد‪ .‬همچنین در یک نسبت ‪ H/P‬و ارتفاع ثابت سرریز با افزایش‬
‫طول دماغه‪ ،‬دبی عبوری از سرریز افزایش یافته که با نتایج تولیس و همکاران (‪ )2005‬و خوده و همکاران (‪ )2012‬مطابقت‬
‫دارد [‪.]43 ,3۷ ,32‬‬
‫‪PT‬‬

‫‪ -5-1-3‬تغییر زاویه رأس و دیواره سرریز‬

‫کاهش ضریب دبی هنگامی اتفاق میافتد که کاهش زاویه در دیواره رخ دهد [‪ .]3۷‬کاهش زاویه رأس سرریز منجر به‬
‫تداخل سقوط جتها برای مقادیر باالی‪ H/P‬شده و باعث کاهش ضریب دبی میشود [‪.]36‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪4.5‬‬
‫‪6◦ HR‬‬
‫‪4‬‬
‫‪8◦ HR‬‬
‫‪3.5‬‬
‫‪10◦ HR‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪12◦ HR‬‬
‫‪𝜀'=CdLcycle/w‬‬

‫‪MA‬‬

‫‪2.5‬‬ ‫‪15◦ HR‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪20◦ HR‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪35◦ HR‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪90◦ HR‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪HT/P‬‬
‫شکل‪ :6‬تغییرات زاویه ساقهای ذوزنقهها در منحنی دبی‪-‬هِد (منحنی راندمان دبی) [‪]2‬‬
‫‪SC‬‬

‫برای طراحی بهینه سرریز کنگره ای باید اثر خالص متغیر زاویه دیوار جانبی‪ ،‬ضریب دبی و طول تاج بر راندمان دبی در‬
‫نظر گرفته شود‪ .‬برای ارتباط تأثیرات ضریب دبی و طول تاج سرریز بر ظرفیت دبی و برای تامین یک راهنما در انتخاب زاویه‬
‫دیوار جانبی‪ ،‬راندمان سیکل مطابق شکل (‪ ) 6‬معرفی شده است که نشانگر دبی در هر سیکل برای بهدست آوردن هندسه‬
‫سرریز کنگرهای میباشد [‪.]2‬‬
‫مطابق تحقیقات انجام گرفته توسط کراکستون و تولیس (‪ )2013‬مطابق شکل (‪ )6‬با افزایش زاویه دیوار جانبی سرریزهای‬
‫‪RIP‬‬

‫کنگرهای ذوزنقهای در شکل (‪ )6‬راندمان آبگذری سرریز کاهش مییابد‪ .‬با افزایش این زوایا طول تاج سرریز کاهش پیدا کرده‬
‫و به حالت خطی شدن نزدیک میشود [‪.]2‬‬

‫‪ -5-1-4‬تعداد سیکل سرریز‬

‫‪T‬‬

‫‪14‬‬
 ‫قوسدار شدن سیکلها باعث تنظیم بهتر جهتهای سیکل با رویکرد همگرایی بردارهای جریان و همچنین افزایش طول‬
‫تاج سرریز خواهد شد‪ .‬در سرریزهای کنگرهای قوسدار با افزایش تعداد سیکل‪ ،‬تأثیر نسبی جزئیات پایه ورودی قوسدار بر نرخ‬
‫‪AC‬‬
‫تغییر راندمان دبی‪ ،‬کاهش مییابد [‪ .]1‬میتوان چنین بیان کرد که با افزایش تعداد سیکل سرریز‪ ،‬میزان ضریب آبگذری جریان‬
‫کاهش پیدا میکند‪ ،‬که این را میتوان به دلیل افزایش تداخل تیغههای جریان به علت نزدیکی دیوارههای سرریز به هم دانست‪.‬‬
‫[‪ .]2۸ ,11‬با افزایش تعداد سیکل سرریزهای غیرخطی راندمان دبی آنها کاهش مییابد‪ ،‬طبق مطالعات تولیس و همکاران‬
‫(‪ )1995‬در یک سرریز کنگرهای ذوزنقهای با ‪ 4‬سیکل حداکثر مقدار در نمودار هد‪-‬ضریب دبی ‪ 0/۷‬میباشد‪ .]24[ .‬کریستینسن‬
‫‪CE‬‬
‫(‪ )2012‬سرریز کنگرهای را با تعداد سیکل ‪ 4 ،3 ،2‬و ‪ 6‬مورد ارزیابی قرار داد‪ .‬این محقق نتیجه گرفت که اگرچه سرریز با ‪6‬‬
‫سیکل برای مقادیر ‪ Ht/P‬کوچک کارآیی بیشتری دارد‪ ،‬اما سرریز با تعداد سیکل ‪ 3‬و ‪ 4‬از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده‬
‫و برای مقادیر بزرگ ‪ Ht/P‬راندمان تخلیه بهتری دارد [‪.]40‬‬

‫‪ 2‬سیکل‬ ‫‪ 3‬سیکل‬ ‫‪ 4‬سیکل‬ ‫‪ 6‬سیکل‬

‫‪PT‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪LC=191.7‬‬ ‫‪LC=171.7‬‬ ‫‪LC=151.8‬‬ ‫‪LC=111.8‬‬

‫شکل‪ :7‬بررسی تأثیرتعداد سیکل سرریز کنگرهای ذوزنقهای بر راندمان دبی [‪]40‬‬

‫همانطور که در شکل (‪ )۷‬مشاهده میشود‪ ،‬با افزایش تعداد سیکل سرریزها‪ ،‬طول ساقهای کنگرهها کاهش مییابد‪.‬‬
‫مهم ترین عاملی که با کاهش تعداد سیکل سرریزها بر راندمان دبی سرریزها تأثیر میگذارد‪ ،‬کاهش ناحیه تداخل جریان در‬
‫‪MA‬‬

‫رئوس ذوزنقهی کنگرهها میباشد‪ .‬با کاهش تعداد سیکل سرریز و در صورت یکسان بودن طول تاج‪ ،‬راندمان دبی سرریز‬
‫افزایش مییابد‪ ،‬بیشترین راندمان دبی را سرریزهای تک سیکل بهدلیل تأثیرکم پدیده استغراق موضعی دارا میباشند [‪.]40‬‬
‫با افزایش تعداد سیکل سرریز کنگرهای نیم دایرهای‪ ،‬حداکثر ضریب دبی به علت کاهش قطر نیمدایره در نسبتهای‬
‫‪ HT/P‬پایینتر اتفاق میافتد [‪ .]49‬با افزایش زاویه سیکل قوسی و اصالح سرریزهای قوسی‪ ،‬کارایی این سرریزها افزایش‬
‫یافته بهطوریکه متوسط و ماکزیمم اختالف ضریب دبی سرریز کنگرهای قوسی با زاویه سیکل قوسی ‪ 40‬درجه با سرریز‬
‫‪NU‬‬

‫کنگرهای خطی بهترتیب برابر ‪ 12‬و ‪ 21‬درصد میباشد‪ .‬سرریزهای قوسی اصالح شده کارایی بیشتری نسبت به سرریزهای‬
‫اصالح نشده آنها دارند ولی با افزایش ‪ Ht/P‬مقدار ضریب دبی در این سرریزها بههم نزدیک میشوند [‪.]64‬‬

‫‪ -5-1-5‬شرایط ورودی و راندمان جریان در کنگره سرریز‬

‫با طرح سرریز کنگرهای با پایههای منحنیوار‪ ،‬دبی تمایل به افزایش نسبت به وضعیت دیواره همتراز خواهد داشت‪ ،‬در‬
‫‪SC‬‬

‫مطالعهی این محققان راندمان دبی سرریز با افزایش تعداد سیکلهای انحنادار افزایش مییابد [‪ .]1‬هنگامیکه انحرافهای زاویه‬
‫جریان عمود بر محور پایه سرریز (سرریزهای کنگرهای غیرقوسی) باشد‪ ،‬منجر به جدایی جریان میشود‪ ،‬که میتواند راندمان‬
‫دبی را کاهش داده و باعث تولید جریان آشفته نزدیک نقطهی رأس باالدست شود‪ .‬سرریز کنگرهای قوس داده شده یک راندمان‬
‫دبی باالتری (‪ 5‬تا ‪ 11‬درصد باالتر) نسبت به سرریز جانمایی شده در کانال دارد‪ .‬اختصاص دادن هندسههای اصالح شدهی پایه‬
‫بهصورت انحنای ورودی برای کاهش جدایی جریان در پایه توصیه میشود [‪.]1‬‬
‫‪RIP‬‬

‫بررسی آنالیز حساسیت نشان دا د که برای تمامی حاالت سرریزهای قوسی کنگرهای نصب شده بر روی مخازن به ترتیب‬
‫پارامترهای ‪ HT/P‬و نسبت زاویه دیوارهها به زاویه سیکل قوسی (‪ )α/θ‬موثرترین پارامترها برای پیشبینی ضریب دبی در‬
‫سرریزهای قوسی کنگرهای می باشند [‪.]52‬‬
‫‪T‬‬

‫‪15‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪′‬‬
‫‪α‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪α‬‬
‫‪tw lc‬‬
‫‪B‬‬
‫‪θ/2‬‬
‫‪//‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪𝑟𝜃′‬‬
‫‪𝑤′‬‬
‫نصب در کانال‬ ‫کنگرهای‪-‬خطی‬ ‫‪W‬‬
‫‪r‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪R‬‬
‫‪Q‬‬

‫‪V2/2g‬‬

‫‪h HT‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬
‫قوسی‪-‬کنگرهای‬ ‫سرریز نعل اسبی‬ ‫‪P‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪ED‬‬

‫شکل‪ :8‬طرح کلی سرریز کنگرهای‪-‬قوسی ذوزنقهای شامل پارامترهای هندسی [‪]38‬‬

‫کراکستون و تولیس (‪ )2012‬در یافتههای خود نشان دادند که ظرفیت آبگذری در سرریزهای کنگرهای‪ -‬قوسی ‪ 5‬تا ‪30‬‬
‫درصد بیشتر از سرریزهای کنگرهای‪ -‬خطی است‪ .‬در صورتی که اگر ‪ HT‬افزایش یابد‪ ،‬نواحی استغراق موضعی نیز افزایش‬
‫خواهد یافت‪ ،‬که مستعد انتقال مقطع کنترل از سرریز به پاییندست کانال خواهد بود‪ .‬در نهایت با تأثیر کم استغراق موضعی‬
‫در سرریزهای کنگرهای‪ -‬قوسی‪ ،‬این سرریزها ظرفیت دبی باالتری نسبت به سرریزهای نعلاسبی (قابل مشاهده در شکل ‪)۸‬‬
‫‪MA‬‬

‫دارند [‪ .]3۸‬در سرریزهای کنگرهای‪ -‬قوسی با افزایش پارامتر ‪ ،θ‬طول تاج سرریز افزایش یافته و جریان عبوری از روی سرریز‬
‫بهصورت عمودی از روی سرریز عبور میکنند‪ ،‬که این فرآیند باعث کاهش ناحیه تداخل جریان شده و میزان نرخ کاهش‬
‫راندمان دبی را کاهش میدهد‪ .‬یکی از ویژگیهای مهم سرریزهای کنگرهای‪ -‬قوسی بهبود هوادهی سیکلهای سرریز نسبت‬
‫به حالت سرریزهای خطی می باشد‪ .‬با افزایش راندمان دبی این سرریزها‪ ،‬استغراق موضعی نیز به شدت افزایش مییابد‪ ،‬که‬
‫‪NU‬‬

‫باعث محدود کردن کاربرد این سرریزها در هدهای باالتر میشود‪.]3۸[ .‬‬

‫‪ -5-1-6‬نسبت طول ساق به عرض یک سیکل از سرریز (بزرگنمایی)‬

‫طبق مطالعات کارولو و همکاران (‪ )2012‬برای شرایط هندسی مورد مطالعه مقدار ‪ ،h‬هنگامی که طول تاج (‪ )LS‬توسعه‬
‫یافته افزایش یابد‪ ،‬طول ساخته شده (‪ )l/w‬افزایش مییابد‪ ،‬پس دبی نیز افزایش خواهد یافت‪ .‬از اینرو برای مقادیر ‪ l/w‬فرض‬
‫‪SC‬‬

‫شده‪ ،‬با افزایش ‪ ،h/w‬نسبت ‪ Q/Qn‬کاهش مییابد‪ .‬به عبارت دیگر بیشترین مزیت استفاده از سرریز ‪ W‬شکل نسبت به سرریز‬
‫خطی‪ ،‬در هِدهای پایین و نسبت (‪ )l/w‬باال میباشد‪ .‬عملکرد سرریز کنگرهای مانند یک سرریز خطی با پهنای معادل ‪ LS‬است‪.‬‬
‫با این وجود برای مقدار ‪ l/w‬در نظر گرفته شده در مطالعه‪ ،‬بازههای اطراف منحنی طراحی (ابتدا و انتها) قابل کاربرد نیست‪.‬‬
‫این منحنی دو شرایط مرزی را تامین میکند‪ -1 :‬در مقادیر هِد خیلی پایین‪ ،‬ساختار جریان به نسبت ساختار طول معادل‬
‫(افزایش طول برابر افزایش راندمان) است‪ -2 .‬برای مقادیر خیلی باال‪ ،‬هِد و پهنای سیکل سرریز کنگرهای تأثیر کمتری دارد‬
‫‪RIP‬‬

‫[‪ .]5‬با افزایش نسبت ‪( L/B‬نسبت طول تاج به عرض کانال) راندمان دبی سرریزهای مثلثی در پالن افزایش مییابد‪ ،‬در مطالعات‬
‫انجام گرفته به صورت آزمایشگاهی عرض فلوم ثابت بوده و با کاهش زاویه رأس یا دیواره‪ ،‬طول ساقها افزایش مییابد [‪.]36‬‬

‫‪ -5-2‬پارامترهای هیدرولیکی مؤثر بر عملکرد سرریزهای کنگرهای‬

‫‪T‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪ -5-2-1‬نسبت بار هیدرولیکی کل به ارتفاع تاج‬
‫وقتی که نسبت هد روی تاج سرریز به ارتفاع تاج سرریز افزایش یابد‪ ،‬منجر به تداخل جتهای آب حین سرریز جریان‬
‫‪AC‬‬
‫میشود که باعث کاهش راندمان دبی سرریز کنگرهای میگردد [‪ .]36‬در روش هی و تیلور (‪ )19۷0‬نسبت مقادیر هد به ارتفاع‬
‫سرریز ‪ Ht/P ≥0/4‬توصیه شده است [‪ .]12‬افزایش بار هیدرولیکی بر روی عملکرد سرریز کنگرهای اثر منفی دارد‪ ،‬بهگونهای‬
‫که ضریب آبگذری پس از رسیدن به حداکثر مقدار خود‪ ،‬سیر نزولی یافته و با افزایش نسبت ‪ ،Ht/P‬کاهش مییابد‪ .‬در نسبت‬
‫‪ Ht/P<0/2‬دادهها دارای خطای قابل مالحظهای خواهند بود‪ ،‬برای همین در طراحیها‪ ،‬این محدوده مدنظر طراحان نمیباشد‬
‫[‪ .]2۸‬وقتی نسبت هد آب (‪ )Ht/P‬افزایش مییابد‪ ،‬ظرفیت دبی یک سرریز کنگرهای همانند یک سرریز لبهپهن (طول تاج‬
‫‪CE‬‬
‫معادل با ‪ )W‬خواهد بود [‪ .]39‬از مزایای افزایش راندمان دبی با کاهش زوایای دیوار جانبی‪ ،‬افزایش یافتن نسبت ‪ Ht/P‬خواهد‬
‫بود‪ .‬همچنین در مطالعه کراکستون و تولیس (‪ )2013‬رابطه ضریب دبی بیبعد بهصورت تابعی از نسبت ‪ Ht/P‬برای سرریزهای‬
‫کنگرهای با شکل تاج نیمدایره و ربعدایره (‪ 6≤α≤35‬درجه) و سرریزهای خطی ارائه شده است [‪ .]2‬در یک نسبت ‪ H/P‬و‬
‫ارتفاع ثابت با افزایش طول دماغه سرریزهای مستطیلی دبی عبوری از سرریز افزایش مییابد‪ .‬در یک طول و نسبت ‪ H/P‬ثابت‬
‫‪PT‬‬
‫مقدار دبی عبوری از سرریز با افزایش ارتفاع سرریز‪ ،‬افزایش مییابد [‪.]4۸‬‬

‫‪ -5-2-2‬تداخل جریان‬
‫ایندکلوفر و روو (‪( )19۷5‬شکل ‪ )10‬برای اولین بار پدیده تداخل جریان‪ 1‬را معرفی کردند و تأثیر طول اختالط تیغه جریان‬
‫‪ED‬‬

‫بهوسیلهی مطالعهی رئوس سرریزهای مثلثی را بررسی کرده و ناحیه تداخل جریان سرریز مثلثی را به دو قسمت تقسیم کردند‪:‬‬
‫‪ -1‬تداخل نزدیک رأس در اثر برخورد خطوط جریان بههم از هر دیواره ‪ -2‬وقتی که خطوط جریان موازی با دیوارههای جانبی‬
‫هستند‪ ،‬همچنین این محققان یک رابطه تجربی برای طول ناحیه آشفته ارائه کردند [‪.]14‬‬

‫پارامترهای فیزیکی‬ ‫طول ناحیه اختالطی‬

‫‪MA‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q Q‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪Lc-cycle/2‬‬ ‫‪Bint‬‬ ‫سرریز‬ ‫‪Cd=Cd(90‬‬
‫‪Ld‬‬ ‫)◦‬ ‫‪Q=0‬‬
‫‪LD‬‬
‫‪Cd=0‬‬

‫شکل ‪ :9‬نواحی تداخل جریان و پارامترهای تعریف شده توسط ایندکلوفر و روو (‪ )1975‬برای سرریزهای مثلثی لبهتیز [‪]14‬‬
‫‪NU‬‬

‫فالوی (‪ )2003‬با تعریف روابط طول تداخل تیغه جریان برای سرریزهای ذوزنقهای با زاویه دیواره متغیر‪ ،‬اثبات کرد که‬
‫طول تداخل تیغه جریان در سرریزهای مثلثی اساسا متفاوتتر از سایر سرریزهای کنگرهای است [‪.]2۸‬‬

‫‪Q‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫ناحیه تداخل جریان‬

‫‪SC‬‬

‫ناحیه تداخل جریان‬

‫‪RIP‬‬

‫شکل ‪ :10‬نمونهای از نواحی تداخل تیغهها برای یک تیغهی هوادهی شده در نسبت ‪ HT ⁄P‬پایین [‪]3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Nappe interference‬‬
‫‪T‬‬

‫‪1۷‬‬
 ‫کراکستون و تولیس (‪ )2012‬دریافتند که روشهای پارامتریک برای محدود کردن اندازهی ناحیه تداخل تیغه جریان روی‬
‫سرریز بهصورت یک تابع از هندسه سرریز (زاویه دیوار جانبی و شکل تاج) و شرایط جریان (هد آب و هوادهی تیغه جریان)‬
‫‪AC‬‬
‫روی سرریز است‪ .‬ترم تداخل تیغه جریان روی سرریز باعث یک کاهش در راندمان دبی سرریز کنگرهای توسط بههم خوردن‬
‫یا برهمکنش تیغه جریان نزدیک رأس باالدست میشود‪ .‬با افزایش ‪ HT‬ترکیب تداخل تیغه جریان روی سرریز هنگامی‬
‫بهوجود میآید‪ ،‬که یک پرش هیدرولیکی شبه مورب بهوجود بیاید و ظرفیت دبی نزدیک به باالدست سیکل خروجی محدود‬
‫بوده و سبب فرود جریان نزدیک رئوس باالدست (برهمکنش جریان) نسبت به حالت جریان آزاد تاج میشود که یک شرایط‬
‫‪CE‬‬
‫استغراق موضعی را بهوجود میآورد [‪ .]3‬نتایج نشان میدهد‪ ،‬به ازای ‪ H/p‬ثابت‪ ،‬با افزایش زاویه همگرایی دیواره کانال سرریز‪،‬‬
‫ضریب دبی و نرخ دبی از طریق کاهش تداخل جریان عبوری از روی سرریز افزایش مییابد‪ .‬این در حالی است که در ‪H/p‬‬
‫پایین‪ ،‬تاثیر زاویه همگرایی بر روی ضریب دبی زیاد بوده بهطوری که در نسبت ‪ H/p  0.05‬مقدار ضریب دبی ‪ 22‬درصد و‬
‫در ‪ H/p‬باال و در ‪ H/p  0.5‬مقدار دبی ‪ 32‬درصد نسبت به حالت بدون زاویه دیواره کانال افزایش یافته است‪ .‬همچنین در‬
‫نسبت ‪ H/p‬پایین‪ ،‬تاثیر زاویه واگرایی باعث بهبود جهتگیری جریان و افزایش ضریب دبی و نرخ دبی میگردد‪ .‬با افزایش‬
‫‪PT‬‬
‫نسبت ‪ H/p‬به علت کاهش یافتن ناحیه عبور جریان در پاییندست سرریز و ایجاد عاملی بازدارنده برای عبور جریان از روی‬
‫سرریز از طریق هدایت جریان از پاییندست به سمت سرریز و استغراق سرریز‪ ،‬ضریب دبی و نرخ دبی عبوری از روی سرریز‬
‫در مقایسه با حالت بدون زاویه دیواره کانال کاهش چشمگیری یافته است [‪.]۷1،46‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪ -5-2-3‬استغراق موضعی‬
‫استغراق موضعی‪ 1‬مطابق شکل (‪ )11‬زمانی اتفاق میافتد که ظرفیت دبی سیکلهای ورودی نسبت به ظرفیت دبی‬
‫سیکلهای خروجی بیشتر باشد‪ .‬زمانی استغراق موضعی در سرریز مناسب خواهد بود‪ ،‬که یک نقطه کنترل در پاییندست‪،‬‬
‫موجب باال بردن عمق جریان نشود‪ .‬استغراق موضعی‪ ،‬راندمان دبی سرریز کنگرهای را کاهش میدهد‪ ،‬در نتیجه اصالح هندسه‬
‫سیکل پاییندست و کانال ضروری است‪ ،‬همچنین استغراق موضعی برای سرریز کنگرهای غیرقوسدار در مقادیر ‪ Ht/P‬خیلی‬
‫پایین رخ میدهد [‪ .]3‬کاهش ضریب دبی با افزایش یافتن ‪ Ht/P>0/1 ،Ht/P‬ناشی از توسعه استغراق موضعی در سرریزهای‬
‫‪MA‬‬

‫کنگرهای است [‪ .]1‬ناحیه استغراق موضعی نزدیک رئوس باالدست بهوجود میآید‪ ،‬همچنین ناحیه استغراق موضعی با افزایش‬
‫‪ ،HT‬افزایش مییابد [‪.]3‬‬
‫‪NU‬‬
‫‪SC‬‬

‫شکل ‪ :11‬نواحی استغراق موضعی و پارامترهای تعریف شده برای سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای [‪]38‬‬

‫با افزایش استغراق موضعی سایر پدیدههای هیدرولیکی وابسته به تداخل تیغه جریان سرریز کنگرهای شامل توقف موج‪ ،‬حجم‬
‫گرفتن هوا در سیکلهای پاییندست بهوجود میآید [‪ .]3‬نتایج نشان داد که روند تغییرات ضریب دبی در مدلهای سرریز‬
‫کنگرهای نیم دایرهای تا نسبت ‪ HT/P=0.36‬صعودی و سپس رفتار کاهشی داشته و نسبت به سرریزهای خطی سریعتر دچار‬
‫‪RIP‬‬

‫استغراق میشوند [‪ .]49‬با افزایش بار هیدرولیکی از دبی متوسط به باال و گذر از مرحله تداخل جریان در مجاورت رئوس‬
‫باالدست‪ ،‬استغراق موضعی رخ داده‪ ،‬همچنین این پدیده با مکانیزم کاهش طول موثر تاج و هدایت مقطع کنترل سرریز به‬

‫‪1‬‬
‫‪Local submergence‬‬
‫‪T‬‬

‫‪1۸‬‬
 ‫سمت پاییندست‪ ،‬راندمان دبی را کاهش میدهد‪ .‬در سرریزهای چند سیکل استغراق بین سیکلها بهدلیل تفاوت راندمان‬
‫سیکل ورودی و خروجی رخ داده ولی در سرریزهای تک سیکل فقط استغراق دماغه پشت تاج سرریز مشاهده میگردد [‪.]6۸‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪ -5-2-4‬هوادهی جریان‬
‫در بعضی از تحقیقات برای هوادهی طبیعی‪ ،‬سرریزها در انتهای فلوم جانمایی شده است [‪ .]4‬در نقاطی ضریب دبی ماکزیمم‬
‫است که در آن نقطه از سرریز‪ ،‬هوادهی بهصورت طوالنی انجام نشده باشد [‪ .]3۷‬افزایش ناگهانی در ضریب دبی مطابق شکل‬
‫(‪ )12‬در ‪ Ht/P≈0/25‬ناشی از انتقال جریان از یک بخش غیرهوادهی به یک شرایط هوادهی میباشد [‪ .]1‬در صورتیکه دبی‬
‫‪CE‬‬
‫و مومنتم جریان خروجی روی سرریز افزایش یابد‪ ،‬تیغه جریان روی سرریز هوادهی شده و خطوط جریان سرانجام از تاج سرریز‬
‫جدا میشود [‪ .]2‬برای طراحی سرریزهای کنگرهای مستطیلی محدوده ‪ 0/2≤ H0/P ≤0/4‬پیشنهاد میشود که حداکثر‬
‫هوادهی در این محدوده است که با نتایج هی و تیلور (‪ )19۷0‬و دارواس (‪ )1995‬مطابقت دارد‪ .‬دبی عبوری سرریز کنگرهای‬
‫مستطیلی ‪ 2/6‬برابر بیشتر از سرریز مستقیم است و ارتفاع آب باالدست ‪ 1/۸‬برابر کوچکتر از سرریز مستقیم است [‪,24 ,12‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪ . ]43‬مزیت کلی سرریزهای موازی (مستطیلی و مثلثی) بزرگتر بودن طول نسبت به سرریزهای نرمال است‪ .‬در مجموع‪ ،‬در‬
‫هدهای پایین برخورد جتهای روی سرریز وجود ندارد‪ .‬بهطوریکه اگر جریان افزایش یابد‪ ،‬برخورد جتها‪ 1‬بهطور قابل‬
‫مالحظه ای افزایش یافته و هوادهی در سرریزهای موازی در لحظه سقوط کاهش خواهد یافت‪ .‬با این وجود در ارتفاعهای سقوط‬
‫باال‪ ،‬برخورد جتهای سرریزهای موازی کاهش خواهد یافت [‪.]26‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪0.55‬‬
‫‪0.53‬‬
‫‪Clinging‬‬
‫‪0.51‬‬
‫‪0.49‬‬
‫‪0.47‬‬
‫‪MA‬‬ ‫‪Cd‬‬

‫‪0.45‬‬
‫‪Aerated‬‬
‫‪0.43‬‬ ‫‪Submerged‬‬
‫‪0.41‬‬
‫‪0.39‬‬ ‫)‪Crookstone et al. (2015‬‬
‫‪0.37‬‬ ‫‪Current study‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪0.35‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪HT/P‬‬
‫شکل‪ :12‬جزییات هوادهی جریان در نمودار هد‪-‬دبی و جریان روی سرریز [‪]84 ,32‬‬

‫براساس نتایج امیراوغلو و بایالر (‪ )2005‬میتوان اظهار کرد که با افزایش ارتفاع سقوط جریان در همه حالتها‪ ،‬میزان نرخ‬
‫‪SC‬‬

‫هوادهی جریان افزایش مییابد‪ ،‬بهدلیل اینکه با افزایش ارتفاعها‪ ،‬جت با سطح صاف‪ ،‬زبر شده و مومنتم جت جریان افزایش‬
‫مییابد‪ .‬در نتیجهی این فرایندها‪ ،‬هوادهی جریان در پاییندست سرریز افزایش مییابد [‪ .]6‬یانگ (‪ )201۸‬برای سرریزهای‬
‫ذوزنقهای تک سیکل با لولههایی هوادهی‪ ،‬تغییر الگوی ریزشی جریان روی سرریز را در نسبتهای ‪ Ht/P‬متفاوت بررسی کرد‪،‬‬
‫یانگ نشان داد‪ ،‬میزان هوادهی در شکل تاج نیمدایره‪ ،‬اندکی بیشتر از شکل تاج ربعدایره میباشد [‪ .]65‬در سرریزهای کنگرهای‬
‫‪ U‬شکل تداخل تیغههای جریان بصورت تداخلهای ریز و پیوسته رخ داده‪ ،‬همچنین با افزایش بار هیدرولیکی روی سرریز‬
‫‪RIP‬‬

‫برخورد الیههای جریان افزایش یافته‪ ،‬بنابراین ناحیه تداخل جریان افزایش مییابد‪ ،‬با افزایش ناحیه تداخل جریان طول موثر‬
‫تاج سرریز و در نهایت راندمان آبگذری سرریز کاهش مییابد [‪.]۸۸‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Collision of jets‬‬
‫‪T‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪ -5-3‬تحلیلی بر طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان آزاد (روابط دبی‪-‬هِد)‪:‬‬
‫‪ -5-3-1‬طراحی براساس منحنی و روابط دبی‪-‬هِد (ضریب دبی)‬
‫‪AC‬‬
‫جنتلینی (‪ )1941‬نظریه ترکیب سرریزهای مورب را به عنوان سرریزهای کنگرهای مثلثی توسعه داد‪ .‬او در تحقیقات خود‬
‫‪ 3‬سرریز مورب و ‪ 10‬سرریز کنگرهای مثلثی با زاویه و تعداد سیکل متفاوت در نسبت بزرگنمایی ‪ l/w‬معادل با ‪1/42 ،1/15‬‬
‫و ‪ 2‬و در زوایای رأس ‪ 45 ،30‬و ‪ 60‬درجه را بررسی کرد‪ .‬نتایج این محقق نشان داد که با افزایش زاویه رأس سرریز مطابق‬
‫شکل (‪ )13‬راندمان سرریز افزایش مییابد [‪.]9‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪1‬‬

‫◦‪α=60‬‬
‫‪0.9‬‬

‫◦‪α=45‬‬
‫‪𝜇/𝜇n‬‬

‫‪0.8‬‬
‫‪PT‬‬

‫◦‪α=30‬‬
‫‪0.7‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0.2 0.4 0.6 0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2 1.4 1.6 1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2 2.4 2.6‬‬
‫‪h/l‬‬
‫𝜇‪]9[ )𝜇 /‬‬ ‫دبی‪n‬‬ ‫شکل‪ :13‬نمودار طراحی سرریزهای مورب وکنگرهای مثلثی (تاًثیر نسبت عمق روگذر ‪ h/l‬و نسبت ضریب‬

‫نتایج آزمایشگاهی تیلور (‪ )196۸‬با توجه به شکل (‪ )14‬طراحی براساس نسبت دبی سرریز کنگرهای به سرریز خطی‬
‫(‪ QL ،QL/QN‬مجموع دبی سرریز کنگرهای‪ QN ،‬مجموع دبی سرریز خطی با طول مشابه با سرریز کنگرهای) استوار است‪.‬‬
‫‪MA‬‬

‫از قابلیتهای مهم این روش‪ ،‬طراحی با کمترین هد روی سرریز و از بین بردن اثرات کشش سطحی در نتایج مدلها میباشد‬
‫‪3⁄2‬‬
‫[‪ .]2۸‬در این مطالعه برای سرریز خطی از معادله تعریف شده توسط کینزواتر و کارتر (‪ )1959‬بهصورت رابطه‪ℎ𝑒 Qk=Csle.‬‬
‫استفاده شده است [‪ .]۸5‬معادله تعریف شده توسط کینزواتر و کارتر (‪ )1959‬دارای هماهنگی مناسبی بین طول و هد روی‬
‫سرریز در نسبتهای هد پایین میباشد‪ .‬مؤثرترین پارامتر در روش تیلور (‪ )196۸‬نسبت ‪ h/p‬و شکل سرریز است‪ .‬منحنیهای‬
‫ارائه شده حاصل از نتایج آزمایشگاهی سرریزها در کانال با تأثیر دیواره میباشد‪ .‬دقت نتایج تیلور (‪ )196۸‬در هدهای پایین‬
‫‪NU‬‬

‫قابل اغماض بوده و بازه طراحی در ‪ h/p<0/6‬میباشد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪L/W=6‬‬
‫‪W/P=3.5‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Triangular Plan Form‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪6‬‬
‫‪QL/QN‬‬

‫‪5‬‬
‫‪α=9.5‬‬
‫‪4‬‬
‫‪α=7‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪α=0‬‬
‫‪Rectangular plan form‬‬
‫‪2‬‬
‫‪RIP‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪h/p‬‬
‫شکل ‪ :14‬منحنی طراحی دبی‪-‬هِد سرریز لبهتیز مثلثی و مستطیلی در پالن [‪]11‬‬
‫‪T‬‬

‫‪20‬‬
 ‫هی و تیلور (‪ )19۷0‬اولین تحقیقات تئوریک را بر روی سرریزهای ذوزنقهای‪ ،‬مثلثی و مستطیلی انجام دادند‪ .‬منحنی‬
‫طراحی ارائه شده در شکل (‪ )15‬تابعی از پارامتر ‪ h/p‬و ‪ L/W‬میباشد‪ .‬این محققان در تحقیقات خود ضریب دبی سرریز با‬
‫‪AC‬‬
‫تاج نیمدایره را نسبت به سرریز با تاج لبهتیز‪ 20 ،‬درصد بیشتر یافتند‪ ،‬همچنین آنها توصیه کردند در شرایطی که پارامتر‬
‫‪ H/P‬بیشتر از ‪ 0/5‬باشد‪ ،‬مقدار ‪ L/W‬نباید از ‪ 4‬بزرگتر باشد‪ ،‬بهعالوه اگر نسبت ‪ L/W‬بزرگتر از ‪ 6‬باشد و نسبت ‪H/P‬‬
‫بزرگتر از ‪ 0/25‬شود‪ ،‬راندمان سرریز کاهش خواهد یافت [‪.]12‬‬
‫هی و تیلور (‪ )19۷0‬پیشنهاد کردند که نسبت ‪ W/P‬بزرگتر از ‪ 2‬برای سرریزهای ذوزنقهای و بزرگتر از ‪ 2/5‬برای‬
‫‪CE‬‬
‫سرریزهای مثلثی در نظر گرفته شود‪ .‬در این صورت اثرات برخورد و تداخل الیههای جریان کم خواهد شد‪ ،‬همچنین وقتی‬
‫مقدار ‪ P‬زیاد باشد‪ ،‬میتوان نسبت ‪ L/W‬را کمتر از ‪ 2‬انتخاب کرد‪ ،‬منوط بر اینکه پارامتر ‪ H/W‬از ‪ 0/25‬بیشتر نشود [‪.]12‬‬
‫در بسیاری از سرریزهایی که در گذشته با روش هی و تیلور طراحی شدهاند‪ ،‬با انجام آزمایشهایی مشاهده شد‪ ،‬که دبی‬
‫واقعی ‪ 20‬درصد کمتر از مقداری است که توسط روش هی و تیلور (‪ )19۷0‬بهدست میآید‪ .‬این تفاوت در ‪ H/P>0/4‬واضحتر‬
‫میباشد‪ .‬هی و تیلور (‪ ) 19۷0‬در تحقیقات خود‪ ،‬ارتفاع نظیر سرعت را در نظر نگرفته و از ارتفاع هیدرواستاتیک استفاده‬
‫‪PT‬‬
‫میکردند [‪.]۸6‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬
‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪QL/QN‬‬
‫‪QL/QN‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪MA‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪No Downstream interference‬‬
‫‪No downstream interference‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Downstream interference (zero change‬‬ ‫‪Downstream interference (zero change in‬‬
‫)‪bed elevation‬‬
‫‪NU‬‬

‫)‪in bed elevation‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪h/p‬‬ ‫‪h/p‬‬
‫شکل ‪ :15‬منحنی طراحی دبی‪-‬هِد الف) سرریز لبهتیز مثلثی‪ ،‬ب)سرریز لبهتیز ذوزنقهای [‪]12‬‬

‫دارواس (‪ )19۷1‬با بحث بر روی مطالعه هی و تیلور (‪ )19۷0‬مفهوم ضریب دبی را بهصورت معادله (‪ )4‬ارائه کرد‪ .‬دارواس‬
‫‪SC‬‬

‫(‪ )19۷1‬منحنی دبی‪-‬هِد را برای ضریب دبی در بازه ‪1/4≤ L/W ≤۸‬و همچنین پارامتر ‪ H/P‬را ‪ 0/5 ،0/4 ،0/3 ،0/2‬و ‪0/6‬‬
‫در نظر گرفت که پارامتر غالب برای تعیین ضریب دبی نسبت ‪ L/W‬بود [‪.]13‬‬

‫𝐿𝑄‬ ‫(‪)4‬‬
‫= 𝑤𝐶‬
‫‪𝑊 𝐻01.5‬‬
‫‪RIP‬‬

‫دررابطه تعریف شده ‪ QL‬دبی کل‪ W،‬کل عرض سرریز کنگرهای و ‪ H0‬انرژی کل روی سرریز میباشد‪ .‬پارامتر مؤثر در‬
‫منحنی طراحی دارواس (‪ )19۷1‬مطابق شکل (‪ )16‬نسبت طول توسعه یافته سرریز کنگرهای به کل عرض سرریز )‪ (L/W‬و‬
‫نسبت انرژی کل روی سرریز به ارتفاع سرریز )‪ (H0/P‬تعریف شده است‪ .‬در مطالعه دارواس (‪ )19۷1‬از ضریب دبی و در‬
‫مطالعه هی و تیلور (‪ )19۷0‬از نسبت ‪ QL/QN‬استفاده شده است‪ ،‬انتخاب ضریب دبی توسط دارواس (‪ )19۷1‬نقطه عطفی‬
‫‪T‬‬

‫‪21‬‬
 ‫در طراحی سرریزهای کنگرهای میباشد‪ ،‬اما از نکات ضعف مطالعه دارواس (‪ )19۷1‬انتخاب پارامتر مؤثر ‪ L/W‬در وجه افقی‬
‫منحنی طراحی به جای نسبت ‪ H0/P‬میباشد‪ .‬منحنی طراحی دارواس (‪ )19۷1‬براساس نتایج مطالعه هی و تیلور (‪)19۷0‬‬
‫‪AC‬‬
‫برای سرریزهای ذوزنقهای شکل بدون کفبند و با شکل تاج ربعدایرهای در شرایط جریان آزاد ارائه شده است‪ ،‬ضریب آبگذری‬
‫جریان روی سرریز نیز دارای واحد (‪ )ft1/2/sec‬میباشد [‪.]13 ,12‬‬

‫‪26‬‬
‫‪H0/P=0.2‬‬
‫‪24‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪22‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪0.3‬‬

‫‪18‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪16‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Cw‬‬

‫‪12‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪10‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5 6 7 8 9‬‬
‫‪L/W‬‬
‫شکل ‪ :16‬منحنیهای طراحی سرریزهای لبهتیز کنگرهای ذوزنقهای [‪]13‬‬
‫‪MA‬‬

‫الکس و هینچلیف (‪ )19۸5‬منحنی شکل (‪ )1۷‬را برای طراحی سرریزهای مثلثی و ذوزنقهای معرفی کردند‪ .‬راندمان‬
‫آبگذری سرریز مثلثی و ذوزنقهای در نسبت طولهای معادل به عرض کانال ثابت‪ ،‬تقریبا یکسان بهدست آمد‪ ،‬همچنین در‬
‫نقطه پیک نمودار از بازه ‪ h/p≥0/23‬برای سرریزهای مثلثی و از بازه ‪ h/p≥0/19‬برای سرریزهای ذوزنقهای‪ ،‬هوادهی جریان‬
‫(افزایش مومنتم جریان روی سرریز و جدا شدن جریان از روی سرریز) شروع شده است‪ .‬الکس و هینچلیف (‪)19۸5‬‬
‫پارامترهای ‪ L/W‬و ‪ H/P‬را بهطور همزمان برای طراحی سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای و مثلثی با مؤثر بودن پارامتر ‪L/W‬‬
‫‪NU‬‬

‫نسبت به ‪ H/P‬بهکار بردند‪.‬‬

‫𝐻 𝑊 𝑙‬
‫) ‪𝐶𝑑 = 𝑓 ( , ,‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫𝑃 𝑃 𝑊‬

‫با توجه به شکل (‪ ،)1۷‬منحنیهای ضریب آبگذری جریان به ازای مقادیر معینی از نسبت ‪ L/W‬تقریبا موازی یکدیگر‬
‫‪SC‬‬

‫بوده و در ازای مقادیر معینی از ‪ H0/P‬شیب آنها تقریبا مساوی یکدیگر میباشد‪ ،‬همچنین با افزایش نسبت ‪ H0/P‬مقدار‬
‫ضریب آبگذری جریان کاهش مییابد‪ ،‬که بهدلیل باال آمدن سطح آب بر روی سرریز‪ ،‬بیشترین کاهش در قسمت هوادهی رخ‬
‫میدهد‪ .‬تداخل الیههای آب عبوری از روی تاج‪ ،‬تابعی از ‪ A/W‬و ‪ tw/P‬است‪ .‬با افزایش ضخامت دیوار و یا مثلثی بودن شکل‬
‫سرریز‪ ،‬حداکثر تداخل مشاهده خواهد شد‪.‬‬
‫‪RIP‬‬

‫الکس (‪ )19۸9‬رابطه ضریب دبی را بر پایه هد کل باالدست معرفی کرد‪ .‬رابطه (‪ )6‬الکس (‪ )19۸9‬برای دبی یک سیکل‬
‫از سرریز بهدست آمده بود‪.‬‬
‫𝑃‪𝑊𝑐 ⁄‬‬
‫( 𝑤𝐶 = 𝑥𝑄‬ ‫‪) 𝑊 𝐻 √𝑔 𝐻0‬‬ ‫(‪)6‬‬
‫‪𝑊𝑐 ⁄(𝑃 + 𝑘) 𝑐 0‬‬
‫‪T‬‬

‫‪22‬‬
 ‫در این رابطه ‪ k‬ضریب ثابت‪ H0 ،‬هد کل باالدست‪ g ،‬شتاب ثقل زمین میباشد‪ .‬الکس (‪ )19۸9‬مقدار ‪ k‬را ‪ 0/1۸‬برای‬
‫سرریزهای مثلثی شکل و ‪ 0/1‬برای سرریزهای ذوزنقهای شکل یافت‪.‬‬
‫‪AC‬‬
‫𝑛 × 𝑐𝑄 = 𝐿𝑄‬ ‫(‪)۷‬‬
‫برای سیکلهای چندگانه‪ ،‬دبی بهصورت معادله (‪ )۷‬با ضرب در تعداد سیکلها بهدست میآید‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪8 Aerated‬‬ ‫(ب)‬
‫‪7 8 Aerated‬‬ ‫(الف)‬
‫‪CE‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪Transitional‬‬
‫‪Suppressed‬‬ ‫‪Transitional‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪Suppressed‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪4‬‬

‫‪5‬‬
‫‪5‬‬
‫‪PT‬‬

‫‪CX‬‬
‫‪CX‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪L/W=2‬‬
‫‪L/W=2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪H0/P‬‬ ‫‪H0/P‬‬
‫شکل ‪ :17‬منحنی طراحی دبی‪-‬هِد الف) سرریز لبهتیز مثلثی ب) سرریز لبهتیز ذوزنقهای [‪]21‬‬
‫‪MA‬‬

‫مگاالس (‪ )19۸5‬براساس یکسری آزمایش روی سرریز کنگرهای ذوزنقهای با پارامترهای مؤثر ‪ H0/P‬و ‪ L/W‬و شکل‬
‫تاج اوجی به این نتیجه رسید‪ ،‬که دبی واقعی از مقداری که توسط نمودارهای دارواس (‪ )19۷1‬بهدست میآید‪ ،‬بهویژه برای‬
‫مقادیر زیاد ‪ H0/P‬کمتر است‪ .‬بنابراین مگاالس (‪ )19۸5‬نمودارهای دارواس (‪ )19۷1‬را اصالح کرد و ضریب آبگذری را‬
‫بهصورت رابطه (‪ )۸‬ارائه داد‪.‬‬
‫‪NU‬‬

‫𝐿𝑄‬
‫= 𝑝𝐶‬ ‫(‪)۸‬‬
‫‪𝑊 √2𝑔𝐻01.5‬‬

‫در نمودارهای مگاالس (‪ )19۸5‬مطابق شکل (‪ )1۸‬جهت تامین دقت بیشتر‪ ،‬تغییرات جزئی توسط مگاالس و لورنا‬
‫(‪ )19۸9‬اعمال شد‪ .‬مگاالس (‪ )19۸5‬مطالعاتی را نیز بر روی سرریز گابیونی (سنگریزهای) بزرگ انجام داد‪ .‬این مطالعه بر‬
‫روی مدلی با مقیاس ‪ 1:۷0‬با حداکثر ظرفیت ‪ ۷340 m3/s‬انجام شد‪ .‬براساس مطالعات اولیه مشخص شد‪ ،‬که سرریزهای‬
‫‪SC‬‬

‫کنگرهای به دلیل اینکه هزینه ساخت آن خیلی کمتر است و نیاز به عرض رودخانه کمتری نسبت به سرریز مستقیم دارد‪ ،‬به‬
‫لحاظ اقتصادی مناسبتر است‪ .‬براساس مطالعات برای ظرفیت ‪ ،۷340 m3/s‬با هد روی سرریز‪ ،‬ارتفاع سرریز و عرض کامال‬
‫یکسان با شکل تاج اوجی سرریز مستقیم توانایی عبوردهی ‪ 4550 m3/s‬را دارد‪ .‬مگاالس و لورنا (‪ )19۸9‬با پارامترهای‪L/W‬‬
‫و ‪ H/P‬مشابه مطالعه دارواس (‪ )19۷1‬برای ‪ 2<L/W<5‬و ‪ 0/1<Ht/P<1‬منحنیهای طراحی معرفی کردند‪ .‬تفاوت در مقادیر‬
‫‪RIP‬‬

‫ضریب دبی مطالعه مگاالس (‪ )19۸5‬و دارواس (‪ )19۷1‬ناشی از سیستم واحدها میباشد‪ ،‬طوریکه در مطالعه دارواس‬
‫(‪ )19۷1‬از سیستم انگلیسی (‪ )ft1/2 /sec‬استفاده شده است‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪23‬‬
 ‫‪2.1‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪2‬‬
‫‪H0/P=0.1‬‬
‫‪1.9‬‬
‫‪1.8‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪1.7‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪1.6‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪1.4‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪1.3‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪0.7‬‬
‫‪1.1‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.9‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.7‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪L/W‬‬
‫شکل ‪ :18‬منحنیهای طراحی سرریزهای کنگرهای لبهاوجی [‪]19‬‬

‫الکس (‪ )19۸۷‬سرریز کنگرهای بوردمن‪ 1‬را مورد بحث و بررسی قرار داد و مدل سرریز بوردمن را با نتایج مطالعه هی و‬
‫تیلور (‪ )19۷0‬و الکس (‪ )19۸۷‬مقایسه کرد‪ ،‬همچنین این محقق بازه ‪ H0/P<0/3‬را ناحیه هواگیری شده و بازه‬
‫‪MA‬‬

‫‪ 0/3≤H0/P≈0/4‬را ناحیه انتقالی‪ ،‬از هواگیری به مستغرق (بینابینی) و بازه ‪ H0/P>0/4‬را ‪ 4‬ناحیه مستغرق شده معرفی‬
‫کرد‪ .‬با توجه به شکل (‪ )19‬دقت نتایج الکس (‪ )19۸۷‬نسبت به مطالعه هی و تیلور (‪ )19۷0‬بیشتر میباشد‪ ،‬که یکی از‬
‫عوامل آن‪ ،‬انتخاب مناسب پارامترهای مؤثر بر طراحی سرریزهای کنگرهای میباشد‪ .‬طراحیهای انجام شده بر روی سرریز‬
‫کنگرهای بوردمن برای بازه ‪ ،0/1≤ H0/P ≤0/5‬بهعبارت دیگر برای هدهای پایین مناسب میباشد‪.‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪2.5‬‬

‫‪Translation Submerged‬‬
‫‪Areated‬‬
‫‪CALCULATED‬‬
‫‪2‬‬ ‫)‪(Hay & Taylor‬‬

‫‪CALCULATED‬‬
‫‪C‬‬

‫‪SC‬‬

‫)‪(Writer‬‬
‫‪1.5‬‬

‫‪Model Study‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪RIP‬‬

‫‪H0/P‬‬
‫شکل ‪ :19‬منحنی ضریب دبی (‪ )C‬سرریز کنگرهای بوردمن (‪]87[ )L/W=2/98‬‬

‫‪Boardman1‬‬
‫‪T‬‬

‫‪24‬‬
 ‫تولیس و همکاران (‪ )1995‬جامعترین و دقیقترین مطالعه را برای سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای با تعداد ‪ 4‬سیکل و ‪5‬‬
‫شکل تاج مختلف با زوایای مندرج در شکل (‪ )20‬انجام دادند‪ .‬این محققان ظرفیت سرریز کنگرهای ذوزنقهای را تابعی از بار‬
‫‪AC‬‬
‫هیدرولیکی کل‪ ،‬طول تاج مؤثر و ضریب آبگذری‪ ،‬همچنین آنها ضریب آبگذری را تابعی از ارتفاع سرریز‪ ،‬بار هیدرولیکی کل‪،‬‬
‫ضخامت دیواره سرریز‪ ،‬شکل تاج‪ ،‬شکل رأس و زاویه دیوارهای جانبی سرریز معرفی کردند‪ .‬براساس تحقیقات صورت گرفته‬
‫توسط این محققان مقادیر مختلف ضریب آبگذری در سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای با شکل تاج ربعدایره به شعاع ‪ P/12‬و‬
‫ضخامت ‪ P/6‬و زوایای مختلف دیواره از ‪ 6≤α≤35‬درجه بهدست آمده است‪ .‬شکل (‪ )20‬مقادیر مختلف آبگذری را تابعی از‬
‫پارامترهای ‪ Ht/P‬و ‪ α‬نشان میدهد [‪.]24‬‬
‫‪CE‬‬
‫این مطالعه با معرفی طراحی براساس ضریب دبی‪ ،‬نقطه عطفی در طراحی هیدرولیکی سرریزهای کنگرهای بود‪ ،‬همچنین‬
‫رابطه تعریف شده مورد توجه محققان مختلفی قرار گرفت‪ ،‬که در مطالعات بعدی بسیاری از محققان از رابطه تولیس و‬
‫همکاران (‪ )1995‬استفاده کردند‪ .‬از ویژگی شاخص این مطالعه انتخاب پارامتر ‪ Ht/P‬مؤثر بر ضریب دبی‪ ،‬بازه وسیع طراحی‬
‫و کارایی سرریز در مخزن میباشد‪ .‬ضخامت دیواره سرریز واقعی براساس تحلیلسازه سرریز بهدست میآید و وابسته به ارتفاع‬
‫‪PT‬‬
‫تاج‪ ،‬بارگذاری نیروهای هیدرودینامیک ناشی از یخ و شرایط خاص میباشد‪ .‬براساس توصیه تولیس و همکاران (‪ )1995‬مقدار‬
‫‪ Ht/P‬جهت حفظ عملکرد سرریز کنگرهای باید کمتر از ‪ 0/9‬باشد‪ ،‬البته با افزایش ارتفاع‪ ،‬عملکرد مطلوب و راندمان سرریز‬
‫کنگرهای‪ ،‬به شدت کاهش مییابد‪.‬‬
‫در مقادیر‪ 0/1<Ht/P<0/2‬سرریز کنگرهای تحت یک فشار منفی عمل میکند‪ ،‬که در این حالت ‪ Cd‬بیشتر از مقدار‬
‫‪ED‬‬

‫واقعی خود نشان داده میشود‪ .‬در مقادیر ‪ Ht/P<0/1‬یک خطای کوچک در اندازهگیری تراز سطح آب در مدل میتواند‬
‫تغییرات بزرگ و قابل توجهی را در ضریب آبگذری جریان ایجاد کند‪ .‬تولیس و همکاران (‪ )1995‬از معادله عمومی (‪)1‬‬
‫استفاده نمودند و برای ضریب آبگذری معادله (‪ )9‬را پیشنهاد دادند‪.‬‬

‫𝑡𝐻‬ ‫‪𝐻𝑡 2‬‬ ‫‪𝐻𝑡 3‬‬ ‫‪𝐻𝑡 4‬‬ ‫(‪)9‬‬

‫( 𝐵 ‪𝐶𝑑 = 0.49 ±‬‬ ‫) (𝐸‪)−𝐶( ) +𝐷( ) −‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫‪MA‬‬

‫در رابطه باال ‪ Ht‬هد کل روی سرریز و ‪ P‬ارتفاع سرریز میباشد‪ .‬مطالعات تولیس و همکاران (‪ )1995‬از نظر شرایط‬
‫آزمایشی و آزمایشها‪ ،‬مشابه کار تیلور (‪ )196۸‬بود‪ .‬بعد از مطالعه جامع تولیس و همکاران (‪ )1995‬در طراحی سرریزهای‬
‫کنگرهای ذوزنقهای مؤثرترین پارامتر در تحقیقات پارامتر ‪ H/P‬بود‪ .‬در سرریزهای مثلثی نیز پارامتر ‪ H/P‬مؤثرترین پارامتر‬
‫بود‪ ،‬اما برحسب عالقه محققان مختلف‪ ،‬پارامتر ‪ L/W‬نیز بهکار گرفته شده است‪.‬‬
‫‪NU‬‬
‫‪SC‬‬
‫‪RIP‬‬
‫‪T‬‬

‫‪25‬‬
 ‫‪0.8‬‬
‫‪Linear‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪0.7‬‬
‫◦‪35‬‬

‫‪0.6‬‬
‫◦‪25‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪Cd‬‬

‫‪0.5‬‬
‫◦‪18‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫◦‪15‬‬

‫◦‪12‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫◦‪8‬‬
‫‪PT‬‬

‫◦‪6‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.9‬‬
‫‪Ht/P‬‬
‫شکل ‪ :20‬منحنی طراحی هد‪-‬دبی سرریزهای ذوزنقهای و خطی با شکل تاجهای تیز‪ ،‬تخت‪ ،‬ربعدایره و نیمدایره]‪[24‬‬
‫‪ED‬‬

‫قدسیان (‪ )2009‬مطالعات خود را بر روی سرریزهای کنگرهای مثلثی دو سیکل با عرض کانال ‪ 30‬سانتیمتر و پارامترهای‬
‫موثر ‪ L/W‬و ‪ H/P‬انجام داد‪ .‬مطالعات محققان قبل از مطالعه قدسیان (‪ )2009‬نتایج بسیار دقیقی را با انتخاب پارامترهای‬
‫‪ H/P‬و ‪ α‬مؤثر بر ضریب دبی حاصل کرده بودند‪ .‬منحنیهای طراحی ارائه شده توسط این محقق نشان داده شده در شکل‬
‫(‪ )21‬با تفاوت اندک مشابه منحنیهای طراحی ارائه شده توسط الکس و هینچلیف (‪ )19۸5‬میباشد‪ .‬رابطه (‪ )10‬توسط‬
‫قدسیان (‪ )2009‬برای سرریزهای کنگرهای مثلثی دو سیکل با طول و شکل تاجهای مختلف ارائه شده است‪.‬‬
‫‪MA‬‬

‫‪𝐻 −0.606 𝐿 −0.237‬‬

‫) ( ‪𝐶𝑑 = 1.06𝑎1.5‬‬ ‫) (‬ ‫(‪)10‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑊‬

‫در رابطه باال ‪ α‬ضریب شکل برای شکل تاجهای مختلف‪ L/W،‬نسبت طول تاج سرریز به عرض یک سیکل از سرریز‬
‫میباشد‪ .‬در مطالعه قدسیان (‪ )2009‬نسبت ‪ H/W‬مطابق فالوی (‪ )2003‬برای عدم تأثیردیواره جانبی کمتر از ‪ 0/35‬در نظر‬
‫‪NU‬‬

‫گرفته شده و همچنین نسبت ‪ H/P‬بزرگتر از ‪ 0/3‬بود [‪ .]2۸ ,4‬بازه طراحی در این مطالعه محدود بوده و در حداکثر دبی‬
‫‪ 36‬لیتر بر ثانیه و همچنین نسبت ‪ 0/3<Ht/P<0/۸‬و ‪ 1<L/W<4‬قابلیت طراحی دارد‪.‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪L/W=1‬‬ ‫‪L/W=2‬‬ ‫‪L/W=1‬‬ ‫‪L/W=2‬‬
‫‪L/W=3‬‬ ‫‪L/W=4‬‬ ‫‪L/W=3‬‬ ‫‪L/W=4‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪K/P‬‬
‫‪K/P‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫‪RIP‬‬

‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪H/P‬‬ ‫‪H/P‬‬
‫‪T‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪L/W=1‬‬ ‫‪L/W=2‬‬ ‫‪L/W=1‬‬ ‫‪L/W=2‬‬
‫‪L/W=3‬‬ ‫‪L/W=4‬‬
‫‪L/W=3‬‬ ‫‪L/W=4‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪K/P‬‬
‫‪K/P‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫‪CE‬‬
‫(د)‬ ‫(ج)‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪H/P‬‬ ‫‪H/P‬‬
‫شکل ‪ :21‬تغییرات ‪ K/P‬با ‪ H/P‬سرریزهای با شکل تاجهای الف) لبهتیز ب) ربعدایرهای ج) نیمدایرهای د) تخت [‪]4‬‬

‫کومار و همکاران (‪ )2011‬سرریزهای لبهتیز مثلثی تک سیکل در زوایای مختلف با شکل تاج لبهتیز را بررسی کردند‪.‬‬
‫‪PT‬‬

‫مطالعه دبی‪-‬هِد کومار و همکاران (‪ )2011‬در نسبت ‪ HT/W>0/2‬انجام شده‪ ،‬بنابراین تحت تاثیر ویسکوزیته و کشش سطحی‬
‫نخواهد بود‪ ،‬همچنین حداکثر نسبت هد روی سرریز به ارتفاع سرریز ‪ HT/W<0/۷‬بوده و حالت تبدیل شدن مکانیزم عملکرد‬
‫سرریز غیرخطی به خطی را تجربه نخواهد کرد‪ .‬شکل کلی رابطه پیشنهاد شده مطابق معادله (‪ )11‬با فراخوانی رابطه ربوک‬
‫(‪ )1929‬برای زوایای متفاوت رأس سرریز است‪ ،‬در رابطه (‪ W )12‬ارتفاع سرریز میباشد‪.‬‬
‫‪ED‬‬

‫)‪Cd = (−0.065θ3 + 0.318θ2 − 0.537θ + 1.190) + (0.090θ3 − 0.570θ2 + 1.460θ − 1.670)(h⁄w‬‬ ‫(‪)11‬‬
‫در رابطه باال ‪ Cd‬ضریب دبی بیبعد‪ 𝜃 ،‬زاویه رأس سرریز (برحسب رادیان) و ‪ h/w‬نسبت هد روی سرریز به ارتفاع سرریز‬
‫میباشد‪ .‬ظرفیت آبگذری سرریز ‪ 15‬درجه به دلیل بیشینه بودن طول تاج سرریز با وجود حداکثری تداخل جریان نسبت به‬
‫سرریزهای با سایر زوایا‪ ،‬بیشتر معرفی شد‪ .‬منحنیهای طراحی پیشنهاد شده توسط کومار و همکاران (‪( )2011‬شکل ‪)22‬‬
‫‪MA‬‬

‫نتایج کامال متفاوتی با منحنیهای طراحی تولیس و همکاران (‪ )1995‬دارد‪ .‬دلیل راندمان آبگذری سرریزهای با زوایای‬
‫کوچکتر با تداخل جریان حداکثر‪ ،‬بهعلت بیشینه بودن طول تاجشان میباشد‪.‬‬
‫‪0.9‬‬
‫‪180 degree‬‬ ‫‪150 degree‬‬ ‫‪120 degree‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪90 degree‬‬ ‫‪60 degree‬‬ ‫‪30 degree‬‬

‫‪NU‬‬
‫‪Cd‬‬

‫‪0.7‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4 h/w 0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫شکل ‪ :22‬تغییرات ضریب دبی (‪ )Cd‬با ‪ h/w‬برای زوایای رأس متفاوت [‪]36‬‬

‫کارولو و همکاران (‪ )2012‬با هدف بهبود مطالعه قدسیان (‪ )2009‬با پارامترهای مشابه اما متفاوت با فرم کلی رابطه‬
‫‪RIP‬‬

‫سرریزهای کنگرهای مثلثی دو سیکل لبهتیز را مورد بررسی قرار دادند و مقدار ‪ α‬را ‪ 0/625‬بهدست آوردند‪ .‬دادههای‬
‫آزمایشگاهی در بازه دبی ‪ 1/4≤Q≤۸/۸‬لیتر بر ثانیه و در بازه هد ‪ 1/1۸≤Ht≤5/36‬برداشت گردید‪ .‬این محققان برای‬
‫تعریف رابطه‪ ،‬از دادههای آزمایشگاهی جنتلینی (‪ )1940‬در زوایای ‪ 60 ،45 ،30‬و ‪ 135‬با تعداد سیکل ‪ 2 ،1‬و ‪ 4‬با ارتفاع‬
‫سرریزهای ثابت استفاده کردند‪ .‬لذا معادله (‪ )12‬برای دبی عبوری از سرریزهای کنگرهای مثلثی ارائه شد‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪2۷‬‬
 ‫𝑄‬ ‫𝑙‬ ‫‪ℎ 𝑏1‬‬
‫]‪= 1 + [( − 1)⁄𝑏0 ( ) + 1‬‬ ‫(‪)12‬‬
‫‪AC‬‬
‫𝑛𝑄‬ ‫𝑤‬ ‫𝑤‬

‫که در این معادله‪ b0 ،‬و ‪ b1‬ضرایب ثابت کالیبره شده برای رابطه (‪ l/w ،)12‬نسبت طول تاج یک سیکل از سرریز به‬
‫عرض یک سیکل از سرریز‪ h/w ،‬نسبت هد روی تاج به عرض یک سیکل از سرریز میباشد‪ .‬پارامترهای بهکار گرفته شده در‬
‫مطالعه کارولو و همکاران (‪ )2012‬با مطالعه قدسیان (‪ )2009‬یکسان بوده‪ ،‬با این تفاوت که در مطالعه قدسیان (‪P )2009‬‬
‫ارتفاع سرریز ولی در مطالعه کارولو و همکاران (‪ )2012‬از ‪ W‬عرض یک سیکل از سرریز بجای پارامتر ارتفاع سرریز استفاده‬
‫‪CE‬‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪L/W=1 Gentilini (1940‬‬ ‫‪l/w=1.41‬‬ ‫)‪w/p=0.29 Gentilini (1940‬‬

‫‪1.8‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪L/W=2‬‬ ‫)‪w/p=0.59 Gentilini (1940‬‬

‫‪L/W=2 present investigation‬‬
‫‪w/p=1.52 Present investigation‬‬
‫‪l/w=2‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪1.6‬‬
‫‪Q/Qn‬‬

‫‪Q/Qn‬‬
‫‪1.4‬‬ ‫‪1.4‬‬
‫(ب)‬
‫(الف)‬
‫‪1.2‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪h/w‬‬ ‫‪h/w‬‬
‫شکل ‪ :23‬تأثیرگروه بیبعد الف) ‪ W/P‬بر رابطه اشل‪-‬دبی ب) ‪ L/W‬بر رابطه اشل‪-‬دبی [‪]5‬‬

‫کراکستون و تولیس (‪ )2012‬با مطالعه بر روی سرریز کنگرهای‪-‬قوسی به این نتیجه رسیدند که سرریز کنگرهای‪ -‬قوسی‬
‫‪MA‬‬

‫بسیار کارامدتر (راندمان دبی‪ ،‬استغراق موضعی) از سرریز کنگرهای خطی در مخزن میباشد‪ .‬همچنین هنگامی که سیکلها‬
‫در مخزن روی یک انحنا قرار میگیرد‪ ،‬جهتگیری جریان عبوری بهتر میشود و ضریب آبگذری افزایش مییابد‪.‬‬
‫کراکستون و تولیس (‪ ) 2012‬حاالت مختلف قرارگیری سرریز در مخزن و کانال را مطابق شکل (‪ )24‬مورد بررسی قرار‬
‫دادند‪ .‬آنها با بررسی دو حالت نرمال و معکوس در داخل کانال‪ ،‬اعالم کردند‪ ،‬قوسدار کردن سیکلهای کنگره در بازه ‪ 10‬تا‬
‫‪ 30‬درصد برای زاویه ‪ 6‬درجه و ‪ 3‬تا ‪ 19‬درصد برای زاویه ‪ 12‬درجه نسبت به سرریزهای جانمایی شده در کانال آبگذری‬
‫‪NU‬‬

‫سرریز افزایش خواهد یافت‪ ،‬همچنین بررسیها نشان داد که آبگذری سرریز کنگرهای‪ -‬قوسی ‪ 5‬تا ‪ 30‬درصد بیشتر از سرریز‬
‫کنگرهای جانمایی شده در کانال است‪ .‬کراکستون و تولیس (‪ )2012‬در تحقیقات خود برای بازه ‪0/1≤Ht/P≤0/۷‬یک رابطه‬
‫درجه ‪ 3‬مطابق معادله (‪ )13‬پیشنهاد دادند [‪.]3۸‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝐻𝑇3‬‬ ‫𝑇𝐻‬ ‫𝑇𝐻‬
‫‪𝐶𝐿 = α‬‬ ‫‪+b‬‬ ‫‪+c‬‬ ‫𝑑‪+‬‬ ‫(‪)13‬‬
‫𝑃‬ ‫𝑃‬ ‫𝑃‬
‫‪SC‬‬

‫نتایج مطالعه کراکستون و تولیس (‪ )2012‬نشان میدهد که در یک ‪ α‬ثابت در ‪ Ht/P‬پایین‪ ،‬انحنادار کردن باعث افزایش‬
‫‪ Cd‬شده و ‪ θ‬بزرگتر‪ ،‬مطلوبتر میباشد‪ ،‬ولی از یک ‪ Ht/P‬به بعد‪ ،‬انحنادار کردن مطلوب نیست و ضریب آبگذری‪ ،‬پایینتر‬
‫از حالت خطی قرار میگیرد‪.‬‬
‫این محققان در مطالعات خود در مورد استغراق موضعی اظهار کردند‪ ،‬که اگر مساحت سیکل داخلی بیشتر از سیکل‬
‫‪RIP‬‬

‫خارجی باشد‪ ،‬ظرفیت آبگذری سیکلهای داخلی از سیکلهای خارجی بیشتر میشود‪ ،‬در نتیجه سطح آب در سیکلهای‬
‫خارجی باال میرود‪ .‬هنگامی که سطح آب از رئوس باالدست باالتر رود‪ ،‬استغراق موضعی رخ میدهد‪ ،‬با افزایش ‪ Ht/P‬استغراق‬
‫موضعی میتواند کل سرریز را در بگیرد‪ .‬با افزایش یافتن ‪ Ht‬ناحیه استغراق موضعی نیز افزایش یافته و مقطع کنترل از سرریز‬
‫به پاییندست کانال حرکت میکند‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪2۸‬‬
 ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪α=6 deg in-channel‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫)‪α=6 deg Projecting (Linear‬‬
‫‪0.7‬‬
‫‪α=6 deg Arced Projecting,‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪θ=10 deg‬‬
‫‪α=6 deg Areced Projecting,‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪θ=20 deg‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪α=6 deg Arced Projecting,‬‬
‫‪Cd‬‬

‫‪Cd‬‬
‫‪θ=30 deg‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪CE‬‬
‫)‪α=12 deg Projecting (Linear‬‬ ‫‪0.3‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪α=12 deg in-channel‬‬
‫‪α=12 deg Arced Projecting, θ=10 deg‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪α=12 deg Arced Projecting, θ=20 deg‬‬
‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫‪α=12 deg Arced Projecting, θ=30 deg‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪0.1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3 0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬
‫‪HT/P‬‬ ‫‪HT/P‬‬
‫‪PT‬‬
‫شکل ‪ :24‬تغییرات ضریب دبی (‪ )Cd‬با (‪ )Ht/P‬سرریزهای کنگرهای‪-‬قوسی ذوزنقهای الف) ◦‪ α=6‬ب) ◦‪]38[α=12‬‬

‫کراکستون و تولیس (‪ )2013‬سرریز کنگرهای ذوزنقهای ‪ 2‬و ‪ 4‬سیکل با دو شکل تاج ربع و نیمدایره را مطالعه کردند‪.‬‬
‫این محققان با انتخاب پارامترهای مناسب برای معرفی منحنی طراحی دبی‪-‬هِد رابطه بسیار دقیق و توانمندی برای پیشبینی‬
‫ضریب دبی پیشنهاد دادند‪ .‬هندسه و پارامترهای مؤثر در مطالعه کراکستون و تولیس (‪ )2013‬بسیار شبیه مطالعه خوده و‬
‫‪ED‬‬

‫همکارن (‪ )2011‬بوده با این تفاوت که رابطه ارائه شده کامال متفاوت بوده و کراکستون و تولیس (‪ )2013‬بازه طراحی را‬
‫افزایش دادند‪ .‬نتایج مطالعه کراکستون و تولیس (‪ )2013‬نشان داد که راندمان جریان تاج ربعدایره نسبت به تاج نیمدایره‬
‫نسبتاً پایین است‪ ،‬همچنین این محققان توصیه کردند‪ ،‬که پدیدههای بهوجود آمده روی سرریز کنگرهای را نباید چشم پوشی‬
‫کرد‪ ،‬برای مثال شرایط هوادهی تیغه آبی روی سرریز‪ ،‬ناپایداری تیغه آبی و ارتعاش تیغه آبی که این رفتارها باید در نظر‬
‫گرفته شود‪ ،‬همچنین هوادهی مصنوعی‪ ،‬لولههای خروجی مخزن و موجشکنهای تیغه آبی را باید مدنظر قرار داد‪ .‬رابطه (‪)14‬‬
‫‪MA‬‬

‫توسط کراکستون و تولیس (‪ )2013‬پیشنهاد شده است‪.‬‬

‫𝐶 𝑇𝐻‬
‫) 𝑃 (𝑏 𝑇𝐻‬ ‫(‪)14‬‬
‫)‪𝐶𝑑(𝛼°‬‬ ‫) (𝑎 =‬ ‫𝑑‪+‬‬
‫𝑃‬
‫نسبت ‪ Ht/P‬هد کل به ارتفاع سرریز بوده و همچنین رابطه تعریف شده دارای ضرایب ثابت برای سرریزهای کنگرهای در‬
‫‪NU‬‬

‫زوایای تعریف شده‪ ،‬میباشد‪.‬‬

‫کراکستون و تولیس (‪ )2013‬اظهار کردند که برای طراحی بهینه سرریز کنگرهای باید اثر خالص متغیر ‪ ،α‬ضریب دبی و‬
‫طول تاج بر راندمان دبی در نظر گرفته شود‪ .‬برای ارتباط تأثیرات ضریب دبی و طول تاج سرریز بر ظرفیت دبی و برای تامین‬
‫یک راهنما در انتخاب ‪ ،α‬راندمان سیکل معرفی شده است‪ ،‬که نشانگر دبی در هر سیکل برای بهدست آوردن هندسه کلی‬
‫‪SC‬‬

‫سرریز کنگرهای میباشد‪.‬‬

‫‪RIP‬‬
‫‪T‬‬

‫‪29‬‬
 ‫‪0.9‬‬ ‫‪0.9‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪90◦ HR‬‬ ‫‪90◦ QR‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪0.7‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪35◦ HR‬‬ ‫‪35◦ QR‬‬

‫)◦‪Cd(α‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫)◦‪Cd(α‬‬

‫‪20◦ HR‬‬
‫‪20◦ QR‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪15◦ HR‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪15◦ QR‬‬
‫‪12◦ HR‬‬ ‫‪12◦ QR‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪10◦ HR‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪10◦ QR‬‬
‫‪8◦ HR‬‬
‫‪8◦ QR‬‬
‫‪6◦ HR‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫‪6◦ QR‬‬
‫‪0.1‬‬ ‫‪0.1‬‬
‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪PT‬‬
‫‪HT/P‬‬ ‫‪HT/P‬‬
‫شکل ‪ :25‬تغییرات ضریب دبی (‪ )Cd‬با نسبت هد روی سرریز به ارتفاع سرریز(‪ )Ht/P‬الف) سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای با تاج‬
‫ربعدایرهای ب) سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای با تاج نیمدایرهای [‪]2‬‬

‫کارولو و همکاران (‪ )201۷‬برای سرریزهای کنگرهای مثلثی لبهتیز با زوایای وسیعتر نسبت به مطالعه کارولو و همکاران‬
‫‪ED‬‬

‫(‪ )2012‬و همچنین با اضافه کردن سه مدل سرریز لبهپهن‪ ،‬به ارائه منحنیهای طراحی پرداختند‪ .‬این محققان داده سرریزهای‬
‫لبهتیز را در بازه دبی‪ 0/۷۸>Q>13/۸6‬لیتر بر ثانیه و هد ‪ 0/95>H>6/۸9‬سانتیمتر و همچنین داده سرریزهای لبهپهن را‬
‫در بازه دبی ‪ 1/24>Q>۸/4۸‬لیتر بر ثانیه و هد ‪ 1/۷0>H>5/۷0‬سانتیمتر برداشت کردند‪ .‬کارولو و همکاران (‪ )201۷‬با‬
‫پژوهش بر روی سرریزهای مورد مطالعه توسط کارولو و همکاران (‪ )2012‬با کاهش خطاها به لحاظ آنالیز آماری و دقت نتایج‬
‫را بهبود دادند‪ .‬بازه قابلیت طراحی سرریزهای کنگرهای مثلثی توسط کارولو و همکاران (‪ )2012‬و کارولو و همکاران (‪)201۷‬‬
‫‪MA‬‬

‫محدود بوده و این مطالعات صرفا برای هدهای پایین روی سرریز قابل کاربرد میباشد‪ .‬نتایج حاصل از مطالعه را به دلیل‬
‫کاربرد پارامتر عرض یک سیکل از سرریز میتوان برای سرریزهای با تعداد سیکل بیشتر از ‪ 2‬نیز بهکار برد‪ ،‬به این دلیل که‬
‫روش طراحی ارائه شده مستقل از تعداد سیکل میباشد‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫)‪l/w=4 (a=14.5 deg‬‬ ‫)‪l/w=4 (a=14.5 deg‬‬
‫(ب)‬ ‫(الف)‬ ‫)‪l/w=4 (a=165.5 deg‬‬
‫)‪l/w=4 (a=165.5 deg‬‬
‫)‪l/w=2 (a=30 deg‬‬
‫‪NU‬‬

‫)‪l/w=2 (a=30 deg‬‬

‫)‪l/w=2 (a=150 deg‬‬
‫)‪l/w=1.41 (a=135 deg‬‬
‫)‪l/w=1.41 (a=45 deg‬‬
‫‪3‬‬ ‫)‪l/w=1.15 (a=60 deg‬‬
‫)‪l/w=1.15 (a=120 deg‬‬
‫‪Q/Qn‬‬
‫‪Q/Qn‬‬
‫)‪l/w=2 (a=150 deg‬‬
‫)‪l/w=1.41 (a=135 deg‬‬
‫)‪l/w=1.41 (a=45 deg‬‬
‫‪3‬‬ ‫)‪l/w=1.15 (a=60 deg‬‬
‫)‪l/w=1.15 (a=120 deg‬‬

‫‪SC‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪RIP‬‬

‫‪h/w‬‬ ‫‪h/w‬‬
‫شکل ‪ :26‬نتایج آزمایشگاهی (‪ h/w‬و ‪ )Q/Qn‬مطابق با تفاوت مقادیر ‪ L/W‬و منحنی معادله کارولو و همکاران (‪ )2012‬جدول (‪)1‬‬
‫الف) ‪ b0=5.988‬و ‪ b1=1.419‬ب) ‪ b0=6.537‬و ‪]46[ b1=1.544‬‬
‫‪T‬‬

‫‪30‬‬
 ‫بیلهان و همکاران (‪ )201۸‬بهصورت آزمایشگاهی و عددی سرریزهای نیمدایرهای با تعداد ‪ 3‬سیکل را با و بدون شکننده‬
‫تداخل جریان مطالعه کردند و منحنیهایی با قابلیت طراحی در بازه ‪ 0/1≤ Ht/P ≤0/9‬ارائه کردند‪ .‬پارامترهای مؤثر بر‬
‫‪AC‬‬
‫منحنیهای طراحی مطابق با مطالعات پیشین بود‪ ،‬همچنین برای مدلسازی عددی از نرمافزار ‪ FLOW-3D‬و برای شبیه‪-‬‬
‫سازیهای عددی از مدل آشفتگی 𝜀‪ k-‬استفاده کردند‪ .‬بیلهان و همکاران (‪ )201۸‬در نتایج خود اظهار داشتند که مقدار‬
‫میانگین تفاوت بین نتایج مدلهای فیزیکی و عددی برای پیشبینی ضریب دبی‪ ،‬کمتر از ‪ 4‬درصد میباشد‪ ،‬همچنین استفاده‬
‫از شکننده تداخل ‪ 2/1‬تا ‪ 2/3‬درصد راندمان سرریز را تقلیل میدهد‪ ،‬که میتوان از این مکانیزم صرفنظر کرد‪ ،‬همچنین در‬
‫‪CE‬‬
‫ادامه نتایج بیان کردند که توزیعهای مقادیر ضریب دبی برای سرریز کنگرهای دایرهای با ‪ Ht/P‬یکسان مشابه با سرریز‬
‫کنگرهای ذوزنقهای با زاویه دیوار جانبی ‪ 35‬درجه (کراکستون و تولیس ‪ )2013‬میباشد‪ .‬نتایج این محققان در بازه ‪0/2‬‬
‫≤ ‪ Ht/P‬قابل اغماض بوده‪ ،‬به دلیل اینکه تاکنون در بازه مذکور مطالعه عددی گزارش نشده است‪ ،‬همچنین در این بازه به‬
‫دلیل اینکه نرمافزار قادر به تشخیص کشش سطحی نمیباشد‪ ،‬نتایج کامال غیرمنظقی خواهد داد‪ .‬مدل آشفتگی انتخاب شده‬
‫نیز اشتباه بوده و باید از مدل آشفتگی )‪ RNG(k-ε‬استفاده میگردید‪.‬‬
‫‪PT‬‬

‫‪0.9‬‬ ‫‪0.9‬‬
‫‪CFD‬‬ ‫‪Experimental‬‬ ‫‪CFD‬‬ ‫‪Experimental‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.7‬‬ ‫‪0.7‬‬
‫‪ED‬‬
‫‪Cd‬‬
‫‪Cd‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫(ب)‬ ‫(الف)‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫‪Ht/P‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪0.9‬‬
‫‪MA‬‬

‫‪SW‬‬ ‫‪EW‬‬ ‫‪SW‬‬ ‫‪EW‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.7‬‬ ‫‪0.7‬‬
‫‪Cd‬‬
‫‪Cd‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫(د)‬ ‫(ج)‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫‪Ht/P‬‬
‫شکل ‪ :27‬تغییرات ضریب دبی بهصورت تابعی از ‪ Ht/P‬الف) سرریز ساده ب) سرریز اصالح شده ج) نتایج ‪ CFD‬د) نتایج‬
‫آزمایشگاهی [‪]56‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪ -5-4‬تحلیلی بر طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان مستغرق (روابط دبی)‪:‬‬

‫بیشترین تشابه رابطه ارائه شده در سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای برای پیشبینی روابط ضریب دبی مربوط به کار ویلمونت‬
‫(‪ )194۷‬برای سرریزهای خطی لبهتیز ارائه شده بود‪ ،‬دارد [‪ .]29‬ویلمونت (‪ )194۷‬یک رابطهی دقیق توسعه داد‪ ،‬که برپایهی‬
‫یک فاکتور کاهش جریان‪ ،‬تأثیر استغراق برای عملکرد هیدرولیکی سرریزهای خطی لبهتیز تشریح شد‪ .‬با توجه به کمبود یک‬
‫‪RIP‬‬

‫رابطه معین برای سرریز مستغرق‪ ،‬اخیرا رابطه ویلمونت برای سرریز غیرخطی مستغرق بیشتر استفاده شد [‪ .]29‬تیلور‬
‫(‪ ) 196۸‬دریافت‪ ،‬که فاکتور استغراق جریان مستغرق‪ ،‬بزرگتر از فاکتور ساختار جریان آزاد بوده و نتیجه گرفته شد‪ ،‬که‬
‫تأثیرات استغراق بهطور قابل مالحظهای در سرریزهای کنگرهای کمتر از سرریزهای خطی است [‪.]11‬‬
‫‪T‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬
‫‪AC‬‬
‫‪0.8‬‬

‫‪Qs/Ql‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪h0/p=0.091‬‬

‫‪h0/p=0.173‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪h0/p=0.326‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪h0/p=0.508‬‬
‫)‪Villmonte (1947) Relationship, (4‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4 hd/h‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫شکل ‪ :28‬مقایسه دادههای آزمایشگاهی و رابطه ارائه شده ویلمونت (‪ )1947‬سرریز خطی در شرایط جریان مستغرق [‪]30‬‬
‫‪PT‬‬
‫شکل (‪ )2۸‬دادههای آزمایشگاهی مطالعه ویلمونت (‪ )194۷‬را برای سرریزهای خطی نشان میدهد‪ ،‬همچنین رابطه پیشنهادی‬
‫این محقق به صورت رابطه (‪ )23‬است‪.‬‬
‫‪0.385‬‬
‫𝑠𝑄‬ ‫‪ℎ𝑑 1.5‬‬ ‫(‪)15‬‬
‫) ) ∗ ( ‪= (1 −‬‬
‫𝑙𝑄‬ ‫‪ℎ‬‬
‫‪ED‬‬

‫که ‪ Qs/Ql‬فاکتور کاهش دبی جریان سرریز خطی در مقایسه با نرخ جریان سرریز خطی مستغرق با هدهای سرریز خطی‬
‫مستغرق شده در پایاب با هدهای معمول باالدست‪ hd ،‬هد پاییندست پیزومتریک در یک سرریز مستغرق نسبت به عمق‬
‫تاج‪ ℎ∗ ،‬هد باالدست پیزومتریک در یک سرریز مستغرق نسبت به عمق تاج میباشد‪.‬‬
‫تولیس و همکاران (‪ )200۷‬سرریز کنگرهای ‪ 2‬سیکل ذوزنقهای را با در نظر گرفتن ‪ 4‬نسبت ‪ H0/P‬به ترتیب ‪،0/095‬‬
‫‪ 0/345 ،0/1۸2‬و ‪ 0/542‬بررسی کردند‪ ،‬آنها در تحقیقاتشان رابطه ضریب دبی (‪ )1۷( ،)16‬و (‪ )1۸‬را در شرایط جریان‬
‫‪MA‬‬

‫مستغرق در ‪ 3‬بازه وابسته به پارامتر (‪ )Hd/H0‬تعریف کردند‪ .‬این محققان سرریزهای ‪ ۸ ،۷‬و ‪ 20‬درجه در تحقیقات ویلمونت‬
‫(‪ )194۷‬با میانگین خطاهای به ترتیب ‪ 10/6 ،12/5‬و ‪ 4/۸‬به میانگین خطاهای ‪ 1/6 ،1/۸‬و ‪ 1/۷‬تقلیل دادند [‪.]30 ,29‬‬

‫‪5‬‬
‫‪NU‬‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬
‫‪H*/H0‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Sidewall Angle=20 deg‬‬

‫‪Sidewall Angle=8 deg‬‬
‫‪1‬‬
‫‪SC‬‬

‫‪Sidewall Angle= 7 deg‬‬

‫‪Hd=H* Line‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪Hd/H‬‬
‫شکل ‪ :29‬رابطه بیبعد مستغرق هد‪ ،‬تغییرات ‪ H*/H0‬با ‪ Hd/H0‬برای سرریزهای کنگرهای مستغرق [‪]30‬‬
‫‪RIP‬‬

‫تا قبل از مطالعه تولیس و همکاران (‪ )200۷‬طراحی سرریزهای کنگرهای با استفاده از رابطه تعریف شده توسط ویلمونت‬
‫(‪ )194۷‬انجام می گردید‪ ،‬اما با مطالعه آزمایشگاهی و توسعه روابط دبی در حالت مستغرق توسط تولیس و همکاران (‪)200۷‬‬
‫مرحله جدیدی در طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان مستغرق شکل گرفت‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪32‬‬
 ‫∗𝐻‬ ‫‪𝐻𝑑 4‬‬ ‫‪𝐻𝑑 2‬‬ ‫𝑑𝐻‬
‫‪= 0.3320 ( ) + 0.2008 ( ) + 1‬‬ ‫𝑒𝑟𝑒‪𝑤ℎ‬‬ ‫(≤‪0‬‬ ‫‪) ≤ 1.53‬‬ ‫(‪)16‬‬
‫‪𝐻0‬‬ ‫‪𝐻0‬‬ ‫‪𝐻0‬‬ ‫‪𝐻0‬‬
‫‪AC‬‬
‫∗𝐻‬ ‫𝑑𝐻‬ ‫𝑑𝐻‬
‫‪= 0.9379 ( ) + 0.2174‬‬ ‫𝑒𝑟𝑒‪𝑤ℎ‬‬ ‫( ≤ ‪1.53‬‬ ‫‪) ≤ 3.5‬‬ ‫(‪)1۷‬‬
‫‪𝐻0‬‬ ‫‪𝐻0‬‬ ‫‪𝐻0‬‬

‫𝑑𝐻‬
‫𝑑𝐻 = ∗ 𝐻‬ ‫𝑒𝑟𝑒‪𝑤ℎ‬‬ ‫) ( ≤ ‪3.5‬‬ ‫(‪)1۸‬‬
‫‪CE‬‬
‫‪𝐻0‬‬

‫‪ H*/H0‬نسبت مقادیر اندازهگیری شده هدهای کل باالدست جریان آزاد و مستغرق شده نسبت به تاج سرریز‪Hd/H0 ،‬‬
‫نسبت هد کل جریان مستغرق شده پاییندست و هد کل اندازهگیری شده جریان آزاد باالدست نسبت به تاج سرریز‪ H* ،‬هد‬
‫کل باالدست سرریز مستغرق شده نسبت به تاج‪ Hd ،‬هد کل پاییندست سرریز مستغرق شده نسبت به تاج‪ H0 ،‬هد کل‬
‫‪PT‬‬
‫باالدست سرریز در شرایط جریان آزاد اندازهگیری شده نسبت به تاج [‪.]30‬‬

‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ED‬‬

‫‪0.8‬‬
‫‪QR/Ql‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪Sidewall Angle=7 deg‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪Sidewall Angle=8 deg‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪Sidewall Angle=20 deg‬‬

‫)‪Villmonte (1947) Relationship, (4‬‬
‫‪MA‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪0.5 0.6 0.7 0.8 0.9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪hd/h‬‬
‫شکل ‪ :30‬مقایسه دادههای آزمایشگاهی سرریز کنگرهای تولیس و همکاران (‪ )2007‬با رابطه سرریز خطی ارائه شده ویلمونت‬
‫(‪]30[ )1947‬‬

‫با توجه به شکل (‪ )30‬مشاهده میگردد که تفاوت دادههای سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای تولیس و همکاران (‪)200۷‬‬
‫‪NU‬‬

‫تحت زوایای مختلف دیواره با رابطه سرریز خطی ویلمونت (‪ )194۷‬قابل مالحظه میباشد‪ .‬بنابراین برای طراحی سرریزهای‬
‫کنگرهای توصیه میشود از رابطه پیشنهادی ویلمونت (‪ )194۷‬استفاده نگردد‪.‬‬

‫جدول ‪ :2‬خالصهای از روشهای طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان آزاد‬

‫پارامترهای طراحی‬ ‫نکات مهم طراحی‬ ‫نویسندگان‬
‫‪SC‬‬

‫‪ w/p‬و ‪h/w‬‬ ‫افزایش راندمان با افزایش زاویه رأس سرریز مثلثی‬ ‫جنتلینی (‪)1941‬‬
‫‪QL/QN‬‬ ‫لحاظ کردن تاثیر دیواره‬ ‫تیلور (‪)196۸‬‬
‫آنها ارتفاع هیدرواستاتیک جریان به عنوان بار مؤثر‪-‬‬
‫‪ h/p‬و ‪L/W‬‬ ‫هی و تیلور (‪)19۷0‬‬
‫اعمال محدودیت برای ‪ h/p‬و ‪L/W‬‬
‫انتخاب پارامتر مؤثر ‪ L/W‬در وجه افقی منحنی‬
‫‪RIP‬‬

‫‪ h/p‬و ‪L/W‬‬ ‫دارواس(‪)19۷1‬‬

‫طراحی به جای نسبت ‪H0/P‬‬
‫‪ld , lc‬‬ ‫تعریف ناحیه تداخل جریان و طول تاج موثر سرریز‬ ‫ایندکلوفر و روو (‪)19۷5‬‬
‫استفاده از عرض کانال به جای طول تاج‪ -‬بهبود دبی‬
‫‪ H0/P‬و ‪ L/W‬و شکل تاج اوجی‬ ‫مگاالس (‪ )19۸5‬و مگاالس و لورنا (‪)19۸9‬‬
‫واقعی در مطالعات پیشین‬
‫‪T‬‬

‫‪33‬‬
 ‫تداخل الیههای آب عبوری از روی تاج‪ ،‬تابعی از‬
‫‪ L/w‬و ‪h/p‬‬ ‫الکس و هینچلیف (‪)19۸5‬‬
‫‪ A/W‬و ‪ tw/P‬است‬
‫‪AC‬‬
‫‪ ،HT/P, Lc, α, tw‬شکل تاج و‬ ‫تولیس و همکاران (‪ )1995‬خوده و همکاران‬
‫طراحی براساس ضریب آبگذری‬
‫شکل راس‬ ‫(‪ )2010‬و (‪)2011‬‬
‫‪ L/W‬و ‪H/P‬‬ ‫‪ 0/3<Ht/P<0/۸‬و ‪ 1<L/W<4‬قابلیت طراحی‬ ‫قدسیان (‪)2009‬‬
‫‪H/P‬‬ ‫استفاده از فرم رابطه ربوک (‪)1929‬‬ ‫کومار و همکاران (‪)2011‬‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫مدنظر داشتن پدیدههای روی سرریز‬ ‫تولیس و کراکستون (‪)2013‬‬
‫‪CE‬‬
‫ضریب دبی در واحد طول تاج سرریز و ضریب دبی در‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫خوده و همکاران (‪)2012‬‬
‫واحد عرض سرریز‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫قوسدار کردن سیکلهای کنگره‬ ‫کراکستون و همکاران (‪)2012‬‬
‫ارائه روابط برای سرریزهای چند سیکل مستقل از‬
‫‪ l/w‬و ‪h/w‬‬ ‫کارولو و همکاران (‪)2012‬‬
‫تعداد سیکل‬
‫‪ H/P‬و ‪L/B‬‬ ‫افزایش راندمان سرریز با کاهش ارتفاع سرریز‬ ‫گوپتا و همکاران (‪)2015‬‬
‫‪PT‬‬
‫بهبود و ارتقاء رابطه برای سرریزهای چند سیکل‬
‫‪ l/w‬و ‪h/w‬‬ ‫کارولو و همکاران (‪)201۷‬‬
‫مستقل از تعداد سیکل‬
‫شکننده تداخل ‪ 2/1‬تا ‪ 2/3‬درصد راندمان سرریز را‬
‫‪Ht/P‬‬ ‫بیلهان و همکاران (‪)201۸‬‬
‫تقلیل‬
‫‪ED‬‬

‫جدول ‪ 2‬و ‪ 3‬گزیده ای از روشهای طراحی در حالت جریان آزاد و مستغرق را بیان میکند‪ ،‬که در آن نکات مهم طراحی و‬
‫پارامترهای طراحی به طور مختصر نشان داده شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ :3‬خالصهای از روشهای طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان مستغرق‬

‫پارامترهای طراحی‬ ‫نکات مهم طراحی‬ ‫نویسندگان‬
‫‪MA‬‬

‫*‪hd/h‬‬ ‫کاربرد فاکتور کاهش جریان‬ ‫ویلمونت (‪)194۷‬‬

‫‪Hd/H0‬‬ ‫کاربرد فاکتور استغراق جریان‬ ‫تولیس و همکاران (‪)200۷‬‬
‫‪y1, yt, L*, L, W‬‬ ‫کاربرد فاکتور کاهش ارتفاع جریان‬ ‫بیجنخان و کوچکزاده (‪)201۷‬‬

‫‪ -6‬جمعبندی و نتیجهگیری‬
‫‪NU‬‬

‫در این پژوهش‪ ،‬به مطالعه پارامترهای مؤثر بر عملکرد هیدرولیکی و تحلیل منحنی و روابط طراحیهای سرریزهای کنگرهای‬
‫بهطور مفصل پرداخته شده است حال‪ ،‬نتایج بهطور مختصر به شرح ذیل ارائه میگردد‪.‬‬
‫⦁ شکل هندسی تاج تخت دارای کمترین راندمان دبی بوده و در مقادیر بار هیدرولیکی کم‪ ،‬شکل تاج لبهتیز نیز دارای‬
‫بیشترین راندمان دبی میباشد‪ .‬همچنین دبی واقعی از سرریز تاج انحنادار بیشتر از سرریز لبهتیز میباشد‪ .‬همچنین راندمان‬
‫دبی تاج نیمدایره نسبت به تاج ربع دایره نسبتاً پایین است‪.‬‬
‫‪SC‬‬

‫⦁ با قوسدار کردن تاج سرریزهای کنگرهای بهدلیل افزایش در طول تاج و عبور خطوط جریان بهصورت عمود بر سرریز‬
‫ظرفیت آبگذری افزایش مییابد‪.‬‬
‫⦁ سرریزهای کنگرهای ذوزنقهای و کنگرهای‪ -‬قوسی ذوزنقه ای به دلیل حداکثر راندمان آبگذری با توجه به عدم برخورد‬
‫مستقیم الیههای عبوری از روی سرریز و حداقل بودن تداخل جریان و حداکثری طول مؤثر تاج نسبت به سایر سرریزهای‬
‫‪RIP‬‬

‫کنگرهای با اشکال مختلف ارجحیت دارد‪ ،‬بنابراین این نوع سرریزها به لحاظ عملکرد هیدرولیکی بهینه بوده و کاربرد آنها‬
‫توصیه میشود‪.‬‬
‫⦁ پارامترهای ‪ Ht/P‬و زاویه رأس سرریز به دلیل دقت بسیار باال میتوانند به عنوان پارامترهای مؤثر بر تعریف رابطه ضریب‬
‫دبی بهکار روند‪ ،‬همچنین سایر پارامترهای هندسی نیز باید برای عملکرد مطلوب سرریزها کنترل گردند‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪34‬‬
 ‫⦁ بازه طراحی از نقطه پیک نمودار تا قبل از خطی شدن نمودار دبی‪-‬هِد توصیه میشود‪ ،‬معموال به دلیل تغییر در پارامترهای‬
‫هندسی و متفاوت بودن هد در پیک نمودار‪ ،‬تعریف بازه خاصی وابسته به اعداد و ارقام امکانپذیر نمیباشد‪.‬‬
‫‪AC‬‬
‫⦁ در یک نسبت ‪ Ht/P‬و ارتفاع سرریز ثابت با افزایش طول دماغه سرریز ذوزنقهای‪ ،‬دبی عبوری از سرریز افزایش یافته‪،‬‬
‫همچنین در یک طول دماغه و نسبت ‪ Ht/P‬ثابت مقدار دبی عبوری از سرریز با افزایش ارتفاع‪ ،‬افزایش مییابد‪ ،‬همچنین‬
‫کاهش زاویه رأس سرریز منجر به افزایش تداخل سقوط جتها برای مقادیر باالی ‪ Ht/P‬شده و باعث کاهش ضریب دبی‬
‫میگردد‪.‬‬
‫⦁ در سرریزهای کنگرهای با افزایش تعداد سیکل و تأثیر نسبی جزئیات پایه ورودی قوسدار‪ ،‬راندمان دبی کاهش مییابد‪ .‬با‬
‫‪CE‬‬
‫افزایش دبی‪ ،‬ظرفیت گذردهی جریان برای کلیه سرریزها با سیکلهای مختلف‪ ،‬کاهش پیدا میکند‪.‬‬
‫⦁ با طرح سرریز کنگرهای با پایههای منحنیوار دبی تمایل به افزایش نسبت به وضعیت دیواره همتراز خواهد داشت‪ .‬راندمان‬
‫دبی سرریز با افزایش تعداد سیکلهای انحنادار افزایش مییابد‪.‬‬
‫⦁ برای مقادیر ‪ l/w‬لحاظ شده‪ ،‬نسبت ‪ Q/Qn‬با افزایش ‪ h/w‬کاهش مییابد‪ .‬همچنین هنگامی طول ساخته شده )‪(l/w‬‬
‫‪PT‬‬

‫افزایش مییابد که طول تاج (‪ )Ls‬توسعه یافته افزایش یابد‪ ،‬بنابراین دبی نیز افزایش خواهد یافت‪.‬‬
‫⦁ ماکزیمم مقدار راندمان دبی در نسبت ‪ Ht/P‬پایین‪ ،‬بهدلیل عدم وجود تداخل جریان و استغراق موضعی حاصل میشود‪.‬‬
‫پس از گذر از حداکثر مقدار‪ ،‬ضریب آبگذری شروع به کاهش میکند‪ ،‬تا عملکرد سرریز کنگرهای مشابه سرریز خطی گردد‪.‬‬
‫⦁ ترم تداخل تیغه جریان روی سرریز باعث یک کاهش در راندمان دبی سرریز کنگرهای توسط بههم خوردن یا برهمکنش‬
‫‪ED‬‬

‫تیغه جریان نزدیک رأس باالدست میشود‪ .‬با افزایش ‪ Ht‬ترکیب تداخل تیغه جریان روی سرریز افزایش مییابد‪.‬‬
‫⦁ سرریزهای کنگرهای ساخته شده در ایاالت متحده که تقریبا بیشتر سرریزها از نوع ذوزنقهای هستند و با طول دماغه حداقل‬
‫(‪ )A=1*t‬ساخته شده اند‪ ،‬که حداکثر طول تاج با حداقل تداخل جریان رخ دهد‪ ،‬دلیل استفاده نکردن از سرریز مثلثی نیز‬
‫این است که در سرریزهای مثلثی تیغه های جریان روی سرریز به طور مستقیم به هم برخورد کرده و حداکثر تداخل را دارا‬
‫میباشند‪.‬‬
‫‪MA‬‬

‫⦁ استغراق موضعی‪ ،‬راندمان دبی سرریز کنگرهای را کاهش میدهد‪ ،‬همچنین ناحیه استغراق موضعی با افزایش ‪ Ht‬افزایش‬
‫مییابد تا زمانی که تمام سرریز کنگرهای بهطور مستقل غوطهور گردد‪.‬‬
‫⦁ در جریان با عمق کم‪ ،‬مقدار ضریب دبی کاهش می یابد‪ ،‬چون سرعت جریان و عدد وبر کاهش یافته در نتیجه اثر نیروی‬
‫کششی و مقاومت در برابر جریان افزایش یافته است‪ .‬معموال محققان در تحقیقات خود از بازهای که در آنجا ویسکوزیته و‬
‫کشش سطحی تأثیر میگذارد‪ ،‬صرفنظر میکنند‪ .‬در مقادیر ‪ 0/1< Ht/P <0/2‬سرریز کنگرهای تحت یک فشار منفی عمل‬
‫‪NU‬‬

‫میکند‪ ،‬که در این حالت ‪ Cd‬بیشتر از مقدار واقعی خود نشان داده میشود‪.‬‬
‫⦁ افزایش ناگهانی در ضریب دبی در ‪ Ht/P≈0/25‬با انتقال جریان از یک بخش غیرهوادهی به یک شرایط هوادهی جریان‬
‫میسر میشود‪.‬‬
‫⦁ از قابلیتهای مهم روش طراحی با نسبت مجموع دبی سرریز کنگرهای به خطی ‪ ،QL/QN‬طراحی با کمترین هد روی‬
‫‪SC‬‬

‫سرریز و از بین بردن اثرات کشش سطحی در نتایج مدلها میباشد‪.‬‬

‫⦁ در طراحیها در شرایطی که پارامتر ‪ H/P‬بیشتر از ‪ 0/5‬باشد‪ ،‬مقدار ‪ L/W‬نباید از ‪ 4‬بزرگتر باشد‪ ،‬بهعالوه اگر نسبت‬
‫‪ L/W‬بزرگتر از ‪ 6‬باشد و سرریز برای نسبت ‪ H/P‬بزرگتر از ‪ 0/25‬شود‪ ،‬راندمان سرریز کاهش خواهد یافت‪ ،‬همچنین‬
‫نسبت ‪ W/P‬بزرگتر از ‪ 2‬برای سرریزهای ذوزنقهای و بزرگتر از ‪ 2/5‬برای سرریزهای مثلثی در نظر گرفته شود‪ .‬در این‬
‫صورت اثرات برخورد و تداخل الیههای جریان کم خواهد شد‪ ،‬همچنین وقتی مقدار ‪ P‬زیاد باشد‪ ،‬میتوان نسبت ‪ L/W‬را‬
‫‪RIP‬‬

‫کمتر از ‪ 2‬انتخاب کرد‪ ،‬منوط بر اینکه پارامتر ‪ H/W‬از ‪ 0/25‬بیشتر نشود‪.‬‬

‫⦁ به دلیل اینکه سرریزهای کنگرهای در هدهای باال دارای راندمان آبگذری پایینی هستند‪ ،‬بنابراین طراحی این سرریزها‬
‫برای هدهای باالتر پیشنهاد نمی گردد‪ ،‬همچنین تعداد سیکل سرریزها با توجه به پارامترهای هندسی مؤثر برای نمونه‬
‫نسبت ‪ L/W‬انتخاب گردد‪ ،‬در هیچ حالتی نسبت ‪ L/W‬برای بازه ‪ Ht/P>0/5‬نباید بزرگتر از ‪ 4‬باشد‪.‬‬
‫‪T‬‬

‫‪35‬‬
 .‫ باشد‬0/3 ‫ بزرگتر از‬H/P ‫ در نظر گرفته شود و همچنین نسبت‬0/35 ‫ برای عدم تأثیر دیواره جانبی کمتر از‬H/W ‫⦁ نسبت‬
‫ برای یک دبی معین روی سرریز یک هِد‬.‫ سرریز مستغرق میگردد‬،‫⦁ هنگامیکه عمق پایاب از مقطع تاج بیشتر میشود‬
AC
.‫باالتر باالدست برای تخلیه جریان تحت شرایط استغراق نسبت به شرایط جریان آزاد نیاز دارد‬
‫) که برای‬194۷( ‫⦁ برای طراحی سرریزهای کنگرهای در حالت جریان مستغرق توصیه میشود از رابطه پیشنهادی ویلمونت‬
.‫ استفاده نگردد‬،‫سرریزهای خطی تعریف شده و دارای خطای قابل مالحظهای در پیشبینی دبی سرریزهای کنگرهای است‬
‫⦁ افزایش ارتفاع سرریز با در نظرگرفتن هیدرولوژی منطقه و طراحی هیدرولیکی برای جلوگیری از مستغرق شدن سرریزها‬
CE
.‫پیشنهاد میگردد‬

‫ منابع و مراجع‬-7
[1] B. Crookston and B. Tullis, Discharge Efficiency of Reservoir-Application-Specific
Labyrinth Weirs, J. Irrigation and Drainage Eng., 2012. 138(6): p. 564-568.
PT
[2] B. Crookston and B. Tullis, Hydraulic Design and Analysis of Labyrinth Weirs. I:
Discharge relationships, J. Irrigation and Drainage Eng., 2013. 139(5): p. 363-370.
[3] B. Crookston and B. Tullis, Labyrinth Weirs: Nappe Interference and Local
Submergence, J. Irrigation and Drainage Eng., 2012. 138(8): p. 757-765.
[4] M. Ghodsian, Stage–Discharge Relationship for a Triangular Labyrinth Spillway, in
ED

Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Water Management., 2009.

[5] F.G. Carollo, V. Ferro, and V. Pampalone, Experimental Investigation of the Outflow
Process over a Triangular Labyrinth-Weir, J. Irrigation and Drainage Eng., 2011. 138(1): p.
73-79.
[6] M.E. Emiroglu and A. Baylar, Influence of Included Angle and Sill Slope on Air
Entrainment of Triangular Planform Labyrinth Weirs, J. hydraulic Eng., 2005. 131(3): p.
184-189.
MA

[7] W.H. Hager, M. Pfister, and B.P. Tullis, Labyrinth Weirs: Development until 1985, in
E-Proceedings of the 36th IAHR World Congress., 2015.
[8] B. Gentilini, Stramazzi con Cresta a Pianta Obliqua ea Zig-Zag, 1941: Società Editrice
Riviste Industrie Eletriche.
[9] B. Gentilini, Efflusso Dalle Luci Soggiacenti Alle Paratoie Piane Inclinate ea Settore,
.Società Editrice Riviste Industrie Elettriche.,1941.
NU

[10] G. Tison and T. Fransen, Essais sur Deversoirs de forme Polygonale en Plan, Review
C., 1963.
[11] G. Taylor, The Performance of Labyrinth Weirs, University of Nottingham, 1968.
[12] N. Hay and G. Taylor, Performance and Design of Labyrinth Weirs, J. the Hydraulics
Division. vol. 1970. 96(11): p. 2337-2357.
[13] L.A. Darvas, Performance and Design of Labyrinth Weir, J. the Hydraulics Division.
SC

1971. 97(8): p. 1246-1251.

[14] H. Indelkofer and G. Rouve, Discharge over Polygonal Weirs, J . of Hydraulics
Division. 101 ASCE 11178 Proc, 1975.
[15] P.G. Mayer, Bartletts Ferry Project: Labyrinth Weir Model Studies, School of Civil
Eng., Georgia Institute of Technology,1980.
[16] K. Houston, Hydraulic Model Study of Ute Dam Labyrinth Spillway, Report GR-82-7
RIP

August 198247 p, 30 Fig, 2 Tab, 4 Ref, 1 Append., 1982.

[17] K. Houston, Hydraulic Model Study of Hyrum Dam Auxiliary Labyrinth Spillway, ,
1983.
[18] J.J. Cassidy, C.A. Gardner, and R.T. Peacock, Boardman Labyrinth—Crest Spillway,
J. Hydraulic Eng., 1985. 111(3): p. 398-416.
T

36
 [19] A.P. de Magalhães , Labyrinth Weir Spillway, Transactions of the 15th Congress
ICOLD. 1985. 6: p. 395-407.
AC
[20] A.P. de Magalhães and M. Lorena, Hydraulic Design of Labyrinth Weirs,1989.
[21] F. Lux and D. Hinchliff, Design and Construction of Labyrinth Spillways, 15th
Commission Internationale des Grands Barrages,1985.
[22] F. Lux, Design and Application of Labyrinth Weirs, International Symposium on
Design of Hydraulic Structures,1989.
[23] F.G. Tacail, B. Evans, and A. Babb, Case Study of a Labyrinth Weir Spillway, Canadian
CE
J. Civil Eng., 1990. 17(1): p. 1-7.
[24] J.P. Tullis, N. Amanian, and D. Waldron, Design of Labyrinth Spillways, J. Hydraulic
Eng., 1995. 121(3): p. 247-255.
[25] P.R. Wormleaton and E. Soufiani, Aeration Performance of Triangular Planform
Labyrinth Weirs, J. Environmental Eng., 1998. 124(8): p. 709-719.
[26] P.R. Wormleaton and C.C. Tsang, Aeration Performance of Rectangular Planform
PT
Labyrinth Weirs, J. Environmental Eng., 2000. 126(5): p. 456-465.
[27] J. Melo, C. Ramos, and A.P. Megalhaes, Descarregadores Com Soleira em Labirinto de
um Ciclo em Canais Convergentes. Determinacao da Capacidad de Vazao. Proc., 6th
Congresso da Agua, CD-ROM, Associacao Portuguesa dos Recursos Hidricos, Lisboa,
Portugal, (in Portuguese), 2002.
ED

[28] H.T. Falvey, Hydraulic Design of Labyrinth Weirs, ASCE Press (American Society of
Civil Engineers) Reston, VA, 2003.
[29] J.R. Villemonte, Submerged Weir Discharge Studies, Eng., News Record. 1947. 866:
p. 54-57.
[30] B.P. Tullis, J.C. Young, and M. Chandler, Head-Discharge Relationships for
Submerged Labyrinth Weirs, J. Hydraulic Eng., 2007. 133(3): p. 248-254.
[31] C.M. Willmore, Hydraulic Characteristics of Labyrinth Weirs, 2004.
MA

[32] B.P. Tullis, C. Wllmore, and J. Wolfhope, Improving Performance of Low-Head

Labyrinth Weirs, ASCE-EWRI, 2005.
[33] R. Lopes, J. Matos, and J. Melo, Discharge Capacity for Free-Flow and Submerged
Labyrinth Weirs, Proc. 33rd IAHR Congress, Water Eng., for a Sustainable Environment,
2009.
[34] B. Khode and A. Tembhurkar, Evaluation and Analysis of Crest Coefficient for
Labyrinth Weir, World Applied Sciences Journal. 2010. 11(7): p. 835-839.
NU

[35] B. Khode, A.R . Tembhurkar, P.D. Porey and R.N. Ingle, Determination of Crest
Coefficient for Flow Over Trapezoidal Labyrinth Weir, World Applied Sciences Journal.
2011. 12(3): p. 324-329.
[36] S. Kumar, Z. Ahmad, and T. Mansoor, A New Approach to Improve the Discharging
Capacity of Sharp-Crested Triangular Plan form Weirs, Flow Measurement and
Instrumentation. 2011. 22(3): p. 175-180.
SC

[37] B. Khode, A. R. Tembhurkar, P. D. Porey, and R. N. Ingle, Experimental Studies on

Flow Over Labyrinth Weir, J. Irrigation and Drainage Eng., 2012. 138(6): p. 548-552.
[38] B. Crookston and B. Tullis, Arced Labyrinth Weirs, J. Hydraulic Eng., 2012. 138(6): p.
555-562.
[39] B. Crookston, G. Paxson, and B. Savage, Hydraulic Performance of Labyrinth Weirs
for High Headwater Ratios, The 4th IAHR International Symposium on Hydraulic
RIP

Structures, Porto, Portugal, 2012.

[40] N.A. Christensen and B.P. Tullis, Arced Labyrinth Weir Flow Characteristics, , 2012.
[41] B. Crookston and B. Tullis, Hydraulic Design and Analysis of Labyrinth Weirs. II:
Nappe Aeration, Instability, and Vibration, J. Irrigation and Drainage Eng., 2013. 139(5): p.
371-377.
T

3۷
 [42] C. Di Stefano and V. Ferro, A New Approach for Deducing the Stage-Discharge
Relationship of Triangular in Plan Sharp-Crested Weirs, Flow Measurement and
AC
Instrumentation. 2013. 32: p. 71-75.
[43] M. Mirnaseri and A. Emadi, Hydraulic Performance of Combined Flow Labyrinth
Weir-Gate, Adv Agric Biol. 2014. 2: p. 54-60.
[44] M. Esmaeili Varaki and M. Safarrazavi Zadeh, Study of Hydraulic Features of Flow
Over Labyrinth Weir with Semi-circular Plan form, Journal of Water and Soil, 2013. 27 (1):
p. 224-234.
CE
[45] K. Gupta, S. Kumar, and Z. Ahmad, Effect of Weir Height on Flow Performance of
Sharp Crested Rectangular Planform Weir, World Appl Sci J. 2015. 33(1): p. 168-175.
[46] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, and A. Ghahramanzadeh, Flow Simulation on Labyrinth
Weir Using Flow-3D Software, in:2th Scientific Research Congress of New Horizons in the
Field of Civil Engineering, Architecture, Culture and Urban Management in Iran, 2015. (in
Persian).
PT
[47] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, and A. Ghahramanzadeh, Numerical Study of Discharge
Coefficient Flow Weir-Labyrinth Gate with Different Opening Height, in:1st International
conference on Water, Environment, Sustainable and Development., Iran, 2016. (in Persian).
[48] M. Rezaee, A. Emadi, and Q. Aqajani Mazandarani, Experimental Study of Rectangular
Labyrinth Weir, Journal of Water and Soil, 2016. 29 (6): p. 1438-1446.
ED

[49] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, and A. Hoseinjani, A Numerical Study of the Hydraulic

Performance of Semicircular Labyrinth Weirs, in: 4th International Congress on Civil
Engineering, Architecture and Urban Development. Shahid Beheshti University., Iran, 2016.
(in Persian).
[50] A. Gholizadeh, M. Ghodsian, R. Panahi, Numerical Study of Effect of Crest Shape on
Discharge Coefficient of Trapezoidal Arced Labyrinth Weir, Modares Civil Engineering
Journal, 2016. 16(4): p. 225-237.
MA

[51] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, and M. Dasineh, The effect of creating a positive slope of
the Edge of the Crest the Labyrinth Weir on the Discharge Coefficient and the Discharge
Rate of the Flow, in: 4th International Congress on Civil Engineering, Architecture and
Urban Development. Shahid Beheshti University., Iran, 2016. (in Persian).
[52] K. Roushangar, M.T. Alami, and M. Majedi Asl, Determination of Labyrinth and Arced
Labyrinth Weirs Discharge Coefficients Using Support Vector Regression, Iranian Journal
of Soil and Water Research., 2016. 27 (1): p. 173-186. (in Persian).
NU

[53] C. Di Stefano, V. Ferro, and M .Bijankhan, New Theoretical Solution of the Outflow
Process for a Weir with Complex Shape, J. Irrigation and Drainage Eng., 2016. 142(10): p.
04016036.
[54] F.G. Carollo, V. Ferro, and V. Pampalone, Testing the Outflow Process Over a
Triangular Labyrinth Weir, J. Irrigation and Drainage Eng., 2017. 143(8): p. 06017007.
[55] A. Ghaderi, M. Dasineh, and R. Daneshfaraz, Numerical Investigation of Piano Key
SC

and Rectangular Labyrinth Weirs Using Flow-3D Software, in: 2th national Congress on
Irrigation and Drainage, Architecture and Urban Development. Shahid Beheshti University.,
Iran, 2016. (in Persian).
[56] K. Roushangar, M.T. Alami, M. Majedi Asl, and J. Shiri, Modeling Discharge
Coefficient of Normal and Inverted Orientation Labyrinth Weirs Using Machine Learning
Techniques, J. Hydraulic Eng., 2017. 23 (3): p. 331-340.
RIP

[57] Y. Sangsefidi, M. Ghodsian, and M. Mehraein, Experimental Investigation on the

Hydraulic Performance of Arced Labyrinth Weirs. 2017. 4(12): p. 53-65.
[58] M. Bijankhan and S. Kouchakzadeh, Unified Discharge Coefficient Formula for Free
and Submerged Triangular Labyrinth Weirs, Flow Measurement and Instrumentation. 2017.
57: p. 46-56.
T

3۸
 [59] M. Goodarzi, M. Ghodsian, and M. Mehraein. The Effect of Downstream Wall Slope
of Curved Labyrinth Spillways on Discharge Coefficient, Journal of Ferdowsi Civil Eng.,
AC
2017. 30 (1): p. 1-12.
[60] Y. Sangsefidi, M. Ghodsian, Investigation of Effects of Entrance Channel Walls on the
Hydraulic Performance of Arced Labyrinth Weirs, Modares Civil Engineering Journal,
2018. 19(1): p. 181-193.
[61] Y. Sangsefidi, M. Mehraein, and M. Ghodsian, Experimental Study on Flow Over in-
Reservoir Arced Labyrinth Weirs, Flow Measurement and Instrumentation. 2018. 59: p.
CE
215-224.
[62] O. Bilhan, M. Cihan Aydin, M.E. Emiroglu, and C.J. Miller, Experimental and CFD
Analysis of Circular Labyrinth Weirs, J. Irrigation and Drainage Eng., 2018. 144(6): p.
04018007.
[63] K. Roushangar, M.T. Alami, J. Shiri, and M. Majedi Asl, Determining Discharge
Coefficient of Labyrinth and Arced Labyrinth Weirs Using Support Vector Machine, J.
PT
Hydrology Research., 2018. 49 (3): p. 924-938.
[64] K. Roushangar, M. Majedi Asl, M.T. Alami, and J. Shiri, Evaluation Effect of Changing
the Cycle Arc Angle on Discharge Coefficient of Arced Labyrinth and Arced Piano Key
Weirs, Iranian Journal of Soil and Water Research., 2018. 49 (2): p. 341-351. (in Persian).
[65] N.L. Young, Size-Scale Effects of Nonlinear Weir Hydraulics, 2018.
ED

[66] S. Abbasi, Experimental and Numerical Study on Hydraulics of Trapezoidal Plan Form
Weirs and Developing a New Approach for Deducing the Stage-Discharge Relationships,
2018, M.Sc., Thesis, University of Mohaghegh Ardabili, (in Persian).
[67] S. Abbasi, and A. Safarzadeh, Hydrodynamic Study of Three-Dimensional Flow
Structure in Trapezoidal Labyrinth Weir under an Angle of 15 degrees, (in Persian), in: 2th
National Conf. on Applied Researches in Structural Eng, and Construction Management.
Sharif University of Tachnology., Iran, 2018.
MA

[68] A. Safarzadeh, and S. Abbasi, Convergence of Flow Layers at the Downstream of

Trapezoidal Labyrinth Weir Under a 15 Degree Angle, in: 3th International Conf. on Applied
Researches in Structural Eng, and Construction Management. Sharif University of
Tachnology., Iran, 2019. (in Persian).
[69] M. Majedi Asl, and M. Fuladipanah, Application of the Evolutionary Methods in
Determining the Discharge Coefficient of Triangular Labyrinth Weirs, Journal of Water and
Soil Science (Science and Technology of Agriculture and Natural Resources)., 2019. 22 (4):
NU

p. 279-290. (in Persian).

[70] H. Azarpeyvand, A.R. Emadi, and M. Sedghi Asl, Numerical Modeling of the Labyrinth
Weirs with Additional Passages Added onto Weir’s Wing Using Flow-3D Software and
Comparison to the Laboratory Results, Journal of Irrigation and Water Engineering, 2017.
10(39): p. 39-51.
[71] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, J. Abraham, and M.A. Torabi, Effect of Different
SC

Channels on Discharge Coefficient of Labyrinth Weirs, J. Teknik Dergi., 2020. 32(4).

[72] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, M. Dasineh, & S. Di Francesco, Energy Dissipation and
Hydraulics of Flow over Trapezoidal–Triangular Labyrinth Weirs. Journal of Water,
2020. 12(7). 1992. DOI: 10.3390/w12071992.
[73] A. Ghaderi, R. Daneshfaraz, S. Abbasi, & J. Abraham, Numerical Analysis of the
Hydraulic Characteristics of Modified Labyrinth Weirs. International Journal of Energy and
RIP

Water Resources, 2020. 1-12. DOI: 10.1007/s42108-020-00082-5.

[74] T. Rehbock, Discussion of Precise Measurements, Trans of ASCE. 1929. 93: p. 1143-
1162.
T

39
 [75] A. Vatankhah, Discusion of ʻHydraulic Design and Analysis of Labyrinth Weirs. Ӏ:
Discharge Relationshipsʼ by Crookston and Tullis, J Irrig Drain Eng., 2014. 140(8):
AC
07014021-3.
[76] A.H. Zaji, H. Bonakdari, and S. Karimi, Radial Basis Neural Network and Particle
Swarm Optimization-Based Equations for Predicting the Discharge Capacity of Triangular
Labyrinth Weirs, Flow Measurement and Instrumentation. 2015. 45: p. 341-347.
[77] H. Karami, S. Karimi M. Rahmanimanesh, S. Farzin, Predicting Discharge Coefficient
of Triangular Labyrinth Weir Using Support Vector Regression, Support Vector Regression-
CE
Firefly, Response Surface Methodology and Principal Component Analysis, Flow
Measurement and Instrumentation. 2017. 55: 75-81.
[78] A. Fteley and F.P. Stearns, Description of Some Experiments on the Flow of Water,
Made During the Construction of Works for Conveying the Water of Sudbury River to
Boston, Transactions of the American Society of Civil Engineers. 1883. 12(1): p. 1-118.
[79] G.N. Cox, The Submerged Weir as a Measuring Device, Bull Univ Wisconsin. 1928.
PT
p. 1-153.
[80] G.V. Skogerboe, M.L. Hyatt, and L.H. Austin, Design and Calibration of Submerged
Open Channel Flow Measurement Structures: Part 4-Weirs, 1967.
[81] N. Rajaratnam and D. Muralidhar, Flow Below Deeply Submerged Rectangular Weirs,
J. Hydraulic Research. 1969. 7(3): p. 355-374.
ED

[82] N.S.L. Rao, Theory of Weirs, in Advances in Hydroscience, Elsevier.1975. p. 309-406.

[83] S. Wu and N. Rajaratnam, Submerged Flow Regimes of Rectangular Sharp-Crested
Weirs, J. Hydraulic Eng., 1996. 122(7): p. 412-414.
[84] T.R. Seamons, Labyrinth Weirs: A Look into Geometric Variation and its Effect on
Efficiency and Design Method Predictions, 2014.
[85] C.E. Kindsvater and R.W. Carter, Discharge Characteristics of Rectangular Thin-Plate
Weirs, Transactions of the American Society of Civil Engineers. 1959. 124(1): p. 772-801.
MA

[86] B.M. Savage, B.M. Crookston, and G.S. Paxson, Physical and Numerical Modeling of
Large Headwater Ratios for a 15 Labyrinth Spillway, J. Hydraulic Eng., 2016. 142 (11): p.
04016046.
[87] F. Lux, Discusion of 'Boardman Labyrinth-Crest Spillway' by Cassidy, Christopher,
Gardner, Robert, and Peacock, J. Hydraulic Eng., 1987. 113: p. 808-811.
[88] F. Mohammadi, S. Abbasi, Y. Hassanzadeh, and K. Roushangar, Experimental
Investigation of Parameters Affecting the Hydraulic Performance of U-Shape Labyrinth
NU

Weirs, in: 3th International Conf. on Applied Researches in Structural Eng, and Construction
Management. Sharif University of Tachnology., Iran, 2019. (in Persian).
[89] A.H. Haghiabi, A. Parsaie, Z. Shamsi, Intelligent Mathematical Modeling of Discharge
Coefficient of Nonlinear Weirs with Triangular Plan, AUT Journal of Civil Eng., 2019. 3(2):
p. 149-156.
SC

A Review on the Design and Analysis of the Hydraulic

Performance of Labyrinth Weirs
RIP

Abstract:
Weirs are one of the most important hydraulic structures for flow control, water discharge
measurement, and regulating of upstream water elevation in canals, irrigation networks, and
rivers. The researchers studied the performance, efficiency, relationships, and design
diagrams of economically and hydraulically optimal and achieved more favorable results
T

40
 than linear weirs by changing the geometric and hydraulic parameters of these weirs. In the
present study, the hydraulic performance and the optimal design relationships and curves of
AC
the labyrinth weirs were investigated. The results indicated that the hydraulic performance
depends on the geometrical and hydraulic parameters and the geometric shape of the flat
crest had the lowest discharge efficiency and at low hydraulic load values, the shape of the
sharp crest had the highest discharge efficiency. Discharge efficiency decreases as the
number of cycles increases and the relative impact of the arching input base details in
CE
labyrinth weirs. The maximum value of discharge efficiency in the ratio of total head to weir
height is obtained due to the absence of nappe interference and local submergence. The
trapezoidal labyrinth weirs have the best hydraulic efficiency and are recommended for use
due to their special hydraulic capability.

Keywords: discharge efficiency, Flow Measurement, Hydraulic Performance, Labyrinth Weirs,

PT
Optimized Design
ED
MA
NU
SC
RIP
T

41

View publication stats