Małgorzata Musierowicz

Małomówny i rodzina

1
Wydawnictwo Akapit Press, Poznań 1990 r.

Słówko od autorki:
Drodzy Czytelnicy!
„Małomówny i rodzina” to był mój debiut. Wydała go w roku 1975 Ludowa Spółdzielnia
Wydawnicza.
Niestety, nie o każdym pisarzu można powiedzieć, że zadebiutował dziełem genialnym. Co do
mnie, czytając teraz „Małomównego” po latach, zdałam sobie sprawę, że zgrzytam zębami.
Kiedy więc zaproponowano mi wznowienie „Małomównego” postanowiłam, że książkę tę
poprawię - i w rezultacie napisałam ją na nowo.
Jeśli istnieją czytelnicy przywiązani do pierwszej wersji, chcę ich tu przeprosić. Niechże mnie
zrozumieją:
nie każdemu w latach dojrzałych trafia się sposobność naprawienia błędów młodości. Mnie się
trafiła. Musiałam z niej skorzystać.
Poznań, lipiec 1990
23 czerwca 1974, piątek

Ryknęła krowa. Jej ciepły, nabrzmiały uczuciem głos poniósł się łagodnie przez
ciszę poranka i bez przeszkód osiągnął poddasze dużego, starego
domu na wzgórzu.
Okno na poddaszu było szeroko otwarte i tęskna krowia wypowiedź wpłynęła tam na lekkim
podmuchu wiatru. Mały pokoik zalany słońcem wypełniało smaczne posapywanie śpiących dzieci.
Było ich troje: dwaj chudzielce - czternastoletni Munio i młodszy o rok Tunio oraz ich pulchna,
pyzata i rumiana sześcioletnia siostrzyczka, z oczywistych powodów zwana w rodzinie
Rzodkiewką.
- Nie jedz z pełnymi ustami - odpaliła Babcia, powodując wybuch śmiechu.
- Klimkowie - przebiła się przez hałas Mama - Klimkowie już się ofiarowali z pożyczką. Będzie
świetnie. Będzie wspaniale. Zobaczycie. Pensję będę miała taką, jak tu, ale o wiele mniejsze
wydatki.
No i przecież nie muszę rezygnować z tych wszystkich tłumaczeń. Poradzimy sobie.
Munio przetarł okularki. - Zbulwersowany - rzekł. - Wstrząśnięty. Pod silnym wrażeniem nowin
utracił właściwą mu równowagę ducha. Edmund Ptaszkowski musi teraz się namyślić.
- Zostawić kumpli z klasy? - Tunio uniósł jasne brewki nad czarnymi oczami, takimi samymi jak
Mamine. Miał też jej jasnozłote
włosy i jej uśmiech, tyle że bardziej zawadiacki. - Wyjechać w nieznane?
- Będziemy tam ciągle razem - namawiała Mama. - Biblioteka mieści się na parterze naszego
domu! A dom stoi nad jeziorem, a na jeziorze jest wyspa, a wokół takie wspaniałe lasy...
- Grzybki!!! - zakrzyknęła zelektryzowana Babcia.
- A łódka tam jest? - dla Munia to było najważniejsze. Ten wątły mózgowiec o wrażliwej,
delikatnej twarzy i wielkich oczach przesłoniętych okularami, żywił tajemne uwielbienie dla
sportu
i atletycznych wyczynów. - Bo rozumiesz, kochana, po co nam jezioro bez łódki?

2
Mama wyznała, że jakoś się za tym nie rozglądała.
- Ostatecznie, zbuduję łódkę sam - pocieszył się Munio z niezachwianą wiarą we własne
możliwości. - Indiańską łódź z wydrążonego pnia.
- Naturalnie tratwę z bali - dorzucił Tunio z pełnymi ustami.
- Jadę! - zdecydował się Munio.
- Ja też! - pospieszył Tunio, rozsiewając okruszki. Rzodkiewka, wtulona w Mamę, wystawiła spod
jej łokcia miłą, okrągłą buzię z miłą kluseczką nosa i miłymi szparkami burych oczu.
- Ja też! Mnie się bardzo podoba ta nazwa: Śmietankowe! Jest taka... słodziutka. - Oczywiście,
wszystkich to strasznie rozśmieszyło. Nie zdążyła im wyjaśnić, że nazwa miasteczka skojarzyła
się jej z pulchnymi, lśniącymi zwałami bitej śmietany, otaczającymi dom
• rozpływającymi się w czekoladowym jeziorze. Ale to może i lepiej, bo śmieliby się jeszcze
bardziej, jak zwykle, gdy mówiła o jedzeniu.
IsJo i właśnie wczoraj przyjechali do tego Śmietankowa. Munio i Tunio skończyli rok szkolny i
długo się żegnali ze swymi niezliczonymi kolegami, więc oczywiście w ostatecznym pakowaniu
pomogli dopiero w sam dzień wyjazdu. Pakowali się i pakowali, kierowca się niecierpliwił,
wskutek czego wszystko wszystkim leciało z rąk - wreszcie ruszyli i dotarli do Śmietankowa około
północy. Zasypiające na stojąco dzieci ułożono czym prędzej do snu i ledwie Rzodkiewka
przyłożyła głowę do poduszki - już był ranek. Siódma rano, pierwszy dzień w Śmietankowie.
Rzodkiewka wyskoczyła z łóżka, przeszła boso po skrzypiącej
podłodze i wyjrzała przez okno.
Oczywiście nie było bitej śmietany. Dom otaczały rozłożyste
drzewa owocowe i to było równie piękne: skoro tylko Rzodkiewka wychyliła głowę z okna,
uśmiechnęły się do niej złotoróżowe kulki dojrzałych czereśni, gęsto rosnących na wielkim
drzewie. Ogród był duży, cienisty, szumiący i tajemniczy. Ktoś kiedyś zasiał tu piękną trawę,
posadził irysy i krzewy róż - ale teraz wszystko ginęło w rozwichrzonej, pachnącej gęstwinie ziół i
chwastów. Za rozwalonym płotem zieleniła się spadzista łączka, schodki z drewnianych bali wiodły
na plażę. Dalej leniwie pluskało jezioro, a słońce nad nim
wyglądało jak świeżo wymyte.
Rzodkiewka poczuła, że nie wytrzyma w domu ani chwili dłużej.
Starając się nie skrzypnąć podłogą, przeskoczyła śpiących na materacach braci, ubrała się szybko i
wyszła z pokoju.
Już na schodach stało się jasne, że to Mama wstała pierwsza. Jej radosne pogwizdywanie dobiegało
z kuchni na parterze wraz
z zapachem jajecznicy na boczku.
- Słyszałam jak wstałaś - powiedziała Mama, roześmiana i bardzo
ładna w szafirowym szlafroczku. - W tym naszym nowym domu podłogi skrzypią ze starości. -
Pocałowała córkę w rumiany policzek i postawiła przed nią jajecznicę, chleb z masłem i ogromną
michę, aż po brzegi wypełnioną najpiękniejszymi czereśniami.
Tymczasem zapach smażonego boczku dotarł aż na piętro, przedostał się przez uchylone drzwi i
kusząco połechtał dwa zgodnie
9
posapujące nosy. Munio i Tunio obudzili się jednocześnie. Munio sięgnął po okulary, które -
pedantyczny jak zwykle - schował
wieczorem do kieszeni bluzy. Przez ich grube szkła rozejrzał się po otoczeniu i spytał leniwie:
- Jakiż mię anioł z łoża kwiatów budzi?

3
- Co to. Słowacki od rana?
- Szekspir, Szekspir, niedouczku.
Tunio odgarnął skudłaconą przez noc białą grzywkę. - Idziemy na łódki, mistrzu?
- Pytanie, czy tu w ogóle są łódki, mój malcze - rzekł z powątpiewaniem Munio, wciągając
skarpetki na patykowate odnóża.
- Warto by rzecz zbadać.
- Coś pachnie bardzo milutko...
- Jakoby śniadanko.
- Wskazany jest pośpiech - oznajmił Tunio przezornie. - Rzodkiew już znikła.
Z łomotem zbiegli po schodach - cóż to były za schody! Nie żaden beton, skądże! Drewniane,
dudniące pod stopami, okolone wyślizganą poręczą, zbiegały szerokim łukiem do mrocznego hal-
lu. Stamtąd wchodziło się już do kuchni, wypełnionej bursztynowym światłem. W kuchni -
oczywiście - urządziła się już Rzodkiewka. Siedziała za wielkim stołem z desek i pracowicie
ruszała szczękami.
- Uszanowanko dla pięknych pań - rzekł szarmancko Tunio.
- Jak apetycik, luba Rzodkiewciu? Czyżbyś przez nieuwagę zostawiła nam jakieś ochłapy?
Rzodkiewka nadęła się, ale zanim zdołała wybuchnąć z całą
mocą, Mama postawiła przed chłopcami talerze. - Zostawcie niebożąt-ko w spokoju. Lepiej sami
jedzcie.
Munio poprawił okulary i przyjrzał się bacznie zawartości niebieskiego kubka.
- Czy to dalszy ciąg tego koszmaru, co mnie gnębił w nocy?
Skąd tu mleko o tej porze? A już się cieszyłem, że choć raz mi się uda nie pić paskudztwa.
- Mleko na wsi rzecz normalna - wyjaśniła Mama. - Jajka też. Przyniosła wszystko pani Adamska,
która sprząta w bibliotece.
10Mieszka niedaleko stąd i obiecała, że co rano będziemy mieć
świeżutkie mleczko.
- Cóż, robię to tylko dla twego dobra - oznajmił Munio
męczeńsko, zatkał nos i wychylił kubek jednym haustem.
Przez chwilę siedział skrzywiony, z przechyloną głową, czekając, aż mleko spłynie do żołądka.
Potem twarz mu się wygładziła. - Jednakże - rzekł - ten płyn smakuje tu jakoś inaczej.
- No i mamy czereśnie! - wrzasnęła jego siostra. - I w ogóle
wszystko w ogrodzie jest nasze!
Drewniane schody zaskrzypiały z respektem: jak zwykle elegancka,
spływała po nich Babcia: zgrabna, przytulna i niebieskooka.
- Cześć, rodzino - powiedziała. - Widzę, że okropnie zaspałam, wszyscy już na nogach. Co wam się
śniło? Bo podobno pierwszy
sen na nowym miejscu zawsze się sprawdza.
- Niemożliwe - orzekł Munio. - Mnie się śniło, że stworzyłem
teorię względności. To się nie może sprawdzić, bo już to zrobił
Einstein. No, chyba, żebym stworzył jakąś nową.
Rodzeństwo wpatrzyło się w niego z niemym podziwem. Ten
Munio - jakie on miewa sny!
- A mówiłeś, że koszmar cię gnębił! - zaśmiała się Mama.
- Bo gnębił. Jak już wymyśliłem teorię względności, to zgubiłem zeszyt, gdzie wszystko było
zapisane i ktoś - nie wiem kto - wlepił mi dwóję. Nie mogłem tego strawić i męczyłem się całą
noc.

4
- Mnie się śniło - wyznał Tunio - że sobie kupiłem jacht
i samotnie przepłynąłem ocean.
- No, nie wiem, to może się sprawdzi - powiedziała Babcia pocieszająco. Rzodkiewka przełknęła
ostatni kęs chleba.
- To jednak mój sen był najlepszy. Śniło mi się, że leżę w łóżku.
- I zaraz ci się sprawdziło! - Tunio prychnął śmiechem.
- Ale to jeszcze nie koniec! - Rzodkiewka była bliska wybuchu.
- Czego się czepiasz, czego? Nie przerywaj!... No więc, leżę sobie w łóżku, a przede mną na
ścianie taka wielka szafa z szufladkami. Leżę sobie i przyciskam guziczek, a tu z szafy
wyjeżdżają szufladki:
tu iryski, tu miętówki, tu pralinki mleczne... czekoladki z orzechami... i ja sobie tylko wyciągam
rękę i mogę wziąć cukiereczków ile chcę...
11
- I oczywiście bierzesz... - dorzucił Tunio. \
- Cicho, Tuniek, sen Rzodkiewki jest naprawdę najlepszy. I w dodatku zaraz się sprawdzi,
popatrzcie wszyscy! - to mówiąc, Babcia wysunęła szufladkę kredensu i wyjęła z niej torebkę
krówek. - Munio, weź tę łapę! Ty jeszcze nie jadłeś śniadania!
Niskie, szerokie okna kuchni wychodziły na jezioro i las. Przez cały czas śniadania Rzodkiewka
miała je przed oczami, jak kolorowe zaproszenie. Może kogo innego już dawno wywabiłoby to na
dwór, ale ona musiała przede wszystkim skończyć jeść. Dopiero gdy
pochłonęła ostatnią czereśnię ze swej porcji, zerwała się, rzuciła „dziękuję!” i wybiegła na ganek.
Chłopcy nie mogli być gorsi. Nasypali sobie czereśni do wszystkich kieszeni i pognali za nią. Już
po chwili Mama ujrzała ich w oddali biegnących ku jezioru. Odwróciła się do Babci i roześmiała.
- No widzisz - powiedziała Babcia i zaczęła zbierać naczynia. *
Okazało się, że w zatoczce jest przystań z desek i dwie łodzie. Bracia, drętwiejąc ze szczęścia,
wskoczyli do nich natychmiast i zaczęli je nieprzytomnie opukiwać. Rzodkiewka przyjrzała się
temu z lekką pogardą i ruszyła dalej wzdłuż brzegu. Sąsiadująca z plażą soczyście zielona łączka
usiana była gęsto złocistymi mleczami i jaskrami. Rzodkiewka nazbierała ich sobie niezły bukiet,
nim natknęła się znienacka na autorkę porannej pobudki. Dorodna, czamo-biała krowa pasła się
majestatycznie pod samym lasem. Za nią, pobrzękując, wlókł
się łańcuch, którego koniec umocowano do wbitego w ziemię kołka. Prawdziwa krowa!
Rzodkiewka przystanęła zafascynowana. Po chwili rozważnego namysłu podeszła bliżej i ostrożnie
podsunęła bydlątku swój złocisty bukiet, czując przy tym w ramieniu lekki skurcz strachu (a nuż
bestia połakomi się na jej rękę?). Krowa jednakże spojrzała bardzo serdecznie i okrągłym ruchem
szorstkiego jęzora wymiotła z małej łapki poczęstunek. Następnie przeżuła go z namysłem i
podziękowała jeszcze jednym poczciwym spojrzeniem. Serce Rzodkiewki wezbrało falą miłości.
Przytuliwszy się z całą ufnością do ciepłego boku zwierzęcia, zaczęła je głaskać po rogatym łbie.
12-- Jestem Monika - przedstawiła się uprzejmie. - W domu nazywają mnie Rzodkiewka, ale ja
tego nie lubię. A jak ty masz
na imię, króweczko?
- Krasula - odparł zakatarzony głos.
Rzodkiewka kwiknęła i podskoczyła. Mimo wszystko nie spodziewała się odpowiedzi. Właściwie
miała ochotę uciec, zanim jednak doszło do tej kompromitacji, zza krzaka wyłoniła się ruda,
kędzierzawa łepetyna i ten sam zakatarzony głos zapytał:
- Skąd się wzięłaś na naszej łące?

5
- A co? - spytała Rzodkiewka zaczepnie. - Nie wolno chodzić po trawie? Rudy łepek porzucił
stanowisko za krzakiem.
- Jakby każdy głupek deptał po trawie, to by krowa nie miała co zryć! Konflikt narastał.
- Zryć! - parsknęła wzgardliwie Rzodkiewka. - Jak ty się
wyrażasz?!
- Jak mi się podoba - pociągnął nosem rudy. - A bo co, ty
rzodkiewo jedna?
- Zabraniam ci! - wrzasnęła Rzodkiewka, zadraśnięta w godność.
- Hy-hy! - powiedział rudzielec z nieopisanym lekceważeniem.
- Dla ciebie jestem Monika, rozumiesz? - musiało być coś groźnego w minie Rzodkiewki, bo jej
przeciwnik niespodziewanie
skapitulował.
- No pewno... co krzyczysz? Może być Monika.
- No! Bo jak nie, to cię po prostu stłukę!
- No dooobra...
- A kto ty właściwie jesteś, co? - Rzodkiewka już miała przewagę.
- Ja? Adamski Waldemar - powiedział posłusznie rudy łepek. W najlepszej zgodzie zajęli się teraz
opowieściami o swoich rodzinach i o sobie. Rzodkiewka była zadowolona. Waldemar okazywał
się bardzo sympatyczny przy bliższym poznaniu i potulnie nazywał ją Moniką, ani razu nie
używając obrzydłego przezwiska. Ale nagle Adamskiemu Waldemarowi znów odbiło. Oczy mu
się
zaokrągliły, spąsowiał.
- Wyłaźcie no lepiej z tej łodzi! - wrzasnął.
13
Munio i Tunio zamarli na swych pozycjach; starszy brat, naturalnie, w pozie władczej rozciągnięty
był na rufie. Tunio, po kolana w wodzie (niestety, w wymarzonej łodzi nie było wioseł),
występował w charakterze siły napędowej, pchając łódź wzdłuż brzegu. Obaj spojrzeli po sobie.
- Dziecko, jak mały aniołek w obrazku. Słowacki - powiedział Munio, kiwając głową z
ubolewaniem. - Taki młody, a taki arogancki. Pójdź, dziecię, pogawędzimy chwilę.
Waldemar, nieco tylko zbity z tropu, przybliżył się śmiało. Za nim, jak kokosz, której odebrano
pisklę, podążała niespokojna Rzodkiewka.
- Niby o czym? - rzucił młody Adamskh
- Na przykład o tym, dlaczego mielibyśmy wyłazić z tej łodzi? Waldemar siąknął niepewnie nosem.
- Zostawcie go w spokoju, dobrze? - zdenerwowała się Rzodkiewka, chwytając chłopczyka w
opiekuńcze ramiona. - To jest mój przyjaciel, mój i tylko mój!
v - Ile też latek liczy sobie twój przyjaciel? - spytał pobłażliwie Munio.
- Pięć i pół! - rzekł twardo Waldemar, usiłując się wyswobodzić z uścisku Moniki, po czym
natychmiast wziął odwet. ~ Łódka jest nasza. Tylko ghipki pchają łódź, zamiast iść po wiosła do
naszego taty! - udało mu się wreszcie oderwać od szyi zaborcze ramiona Rzodkiewki i
odskoczyć na bezpieczną odległość. - Ale jak tata was zobaczy w łódce, to pożałujecie. Ja też
nie mogę pływać, tylko sam tata może i Stefan, to mój brat, ale całkiem już duży.
- A gdybyśmy poprosili o wiosła? Przecież obaj mamy karty pływackie!
- Spróbować można - rzekł z namysłem Waldemar. - Ale ja bym musiał iść z wami. Beze mnie
nawet nie zaczynajcie.
~ Waldemar! -jęknęła Rzodkiewka, przeczuwając bliskie rozstanie.
- Idziemy? - spytał jednocześnie Munio.

6
- Możemy iść - rudzielec z godnością podciągnął spodnie. - Ale łódkę trzeba najpierw popchnąć do
przystani.
- No, to jazda! - zerwali się chłopcy ochoczo.
14Waldemar bez namysłu dołączył do nich, zapominając całkowicie o porzuconej na brzegu
Rzodkiewce i o krowie. Ta ostatnia nie zareagowała na odejście opiekuna nawet kiwnięciem ogona,
natomiast Rzodkiewka poczuła rozdzierający żal. Zajęci swoimi idiotycznymi sprawami bracia
oddalali się z wolna, uprowadzając jej nowego przyjaciela. O niej zapomniano całkowicie.
Ale nie miała racji. Munio, jako najstarszy brat, pełen był poczucia odpowiedzialności.
Obejrzał się teraz, a na widok osamotnionej, małej postaci z buzią
w podkówkę, poczuł wyrzut sumienia.
- Hej, Rzodkiew! - krzyknął tonem wodza. - Do mnie! Mała postać uparcie rzuciła głową i
patrząc w bok, nie ruszyła
się z miejsca.
- No, chodź! - powtórzył Munio z tym samym rezultatem.
- Nie zostawiaj nas, Monisiu, bez opieki! - wtrącił Tunio, patrząc znacząco na brata. Tunio był
przebiegły jak lis. Przyćmiewany nieco przez wybitną osobowość starszego brata,
reprezentował, jako jedyna zresztą osoba w rodzinie, spryt i zaradność życiową. Specjalnością
Munia za to były odkrywcze i oderwane od rzeczywistości pomysły.
- To idę - powiedziała łaskawie Rzodkiewka, z wolna ruszając ku chłopcom. - Tylko nie myślcie
sobie, że wam pomogę pchać tę
głupią łódkę!
*
Dom Adamskich mieścił się niedaleko, po drugiej stronie piaszczystej drogi, biegnącej skrajem
lasu, za biblioteką. Był to porządny, murowany, biały domek, wokół którego suszyły się sieci i
biegało mnóstwo kur, Rzodkiewka przeżyła tu nagłe olśnienie, widząc rojące się wszędzie domowe
ptactwo, dotychczas spotykane tylko na półmisku, w towarzystwie zielonej sałaty i kartofelków.
Oszołomiona, potykająca się co chwila, podążała za chłopcami, którzy podchodzili już pod sam
dom.
- Waldek! - rozległo się spod chlewika. - A krowa gdzie?
- Uwiązana - rzekł uspokajająco rudy. - Tata jest?
- Jest, jeszcze nie wyszedł - zza sieci wyjrzała tęga kobieta ź koszem na ręce i nie dostrzegłszy
gości, pieszczotliwie potargała Waldka za rudy loczek. - No, mów szybciutko, co ty jesteś
mamusi?
15
- Mała różyczka - odparł Waldemar z pewnym zniecierpliwieniem.
- Koledzy do mnie przyszli.
- Edmund, Antoni i Monika - kolejno zgadywała Adamska, z uśmiechem przypatrując się dzieciom.
- Wasza mama opowiadała mi o was całe rano. A ja jestem mama Waldka. - Miała bardzo miły
uśmiech, dołki w policzkach i wesołe oczy.
Waldek przytulił się do niej przełomie, po czym odstąpił z powagą.
- A czegóż wy chcecie od naszego taty? - spytała pani Adamska, usiłując poprawić Waldkowi
koszulkę.
- Męska sprawa - rzekł Waldemar z godnością i siąknął nosem.
- No, to lećcie do domu, tata pewnie jeszcze je śniadanie. Tata Waldka wstawał właśnie od stołu i
sięgał po czapkę, kiedy czworo dzieci wyrosło przed nim jak spod ziemi i stanęło rzędem w
zbożnym milczeniu. Było na co popatrzeć! Pan Adamski był olbrzymem, z jego ogromnych

7
 ramion wyrastał gruby kark, na którym opierała się ruda głowa. Masywny tułów podpierały
potężne słupy nóg, a cały pan Adamski piętrzył się jak góra, sięgając nieomal sufitu.
Bracia Ptaszkowscy milczeli, onieśmieleni całkowicie. Wobec tego Waldek, robiąc w ich kierunku
minę, zdającą się wyrażać coś w rodzaju: „a nie mówiłem?”, wyjawił ostrożnie:
- To moi kumple. Chcieliby czasem popływać łódką.
- Tylko ze mną albo ze Stefanem - padła krótka odpowiedź. - Żadnych topielców. Coś jeszcze?
- Nie, tata. To wszystko.
- To cześć - już od drzwi obejrzał się człowiek-góra i jego twarz
rozjaśniła się uśmiechem. - Dziś wieczorem zbieram sieci, możecie przyjść. Popływamy.
I odszedł, odprowadzany zachwyconymi spojrzeniami. Przed domem tymczasem zaszły pewne
zmiany. Pani Adamska zniknęła w chlewiku, natomiast pojawiła się nowa postać: rudy olbrzym lat
około dwudziestu, nieco zmniejszona kopia ojca, rąbał drewno na szczapki i składał je pod
pochyłym daszkiem.
- To jest Stefan! - Waldek najwyraźniej był bardzo dumny ze swej rodziny. Zafascynowani
Ptaszkowscy podsunęli się bliżej.
Stefan błysnął białymi zębami i machnął toporkiem. Polano rozpadło się ze stukiem na dwie
równiutkie części.
16
Miny mieszczuchów wyrażały zachwyt.
- No, co? - odezwał się po chwili Stefan, odkładając na stos
nowe naręcze szczap. - Chcielibyście spróbować?
- Bardzo chętnie - rzekł Munio zarozumiale. - Przecież to dziecinnie proste. przyjął z rąk Stefana
błyszczące narzędzie i bez śladu tremy
przystąpił do pracy. Wydawało mu się, że dokładnie podpatrzył kolejność czynności. K-u jego
wielkiemu zdumieniu, efekt działania był zupełnie inny: polano, nie tknięte siekierą, spadło na
ziemię, natomiast ostrze narzędzia wbiło się głęboko w pieniek. Munio poleciał do przodu, uderzył
kolanem w pień, ocierając je do krwi, a następnie z impetem wjechał głową wprost w równiutko
poukładany stosik drewna, rozsypując na wszystkie strony połupane szczapy.
Trudno było o większą kompromitację.
Munio podniósł się z ziemi z płonącymi uszami, oczekując straszliwych szyderstw. Jednak oblicze
wspaniałego Stefana rozjaśniło
się pocieszającym uśmiechem.
- Nic, nic... jak na pierwszy raz, wcale nieźle. Od strony chlewika rozległ się okrzyk grozy.
- Stefan! Czyś ty zwariował!? Chcesz, żeby sobie dzieciak ręce
poobcinał?
- Eee tam! - machnął ręką olbrzym. - Zaraz poobcinał. To
przecie już nie dzieciak, mamusia, to już kawał chłopa. Obaj chłopcy pokochali go w tym
momencie jak brata. Rzodkiewka patrzyła na drogę. Z trudem przebijając się przez piach, pedałując
z wysiłkiem, jechał na rowerze młody człowiek, chyba listonosz. Miał kolorową koszulę, czapkę z
daszkiem i skórzaną torbę na ramieniu. Skoro tylko przystanął przy furtce, pani Adamska
wytarła szybko ręce i podeszła do płotu.
- Co pan ma dla nas dobrego, panie Luteczku?
- Ja mam same dobre rzeczy, pani Adamska - odparł pan Luteczek ze swawolnym chichotem i jął
wydobywać z pękatej torby
listy i przesyłki.

8
- Stefek! - zawołała pani Adamska. - Paczka do ciebie! Młody olbrzym ruszył niechętnie w stronę
furtki, otoczony podskakującymi wielbicielami. - Gdzie podpisać? - spytał z widocznie
17
złym humorem, a twarz pana Luteczka powlokła się wyrazem urzędowej powagi.
- Tu, tu, o - tutaj - postukał długim paznokciem w blankiet i z nieprzyjemnym, uśmiechem dorzucił:
- Pewnie pan zamówi} prezencik dla ukochanej? - I w tej samej chwili, rażony spojrzeniem
spod rudej grzywy, zawinął się w miejscu i oddalił pospiesznie, w biegu niezgrabnie dosiadając
roweru.
- Błazen - mruknął pod nosem Stefan i już chciał się odwrócić, gdy listonosz z bezpiecznej
odległości wypuścił zatrutą strzałę:
- Bo to wkrótce Haliny, nieprawdaż?... - nie skończył jeszcze
ostatniego słowa, gdy Stefan skoczył przez płot i złapał go pełną garścią za kołnierz.
- Do widzenia, drogi panie Luteczku - powiedział spokojnie i odrzucił przerażonego listonosza
wraz z rowerem na odległość
ramienia. Następnie odwrócił się i najspokojniej powrócił na podwórko, tym razem używając
furtki.
Podczas gdy zhańbiony pocztylion znikał za zakrętem, Stefan niedbale rozerwał paczkę.
Interesująca wszystkich zawartość okazała się plikiem druków, do których załączony był list.
Uśmiechając się, Stefan wyjaśnił, że w paczce są skrypty, które mu odsyła kolega
z roku. Waldemar natychmiast wyłonił się zza nogi brata i wyjaśnił swym kumplom, że Stefan
studiuje.
- Przyjechał tylko na wakacje, odpocząć trochę, pomóc ojcu
- dodała pani Adamska, spojrzała ukradkiem na syna i zamyśliła się głęboko.
Skrzypnęła furtka i na podwórze wpadła niewielka, chyba dwunastoletnia dziewczynka. Miała dwa
grube, płomienne warkocze i jasnoniebieskie oczy.
- Aha! To wy tu jesteście! - powiedziała, wieszając na kołku pusty koszyczek. - Ty jesteś
Rzodkiewka, tak?
- Monika - poprawił siostrę Waldemar.
- A który z was jest Munio?
- Ja nie - przemówił niedorzecznie Tunio, gapiąc się na dziewczynkę z zachwytem.
- To znaczy, że jesteś Tunio.
- Tunio - zgodził się chłopiec posłusznie. - A ty...? Kto ty jesteś?
18_ To jest nasza Tereska - Waldek tym razem ukazał się pod
lewym łokciem Stefana, obejmując brata w pasie.
_ Właśnie byłam u was w domu - informowała Tereska, trochę
się rumieniąc pod spojrzeniem Tunia. - Wasza mama was szuka i bardzo się martwi, żeście się
potopili. Ale ja zaraz powiedziałam, że jak Krasula sama się pasie, to znaczy, że poszliście gdzieś z
Waldkiem. Przyszła do was ciocia z całą rodziną. Siedzą wszyscy w ogrodzie i myślą, gdzie wy
możecie być.
- To już chyba musimy wracać - powiedział Munio.
- Ano tak - westchnął Tunio i raz jeszcze z upodobaniem
popatrzył na Tereskę.
- Aha! - przypomniała sobie dziewczynka. - Pani Ptaszkowska
mówiła, że chce kupić kurczaka, bo goście chyba zostaną na obiedzie. To może byśmy go teraz
wybrały, mamo, byłoby po

9
kłopocie.
- Dobrze, dobrze, moja ty pociecho kochana - pogłaskała ją
matka. - O wszystkim pamiętasz, co ja bym zrobiła bez ciebie? To chodźmy po tego kurczaka -
zwróciła się do dzieci. - Może sami
wybierzecie ładną sztukę?
- Na tym to my się nie znamy - rzekł bezradnie Munio w chwilę
później, patrząc na biegające bez sensu po podwórku chmary kur.
- To może złapiemy pierwszego z brzegu?
Pani Adamska machnęła ręką. - Sama wam wybiorę. - I już za chwilę trzymała w fachowym
uchwycie trzepoczącego się, białego
kurczaka. - No, ładny?
Chłopcy spojrzeli z powątpiewaniem na malutką główkę i bezdennie głupie oko, widoczne spod
łokcia pani Adamskiej. Milczeli niezdecydowanie.
- Śliczny! - wykrzyknęła Rzodkiewka z entuzjazmem. - Cudowny!
Jedyny! On będzie mój! Tylko mój!
- No, dobrze - powiedziała pani Adamska, trochę zdziwiona.
- Może być twój. To co, zarżnąć go?
Rzodkiewka zamarła.
- Nigdy! - krzyknęła wreszcie z mocą. - Nigdy!
- No, to wobec tego wasza mama będzie go musiała ukatrupić
- stwierdziła pani Adamska, wzruszając ramionami.
- Nie dam?! - wrzasnęła Rzodkiewka, trzęsąc się z irytacji.
- Taki śliczny kurczaczek, taka kochana ptaszyna! - bez namysłu porwała w objęcia drącego się
kurczaka i krzyknęła tylko: - Do widzenia.’ - po czym jak najspieszniej wypadła za furtkę.
Bracia znaleźli ją za zakrętem, już blisko domu. Siedziała przy
-drodze i z wniebowziętą miną obcałowywała kurczaka po głowie.
- Zlituj się. Rzodkiew - jęknął Tunio i to było wszystko, co zdołał powiedzieć.
- On się nazywa Franio - oznajmiła Rzodkiewka, wpatrując się nadal w kurczaka rozkochanym
wzrokiem.
- Jak, jak?
- Franio. Franuś. Franciszek - powiedziała Rzodkiewka, nie zmieniając wyrazu twarzy.
- Litości! - wyszeptał Tunio. - Ona zwariowała.
- To nie może być Franciszek - rzekł zdecydowanie Munio, poddając oględzinom łebek kurczaka.
- Więc może Edmund? - zaproponowała ironicznie Rzodkiewka.
- Edmund też nie. Może Monika.
- Hę?!
- Ponieważ ten kurczak jest kurą. Kurczakiem płci żeńskiej.
- Ach, głupstwo, nie szkodzi - odparła pogodnie Rzodkiewka. - On już jest dla mnie Franusiem...
- Ona.
- ...ona jest już dla mnie Franusiem i pozostanie nią...
- Pozostanie nim...
- Pozostanie nim na zawsze.
- Temu zwierzęciu i tak wszystko jedno - zgodził się Tunio.
- Fakt. Patrzy jakoś głupio i jest małomówne.
- Słusznie, mój bracie. Franciszek Małomówny.
- Franciszka Małomówna, mój bracie.

10
- Najlepiej niech biega jako F. M. To pasuje niezależnie od płci. Munio parsknął śmiechem. - F. M.
Zatwierdzam. - powiedział.
20
Tegoż dnia - popołudnie
F. M. wzbudził zrozumiałe zainteresowanie towarzystwa, zgromadzonego na trawniku przed
domem. Szczególnie Babcia, odpowiedzialna za dzisiejszy obiad, podejrzanie długo - zdaniem
Rzodkiewki - zajmowała się jej pupilem, w nieprzyjemny sposób obmacując i po-szczypując
Franusia. Na wszelki wypadek Rzodkiewka oświadczyła głośno, że Franuś jest jej syneczkiem i
biada temu, kto go tknie.
Ciocia Lucynka, zażywna dama o dostojnym obliczu i posągowym podbródku, usłyszawszy to
oświadczenie, rzuciła mężowi znaczące spojrzenie i subtelnie odkaszlnęła. Subtelne odkaszlnięcia
stanowiły rodzaj kodu, którym państwo Klimkowie porozumiewali się w sytua-
21
q’ach towarzyskich. Mama doskonale o tym wiedziała. Pani Lucyna Klimkowa, z domu
Ptaszkowska, uważała bowiem od początku że jej brat palnął głupstwo, żeniąc się z tą postrzeloną
Marią i niejeden już raz dawała temu wyraz przy pomocy subtelnych odkaszlnięć. Trochę z ich
powodu, a trochę dlatego, że bardzo kochała swoje postrzelone dzieci, Mama wstała i udała się do
domu, gdzie wydobyła ze swojej walizki powiewny, długi, połyskliwy szalik w pięknym kolorze
fioletowym. Ten to szalik zawiązała
następnie na szyi Franusia jednym końcem, drugi wręczając Rzodkiewce.
- Proszę - powiedziała - to jest smycz dla twojego syneczka. Nie może przecież biegać bez opieki,
zanim nas wszystkich nie polubi.
- Muszę powiedzieć, droga Marysiu... - zaczęła pani Klimkowa, ale Babcia, jak zwykle taktowna,
przerwała jej, mówiąc:
- Wspaniały ten pani tort, pani Lucynko. Zresztą, zawsze, jak pamiętam, piekła pani zupełne
arcydzieła.
Mile pogłaskana ciocia Lucynka uśmiechnęła się wreszcie i wygodniej rozsiadła w krześle,
specjalnie dla niej wykopanym spod stosu gratów w hallu. Pan Klimek, na co dzień urzędujący w
białym kitlu za ladą apteki, dziś nosił piękny garnitur wizytowy. I dla niego wydobyto krzesło,
gdyż był gruby, zasapany i godny. Wszyscy inni siedzieli po prostu na trawie: dwulatek Jacunio,
zwany Dzidziusiem, zupełny aniołek; jego brat Witalis - tęgi trzynastoletni osiłek oraz Halinka,
piękna dziewczyna o aksamitnym spojrzeniu i czarnych lokach, najstarsze i pełnoletnie dziecko
państwa Klimków. Właśnie przysiadła na trawniku między Mamą a Babcią, wiła wianuszek ze
stokrotek i prowadziła przy tym rozmowę na tematy zawodowe. Do wczoraj pełniła obowiązki
bibliotekarki, dzieląc czas między tę pracę, a prowadzenie świetlicy w śmietankowskiej szkole.
- Mamy piękny księgozbiór - mówiła. - Pan Zieliński, który założył tę bibliotekę i przez wiele lat ją
prowadził, to był prawdziwy bibliofil. Sprowadzał mnóstwo książek, często i za własne
pieniądze, całą okolicę wciągnął do czytania. Po jego śmierci, zgodnie z jego życzeniem,
wszystkie książki pana Zielińskiego stały się własnością biblioteki. Zobaczy ciocia, co my tutaj
mamy! A ja już ledwie dawałam radę ostatnio, czytelnicy domagali się, żeby biblioteka była
„ona codziennie. Obsługujemy nie tylko miasteczko, ale i kilka
okolicznych wiosek.
- Pracowałaś jeszcze z panem Zielińskim, czy tak?
- On bardzo ciężko chorował - odparła Halinka. - Przez ostatnie miesiące przed śmiercią prawie się
nie podnosił z łóżka. To wtedy zaczęłam tu pracować. Ale teraz to już za wiele dla mnie,
zostawiam ciocię z tym kłopotem. Oczywiście z początku chętnie pomogę, w szkole teraz
przecież wakacje. Tu jest tyle do

11
zrobienia!
- Wszyscy ci pomożemy, kochana Marysiu! - wtrącił z uczuciem wujcio Klimek. - Moim zdaniem,
trzeba z miejsca zabrać się za malowanie waszego mieszkania. Licz na mnie.
- Wszyscy mi pomagają - wzruszyła się Mama. - Ta pani
Adamska taka miła, przybiegła tu dziś rano z mlekiem i obiecała przysłać tu jutro swojego
najstarszego syna. To podobno duży
chłopiec i chętnie nam pomoże.
Halinka nagle spuściła głowę i zaczęła majstrować przy klamrze
sandałka. Natomiast bracia Ptaszkowscy ryknęli śmiechem.
- Duży chłopiec! Oj, oj, nie mogę!
- O, rety. Mamo, ten Stefan wcale nie jest duży! On jest
wielkolud, Mamo!
- Student! Bary ma o, takie! - napompował się Munio.
- Taaaką klatę! - piał Tunio.
Halinka wciąż poprawiała klamerkę, a uszy, wyglądające spod
czarnych loków, zrobiły się jej purpurowe.
Pani Klimkowa przyglądała się jej podejrzliwie, ale tylko przez
chwilę. Jej uwaga została odwrócona, i to na dobre. Dzidziuś, którym jakoś nikt się nie zajmował,
potuptał sobie po zielonej trawce w kierunku niskiego stolika, na którym stal przyniesiony przez
Klimków tort hiszpański oraz dzbanek z kompotem. Dzidziuś popatrzył na wiśnie, czekoladę i
mnóstwo kremu na torcie, zdjął sprawnie ze stołu talerz z hiszpańskim arcydziełem i zastanowił
się. Jego serduszko wezbrało uczuciem sympatii ku owej miłej, starszej pani w ładnej szarej
sukience. Siwa pani rozmawiała żywo z Halinką i - z uwagi na rosnącą tuż koło jej nosa okazałą
brodawkę
- stanowiła obiekt najbardziej interesujący.
23
Wypinając mocno brzuszek dla uzyskania równowagi, Dzidziuś pobmął z tortem przez wysoką
trawę, dotarł do celu i uśmiechnął się promiennie. Z bliska Babcia podobała mu się Jeszcze
bardziej, więc już całkiem śmiało, z rozmachem, umieścił tort na jej kolanach, talerzem do góry.
Zaledwie dwa razy zdołał przyklepać krem do kolan swej wybranki, gdy ta zerwała się z
młodzieńczą żywością,
-wznosząc piskliwe, bardzo zajmujące okrzyki. Oczywiście, niestety, tort odkleił się powoli od
sukienki Babci i klapnął w trawę. Jacunio ruszył więc z kopyta ku stolikowi, z zamiarem
uszczęśliwienia Babci również kompotem z dzbanka. Nie zdołał jednak wprowadzić w czyn
swojego pomysłu, gdyż jego mama już biegła ku niemu z okrzykiem grozy; nie chcąc tracić tak
dobrej okazji, Jacunio wylał zawartość dzbanka na własną głowę, piersi i brzuszek. Następnie
spojrzał na
rodzicielkę niewinnymi oczętami i uśmiechnął się rozbrajająco. Pani Klimkowej opadły ręce.
- Cuniopójdziemyciewodosiam! - powiedział Dzidziuś z szybkością karabinu maszynowego i
zdawał się oczekiwać odpowiedzi.
- Witusiu! - jęknęła ciocia Lucynka. - Co on mówi?
Witalis, który jako jedyny w rodzinie rozumiał mowę Dzidziusia, przybliżył się z ważną miną.
- Jacunio pójdzie myć się wodą, sam - przetłumaczył biegle.
- Siam! Siam! - uradował się Jacunio. - Duzejduzejwodymycie!
- On chce się umyć w bardzo dużej wodzie - przełożył Witalis z wprawą zawodowca i niedbałą
miną.

12
- W bardzo dużej wodzie? - przestraszyła się jego matka. - Chyba nie w jeziorze? Jacuniu, tylko nie
to! Nie wolno!
- Tseba, tseba - rzekł stanowczo Jacunio i skończył z pustą gadaniną, pozostając przy własnej
opinii.
Pan Klimek nie takie rzeczy widywał na co dzień. - Wracając do sprawy remontu, kochana Marysiu
- powiedział, jakby nic nie zaszło - dziś w aptece zastępuje mnie kolega, mógłbym więc ci pomóc
choćby zaraz. Zwłaszcza, że jak widziałem, do drogerii właśnie rzucili emulsję. Może poszlibyśmy
i kupili parę puszek, za dwa-trzy dni byłoby już po malowaniu.
- Masz rację - zgodziła się Mama. - Od pierwszego zaczynam pracę, to ostatnia okazja, żeby w
spokoju pomalować mieszkanie.
24
- Idziemy?
- Jazda! - zerwali się Tunio i Munio. - Trzeba zobaczyć to
nasze miasto!
- Chodź, syneczku - powiedziała czule Rzodkiewka i delikatnie
pociągnęła za fioletową smycz.
- Zostawcie mi Dzidziusia - zaproponowała Babcia, która już zdołała odzyskać spokój ducha. -
Umyję i jego, i siebie, a potem zajmę się obiadem.
- A co będzie na obiad? - zainteresowała się Rzodkiewka, jak
zwykle pojawiając się tam, gdzie była mowa o jedzeniu.
- Franuś - odparła Babcia ponuro.
- Nie! Nie! - wrzasnęła Rzodkiewka. - Po moim trupie, po
moim trupie!
Ciocia Lucynka obejrzała ją sobie dokładnie i westchnęła, ze
współczuciem kiwając głową.
- Ja tylko żartowałam makabrycznie - wyjaśniła Babcia. - Odejdźcie oboje, odkładam topór
wojenny.
Ciocia przeniosła wzrok na Babcię, lecz powstrzymała się od
westchnienia.
- Na obiad będą pierogi z czereśniami - zdecydowała Babcia.
-1 kompot z czereśni. I zupa czereśniowa, bo nie jesteśmy kanibalami
i nie zrobimy rosołku z Franusia.
- No, to w drogę! - rzucił komendę pan Klimek. Ciocia Lucynka zawahała się, nie wiedząc, czy
powinna zostać z Dzidziusiem, czy podążyć za mężem i dopilnować, by nie dawał się wodzić za
nos. Ostatecznie podjęła decyzję, ujęła męża pod ramię
i zarządziła.
- Ty, Halinko, zostaniesz. Pomożesz umyć Dzidziusia. - Po czym uformowała czoło pochodu i
ruszyła przed siebie, wsparta na ramieniu małżonka.
*
Słońce stało już wysoko na czyściutkim niebie, wiał świeży, pachnący kwiatami i miętą, wiatr.
Ścieżka prowadząca przez las do miasteczka była sprężysta i wilgotna, przyjemnie szło się po niej
w sandałkach. Monika westchnęła głośno i radośnie, i ciągnąc za
25
fioletową smycz, na której drugim końcu wlókł się beznadziejnie Franuś, powiedziała smakowicie:
- Ale tu fajnie, co? Powietrze jest takie... landrynkowe!

13
- Już nie - zadowcipkował Munio. - Przeszłaś, pogadałaś wytchnęłaś dwutlenek węgla i skaziłaś
atmosferę.
- Co, co ja wytchnęłam? - obraziła się Rzodkiewka.
- Dwutlenek węgla - powtórzył Munio przemądrzale. - Wypuściłaś go w powietrze w dużej ilości.
- Ja?! - krzyknęła Rzodkiewka, dotknięta do żywego. - Nie wypuszczałam żadnego butlenku!
- Mnóstwo.
- Całe chmury - dołączył Tunio.
- Przestańcie, wy podłe węże! - ryknęło niespodziewanie miłe dotąd dziewczątko. - Mundek, nie
łżyj, bo ci odgryzę nos! - Z jej poczciwych zazwyczaj, brązowych oczek wyzierała wściekłość,
dobroduszna gębusia poczerwieniała jak burak, a pulchna piąstka wywijała w powietrzu
zamaszyste młyńce (z drugiej nie wypuszczała smyczy Franusia). Była w ogóle tak groźna, że
obu braciom natychmiast odechciało się żartów. Rzodkiewka wpadała w furię raczej rzadko,
lecz jeśli się już to zdarzyło, była to furia ślepa, wściekłość ostateczna nie licząca się z nikim i
niczym. W takim stanie, o ile nie zostanie umiejętnie ułagodzona. Rzodkiewka mogła istotnie
posunąć się do rękoczynów. Parę razy już tak się zdarzyło.
Chłopcom nie wypadało bić się z młodszą siostrą, toteż obrywali od niej zdrowe cięgi.
Teraz Munio wyczuł, że moment krytyczny jest tuż-tuż. Albo udobrucha rozeźloną Rzodkiewkę,
albo na oczach Witalisa rozegra
się przykra scena rodzinna. A to na pewno zniweczy ów podziw, jaki czytał Munio w oczach
grubasa.
- Monisiu - zaczął dyplomatycznie. - Chyba nas źle zrozumiałaś...
- Zaraz ci wszystko wyjaśnię - wtrącił Tunio. - Otóż, kiedy wciągasz powietrze...
- Nic nie wciągam - zaznaczyła Rzodkiewka dobitnie i stanowczo. -1 nic nie skaziłam. Mam was
dość, żegnajcie - to mówiąc, porwała w ramiona oszołomionego Franciszka i tuląc go z całej
siły, aż 26
26
ieszczęsnemu kurczakowi oczka wyszły z orbit, odmaszerowala nergicznie pierwszą boczną
ścieżką, jaka się nadarzyła. Munio i Tunio stali z głupimi minami. Witalis patrzył na nich
wyczekująco.
- Wariatka - powiedział wreszcie Munio dość niepewnie. - Co
ją ugryzło?
- Nadepnąłeś jej na ambicję - domyślił się Tunio. - Ona
w takich wypadkach staje się niebezpieczna. s
- Ty też jej nadeptywałeś - Munio był zirytowany. - Nie będziemy jej przecież gonić. To jest
właśnie to, czego by chciała. Raz jej ustąpić - i już zawsze będzie stosowała te numery.
Z daleka dobiegł głos Mamy, idącej z przodu wraz z Klinikami.
- Dzieci, idziecie?
- Idziemy, idziemy! - odkrzyknął Tunio.
- Proponuję posiedzieć tu na trawce - powiedział Munio. -Tylko momencik. Zaraz z krzaków
wyleci Rzodkiew z językiem do pasa i będzie nas gonić w okropnym pośpiechu.
- To pewne - zgodził się Tunio.
- Możemy posiedzieć - Witalis ociężale klapnął w trawę. Mijały chwile, a Rzodkiewka jakoś się nie
pojawiała.
- Chyba się przeliczyłeś - bąknął Witalis do Munia. - A w ogóle,
głupio wyszło. .Munio lubił być podziwiany. Krytyki po prostu nie znosił.

14
- Głupio? Co głupio? - zezłościł się. - Z własnej siostry pożartować już nie można? Pleciesz,
przyjacielu. To nasza jedyna broń. Monika to straszna despotka. Leje nas, a my się nawet nie
możemy bronić.
- Ani poskarżyć - użalił się Tunio. - Bo Mama i Babcia zawsze
są po jej stronie.
- A Mama to by zaraz płakała. I wszystko skrupia się na mnie, bo Babcia zawsze w końcu
wypomni, że obiecałem Tatusiowi opiekować się Mamą i Moniką.
- Obiecałeś? - zaciekawiony Witalis zerknął na Munia. - Jak
to było?
Munio milczał, zasępiony. Potem zerwał się nagle i poszedł
szybko ścieżką, którą poprzednio oddaliła się Rzodkiewka.
27
Uczynił to w samą porę. Rzodkiewka bowiem, która do tej pory
siedziała posępnie na polance, tuląc do piersi Franusia, popadła w niespodziewane tarapaty.
Ni z tego, ni z owego, krzaczki otaczające jezioro rozchyliły się i wylazły zza nich dwie postacie,
obarczone butelkami z piwem.
Jedna z postaci, niedomyty szesnastolatek o konopiastej czuprynie i błyszczącym obliczu, wydał z
siebie głos:
- Te! A ta co za jedna?
- To jest ta... - rzekł drugi. - Od tej... z biblo- biblo... teki.
- Te, mała, chodź no tu.
Rzodkiewka była przestraszona, chociaż sama nie wiedziała, czym.
- Nie! - powiedziała i nadęła się, przyciskając mocniej Franusia.
- Te! - zaśmiał się ten drugi. - Zobacz, Prokop, co ona ma.
- Kurę ma. Głupia czy co? Chodź no tu, mówię. Dawaj no tego kuraka.
- Idźcie sobie! - zawołała drżącym głosem Rzodkiewka. - Nie jesteście mili!
- Oddaj kuraka! Już!
- Nie oddam! - wrzasnęła dzielnie Rzodkiewka i pociągnęła nosem, a jej prześladowca wzniósł
pięść.
Drugi wyrostek psyknął ostrzegawczo.
- Co jest? - odwrócił się konopiasty. Młodszy kiwnął kciukiem
w kierunku ścieżki, skąd donosiło się pogwizdywanie Munia.
- Ktoś idzie...
- To idzie mój starszy brat! - powiedziała Rzodkiewka z błyskiem w oku - i on wam teraz pokaże!
Na te słowa obaj piwosze zdecydowanym krokiem opuścili polankę, bezpowrotnie przepadając w
krzakach. Munio natomiast, który wyłonił się spoza leszczyny, doznał niemałego wstrząsu.
Przygotowany na to, że będzie musiał długo i żmudnie Rzodkiewkę przepraszać, został całkowicie
zaskoczony jej zachowaniem. Siostrzyczka mianowicie porzuciła Franusia, pędem rzuciła się ku
Muniowi, zawisła mu na szyi i zaczęła go całować, co dawno, już się nie zdarzyło, ponieważ
Munio nie lubił „oślizgłych pieszczot”.
28
- Jak dobrze, że po mnie przyszedłeś, mój kochany - wychlipala,
zraszając jego twarz łzami ulgi.
- O, Boże - powiedział Munio, który niespodziewanie się wzruszył.
_ Przestań mnie moczyć, moja droga. I zejdź już z mojej szyi, bo
pachniesz kurą.

15
- Franuś! - przypomniała sobie Rzodkiewka i zwolniła uchwyt.
- Tacy dwaj pryszczaci chcieli mi go zabrać, wiesz?
- Uhm - powiedział Munio nieuważnie. - Spieszmy się, musimy
dogonić Mamę. Na pewno zaraz zacznie nas szukać.
Miał rację. Mama czekała już na nich przy wylocie ścieżki, wraz
z K-limkami i Tuniem.
- No i gdzie wy przepadacie? - spytała z wyrzutem.
- Moja Mario - odezwała się ciocia Lucynka. - Musisz jednak
im pozwolić na większą samodzielność. Tu im nic nie grozi.
Wuj Klimek chrząknął i zwrócił uwagę Mamy na biały, piętrowy budynek, wznoszący się za
drzewami, po drugiej strome pylistej drogi - tej samej, która biegła obok biblioteki i domku
Adamskich.
- Tu jest nasz ośrodek zdrowia. Blisko, jak widzisz. W razie
czego - pięć minut drogi.
- Tylko lekarza mamy kiepskiego - westchnęła ciocia Lucynka.
- Wcale nie! - oburzył się wujek.
- Zupełnie nieodpowiedzialny - ciągnęła niewzruszenie ciocia. - Ma już pod czterdziestkę, a
zachowuje się jak wyrostek. Jeździ jak wariat na motocyklu, zapuścił takie dziwne wąsy, a co
najgorsze
- wcale nie myśli o ożenku. Dziwaczny typ.
- Z tego, co mówisz - raczej sympatyczny - zaśmiała się Mama.
- Jeździ tu po wszystkich górkach na tych swoich nartach, skacze do wody z urwiska - no, co to za
lekarz! Nigdy nie wiadomo,
kiedy mówi poważnie, a kiedy się śmieje.
- Nie plotkuj! - przerwał stanowczo wuj. - Bratek jest bardzo dobrym lekarzem, a ty go nie lubisz,
bo ci powiedział, że
jesteś zdrowa.
- Tego nie powiedział!
- Że serce masz zdrowe, tylko otłuszczone. Popatrzcie, dzieci,
tam dalej jest już apteka, a nad nią, na piętrze - nasze mieszkanie. Potem droga zakręca i już się
zaczyna właściwe Śmietankowe.
29
Miasteczko było ładne i czyste. Pośrodku rynku czerwieniał klomb z szałwią, a wokół, jak zwyczaj
każe, rozmieszczono sklepy i inne ważne instytucje. Punkt skupu wełny sąsiadował tu z komisem,
którego okno wystawowe, zarzucone sweterkami, kosmetykami i gąbkami natychmiast
przyciągnęło panią Klimkową. Mama i Munio wlepili wzrok w wystawę Domu Książki,
porozumieli się kilkoma monosylabami i sprawnie dokonali zakupów w sklepie.
Rzodkiewkę natomiast zainteresowała wystawa pod okazałym szyldem „Europejska-Restauracja-
Kawiarnia-Lody”. Niestety, wszyscy członkowie bliższej i dalszej rodziny minęli obojętnie
przybytek rozkoszy smakowych i nie dostrzegając wymownych spojrzeń dziewczynki, weszli do
sąsiedniego sklepu, którym była drogeria. Pochód
zamykali Mama i Munio, którzy minęli Monikę obojętnie, wpatrzeni w kupione przed chwilą
książki.
Wobec tego Rzodkiewka wzgardziła ich towarzystwem i opierając się o nagrzaną słońcem barierkę,
zaczęła podziwiać ułożone w oknie „Europejskiej” pomarszczone pączki i ciastka, zdobne w
figlaski

16
z żółtego kremu. Brzęczały muchy, słońce przygrzewało coraz mocniej, było sennie i przytulnie.
Wtem drzwi restauracji otwarły się z trzaskiem, wyrzucając
obłok pomieszanych, dziwnych woni oraz dwóch kłócących się panów,
- ...mówiłem, żeby załatwić jak najszybciej, prawda? - doleciał. Monikę strzęp zdania. - Ale ty
oczywiście zwlekałeś. Przeszkadzate ci, że dom nie jest pusty, co? To teraz masz lepszą
sytuację? Kupa bab i dzieciaków, zawsze ktoś się będzie pałętał po domu!
- Nie moja wina! - zdenerwował się drugi. - Wczoraj przyjechali, a Prokop dawał głowę, że będą
za tydzień! •
- Prawdziwy pech, że muszę jechać do Warszawy - złościł się pierwszy. - Musisz to załatwić
sam. Najlepiej dziś w nocy. Im wcześniej, tym lepiej, skorzystaj z zamieszania, póki się
jeszcze nie
urządzili na dobre. Zresztą, rób co chcesz, byle nie było kłopotów z milicją. Cześć!
Rzodkiewki nie zajmowała ta rozmowa. Słyszała każde słowo, ale, uważała, że są to zwykłe bajdy,
jakie zazwyczaj opowiadają sobie dorośli. Ziewając, obróciła się leniwie j ujrzała, jak jeden pan
skręca za róg ulicy, podczas gdy drugi znika znów w drzwiach restauracji. I żaden głos nie ostrzegł
Rzodkiewki, że dzieje się coś ważnego. Z drogerii wypadli chłopcy, obładowani puszkami i
pędzlami wszystkich rozmiarów i Monika momentalnie zapomniała o zasłyszanej
rozmowie.
- Co się dzieje, Rzodkiew? - zgorszył się Tunio. - Biegiem do
sklepu po swój przydział!
- Córeczko! - zawołała mama z głębi sklepu. - Bierz te dwie
torebki i włóż je do kubełka, o tak!
- Wybaczcie moi kochani - usprawiedliwiała się ciocia Lucynka.
- Ja niczego dźwigać nie będę, ja mam chore serce.
Mama włożyła do swojej torby jeszcze dwie puszki. Co do Rzodkiewki, ulokowała ona F. M. w
kubełku, obok torebek z gipsem i pobiegła z tym wszystkim za chłopcami. Wszyscy wytaszczyli
się przed sklep i stanęli przed drzwiami restauracji akurat w momencie, gdy otworzyły się one
ponownie. Wyszedł krępy, mocno zgrzany pan w średnim wieku, odziany w przepoconą, wiśniową
koszulkę polo. Na widok państwa Klimków spłoszył się w sposób uderzający.
- Panie Wojtczak! - zdumiał się wujcio Klimek. A pan co tu robi?
- Ja... wpadłem tylko na małe piwko... - tłumaczył się gęsto zakłopotany pan Wojtczak, a jego
oblicze pokryło się mocnym szkarłatem. - Wywiesiłem kartkę, że apteka na chwilę zamknięta
- no i już, już wracam...
Wujcio aż zaniemówił ze złości. Pan Wojtczak czym prędzej zmienił temat.
- Nie mam przyjemności znać pani... - zwrócił się do Mamy z szarmanckim ukłonem. - Pani
pozwoli, że się przedstawię, moje
nazwisko Wojtczak.
- Bardzo mi miło - uśmiechnęła się Mama. - Ptaszkowska.
- Ach! - rozentuzjazmował się pan Wojtczak - To pani! Więc to pani będzie teraz prowadzić
bibliotekę! - wpatrzył się czule w Mamę. - Ja jestem, proszę pani, namiętnym czytelnikiem! -
wyznał.
- Panie Wojtczak! - nie zdzierżył wujcio. - Jak Bozię kocham,
moja cierpliwość ma swoje granice...
Pan Wojtczak nie dał się zrazić. Był Mamą najwyraźniej zachwycony. Nie odrywał od niej oczu ani
na chwilę, ucałował jej

17
31
rączkę, a następnie użalił się: - Och, jaka pani obładowana! Proszę mi dać te torby, pomogę pani.
- Panie Florianie! - zgrzytnął zębami wuj. - Ja też jestem obładowany, czego pan nie zauważył, i
pocę się tu w słońcu słuchając pana treli. Ponieważ i tak idziemy w jedną stronę, niech
już pan niesie te paczki, ale tylko do apteki! A potem proszę wracać do pracy.
- Tak jest - zgodził się pan Wojtczak, obarczając się puszkami
i torbami. - Mam nadzieję, że pani pozwoli pomóc sobie przy remoncie.
Mama próbowała się wymówić, ale pana Wojtczaka trudno było zniechęcić i nalegał bez końca, aż
wtrąciła się pani Klimkowa, pytając:
- Czy my wreszcie ruszymy? Muszę wracać do domu, czas gotować obiad.
- To już nie chcesz zjeść z nami, Lucynko? - spytała Mama. Ciocia Lucynka uśmiechnęła się z
wyższością. - Nie będziemy ci robić kłopotu. Zjemy u siebie skromny obiadek, coś z drobiu.
Kiedy Mama i wujek dotarli do domu, dzieci siedziały już przy dużym stole, wystawionym do
ogrodu. Dzidziuś, królujący w wyłożonym poduszką krześle, zanurzał obie rączki w kompocie i
mył sobie nimi buzię oraz szyjkę. Pozostała czwórka zgodnie pałaszowała
pierogi z czereśniami i śmietaną i nie zwracała na malca najmniejszej uwagi.
- A gdzie Babcia? Gdzie Halinka?
Okazało się, że Babcia poszła do kuchni, a Halinki nikt nie widział.
- Zaraz po waszym wyjściu - powiedziała Babcia, wyłaniając
się z kuchni z nową porcją pierogów - Halinka pobiegła w stronę jeziora. O, tam.
- Utrapione dziewuszysko - mruknął wujcio. - Ostatnio wciąż znika. Witalis, poszukaj no jej! Niech
wraca z Jackiem do domu. A jak będzie wciąż znikać, to złoję jej tyłek!
Witalis podniósł się ciężko, przełykając ostatniego pieroga. Po wysłuchaniu ojcowskich instrukcji
flegmatycznie uraczył się szklanką kompotu i spytał kuzynów: - Idziecie ze mną?
Zbiegli z górki na złamanie karku, podczas gdy Witalis godnie niósł swój brzuszek po schodkach.
Wyobrażali sobie, że będą musieli
32
rowadzić długie poszukiwania, tymczasem już po kilku minutach Witalis natknął się na rozkoszną,
zalaną słońcem polankę.
- Halinka z chłopakiem! - Witalis psyknięciem przywołał kuzynów, którzy, wietrząc hecę,
podkradli się bliżej. Zachowując ciszę, zbliżyli się do skraju polanki otoczonej leszczynami.
Tłumiąc śmieszki,
oddali się przyjemnościom podsłuchiwania.
- ...wśród milionów ludzi - dobiegły ich słowa. - ...kogoś
takiego jak ty, kochanie...
- Cśśśś! - szepnął ze złością Witalis. - Tuniek, przestań się
drapać, bo nic nie słyszę!
- Kiedy mnie komar użarł!
- Ciiicho!
- ...jak dwie planety... po orbicie... - z żarem mówił wielbiciel
Haliny.
- Cicho! ^
- Sam cicho, bulwieciu!

18
- Hi, hi, hi!
- No, dajcie posłuchać!
- Samotne gwiazdy... na wieki...
- O, rany! Chłopaki, to Stefan!
- Pokaż, pokaż!
- Rzeczywiście - szepnął wstrząśnięty Witalis. - Co taki świetny
facet widzi w mojej siostrze?
- Jak księżycowa królewna... - doleciało zza leszczyn.
- Księżycowa królewna! - wściekł się Witalis. - Nie wytrzymam! Ten biedny człowiek jest
ślepcem! Żeby on ją, sierota, widział tego dnia, kiedy narysowałem czołg jej szminką
„Diorella”! O mało mnie nie zabiła, a wrzeszczała tak ohydnie, że dom się trząsł! Rysunek
mi zniszczyła, mój Boże, co to był za czołg!
- O! - powiedział Tunio, wskazując palcem.
- On ją całuje - stwierdził Munio autorytatywnie. - Zuchwalstwo takowe odpokutować usta me
gotowe pocałowaniem pobożnym
pielgrzyma.
- Co on bredzi?
- To z „Romea i Julii”. Uważam, że dobry cytacik.
- Brzydka rzecz podglądać. Cytując Szekspira.
33
- Słuszna uwaga, maleńki. Idziemy.
- Momencik - wycedził Witalis i nim zdołali go powstrzymać przełazi przez leszczyny i stanął
przed zakochanymi w całej swej krasie. Jak można było się spodziewać, jego przybycie nie
wywołało burzy entuzjazmu. Stefan spojrzał na niego niechętnie, a w aksamitnych oczach
Halinki zalśniły dwa szekspirowskie sztylety.
- Diorello! - rzekł złowieszczo Witalis, kiwając się na piętach.
- Zjeżdżaj stąd! No już! - warknęła księżycowa królewna.
- Przepraszam najmocniej - rozsłodził się Witalis w uśmiechu
- że ci przeszkadzam. Masz wracać do domu z Dzidziusiem. Musi
iść spać, ale przedtem trzeba go wysadzić na nocnik, bo dziś jeszcze nie robił kupki.
Romantyczny nastrój piekł ostatecznie, jak przekłuta bańka
mydlana.
- A tata powiedział, że ci złoi tyłek, jak będziesz tak ciągle znikać w lesie.
Księżycowa królewna miała żądzę krwi wypisaną wprost na twarzy.
- To ja polecę - swobodnie zakończył Witalis. - Do widzenia.
- Ukłonił się bardzo grzecznie i - pękając ze śmiechu - znikł w zieleni leszczyn, jak przerośnięty
elf.

Sobota, 24 czerwca

Ranek tego dnia był ponury, zimny i deszczowy. Nasza trójka, która wczorajszy wieczór spędziła
na zbieraniu sieci z panem Adamskim, a potem pomagała w malowaniu kuchni, aż do późnej nocy,
teraz pogrążona była w kamiennym śnie. Mama, co prawda, obudziła się jak zwykle o szóstej, ale
ujrzawszy sunące tuż za oknem ciężkie, napompowane wilgocią chmury, przypomniała sobie, że
nie musi zaraz biec do pracy, zamknęła czym prędzej oczy, otuliła się rozkosznie cieplutką kołdrą i

19
- ukołysana monotonnym stukaniem wielkich kropli deszczu - zapadła w stan błogiej
nieświadomości.
35
Tylko Babcia, nie zważając na pogodę, raźno zerwała się z łóżka. Pierwsze kroki skierowała do
łazienki, gdzie zaaplikowała sobie zimny prysznic. Był to jej codzienny zwyczaj, który wpędzał w
kompleksy pozostałych członków rodziny: nikt nie miał dość hartu, by dorównać Babci pod tym
względem. Następnie, odziawszy się wytwornie i włożywszy świeży fartuszek, czcigodna staruszka
udała
się do kuchni pogwizdując bluesa. Stanąwszy w progu, rozejrzała się z uznaniem.
- Teraz to naprawdę nieźle wygląda - powiedziała sobie, tocząc
okiem po świeżutkich, kremowych ścianach - i zabrała się do gotowania kawy zbożowej.
Kawa, jak to kawa, oczywiście wykipiała, napełniając cały dom zapachem wiejskiego śniadania.
Tylko że dziś żadne, nawet naj-smakowitsze zapachy, nie mogły nikogo wywabić z łóżka. Toteż
Babcia zjadła śniadanie sama, a ponieważ nie musiała dzisiaj świecić przykładem, ograniczyła ilość
spożywanego mleka do minimum. Ze stosu powiązanych w paczki książek wydobyła tom Gogola,
w karygodny sposób podparła się łokciem i z lubością zaczęła czytać
przy jedzeniu (czego najsurowiej broniła zarówno córce, jak i wnukom). Miłe to były chwile.
Radio, które do tej pory mamrotało niewyraźnie na temat buraków, zaczęło nagle wyśpiewywać po
angielsku. Na słuchaniu ulubionych piosenek i lekturze noweli „Płaszcz” zbiegł Babci miły
kwadransik, aż wreszcie zdecydowała, że dalsze leniuchowanie byłoby już nieprzyzwoitością
wobec panującego w kuchni nieporządku. Co prawda, Munio i Tunio zobowiązali się wczoraj
wieczorem, że umyją dziś podłogę po malowaniu, a także, że powynoszą i spalą zachlapane farbą
stare gazety; Babcia jednak była zbyt ruchliwa, by móc patrzeć bezczynnie na ten bałagan. Zebrała
na początek gazety i zwinąwszy je w dużą paczkę, wyniosła do hallu.
Tu nagle zamarła, tuląc w ramionach poplamione papierzyska. Od drzwi wejściowych aż na schody
biegły ślady zabłoconych, męskich butów odbitych wyraźnie jak pieczątki na porozkładanych
gazetach. „Przecież na pewno zamykałam na noc drzwi wejściowe!” - pomyślała Babcia i podeszła
bliżej schodów. Ślady prowadziły na piętro, gdzie spokojnym snem spali chłopcy, Mama i
Rzodkiewka. ak
Babcia rzuciła pęk gazet tam gdzie stała i nie dbając wcale zachowanie ostrożności, pobiegła w
górę po skrzypiących schodach. Od razu z ulgą dostrzegła, że drzwi od pokoiku, gdzie spały dzieci,
są zamknięte, podobnie, jak drzwi pokoju, w którym dzisiejszej nocy spała ona sama z córką.
Natomiast drzwi trzeciego pokoju, w którym „na tymczasem” zgromadzono różne paczki i meble,
były
lekko uchylone.
Babcia zatrzymała się. Nasłuchiwała. Wokół panowała cisza,
dopiero po chwili zza uchylonych drzwi dał się słyszeć przyciszony
szmer, czy westchnienie.
„Jest tam! - pomyślała Babcia. - Na pewno ma złe zamiary,
bo po cóż by się włamywał? Co robić, co robić?”
Stała chwilę bezradnie. Biec po pomoc? Krzyczeć? Nie, nie może zrobić niczego takiego. No, tak,
ale przecież nie rzuci się na złoczyńcę z gołymi rękami! Chwileczkę: przecież w hallu, na dole,
jest telefon!
Zawróciła i ostrożnie postawiła nogę na stopniu.
Deski przeraźliwie pisnęły. Wobec tego Babcia zbiegła na dół, nie starając się już o zachowanie

20
ciszy. Ujęła słuchawkę telefonu, postukała w widełki. Po dłuższej chwili, kiedy Babcia spociła się
już ze zdenerwowania, w słuchawce
odezwał się znudzony głos:
- Słucham? Centrala.
- Proszę mnie połączyć z milicją! - gorączkowym szeptem powiedziała Babcia, słysząc z
przerażeniem skrzypnięcie podłogi na piętrze.
- Głośniej proszę! - obraziła się dama w słuchawce.
Teraz skrzypiały już schody.
- Proszę mnie połączyć z milicją! - Babcia uznała, że nie ma
sensu mówić szeptem, skoro kroki zbliżają się już do zakrętu schodów.
- Nic nie rozumiem! - powiedział glos w słuchawce z wyraźną pretensją. - Z kim połączyć? Halo!
Halo! Ale Babcia już nie odpowiedziała. Wypuściła z ręki słuchawkę
i osunęła się na podłogę, ogłuszona silnym uderzeniem w skroń. Trzasnęły drzwi wyjściowe, ktoś
zatupał na ganku i zapanowała
cisza.
37
- Jest godzina szósta pięćdziesiąt - powiedziało uprzejmie radi w kuchni.
Stefan Adamski wyminął wielką kałużę i zszedł z drogi na
ścieżkę, prowadzącą do biblioteki. Deszcz lał potokami, bulgotał dzwonił, szeleścił i pluskał.
- Ani żywego ducha! - zaśmiał się Stefan, patrząc na drogę.
- Dlaczego ludzie tak się boją deszczu? - On sam szedł z odkryta głową, pozwalając deszczowi
spływać po rudej czuprynie i wlewać się za kołnierz. Od rana był w świetnym humorze i kiedy
matka poprosiła go, żeby zaniósł mleko pani Ptaszkowskiej, wybiegł na deszcz z prawdziwą
radością. Świat był piękny, pachniało świeżością
i mokrą zielenią. Ziemia z wdzięcznością wchłaniała wodę, trawy i liście wyglądały, jakby się
cieszyły.
Przeskoczywszy następną kałużę, Stefan gwizdnął przez zęby. Znajoma postać brnęła przed nim ku
bibliotece: Luteczek, zmoknięty i nieszczęśliwy, pchał rower przez gęste błoto. Kiedy go Stefan
dogonił, listonosz obdarzył go spojrzeniem wyrażającym jednocześnie podziw i niechęć. Stefanowi
zrobiło się trochę żal. Luteczek ubrany był w płaszcz przeciwdeszczowy, ale i tak wyglądał jak
zmokła kura. Spod kapturka wystawał smutno jego siny nos i zmoknięte wąsiki.
- Dzień dobry - rzucił Stefan. - Dokąd to tak wcześnie? Pan Luteczek spojrzał na niego bojaźliwie i
wykręcił się odpowiedzią, że idzie sobie po prostu na skróty. Usunął się z drogi w popłochu, gdy
rudy olbrzym zdecydował się go wyminąć.
W pobliżu biblioteki Stefan dostrzegł jakiegoś mężczyznę, idącego spiesznym krokiem. Przez
strumienie deszczu niewiele było widać dopiero gdy Stefan podszedł bliżej, rozpoznał w
osłoniętym parasolem dżentelmenie pana Wojtczaka z apteki. Na pozdrowienie Stefana pan
Wojtczak zareagował zmieszaniem i ukrył za plecami długą,
herbacianą różę. Wreszcie, uporawszy się z różą i parasolem, spytał podejrzliwie:
- Pan do pafli Ptaszkowskiej?
- A, tak. Mleko niosę, no i mam tam pomóc w remoncie. 38
_ To tak jak ja! - rzekł pan Wojtczak. - Ale wie pan, za 7eśnie się wybraliśmy, oni jeszcze śpią.
Stukałem nawet dość
^ocno, ale nikt nie odpowiada.
- Nie śpią chyba, na parterze pali się światło. W kuchni.

21
- No, to ja nie wiem - wyznał pan Wojtczak. Kiedy i tym razem nikt nie odpowiedział na pukanie,
Stefan nacisnął klamkę. W mrocznym hallu słychać było dobiegającą
z kuchni wesołą muzyczkę.
- O! - krzyknął nagle pan Florian. - Tam ktoś leży! Tam, przy
telefonie.
- Zemdlała - powiedział Stefan, trzymając Babcię za puls.
- Chociaż nie - tu, na skroni, jest krew. Pan Florian krzyknął przejmująco.
- Krew! Lekarza! Lekarza!
- Spokojnie - mitygował go Stefan. - Po co straszyć resztę
rodziny. Niech no pan poda tę skrzynkę z kąta, posadzimy panią, o tak. Ja zadzwonię po doktora
Bratka, a pan niech przyniesie
z kuchni zimnej wody.
Podczas gdy Stefan telefonował, pan Florian zdołał ocucić
Babcię stosując delikatne spryskiwanie zimną wodą czoła i twarzy. Przez chwilę wzrok Babci był
nieco błędny. Wpatrywała się w pochyloną nad nią twarz pana Wojtczaka i zdawało się jej, że zna
tę krwistą fizjonomię... że gdzieś już ją widziała... ale nagle wrażenie prysło. Ze schodów zbiegła
pani Maria, obudzona niecodziennymi
odgłosami, w biegu zawiązując szlafroczek.
- Co tu się dzieje? - przeraziła się na widok bladej Babci,
siedzącej pod ścianą. - Mamusiu, co tobie?
Schody zadudniły okropnie: komplet młodych Ptaszkowskich,
odziany w piżamy, zbiegał na dół, rześko pokrzykując.
- O rety! Znów coś się dzieje! - ucieszył się Tunio.
- Głupiście, chłopaczku - Munio przytłumił brata, dociskając go do poręczy. - Najpierw się
rozejrzyj, a potem rozedrzyj. Babciu,
co tak siedzisz, biedna?
- Czy się źle czujesz? - troskliwie Spytała Rzodkiewka, z całą
ufnością składając F. M. na kolanach Babci.
- Babciu, dlaczego masz krew na, czole?! /
39
- Mamo, czy ty nam wreszcie powiesz, co się właściwie stało?
- włączyła się pani Maria.
Babcia poczuła, że dłużej zwlekać z odpowiedzią nie może. Alg co ma powiedzieć na temat
wypadku temu całemu zgromadzeniu? Babcia nie rozpoznała napastnika i nie miała żadnej
pewności, czy któryś z obecnych dwóch obcych mężczyzn nie jest owym włamywaczem. Stąd
brała się niepewność i brak decyzji: czy przyznać się, że nie rozpoznała napastnika? Czy też,
przeciwnie, dać do zrozumienia, że doskonale wie, kim on jest? Gubiąc się w myślach, Babcia
siedziała z przymkniętymi oczami, nie odpowiadając na
pytania. Na szczęście jednak przed domem rozległ się finalny ryk motocykla.
- Jest doktor! - powiedział Stefan i skoczył otwierać drzwi. Doktor Bratek, wysoki i barczysty,
odziany był w podniszczone dżinsy i skórzaną kurtkę; w ręce dzierżył pakowną torbę.
Zdziwionym wzrokiem ogarnął grupę, znieruchomiałą w centrum zagraconego hallu: jej ośrodek
stanowiła miła, starsza pani o błędnym wejrzeniu, spoczywająca z gracją na obskurnej skrzynce
z napisem „Bulgarexport Sofia” i piastująca na podołku białego kurczaka, zdobnego w fioletową
kokardę. Obok, trzymając starszą panią za rękę, stała prześliczna blondynka o czarnych oczach,
pełnych wzruszającej bezbronności, które natychmiast sprawiły, że doktor stracił dech. Opodal

22
 widniał pomocnik aptekarza i Stefek Adamski, a wokół tych wszystkich postaci roiła się większa
ilość bardzo ruchliwych dzieci. Płeć ich trudno było określić z uwagi
na jednakowe, rozciągnięte, trykotowe piżamy, w które dziatwa byłą obleczona.
- Dzień dobry - przemówił wreszcie doktor, z trudem odrywając wzrok od ślicznej pani. - Co tu się
właściwie stało?
Wahająca się dotąd Babcia podjęła decyzję: nie może powiedzieć wszystkiego przy dzieciach. Jeśli
powie prawdę, nastraszy je tak, że
nie usną spokojnie. A jeśli każe im odejść, tym bardziej będą podsłuchiwać.
- Ach, głupstwo - rzekła wobec tego. - Potknęłam się, uderzyłam w głowę i straciłam przytomność.
Tu jest tak mroczno, a ja mam bardzo słaby wzrok...
40
Doktor oglądał babciną głowę. - No, uderzyła się pani dość mocno. Rana jest głęboka, dziwię się,
że tak szybko przyszła pani do siebie. Proponuję, żeby się pani jak najszybciej położyła do
tn7,ka zaraz zrobimy opatrunek. Gdzie jest pani pokój?
Wręczywszy torbę Muniowi, podniósł Babcię jak piórko i w asyście
dzieci oraz Mamy zaniósł starszą panią na górę. Dopiero na piętrze Mama wróciła do równowagi.
- Dzieci! Dlaczego jesteście boso i w piżamach?! Proszę się ubrać
natychmiast, i to ciepło! - i wepchnąwszy swoje potomstwo do
pokoiku, podążyła za Babcią.
Babcia już leżała w łóżku i przepraszała za bałagan.
- Wielkie rzeczy, bałagan - powiedział doktor Bratek. - Ja jestem strasznie porządny i pedantyczny,
ale jak widzę bałagan, zawsze mówię sobie: ech, jakoś to zniosę. I znoszę. - Jego brązowa,
pofałdowana twarz zmarszczyła się zabawnie w ujmującym uśmiechu, a małe oczka zmieniły
się w wesołe przecinki. - Proszę pokazać głowę, trochę panią pomęczymy. Koniecznie musi pani
zostać w łóżku przez kilka dni. Tak. Teraz zaszy jemy ranę i dostanie pani
kilka zastrzyków.
- Czy ja naprawdę muszę leżeć?! - jęknęła Babcia. - Tyle roboty
w domu!
- Koniecznie! - powtórzył doktor. - Z zimnymi okładami na
głowie. Nie radziłbym się forsować, choć wygląda pani młodo
i zdrowo.
Babcia spojrzała na niego ciepło.
- Wyglądam młodo?
- Jasne - rzekł doktor z przekonaniem.
- Lubię pana - zdecydowała Babcia. - Jest pan taki miły.
Doktor śmiał się, rozkładając torbę, pełną narzędzi. - Nie uważają mnie za miłego. No, a teraz
proszę się przygotować na telka ukłuć. I proszę mi powiedzieć, jak to było naprawdę z tym
upadkiem?
Zaskoczona Babcia spojrzała ze zmieszaniem.
- Jak to, więc pan się domyślił?
- Jasne. Uderzono panią od tyłu, ciężkim narzędziem, prawdopodobnie metalowym. Kto to
zrobił?
41
- W tym sęk, że nie wiem - powiedziała Babcia i westchnęła
po czym zwięźle opowiedziała doktorowi i córce o wszystkim, (;q się wydarzyło od rana.

23
- I pomyśleć - szepnęła ze zgrozą pani Maria - że ja sobie
najspokojniej spałam, podczas gdy ten zbrodniarz mógł ciebie nawet zamordować!
- Głupstwa! - fuknęła Babcia. - Mnie zamordować, dobre sobie! Nie takie to proste, jak ci się
wydaje! - zastanowiła się. - Powiedzcie mi tylko, czego ten typ szukał w domu pełnym ludzi? I
co on nam chciał ukraść, przecież nie mógł podejrzewać wdowy z trojgiem dzieci i staruszką o
posiadanie jakichś wielkich pieniędzy. Chyba,
że ja wyglądam na kogoś takiego, kto ma w komodzie ze trzy pończochy wypchane złotem.
- Nie, nie wygląda pani - powiedział doktor, który przy słowach „wdowa z trojgiem dzieci” spojrzał
uważnie na panią Marię, czując przy tym jakieś ciepło wokół serca. - On nie panie chciał okraść.
Tu już się włamywano za czasów pana Zielióskiego. Chodziły słuchy, że pan Zieliński znalazł
skarb, sam zresztą wspominał mi o tym. Leczyłem go, potem się zaprzyjaźniliśmy, więc miał do
mnie zaufanie. Nie na tyle jednak, żeby powiedzieć mi coś bliższego na
temat tego skarbu. Bardzo tym był przejęty, zdaje się, że to była trochę taka mania.
- I włamywano się do niego, mówi pan? A skarb?
- Pan Zieliński twierdził, że przeszukiwano bezskutecznie cały parter i bibliotekę. Bezczelni
rabusie robili to w jego obecności. Był ciężko chory i wtedy już nie mógł podnieść się z łóżka,
- No to miejmy nadzieję, że dzisiejsze przynajmniej włamanie
się powiodło - powiedziała Mama. - Może znaleźli, co chcieli i już nam nie grożą dalsze atrakcje.
- A co milicja na te wszystkie włamania?
- Pan Zieliński nie zawiadamiał milicji, bo niczego nie ukradziono
- wyjaśnił doktor.
- Ale my zawiadomimy - Babcia poprawiła się na poduszkach.
- Marysiu, zadzwonisz po milicję. Ostatecznie, są tu dzieci i o nich musimy myśleć przede
wszystkim.
Doktor przyznał jej rację.
- Dzieci! Ach, One nie mogą wiedzieć o niczym - powiedziała Mama pospiesznie. - Wszyscy troje
są tacy wrażliwi, prawda o tym nadku mogłaby bardzo zaciążyć na ich psychice. Babcia
wyglądała, jakby nie była o tym przekonana.
- Młode nosorożce - mruknęła zagadkowo.
Doktor uśmiechnął się, obiecał wpaść po południu i ucałował
dłoń Babci na pożegnanie.
Zeszli z Mamą do hallu, gdzie wśród porozstawianych puszek
i drabin tkwiła Rzodkiewka, mieszając patykiem w kuble. Panowie
Wojtczak i Adamski zmywali ściany łazienki.
- Zaczęliśmy nie czekając na panią - oświadczył pan Wojtczak z zapałem. - Umieszałem już
kolorek, proszę rzucić oczkiem, czy
odpowiedni.
- Tu masz ten kolorek - powiedziała Rzodkiewka z obrzydzeniem.
Patyk, który wyjęła z kubła, był przeraźliwie różowy.
Deszcz lał ciągle. Chłopcy stali pod okapem drewnianego ganku. Mimo przezorności
Mamy i tak wiedzieli już wszystko na temat wypadku: panowie Florian i Stefan nie mówili o
niczym innym przez ostatnie pól godziny. W ten to sposób Tunio i Munio poznali całą sprawę ze
szczegółami. Nawet historia poprzednich włamań została im przekazana ustami pana Wojtczaka.
- A dzisiaj włamał się ten sam, ja wam to mówię - twierdził
dżentelmen z apteki.

24
- Jasna sprawa - zgadzał się Stefan. - Znowu szuka tego skarbu. Tunio uważał, że wszystko to jest
podniecające. Stojąc teraz na
ganku z bratem, popuścił wodze fantazji, jednocześnie podziwiając potężny motocykl doktora,
ustawiony pod ścianą domu. Było to istne cudo, błyszczące niklem i jasnoczerwonym lakierem,
świecące jak purpurowa gwiazda na tle odrapanych ścian domu.
- Czy będziemy mogli przejechać się z panem? - usłyszał doktor,
gdy tylko pojawił się na ganku.
- Jasne! - rzekł doktor życzliwie i ze zrozumieniem. - Tylko
nie teraz, koledzy. Teraz bardzo się spieszę. Ale będę u was jeszcze po południu. - Wskoczył na
siodełko ryczącego motoru, uśmiechnął
się przyjaźnie i ruszywszy wspaniałym zrywem, zniknął w strumieniach deszczu.
- Miły człowiek - powiedział Munio, patrząc za nim życzliwie.
- Tak, sympatyczny facio. Coś jeszcze, panie Mundeczku?
- Cóż takiego, przyjacielu?
- O włamanku ani słowa? Trzeba by zająć jakieś stanowisko.
Osobiście jestem zdania, że powinniśmy sami przyłapać tego drania i sami znaleźć skarb.
- Och, och - mruknął Munio ironicznie. -1 pewnie nie powiedzieć milicji ani słowa?
- Tak, właśnie, właśnie.
- Dziecino - rzekł Munio z odcieniem zniecierpliwienia. - Zawsze ubolewałem nad tym, że czytasz
za mało. W każdej niemal powieści .dla młodzieży dzieci szukają skarbu. Zawsze bez
porozumienia z milicją, to reguła. Oczywiście, zbrodniarza demaskuje jakiś dzielny
kapitan, a skarb okazuje się fikcją w rodzaju nieciekawego rękopisu lyb czegoś równie głupiego.
- - Ale może w tym wypadku chodzi o jakieś brylanty? Albo fdote monety? - zapalał się Tunio,
szarpiąc w podnieceniu białą
czuprynę. - Ja, gdybym znalazł skarb, zaraz bym sobie kupił rower z przerzutką.
- Odrażający dusigrosz. Składasz sobie do tej skarboneczki i Składasz. Nareszcie wiem, na co.
Rower z przerzutką!
- No, co, a ty całe swoje kieszonkowe wydajesz na książki. I co? Książek i tak wszędzie pełno, a na
rower sobie nie uskładasz.
- Rower, mój maleńki, jest mi zbędny, ponieważ i tak dasz mi pojeździć na swoim. Powiem ci tylko
to: wybij sobie z głowy jakieś
naiwne śledztwa, przeprowadzane we własnym zakresie. To zbyt banalne. Jazda, wracamy.
Mamy nie było w hallu.
- Poszła na górę - poinformowała ich Rzodkiewka, mieszająca z zapałem jakieś dziwne kolory. Na
policzkach miała ciemnowiśniowe
wypieki, grzywka stanęła jej dęba z przejęcia. Panowie Wojtczak i Adamski kończyli bielenie
sufitu.
- My też chcemy malować! - zażądali bracia.
Stefan uświadomił im, że łazienka jest malowana farbą emulsyjną.
44
- Rozpuszcza się ją w wodzie, ale jak zaschnie - nie da się ^ _- uprzedził. - Lepiej zdejmijcie te
ładne sweterki, bo na nie
kapnis^-
Bracia byli przekonani, że Stefan przesadza.
- Będziemy uważać - zapewnili.
Zabrali się do pracy z wielkim zapałem; łazienka byla nieduża,

25
toteż zanosiło się na to, że przy takiej ilości rąk do pracy nie starczy ścian dla wszystkich chętnych.
Munio i Tunio pracowali wydajnie, pokrywając ścianę obłędnym różem w tempie wcale niezłym,
jeśli zważyć, że bokami obijali się o drabiny, a plecami o Rzodkiewkę, która coś tam mazała przy
ścianie przeciwległej. Pełną skupienia ciszę przerywały tylko ostrzeżenia w rodzaju:
- Uważaj na sweter, na drabinie jest kropla farby! Pan Wojtczak kończył bielenie sufitu. Odsapnął,
zszedł o stopień niżej, odwrócił się na drabinie i nagle wrzasnął:
- Matko Boska!!! Co ty robisz?
Wszyscy obecni, wstrząśnięci, spojrzeli na Rzodkiewkę, która
kuliła się przy ścianie. W obu usmarowanych łapkach, sztywno .wyciągniętych przed siebie,
trzymała słoik z pomarańczową farbą
i pędzel.
- Ma-maluję... sobie... - bąknęła, nieco zbita z tropu.
Oczy zebranych przeniosły się na ścianę, pod którą dotąd działała Monika. To, co ujrzeli, zaparło
im dech w piersiach: na całej szerokości ściany widniał gigantyczny, płomienny kot. Białe źrenice
jego wytrzeszczonych oczu rzucały fanatyczne spojrzenia. Jedno oko patrzyło na wannę, drugie w
sedes. Rozłożysty zad potwora wypinał się znienacka ku górze, przechodząc płynnie w ogon,
grubości rury od piecyka. Jeden kącik purpurowych ust wyginał się ku górze w złowieszczym
uśmieszku, odsłaniając zęby aligatora i rozdwojony jak u żmii język. ‘•/
Wrażenie było piorunujące. Twórczyni przyjęła to z zadowoleniem.
- Miałaś przecież - jęknął Stefan - malować ścianę na różowo!
- Ten kolorek mi się nie podoba - powiedziała pogardliwie
Monika. - Taki kolorek to dobry na majtki.
- Oooo! - powiedział pan Wojtczak ze zgrozą.
- Kotek jest pierwsza klasa - zawyrokował Munio. - Ale go zaraz, zmyjemy. 45
- Nie dam”! - wrzasnęła Monika.
- Upiorny jest - przyłączył się Tunio. - Będę się bał sam tu
siedzieć - zachichotał dowcipnie.
Stefan przyznał rację Muniowi, ale radził spytać o zdanie panią
Ptaszkowską.
- Mamaaa!!! - wrzasnęła Monika od serca. Pantofle Mamy załomotały na schodach.
- Co tu się znowu stało? - spytała wystraszona.
- O! - pokazał palcem pan Wojtczak.
Mama spojrzała, wzdrygnęła się i powiedziała. - Ach, ach. Jaki śliczny! - Tak, jak zawsze, gdy
chwaliła obrazki namalowane przez swoje dzieci. Ale to nigdy nie były obrazki malowane na
ścianie.
- Czy ty naprawdę nie chcesz tego zmyć? Tego - ehm - kota?
- Mamusiu! - pisnęła z wyrzutem Rzodkiewka. - Jak to - zmyć!
Ja cię tak proszę! Zresztą to wcale nie jest kot! - dodała, jak gdyby ten fakt mógł cokolwiek
zmienić.
- A co? Co to miało być? - zainteresował się Munio.
- Tygrys-ludojad. Tylko, że nie zdążyłam pomalować go w paski. Ja wszędzie chcę wymalować
okropne rzeczy. W hallu będą dwa
lwy i szubienica, a na ścianie przy schodach - dzika świnia zarażona wścieklizną.
- Na miłość Boską - zaczęła Mama, lecz Rzodkiewka nie dała jej dojść do słowa.
- To na postrach dla tego włamywacza, co uderzył Babcię. Jak on tu jeszcze raz przyjdzie, to się
przestraszy i ucieknie od tych moich obrazów. Albo po prostu strach go zabije.

26
Mama stała przez chwilę z niezbyt mądrym wyrazem twarzy.
- „Młode nosorożce, młode nosorożce...” - tłukło jej się po głowie. Wreszcie otrząsnęła się.
- Skąd ty wiesz o włamywaczu, Rzodkiewciu? - spytała.
- No, jak to, no przecież go widziałam! - odparła Monika z prostotą, zdziwiona, że ktoś ją pyta o
rzecz tak oczywistą.
- Ach! Ach! - dał się słyszeć nagły krzyk. Pan Wojtczak zachwiał się na szczycie drabiny, jakby
nagle nogi mu odmówiły posłuszeństwa. Runął w dół, jak kamień i soczyście plasnął o posadzkę
tylną częścią ciała. Po drodze zawadził ramieniem o piecyk nad 46nna. Z zawieszonego na
ramieniu kubełka wylała się farba
jgyjna biała, bogatą kaskadą zlewając od stóp do głów obu hraci Ptaszkowskich wraz z ich
swetrami. Malownicze bryzgi osiadły także na twarzach i na odzieży pozostałych osób oraz na
ścianach , na większości przedmiotów znajdujących się w łazience.
Nastała chwila strasznej ciszy, w której tym bardziej złowieszczo szemrała emulsja, ociekająca z
Munią i Tunia. Pan Wojtczak, jak kupka białego nieszczęścia, mazał się powoli w kałuży farby na
posadzce.
- To jak będzie, mamusiu, z moim tygrysem? - spytała Rzodkiewka z dużym wyczuciem sytuacji.
- Ech, co tam tygrys - odpowiedziała Mama słabym głosem.
- Tygrys już mi zupełnie nie przeszkadza.

Tegoż dnia wiczorem

Eugeniusz Musiałek, sierżant Milicji Obywatelskiej, wiele już zdążył zobaczyć w swoim nie tak
znów długim życiu. Nigdy jednak nie zdarzyło mu się widzieć czegoś podobnego.
- Potworne - rzekł wstrząśnięty. - Co to jest i dlaczego?
- Tygrys - powiedziała Monika.
Sierżant spojrzał raz jeszcze i znów go podrzuciło. Przerażająco wykrzywiona pomarańczowa
bestia zajmowała niemal całą ścianę
łazienki, utrzymanej w tonacji różowo-białej. Dodać należy, że biało było głównie na posadzce.
48
- Tu właśnie - wskazał pedantyczny Munio - tu właśnie spadł
\Vojtczak, kiedy Rzodkiewka to powiedziała.
- Co powiedziała rzodkiewka? - wyjąkał sierżant, całkowicie
zbity z tropu.
- Że widziała włamywacza!
Sierżant natychmiast stał się czujny. - Kto widział włamywacza?
- No, ja! - powiedziała Monika, nieco już znużona tym tematem.
- Gdzie? Jak?
- Już mówiłam Mamie.
- Musisz powtórzyć jeszcze raz.
- Ojejku. No więc on wszedł do naszego pokoiku. Chłopcy
spali, ale ja się obudziłam.
- I co? - niecierpliwił się sierżant.
- I znów zasnęłam - odparła Monika, patrząc na niego ze
zdziwieniem.

27
- Ale mówisz, że go widziałaś?
- No, widziałam. Jak usłyszałam, że ktoś wchodzi, to się obudziłam. A jak on zobaczył, że się
obudziłam, to szybko wyszedł. No, to ja znowu zasnęłam. Nie wiedziałam wtedy, że to złodziej.
- Czy potrafiłabyś go opisać? - spytał sierżant, za wszelką cenę
starając się nie okazywać zniecierpliwienia.
- Nie - oświadczyła Rzodkiewka. - Bo widziałam tylko jego
plecy, l rękę na klamce. Jak się panu podoba mój tygrysek?
- Szalenie - powiedział sierżant Musiałek w miarę spokojnie.
- Czy zauważyłaś coś szczególnego na tej ręce?
- Nie wiem - zbyła go Monika. - Chcieli go zmyć, wie pan?
Ale Mama im nie pozwoliła.
Sierżant zacisnął zęby. Kto wie, czy w tym momencie nie
pożałował, że nie posłuchał rad ojca, który widział jego przyszłość
w hodowli drobiu.
- Posłuchaj, moje dziecko - przemówił łagodnie. - Musisz na
chwilę zapomnieć o tym... tygrysie i postarać się skupić. Pomyśl, czy nie było w tej ręce czegoś
szczególnego? Może była tatuowana?
Może brakowało jej palca?
- Amator - mruknął Tunio do brata.
Monika rozpromieniła się.
49
- Było coś szczególnego w tej ręce! - ucieszyła się szczerze.
- No? No? - zemocjonował się sierżant.
- Miała zegarek - powiedziała Rzodkiewka tonem odkrycia.
„Niektórzy lubią dzieci” - pomyślał sierżant Musiałek. Westchnął głęboko.
- No, tak. Dziękuję ci, moje dziecko - powiedział. - Chyba nie
możemy spodziewać się zbyt wiele po twojej pomocy. -1 wyszedł za Mamą do hallu.
Rzodkiewka spojrzała za nim z niechęcią.
- Nie podoba mu się mój tygrysek - orzekła. - Nie lubię go chyba. Sięgnęła po resztę czarnej
plakatówki i zajęła się dorabianiem tygrysowi ponadnormalnych pazurów. Takimi pazurami
mógłby od jednego razu rozerwać nawet słonia, cóż dopiero byle włamywacza.
- No, a cóż my, panie Mundeczku? - przeciągnął się Tunio.
- Może by tak mały bieg po plaży?
- Pada, synu. A poza tym nie zapominaj, że obiecaliśmy Mamie pozmywać po podwieczorku, żeby
można było zjeść kolację.
- Ja nie zapominam. Ale czy to my musimy myć? Może Rzodkiew by mogła?
- Hę, hę! Ja przecież wszystko tłukę! - zarechotała radośnie siostrzyczka. - Mnie nie wolno nawet
dotykać szklanek!
- Nieźle się urządziła - ponuro stwierdził Munio. - Że też nam pierwszym to nie wpadło do główek!
- Może się zdarzy coś nadzwyczajnego i nie trzeba będzie zmywać - zamarzyło się Tuniowi.
Jak na zamówienie rozległo się łomotanie do frontowych drzwi. Chłopcy rzucili się otworzyć, ale
ubiegła ich Mama. Przed paroma minutami zamknęła drzwi za sierżantem i od tego czasu siedziała
bez sił w hallu, na pamiętnej skrzynce z napisem „Bulgarexport Sofia”.
Wszedł doktor, ociekając deszczem i wnosząc ze sobą atmosferę otuchy i męskiej siły. Zaraz potem
poryw mokrego wiatru wcisnął w drzwi troje ludzi, opatulonych w kolorowe peleryny. Podczas gdy
uśmiechnięty doktor znikał za zakrętem schodów, Peleryniarze zbliżyli się do uśmiechniętej Mamy.

28
- Kwiatkowski jestem - przemówił pierwszy Peleryniarz cienkim
głosem i złożył na dłoni Mamy mokry pocałunek. - Pani pozwoli, moja żona, moja córka.
50
Panie odsłoniły kaptury, ukazując dwie spiczaste twarzyczki. _ Misiuniu, ukłoń się - szturchnął
Peleryniarz swą latorośl, blade
dziewczę mysiej urody.
Misiunia obdarzyła wszystkich powłóczystym spojrzeniem i skłoniła
riówkę.
_- My do pani z wielką prośbą - przemówił ojciec Misiuni.
- przyjechaliśmy na wakacje, a tu deszcz. Brak nam śledzi.
- Och - powiedziała Mama i zatrzepotała rzęsami. - Obawiam się że nam też brak. To jest... my
też się właśnie sprowadziliśmy tutaj i mogę państwa poratować najwyżej paroma jajkami.
- Ależ nie, jakie jajka, my nie po jajka! - zaczął machać rękami
Peleryniarz.
- I jeszcze mamy makaron i mleko - powiedziała Mama praw-
domównie. ••
- Droga pani, kiedy mówiłem o śledziach, miałem na myśli metalowe kołki do namiotu. Wiatr nam
je powyrywał, no i namiot się wali.
- Och. - Mama zrozumiała, ale nadal była bezradna. - Ach.
Ale i tych śledzi nam brak. Mundeczku, może byś spróbował jakoś
państwa poratować?
- Mogę spróbować - odparł Munio bez entuzjazmu i nie ruszył
się z miejsca.
- No, to szukaj, syneczku, jakichś śledzi, a ja państwa poproszę tymczasem do kuchni. Przepraszam
za nieład, ale zaraz po przyjeździe wzięliśmy się za malowanie...
- A może... - zaczął Peleryniarz, podążając za Mamą i za swymi
kobietami. - A może... mogłaby nas pani przenocować? Chociaż
przez tę jedną noc... póki się pogoda nie poprawi.
W hallu pozostali Munio i Tunio, którzy spojrzeli po sobie bez
słowa.
Z kuchni dobiegł rumor przesuwanych stołków i Misiunia odezwała
się głosem kaczora Donalda: - Mamuniu, ja jestem głodna...
- Misiuniu - uspokajała ją Peleryniarzowa w podobnej tonacji.
-To nie wypada. Przepraszam panią, Misiunia jest taka bezpośrednia.
- A... ten... proszę bardzo - odrzekła Mama, kompletnie zagubiona. - Zaraz coś przygotuję.
51
- No, skoro pani nalega... - zgodziła się mama Misami. - Rzeczywiście, taki deszcz... że tego.
Munio i Tunio, ukryci w ciemnym hallu, westchnęli zgodnie i pokiwali głowami.
- Brak tu Babci - westchnął Tunio raz jeszcze, głębiej. - Zjedzą nam naszą kolację.
- Wstydź się, ty sobku. Ale swoją drogą Mama jest za delikatna. Zginęłaby bez nas, biedactwo.
Z kuchni zapachniało, rozległ się brzęk talerzy i glos Mamy:
- Proszę bardzo, a może i państwo...
- Ach, tyle kłopotu! - zakrzyknął tatuś Misiuni, po czym bez wahania przysunął sobie talerz. Przez
chwilę panowała cisza, po czym głosik Misiuni wyraził obrzydzenie:
- Mamusiu, jakie to niedobre... ja nie chcę tego jeść,

29
- Misiuniu! - rzekł Peleryniarz z pełnymi ustami. - Musisz grzecznie zjeść to wszystko, to nie
wypada!
- Kiedy to takie niedobre... Napiłabym się herbatki.
- Ja tam chyba wejdę i uduszę Misiunic - powiedział Tunio, zgrzytając zębami.
- Lepiej chodźmy do Babci, spytajmy, co człowiek kulturalny powinien uczynić w takiej sytuacji.
;
Babcia i doktor w najlepsze opowiadali sobie jakieś dowcipy z brodą i pękali przy tym ze śmiechu.
Rzodkiewka, nic nie rozumiejąc,
rechotała także, dla towarzystwa, siedząc wraz z Franusiem w nogach babcinego łóżka.
- Co się stało? - spytała Babcia, kiedy obaj nasrożeni bracia stanęli w progu.
Widocznie ich opowieść nie wypadła wystarczająco dramatycznie,
bo kiedy skończyli, ujrzeli z rozczarowaniem, że Babcia i doktor znów się zaśmiewają do rozpuku.
- Nic się nie bójcie. Mama nie da wam umrzeć z głodu - powiedziała wreszcie Babcia.
- No, nie wiem - wyraziła powątpiewanie Rzodkiewka, patrząc na braci ze zrozumieniem i
najwyraźniej podzielając ich uczucia.
- Ale, ale - spytała Babcia - Czy pomyliście naczyńka?
- Nnie... - zająknął się Munio. - Nie zdążyliśmy jakoś.
52
_- Mama zapewne myje teraz szklanki, żeby w nich podać
herbatkę - powiedziała Babcia, kiwając głową.
- Idziemy tam, idziemy! - obruszyli się bracia.
- Ja też - podniósł się doktor. - Spróbuję jakoś pomóc pani Marii. Zeszli we trzech do kuchni,
Rzodkiewka za nimi. Już z daleka
słychać było bezczelny głosik:
- Ja takiej nie piję, dla mnie za mocna...
- O, słyszy pan doktor? - zdenerwował się Munio. - Ona tak
do Mamy, no nie!
- No, dla mnie to nie nowość - rzekł doktor, poklepując go
po ramieniu. - Uspokój się. Ja ich znam, przyjeżdżają tu co lato. Może jakoś ich zagadam i
spróbuję stąd zabrać. Ostatecznie,
mogliby przenocować u mnie.
Zanim jednak doszli do kuchni, wyprzedziła ich Rzodkiewka.
Stanęła w drzwiach, oceniła sytuację i zsunęła groźnie brwi.
- Te, Misiunia - odezwała się od progu. Misiunia skierowała na nią zdziwione, małe oczka.
- Co jest z tą jajecznicą? - zadała Rzodkiewka pytanie podstawowe.
Misiunia odruchowo spojrzała na talerz, gdzie nietknięta jajecznica
pokrywała się zastygającą warstewką tłuszczu.
- Zjadaj! - zażądała Rzodkiewka. - Grzecznie i do końca. Misiunia zaśmiała się nerwowo. - Cha,
cha! Co to za dziwna
dziewczynka, mamuniu!
- Jazda, jazda - zachęciła ją Rzodkiewka. - Bo jak nie, to d
ją wsadzę na głowę.
- Ona to zrobi - uprzedził Misiunię najstarszy z rodzeństwa.
- Nie, nie zrobi - uśmiechnęła się Misiunia, założyła ręce na piersi i odchyliła się na oparcie
krzesła, spod oka prowokująco
patrząc na Rzodkiewkę.

30
 Rzodkiewka poczerwieniała gwałtownie, zacisnęła usta, po czym
zdecydowanym krokiem podeszła do stołu, błyskawicznie zawładnęła talerzem i w okamgnieniu,
nim ktokolwiek zdążył zapobiec czemukolwiek, wyłożyła całą porcję jajecznicy na szczyt
Misiuniowej fryzury. Zrobiło się cicho, jak makiem zasiał. Misiunia siedziała sztywno,
wytrzeszczając oczy. Najwyraźniej odbywał się w niej jakiś przełom. S3
- Jeszcze herbatkę - podsunął Tunio.
- Ona już chyba wypije herbatkę - powiedziała Rzodkiewka z żalem w głosie.
Misiunia bez słowa, pospiesznie, sięgnęła na oślep po szklankę i wypiła herbatę duszkiem.
Mama i rodzice Misiuni siedzieli bez ruchu, zapatrzeni w rozgrywającą się scenę, jak
zahipnotyzowane króliki.
.- Teraz powiedz ładnie „dziękuję” - podsunęła Monika.
- Dziękuję - powiedziała grzecznie Misiunia, patrząc na nią z respektem.
Za plecami chłopców rozległo się stłumione parsknięcie i po chwili niski śmiech doktora zahuczał
pełną mocą.
- Coś podobnego! - zakrzyknęła mama Misiuni, wyrwana tym śmiechem ze stanu osłupienia. -
Misiuniu, chodź, nie zostaniemy tu
ani chwili dłużej! I ty też stąd chodź, idioto, to jak zwykle twoja wina! - zwróciła się do męża.
Porwali peleryny i spiesznie opuścili progi domu, znacząc swą trasę kawałkami jajecznicy.
Mama bez ruchu siedziała przy kuchennym stole. Była blada.
- Zachowaliście się niedopuszczalnie - powiedziała ze znużeniem.
*- Powinnam ukarać Rzodkiewkę, ale nie mam już sił. Jestem strasznie zmęczona i chce mi się
płakać.
Nastała chwila ciszy.
- Ja mogę - odezwała się Rzodkiewka - za karę umyć wszystkie naczynia, nawet, talerz po Misiuni.
- Nie, nie, zostaw - jęknęła słabo Mama - i tak mamy za mało szklanek.
- My zmyjemy - rzekł Munio.
- To ja zrobię kolację - pospieszyła Rzodkiewka. Mama jakby się przebudziła. ;
- Ach, kolację! Nie, poczekajcie, chyba ja to muszę zrobić. Chyba ugotuję makaronu z mlekiem,
bo, wiecie...
- Bo Peleryniarze wszystko zjedli - dokończyli ponurym chórem Munio i Tunio.
- Tak, jak myślałam - ponuro rzekła Rzodkiewka.
- Nie zostawili nawet Odrobiny jajecznicy - kwiknął Tunio i nagle wszyscy spojrzawszy po sobie,
wybuchnęli śmiechem szaleńców.
54
- Och! - jęknęła wreszcie Mama. - Ja już nie mogę - i wytarła
- Co za okropne dzieci wydałam na świat. Nie pozwolą się
^wet przyzwoicie pogniewać!
- Bardzo dobre dzieci - wtrącił doktor, wciąż się śmiejąc. - Aha, ^y mogę zapytać... co by pani
powiedziała... gdybym tak ja też się zaprosił na kolację?
- O - ojej - powiedziała Mama bezradnie. - No to - makaron
z mlekiem!
_ A, nie! - zaśmiał się doktor. - Chłopaki, przy siodełku motoru
iest taka duża paczka. Przynieście no ją tutaj.
Mama zaczęła protestować. - Ani słowa - rzekł doktor. - Przecież nie wyrzuci mnie pani
na deszcz, skoro tak gościnnie podjęła pani Peleryniarzy.

31
- To ja postawię wodę na herbatę - zapaliła się Rzodkiewka. Munio i Tunio wkroczyli uroczyście,
dźwigając wielką paczkę i co chwila wąchając jej zawartość przez papier. Robili przy tym na
zmianę upojne miny i pocierali chude brzuchy. Doktor ułożył paczkę na stole, pieczołowicie
przeciął sznurek. Po chwili z pogniecionych papierów wyłonił się bochen wiejskiego chleba i
aromatyczna góra suchych kiełbas.
- Ha! - zakrzyknął Tunio.
- Dostałem to zamiast kwiatków od wdzięcznej pacjentki - rzekł
doktor w zadumie. - Protestowałem pół godziny. Dzięki uporowi tej zacnej kobiety, głodne dzieci
dostaną kolację. Dziwnie się to
wszystko plecie.
- Nie chciał pan tej kiełbasy? - zdumiała się Monika.
- Pewnie, co ja bym z nią robił na moim kawalerskim gospodarstwie?
Mama ożywiła się i zaczęła krzątać się po kuchni. - Chłopcy,
myjcie szklanki. A co z Babcią? Czy musi wciąż leżeć? Nie mogłaby
zjeść kolacji z nami w kuchni?
- Mogłaby - zawyrokował doktor, wznosząc palec w górę.
- To ja polecę! - zatupała Rzodkiewka i znikła.
Kiedy Babcia w podomce zjawiła się na progu kuchni, ujrzała
swą córkę siedzącą bezczynnie, z mocnym rumieńcem na policzkach, doktora, przepasanego
ręcznikiem i wymachującego, jak kijem, 55
wiejską kiełbasą oraz Munia z Tuniem, którzy z niespotykaną dotarł werwą i zapałem myli
wszystkie naczynia, jakie im wpadły w ręce Kolacja była wspaniała. Rzodkiewka załadowała w
pusty brzuszek
cztery kromki chleba z ową cudowną kiełbasą. Babcia zjadła tyle samo i oznajmiła, że życie jej
wraca.
Mama powiedziała, że nawet nie śniła o tak miłym zakończeniu tego ponurego dnia.
- A ja jestem zaskoczony tym, co się stało z tym domem
- wyznał doktor z błogim uśmiechem. - Tak tu teraz ciepło i miło. Taki rodzinny wieczór, mruczy
czajnik, deszcz stuka w szyby, wokół stołu dzieci... i pani, pani, pani, która... ach, która... -
zacukał się i dokończył pospiesznie. - Która podaje mi herbatę - spojrzał
na Mamę, potem w bok. - Jest świetnie - powiedział i w głosie miał coś jakby tęsknotę.
Bracia siedzieli obżarci, wyciągając patykowate nogi.
- Konieczny jest spacerek - sapnął Munio. - Czuję się jak nadziewana gęś.
- Mamo, możemy? , - W taki deszcz?
l- Już przestaje padać. Tylko mży. ,.•;- Dżdży, dżdży. Mamo.
- No, dobrze. To na pół godzinki. A Rzodkiewka do wanny! Czas już na ciebie.
- Ojej, Mamo! - zaczęła dziewczynka swe zwykłe protesty. Munio i Tunio, pokrzykując dla kurażu,
nieśli się kędyś za oknami.
Deszcz jeszcze kropił. Chłopcy dopadli brzegu jeziora i przystanęli. Jezioro lśniło jak kałuża rtęci,
zwaliste chmury snuły się nisko nad
głowami. Nad powierzchnią gładkiej wody przelewały się mleczne mgły.
- Co to tam świeci za drzewami?
- Peleryniarze obozują.
- Wiesz co, chodźmy tam. Może mokną bez tych śledzi. Można by ofermom poszukać jakichś
kołków w lesie.

32
- Chodźmy. Okażemy im wielkoduszność.
- Brawo, moje maleństwo.
Namiot Peleryniarzy, ustawiony za kępą niskich świerków, oświetlała kiwająca się na szczycie
lampka.
56
_ Nikogo nie ma - stwierdził Munio. __ Tył - Tunio nagle zesztywnial. - Spójrz na odciągi!
- Co?
_ Popatrz, flimonie. Śledzie!
_ Co śledzie?
- Nie mieli ich, co? Powyrywało im?
- No!
_ To dlaczego teraz są wszyściutkie?
- O! - powiedział Munio. - A może już znaleźli te kolki zastępcze?
- A kuku. Przyjrzyj się. Wszystkie śledzie aluminiowe. Fabryczne.
- Nic im nie powyrywało. Łgali.
- Z nas też naiwniaki. Przecież żeby powyrywało śledzie,
trzeba by...
- Huraganu, huraganu by trzeba.
- A wiatr był, że tak powiem, umiarkowany.
- I co ty na to, mój Mundeczku?
- A ja na to, żebyś nie popadał znów w nastroje śledcze.
Peleryniarze - po prostu - przyszli do nas w innym celu, niż mówili. - Ale w jakim? Nocleg?
Kolacyjka?
- Może jedno i drugie.
- Ktoś idzie.
Z tyłu namiotu zaszeleściło, rozsunęły się gałęzie świerków
i w krąg światła weszły dwie zmoknięte postacie.
Munio i Tunio zaszyli” się w paprocie. Peleryniarz i Luteczek nurknęli pod wiatę namiotu, gdzie
zasiedli
przy składanym stoliku i napili się z płaskiego termosu.
- Ale zimno - rzekł Peleryniarz. - Jak to ładnie ze strony Alberta, że moje panie zaprosił do siebie.
Misiunia taka delikatna, jeszcze by mi się przeziębiła w tym namiocie. Chyba powinienem
im tam zostawić samochód.
- No, tak, to ładny kawałek drogi od miasteczka. Fajny pan
ma ten wozik.
- Ford Mustang.
- No. I ten kolor taki niebieski - listonosz westchnął, zadygotał
i otulił się peleryną. - Wie pan co... - rzekł po chwili, niepewnie.
- To jakoś nieładnie wyszło. Starsza kobieta... rencistka...
57
- Głupiś! - zdenerwował się niespodziewanie’ Peleryniarz. ~ ą ja mogłem zrobić innego?
Tunio, przycupnięty w paprociach, ścisnął brata za ramię.
- Wie pan... ja niby rozumiem, ale jednak... - Luteczek westchnął i wysmarkał nos.
- Pewnie, że sytuacja się skomplikowała - przyznał Peleryniarz

33
- Albert też nie był zadowolony. Ale to było jedyne wyjście, no’ A teraz znów klapa. Sam już nie
wiem.
- Ja... ja to bym chciał się wycofać ze wszystkiego - pokornie
wyznał Luteczek. - Tak się jakoś zaczynam bać, wie pan... Przeczucie mam złe.
- Bzdury - oświadczył Peleryniarz pewnym głosem. - Ale proszę, idź z tym do Alberta, pogadaj.
- Chyba się nie odważę - jęknął Luteczek.
Posiedzieli jeszcze chwilę, potem Luteczek pożegnał się i odszedł.
Munio i Tunio wycofali się na bezpieczną odległość i dopiero wtedy zdecydowali się na rozmowę.
- I co ty na to? - Tunio aż drżał z przejęcia. - Chyba ślepy by zobaczył, że włamywaczem jest
Peleryniarz!
- Ja nic na to - ziewnął Munio.
- Co prawda, nie powiedzieli niczego, co by nam dawało
pewność - Tunio ostygł nieco i przebiegł myślą usłyszaną przed chwilą rozmowę.
- Fakt - powiedział po namyśle. - Mogli mówić o czymś całkiem innym. O jakiejś innej starszej
pani... i tak dalej.
- No, właśnie - powiedział Munio obojętnie. - Wyobraźnia płata ci figle. Wracajmy do domu.
Wspięli się po zboczu krętymi schodkami. Właśnie na ganek
wyszły dwie postacie, oświetlone od tyłu snopem jaskrawego światła.
- Doktor wychodzi - stwierdził Munio.
- Aha. Świetny jest, nie?
- No. Udał nam się, zaiste, mój rekinku. Podeszli bliżej przez mokry, ciemny ogród.
- ...dobrze i miło, jak w domu -usłyszeli ostatnie słowa doktora.
- To proszę wpadać częściej... ~ śmiała się Mama miło.
- Serio?
O tak - powiedziała Mama po chwili, poważnie. - Dla mnie • łpn wieczór był szczególnie miły. Po
raz pierwszy od lat czułam
tez dziś... całkowicie bezpieczna. Śmieszne, co? s Doktor bez słowa ujął rękę Mamy i pocałował.
Potem, wciąż
iei ręką w swojej, nabrał tchu. Wydawało się, że coś chce nowiedzieć, jakieś słowa zawisły w
pachnącym jaśminem powietrzu. Mama spojrzała w oczy doktorowi i zatrzepotała rzęsami. On
uśmiechnął się nieśmiało.
Był moment świetny na to, by ktoś kichnął.
Zrobił to Munio. Całkiem zresztą mimo woli.
Doktor i Mama drgnęli i rozłączyli ręce.
- O - powiedziała Mama. - Już jesteście. No, to pożegnajcie.
doktora i jazda do wanny.
Kiedy warkot motoru ucichł .za drzewami. Mama westchnęła
głęboko i spytała w zamyśleniu:
- Czy wy czujecie, jak mocno dziś pachnie ten jaśmin?
- Czujemy - rzekł Tunio z roztargnieniem. - Mamo, czy ja bym
mógł dziś wyjątkowo się nie wykąpać?
- Och! - jęknęła Mama. - Co wieczór zadajesz mi to samo
pytanie. I ja co wieczór odpowiadam cierpliwie, że człowiek kulturalny musi myć się codziennie. I
niestety, już mi się znudziła ta zabawa. Róbcie sobie co chcecie, razem ze swoimi czarnymi
nogami. Ja
zajmuję się dziś wąchaniem jaśminu. Dobranoc.

34
- Hm - powiedział Tunio, całkowicie zaskoczony. - Zbiłaś mnie
z pantałyku. Wiesz gdzie to jest?
- Co?
- Pantałyk.
- Nie wiem.
- Chyba jednak się wykąpię. Mama uśmiechnęła się w ciemności.
- Jak uważasz.
- To dobranoc, kochana.
- Dobranoc, kochany - powiedziała Mama i zasiadła na ławeczce
pod jaśminem.
59
Niedziela, 25 czerwca
Upał. Cała rodzina wyległa nad jezioro. Mama postanowiła opalić się jak najszybciej i siedziała
teraz w pełnym słońcu na pomoście; obok niej z całym poświęceniem tkwił doktor. Babcia
i Monika z Franusiem rozważnie skryli się w cieniu sosen, chłopcy wypłynęli na jezioro na
dmuchanym materacu. Dom był pusty.
Ni stąd, ni zowąd na plaży pojawiło się kilku wyrostków.
Konopiasty nadjechał motorowerem i ustawił go pomiędzy schodkami a plażą.
- Czego oni tu szukają? - zastanowił się Tunio, leżąc na brzuchu.
^-,M.

•_ ti[ed-zie\a- Przyszli sobie poleniuchować. Co w tym dziwnego,

W~- Ja uważam, że to podejrzane.
- Głupstwa - mruknął starszy brat. - Znowu zaczynasz być
banalny ~ powioslował dłonią. - O, rany, jaka cieplutka woda.
- Oni nas tu pilnują. A w domu ktoś jest. I szuka skarbu.
- Popatrz, popatrz - ironizował Munio. - Co za przenikliwość.
Co ci jeszcze przyszło do tej jasnej główki?
- Przyszło mi do tej jasnej główki, że można by sprawdzić, czy
mam rację. I zaraz to zrobię. Podpłynę do brzegu boczkiem, wyląduję o, tam, przy tym cyplu i
przejdę sobie lasem za ich plecami.
- Ciekawe, ciekawe... słucham dalej.
- I sprawdzę, kto jest w domu.
- Bądź jak lew śmiały, dumny, przedsiębiorczy - powiedział
Munio, ziewając. - Nie tknie Makbeta żaden cios morderczy...
- Szekspir! - powiedział triumfalnie Tunio. - Od razu poznałem.
Po Makbecie.
- Uszom nie wierzę.
Tunio zstąpił z materaca w rozkosznie ciepłe odmęty.
- Cześć.
- Czółko.
- Jak chcesz, to możesz ich poobserwować.
- Nie dla mnie te naiwne zabawy. Jak będziesz wracał, przynieś
mi książkę, leży na brzegu, koło Rzodkwi.

35
- Być może wcale nie wrócę - powiedział ponuro Tunio, unosząc się na falach jak blady nenufar. I
odpłynął. W miarę, jak jasna głowa brata oddalała się w kierunku brzegu,
Munio czuł się coraz głupiej. Puścił Tuńka samego. A jeśli mu się coś stanie? Jeśli rzeczywiście
włamywacz powrócił? To wcale nie
takie nieprawdopodobne...
Tuniek dopłynął i wyskoczył na brzeg, błysnął białymi plecami
i znikł wśród zieleni. Starszy brat odkaszlnął, zastanowił się i z naglą
determinacją powiosłował do przystani.
- Munio! - przeraziła się Mama na jego widok i nawet doktor
rozejrzał się niespokojnie. - Co się stało z Tuniem?
Trzej młodzieńcy, siedzący opodal na trawie, poruszyli się zaskoczeni - Poszedł do domu - odparł
Munio. - Czy ty, Mamo, zawsze musisz się tak denerwować?
Wyrostek z konopiastą czupryną wstał i od niechcenia przycisną} klakson motoroweru. Rozległ się
trzykrotny, przenikliwy dźwięk. Munio pobiegł po drewnianych schodkach do domu.
- Pst! - rozległo się z boku. Tunio stał pod krzakiem jaśminu i miał okrągłe oczy. - Ktoś jest w
domu - wyszeptał.
- Skąd wiesz?
- Drzwi są otwarte. A przecież Babcia zamknęła je na klucz, wychodząc. Sam widziałem.
- Wielkie rzeczy! - zaśmiał się Munio. - Pewnie wróciła po coś i tym razem ich nie zamykała.
- A ja ci mówię, że ten facet tam jest. Ci z plaży go ostrzegli,
że ty idziesz. Nie słyszałeś trzykrotnego sygnału? Zobaczysz, on zaraz wyjdzie.
Jakby w odpowiedzi na proroctwo Tunia, na drewnianym ganku zaskrzypiały czyjeś kroki.
Munio ściągnął brwi i wystawił głowę za róg budynku. Na ganku stał mężczyzna w odświętnym
garniturze. Odwrócony
plecami do chłopców, trzymał rękę na klamce i zaglądał do wnętrza domu.
- Dzień dobry! - powiedział Munio.
Mężczyzna wydał lekki okrzyk przestrachu i odwrócił się. Był to pan Wojtczak.
- Aleście mnie nastraszyli! - zaśmiał się nienaturalnie. - A ja myślałem, że nikogo nie ma w domu!
- Bo nie ma - wyjaśnił Tunio. - Wszyscy nad wodą. •
- A pan w jakiej sprawie? - chciał wiedzieć Munio, niewinnie mrugając oczkami.
Pan Wojtczak wyglądał, jakby miał coś do ukrycia. Manipulował
jakimś przedmiotem, trzymanym z tyłu. -Ja... tylko, hm. Czy jest mamusia?
- Mama jest na pomoście, o tam - widzi pan? Z doktorem.
- Ach! - zachłysnął się pan Florian. - Z doktorem. No, tak. To ja już pójdę - i odszedł, nie dbając już
o ukrywany przedmiot:
był nim okazały bukiet czerwonych różyczek.
_ No i co? - szydził Munio. - Nie zbrodniarz, a adorator! kompromitacja, synu. Wyciągnij z tego.
- Co mam wyciągnąć?
_ Nauczkę na przyszłość. Wracamy nad wodę.
Na plaży wpadli na Mamę, która wracała do domu, narzuciwszy
bluzkę na kostium kąpielowy. - Opaliłam się już za bardzo - powiedziała, krzywiąc nos. - Wy też
nie siedźcie za długo nad wodą.
Tunio, coś ty taki nieswój?

36
- Smutek istnienia - wyjaśnił Tunio.
- Aha. No, czekaj. Zaraz cię pocieszę. Po pierwsze: na obiad
będzie kurczak z mizerią.
- Mizeria z kurczakiem - rzekł Tunio.
- Nie, kurczak z mizerią.
- To lubię, rzekłem, to lubię! Mickiewicz - zarżał Munio.
- Po drugie, po obiedzie; doktor przewiezie was motorem.
- Bosko!
- Po trzecie, pan Adamski zgodził się wypożyczyć wam łódź
pod warunkiem, że doktor będzie pływał z wami.
- Doktor! O! Ten się stara! - zakrzyczał radośnie Tunio i wlepił
Muniowi kuksańca.
- Pójdź w me ramiona! - wrzasnął Munio i rzuciwszy się Mamie
na szyję, pocałował ją z uczuciem wprost w rozwarte oko. Tunio wpakował jej biały łepek pod
ramię i zapytał czule:
- A teraz dokąd zmierzasz, serdeńko?
- Do domu idę, do domu, muszę ugotować ziemniaki i nadać
ostatni szlif kurczakowi.
- Czy to F. M.? - spytał Munio.
- Skąd. F. M. żyje. Popatrzcie tylko, jak mu dobrze! Spojrzeli z góry na Rzodkiewkę, która, siedząc
w trawie u stóp drzemiącej Babci, z wielkim nakładem sił układała kurczaka do
popołudniowego snu. Franuś, lekko osowiały wskutek jej burzliwych pieszczot, stawiał
wszelako rozpaczliwy opór, usilnie pragnąc zachować
pozycję stojącą.
Munio pokiwał głową. - A jak myślisz, czy ona zje dziś obiad? Mam na myśli tego
kurczaka z mizerią.
63
- Ona by czego nie zjadła!
Rzodkiewka jednak sprawiła im niespodziankę.
- Przepraszam najmocniej - powiedziała z godnością, kiedy już
wszyscy zasiedli do stołu w ogrodzie. - Ja zjem tylko mizerię i ziemniaki.
Bracia spojrzeli na nią, szczerze zaskoczeni. Rozpierała się w krześle z miną beznamiętną, a słońce,
padające przez koronę wielkiego kasztana, zapalało w jej oczkach jakieś stalowe iskry.
- Monisiu, czy ty na pewno dobrze się czujesz? - zaniepokoiła się Mama. - Mówiłam, nie siedź za
długo na słońcu...
- Czuję się dobrze - odparła Rzodkiewka, ze spokojną wzgardą mierząc wzrokiem gromadę
ludożerców, wpijających zęby w kurze nóżki i piersi. - Ale nie będę jadła Franusiowego
braciszka! On by mi tego - po prostu - nigdy nie wybaczył!
- Mniam, mniam! - dręczył siostrę Tunio, cmokcząc rumiane udko. - A cóż za pyszności mięsko!
Rzodkiewka łypnęła łakomym okiem, lecz za chwilę przybrała wyraz niesmaku.
- Ohyda - rzekła.
- Ale kiełbaskę będziesz jadać, co? - naigrawał się Tunio.
- Dobra kiełbaska, z czosneczkiem, pachnąca, cóż z tego, że ze świni!
- Ze świni! - powtórzyła z naciskiem Rzodkiewka i na chwilę zebrała się w sobie. - Nie ruszę
kiełbaski - wydała oświadczenie.

37
- Ani kotlecików, ani szynki, ani paróweczek, ani pieczeni. Nie, nie i nie. To wszystko z biednych
jest zwierzątek i ja jeść ich nie będę!
- Nie wygłupiaj się - powiedziała krótko Babcia. - W twoim wieku trzeba jeść, a już mięso trzeba
jeść koniecznie.
- Słyszałam w radio - nadmieniła Rzodkiewka - o jednym panu,
co jadł tylko chleb razowy, jarzyny i ser. I był zdrowy i żył bardzo długo.
- Ten pan nie był w twoim wieku - włączył się autorytatywnie
doktor. - Ty teraz będziesz mocno rosnąć i dlatego mięso jeść musisz. Jest ci bardzo potrzebne.
Rzodkiewka grzecznie pokiwała głową, ale tylko dla świętego spokoju. Te żałosne argumenty nie
przekonały jej zupełnie. I jeśli nawet zdarzyło się jej przełknąć ślinkę na widok złotobrązowych
/’ A
64
akowitych kąsków, to natychmiast krwawa wizja Franusia z roz-, .„ piersią, wołającego boleśnie
„Mamo, mamo!” - odbierała jej
netvt. Krztusząc się, przełknęła suchego ziemniaka.
Biedactwo! - rozżaliła się Mama. - Poczekaj, mam w kuchni
wafelki śmietankowe!
Natychmiast rozległy się protesty chłopców (,,Co, to ma być
wyrzeczenie? Wafelki śmietankowe? Powinna jeść tylko korzonki!”)
_ ale Mama przerwała im nerwowo:
- Nie wtrącajcie się, ojej, bo jeszcze roi ją namówicie, jeszcze sobie zacznie odmawiać
słodyczy! Bracia zaśmiali się gorzko i wyrazili niedowierzanie, na co
wtrąciła się Rzodkiewka, zapewniając wszystkich dobrym głosikiem, żeby się nie denerwowali,
będzie jadła słodycze, oczywiście. Po czym, widząc, że barbarzyńcy skończyli już obgryzanie
kurzych zwłok, przywołała F. M. Do tej pory kurczak znajdował się w bezpiecznej odległości,
mającej - zdaniem Rzodkiewki - uchronić go przed szokiem, jakiego mógłby doznać na widok
upieczonego pobratymca. Uwiązany za szyję do ławki Franio podskakiwał, nudząc się nie-
miłosiernie. Rzodkiewka przyniosła go do stołu i usadziła sobie na kolanach z miną tak wymowną,
że doktor poczuł się jak zbrodniarz. Zdawało mu się nawet, że w szklistym wzroku Franusia czyta
wyrzut i żal.
Babcia najwidoczniej również odczuła coś podobnego, bo oznajmiła
znienacka: - Wszyscy powariujemy! - po czym, unikając wzroku
kurczaka, wstała od stołu i zasiadła na ławeczce pod lipą.
Munio i Tunio, z pomocą Rzodkiewki, zebrali ze stołu naczynia i odnieśli je do kuchni, gdzie
bynajmniej ich nie umyli, tylko wzięli się do szukania wafelków śmietankowych. Potem, żując,
wrócili do ogrodu i usiedli znacząco na trawie koło motocykla. Interesowało ich przede wszystkim,
kiedy wreszcie pan doktor przestanie wpatrywać się w Mamę rozanielonym wzrokiem i przypomni
sobie o obiecanej przejażdżce. Doktor jednak, wyciągnąwszy długie nożyska, rozparł się w swym
krześle i podkręcał wąsa. Zupełnie zapomniał o motocyklu, który, ukryty w cieniu starej jabłoni,
emitował zwodnicze błyski ze swych niklowanych
części.
65
- Czy można jeszcze odrobinę kompotu? - spytał doktor, cieni patrząc w Mamine oczy. Munio i
Tunio westchnęli z rezygnacja Oparli się z obu stron o pachnący, nagrzany motor i oddali s,p
oczekiwaniu. Słaby wietrzyk kołysał główkami margerytek, w koronie lipy monotonnie
śpiewały pszczoły. Pachnący, złoty upał przesiewał się przez migoczące liście. Babcia błogo
pochrapywała na ławeczce od stołu dochodził szmer cichej rozmowy i brzęk szklanek.

38
Rzodkiewka pognała przez wysokie trawy, tuląc do piersi Franusia-dostrzegła Tereskę, zmierzającą
z koszyczkiem do lasu.
- O, nareszcie sami - ucieszył się doktor, biorąc Mamę za rękę.
- Teraz niech mi pani prędko powie, dlaczego nie wyszła pani
ponownie za mąż? Taka śliczna kobieta, niech to licho! No, niech mnie diabli porwą, no naprawdę.
Pani Ptaszkowska oblała się gorącym rumieńcem.
Doktor patrzał na nią roześmianymi oczami. - No, jak, odpowie pani?
- Nie rozumiem, dlaczego pan o to pyta - odparła sztywno pani Maria.
- Ach, z prostej ciekawości - rzekł doktor i złapał jej drugą rękę. - Lubię pytać ludzi o ich życie.
Takie różne i ciekawe bywają motywacje... wie pani. I tak dalej. Ja, na przykład, nie ożeniłem
się dotąd z bardzo prostego powodu. Jestem okropnie wymagający. Nigdzie nie mogłem
znaleźć odpowiedniej kandydatki, żeby była i piękna, i mądra, i dobra, i żeby umiała
gotować, i żeby się śmiała z moich dowcipów, i żebyśmy lubili te same książki... - doktor
westchnął, po czym zrobił zarozumiałą minę i zerknął na Mamę spod kosmatych brwi. - No, a
pani?
Mama posmutniała i usunęła ręce z jego dłoni.
- To też bardzo proste. Chłopcy pamiętają ojca. Tak go kochali. Nie chcę narzucać im kogoś...
byłby to dla nich wstrząs, są tacy wrażliwi.
- Bez przesady - mruknął doktor, bardzo zadowolony. - Podoba mi się ta motywacja, bo taka
motywacja to nie jest żadna motywacja.
Ciekawe, co by pani odpowiedziała, gdybym na przykład oświadczył się pani tu, o, tak jak tu stoję.
- Pan siedzi - sprostowała chłodno pani Ptaszkowska, odwracając oczy. - No i mówi pan trochę od
rzeczy. Uprzedzano mnie, że 66
Av nie wiadomo, kiedy pan mówi poważnie, a kiedy żartuje. Ja
„”Sślę, że pan wciąż żartuje.
_ A może mówię serio? - zaśmiał się doktor.
_ /^ch, nie sądzę - uśmiechnęła się pani Maria. - Ale na wszelki u/voadek powtarzam, że nie
zamierzam wychodzić za mąż, ze
względu na dobro dzieci.
- Ach, tak?! - doktor już się nie uśmiechał.
-- Właśnie. Poza tym, uboga wdowa z trojgiem kłopotliwych dzieci, to nie jest najlepsza partia dla
kogoś, kto jest bardzo wymagający.
- Ach, tak?! - powtórzył doktor basem, a brwi zjechały mu się
nad nosem w grubą, czarną krechę.
Pani Maria ciągnęła nieulękle: -1 poradziłabym panu, żeby pan
poszukał jakiejś odpowiedniej kandydatki.
- Ach, tak?! - doktor zerwał się zza stołu, wywracając szklankę.
- Przepraszam - powiedział ostro, postawił szklankę bardzo energicznie i dodał, nie patrząc na
Mamę: - Dziękuję za świetny obiad. A teraz czas już na mnie, muszę odwiedzić pacjenta. - To
rzekłszy, ruszył
pod jabłoń, gdzie z wielkim hałasem zapalił motor.
Nawet nie zauważył, kiedy chłopcy wskoczyli mu na siodełko. Już
po chwili razem z nim pędzili w kłębach żółtego kurzu, ku miasteczku;
- No, nareszcie - powiedziała Babcia, podnosząc się z ławki.
- Cała zesztywniałam od tego podsłuchiwania.
- O! - zakrzyknęła Mama i oblała się na nowo rumieńcem.
- To ty nie spałaś?

39
- Nie mam zwyczaju sypiać w przełomowych momentach twego
życia - uświadomiła jej Babcia.
- To nie był przełomowy moment.
- Był. Oświadczono ci się zupełnie serio. Nawiasem mówiąc,
rozsądnie postąpiłaś, nie godząc się tak od razu na ślub.
- Ja... ależ... - zdumiała się Mama. - Powiedziałam chyba
zupełnie wyraźnie, że nie wyjdę za mąż w ogóle!
- O? - mruknęła Babcia. - I mówiłaś to całkiem szczerze?
- No oczywiście!
- Ho, ho, ho - powiedziała Babcia, wzruszając ramionami,
i udała się do domu.Po długiej, wariackiej jeździe doktor zatrzymał się w g}ęh-wspaniałego lasu.
- Osioł ze mnie - zwierzył się potężnym sosnom. - Nie mogło być innej odpowiedzi. Pytanie zadane
było głupio. Wysiadać - zwrócił
się do Munia i Tunia, zdziwionych wielce jego monologiem. - Mały antrakcik.
Chłopcy natychmiast zwalili się w cienką, suchą trawę i poczęli się zajadle mocować, tratując i
walcując poszycie leśne.
- Kłopotliwe dzieci! - powiedział doktor z irytacją, zwracając się do sosen. - A ja lubię tych
smarkaczy!
Munio i Tunio, sapiąc, legli wśród igliwia.
- Leśna młodzież - powiedział Munio, przecierając okularki.
- Głóg w objęciach kalin. Jeżyna, czarne usta tuląca do malin.
- Hm? - spytał Tunio.
- Adam Mickiewicz.
- Tak jest - upewniał doktor sosny. - Lubię ich. Mądre dzieci.
- Ty, zobacz - zaciekawił się Tunio. - Mrówka.
- Owad gospodarny - przypomniał sobie Munio. - Snuł się wkoło po trawie, ruchawy i czarny.
Adaś.
- Chciałbym być mrówką - rzekł marząco Tunio.
- A ja nie.
- Tak bym sobie składał i składał, i gromadził...
- Nie robisz nic innego, mój maleńki.
- Jak mróweczka.
- Powiedzmy. A może nawet i gorzej.
- Wyczuwam przyganę - rzekł Tunio, po czym nagle się rozżalił:
~ A czy myślisz, że to łatwo być dusigroszem? Wszyscy sobie żyją swobodnie i rozrzutnie, a
dusigrosz nic, tylko sobie odmawia.
- Nikt mu nie każe. Po co sobie odmawia?
- Ja sobie odmawiam, żeby mieć rower, jak ci wiadomo.
~ Potrafiłbym - rzekł Munio, czyszcząc powalane piaskiem szkła
- odmówić sobie wszystkiego. Ale nie po to, żeby mieć rower. O, nie. Musiałbym mieć jakiś wielki
cel..
Doktor zaczął słuchać uważniej. 68
Jaki, na przykład? - zaczepnie spytał Tunio. ,- Coś z dużą klasą. Dobro ludzkości, ojczyzna,
rodzina. Te raeczy.
I,- Jakbym Mamę słyszał. Idealizm.

40
_ Tak jest. _ chłopaki - odezwał się doktor. - Wiecie co? Lubię was.
Zerwał się z trawy. - Wracajmy. Odwiedzę jeszcze jednego nacienta w tej wiosce obok, a potem...
potem pojedziemy do domu.
*
Rzodkiewka i Tereska siedziały na łączce za płotem.
- Idzie Waldek - powiedziała Tereska. - Ojej, on wszędzie za
mną chodzi.
- Wcale nie - rzekł Waldemar, który odznaczał się znakomitym
duchem.
- To po co tu przyszedłeś?
- Nie do ciebie. Do Moniki-
- A krowa gdzie?
- No, uwiązałem. Nudno mi na łące. A wy się tak fajno bawicie.
- Waldek pociągnął nosem.
- Chodź no tu - zatroskała się jego siostra. - Dawaj ten
nos, wiecznie ci się z niego leje. Czy ty we masz własnej chusteczki?
- Nie mam. W co się bawicie?
- W przychodnię stomatologiczną - objaśniła Rzodkiewka. ~ Ja jestem pani doktor, a Tereska
zapisuje pacjentów. Pacjenci: lalka Moniki, miś i przygodna gąsienica, czekali już
w kolejce. Na fotelu dentystycznym (koszyk Tereski odwrócony dnem do góry) siedział już biedny
Franuś. Jego to przejmujące
krzyki zwabiły Waldka z ławki pod lasem. Pani doktor podjęła przerwaną działalność.
- No, moje dziecko - powiedziała surowo do pacjenta - musisz jednak otworzyć buzię. Franio ani
drgnął.
- Ząbki ci wygniją - perswadowała mu pani doktor.
Franio się zaparł.
69
- No, dobrze! - zdecydowała się Monika. - Użyjemy siły! - Jednin,, stanowczym chwytem
obezwładniła kurczaka i zastanowiła się.
- Trzeba mu podważyć dziób - doradził zainteresowany Waldelr
- Ja będę pielęgniarzem.
Rzodkiewka spojrzała aa niego w natchnieniu.
- Eee, nie! Ty będziesz pacjentem!
- Nie chcę! - przeraził się Waldek.
- Chodź no tu - wabiła go pani doktor. - Otwórz buźkę kochanie!
Waldek ryknął ze strachu i porwał się do ucieczki. Za późno. Pani doktor zręcznie szarpnęła go za
kostkę, przewróciła, a następnie przysiadłszy na plecach nieszczęśnika, usiłowała przekręcić jego
głowę, by wetknąć mu w usta wiertło, czyli po prostu patyk.
Wydawało się, że nic już nie uratuje Waldka przed zabiegiem,
bo Tereska siedziała na trawie i skręcała się ze śmiechu, ale na szczęście dla biedaka, zza płotu
wyjrzała Mama.
- Co to? - zakrzyknęła, przejęta okropnym widokiem.
- Służba zdrowia - wyjaśniła Rzodkiewka, sapiąc.
- Puść go natychmiast!
Waldek siedział bez ruchu na trawie i dysząc przychodził do siebie.

41
- Chodź, biedaku - ulitowała się Mama - dam ci czegoś zimnego do picia, wam też zresztą, służbo
zdrowia zakazana. Chodźcie.
Waldek wyźłopał już pół litra wody z sokiem, kiedy zza lasu dał się słyszeć warkot motoru.
- Doktor wraca - powiedziała Rzodkiewka, oblizując łyżeczkę.
Mama wstała raptownie, zaczerwieniła się, następnie usiadła i ze spłoszonym wyrazem twarzy
napiła się wody.
Motor ryknął przed furtką i ucichł.
- Jeść! - wrzasnął Tunio, hamując przy stole.
- Ach, jak mnie pragnienie pali, ach, wody choćby kropelkę
- zajęczał Munio, wypijając kompot Rzodkiewce. - Mickiewicz
- dodał dla porządku.
Mama wstała.
- To ja robię podwieczorek.
- No, to już poczekajmy na doktora. Coś tam poprawia przy sprzęgle. ‘
70
Mama c10110 westchnęła. - Nie sądzę, żeby doktor przyszedł. Ale przyszedł. Kiedy Mama,
dźwigając tacę z podwieczorkiem, ńciła do ogrodu, doktor siedział już za stołem i opowiadał
tuchanym dzieciom, jak latał na szybowcach w Aeroklubie. icdnocześnie wycierał nos Waldkowi
rozpartemu na jego kolanach. I\[a widok zbliżającej się Mamy doktor speszył się wyraźnie,
echował chustkę i rzekł z obrażoną miną:
- Przepraszam, że się pani naprzykrzam, ale obiecałem chłopakom,
że popływamy łódką, więc...
Mama spojrzała na niego, a potem opuściła wzrok na obrus
w kratkę. •
- Ja się cieszę, że pan wrócił - powiedziała cicho, a doktorowi
brwi podskoczyły radośnie aż do pół czoła. - No, jedzmy. Babcia chce sobie pospać, głowa ją boli.
Mamy na nią nie czekać.
Nie minęło i pięć minut, kiedy cała babka piaskowa znikła bez śladu.
- To co, płyniemy? - Tunio w obecności Tereski stawał się
podwójnie energiczny.
- Panie doktorze... - spojrzał prosząco Munio.
- Tak zaraz? - spytał oczywiście doktor, który wolałby raczej
usiąść wygodnie i popatrzeć na panią Marię.
- A na co czekać?! - zakrzyknęli braciszkowie.
- Wiosła są w łodzi - pisnął Waldek. Doktor westchnął i niechętnie wstał od stołu.
- Idziemy.
- Ja zostanę z Babcią - powiedziała Mama w odpowiedzi na
jego pytające spojrzenie.
- Słusznie, słusznie - rzekł doktor, skrywając rozczarowanie.
- No, to chodźcie dzieci.
Tereska i Waldek musieli już wracać do domu, więc doktor
poszedł nad jezioro tylko z trójką Ptaszkowskich.
- Wracajcie szybko! Będzie burza! - zawołała za nimi Mama,
spoglądając na chmurzące się niebo.
- Gdzie tam! - doleciał z dala okrzyk Tunia. - Nie będzie!

42
Chmurzyło się rzeczywiście mocno. Słońce wysyłało już ostatnie rozpaczliwe błyski i wkrótce,
pokonane, znikło za zasnuwającą niebo perłową szarością. Było cicho i parno.
- Mama miała rację - rzekł doktor. - Co za kobieta! Bed,-burza, zobaczycie. Popływamy tylko
chwilę i wrócimy.
Po kolei wskakiwali do łodzi. Rozkołysana woda pluskała głuch o drewniane boki, łódź kiwała się i
chwiała pod nogami.
~ Jak ja lubię ten plusk! Cudownie jest - powiedział Tunio sadowiąc się na wytartej, gładkiej
ławeczce.
- Przed burzą bywa chwila cicha i ponura, kiedy nad głowy
ludzi przyleciawszy chmura stanie i grożąc twarzą, dech wiatrów zatrzyma. Mickiewicz.
- Ten znów swoje - jęknął Tunio. - Dziś Adam na okrągło.
- Kto wiosłuje? - chciał wiedzieć doktor.
- My oczywiście!
Z wysiłkiem poruszając ciężkimi wiosłami, każdy po jednym, chłopcy skierowali łódź na środek
jeziora. Woda miała kolor ołowiu i marszczyła się w drobne, ciężkie fale. Drzewa na brzegu stały w
zwartej masie, nie drgnął ani jeden listek.
- O, mój Boże, jak pięknie - powiedział Munio cichutko.
- Peleryniarz! - powiedział Tunio.
Munio spojrzał, wyrwany z zachwytu i zgubił wiosło. Ukosem przez jezioro przemykał mały,
nadmuchiwany ponton.
- Ciekaw jestem, dokąd on płynie? - mruknął pod nosem Tunio. - Może do żony i córeczki?
- Zgubiliśmy wiosło - zwrócił mu uwagę doktor. - Trzeba je łowić, bo za chwilę w ogóle nam
zniknie.
- Aha... -powiedział nieuważnie Tunio, goniąc wzrokiem ponton.
- I skręcajmy ku brzegowi. Zerwał się wiatr, a to znaczy, że burza tuż, tuż - zauważył doktor.
- Błysnęło! - zawiadomiła ich Rzodkiewka, spoczywająca wraz z Franiem na rufie.
Doktor powiosłował energicznie, spoglądając na niebo. Chmury
mocno zgęstniały, zrobiło się ciemno. Turkocząc groźnie, przetoczył się daleki grzmot.
- Płyną w kierunku wysepki! - powiedział Tunio, zrywając się aa równe nogi. I w t^j samej chwili
stracił równowagę. Omal nie wypadł za burtę, doktor złapał go w ostatniej chwili.
_ Uważaj, wariacie! - burknął, hamując się» by nie trzepnąć
,viercipi?ty w ku^-
- Znów błysnęło! - ucieszyła się Monika.
Tym razem grzmot był okropny.
- Mam stracha - przyznał się Munio. - Jeszcze nigdy nie byłem
na jeziorze w czasie burzy.
- To będziesz - mruknął doktor, wiosłując. - O, za chwilę lunie.
Czuje ]U’Ł ^y 1””°?^ na twarzy.
Dopłynęli do przystani w ulewnym deszczu, przemoczeni do
nitki. Było już prawie zupełnie ciemno i w chwili, gdy łódź stuknęła o pale pomostu, zza drzew
zamrugało do nich przytulne światełko
z okna kuchni.
- Biegiem! - zawołał doktor. - Uciekajcie, ja tylko zacumuję

43
łódź i też lecę do domu! - I podczas gdy dzieci pędziły pod górę w strumieniach deszczu, doktor
zdał sobie sprawę, że mówiąc „do domu”, wcale nie miał na myśli swojego własnego pokoiku,
tylko właśnie ten ciepły, mrugający światełkiem, pełen daeci i śmiechu
dom na wzgórzu.
Przywiązał łódkę do pala, roześmiali się, ztzucił sandały i na
bosaka pobiegł przez kałuże.

Sobota, 1 lipca
Munio, naturalnie, zachorował. Mama wiedziała, że tak to się skończy. I rzeczywiście, nie pomogła
ani aspiryna, ani smarowanie czosnkiem nosa. Munio, z zapaleniem ucha, z kaszlem i katarem,
zapakowany został w piernaty, by przez kilka dni pokutować za zmokniecie.
Dobrze chociaż, że pogody nie było: całymi dniami mżył dokuczliwy zimny kapuśniaczek. Ale i
tak Munio pogrążył się w apatii. Tuniowi i Witalisowi deszcz nie wadził: znikali na całe godziny i
Munio podejrzewał, że młodszy brat, bezwstydnie korzystając z jego choroby, oddaje się
nielegalnym praktykom detektywistycznym.
74
łaszczą że Witalis, ta prostoduszna istota, był skrajnie pod-^ytowany i robiąc tajemnicze miny kilka
razy coś bąknął na
^emat złoczyńcó
w.
\V sobotę Munio postanowił porozmawiać z nimi poważnie.
- Moi chłopcy - jak mawia sierżant Musiałek - powiedział, kiedy zasiedli przy jego łożu. -
Zaczyna mi się to wszystko nie podobać. Czy chcielibyście oberwać po głowie, jak Babcia?
Gdzie
yu łazicie? W co się zabawiacie?
- Mundeczku, duszko - rozognił się Tunio. - Myśmy przyuważyli
rewelacyjne rzeczy, rozumiesz.
- Na przykład?
- Że Peleryniarz przepływa na drugą stronę jeziora, zostawia
ponton na brzegu i znika w lesie.
- Może musi. Też mi rewelacja.
- Potem słychać warkot samochodu i Peleryniarz odjeżdża.
- No, co za dziecinada. Oczywiście, że odjeżdża. Przecież jego żona i córka mieszkają za miastem
u jakiegoś Alberta. Być może właśnie po drugiej stronie jeziora. To chyba normalne, że facet
widuje się z rodziną, co?
- Och, w twoim wydaniu wszystko jest normalne. A ja czuję, czuję przez skórę, rozumiesz, że ten
skarb jest gdzieś obok nas i że Peleryniarz ma z tym dużo wspólnego.
- No, dobrze - westchnął starszy brat. - Dajmy temu Spokój.
- Jak chcesz - burknął Tunio. - Witalis, idziemy!
- A... dokąd? - Witalis, bierne narzędzie, zamrugał oczkami.
Tunio nagle uśmiechnął się szelmowsko. - Musimy przekonać Mundeczka. Trzeba przedstawić mu
fakty.
On je sobie rozważy i da się skaptować. To mózgowiec.

44
Wyszli. Munio leżał w pościeli i uśmiechał się do siebie. Ten Tuniek... może rzeczywiście coś
ciekawego odkryje? Może ten skarb istnieje naprawdę? Teraz, kiedy był sam, Munio przestał być
sceptykiem. Pozwolił sobie nawet na marzenia. Co by sobie kupił, gdyby znalazł skarb? Książki,
oczywiście, masę najpiękniejszych książek. Mamie piękne suknie i wytworne pantofelki. Babci
ciepły kożuszek zamiast tego płaszczyka, w którym zimą marznie. A jeszcze - żaglówkę. Tak,
żaglówkę koniecznie. Munio wyprostował się na po-
75
duszkach. Poczuł nagle przypływ optymizmu i jednocześnie gło/ł Zawsze czuł je jednocześnie.
Kiedy był czymś przejęty lub zmartwiony tracił apetyt zupełnie. Odwrotnie było z Rzodkiewką,
która apetyt miała zawsze i na wszystko, a jakiekolwiek kłopoty wpływa wyłącznie na jego wzrost.
Za najlepszy sposób na odegnanie smutków
uważała skuteczne posiedzenie w kuchni, przy stole zastawionym czymkolwiek jadalnym.
Właśnie uchyliła drzwi i wsunęła do pokoju pyzatą buzię, pełną czegoś smacznego.
- A, nie śpisz - powiedziała niewyraźnie, poruszając miarowo czerwonymi pulpetami policzków. -
Babcia upiekła kruche ciasteczka. Specjalnie dla mnie i dla ciebie, bo my będziemy dziś po-
krzywdzeni.
- Niby dlaczego?
- Nie wiesz? Wszyscy idą dziś do Halinki aa imieniny. Będą
jeść pyszności, a my zostaniemy w domu - w głosie Rzodkiewki brzmiała gorycz,
- Halinki? To już dzisiaj pierwszy lipca?
- A ty co, nieprzytomny? Przecież Mama od dziś już pracuje! - Rzodkiewka szerzej otwarła drzwi
na korytarz. Teraz dopiero
Munio usłyszał, że na parterze domu trwa ruch, skrzypią drzwi, ktoś się śmieje, ktoś przechodzi,
tupiąc.
- Dużo ludzi dziś przyszło do biblioteki! Dobrze, że Mama pracuje tylko do pierwszej, jeszcze by
nie zdążyła na te imieniny, albo w ogóle by nie poszła i straciła tyle pysznych rzeczy. A tak to
pójdzie i przyniesie mi trochę tortu, obiecała.
- No, to leć do Babci - rozkazał Munio, któremu zaczęło już burczeć w brzuchu - i powiedz, że
proszę o drugie śniadanie.
Monika skinęła głową i pomknęła w dół. W hallu natknęła się na Tereskę, która wychodziła z
biblioteki, niosąc pokaźny stosik
książek. Jakiś pan w szarozielonej marynarce stał przed tabliczką, na której wypisano godziny
dyżurów.
Monika wsunęła się tylko do kuchni, by przekazać Babci życzenie Munia i porwać z blachy garść
jeszcze ciepłych ciasteczek.
- Spróbuj, Tereska - podała ciastka przyjaciółce. - Babcia wfseMsL, specjalnie dla mnie i dla
Munia. Bo wszyscy dziś idą hulać,
•7.K
Iko my zostajemy w domu. Ja jestem jeszcze za mała, a Mundek
Pan w szarozielonej marynarce obejrzał się szybko, po czym
„nów zaczął studiować tabliczkę.
-- To niesprawiedliwe - orzekła Tereska. - Jak były imieniny
taty tó nawet Waldek mógł z nami siedzieć do dziesiątej.
- O, oni wrócą później, może nawet po północy. Pan w szarozielonej marynarce upuścił długopis.

45
- A co robisz po południu? Przyjdź do mnie z Waldkiem, pobawimy się w okulistę! - ciągnęła
Rzodkiewka poprzez przeżuwane
ciasteczko.
Tereska z żalem odrzuciła tak kuszącą propozycję. Nie może,
musi pomóc mamusi w prasowaniu i w kuchni. Za to teraz ma czas aż do pierwszej. Pobiegły po
schodach z piskiem i krzykiem, aż Babcia, zmierzająca z tacą do pokoju Munia, pokręciła głową z
dezaprobatą. Dziewczynki znikły w pokoju. Babcia nawiedziła
rozmarzonego Munia. Schody opustoszały.
Ale tylko na chwilę. Ledwie bowiem zamknęły się drzwi za
Babcią, pan w szarozielonej marynarce rozejrzał się ostrożnie, opuścił kolejkę i z nagłą decyzją
wstąpił na schody. W gwarze wypełniającym hali, nie było słychać zwykłego skrzypienia desek.
Pan bez najmniejszych przeszkód dotarł na piętro i - nie zauważony
przez nikogo - wśliznął się na poddasze. *
Babcia obejrzała już sobie Munia i zmusiła do zmierzenia gorączki. Teraz wyjęła termometr spod
pachy i powiedziała z zadowoleniem:
- No, zobaczymy, co powie doktor. Moim zdaniem, za jakie
dwa dni już wstaniesz.
- Serio? - ucieszył się Munio. - A kiedy przyjdzie doktor?
- Pewnie wpadnie pod wieczór. On co dzień wpada. Mundek,
kakao ci stygnie.
- Uhm - mruknął Munio z roztargnieniem. - Babciu, czy myślisz, że doktor smali do Mamy
cholewki? Babcię zatkało.
- Co, co, Mundeczku? - odezwała się po chwili. - Czy • gorączka podskoczyła? Co ty tu smalisz o
jakichś cholewkach?
- Zdaje mi się, że użyłem właściwego określenia. Chodzi m’ o uderzanie w konkury.
- Zdaje mi się, że zaczynasz mówić od rzeczy.
- Wcale ci się tak nie zdaje. Przecież ty też to zauważyłaś, co? Babcia uśmiechnęła się skromnie. -
Pierwsza to wiedziałam.
- Interesuje mnie tylko, czy on ma poważne zamiary.
- Ma poważne - zapewniła go Babcia. - Sama słyszałam, jak się oświadczył waszej Mamie.
Munio był wyraźnie poruszony. - I co? I co? ,
- Odmówiła. Powiedziała, że nie wyjdzie za mąż wcale, dla waszego dobra.
- Co tu ma do rzeczy nasze dobro? - zdziwił się Munio. - My przecież doktora bardzo lubimy.
Tylko że, być może, nie znamy
się na ludziach. Ja mu się jeszcze przyjrzę. To świetny typ, ale może na przykład pije zbyt wiele?
,nst- Na razie nikomu ani słowa, dobrze?
-h- Jasne. Sprawa musi dojrzeć.
i^ O, to, to - powiedziała Babcia. - Barszczyk, czy jarzynowa?
- Proszę?
- Pytam, czy wolałbyś na obiad barszcz, czy jarzynową z klu-seczkami.
- Barszcz - zdecydował Munio. - Z kluseczkami.
- To cześć, wnuku.
-^ Czółko.
O drugiej trzydzieści obiad był gotów. Witalis, który właśnie wrócił z Tuniem, równie jak on
tajemniczy i zaaferowany, został poproszony do stołu i próżno usiłował wytłumaczyć, że czeka go

46
posiłek w domu. Nie dopuszczono go do głosu i za chwilę już wędrował z Tuniem do łazienki,
żeby umyć te czarne łapy. Munio, W ciepłym łóżeczku, zjadł już dawno swój barszczyk i teraz
Babcia
78
, ^ dla niego talerz z makaronem w sosie pomidorowym. Czas już najwyższy, żeby chłopaczysko
ozdrowiało - burczała.
1 Wciąż tylko biegaj i biegaj do niego z tacą.
Jak już Munio wstanie, zabierzemy się za ten ostatni pokoik
„ powiedziała Mama, podsuwając talerz z makaronem Rzodkiewce. „ Wyniesiemy stare meble po
panu Zielińskim, przede wszystkim te olbrzymią szafę i tapczan. - Mama nałożyła po kopiastej
porcji spaghetti na talerze chłopców i polała je gęstym, pachnącym sosem.
- l urządzimy tam wytworny pokoik dla Babci.
- Nawet Muniowe bicepsy wątpliwe tu nie pomogą - stwierdziła Babcia. - Nie zwleczemy tych
gratów po schodach, mowy nie ma. Radzę ci, skrzyknij na pomoc doktora. On ma takie
wspaniałe bary.
Mama nagle się zaczerwieniła, ale nikt tego nie zauważył, bo
Witalis zaczął wznosić protestacyjne okrzyki. - Oj, ciociu, oj, ja
tyle nie zjem! ;;<y.
Nikt go nie słuchał, więc Witalis nachylił się do ucha Tunia,
tłumacząc mu coś zawile.
- On mówi, że musi oszczędzać miejsce w żołądku - oznajmił Tunio głośno. - Bo jego mama
upiekła dwa torty na imieniny:
jeden marcepanowy, a drugi cytrynowy. I bezy z kremem, i babeczki
z galaretką...
- Hy! - wyrwało się Rzodkiewce.
- I babkę piaskową, i biszkopciki - znęcał się Tunio. - I kręci
lody domowe w trzech smakach.
- Och! ^
- Z bitą śmietaną.
- To prawdziwa uczta! - powiedziała Mama z podziwem, po czym spojrzała na córkę, z której
oblicza biła nieutulona rozpacz. ~ No, co się stało?!
- Ja chcę iść z wami na te imieniny! - wyznała boleśnie Rzodkiewka.
~ Ty łakomczuchu! - powiedziała Mama z wyrzutem. - Przecież
ci obiecałam, że przyniosę kawałek tortu!
- Na pewno dadzą tylko jeden kawałek - wyszeptała Monika.
- I na pewno to będzie cytrynowy, nie marcepanowy; I nigdy się 79nie dowiem, jak smakuje
marcepan. A lody domowe? Nawet ich nie spróbuję!
~ No i co, świat się wskutek tego nie zawali,1
- Ale to niesprawiedliwe!
- Oj, ciociu, niech ciocia będzie człowiekiem! - włączył si« Witalis ze zrozumieniem.
Babcia chichotała. - Weźmy ją, Marysiu - powiedziała. ~ Ja wrócę z dziećmi wcześniej, bo
przyznam ci się, jakoś mi nieswojo pomyśleć, że Munio będzie sam przez cały wieczór.
- Masz rację. To ja z nimi wrócę.
- Nie, nie. To ja z nimi wrócę.
- Nie, nie. Ja się robię senna już o ósmej wieczorem - powiedziała Babcia przekonująco. - Co ze
mnie za pociecha na przyjęciu.
A ty sobie posiedzisz, porozmawiasz z do... z ludźmi, rozerwiesz trochę.

47
- To jak będzie? - spytała Rzodkiewka, pilnie śledząc każde słowo.
- Pójdziesz! - postanowiła Mama.
I w ten właśnie sposób Muoio został sam w domu. O piątej po południu Mama i Babcia, które
przez ostatnią godzinę doprowadzały Tunia i Rzodkiewkę do. stanu promiennej czystości, weszły
do pokoju Munia.
- Idziemy, synku - oznajmiła Mama, ubrana w białą płócienną sukienkę z haftami i dużym
kołnierzem do ramion. Bardzo ładnie
to wyglądało przy jej świeżej opaleniźnie i Munio zaraz to Mamie powiedział.
- Dziękuję ci, mój drogi - odrzekła Mama, uszczęśliwiona. - A teraz posłuchaj: zamykamy główne
drzwi na klucz, ale dla pewności zasuniesz jeszcze sztabę od wewnątrz. Wolałabym nie bać się o
ciebie przez cały wieczór. Włóż teraz szlafrok i chodź
z nami. Muszę usłyszeć na własne uszy, jak się zamykasz na trzy spusty.
Zeszli na dół. Tunio i Monika, dyskretnie eleganccy, stali w uroczystym nastroju, bojąc się
mrugnąć powieką. Munio poza-
80
gościł im przelotnie, ale szybko pocieszył się myślą, że zaraz po . i, wyjściu zażyje sobie do syta
rozkoszy zakazanego owocu, 1 „acerując w piżamie po domu. Ani myśli leżeć w łóżku, kiedy nikt
nie będzie zmuszał. Niestety, Babcia jak zwykle czytała w jego
myślach.
-- Mundeczku, daj słowo honoru, że grzecznie wrócisz do łóżka
i będziesz leżał, póki nie wrócimy.
- Ale dlaczego, Babciu?!
- Żeby cię nie skusiło łazić po zimnych korytarzach i zarabiać na zapalenie płuc! Munio spojrzał
przeciągle i bez honoru.
- Dajesz słowo? Położysz się i nie będziesz wstawał?
- Daję słowo - mruknął Munio z rezygnacją. Na szczęście, w tej
samej chwili przyszło mu do głowy, że nie musi kłaść się natychmiast po wyjściu rodziny z domu.
To mu nieco polepszyło nastrój.
- Synku, a nie będziesz się bal zostać sam? - nieśmiało spytała
Mama.
- O, rety, no! Czego miałbym się bać?! - Oburzające, doprawdy.
Traktują go jak niemowlaka! Munio nadął się, obrażony.
Nareszcie poszli. Munio starannie zamknął drzwi na sztabę i pokiwał Mamie
z okna kuchni. Upewniwszy się, że kochana rodzinka zniknęła z pola widzenia, przeciągnął się z
uczuciem wspaniałej swobody. Następnie zrobił sobie herbatę z miodem i zaopatrzywszy się w
kruche ciasteczka oraz garść rodzynek, udał się do biblioteki.
Wielka sala była ponura i zdecydowanie zimna. Munio pogratulował sobie pomysłu z gorącą
herbatą, po czym owinął się szczelnie szlafrokiem i zaczął błogo myszkować po półkach, zawie-
rających dramaty.
Mijały miłe chwile. Słońce przesuwało się coraz dalej ku zachodowi,
było cicho. Z ogrodu dochodził daleki świergot ptaków, z kuchni
- tykanie zegara. Munio wybrał sobie stosik książek i w pełni zadowolony z życia, zdecydował
się na powrót do łóżka. W tym momencie posłyszał skrzypnięcie podłogi. W starym domu

48
 zjawisko to nie było niczym niepowszednim. Oczywiście, pod warunkiem, że w domu
znajdował się ktoś, czyje stąpanie wywoływałoby ten dźwięk.
81
Tylko, że Munio był sam, siedział bez ruchu, a podłoga skrzypiał
mimo to. Wsłuchał się i ciarki przeszły mu po plecach. Skrzypiał podłoga na piętrze, nad jego
głową.
Kto mógł się znajdować na piętrze, kiedy drzwi frontowe zamknął Munio osobiście na żelazną
sztabę?
„Bzdury, bzdury, panie Ptaszkowski” - pomyślał. - „Dom jest stary, wyschnięte deski skrzypią same
z siebie. Ma pan zwykłego pietra, kochasiu, ależ Tuniek miałby uciechę!”
Wyobraził też sobie sarkastycznie uśmiechniętą Babcię i to mu wybitnie poprawiło samopoczucie.
- No, to do łóżeczka - powiedział sobie na głos. Zabrzmiało to wcale dziarsko.
Lecz nagle nad jego głową rozległo się nowe, przeciągłe skrzypnięcie, po czym nastąpił stuk, jakby
upadło coś ciężkiego. Munio osunął się na krzesło, a serce mu zamarło.
W tym samym czasie wujcio Klimek wprowadzał reprezentację Ptaszkowskich do okazałego
salonu, gdzie było już gwarno i wesoło.
Goście siedzieli już wokół stołu, zwieńczonego górą frykasów. Tort marcepanowy, ozdobiony
pięcioma marcepanowymi różami, wyglądał jak cacko z kości słoniowej. Tort cytrynowy lśnił
warstwą galaretki, na paterach wokół piętrzyły się piramidy ciast i ciasteczek. Rzodkiewce omal
nie wypadły oczy na widok tych smakołyków. Doktor miał minę dość podobną, kiedy ujrzał nagle
wchodzącą Mamę, w nowej fryzurze i białej sukience. Sam musiał na dzisiejszą okazję
zrezygnować z ukochanych dżinsów i rozciągniętego swetra. W garniturze i krawacie wyglądał
uroczyście i nieszczęśliwie zarazem. Nieco dalej siedział pan Wojtczak, także bardzo wytworny -
choć może bardziej - i bawił rozmową dwie poważne damy w czerni.
Życzenia, całusy, ceregiele... wreszcie, ku radości Rzodkiewki, można było zasiąść do stołu.
Ptaszkowscy, jako spóźnieni, zostali usadowieni przy najbliższym wejściu krańcu stołu. Po chwili
jednak znalazł się przy nich doktor Bratek, a Babcia widząc, jak podaje
82
Mamie to paterę, to półmisek, to cukiemiczkę, przypomniała
0 hę mimo woli, co mówił Munio o cholewkach.
80 Ytoś jeszcze, prócz niej, pamiętał o Muniu.
„ A gdzie najstarsza pociecha? - spytał pan Wojtczak, wykonując
iekny uśmiech w stronę Mamy, a jednocześnie przesycając swe
noirzenie podziwem oraz uwielbieniem. Ale Mama nawet go nie słyszała, zajęta wybieraniem
ciasteczka
z patery.
- Jeszcze chory, został w domu - odpowiedziała za Mamę Rzodkiewka, co wypadło nadzwyczaj
zrozumiale, jeśli zważyć, że miała właśnie w ustach całą babeczkę śmietankową.
- Zupełnie sam? - spytał od niechcenia sąsiad pana Wojtczaka,
grubas o czuprynce przystrzyżonej na jeża. Był to pan Czapla, kierownik komisu, najbogatsza
osoba w miasteczku. Pani Klimkowa marzyła po cichu, że ten wspaniały mężczyzna zostanie
kiedyś jej zięciem. Kierowana tą myślą, usadziła pana Czaplę obok Halinki. Ale ona, bardzo śliczna
w żółtej bluzeczce z kokardą w groszki, siedziała z miną naburmuszoną i krnąbrną, choć przecie
były to jej
własne imieniny.

49
- Sam - odpowiedziała Rzodkiewka panu Czapli, ładując w usta
kolejną babeczkę - ja poproszę teraz o tort marcepanowy.
*
- No i co? Bzdura - powiedział do siebie Munio, wstając z krzesła. Minęło już pól godziny, odkąd
usłyszał skrzypienie na piętrze. Przez te pół godziny czytał „Fausta” i usiłował sobie wmówić,
że nie boi się niczego. Teraz wytężył słuch. Cisza.
„Panie Ptaszkowski, gardzę panem” - rzekł do siebie. - „Mas% pan duszyczkę tchórzofretki. Bałeś
się pan skrzypienia podłogi! Wstyd. Teraz do łóżeczka, i to migiem”. - Zdecydowanie wyszedł do
halki i wstąpił na schody. Tupiąc twardo i pogwizdując oraz czyniąc wiele niepotrzebnego hałasu,
dotarł do swego pokoju, przez cały czas gnębiony piekielnie głupim uczuciem, że ktoś mu się
przygląda.
Z ulgą dal nura do łóżka i przykrył się po uszy kołdrą.
83
Poleźał tak chwilę, sięgnął po przyniesione z dołu książki. Czu się już zupełnie dobrze, było mu
ciepło i przyjemnie. Właśni zaczynało go bawić wspomnienie obaw sprzed dziesięciu minut kiedy
zauważył, że wchodząc - nie domknął drzwi od korytarza’ I w tej chwili usłyszał, jak ze
skrzypieniem uchylają się drzwi strychu Ktoś wychodził stamtąd! - i wcale się nie starał zachować
ciszy Munio leżał pod kołdrą jak sparaliżowany, chuda buzia pobladła mu i wyciągnęła się jeszcze
bardziej, oczy stały się okrągłe, ich spojrzenie utkwione było w nie domknięte drzwi pokoju. Więc
to tak.
Był w domu sam na sam z włamywaczem. To było zupełnie oczywiste. Równie oczywisty był fakt,
że dochodziła właśnie szósta, a rodzina powrócić miała wieczorem. A najbardziej oczywiste było,
że wchodząc do swojego pokoju, odciął sobie możliwość ratunku:
pomiędzy nim a telefonem lub drzwiami frontowymi znajdował się złoczyńca.
Rzodkiewka siedziała dokładnie naprzeciwko pana Czapli, a ponieważ Mama po jej prawej stronie,
jak i Babcia, siedząca po lewej, były zajęte rozmową, wybrała sobie jego właśnie na pomocnika. -
Proszę mi pomóc - poprosiła grzecznie. - Ja nie mogę dosięgnąć.
- A czego? - przyjrzał się jej z antypatią pan Czapla.
- Tortu marcepanowego.
Pan Czapla już chciał udać, że nie słyszy, ale dostrzegł, że śliczna panna Halinka jest świadoma
sytuacji, więc - rad nierad - powstał i poszedł ku temu końcowi stołu, gdzie piętrzył się tort
marcepanowy. Ukroił kawałek, położył go na talerzyku i przyniósł Rzodkiewce.
- Dziękuję - powiedziała dziewczynka bardzo światowym tonem. Pan Czapla udał, że jej nie widzi.
- Wracając do naszej
rozmowy - zwrócił się do Halinki - kiedy ostatnio byłem w Genewie...
- Przepraszam bardzo, ja już zjadłam i ja bym teraz chciała
poprosić o kawałeczek tego cytrynowego - wtrąciła Rzodkiewka z uroczystym uśmiechem.
•;
84
- Już zjadłaś? Nie jedz tyle, bo będziesz za gruba! - warknął stro pan Czapla, po czym, znów zdając
sobie sprawę z obecności
u alinki, wykrzywił twarz w uśmiechu.
- Trzeba dać dziecku torciku - powiedziała Halinka, patrząc
porozumiewawczo na Rzodkiewkę, czerwoną z urazy i nadętą.

50
pan Czapla pomilczał przez chwilę, usiłując się opanować. poczerwieniał tylko mocno na twarzy i
karku. Wreszcie wstał i poszedł w drugi koniec stołu, gdzie polśniewał blado wielki tort
cytrynowy.
- Dziękuję, dziękuję jak najuprzejmiej - serdecznie powiedziała
Monika.
Munio odrzucił kołdrę. Starając się nie skrzypnąć podłogą, ostrożnie postawił nogę na dywaniku.
Nie, nie pozwoli złodziejowi buszować bezkarnie po domu. Trzeba się okazać mężczyzną i stawić
czoła niebezpieczeństwu. Nie wiedział jeszcze, na czym to stawianie czoła miałoby polegać, ale
pewien był jednego: nie będzie biernie leżał w piernatach, pozwalając włamywaczowi robić, co mu
się podoba.
Mylił się. Zanim zdążył wysunąć spod kołdry drugą nogę, kroki na korytarzu
przybliżyły się i w jednej chwili plany Munia wzięły w łeb. Drzwi pokoju zostały zatrzaśnięte, a
następnie ktoś zamknął je z zewnątrz
na klucz.
Munio był uwięziony.
Pani Klimkowa dwoiła się i troiła, obiegając stoi z dzbankiem kawy. Dolewając, zachęcając i
częstując, pani domu znalazła się
wkrótce przy panu Czapli.
- Może jeszcze kawki pan pozwoli? - spytała mile.
- Nie, nie, dziękuję bardzo.
- To może tortu? Próbował pan już tortu?
Pan Czapla poczerwieniał. - O, tak. Dziękuję bardzo.
85
- No, to chociaż babeczki...
- Nie, nie, dziękuję uprzejmie, nie chcę się przejadać.
- Co racja to racja - pochwaliła go Monika, pełnym głosem Kilka osób przerwało rozmowę i
spojrzało na nią ze zgorszeniem
- Słodycze strasznie tuczą - wyjaśniła Rzodkiewka, ze smakiem oblizując łyżkę po lodach
malinowych z kremem.
- Widzę, że ty się tym nie przejmujesz - przyciął jej pan Czapla
- Bo ja jestem jeszcze młoda - wyjaśniła mu Rzodkiewka z prostotą.
Halinka omal nie prychnęła ciastkiem. Doktor zasłonił sobie
twarz chustką do nosa. Mama, skonsternowana, pochyliła się nad córką i upomniała ją ostrym
szeptem.
Goście popadli w zakłopotane milczenie.
.„.f
Munio siedział w pościeli i gryzł palce, a wstyd i poczucie klęski po prostu go obezwładniały.
„Tchórz jestem, tchórz!” - myślał. „Co za haniebna sytuacja!”. Włamywacz najspokojniej buszował
sobie po poddaszu, nie krępując się zupełnie, przewalając jakieś paki i przesuwając meble. „Muszę
coś wymyślić. Wołać ratunku przez
okno? Co za upokorzenie... Nie, nie. Muszę sobie poradzić sam.” Okno? Ależ tak!
Wyskoczył z łóżka i wywiesił się przez parapet. Okno pokoju chłopców znajdowało się w
płaszczyźnie skośnego dachu. Poniżej parapetu był więc stromy, pokryty dachówką odcinek, mniej
więcej półtorametrowy. Uszczęśliwiony Munio rzucił się ku szafie, ubrał
się w co popadło - i z pośpiechem dopadł okna. Usiadł na parapecie i postawił nogę na dachu.

51
Dachówka pod jego stopą zachrobotała i drgnęła. Munio przełknął ślinę i postawił drugą stopę na
dachu. To samo. Wyprawa nie zapowiadała się najłatwiej. Wolniutko przesunął się do narożnika
domu, skąd jeszcze około pięciu metrów dzielić go będzie od daszku nad gankiem. Porzuciwszy
dotychczasową chwalebną ostrożność, Munio ruszył energicznie naprzód. I od razu miał problemy:
dachówka pod jego prawą nogą wykręciła się i ze stukiem wylądowała na
86
‘ • „ce P°d okapem dachu. Munio stracił równowagę i - choć sc1 naczliwie usiłował ją odzyskać -
w jednej chwili poleciał w dół, r ruiąc pośladkiem po dachu, co zabrzmiało tak, jakby w ten
•pcodzienny sposób grał na olbrzymim ksylofonie. Kurczowo złapał
„ierwszą rzecz, jaką można było złapać.
Rynna! Czas już był najwyższy, żeby się znalazło coś w tym rodzaju.
Dzięki owej rynnie Munio nie gruchnął o ziemię z wysokości ośmiu metrów, lecz zawisł na
wyciągniętych rękach, kołysząc się miarowo. Raz i drugi usiłował się podciągnąć tak, by choć
piersią dosięgnąć dachu. Na próżno. Zawsze miał wątłe ręce, a teraz jeszcze był osłabiony chorobą.
Należało oszczędzać siły. Znajdował się zbyt wysoko, by ryzykować skok na ziemię, pozostawał
mu więc tylko jeden sposób: przesuwać się ku gankowi małpią metodą, po kawałeczku
przekładając ręce. Nie było to proste. Ostry brzeg blaszanej J rynny ciął palce aż do krwi. Munio -
zacisnąwszy zęby - posuwał
się naprzód.
Około ósmej wieczorem znalazł go sierżant Musiałek. Chłopiec
leżał zemdlony na drodze wiodącej do miasteczka, pod lasem, Sierżant wziął go na plecy i zaniósł
do ośrodka zdrowia.
Ptaszkowscy nie czekali już na podanie uroczystej kolacji, poszli
A (\ {^ /VfM ł ł U.U <^-<-łl.tA L*, r
- Nie wytrzymałabym już tego napięcia - wyznała Mama. - Przez cały czas bałabym się, co
znów Rzodkiewka chlapnie. Nie
rozumiem, co ją dziś napadło?
- Tak, Rzodkiewciu, i ja, i Mama jesteśmy skompromitowane
jako twoje wychowawczynie. - Babcia nie wyglądała jednak na specjalnie zmartwioną. - Cała
pociecha z tego incydentu, to że
będziemy w domu o dobrą godzinę wcześniej.
Tunio spojrzał na dom, piętrzący się malowniczo przed nimi. Szumiące drzewa otaczały go ze
wszystkich stron, wyraźnie widać było tylko ganek i okna facjatek. W szybach błyszczało złote
słońce.
87
Tunio nagle zatrzymał się jak wryty. - Stać! - syknął. - tj^,„ Przez otwarte okno pokoju chłopców
wychylał się siwy mężczw w szarozielonej marynarce. Wyglądał na mocno zdenerwowane^
wypatrując czegoś w dole. Podniósł głowę, rozejrzał się po ogrodzi ‘ osłaniając oczy ręką - i
raptem znikł. Po małej chwili drzwi na ganek otworzyły się ze szczękiem żelaznych sztab i
mężczyzna wybiegł z domu jak oparzony. Ruszył z kopyta w kierunku przeciwnym, niż ten, z
którego nadchodzili Ptaszkowscy. Nie widząc ich
znikł w lesie i tylko rozkołysane gałęzie małych świerczków znaczyły jego drogę.
- Munio - powiedziała głucho Babcia i pobiegła do domu gubiąc torebkę i szal.
Mama z dziećmi biegła tuż za nią.
Dopędzili Babcię dopiero na piętrze: stała bez ruchu nad pustym

52
łóżkiem Munia, ręce przyciskała do ust i wpatrywała się z trwogą w rozrzuconą pościel.
- Co tu się działo? - szepnęła bezradnie.
- Babciu! - pisnęła Rzodkiewka. - Gdzie Munio?
Mama, nic nie mówiąc, wypadła z pokoju i zbiegłszy po schodach, rzuciła się do telefonu.
- Proszę z milicją! - krzyknęła okropnym głosem. - Czy jest tam sierżant Musiałek?!
- Nie. Ja tu jestem - odezwał się od drzwi wejściowych dziarski
tenor sierżanta. - A chłopaka opatrzyła pielęgniarka. Więc wszystko jest w porządku.
Mama odwróciła się gwałtownie, wypuszczając z rąk słuchawkę - i krzyknęła z radości.
Obok sierżanta - zmęczony, brudny, poowijany bandażami, ale bez najmniejszych wątpliwości
żywy - stał Munio, jej najstarszy syn.
Niedziela, 2 lipca
Wyspany, odchuchany, opatrzony, Munio chodził od rana w glorii bohatera. Mama i Babcia, z
powodu wczorajszych wypadków gnębione lękiem i poczuciem winy, adorowały go i rozpieszczały
nieprzyzwoicie. Co chwila któraś z nich rzucała się na chłopca i - tuląc niechętnego do łona -
wznosiła okrzyki:
- Ach, Muniu, jakiś ty dzielny!
- Ach, Muniu, że też zostawiłyśmy cię samego!
- Ach, Muniu, jak ty sobie wspaniale poradziłeś! Sierżant Musiałek zapowiedział się na dziesiątą,
wobec czego Munio tylko ogólnikowo poinformował rodzinę o wczorajszych
89
przygodach, uważając bardzo logicznie, że nie warto się powtarpa’
Na razie cała rodzina zasiadła przy ogrodowym stole do spóźnione śniadania.
- Czy doktor przyjdzie? - chciał wiedzieć Tunio. - Co z łódeczka?
- Popływacie, popływacie - uspokoiła go Babcia. - Doktor będzie na pewno. Obiecał, że pomoże
nam dziś znieść do hallu (e
stare meble pana Zielińskiego. Nie muszę dodawać, że i na was liczę
- Wiadomo, że liczysz.
- Milicja idzie! - wybełkotała Rzodkiewka, przełykając chleb z miodem.
Sierżant Musiałek trzasnął furtką i zmierzał ku nim przez ogród roztaczając solenną powagę.
Natychmiast po przywitaniu został zmuszony do wypicia kawy i zjedzenia stosu kruchych
ciasteczek. Kolejne chwile zużył na opędzanie się od przepełnionych wdzięcznością pań domu,
które koniecznie chciały go nakarmić także kaszką na mleku, w słusznym przekonaniu, że
mieszkającemu samotnie sierżantowi nie ma kto upitrasić zdrowego śniadanka. Kiedy wreszcie
zdobył się na odwagę, by oświadczyć, że nic więcej zjeść już nie
może, musiał powtórzyć to ze trzy razy, nim Mama i Babcia zdecydowały się mu uwierzyć.
Sierżant rozpiął kołnierzyk koszuli i poprosił Munia o dokładne streszczenie jego wczorajszych
przeżyć. Wszyscy słuchali z zapartym tchem Muniowej oracji, gęsto przeplatanej cytatami.
- Ale nie ujdziesz cało po raz wtóry! - zakończył wreszcie Munio swe zeznanie. - Strzeże cię
Styksu wierzchołek ponury, krew, która kapie z acheronckich szczytów, psy polujące na
brzegach Kocytu i smok stugłowy, który cię rozszarpie! Arystofanes. Zamarł, z wyciągniętym
przed siebie ramieniem. Sierżant patrzał na niego ze współczuciem i lękiem.
- Szkoda, że mu tego wszystkiego nie powiedziałeś osobiście
- mruknęła Rzodkiewka dosyć złośliwie. - Może byś nie musiał uciekać przez okno.
Munio się obraził.

53
- No, więc w końcu widziałeś go, czy nie widziałeś? - chciał $ię dowiedzieć Tunio. - Bo my
możemy go opisać! Był wysoki, siwy, w szarozielonej marynarce!
90
- Brawo - zapalił się sierżant, nareszcie widząc jakiś trop. Jakim jednak cudem on się dostał do
domu, skoro drzwi były „ryglowane od środka? A może jednak nie zamknąłeś czegoś, mój
chłopcze?
- Zamknąłem! - zaklinał się Munio. - Wszystko zamknąłem!
Monika wypluła niedbale pestkę czereśni.
- Myśmy tego siwego już widzieli, prawda, Franusiu, mój chłopcze? - spojrzała czule na kurczaka i
sierżantowi wydało się, ze ptak kiwnął głową.
- O, mamo - stęknął. - Widziałaś go, hę?
- Franuś też go widział. Ten pan był u nas w domu wczoraj
w południe.
- Co takiego? - wszyscy spojrzeli na Rzodkiewkę ze zdumieniem.
- Ja rozmawiałam w hallu z Tereską, a on strasznie długo czytał tabliczkę. Chyba słyszał, że
idziemy na imieniny i że Munio
zostaje sam.
- Tak jest! - wpadł na właściwy trop sierżant Musiałek. - Wszystko jasne. Przekradł się na strych i
tam zaczekał, aż Munio będzie całkiem sam - chwilę pomyślał, zebrał się w sobie, po czym
znów zwrócił się do Rzodkiewki. - Dziecinko - rzekł z naciskiem.
- Zastanów się teraz dobrze i odpowiedz z całą odpowiedzialnością,
Czy potrafisz go opisać?
- Kogo? - spytała dociekliwie Rzodkiewka.
- Tego pana, który tak długo czytał tabliczkę. ,:
- A! Tego! - zrozumiała Rzodkiewka. Zastanowiła się dobrze i powiedziała z całą
odpowiedzialnością: - Potrafię! Sierżant odetchnął, lecz bał się jeszcze poddać uczuciu ulgi.
- Czy możesz - rzekł ostrożnie, jakby bał się swym tchnieniem spłoszyć motyla - czy możesz nam
powiedzieć, jak on wyglądał?
- Mogę - odparła Rzodkiewka krótko.
- No to... - sierżant westchnął w napięciu i pochylił się do
przodu - No to... po-powiedz, dobrze?
- Dobrze - zgodziła się Rzodkiewka. - Więc tak. Ten pan, który tak długo czytał tabliczkę... ten, co
potem był w oknie Munia...
- Tak, tak?... - przebierał nogami sierżant Musiałek.
91
- Był wysoki - powiedziała Monika tonem triumfalnym. - n też siwy. I miał szarozieloną
marynarkę.
- Jezu - szepnął sierżant. - Czy... to wszystko?
- Absolutnie - odrzekła Rzodkiewka z przejęciem. Sierżant wstał. Ręce mu się trzęsły.
- To ja już pójdę - powiedział słabo. - Do widzenia i żegnam panie i dziękuję za obiad.
- To było śniadanie - pospieszyła z poprawką Babcia,
- Nie ma znaczenia - rzucił nieprzytomnie sierżant i oddalił się ku furtce, niemal zbijając w niej z
nóg doktora.
Doktor Bratek, w różowym nastroju i białej koszuli, pomachał
z daleka bukietem polnych kwiatów, który następnie wręczył Babci, patrząc przy tym na Mamę.
Natychmiast dopadli go Munio i Tunio i zaczęli nudzić o łódkę.

54
- Zgoda - rzekł doktor. - Ale pod warunkiem, że Mama też popłynie.
Pani Ptaszkowska zarumieniła się z lekka i wyraziła zgodę. *
Rzodkiewka wylazła z wody i leniwie wyciągnęła pulchne ciałko na deskach pomostu. Upał był
coraz większy. Dziś przypadała jej kolej w pomaganiu Babci przy obiedzie, ale postanowiła jeszcze
trochę poleżeć. Spod rondka płóciennego kapelusika popatrzyła na jezioro - łódka, którą popłynął
doktor z chłopcami i Mamą była już całkiem malutka na rozmigotanej powierzchni wody.
Usypiająca, słodka cisza panowała nad okolicą, było tak gorąco, że Rzodkiewce aż szumiało w
uszach. Bezgłośnie przeleciały dwa aksamitne motyle, plotąc w powietrzu powikłane, niewidzialne
ósemki. Na ramieniu Babci, która pod drzewem czytała sobie błogo „Sagę rodu Forsyt-he’ów”
usiadła wielka szafirowa ważka. Babcia czytała nadal, wcale nie kwapiąc się do odejścia, więc
Rzodkiewka przesunęła się w cień, na trawę i zaczęła sennie przyglądać się stokrotkom. - Więc to
tak! - krzyknął ktoś z gniewem. •
Rzodkiewka drgnęła i ocknęła się z lekkiej drzemki. Na końcu
pomostu stali Stefan i Halinka. Kłócili się zajadle, było to widać z daleka. Było też słychać.
92
- Dlaczego mu nie powiesz, żeby szedł do diabła?! - to był głos
Stefana.
, No, jak ja mogę mu powiedzieć coś podobnego! - płaczliwy
glosik Halinki.
- Coś podobnego można powiedzieć bez problemów, jeśli się
ma kogoś dosyć! Chyba, że się go nie ma dosyć! To wtedy ma się
problemy!
_ O czym ty mówisz, o czym ty mówisz!
- O tym, że pan Czapla przed chwilą ściskał cię za rączkę - a ty
byłaś zachwycona!
- Zaraz mu ją wyrwałam!
- Byłaś zachwycona! Aż się zaczerwieniłaś!
- Zaczerwieniłam się, bo się bałam zaczerwienić, bo ty jesteś
wstrętny zazdrośnik!
- Kokietka! ;
Halinka umilkła, po czym wyprostowała się z godnością. - Dobrze
- powiedziała spokojnie. - Sam tego chciałeś. Teraz to ja d dopiero
pokażę, co znaczy „kokietka”!
Odwróciła się na pięcie i odeszła. Stefan popatrzył za nią, po czym bynajmniej nie pobiegł, żeby
ją dogonić i przeprosić, a wręcz przeciwnie, ruszył w stronę swego
domu kopiąc sosnowe szyszki z okropną zajadłością.
- No, chodźmy do domu - powiedziała Babcia, podnosząc się, z murawy. - Zakład, że zaraz tam
wpadnie Halinka, żeby sobie popłakać bez przeszkód.
- Spotkaliśmy tego Czaplę na szosie - szlochała Halinka w pięć
fcainut później, zlewając łzami biały kołnierzyk Babcinej sukienki. |- Powiedział, że chce się
pożegnać, bo musi nagle wyjechać. No t przytrzymał mnie za rękę, rzeczywiście. Ale na pewno nie
miał
żadnych takich... intencji.
- Na pewno miał - powiedziała Babcia ze znawstwem. - Chyba
twój chłopak słusznie zrobił ci awanturę.

55
- Ja się nie czuję winna - łkała Halinka. - A Stefan postąpił
podle, nazywając mnie kokietką!
- Ach, a jak to będzie miło wreszcie się pogodzić! - powiedziała krzepiąco Babcia. 93
Po południu wszyscy leniwie przenieśli się na piętro. Pogoda była prześliczna i zarówno chłopcy,
jak i Mama wyrazili wątpli.
wość, czy naprawdę jest to najlepszy moment na przenoszenie mebli.
Babcia nie chciała słyszeć o żadnej zwłoce. - Dość tego bałaganu
- fuknęła. - Munio, Tunio, bierzcie się za te paki. Trzeba oczyścić przedpole.
Zaczęto wywlekać z pokoiku meble oraz inne „na tymczasem” powpychane tam kartony i ustawiać
je pod ścianami korytarza. Wreszcie, po ciężkiej mordędze, pokój został opróżniony z przedmiotów
i mebli, które przywieźli Ptaszkowscy. Oczom zebranych odsłonił się widok na obłażącą z farby
szafę, przytuloną do olbrzymiego, zakurzonego tapczanu. Wszyscy stali, ciężko dysząc ze
zmęczenia, jedna tylko Halinka, świeża jak pierwiosnek, fruwała
wciąż ze ściereczką w dłoni i bezsensownie odkurzała wszystko, co się znalazło w jej polu
widzenia.
- Szafę można by porąbać na klepki - zauważył doktor, ocierając pot z czoła. - Nie będzie z niej
chyba pociechy.
- Jak to, jak to? - oburzyła się Rzodkiewka. - Ja już sobie obmyśliłam, że tam będzie schowanko
Franusia!
- O, litości! - powiedział Tunio. - To dziecko ma hopla. Gdzie go, w szafie dusić będziesz?
Zamęczysz zwierzę!
- No, skąd, sam zobacz! - wykłócała się Rzodkiewka., - Taka wielka, piękna szafa, nawet ja
mogłabym tu mieszkać. O, tutaj - otwarła drzwi szafy, z której natychmiast wyleciały kłęby
kurzu,
papierzyska i sznurki - tutaj by miał sypialenkę. A tutaj, o na tej półeczce - ubikacyjkę. A tu salon.
Babcia wzniosła oczy do nieba.
- Dlaczego myśmy jeszcze nie zjedli tego kurczaka - zastanowiła się głośno. - O ileż prostsze
byłoby życie...
Franio popatrzył na nią zbieżnym zezem i bez namysłu wlazł
do szafy. Babcię przeszył dreszcz, a Rzodkiewka powiedziała tylko:
- Sama widzisz.
94
_ Weźmy się więc za tapczan - zaproponowała Babcia, która awet przed samą sobą nie przyznałaby
się, że używa wybiegu.
a z tą szafą to... tego... zobaczymy. Tapczanisko było piekielnie ciężkie i doktor musiał dobrze
„gpiąć swoje imponujące muskuły, żeby ruszyć ów zabytek o parę
centymetrów.
- O! K-siążka tu leży - rzekł, zaglądając w Szparę między
tapczanem a ścianą. Podkasał rękaw i wydobył na światło dzienne
niedużą, zakurzoną książeczkę.
I- Leśmian „Wiersze” - przeczytał Munio.
Doktor spojrzał na pierwszą stronę.
- „Ex libris Józefa Zielińskiego” - przewrócił kilka kartek,
a z książki uniósł się pył. - Musiała tu leżeć całe lata.
- Nie, pół roku, tylko pół roku - odezwała się Halinka. (Pamiętam tę okładkę, pan Zieliński to
właśnie czytał, nawet jeszcze

56
„w dniu swej śmierci... ^ - Tu jest listl - odkrył doktor. Wysunął spomiędzy kart książki
JJbiałą kopertę. - „Halina Klimkówna” - przeczytał. | - Co? Do mnie? List do mnie? - zdumiała się
Halinka. Obejrzała
l kopertę podejrzliwie, wreszcie otwarła ją i przeczytała na głos:
i - „Panno Halinko!” - O, mój Bożel Pismo pana Zielińskiego!
l - Spojrzała na Mamę okrągłymi oczami, potem poszukała rady
| w oczach Babci.
- Ależ czytaj, czytaj! - ponagliła ją starsza pani.
, - „Tak się źle czuję, że chyba nie doczekam pani przyjścia. Nie > wiem, komu to powiedzieć - a
Pani jednej ufam. Ja nie jestem j maniakiem, ja ten skarb naprawdę znalazłem i ukryłem. Na
parterze | jest właśnie ktoś, kto mnie nie uważa za maniaka. Włamał się
i przeszukuje wszystko. Słyszę go. Wiadomość o skarbie będzie ‘ w pewnej książce. Niech ją pani
odnajdzie - Pani jedna to potrafi. «Taki ze mnie nędzarz, żem nawet w podzięki ubogi». Pamięta
Pani? Powiedziałem to dziś rano, a Pani spytała, skąd ten cytat. Więc tę właśnie książkę proszę
odszukać. Proszę zachować tajemnicę
- nie ufać nikomu!” jest jeszcze podpis i jakieś cyfry. - Halinka podniosła wilgotne oczy i wytarła
nos. - Biedny, biedny pan
Zieliński - szepnęła.
95
Wszyscy obecni milczeli, poruszeni.
- Ale ja nie mam pojęcia, co to za książka! - powiedziała nael Halinka, bliska rozpaczy. -
Zapomniałam! To było tak dawno’
- Przecież Leśmiana zapamiętałaś! - zdenerwował się Tunio.
- To przez ten obrazek na okładce. Zresztą, Leśmian leżał na nocnym stoliku dłuższy czas -
namyślała się przez chwilę. - f p, książka... z której jest cytat... - powiedziała - musiała też chyba
leżeć na stoliku. Pan Józef zawsze czytał parę rzeczy naraz.
- Ha! - wrzasnął Tunio. - I co? Oto stolik nocny - a książki gdzie?
- Już po jego śmierci zebrałam je, wyniosłam do biblioteki i powkładałam na półki.
- Ale chyba nie wszystkie?!
- Właśnie wszystkie, bo jego własne książki też zostały włączone do biblioteki. Takie było jego
życzenie.
- Szukajcie więc - zaśmiała się Babcia - igły w stogu siana!
- Wszystko przepadło - jęknął Tunio, strasznie zawiedziony.
- Mundeczku, mój ideale, a może tobie mówi coś ten cytat? Starszy brat w milczeniu pokręcił
głową.
- No, cóż - powiedziała wreszcie Babcia. - Musimy w każdym
razie skończyć z tym sprzątaniem. Wszystko porozrzucane, aż strach. Spójrzcie na te papierzyska.
, - Nieporządek miły - zacytował Munio machinalnie. - Niestare były rączki, co je tak rzuciły.
Mickiewicz.
- Idźże ty! - rozjuszył się nagle Tunio. - Cytaty i cytaty! Skończ
już z tym, nie drażnij mnie! Jak co do czego przyjdzie, okazuje się, że nic nie wiesz!
- Szukałeś wzroku mego - wyrzekł Munio jak w transie - teraz go unikasz, szukałeś rozmów ze
mną, dziś uszy zamykasz, jakby w słowach, we wzroku mym była trucizna!
- Mickiewicz - powiedziała Mama.
- Ja mu dam w dziób! - wściekł się Tunio i zgrzytając zębami, rzucił się w pogoń za bratem.
Dopadł go na schodach i wytoczyli się na dwór. Tu Munio uspokoił się nagle i z całkowitą
powagą oświadczył:

57
- Przerwijmy teraz te niefrasobliwe młodzieńcze igraszki, bo
trzeba się naradzić. Moje dziecko! - jak mawia sierżant Musiałek. Znam ten cytat. Wiem, skąd
pochodzi.
Ooo! - zdębiał Tunio.
- Chodź za róg. Sprawa wymaga odosobnienia.
_- Dlaczego mi o tym mówisz dopiero teraz?! _ Myśl wielka zwykle usta do milczenia zmusza.
Mickiewicz
„ rzekł Munio, ciągnąc brata w głąb ogrodu. - Chciałbyś, żeby
Halinka sprowadziła tu zaraz pół miasteczka?
- Dlaczego by miała sprowadzać? Pan Zieliński się tego nie
obawiał, powierzył jej sekret.
- Nie znal kobiet - orzekł Munio z wyższością. - Nasza kuzynka to typ kobiety-plotkarki. Nawet nie
celowo, a mimo woli wypaple wszystko.
- Powiedz no lepiej, co z tym cytatem.
- Służę. „Taki ze mnie nędzarz, żem nawet w podzięki ubogi:
dziękuję wam jednak, chociaż to podziękowanie, wierzcie mi, kochani ; przyjaciele, nie warte i pół
szeląga”. Tłumaczenie Paszkowskiego. To
i mówi Hamlet do Rozenkranca.
- To... z Mickiewicza?
Munio skamieniał.
- Hamlet! - krzyknął. - Kto napisał „Hamleta”?
Tunio zbity z tropu, wyjąkał pokornie. - A... a.. a nie Mickiewicz?
Munio zakrył oczy i odwrócił się.
- Co za wstyd. Co za wyrodek z ciebie. Boże, Boże! Posłuchaj, bracie i pamiętaj o tym do końca
życia. „Hamlet” jest dziełem Wiliama Szekspira. Nie kompromituj się więcej.
- Szekspira - powtórzył Tunio, czerwony i upokorzony. - No,
oo się denerwujesz, pomyliło mi się jakoś. Hamlet z Hrabią.
- Dobrze, skończmy z tym - rzekł Munio. - Słuchaj, co należy zrobić. Trzeba przejrzeć księgozbiór,
znaleźć wszystkie wydania Szekspira, zawierające „Hamleta”. Ułatwi nam sytuację, że wiemy,
kto jest autorem przekładu. Wyeliminujemy w ten sposób dobrych kilka wydań. W pozostałych
egzemplarzach niechybnie coś znajdziemy.
- Chyba, że ten nasz został wypożyczony.
- Och, nie strasz mnie.
- To co robimy?
97
- Na razie pomożemy w sprzątaniu. Potem - w sprzyjającym momencie - pójdziemy powęszyć w
bibliotece. Aha, i trzeba bv może wydostać ten list od Halinki.
- List jest przecież do niej!
- Ona go pokaże absolutnie wszystkim.
- To idziemy do kuzyneczki.
Kuzyneczki nie było już na piętrze. Mama i doktor rozmawiali o czymś kameralnie, trzymając to
samo krzesło i patrząc sobie w oczy. Babcia zamiatała, udając, że ich nie dostrzega. Rzodkiewka
trenowała Franusia w skokach z nocnego stolika.
- Gdzie Halina?
- Już poszła - odpowiedziano im.
- A list? List zabrała?

58
- No, oczywiście - powiedziała Mama, marszcząc brwi. - Był pisany do niej, czyż nie?
Wybiegli przed dom.
- Nigdzie jej nie widać - Tunio rozglądał się gorączkowo.
- Sprawdźmy, czy nie poszła do domu.
- Mam najgorsze przeczucia - rzekł Munio. - Ja pójdę przez las, a ty idź szosą.
- Dobra. Spotkamy się przed apteką. Pobiegli.
Munio ujrzał kuzynkę w połowie leśnej ścieżki. Niestety, Halinka nie była już sama. Obok niej stał
listonosz Luteczek, dziś bez służbowej czapki i torby, natomiast w różowej koszuli, luźno
wyrzuconej na obcisłe, cywilne porteczki. Oparty siedzeniem o ramę
roweru, balansował od niechcenia na piętach, całą swą postacią wydzielając uwodzicielski czar.
- Coś pani smutna dzisiaj, panno Halinko - rzekł, ujmując dłoń dziewczyny i całując ją w
nadgarstek.
Halinka szybko cofnęła rękę.
- Oczka coś, widzę, mokre - kontynuował Luteczek, zaglądając Halince z bliska w twarz. - Pewnie
przez tego Stefana.
Munio zatoczył łuk i poprzez zarośla przekradł się nieco bliżej,
chcąc w ukryciu przeczekać do chwili, gdy Luteczek się znudzi i pojedzie dalej.
98
Nie zanosiło się jednak na to.
- Nie, to nie przez Stefana - pospiesznie zaprzeczyła Halinka,
Luteczek przeszedł do ofensywy.
- Wie pani co... tak się składa, że mam na dzisiaj dwa bilety do kina. Nie poszłaby pani ze mną? _
Ol Ja... nie, ja... - zająknęła się Halinka.
- Wiem! Wiem, co pani myśli! Pani myśli, że pani nie może iść ze wą, ze względu na Stefana. Ale
pani nie wie, że on pani nie wart. Pani przez niego płakała!
- Nie! To nie przez Stefana - upierała się lojalnie Halinka. - Ja
I się tylko tak wzruszyłam, bo nagle dostałam list od pana Zielińskiego,
Z dnia jego śmierci, niech pan sobie wyobrazi! Pan Luteczek najwyraźniej sobie wyobraził, bo
wyglądał na
poruszonego. - List, mówi pani?
- No - tak... I tam było napisane, że...
- Uuuu! - zawył rozpaczliwie Mlinio, wypadając zza krzaków jak bomba. - Uuu, Halina! Nie! Nie!
Na ten nagły hałas listonosz podskoczył. Jego pośladki straciły
kontakt z ramą roweru, wskutek czego zwalił się z brzękiem i hałasem na ziemię, w sposób
nadzwyczaj bolesny zawadzając
o kostkę pana Luteczka.
- Au! - wrzasnął Luteczek, wpijając w Munia spojrzenie grzechot-
nika. - Cholerny szczeniaku! Co to za cholerne zwyczaje! Ach, przepraszam, panno Halinko,
przecież to ten pani milutki kuzynek. No, nic, nic, chłopczyku. Nic się nie stało. - Pan Luteczek
wywołał na swym obliczu bohaterski uśmiech. - Panno Halinko, proszę na
ramę. Podwiozę panią.
Halinka zastanowiła się nad tą niecodzienną propozycją, przypomniała sobie pewnego rudzielca,
wołającego „kokietka!”, po czym wysunęła naprzód dolną szczękę i niezłomnie zasiadła na ramie.
Na oczach zrozpaczonego Munia pan Luteczek uwiózł swą zdobycz,

59
promieniejąc z zadowolenia.
- Przecież nie mogę tej gęsi spuścić z oczu! - rzekł sobie Munto.
- Luteczek wyciśnie z niej wszystkie informacje! - i kłusem ruszył
za rowerem.
Listonosz obejrzał się nieznacznie i stwierdziwszy niewątpliwą
obecność cholernego szczeniaka tuż za plecami, uśmiechnął się 99
diabolicznie i przycisnął pedały z wielką energią. Rower śmien wśród zieleni i wypadł na szosę.
Kiedy zziajany Munio znalazł c tam również - już ich nie było widać. Sprytny Luteczek skręci
w którąś z licznych ścieżek, prowadzących z obu stron szosy w la Zniknął bez śladu.
Munio rozglądał się bezradnie i łamał ręce, kiedy zza zakrętu wypadł T unio, czerwony i zasapany.
- Nie ma jej! - oświadczył, dysząc.
Munio przywalił go kamiennym spojrzeniem. Kiedy po chwili
wymownego milczenia opowiedział wreszcie Tuniowi, co zaszło, ten aż zadygotał.
- Miałeś rację! Co za baba! Pierwszemu lepszemu, w dziesięć minut po wyjściu, wyśpiewała całą
tajemnicę!
- Może jeszcze nie całą - Munio pokiwał złowieszczo głową.
- To będzie miało straszne skutki. Jestem pewny, że Luteczek i Peleryniarz są w zmowie.
- Ponure. Ponure.
- Co robić?
- No, co my możemy zrobić. Możemy tylko czatować na jej powrót pod apteką. Prędzej czy
później Halina zjawi się w domu, a wtedy ją namówimy, żeby nam dała list.
- Rety, no, gdzie ona się podziewa! Każda chwila może być brzemienna w skutki, mój bracie.
- Tak jest, bracie. To bezmyślne dziewczę wypaple wszystko, zwłaszcza jeśli ją listonosz umiejętnie
wypyta.
- On to zrobi, ten wątły Apollo, założę się. Spodziewali się wszystkiego najgorszego. I słusznie.
- Panno Halinko - powiedział bowiem Apollo z rowerem wkrótce
potem, jak zmylił pogonie i przepadł w lesie. - Może odpoczniemy sobie troszeńkę na trawce.
- Dobrze - zgodziła się Halinka chętnie, gdyż rama roweru nie należała do najwygodniejszych
siedzisk na świecie. Z ulgą zasiadła wśród rumianków i stokrotek i poczęła się zabawiać
wyobrażeniem, jaką minę miałby Stefan, gdyby ją widział w tej
oto sytuacji. .’
Pan Luteczek przysiadł się dośćblisko. • , •••::. 100
„ Może miętówkę? - zaproponował uwodzicielsko i wydobył
kieszeni przybrudzoną rolkę dropsów. _ A dobrze - zgodziła się Halinka na złość Stefanowi i
wsadziła
„ usta zielony krążek.
- To odświeża oddech - wyjaśnił pan Luteczek, po czym sam towaież poczęstował się miętówką.
Chwilę cmoktat bez słowa, wreszcie, po namyśle, rzekł:
- Zaciekawiła mnie pani tym listem. Przecież - hę, hę - nie
dostała go pani pocztą!
- A skąd, był w książce, za tapczanem.
- Za tapczanem?!
- Tak, w dawnym pokoju pana Zielińskiego.
- To bardzo ciekawe - stwierdził szczerze pan Luteczek, któremu
zapaliły się oczy. - Chyba jakiś ważny list. Prawda?

60
- O, tak - odrzekła ufnie Halinka. - Na pewno ważny. Muszę
sobie tylko przypomnieć, skąd jest ten cytat.
- Cytat?!
- No, tak. O, ten - powiedziała Halinka wyjmując z kieszonki
list starego bibliotekarza. - Zaraz, gdzie to było: „Taki ze mnie
nędzarz, żem nawet w podzięki ubogi.”
Uszy Luteczka poruszyły się niemal dostrzegalnie. - „W podzięki
ubogi” - powtórzył, zezując na list i zapoznając się w okamgnieniu z jego treścią. - l co, nie może
pani sobie przypomnieć?
- Ani rusz.
- Wie pani co? - spróbował Luteczek. - Proszę mi pożyczyć
ten list, a pod wieczór przywiozę pani gotowe rozwiązanie. Mam
znajomego, który dużo czyta.
Halinka spojrzała trochę zdziwiona. - Pożyczyć? No, nie mogę
Hphyba. Pan Zieliński prosił o zachowanie tajemnicy. l - Ale nie przede mną! - zakrzyknął
Luteczek, robiąc minę jowiat-
|ną. - Zresztą - dodał przebiegle - ma pani właściwie zupełną rację, maleńka. Skoro mi pani nie ufa,
nie mogę się narzucać z pomocą.
Halinka zareagowała zgodnie z jego przewidywaniami:
- No, co też pan? Jak mogłabym panu nie ufać? Znamy się
przecież od lat. Zresztą, pan jest listonoszem, więc tajemnica
korespondencji to dla pana rzecz święta!
101
- Oczywiście - przyświadczył bezwstydnie Luteczek,’po czym z uśmiechem prawdziwej
skromności, przyjął z rąk Halinki lic/
złożył go starannie i schował do kieszeni bluzy, starannie zapinaia’ guziczek.
Natychmiast potem stracił jakoś ów uwodzicielski czar i nawet wypluł miętówkę. Z pośpiechem
zerwał się na nogi i oznajmił, % przypomniał sobie o swojej chorej mamusi. Mamusia mianowicie
prosiła go o kupienie kropli na serce. W związku z tym on Luteczek, musi niezwłocznie udać się do
apteki, a następnie do
domu, gdzie mamusia już, być może, ledwie dyszy. Czy Halinka mu wybaczy?
Panna Klimkówna odrzekła, że oczywiście.
- Wrócimy razem, rzecz jasna - pan Luteczek już podnosił rower.
- Dobrze, ale może pieszo.
- Jak pani uważa.
Przed apteką warowali bracia Ptaszkowscy. Ujrzawszy nadchodzącą parę zerwali się na równe nogi
i zesztywnieli w pozach wyczekujących.
- O - powiedział na ich widok Luteczek, zatrzymując się w miejscu. - Widzę, że kuzynkowie już
czekają na panią. Opieka zapewniona. To ja już może pojadę do mamusi.
- A kropelki na serce? - przypomniała mu Halinka.
- Jakoś się staruszka obejdzie - rzucił niedbale listonosz, wskakując na rower. Przycisnął pedały i w
okamgnieniu znikł w leśnej zieleni.
Chłopcy podbiegli do kuzynki pełni najgorszych przeczuć.
- Halina! Coś ty mu powiedziała?!
Halinka zrobiła zdziwione oczy. - Nic takiego...

61
- No, dobrze - uspokoił się Munio. ~ Słuchaj. Nic nikomu nie mów: my już wiemy, skąd pochodzi
cytat!
- Obejdzie się bez was, dzieci - zlekceważyła ich kuzynka.
- A co, przypomniałaś sobie?!,..
- Nie, ale pan Luteczek obiecał mi pomóc. Wziął list, a wieczorem przywiezie rozwiązanie.
- Yyyy... - wyrwało się Muniowi. Zasłonił oczy rękami, oparł się o zmartwionego brata.
- Coś ty zrobiła! - jęczał Tunio. - Coś ty zrobiła! 102
-- Zostaw ją - Munio objął brata za ramiona. - Co ona winna, „? iest kobietą. Chodźmy stąd lepiej.
Szkoda zdrowia.
Zgryzieni, powlekli się przez las.
- Słuchaj - rzekł nagle Munio, przystając w młodniaku dębowym.
_ Może jeszcze nie wszystko stracone! Listonosz pojechał gdzieś y/ lewo, ku jezioru. Może do
namiotu Peleryniarza?
- Możel Trzeba to jak najszybciej sprawdzićł
- Gdybyśmy Luteczka tam przyłapali - zapalał się Munio - to
może by się i znalazł sposób na wykradzenie mu listu!
- Biegiem, bratku! Biegiem!
Zlani potem, przebiegli przez las i przeskakując po trzy schodki,
dopadli pomostu, omal nie rozdeptując Franusia, który wraz z Moniką zażywał popołudniowej
kąpieli słonecznej.
- Patrz! Jedzie!
Na cyplu, gdzie żółcił się namiot, pojawił się pędzący rower.
Luteczek zahamował ostro przed opalającym się na leżaku Pelery-niarzem, zeskoczył na ziemię i
przykucnął przy nim, gestykulując
z ożywieniem.
- Za późno - jęknął Tunio.
Peleryniarz zerwał się gwałtownie. Wsadził rower Luteczka do
namiotu i podniósł z trawy nadmuchiwany ponton. Spuścili go na
wodę i już za chwilę mknęli ukosem przez jezioro.
-- Kryj się! - Munio przycisnął brata do pomostu. Rzodkiewka, niewiele myśląc, rozpłaszczyła się
również na deskach, a przynajmniej usiłowała się rozpłaszczyć. Nie pojmowała zbyt wiele z
wydarzeń dzisiejszego dnia. Jako istota niepiśmienna, nie miała najmniejszych szans na
zrozumienie afery z listem. Ominęła ją także przyjemność uczestniczenia w dramacie pod
apteką. Mimo to wyczuła bezbłędnie, że dzieje się coś ważnego i z wzruszającą gotowością
przyłączyła
się do działań braci.
- Peleryniarz płynie w tym samym kierunku co w niedzielę,
podczas burzy - zauważył Munio, z wysiłkiem wpatrując się w dal.
- Tak, kierują się na wysepkę. A, nie, minęli ją! O!
- No, co tam? - Munio zdjął okulary i przetarł bolące oczy.
- Mów, bo ja już ich nie dostrzegam.
- Wysiadają na brzeg. Ponton wyciągają na trawę. Już poszli.
im
103

62
- Dobra! - krzyknął Munio. - Teraz za nimi! Do łodzi! Bez zbędnych namysłów odcumowah” łódkę
i wrzucili do nip-sznur. Odbili od pomostu, Tunio przy wiosłach, Munio na dziobie i dopiero po
przebyciu kilkunastu metrów uprzytomnili sobie zp
oprócz nich znajduje się w łódce i Rzodkiewka, która najspokojniej w świecie ulokowała się na
rufie wraz z Franusiem.
- A ty tu czego?! - krzyknął na nią rozeźlony Munio.
Rzodkiewka dystyngowanym drgnieniem brwi dała mu do zrozumienia, co myśli na temat jego
krzyków.
- Wracaj no do domu, smarkulo! Jeszcze nam tylko ciebie brakowało!
- Mam wracać wpław? - poinformowała się Rzodkiewka tonem damy.
- Przecież nie będziemy jej tarabanić z powrotem - perswadował bratu Tunio. - Czas nagli. Niech
już płynie z nami.
Nie była to najszczęśliwsza decyzja. Najbliższa przyszłość miała tego dowieść. Tymczasem jednak
Munio ustąpił, wbrew obawom, jakie go nękały. Tunio przyłożył się do wioseł i po niedługim
czasie wyskoczyli na brzeg obok pontonu Peleryniarza.
Wokół było cicho. Szumiały tylko wielkie, rozczochrane sosny, pluskała fala, rozbijając się o
kamienie przy brzegu. Słońce przygrzewało, a wielkie ważki polśniewały nad zieloną trawą, jak
ruchome szafiry.
Munia przepełniał niepokój na myśl o tym, że Rzodkiewka bierze z nimi udział w tak
niebezpiecznej akcji. Ale nie było już
czasu do namysłu, a zostawić jej w łódce samej też nie było można.
Zdecydowali, że biorą siostrę ze sobą.
Obejrzeli się jeszcze wszyscy troje na jezioro. Za jego lśniącą, ruchomą powierzchnią wznosiło się
strome wzgórze, zwieńczone koroną drzew. Słońce, które chyliło się już z wolna na zachodnią
stronę, zapalało gorące błyski w oknach ich starego domu. Wydawał się z daleka taki mały - i taki
miły, ze swoim stromym, ciężkim dachem, wysokimi kominami i brązową dachówką. Przez chwilę
patrzyli bez słowa. Na piętrze szyba błysnęła gwałtownie - kiedy się wytężyło wzrok, można było
dostrzec Babcię, która wytrzepy-104
a/ała przez okno jakąś tkaninę. Potem jej mała sylwetka cofnęła się
i znikła.
- Chodźmy - rzekł Munio, odwracając się.
_ Peleryniarz z Luteczkiem mają przewagę w czasie - odezwał się Tunio. - I to jeszcze jaką. A w
ogóle nie wiadomo, czy nie
wyjechali na przykład do Warszawy.
- Chodźmy po ich śladach - rzekł Munio. - W tym piaseczku
wszystko widać bardzo wyraźnie.
Z nosami przy ziemi ruszyli przed siebie. Wkrótce wyszli na
niedużą polankę wśród sosen, na której stała drewniana szopa.
- W tej szopie był samochód - rzekł Tunio, badając ślady opon
na piaszczystej dróżce, poprzerastanej trawą. - O, tu skręcili. ; Żółta, piaszczysta droga, biegnąca
przez las, położona była nisko między pagórkami. Wśród śladów końskich kopyt widniały
wyraźnie charakterystyczne odciski opon. Wijąc się gwałtownymi skrętami, droga doprowadziła
ich wreszcie do szosy. Tu ślad forda urywał się. Na asfaltowej powierzchni widniały tylko smugi
piachu w miejscu,
gdzie koła samochodu zetknęły się z szosą.
- I co dalej?

63
- Nogi mnie bolą - miauknęła Monika. - I jestem głodna.
- Cierp - twardo rzekł Munio. - Sama chciałaś. Nie prosiliśmy
o twoje towarzystwo, to nam teraz nie przeszkadzaj.
Las się przerzedził i szosa wybiegła pomiędzy łąki i pola. Nie było widać żywego ducha, spokój i
łagodna cisza rozlewały się
w żółtawym, pachnącym, przedwieczornym powietrzu.
- Taml - wrzasnął nagle Tunio. - Mamy ich!
Daleko, na tle ciemnej ściany lasu, oświetlonej pomarańczowo
przez zachodzące słońce, lśniły czerwonym blaskiem okna willi. Jasnobłękitna plama, błyszcząca
opodal jej białych ścian, mogła być
tylko Fordem Mustangiem.
- Co robimy? - spytał z ufnością Tunio, oczekując decyzji starszego brata. Munio zawahał się. Co
robimy! Łatwo Tuńkowi czekać, aż ktoś
za niego zadecyduje. Munio czul brzemię odpowiedzialności, jaka na nim spoczywała. Pamiętał też
o tym, że powinni być w domu najpóźniej za godzinę, bo inaczej Mama i Babcia będą szalały 105
z niepokoju. W ogóle, w obliczu tego dalekiego, milczącego, obce domu Munio stracił zupełnie
rozpęd śledczy i poczuł się tyra ]• był naprawdę: mocno przestraszonym czternastoletnim chłopcem
który znalazł się przed wieczorem w całkiem sobie nie znanej okolic’
i ma potężnego stracha przed spotkaniem z niebezpiecznymi ludźmi-
-złodziejami, a kto wie, czy i nie mordercami.
Z drugiej jednak strony, należało przynajmniej spróbować odzyskać list. Znając już jego treść,
Munio czuł się niemal zobowiązany do
znalezienia skarbu, o co pan Zielióski tak gorąco prosił w liście te nieodpowiedzialną Halinę.
No, tak, ale właściwie - skoro Peleryniarz i Luteczek już mają list, skoro już go komuś pokazują...
może nie ma sensu narażać
się na niebezpieczeństwo, tylko raczej szybko wracać do domu i spróbować ubiec wszystkich?
Lepiej jednak, żeby listu nie mieli - zdecydował wreszcie.
- Dobra - powiedział. - Idziemy. Rozejrzymy się po cichutku i zobaczymy, co robić dalej.
Rzodkiew, zostaniesz tu, przy szosie.
- Ależ skąd! - odparta Rzodkiewka.
- My zaraz wrócimy!
- Nie po to szłam z wami sto kilometrów, żeby teraz się tu nudzić. A jak mnie kto porwie,
skrzywdzi albo udusi? Nie mogę
zostawać sama. - I poszła, oczywiście, krok w krok za braćmi, poklepując czule Franusia.
- Zachowuj się przynajmniej cicho - nakazał jej Munio- - Rób to, co my.
- Ojejku-jejku - wybrzuszyła się Rzodkiewka. - Też mi ważniaki.
Podeszli do ogrodzenia.
Willą, nowa, piętrowa i dosyć szpetna, otoczona była grzecznym ogrodem. Równiutko posadzone
krzewy sztywnych róż zdobiły suche i wypielone do czysta grządki. Na rzadkim, przystrzyżonym
trawniku wzbijał się z wyłożonego mozaiką zagłębienia pojedynczy strumyk fontanny.
Czuła na piękno Rzodkiewka przymknęła oczy. - Brzydko tu jakoś - szepnęła.
Munio badał możliwość wejścia.

64
- Furtka zamknięta asa automatyczny zatrzask - stwierdził. 106
,. przełazimy przez płot. Rzodkiew! Ty poczekasz tu. Nie ma mowy - Monika już lazła za nimi.
Kute w żelazie, solidne kraty osadzone były mocno w betonowych rostopadłościanach. To nie był
ten rodzaj ogrodzenia, jaki mógłby 7.niechęcić młodzież w wieku szkolnym. Już za chwilę
sforsowano . ^gz. najmniejszych trudności. Jeszcze moment - i cała trójka wraz „ dziwnie
niespokojnym Franusiem znalazła się pod oknami willi.
- Ktoś gada... - szepnął Tunio.
- Aha. Z drugiej strony domu. Zostańcie tu, ja podpełznę
i zobaczę. - Skradając się pod ścianami, Munio dotarł do narożnika
i i wystawił zza niego głowę.
Ujrzał rozległy taras, wychodzący na ogród i lasek brzozowy.
Na tarasie, usadowieni w plastikowych krzesełkach, siedzieli Pele-ryniarze i listonosz. Misiunia, w
słomkowym kapeluszu na głowie, tkwiła pod pasiastą markizą- Może tobie cos to mówi? - pytał
właśnie Peleryniarz żony.
l Trzymała ona Ust i wpatrywała si? w niego z uwagą.
- Nic, niestety - odrzekła wreszcie.
- A ja zawsze myślałem, że jesteś oczytana - gorzko rzekł
Peleryniarz.
- No chwileczkę, czy ja zaraz muszę znać na wyrywki wszystkie
cytaty? ,;
Munio uśmiechnął się z zadowoleniem. No! Jednak warto było
tu przyjść. Nic nie wiedzą. Nie mają pojęcia, skąd jest cytat!
Już chciał wracać, kiedy usłyszał Luteczka:
- Jaka szkoda, że pan Albert wyjechał. Obiecałem Halinie, że
oddam list jeszcze dziś.
- No, to oddasz - wzruszył ramionami Peleryniarz. - Zrobimy
kopię listu. Albert wraca jutro i niech on sobie nad tym łamie głowę.
- On sobie z tym na pewno poradzi! - z przekonaniem powiedziała
Peleryniarzowa.
W tym momencie Munio zrozumiał, że list należy odzyskać,
zanim zostanie wykonana kopia.
- Ale jak to zrobić, u licha?! - pomyślał.
- Co to za kura tu gdacze od jakiegoś czasu? - zdziwiła się naglę Peleryniarzowa. 107
Munio poczuł, że drętwieją mu policzki. Przeklęty Małomówn Wydzierał się już faktycznie od
dłuższej chwili, ale przyzwyczaion do jego uciążliwego gdakania Munio nie zwrócił na to uwagi
- Pójdę ją przegonić - zaofiarował się Peleryniarz. - Ale by się pan Albert wściekał, gdyby mu jakaś
kura rozdrapała klomby!
Jego głos się przybliżał - widać Peleryniarz zamierzał zejść do ogrodu po schodkach tarasu. Munio
przywarł do ściany i począł się wycofywać najszybciej jak mógł. Czy Tunio słyszał całą rozmowę?
Trzeba im dać znać, żeby wiali! Na palcach dotarł przed front domu i z ulgą ujrzał, że Tunio i
Monika uciekają, co sił w nogach. Tylko dlaczego biegli ku szosie, oddalając się od zbawczej
ściany lasu? Na płaskiej, zielonej równinie byli widoczni jak na dłoni. Munio już był przy
ogrodzeniu, gdy usłyszał za sobą równocześnie szczęk otwieranych drzwi i głos Peleryniarza, który
pędził do ogrodu:
- Stać! Stać! Cholerne bachory!

65
-^ To oni! - wrzasnęła Misiunia, wyskakując zza pleców matki, która stała w drzwiach willi. - To
oni, ci od jajecznicy!
- Łapać ich! Lutek! - darł się Peleryniarz, sadząc susami przez ogród. Munio w panice szarpał
nogą: stopa uwięzia mu między żelaznymi kratami i nie mógł jej wydostać. Peleryniarz zbliżał
się z prędkością strzały. Dopadł ogrodzenia w chwili, gdy spocony jak mysz Munio uwolnił
wreszcie stopę i przedostał się na drugą stronę.
Pobiegł, jak jeleń, widząc z przerażeniem, że Tunio i Monika stanęli i najwyraźniej czekają na
niego.
- Uciekajcie! - wrzasnął, ale głos wychodzący z jego ust okazał się słabym skrzekiem. Munio
ujrzał, jak jego brat zawraca i ciągnąc za rękę Monikę pędzi mu na ratunek,
W ten właśnie sposób ułatwił zadanie pogoni, złożonej z Pele-ryniarzowej, Luteczka i Misiuni,
którzy, pędząc z groźnymi okrzykami na ustach, bez najmniejszych trudności dopadli zbiegów. Po
obezwładnieniu Rzodkiewki pozostał im już tylko Tunio; Munio bowiem, widząc swą siostrę w
rękach oprawców, rzucił się ku niej, zamiast
uciekać, i oczywiście został natychmiast pojmany przez dyszącego Peleryniarza.
Tunio kluczył jeszcze chwilę gdzieś pod lasem/ale wnet dopadł go Luteczek i po krótkiej
szarpaninie opasał chłopca ramionamii przeglądała się w lusterku, strojąc miny.
,
108
uruchamiając mu ręce. Ale nie nogi! Tunio, walcząc do ostatka, u calei siły wierzgnął w tył i kopnął
listonosza w kolano. Luteczek z rzasnął cienko i padł na murawę, a Tunio przez krótki moment
aoawał się zwycięstwem, gdy niestety spotkała go porażka. Mi-•nilia podkradla się z tyłu, skoczyła
mu znienacka na plecy, imając Tunia z nóg, a następnie, niby niechcący, wraziła leżącemu
,alec w oko.
W pełnym zajadłości milczeniu doprowadzili Peleryniarze swoich
więźniów do pustego garażu i bez zastanowienia wepchnęli ich do środka, zamykając wjazd
okutymi, masywnymi drzwiami. Dzieci posłyszały jeszcze szczęk zasuw, po czym zostały same.
to ,.,,.„
wieczór i noc z dnia 2 na 3

Doktor wrócił znad jeziora zdenerwowany.

- Nie ma jednej łódki, istotnie - oświadczył, starając się mówić normalnym głosem.
Pani Ptaszkowska zerwała się z parapetu, gdzie siedziała już od pół godziny, wpatrując się w
furtkę. Była blada, przerażona i tak biedna, że doktor poczuł, jak ściska mu się serce.
- Ale to jeszcze nie powód do niepokoju - powiedział uspokajająco. - Po pierwsze, wcale nie
wiadomo, czy to oni wzięli
łódkę. Po drugie, jeśli nawet popłynęli, to najpewniej ze Stefanem, albo z jego ojcem.
110Czy Adamscy mają telefon? - pani Maria gryzła wargi, a jej
arne „^y F0^1^ s1? coraz większe.
- Tak, niechże pani zadzwoni i od razu się uspokoi - uśmiechnął się doktor, usiłując przelać w
nią trochę otuchy. Sam miał już newność, że przedłużająca się nieobecność dzieci może
oznaczać tylko jedno: popłynęły łódką, i to bez opieki. Co mogło się zdarzyć, wolał sobie nie
wyobrażać. Była dziesiąta wieczór, o tej porze:

66
nawet najpiękniejsza wycieczka powinna dzieciom obrzydnąć: nie było ich już od sześciu godzin.
Indagowany przez telefon Witali^. oświadczył, że dziś nie widział się z kuzynami, ale Halina
mówi, ze rozmawiała z nimi około piątej po południu. Czy nie mówili dokąd się wybierają? Halina
mówi, że nie mówili. A czy Witałis nie domyśla się, dokąd mogli pójść? Nie, Witałis nie ma o tym
najmniejszego pojęcia.
- Stefan z ojcem są w domu - powiedziała Mama zgasłym
głosem, wracając od telefonu. - Nie pływali dziś wcale.
- To znaczy, że... - Babcia nie miała odwagi dokończyć.
- Obaj Adamscy zaraz tu będą. - Mama usiadła i ukryła twarz w dłoniach i rozpłakała się nagle. -
Popłyną drugą łódką... na
poszukiwania...
Munio, Tunio i Rzodkiewka z Franusiem leżeli w tej właśnie chwili na mokrej, cementowej
posadzce pustego garażu, za jedyną
podściółkę mając kilka starych szmat.
- Mokry cement - zauważył z troską Tunio. - Przeziębisz się
na nowo, kolego Ptaszkowski.
- Ja już jestem uodporniony, mój chłopcze - nadrabiał miną
Munio. - A dla was mam już łóżeczko. , Podniósł się i poczłapał w kąt, skąd
przywlókł po chwili dwie
opony samochodowe. Ułożył je, przyrzucił po wierzchu szmatami
i rzekł: ^
- Chyba już pora pospać, co?
-Już po dziesiątej. Rzodkiew, kładź się! - zarządził Tunio
równie dziarskim głosem. - W domu o tej porze już dawno spałaś! 111
111
Usta dziewczynki wygięły się w podkówkę na wzmiank
o domu, wobec czego Munio uznał za wskazane odwrócić jp-uwagę:
- A Franuś? Gdzie będzie spał?
Rzodkiewka natychmiast powróciła do równowagi duchowo
i zaczęła troskliwie zajmować się kurczakiem, moszcząc mu przytulne posłanko pod swoim
bokiem.
- Gorąco mi - oznajmił Munio. - Rzodkiew, masz tu! Ubierz się! - zdjął frotową koszulkę i rzucił ją
niedbale na kolana siostry.
- Oj, jak to dobrze! - ucieszyła się Monika - bo mnie jest jakoś zimno. - Nie podejrzewając niczego,
wciągnęła koszulkę na plaźówki, w których wyruszyła z braćmi na wyprawę.
- Też jestem cały spocony - ziewnął Tunio. - Masz tu i moją koszulę!
- O! To twoją się przykryję - powiedziała z zadowoleniem
Rzodkiewka układając się do snu. Nagle coś jej przyszło do głowy i dźwignęła się na łokciu.
- A czy wy się przypadkiem nie poświęcacie dla mnie? ^
- Też coś! - oburzyli się bracia. - Poświęcać się dla niej, jeszcze czego!
- Aha - uspokoiła się Rzodkiewka. - To nie będzie wam zimno, tak?
- Widzisz przecież, że mamy podkoszulki.
- No, tak. - Rzodkiewka narzuciła na siebie i Franusia różne
szmaty i okrycia, po czym ziewnęła: - Ale jutro nas wypuszczą, prawda?
- Oczywiście! - zapewnili chłopcy z przekonaniem.

67
- To dobranoc - zmrużyła oczy, westchnęła głęboko i już spała. Drżąc z zimna, bracia odczekali
jeszcze z pięć minut, po czym Tunio rzekł: - Gotowe. Teraz jej i armatą nie obudzisz.
- Można wreszcie porozmawiać.
- Taaak. Jest o czym.
Zamilkli. Munio stukał paznokciem o zęby i myślał, że gdyby go słuchano, Rzodkiewka zostałaby
w domu. I prawdopodobnie nie znajdowaliby się teraz w niewoli, a jeśli nawet, to w każdym razie
bez sześcioletniego dziecka.
112Teraz, kiedy mała zasnęła, mógł przestać być taki dzielny, mógł
, „ upust swemu rozżaleniu i wygadać się nareszcie.
Ale oto siedział, stukając paznokciem o zęby i milczał. W gardle czuł kłujący kłębek, lecz jedyna
rzecz, na jaką miałby ochotę - to jest noplakanie sobie - w ogóle nie wchodziła w rachubę: młodszy
brat oatrzał na niego ufnie i jak zwykle oczekiwał decyzji. Jednakże Munio nie miał absolutnie
żadnego pomysłu. I dlatego siedział w milczeniu.
Zupełnie niespodziewanie rozległy się kroki i otworzyły się boczne drzwi w ścianie garażu,
wiodące do wnętrza willi. W drzwiach
stanęła Misiunia, oburącz trzymała tacę.
- Mama kazała przynieść wam kolację - powiedziała z miną
triumfatorki.
Chłopcy ożywili się. Bądź co bądź, nie mieli nic w ustach od
czasu, gdy wyszli z domu, a więc od południa.
- Są tu parówki - ciągnęła Misiunia z tą samą miną. - Sałatka jarzynowa, jajka na twardo i ser.
Chłopcy przełknęli ślinkę.
- Ale ja wrócę z tym na górę, powiem, że nie chcieliście jeść.
Teraz zobaczycie, co ja potrafię! - tu Misiunia zaśmiała się krótko,
ze złością i zabrała się do odejścia.
Na odchodnym nie mogła odmówić sobie malej przyjemności:
obejrzała się, żeby zobaczyć miny więźniów.
Ale jeśli się spodziewała ujrzeć, jak płaczą, zawiodła się. Munio
trącił brata łokciem i wskazując palcem Misiunię, zarechotał z całego serca. Tunio natychmiast
pojął, o co chodzi, wydął policzki jak balony i parsknął śmiechem. Siedzieli obaj na mokrym
cemencie ||r zziębnięci, głodni, zrozpaczeni - i zarykiwali się ze śmiechu,
•rącając się co chwila i pokazując sobie Misiunię. y Misiunia stała bez ruchu w nieopisanym
zdumieniu. Czuła się
też dotkliwie obrażona, choć nie wiedziała, dlaczego.
- Milczeć! - wrzasnęła wściekła, - Jak śmiecie!
- Jak śmiecie się śmiać! - kwiknął Tunio, po czym obaj spojrzeli
na nią ze szczerym rozbawieniem i roześmiali się serdecznie.
- Przestańcie! Dosyć! Dosyć!
Apel Misiuni nie odniósł skutku. Półnadzy więźniowie zwijali
się w paroksyzmach wesołości.
113
- Jaka... ona... śmieszna! - wykrztusił Munio, trzymając s, brzuch.
- Oj... tak! - dorzucił Tunio, chichocząc cienko. Misi unia nie wytrzymała. Wyskoczyła za drzwi
wraz z tac Dwukrotne przekręcenie klucza, szczęk zasuw i oddalające s’ klapanie jej sandałków
obwieściły chłopcom koniec aktu pierwszego
- Taaak - powiedział smętnie Munio. - A jednak gorzki jest smak zwycięstwa moralnego,
- Zmęczyła mnie ta scena - wyznał Tunio. - W dodatku głodny jestem jak pies.

68
- A ja jak bydlę.
- Dobrze, że Rzodkiew śpi. Przynajmniej nie czuje głodu.
- My też pośpijmy. Nie wiadomo, co nas jutro czeka.
- Tak, trzeba nabrać sił. • ,
- Popatrz! - Munio zerwał się i ruszył w kąt. - Tu leżą stare
dętki. Całkiem niezłe będzie posłanko, izolujące w każdym razie. Tunio westchnął.
- Cicho! Nie rozklejaj się - przerwał mu Munio surowo. - Nic Mamie nie pomoże, jeśli i ty
zaczniesz rozpaczać. Lepiej ułóż sobie jakieś posłanie z tego starego paskudztwa. Dętki, opona,
dwie przesycone smarami szmaty... któż by pomyślał, że to może być
takie wygodne. Chłopcy objęli się ramionami dla rozgrzewki i próbowali zasnąć.
- Światło mi przeszkadza - mruknął po chwili Munio, wskazując dyndającą żarówkę. Wstał i
rozejrzał się wokół. Kontakt był przy
drzwiach frontowych, więc Munio powlókł się tam niechętnie. Nagle przystanął.
- Tuniek! - powiedział olśniony. - Popatrz! Przecież tu jest cała kupa żelastwa, spójrz - narzędzia,
lewarki, dłuta, młotki... stary, jeśli nas stąd jutro nie wypuszczą, uciekniemy.
- Co, co!
- Uciekniemy! Zrobimy podkop, albo i dziurę w ścianie - i zwiejemy! ‘‘
- Pięknie! - zapalił się Tunio. - Zwiejemy! 114
„ Ech bracie! Zaraz się lepiej poczułem! - Munio zgasił światło otuchą w sercu wrócił do Tunia.
Przytulił się do niego ciasno
‘ . ..^p scali już obaj.- Znaleźliśmy łódkę - powiedział Stefan Adamski nieswoim głosem. Jego
ojciec majaczył w ciemności jak wielka, czarna góra. Przed chwilą wrócili z jeziora i teraz stojąc na
ganku rozmawiali z doktorem, który na odgłos ich kroków wymknął się z kuchni, niepostrzeżenie
dla Mamy i Babci.
Teraz stał w milczeniu. Stefan, który sądził, że doktor nie
dosłyszał, powtórzył trochę głośniej: Znaleźliśmy łódkę - głos mu się załamał. Odchrząknął i
dodał: ^ Tylko niech pan nic nie mówi
pani Ptaszkowskiej: wioseł w łódce nie było.
- Nie było wioseł... - szepnął doktor i przypomniał sobie
czerwcową niedzielę, kiedy to pływał z dziećmi łódką. Wtedy także Munio zgubił wiosło. A
Tuniek... Tuniek omal nie przewrócił łodzi. i Pan Adamski poruszył się i podał doktorowi jakąś
długą i mokrą § szmatkę. W słabym świetle lampki wiszącej nad gankiem doktor | rozpoznał
fioletowy szalik, który Monika wiązała na szyi kurczakowi. | - To zwisało z ławeczki na rufie -
mruknął ojciec Stefana. - Do
połowy w wodzie.
- A gdzie była łódź? ł!
- Na środku jeziora - odparł głucho Stefan. - Czy... czy
myślisz, że...
Stefan milczał dłuższą chwilę i wreszcie powiedział ze spuszczoną
głową:
- To moja wina... gdyby nie te wiosła w łodzi... to ja namówiłem
ojca, żeby je tam zostawił. Chciałem zrobić chłopakom przyjemność. A powinienem był
przewidzieć, że nie wytrzymają i wypuszczą się
sami na głębinę...
W nie oświetlonym hallu za nimi rozległ się rozpaczliwy jęk.
Doktor rzucił się do wewnątrz, zapalając światło.

69
Mama stała pod ścianą, przyciskając do niej czoło. Obok stała
nieruchomo Babcia, z kamiennym wyrazem na zupełnie białej twarzy. 115
- Tak, słyszałyśmy wszystko—odpowiedziała szeptem na pytaia spojrzenie doktora.
- Furtka! - krzyknęła nagle Mama. - Furtka trzasnęła! -oderwał się od ściany z nieprzytomną
nadzieją na twarzy.
W ogrodzie dały się słyszeć pospieszne kroki i po chwili „„ ganku rozległ się tupot chłopięcych
nóg. Wszyscy zamarli.
Mama tam pewnie rozpacza - powiedział ni w pięć, ni w dziewięć.
- Czy to prawda? - wrzasnął Witalis z właściwym sobie taktem
wpadając do hallu jak bomba. - Powiedzcie, czy to prawda, że oni się potopili?
Mama zbielała jak płótno, wydała słabe westchnienie i zemdlała.
Munio drgnął i otworzył oczy. Snop jaskrawego światła wpadł do garażu przez otwarte wewnętrzne
drzwi. Na żółtym tle sylwetka Peleryniarza rysowała się groźnie i potężnie.
- Wstawaj - skinął na Munia. - ł chodź ze mną!
Ostrożnie, żeby nie obudzić rodzeństwa, Munio podniósł się i podszedł bliżej.
- Nigdzie nie pójdę bez brata i siostry - oświadczył. - O co chodzi?
- Nie wygłupiaj się - pojednawczo rzekł Peleryniarz. - Nic im
się nie stanie. Zresztą i tobie nic nie grozi. Napiszesz tylko list do domu i zaraz tu wrócisz.
- List do domu? - powtórzył zdziwiony Munio.
- Rzecz jasna, napiszesz tylko to, co ci każę. No, chodź. Munio pomyślał chwilę. List do domu!
Napisze go, oczywiście! Musi tylko jakoś przemycić wiadomość o tym, że ich uwięziono
i dać Mamie do zrozumienia, żeby się nie martwiła. Jak to zrobić? Potrzebny jest czas do namysłu.
- Nigdzie nie pójdę - powiedział, grając na zwłokę. - A papier i długopis może mi pan przynieść
tutaj.
- No, dobrze - ustąpił Peleryniarz. Zamknął za sobą drzwi
i poczłapał gdzieś w głąb domu. Nim wrócił, Munio miał już gotowy plan działania.
- Wyjdźmy stąd - zaproponował Peleryniarzowi.,.-f Tu jednak jest zbyt ciemno. ;j
116Spod oka rozejrzał się po malutkim pomieszczeniu, do którego stal wprowadzony. Wąski
korytarzyk prowadził z niego do jasno e\vietlonego hallu na parterze. Gdyby w jakiś sposób udało
się im nrzedostać do hallu, mogliby uciec stąd całkiem bez trudu. Zerknął cnod oka na drzwi do
garażu. Oj, kiepsko. Na drzwiach widniały od strony mieszkania skomplikowane zasuwy.
Beznadziejna sprawa. - No, pisz! - burknął Peleryniarz, podsuwając mu pod nos blok listowy i
długopis. - Tylko bez kawałów. Czujecie się dobrze, pojechaliście sobie do kolegi na parę dni, nie
wiecie, kiedy wrócicie.
I żeby się nie martwili o was. Coś w tym rodzaju. i Munio zaśmiał się w duchu. O, naiwności!
Czy Peleryniarz
l naprawdę sądzi, że coś podobnego uspokoiłoby Mamę i Babcię? g Dobrze, wyśmienicie, tekst
proponowany przez Peleryniarza rozbudzi j w nich tylko podejrzenia. Wielka szkoda, że nie
wiadomo, kto jest l właścicielem willi. Na pewno dałoby się to jakoś przemycić w liście. j Ale to
nic, trzeba teraz zredagować odpowiednio wyrazisty tekst,
j a potem po prostu postarać się stąd zwiać.
l już chciał zacząć pisać, kiedy coś nowego przyszło mu do głowy.
‘ - Coś za coś - powiedział twardo. - Napiszę list, ale dopiero
! wtedy, kiedy dostaniemy trzy koce.
- Koce? - zdziwił się Peleryniarz. - Po co ci koce?

70
- Nie widzi pan, jak my tu śpimy? - spytał krótko Munio. Peleryniarz spojrzał w głąb garażu i jakby
się zawstydził.
- Dobra - rzekł. - Załatwione. Pisz. Koce przyniosę.
* Pół godziny po przybyciu Witalisa pojawiła się pani Klimkowa.
- Jezus Maria - powiedziała, szczerze przejęta. - Od razu wiedziałam, że coś się musiało stać.
Siedzieliśmy z Wojtczakiem przy telewizji, aż tu mąż mówi - popatrz, światła na jeziorze.
Wyszliśmy na balkon - rzeczywiście. Witalis się obudził, poszliśmy na brzeg i posłyszeliśmy,
jak ten tam... Adamski mówił, że coś
złego musiało się stać z dziećmi.
- Czy oni naprawdę się potopili? - chciał koniecznie wiedzieć
Witalis. - Proszę mi reszcie powiedzieć!
Babcia wpatrywała się w niego intensywnie, - Co za bzdur
- odkryła wreszcie. - Wielkie nieba, czyśmy wszyscy powariował’1?
- pomaszerowała energicznie w głąb kuchni, gdzie Mama, fachów ocucona przez doktora, łkała
teraz w jego ramionach. - Słuchajci wszyscy! Dość tych histerii! - uderzyła dłonią w stół. -
Dzieci przecież mogły wysiąść gdzieś na brzegu, nie przycumowały porządnie łódki i już
przygoda gotowa. Może zabłądziły w lesie, może teraz śpią gdzie pod drzewem, dlaczego od
razu przypuszczać najgorsze”? Chłopcy przecież pływają jak rekiny, niemożliwe, żeby utonęli
- wszyscy troje, i to razem z kurczakiem!
Nie wiadomo dlaczego, dopiero ten kurczak na dobre przekonał Mamę.
- Tak, tak! - szepnęła drżąco, podnosząc na doktora oczy pełne łez. - Są żywi, zdrowi, tylko
zabłądzili, prawda? .,
Doktorowi serce stopniało z szybkością, z jaką rozpuszcza się masło na gorącej patelni.
- Oczywiście! - wyrzekł z mocą, a pani Maria uspokoiła się
natychmiast. - Może siedzą na wyspie? Może wystarczy tylko zawołać! Stefek, płyniemy!
- Ja z wami! - zerwała się Mama.
- Ja też! - krzyknęła ciocia Lucynka.
Ale nikt w końcu nie wyszedł, bo w hallu zadudniły kroki pana Adamskiego, który wracał znad
jeziora.
- Dziwna rzecz - rzekł potężnym basem. - W drzwiach był list. Jakem wychodził, to go nie było.
Czyli, ze ktoś go tam wetknął w ciągu ostatnich dziesięciu minut.
- Pięciu! - powiedziała ciocia Lucynka z niezwykłą bystrością. - Ja przyszłam przed chwilą. I też
listu nie było.
Mama zerwała się i rzuciła przed siebie. Wzięła list od pana Adamskiego, rozerwała kopertę
drżącymi palcami.
- „Kochana Mamo i Babciu” - przeczytała, a wszyscy obecni odetchnęli z ulgą.
- Ach tak - powiedziała Babcia. - Osobiście zerżnę Mundkowi tyłek za ten dzisiejszy kawał.
- „Pojechaliśmy sobie na wycieczkę, nocujemy u wujka Dantesa, nie wiemy kiedy wrócimy. Ale
nie martwcie się o nas, wszystko
118
hedzie dobrze. Pozdrawiamy wszystkich i całujemy, a Wy pozdrówcie p geniusza. Mundek i
reszta” - przeczytała Mama i bez sil osunęła
yę na krzesło.
-Ja nic nie rozumiem - powiedziała Babcia, unosząc brwi ze
zdumienia. - Wujek Dantes?

71
- Czy to ktoś z rodziny? - spytał doktor.
- Skąd! Nie mamy żadnego Dantesa w rodzime.
- „Hrabia Monte Chusto”! - Mama zerwała się na równe nogi,
- Hrabia? W rodzinie? - zdziwiła się ciocia Lucynka.
- Czy nikt z was nie pamięta tej powieści Dumasa? - gorączkowała
się Mama.
- A tak, ja pamiętam - zaśmiał się doktor. -Tylko, że czytałem to jednak dosyć dawno. Co by to
miało znaczyć? Mama była blada. ,
- Nie pamiętacie? Dantes był uwięziony w zamku If.
Zapadła cisza.
- Czy Mundek chciał nam dać do zrozumienia, że są gdzieś
uwięzieni? - spytała wreszcie Babcia niedowierzająco.
- Ależ taki l to tłumaczy te pozdrowienia dla Eugeniusza.
- A to znów dlaczego? - chciała wiedzieć Babcia.
- Musiałek jest przecież Eugeniusz! - zahuczał pan Adamski.
- Innego nie znam.
- Czyli - innymi słowy - „zawiadomcie sierżanta Musialka”
- rzekł doktor. - l od tego w ogóle powinniśmy byli zacząć. Dziwię
się, że nikomu dotychczas nie przyszło to do głowy.
- Natychmiast dzwonię do sierżanta - oświadczyła Babcia.
- Czy to już koniec listu?
- Nie, jest jeszcze data - powiedziała Mama
Tunio rozwarł drugie oko i spojrzał na zegarek. Woół dziewiątej. A co Rzodkiew? °
- Śpi jak zabita. s
- O, nieba, co ja widzę? - zdumiał się Tunio, dochodząc wreszc do przytomności i niedowierzająco
macając puszysty, piękny oleri
w kratę, którym był okryty. - Co to? Skąd się wzięło? I dlaczego jesteś taki wesolutki, mój ideale?
Munio wyprężył dumnie pierś i opowiedział mu wszystko.
- Słusznie cię nazywam geniuszem - rzekł Tunio, rozwierając
oczy z podziwu i oglądając swego brata, jakby to była jakaś szczególna nowość.
- Nie słyszałem, żebyś mnie kiedy nazwał geniuszem - zaprotestował Munio.
- Bo ja to robię w myśli - wyjaśnił Tunio. - Słuchaj, czy myślisz, że oni tam się połapią w tym
liście?
- Murowane - rzekł Munio. - Mama natychmiast wyczuje Dantesa, a sierżant Musiałek
przegłówkuje sprawę w godzinę.
Uważam, że ogólnie rzecz biorąc - jesteśmy ocaleni. Naturalnie, wyłącznie dzięki mej
pomysłowości.
- Bez wątpienia. Chyba, żeby Peleryniarz jednak nie wysłał tego listu.
- Czemu by miał nie wysłać?
- Bo mu się nie spodobał. Może wyczuł w nim podstęp.
- Hm. Nie można wykluczyć takiej możliwości - mruknął Tunio.
- Wiesz, tak czy inaczej... ja sobie obiecuję wiele frajdy po tym rozkuwaniu ściany.
- Albo robieniu podkopu.
- Więc wiejemy, nie czekając na .ratunek?
- To jasne, moje dziecko. :
- Ciekawe, czy słodka Misiunia ma zamiar dziś też nas morzyć głodem.

72
- Ze względu na Rzodkiewkę wolałbym, żeby tego nie robiła.
- A i my musimy nabrać sił - rzekł Tunio z powagą.
- Bez wątpienia. Czekają nas wielce odpowiedzialne zadania. Mam myśl - oznajmił; M unio. ,
;. - Czy genialną jak zwykle?
122- jak zwykle, mój ty maleńki. Uważaj. Staniemy koło drzwi, i/edv tylko ta ślicznotka tu
wejdzie, zabierzemy jej tacę ze śniadaniem, • k gdyby nigdy nic. Przecież nie będzie nam jej
wyrywać.
- Chyba, że nas ukąsi swoim jadowitym kłem.
- Idziel - powiedział Munio, pilnie nasłuchując. - Do drzwi! Stanęli na wyznaczonych pozycjach i
wstrzymali oddech. Kroki
Misiuni zbliżyły się i ucichły.
- Wył - krzyknęła spoza drzwi. - Słyszycie mnie?
Munio spojrzał znacząco na brata i położył palec na ustach.
Misiunia pomilczala chwilę.
- Żadnego jedzenia nie będziel - oznajmiła.
Cisza.
- Co jest, żyjecie?
Tunio wywalił język w stronę drzwi.
- Odezwijcie siei
, Milczenie. Misiunia z brzękiem odstawiła tacę, a następnie zaczęła spiesznie
odmykać kolejne zasuwy i zamki.
Drzwi otwarły się wreszcie. Misiunia stała w progu, a. obok niej,
na podłodze, spoczywała taca ze śniadaniem. Nie widząc chłopców, zaniepokojona podeszła do
głęboko uśpionej Rzodkiewki i szarpnęła
ją za włosy.
- Ty! - powiedziała. - Wstawaj nol Rzodkiewka mruknęła coś niezrozumiałego, naciągnęła sobie
koc
na głowę i przewróciła się na drugi bok, przygniatając Franusia, który wydał z siebie wrzask
protestu. W tejże chwili Munio zabierał właśnie tacę. Za plecami Misiuni, która teraz trącała
Rzodkiewkę
czubkiem pantofla, przemknęli w kąt i usiedli na pasadzce.
- Ho, ho! - odezwał się Tunio. - I cóż my tu mamy?
Misiunia podskoczyła z piskiem przestrachu.
- Jajeczka. Kawa z mlekiem. Żółty serek - zachwycał się Tunio.
- Mniam, mniam. Pomidorki, po jednym na łebka.
- Orgia smakowa - włączył się Munio. -1 to wszystko przyniosły
nam te maleńkie, urocze rączki.
Misiunia wrzasnęła i dopadła drzwi, jakby się bała, że ją chłopcy
stłuką na marmoladę.
123
- Piękności cudowna - rzekł Munio aksamitnym barytonpn,
- Owiała mnie przy tobie trwoga niewymowna, jak w iriieio świętym. Słowacki.
- Już tu nie wejdę!- wrzasnęła Misiunia. - Oni zwariowali’
- Głosek twój śklanny - deklamował Munio upojnie, przełykała jfcjko na twardo prawie w całości. -
Wyuczył się harmonii od

73
leśnych słowików, oczy twoje z błękitów całe i promyków od gwiazd się nauczyły być tak
błękitnemi.
Misiunia wyskoczyła za próg i z hukiem zatrzasnęła za sobą drzwi.
- Dajcie jeść - przemówiła Rzodkiewka z zamkniętymi oczami
- Czy ty mówisz przez sen? - poinformował się Munio.
- Bo ja wiem. Hałas był taki, że chyba się obudziłam, ale zdaje mi się, że nie całkiem.
- To może otwórz oczy’ - zaproponował jej najstarszy brat. Rzodkiewka zrobiła to - i natychmiast
zacisnęła powieki.
- Ojej - powiedziała płaczliwie. - A ja myślałam, że mi się to śniło.
- Spójrz prawdzie w oczy, siostro - poklepał ją Munio. - Garaż.
Niewola. Ale duch w nas nie podupadł i w dodatku mamy całkiem pożywne śniadanko.
- Tak? - ucieszyła się Rzodkiewka i otwarła ślepka. - To dawaj.
- Pomyślałem sobie - rzekł z wolna Munio, podczas gdy Monika
opychała się, podkarmiając na boku Franusia - że można by taką sytuację powtórzyć.
- Jaką sytuację? - nie zrozumiał Tunio.
- Zwabić Misiunię do garażu. Ja bym ją przytrzymał, a tymczasem wy moglibyście wyskoczyć na
zewnątrz. Potem byśmy ją tu zamknęli,
a sami dali nogę. Stąd jest wyjście bezpośrednio do hallu, ucieczka byłaby dziecinnie prosta.
- Tak, tak, Mundeczku, tylko zapominasz o jednym. Chcieliśmy
odzyskać list pana Zielińskiego. I powinniśmy to zrobić jeszcze dziś, zanim powróci ten cały
Albert.
- Masz rację.
- To co planujesz?
- Poczekaj - rzekł Munio. - Daj pomyśleć. - I gryząc pomidora Zatonął w rozmyślaniach.
124_ Chodź, bachorze! - Witalis aż się spocił. Dzidziuś natomiast był świeży jak stokrotka i z
energią niesłychaną nawet jak na swój wiek, radośnie padał raz po raz plackiem w kłębiący się na
drodze pył.
- Bam! - cieszył się z całego serca. - Bam!
- Chodź, mówięl - Witalis był bliski płaczu. I jak się tu zabierać
do poszukiwań, kiedy taki maty potwór ma własne plany na dzisiejszy dzień, a pozbyć się go w
żaden sposób nie można?
- Bam! Ciunio żłobił bam!
Zrobił, a jakże. A tymczasem chłopaki i ta mała jęczą w niewoli.
Witalis widział już oczyma duszy te brzęczące okowy i zgniłe lochy pełne szczurów. Częściowo
wtajemniczony w plan chłopców, miał niezbitą pewność, że zniknięcie kuzynów musi się jakoś
wiązać z Peleryniarzem. Jedyne, co mu przyszło na myśl, to - udać się w okolice namiotu
Peleryniarza i śledzić każdy krok przestępcy w nadziei, że ten doprowadzi go w końcu do
uwięzionych.
Tymczasem jednak stał po kostki w piachu, niedaleko swego domu, i usiłował namówić braciszka,
by kontynuował spacer.
- Chodź tu, Jacek!
- Mienienie, nie! - powiedział Jacunio szybciutko, ze szczerym
oburzeniem. - Ciunio tam idzie! - i machnąwszy ręką w kierunku akurat przeciwnym, niż pokazał
starszy brat, potoczył się naprzód,
wesoło pokrzykując.

74
- Jacek! - wrzasnął srogo Witalis. - Wracaj natychmiast!
- Ciunio tam idzie! - zawiadomił go kochany braciszek i nie
przerywał sobie.
- Jacek!!! - No i co teraz? Przecież nie będę go gonił. - Witalis
pilnie dbał o to, by nie stracić autorytetu u młodszego brata, co z pewnością by nastąpiło, gdyby
ulegał kaprysom samowolnego
stworzonka.
- Ciunioidziesiam! - dobiegał z daleka cienki głosik.
Witalis załamał się. Pobiegł co sił w nogach, tym bardziej, że
zza zakrętu dobiegał warkot samochodu.
- Jacek! Stój! - krzyczał.
125
Dzidziuś ani myślał go usłuchać. I w tym momencie zza dr wyskoczył na pełnym gazie błękitny
Ford Mustang. Z piski w
zahamował tuż przed nosem Jacunia i wyrzucił ze swego wnetr rozwścieczonego Peleryniarza.
- Nie możesz, psiakrew, pilnować dzieciaka? Za chwilę bym z niego zrobił kaszkę!
Witalis policzył w myśli do dziesięciu, żeby się uspokoić. Potem rzekł: - Przepraszam najmocniej.
Cicho, Jacuniu, nie rycz. Peleryniarz splunął i wsiadł gwałtownie do samochodu.
- Idę z nim do... chorej cioci - powiedział Witalis, huśtając brata na rękach. - Ale widzę, że sobie
nie poradzę.
Peleryniarz nie zamierzał zrozumieć aluzji, więc Witalis spytał bez ogródek: - A pan w jakim
kierunku jedzie?
- Na Wiry - burknął Peleryniarz i przekręcił kluczyk stacyjki.
- Ach! To bajecznie! - zachwycił się Witalis. - Bo ja też w tym kierunku. Czy moglibyśmy zabrać
się z panem?
; - No, dobra, wsiadajcie - zgodził się Peleryniarz niechętnie. - Tylko żeby mi ten szczeniak nie
powalał obić!
. - Wezmę go na kolana - obiecał mu Witalis.
Ford ruszył. Kołysząc się na skórzanej kanapie Witalis czuł, jak
bije jego mężne serce. Peleryniarz prowadził bez słowa, uważnie patrząc na wyboistą drogę.
- „Okrążamy jezioro z prawej” - pomyślał Witalis. - „Tuniek miał rację - to tam gdzieś się wszyscy
spotykają. Ale pysznie się jedzie tym fordzikiem! Pytanie tylko, co ja mam dalej robić?”
- Daleko mieszka ciotka? - spytał Peleryniarz burkliwie.
- Aaa... jeszcze kawałek - powiedział wymijająco Witalis. - „Pojadę z nim tak długo, jak się da” -
pomyślał. - „I w ten sposób dowiem się, dokąd on jedzie.” Już dobry kwadrans jechali przez
lasy, a Witalis wciąż nie zamierzał wysiadać. Przeleciało mu wprawdzie przez głowę, że będzie
miał kłopot z pokonaniem drogi
w kierunku przeciwnym, ale postarał się o tym zaraz zapomnieć. Jakoś to będzie!
Wreszcie Peleryniarz zwolnił. Las się przerzedził, wjechali na otwartą przestrzeń. Witalis poznał
okolicę, był tu już kiedyś. Pół kilometra dalej, w wiosce Wiry, mieszkała koleżanka Haliny.
126Peleryniarz, który dotychczas milczał, zaprzątnięty własnymi,
•ewesołymi sprawami, odezwał się nagle:
- Dalej musicie iść sami. Ja tu skręcam. ,
- Oczywiście, oczywiście - zgodził się skwapliwie młody Klimek.

75
€- Dziękuj? bardzo za podwiezienie. - ł czym prędze) wyskoczył z wozu. j Ford ryknął i skoczył z
miejsca jak pantera. Witalis ujął rączkę
-brata i dla niepoznaki poszedł jeszcze kilka kroków w kierunku wioski. Obejrzawszy się,
stwierdził, że Peleryniarz skręcił istotnie i już dojeżdża do białej willi pod lasem. Witalis
odczekał, aż facet zniknie za jej drzwiami, po czym pociągnął Dzidziusia śladem forda. |
początkowo zamierzał tylko rozejrzeć się, przewąchać, kto jest właścicielem willi. Przy furtce
nie było tabliczki z nazwiskiem. Witalis postanowił sprawdzić, czy jest ona na drzwiach domu.
Ponieważ Peleryniarz w pośpiechu nie domknął furtki, Witalis miał sytuację ułatwioną o tyle, że
nie musiał przełazić przez płot. Spokojniutko, wiodąc brata za rączkę, podszedł do schodków willi i
nagle usłyszał dobiegający jakby spod ziemi głuchy, chóralny śpiew:
- Siedzi ułan na widecie siodło jego w tyłek gniecie, a szkapina-poczciwina nie chce jemu iść!
Siedzi ułan na okopie, a śmierć pod nim dołki kopie, Granat trzasnął, ułan wrzasnął -
nie ma głowy już!
- Ostatnią zwrotkę trzeba śpiewać ponuro i żałośnie - powiedział daleki głos, na dźwięk którego
Witalis podskoczył na pół metra. Muniol Teraz, kiedy się wsłuchał, zupełnie wyraźnie rozpoznał
głosy Tunia i Rzodkiewki, wyjących smętnie razem z bratem:
Nieśli trumny przez dąbrowę W jednej ciałko, w drugiej głowę...
Jednym skokiem Witalis znalazł się przy drzwiach garażu. Tak! To stąd dobiegał ów smętny,
katorżniczy śpiew! Załomotał do drzwi
pięściami:
127
- Chłopaki! To ja, Witalis!
Śpiew urwał się, jak ucięty nożem. Za chwilę po drugiej stroni
drzwi coś zaszeleściło i głos Munia powiedział flegmatycznie:
- Nie bujasz?
- Ale skąd! - zaklinał się Witalis.’- To naprawdę ja!
- Jak się tu znalazłeś?
- Przyjechałem fordem!
- Nie wygłupiaj się!
- Ach, wszystko jedno! - zniecierpliwił się Witalis. - Szkoda czasu! Lepiej powiedzcie, jak was stąd
wydostać.
Po drugiej stronie zapadło krótkie milczenie.
- Słuchaj - rzekł wreszcie M unio. - Sam nie wiem, co robić. Bo widzisz... - i zaczął opowiadać
kuzynowi wszystko, co się wydarzyło od niedzielnego obiadu.
Witalis słuchał zapamiętale, wydając od czasu do czasu przyciszone jęki i okrzyki. Nie dziwota, że
nie mogło go zainteresować nic więcej, a już najmniej rodzony brat Jacunio.
Ów zaś, nudząc się niesłychanie u boku Witalisa, odkrył nagle, że ścieżka, oddzielająca dom od
trawnika, jest wysypana ślicznym, złociutkim piaseczkiem. Oddaliwszy się nieco od starszego brata
przetrenował ze trzy razy „bam!”, ale ponieważ nikt mu tego nie zabraniał, ulubiona rozrywka
straciła jakoś swój dawny wdzięk. Wobec tego począł posuwać się naprzód, wzbijając czubkami
bucików piękne fontanny piasku. O, to już było coś! Zafascynowany nową
zabawą, Jacunio znalazł się na tyłach domu akurat w momencie, gdy Peleryniarz wkroczył na taras.
- A, tu jesteś - powiedział do małżonki. - Daj pić. - I opadł bezwładnie na fotel.
- Co się stało? - spytała Peleryniarzowa niespokojnie.

76
- Nic takiego - Peleryniarz był jakiś podenerwowany. - Byłem w miasteczku. Wiesz... wszyscy
mówią o tych dzieciakach. Że zaginęły. I... ten... byłem W restauracji. Ten milicjant mnie
zaczepił i wiesz... jakby to powiedzieć... przyglądał mi się tak jakoś dziwnie.
- Przestań się trząść - powiedziała krótko Peleryniarzowa. - Jak zwykle wszystko partaczysz.
Dobrze, że Albert jeszcze tego nie wie, bo by cię wylał na łeb z interesów.
128Dzidziuś, który dotąd przysłuchiwali się, nic nie rozumiejąc,
areszcie pochwycił znajome słowo:
- Wylał! - ucieszył się głośno i wyjaśnił: - Ciuniowylałpompocik, <vies? peleryniarze poderwali
się na równe nogi, jakby w nich strzelił
piorun- 2, osłupieniem wpatrywali się teraz w małego człowieczka, radośnie podskakującego u
podnóża schodków na taras.
- Co to jest? - spytała Peleryniarzowa.
- Ten dzieciak! - wrzasnął Peleryniarz. - Co on tu robi! Jechali
ze mną wozem w tę stronę! Mieli iść do wioski!
- Coś ty znowu narobił? - krzyknęła ze złością jego żona.
- Skąd on tu się wziął?
W Peleryniarzu ocknął się nagle męski duch. Poderwał się i zbiegi
po schodkach, złapał Dzidziusia za rączkę. Jacunio, choć nieco wylękniony, dal się jednak
prowadzić po swoich śladach aż przed dom.
Witalis wysłuchał Munia, po czym wstał i zbadał drzwi wjazdowe
garażu.
- Spróbuję otworzyć - powiedział. - Tu są rygle i zasuwy, ale
chyba nie zamknięto drzwi na klucz.
Natężył się i szarpnął za gałkę zasuwy. W tej właśnie chwili Peleryniarz wypadł zza węgła. Na
widok
chłopca mocującego się z drzwiami garażu, znieruchomiał, a następnie
dopadłszy go znienacka, chwycił za kark.
- Aaaa! - wrzasnął Witalis z przerażeniem. - Mordują! Dzidziuś, którego Peleryniarz przez cały
czas nie wypuścił z twardego uchwytu, rozryczał się boleśnie.
- Mów zaraz, coś ty za jeden! - krzyczał wściekle Peleryniarz, potrząsając Witalisem, jak
workiem gruszek. ~ Śledziłeś mniel Zakradłeś się tu podstępnie!
- Puść go! - pienił się Munio z drugiej strony drzwi. - To nasz kuzyn!
- Kuzyn?! Ślicznie! Chciałeś im pomóc zwiać, co? - Peleryniarz schwytał Witalisa za gardło,
jednocześnie puszczając na swobodę
Dzidziusia.
129
.-.-.„.. - wmuo ogólnego zgiełku wrzeszczał Peleryniarz, rozwijając pełną skalę bohaterskiego
tenorku, który najzupełniej niespodziewanie przeszedł w sopran: - Auuuuuu! To Dzidziuś ugryzł go
w udo.
Peleryniarz, rozwiiaiac „^”” •-‘”’- ‘
*
Munio pokiwał głową.
- Nareszcie razem - powiedział beznadziejnie.
- Och, Jacek, Jacek! - trząsł ełnwn w;*-‘---
trząsł głową Witalis.
-r»

77
 .-„. ^/-.ąm głową Witalis.
Braciszek spojrzał na niego z przymilnym uśmiechem i zapewnił - Ciuniokochanygzecny!
go:
:ianygzecny!
- Akurat! -
- AKurat! - mruknął Witalis. - Tylko przez ciebie, smarkaczu, zamknęli nas tutaj!
- Zostaw go - ujęła się za Dzidziusiem Rzodkiewka. - Przecież on nic nie rozumie, biedniutki.
Chodź, kochany, chodź do Moniki - przytuliła chłopczyka, który chętnie poddał się pieszczocie i
pocałowała go w główkę. F. M. stał w kącie, zapomniany i pokrzywdzony. Nowy podopieczny
jego pani rozsiadł się wygodnie na oponie, opierając plecki o kolana Moniki.
- Gdyby nie on... - machnął Witalis. - Peleryniarz może by
mnie i puścił do domu. Albo sam bym mu nawiał... wszystko przepadło, kiedy go Jacek ukąsił.
- Przedziurkował mu nogawkę tymi swoimi ząbkami - śmiał się
Tunio - a jeszcze, jak was tu Peleryniarz wpychał, widziałem, że Jacunio wciąż mu się dynda u
nogi.
- Jacek ma bardzo ostre ząbki -^ rzekł Witalis z niemal rodzicielską
dumą. - Ostatnio przegryzł na wylot pudełko czekoladek, od przykrycia aż po denko.
- Czekoladek... - westchnęła Monika marząco, - Ojejku, jaka jestem głodna.
‘. :• . --iBK , • - A, właśnie. Coś marnie dziś z posiłkami w tym pensjonacie.
ł 30
Dzidziuś westchnął głęboko.
- Ciuniochcezupkęchyba - powiedział.
_ Mię ma zupki, biedaku - pogłaskała go Rzodkiewka.
Munio patrzał na małego.
- Tak - przemówił wreszcie. - Trzeba wiać. Jacek nie może tu
siedzieć i głodować.
podszedł do wrót garażu. Były masywne i solidne, na pewno nie daliby rady ich wyważyć.
- Będziemy się podkopywać - powiedział - albo rozwalimy ścianę. - Postawił nogę na zawiasie
drzwi i zaczepił się palcami o brzeg wąziutkiego okienka. Podciągnął się, wyjrzał na zewnątrz
przez zakurzoną szybkę.
- Oho! - Misiunia polazła w truskawki! - poinformował pozostałych więźniów. - Ależ się opycha,
paskudnica! Z kąta dobiegł groźny pomruk Rzodkiewki:
- Żeby dostała wysypki na plecach!
- O, idzie jakiś facet - zauważył Munio. - Skręca tu!
- I co, i co?
- Dzwoni do furtki. O, rany, to pan Wojtczak!
Tunio zerwał się i podbiegł do okienka.
- Widzisz, nie mówiłem? Od początku mi się me podobał,
podejrzany był, mówiłem! Och, jaki ty jesteś, Mundek, naiwny, to przechodzi ludzkie pojęcie!
Pomachał ci bukietem kwiatów i zaraz
uwierzyłeś, że to nie on wtedy buszował po domu!
- Cicho! - syknął Munio. - Nie labiedź. Oni coś mówią!
- Kto?
- No, przecież Peleryniarz i Wojtczak. Peleryniarz mu nie
otwiera, chociaż Wojtczak usiłuje wejść... cicho!
Wszyscy zamienili się w słuch. Istotnie, od furtki dochodziły

78
 słabe odgłosy rozmowy, ledwie słyszalne przez grube drzwi. Obaj
panowie mówili tonem raczej wrogim.
- Wyjechał... - mówił Peleryniarz. - Wynoś się pan, powiadam.
Nic nie wiem o żadnych bonach na sprzedaż...
- Może... poczekać... - brzęczał daleki głos pana Floriana.
- Ja tu nie jestem u siebie, nie będę obcych wpuszczać do domu. Chcesz pan poczekać, to proszę,
ale na trawie. - Peleryniarz ryczał
131
ze złością, wreszcie, zdenerwowany, machnął ręką i poszedł domu. Pan Wojtczak stał jeszcze
chwilę przed furtką i cmi t spojrzeniem cały front willi, ogródek, garaż. Kiedy już sobie wszyst^
obejrzał (nie widząc tylko najważniejszego, to jest Munia, które?0 czubek głowy nie był
zauważalny w okienku garażu), ruszył energicz-
przed siebie, podniósł rower, oparty o drzewo czereśniowe prz0 szosie i odjechał w siną dal.
- Jaka szkoda, facet jest swój i nic nie wie. Nie wie, że tu siedzimy
- Boś go niesłusznie podejrzewał, dziecinko, a mnie się udzieliło
- burknął Munio. - A trzeba było narobić wrzasku i alarmu, walić w drzwi garażu, i tak dalej.
- ajio. trzeba było - zgodził się Witalis z kąta garażu. - Zróbmy to, kiedy jeszcze ktoś się pokaże.
- O, Już się pokazał! - ucieszył się Munio. - Jakiś samochód wali drogą!
- Ford?
- Nie, zwykły fiat.
Tunio podbiegł znów do drzwi i zawisł obok brata. Witalis też przykleił się do drzwi.
Fiat zatrzymał się przed bramą, od której pochyły zjazd betonowy wiódł wprost do garażu.
Człowiek, który wysiadł z samochodu, wyjął z kieszeni klucze i otworzył szeroko bramę
wjazdową.
- Hurra! - krzyknął nagle Tunio. - To pan Czapla!
Witalis, dla którego nie starczyło już miejsca w okienku, ryknął:
- Hop, hop! Panie Czapla, ratunku! Tutaj jesteśmy! Ratunku, ratunku! - i począł łomotać w drzwi
nogami i pięściami.
- Pomocy, pomocy! - przyłączył się Tunio, waląc w drzwi czubkami butów. Munio, nie wiadomo
dlaczego, nie wołał i nie stukał, tylko patrzył uważnie. Pan Czapla stanął jak wryty i z nie-
botycznym zdumieniem spojrzał na drzwi wjazdowe. Wąskie okienko nie było w stanie ukazać
mu całej, jakże bogatej, zawartości garażu.
To jednak, co ujrzał, a zwłaszcza to, co usłyszał, sprawiło, że poderwał się i galopem ruszył ku
gankowi willi.
- Jesteśmy ocaleni! - cieszył się Witalis. - Pan Czapla im pokaże!
Munio siedział na oponie i milcząc czyścił szkła okularów. Brat spojrzał na niego uważnie, t
, Co ci jest?
- Nic, nic... - burknął Munio. - Coś mi się tu po prostu nie
loba.
-- No? - Tunio również mimo woli zniżył głos.
- Wiesz, dziwi mnie, że ten Czapla wszedł tu tak pewnie, jakby
był u siebie... Miał też własny klucz...
Następna chwila wykazała, że Munio jest człowiekiem tyleż
spostrzegawczym, co przenikliwym. Daleki okrzyk, który dobiegi aż
do wnętrza garażu, sprawił, że wszyscy zamarli.

79
- Misiunia! - darł się Peleryniarz. - Zawołaj mamę! Pan Albert wrócił! Pan Czapla wbił w
Peleryniarza twarde spojrzenie.
- Kto jest w garażu? - powtórzył.
- O - z ulgą zauważył Peleryniarz. - Idzie moja żona. Kochanie,
powiedz panu Albertowi...
- Ja? - zdziwiła się Peleryniarzowa. - Ty powiedz.
- Słucham - syknął pan Czapla, a Peleryniarz zbladł jak kreda
i zaczął pospiesznie:
- Oni tu łazili... węszyli... bo to było tak: Lutek zdobył Ust
Zielińskiego, gdzie jest napisane o skarbie!
Metoda, polegająca na komunikowaniu najpierw dobrej wiadomości, okazała się skuteczna, l to
nad podziw. Czapla zerwał się bowiem z fotela, chwytając swojego rozmówcę za ramię.
- Co takiego?! - krzyknął.
- O skarbie - powtórzył Peleryniarz.
- Oszaleję - krzyknął Czapla. - To ja przez pół roku szukam jakiegokolwiek śladu, włamuję się,
węszę, wynajmuję półgłówków, podglądam - a ten mi dopiero teraz mówi o liście!
- Jakie dopiero teraz, jakie dopiero teraz, powiedziałem od razu.
W pierwszych słowach! - bronił się Peleryniarz.
- Gdzie ten list?!
- O, o, tutaj jest - Peleryniarz zaplątał się we własną marynarkę,
po czym wydobył z portfela złożony arkusik. Pan Czapla niemal rzucił się na nią i zapominając o
całym świecie zaczął czytać:
133
- Panno Halinko! - hę! Co to? Co to takiego? Do kogo to nis
- Do córki aptekarza.
- Oufff - sapnął Czapla. - Niech to diabli! - I powrócił ri czytania. Czytał długo, z zastanowieniem,
drapiąc się w łysin i wzdychając. - Nic mi to nie mówi - rzekł wreszcie.
- Ooo - rozczarowali się Peleryniarze. - A myśmy myśleli w pan to z miejsca rozgryzie.
- Na pewno rozgryzła to już panna Halinka - mruknął Czapla
- Też nie - powiedziała Peleryniarzowa. - Lutek właśnie dlatego
mógł od niej wziąć list. Powiedział, że wieczorem jej list odda, wraz z rozwiązaniem.
- Wieczorem?
- Znaczy, wczoraj wieczorem. Myśleliśmy, że pan wróci wcześniej.
- No, to co? - zezłościł się Czapla. - Trzeba było list oddać, a dla nas zrobić kopię.
. - Już zrobiłam - dumna z siebie Peleryniarzowa wyjęła kartki z szuflady zabytkowego sekretarzy
ka. - Proszę. Dokładna kopia.
- No, dobrze - udobruchał się Czapla. - Wobec tego niech Łutek zaraz rusza do Halinki, przeprosi ją
i odda list. I ani słowa
o mnie! Aha, nie powiedziałeś mi jeszcze, kogo tam masz na dole? Zapadło milczenie.
- No?! - ryknął Czapla.
- O... otóż... - zaczął Peleryniarz, nabierając głęboko tchu. - To było tak, że...
- Kto jest w garażu?!
- Dzieci... tylko dzieci...
- Jakie znowu dzieci? - pan Czapla huknął pięścią w piękny, stary stół z intarsją. - Kto zamknął
dzieci w moim garażu?
- No, my... - bąknął wreszcie Peleryniarz.

80
- Ale po co, na litość Boską?!
- No, kręciły się tutaj, słyszały za wiele... musieliśmy je przymknąć...
- Co słyszały, oszalałeś? Co one mogły słyszeć i zrozumieć? - wściekał się Czapla. - Trzeba było
dać po lizaku i do domu -a nie zamykać! Skąd te dzieciaki, czyje? Sąsiadów?
- Nie. To są te trzy z biblioteki.
134- Jezu! Te trzy?! - zląkł się Czapla. .
- Ano właśnie, ano właśnie. To nie są takie zwykłe dzieciaki...
„a pewno by im lizak nie wystarczył. No i potem... przyszedł ten
yuby z małym.
- Ich kuzyn - dorzuciła wyjaśniająco Peleryniarzowa.
Pan Czapla zrobił się purpurowy i zaczął gwałtownie łapać
powietrze.
- K-uzyn Ptaszkowskich? - upewnił się bez tchu. - Gruby?
JZ małym? ,
- Tak jest.
- Matko kochana - stęknął Czapla. - Dzieci Klimków.
Usiadł bez sił w fotelu.
- Kiedy... to się stało? - zapytał słabo.
- Z tą trójką to wczoraj, pod wieczór. A gruby z małym przyszli dziś. Czapla zrobił się siny i zaczął
bić powietrze rękami.
- Co... co... co? Tych troje nie wróciło na noc do domu?
- No, tak... właśnie...
- Do cholery jasnej, czy wy sobie zdajecie sprawę... Jezu, przecież ich już na pewno szuka milicja!
Czy wy rozumiecie, coście narobili?!
Peleryniarzowa wtrąciła łagodząco:
- Zaskoczyli nas. Nie było czasu do namysłu. Ciekawa jestem,
co by pan zrobił innego na naszym miejscu?
- Sam nie wiem... - Czapla uspokajał się z wolna. - Trzeba
teraz przede wszystkim zwrócić list Halince. No i rozejrzeć się po miasteczku. Dalej: te bachory
trzeba wypytać i ułagodzić. A potem
- wypuścić. Ale wtedy ja już muszę być za granicą. Co za szczęście,
że jestem gotów do wyjazdu!
- A co z listem? Co z tym skarbem?
- Zaraz pojadę z tym do miasta. Mam tam kolegę szkolnego.
Zawsze był kujonem, on będzie wiedział, co to za cytat!
- Myśli pan? - Peleryniarze spojrzeli z nadzieją.
- Jasne. Czy jesteście zupełnie pewni, że nikt jeszcze nie rozgryzł
tego cytatu?
- Ano, nikt.
135
- No, to my będziemy pierwsi! - oświadczył Czapla. - A wierni, tu chodzi o coś cennego. Przez
jakiś czas Zieliński mi rle dopiero potem zdziwaczał i nabrał podejrzeń. Ale już z tego ‘ mi
powiedział, można się domyślać, że rzecz jest warta zachodu
- Będziemy pierwsi! - powtórzył zachwycony Peleryniarz. Spojrzeli po sobie z żoną i wymienili
radosne uśmiechy.

81
W tejże chwili otwarto drzwi i wszedł radosny pan Luteczek utykając na obie nogi. - Ale ich
załatwiłem! - wrzasnął, dysząc
triumfalnie. - A panna Misiunia fajna babka. Od razu wykapowała o co chodzi i otworzyła szybko
garaż!
Ogarnięty dziwnie złym przeczuciem, pan Czapla dźwigał się powoli z fotela.
- O! To pan! - zauważył go Luteczek. - Jak to dobrze, że pan wrócił!
- O czym ty mówisz? Kogo załatwiłeś? - spytał krótko Czapla.
- No, tych tam... Adamskich. Tę dziewczynkę i Waldka. Podjeżdżam pod dom, patrzę - a ci już
przeleźli przez płot! Misiunia też ich dostrzegła i razem ich wepchnęliśmy do garażu. Panna
Misiunia powiedziała, że tak trzeba, bo to cholerni szpiedzy. Ale naprawdę ten Waldek to jest
przede wszystkim kawał wariata. Kopnął mnie w drugie kolano, o proszę, jakby nie dość, że
dostałem
w pierwsze. Ale ja mu dałem w ucho tak, że popamięta. Hy! Panie Albercie, kochany, co z panem?
Pan Czapla stal nieruchomo, łowiąc otwartymi ustami powietrze i przyciskając rękę do piersi. Był
sinppurpurowy.
- Krople... -jęknął. - Moje kro... ple... tam, w szufladzie... Wypił całą butelkę kropli, podaną mu
przez Peleryniarza, westchnął przejmująco i zwalił się na ziemię, zemdlony.
136
Poniedziałek po południu- To jął Jął - darł się Waldek. - Ja pierwszy posłyszałem, że
przyszła panna Halinka!
- Niech ci będzie - zgodziła się Tereska, zakręcając na palcu
koniec długiego warkocza. - Chociaż to nieprawda. No, w każdym razie - przyszła i mówi, że ma
coś strasznie ważnego do powiedzenia. No, to Stefek poprosił pannę Halinkę do środka, a tam była
mamusia, więc ją przedstawił, że to jest, mamusiu, moja narzeczona
i czy się mamusi podoba.
- Coś podobnego! - Witalis klepnął rękami o kolana.
137
- No, a mamusią się wzruszyła, jak nie wiem i pocałował Halinkę, a potem pili herbatę i panna
Halinka opowiadała Stefkou/ wszystko po kolei, a my z Waldkiem siedzieliśmy w kuchni wie
słyszeliśmy każde słowo. Stefan gniewał się na pannę Halinkę alp nie bardzo, bo zaraz potem
się pogodzili.
- Całowali się, aż furczało! - wrzasnął zachwycony Waldek
- Wszystko widziałem, wszystko widziałem, no!
- I co? - Tunio wpatrywał się w Tereskę ciepłym spojrzeniem.
Jeszcze u nikogo nie widział takich ślicznych dołeczków w policzkach.
- Jak tylko się dowiedzieliśmy, że listonosz zabrał Halince ten list o skarbie, to zaraz się
domyśliliśmy, że on będzie wiedział, gdzie wy jesteście. A jeszcze w dodatku Waldek widział,
jak Witalis z Jackiem jechali tym niebieskim autem.
- No, właśnie, no - wypiął pierś Waldek. - Ja jestem bardzo ważny, ja wszystko widziałem i to
wszystko przeze mnie. Tereska potargała mu czubek ryżej czupryny.
- Najważniejszy - przytwierdziła, po czym podjęła opowieść:
- Zaraz potem wyszliśmy z domu, bo mama nas posłała do jednej
pani, żebyśmy zanieśli jajka.
- I patrzymy, a tu listonosz zasuwa na rowerze - szybciutko wtrącił Waldek. - To my za nim. A tu
jedzie pan Bańka.

82
- Kto? Kto to taki? - zaśmiał się Munio.
- No, pan Bańka. Tu ma sad, we Wirach. To my do niego na wóz i tak sobie za listonoszem
jedziemy.
- Aż dojechaliśmy tutaj - powiedziała Tereska. - Zsiedliśmy z wozu i poczekaliśmy chwilę i
poszliśmy ścieżką aż do tego tu domu.
- A na tej ścieżce to ja, ja pierwszy zobaczyłem ślady! - zachłystywał się Waldek.
- Czyje?
- No, Jacunia! Od razu poznałem, o tak, ja się na tym znam. On ma takie sandałki z kwadratowym
czubkiem.
- I już wiedzieliśmy, że tu musicie być. Furtka była zamknięta, więc przeleźliśmy przez płot...
- Aż tu nagle wyleciała ta ropucha - powiedział Waldek ze wstrętem. - I zaczęła wrzeszczeć jak
papuga.
- Listonosz się obejrzał, zobaczył nas, no i resztę już wiecie.
_ Tereska odrzuciła warkocz na plecy. L - Ależ heca! - parsknął Munio. - Co oni wyrabiają? Czy
wy coś
B tego rozumiecie? To jest dla mnie niepojęte, bo całkowicie nielogiczne. ||, - Mają nas już tu
siedmioro - zachichotał Tunio.
- Przeholowali.
- Teraz to nas już całkiem zagłodzą - wyraziła swą najskrytszą obawę Rzodkiewka. - Dadzą po
jednej fasolce. A ja taka jestem głodna!
- Słuchajcie, przecież my tu mamy cały kosz jajek! Bierzcie, jedzcie! - Tereska odsunęła bielutką
serwetkę, okrywającą jaja, poowijane w kawałki gazet.
- A co powie wasza mama?
- Jedzcie! - powtórzyła Tereska.
- Tak na surowo? - wahał się Tunio.
Waldek spojrzał na niego ironicznie, zrobił dziurkę w skorupce
jaja i wypił przez nią zawartość.
Pozostali więźniowie rzucili się za nim do jedzenia i za chwilę
wszyscy już poszli za przykładem Waldka, Wszyscy, oprócz Rzodkiewki.
- Co jest, siostro? - zdziwił się Tunio. - Przecież taka głodna bylaśl Rzodkiewka spojrzała na niego
z naganą.
- Jajka! - powiedziała znacząco.
- No, jajka. Co jajka?
- Przecież nie będę jadła małych Franusiów.
- O, nasza wspólna matko - jęknął Tunio. - Mundek, słyszałeś?
Ona chce umrzeć śmiercią głodową.
- Nie wygłupiaj się! - przykazał siostrze Munio, nieco bełkotliwie, bo w ustach miał pełno płynnej
masy jajecznej. - Te jajka są tylko jajkami. Nie ma w nich przecież kurczaków.
- Ale będą - odparła Rzodkiewka pogodnie.
- Nie będą, bo je zjemy.
- Ale mogłyby być. Maleńkie, biedne, skurczone kurczaczki.
Z oczami.
Muniowi jakoś nagle zrobiło się w ustach za pełno. Nadto - cqś
mu stanęło w gardle, a żołądek skręcił się w ósemkę.
B9
- Ble - przestań! - wybełkotał.
- Nie zmuszaj mnie więc - powiedziała Rzodkiewka z godności
- Dobra. Głoduj. Twoja rzecz.
Tereska roześmiała się i oświadczyła, że na to nie pozwól’

83
W koszyku był jeszcze kawałek twarogu, zawiniętego w biała wilgotną szmatkę.
- Podziel się z Jacuniem - powiedziała, wręczając Rzodkiewce woreczek z serem.
Jacunio spał, a Witalis powiedział, że martwi się o brata. - On
na pewno się tu przeziębi. A poza tym, nic nie je, nie pije mleka to dla dziecka niewskazane.
Wszyscy spojrzeli na Dzidziusia. Ułożony na oponie, przykryty kocem pojękiwał cichutko przez
sen. Był mały, różowy i biedny, kosmyk włosków spadał mu na nos, pod rzęsami leżały cienie.
- Wcale nie jestem głodna - oświadczyła nagle Rzodkiewka
i stanowczym ruchem podała woreczek z twarogiem Witalisowi.
- Masz, to wszystko będzie dla Dzidziusia.
- A ty?
- A ja się będę odchudzać! - powiedziała dziewczynka bohatersko. - Zresztą, i tak będziemy
uciekać. Albo nas odnajdą.
A dla małych dzieci najlepszy jest biały ser. Jacunio nie może być głodny.
Munio spojrzał na siostrzyczkę z uznaniem.
- Dobrze zrobiłaś - rzekł krótko. - I masz rację, że wkrótce uciekniemy. Dzieci muszą się znaleźć
jak najszybciej w domu. Tunio zerwał się energicznie i poszedł w kąt garażu, gdzie
zgromadzone były narzędzia. - Cały komplet - powiedział radośnie. - Robimy podkop?
- Powoli, powoli - mitygował go brat. - Pozwól, że ja zdecyduję. Popatrzmy najpierw po ścianach.
Od której byś zaczął?
- Od tej - Tunio bez wahania wskazał ścianę z drzwiami wjazdowymi.
- Błąd. Fatalny błąd. Ta ściana jest wykonana z żelazobetonu i jak widzisz, składa się z wielkich
płyt. Zresztą, gdybyś miał nawet
sposób na to, by się przekopać przez żelazobeton, to i tak zwaliłbyś nam na głowy cały sufit: to jest
ściana nośna.
140
- pleciesz.
-- Nie plotę, bo czytałem książkę „Konstrukcje budowlane” oraz
poradnik majstra budowlanego”.
- Czy to też napisał Szekspir? - zachichotał dowcipnie Tunio.
- Uspokój się, maleńki. Więc tak. Trzeba odnaleźć ścianę działową. , Munio wskazał na tę ścianę
obok, w której były drzwiczki boczne, prowadzące do hallu. - Oto ona. Wykonana jest z płyt
gipsowych. Za pomocą ostrych narzędzi i młotka możemy wyjąć jedną płytę
prawie bezgłośnie.
- Ślicznie, a co jest za tą ścianą? - Witalis opukiwał palcem gips.
- Przypuszczam, że piwnica. A piwnice miewają okienka. A przez
{enka bardzo stylowo i milutko ucieka się na wolność.
- Zaraz, a jak nie będzie okienka? - Tunia trapiły wątpliwości.
Munio się skupił.
- Będzie - oświadczył i to Tuniowi zupełnie wystarczyło.
- Widzę jakieś poruszenie - zameldował Witalis od okienka.
Tunio i Munio podciągnęli się na rękach i wyjrzeli na świat. Przez zakurzoną szybkę widać było
słoneczne popołudnie. Szumiały drzewa, po radosnym niebie pędziły rozwichrzone, wolne,
beztroskie
obłoki.

84
Do furtki zbliżali się pospiesznie Czapla i Peleryniarz.
- A my nie słyszymy, o czym oni mówią! - zakrzyknął z irytacją |Munio, obserwując, jak żywo
toczy się konwersacja pomiędzy [grubym i rozzłoszczonym Czaplą, ubranym w biały
garnitur, a zdenerwowanym Peleryniarzem, którego chude nogi sterczały z obszernych
szortów. Obaj, sądząc po gestach, rozmawiali o zawartości garażu.
*
To, czego zawartość garażu nie słyszała, brzmiało następująco:
- Najbezpieczniej będzie przewieźć ich do Karwackiego - mówił Czapla. - Leśniczówka jest
głęboko w lasach, kto by ich tam szukał. Zresztą, wsadzi się ich do tego szałasu dla drwali, na
dwa - trzy dni, nie więcej. Potem ja wyjeżdżam do Genewy, wy znikacie,
a Karwacki udaje, że o niczym nie wiedział.
- On tu będzie, pod wieczór.
- 141- Dobra. Niech czeka, jak wrócę, to pogadamy.
- A jeszcze ma przyjechać Muller! Czy pan zapomniał?
- On też niech czeka. Teraz muszę załatwić ten cytat! - t mówiąc, Czapla trzasnął furtką i wsiadł do
swego fiata. Już za chwilę samochód wytoczył się na szosę. Minął niepozorną budkę
pod czereśniowym drzewem i popełzał naprzód, jak lśniący, czerwony owad.
Peleryniarz patrzał za nim, dopóki samochód nie wjechał w las. Peleryniarzowa, ubrana wyjściowo,
patrzała również.
- No, to ruszajmy - powiedziała.
- Masz ten list?
- Jasne - zaśmiała się z zadowoleniem Peleryniarzowa. - Co ty byś począł beze mnie? Zrobiłam
przecież dwie kopie.
- Świetnie! - rzekł Peleryniarz. - Zaraz ruszamy. Czapla myśli,
że tylko on ma inteligentnych kolegów ze szkoły. No, zobaczymy, kto będzie pierwszy!
- Misiunia! Jedziesz z nami! - krzyknęła Peleryniarzowa,
- Daj spokój, kochanie - zaniepokoił się małżonek. - Albert kazał, żeby ktoś został na straży.
- Ale przecież nie Misiunia! - oburzyła się Peleryniarzowa. - Mogą zresztą posiedzieć trochę bez
dozoru. A w Śmietankowie wstąpimy do Lutka i powiemy, żeby jechał ich pilnować. Przecież,
jeśli nam dobrze pójdzie z cytatem, możemy już tu nie wracać!
- A wiesz! To mi nie przyszło do głowy. Zabierzmy wobec tego wasze rzeczy!
Peleryniarzowa uśmiechnęła się. - Już są w bagażniku. Nadeszła Misiunia, przepięknie ubrana,
wymachując kapeluszem słomkowym. Obie z matką wsiadły do forda. Peleryniarz najstaranniej
sprawdził, czy zamknięte są frontowe drzwi willi, a potem zamknął na klucz bramę wjazdową.
- Jeżeli sprawdzi jeszcze furtkę - rzekł Munio, zwisając na rękach z okienka - to możemy być
pewni niezbicie, że jesteśmy
142^ni w domu. Aha! Idzie do furtki! Sprawdza ją... tak jest, jeszcze
^z... dobra, odjeżdżają!
Munio zeskoczył na ziemię.
- Damy ubrane były raczej wizytowo. Zakładając, że wybierają
się tylko do Śmietankowa, mamy minimum pół godziny czasu, licząc no kwadransie jazdy w tę i z
powrotem. Myślę jednak, że spokojnie możemy sobie działać w okresie godziny. Dobra. Tuniek, ja
i Witalis bierzemy się do przekopu. Kobiety i dzieci trzymają się z tyłu.
l - To znaczy kto? - spytała Rzodkiewka, czesząc Franiowe piórka grzebieniem brata. - Ja nie
jestem ani kobieta, ani dziecko.

85
Ja też będę kopała.
Ale szybko zmieniła zdanie, gdy ujrzała, na czym piękna zabawa
ma polegać.
- Jesteśmy gotowi - zameldował Tunio. Obaj z Witalisem stali
już pod ścianą w pozycjach bojowych, obładowani najprzeróżniejszym żelastwem. Miny mieli niby
to obojętne, a nawet po męsku znużone, bardzo też starali się ukryć, jak okropnie im się podoba ta
żmudna
praca, polegająca na rozwalaniu czystej, białej ściany.
- Tutaj - pokazał Munio. - Widzicie? Płyty gipsowe są spojone
w tym miejscu, widać to wyraźnie pod farbą. Musimy wydłubać to spoiwo i usunąć jedną płytę:
powstanie wtedy spory otwór, w którym zmieści się nawet Witalis. - To mówiąc, Munio walnął w
ścianę. Za chwilę Tunio i Witalis walili także, każdy na swoim odcinku.
Kurczak zaczął się spazmatycznie drzeć. Jacunio wznosił okrzyki i pękał ze śmiechu. Hałas był
potworny. Chłopcy kuli
zapamiętale.
- Dobra! - powiedział wreszcie Munio, lekko popychając płytę.
- Ona już się chwieje.
- Co, co? - Witalis i Tunio nie dosłyszeli.
- Zamknij dziób! - wrzasnął Munio w kierunku Franusia.
Kurczak umilkł posłusznie i odwrócił wzrok.
- Mówię, że ta płyta już się chwieje. Weź no łom, Witalis,
i szturchnij porządnie.
Witalis wziął łom i szturchnął porządnie. Płyta pękła wzdłuż
Iz hukiem wypadła w głąb sąsiedniego pomieszczenia.
Zrobiło się cicho.
143
- No - i proszę! - powiedział Munio chełpliwie. - Oto drn do wolności. Ja wchodzę pierwszy, żeby
zbadać sytuację. Kobiet
i dzieci za mną. Mężczyźni zamykają pochód - to mówiąc, nachvl’» się i wlazł przez otwór.
Sąsiednie pomieszczenie okazało się piwniczką, zastawioną obra. zami w starych ramach,
drewnianymi rzeźbami oraz innymi przedmiotami, których charakter trudno było określić ze
względu na zasnu-wający wszystko półmrok.
- Co tu tak ciemno? - zaniepokoił się Tunio, który wlazł jako ostatni. - Czyżby nie było okienka?
- Powiedziałem, że będzie okienko - rzekł Munio autorytatywnie
- i okienko jest.
- Aha - odezwał się Witalis głosem grobowym. - Jest okienko. Tylko że nic nam po nim.
Wszyscy spojrzeli na to, co Witalis wskazywał palcem i zgodnie jęknęli.
Okienko było zakratowane.
- Tędy to my nie przejdziemy - sarknął Tunio.
- Chwileczkę, nie upadajcie na duchu - nadrabiał miną Munio.
- Przecież na pewno są tu jakieś drzwi do korytarzyka. O, proszę
- spróbował je otworzyć i zmarkotniał. - Hm. Zamknięte na głucho.
- To co? - zapytał Witalis. - Wracamy do garażu?
- Tyś chyba oszalał, kuzynie! - ofuknął go Munio. - Przekuwamy się dalej! Dokąd prowadzą te
drzwi? Jak każde drzwi - do jakiegoś w końcu wyjścia. Kujemy więc obok nich.
Ta płyta gipsowa wyważona została w czasie o połowę krótszym.

86
- Kwestia wprawy - rzekł Munio, kiedy spadła z łomotem na drugą stronę. Wysunął głowę przez
otwór i rozegnał dłonią biały pył. - Przyjaciele, otóż i kolejne rozczarowanie. Wybiliśmy dziurę
w ścianie korytarzyka. Korytarzyk ma okienko również zakratowane, natomiast drzwi z
korytarzyka do hali u są zamknięte. Zaczekajcie, idę sprawdzić - dobiegło zza ściany, po czym
padło smętne stwierdzenie: - Są zamknięte całkowicie. I widzę klucz w zamku po tamtej strome.
- I co teraz? - spytała bezradnie Tereska, huśtając na rękach Dzidziusia, który pobekiwał z cicha. -
Co będzie dalej?
144_ K-ujscny; oczywiście! - Munio, bardzo niezadowolony z przebiegu
akcii, wlazł z powrotem do piwnicy. - Która godzina?
_ Siedemnasta zero pięć - odparł Tunio. - Cała ta zabawa trwa
iuż trzydzieści osiem minut. l - Trzeba się spieszyć - zdenerwował się z lekka
głównodowodzący
- Jazda, kujemy!
- Ale gdzie?
- Chwileczkę - zastanowił się Munio. - Ten korytarzyk, z którego wracam, musi, po prostu musi
wychodzić na hali. Chyba, że ja ‘t jestem nieuk i idiota.
| Ze zrozumieniem przyjął zbiorowe protesty.
l - Będziemy kuć - o, tu! - poklepał kolejną ścianę. - Tyle, że
| trochę wyżej. Na tym poziomie jest chyba podłoga hallu. Zaczynajmy! |
Zabrali się do roboty z wielką zajadłością i pośpiechem. Munio | popędzał
bezlitośnie, a tu sił było coraz mniej. Nic dziwnego, że | tym razem nie mogło
być mowy o precyzji. Chłopcy walili w gips bez opamiętania, byle jak, więc też
rezultat ich działalności przeszedł nawet najśmielsze oczekiwania: jedna płyta
wypadła z wielkim impetem, a za nią, jak domek z kart, runęło pół ściany, razem
z wiszącym na niej od strony hallu olbrzymim lustrem. Naturalnie, lustro poszło
w drobny mak, a w dodatku podobny los spotkał l szarą wazę w zielone smoki,
która - spadając ze stolika pod fatalną
ścianą - nie mogła, niestety, ocaleć, i
Rzodkiewka otrząsnęła się z pyłu, odchrząknęła i natychmiast
spytała: - Gdzie Franio?!
Małomównemu oczywiście nic się nie stało. Przezorny jak zwykle,
opuścił ramiona swej opiekunki w tym samym momencie, w którym przeczuł
zbliżające się niebezpieczeństwo. Obecnie, nietknięty, siedział sobie w suchym i
zacisznym kąciku, przypatrując się ironicznie
Muniowi.
- Hę! - wrzasnął znienacka Waldemar. - Aleśmy narozrabiali,
co? - wylazł przez dziurę do hallu i z trwożnym zadowoleniem oglądał pobojowisko. - Ludzie! -
zauważył nagle. - Tam jest kuchnia! Kuchnia pana Czapli była biała i lśniąca, królowały w niej
najróżniejsze przyrządy elektryczne. Młodzi włamywacze stali w progu, rozglądając się niepewnie.
Tylko Witalis śmiało podszedł do potężnej 145
lodówki i od niechcenia uchylił drzwiczki. To, co zobaczył zań mu dech w piersiach.
°
- Patrzcie! - zapiał nieswoim głosem i otworzył drzwiczki całą szerokość.
Widok najwspanialszych delikatesów, zalegających półki lodówk’ poruszył nawet uduchowionego
M unia.
- Rekwizycja - rzekł z mocą. - To jest właśnie to słowo.
- A co ono oznacza? - chciał wiedzieć Witalis. - Czy ono oznacza, że będziemy mogli zjeść coś
niecoś z tego?
- Nikt nas, co prawda, nie zapraszał do stołu - odparł Munio z powagą. - Ale też i myśmy się tu nie
wpraszali. Głodzono nas. Uważam, że mamy prawo się teraz najeść.
Na te słowa wszyscy ochoczo zabrali się do jedzenia. Lodówka pustoszała z chwili na chwilę.
Jedzono szynkę, banany i galaretkę 2 rodzynkami, pieczeń na zimno, parówki i śledzika, kiełbasę

87
salami i sardynki, sałatkę jarzynową w majonezie, raki z puszki i ogórki konserwowe ze słoika,
dżem morelowy i bitą śmietanę z pomarańczami.
- Niestety - rzekł Munio, który skończył z pieczonym gęsim udkiem i właśnie zagryzał je
ananasem. - Jedna rzecz nam umknęła:
nie odzyskaliśmy listu. Inna sprawa, że nic on łobuzom nie da. Nikt i tak nie rozpozna tego cytatu.
- Cy - cy! - cmoknął Tunio. - A może?
- Mam dziwną pewność, że nie - rzekł Munio skromnie. - Jestem chyba jedynym człowiekiem w
województwie, który to potrafi.
Tereska szybko podgrzała mleko na płytce elektrycznej kuchenki. Zamierzała bowiem spełnić
prośbę Dzidziusia („Ciuniolubidudyń”) i przyrządzić mu budyń śmietankowy. Póki co, postawiła
przed malcem kubek z galaretką malinową. Dała mu też łyżkę i biszkopta i już musiała pędzić do
własnego brata, który pożerał cały sznur serdelków i właśnie krztusił się jednym z nich. Dzidziuś,
pozostawiony sam sobie, z fascynacją obserwował różową, trzęsącą się masę.
- Klups! - wyszeptał, zachwycony.
Tunio gryzł kawał szwajcarskiego sera, ale na widok kłopotów Tereski pospieszył jej na pomoc.
Obciął serdelka nożem tuż przy ustach Waldka. Munio ze zdenerwowaniem zapytywał, która to
godzina i popędzał wszystkich, żeby kończyli. Wśród ogólnego
146 aru l mlaskania J acunio nabrał pełną łyżkę galaretki i z wyrazem
•większej rozkoszy na swej rumianej buzi - chlapnął zamaszycie
^ posadzkę.
- Klups! - powiedział i cichutko zachichotał. - Klups!
Żadne z dzieci nie dosłyszało, że w drzwiach wejściowych 7acbrobotał klucz i że otwarły się one,
wpuszczając kogoś, kto stanął J^ ^y^ na widok przerażająco zniszczonego halki. Odgłos kroków
przybysza utonął w krzykach Tereski, która właśnie zauważyła, iak zabawia się Dzidziuś. Dopiero,
gdy przybysz stanął w drzwiach kuchni, dostrzeżono go. Więcej nawet: Tunio zerwał się na nogi i z
przerażeniem wlepił oczy w stojącego na progu mężczyznę. Był to ten sam siwy, wysoki człowiek
w szarozielonej marynarce,
który wieczorem l lipca wychylał się z okna pokoju Munia i Tunia.
Tegoż dnia wieczorem

- Przestań!
- Co przestać? - spytała Mama apatycznie.
- Pytać mnie ciągle, która godzina. Jest wpół do siódmej!
- Wpół do siódmej - powtórzyła Mama bez wyrazu. Ukryła znów twarz w dłoniach, łokcie oparła
na kuchennym stole - i czekała.
- Ciekawa jestem - mruknęła Babcia znad „Przekroju” - co sierżant rozumie pod pojęciem
„wieczór”? Czy to jest dla niego „o zmierzchu”, czy „przed północą”?
148 Dlaczego ten Musiałek nie pozwolił nam działać?! - krzyknęła . ^a uderzając w stół. -
Dlaczego musimy tylko czekać i zadręczać
się?’
- Może - powiedziała Babcia ze spokojem - nie zachwycała go
ygl uganiania się z tobą po wszystkich okolicznych domach, bo tak zdaje się, wyglądał twój plan
poszukiwań?
Mama wytarła nos.
- 29 poziomo - powiedziała Babcia, zerkając na nią spod oka.

88
- „Sieć włokowa złożona”, sześć liter, ostatnia „d”.
- Niewód - machinalnie odrzekła Mama. - Mamusiu, czy ty
naprawdę możesz rozwiązywać w takiej chwili krzyżówki??
- Lepsze to, niż chlipanie w garść - odparła Babcia, skrupulatnie
wpisując nowy wyraz do diagramu. - A na pewno bardziej konstruktywne. Oczy masz już zupełnie
zapuchnięte, lepiej byś pomyła
naczynia.
Mama wstała i bez słowa ruszyła do zlewozmywaka.
- Tak - powiedziała Babcia. - Ten sierżant wie, co robi. On tylko wygląda na takiego
nierozgarniętego, ale - zwróć uwagę
- wyłącznie wtedy, gdy rozmawia z twoimi dziećmi. A to normalne. Więc, jeśli chcesz znać
moje’zdanie, to ci powiem: Musiałek nas jeszcze niejednym zaskoczy. A już dzieci odnajdzie
na pewno!
Weszła Halinka, która ofiarowała się dziś z pomocą i zastępowała
Mamę w pracy.
- Skończyłam. Czytelników było niewielu, ale wszyscy pytali
o dzieci. Nasze i wasze. Podobno całe miasteczko aż huczy.
- Dziękuję ci, Halinko, za pomoc, bardzo dziękuję - powiedziała
pani Ptaszkowska.
- E, nie ma za co. Ja to mam taką naturę, że jak się czymś
martwię, to nie mogę siedzieć i płakać - uśmiechnęła się Halinka.
- O! O! - wyrzekła Babcia z naciskiem. - Otóż to!
- Muszę się czymś zająć - dodała Halinka, zawahała się, po czym ulegając swojej zadawnionej
słabości, powiedziała coś, o czym mówić nie miała:
- Był też Stefan. Bardzo zmartwiony, Tereska z Waldkiem wyszli w południe na pół godziny i do tej
pory nie wrócili. „i/
- Co takiego? - przeraziła się Mama, a Babcia zerwał z krzesła, wołając: s1?
- To niesłychane! Co się, u licha, dzieje w tym miastecyir, Znikło już siedmioro dzieci i co? I nie
można ich odnaleźć!
- No, co on robi, ten nieszczęsny Musiałek?
- Stefan był na milicji, ale Musiałka nie zastał. Dyżurny r»n wiedział, że sierżant będzie
wieczorem. I żeby się nie martwić
- „Nie martwić” - prychnęła Babcia. - Oj, jeszcze chwila, a i 13 zwątpię w tego młodzieńca.
Wieczorem, co? A powiedział, o któreił
- Nie, nie wiem dokładnie...
- No, właśnie. Och, jak mnie złości ten Musiałek! - zirytowała się Babcia i zasiadłszy na swoim
miejscu, powiedziała: - „Szczapy płoną”, siedem liter, druga „g”.
- Ognisko - mruknęła Mama. - Która godzina? Babcia podniosła nagle głowę. - Telefon dzwoni!
Wybiegły obie do hallu. Telefon dzwonił uparcie. Kiedy Mama
dopadła słuchawki, odezwał się głos sierżanta, zniekształcony, lecz
dziarski:
- Musiałek przy aparacie. Już wiemy, gdzie są dzieci.
- O, Boże! - zakrzyknęła Mama i usiadła na krześle, chwytając się za serce. - Gdzie są? Kiedy je
zobaczę?
- Wieczorem - rzekł lakonicznie sierżant Musiałek.
- Och, sierżancie, ach, jaka jestem panu wdzięczna... -przemówiła Mama słabym głosikiem.
- Wdzięczność należy się komu innemu - skromnie odrzekł sierżant poprzez dalekie trzaski i
poszumy. - Tak naprawdę to odnalazł dzieci pan Wojtczak.

89
- Pan Wojtczak!
- Tak jest. To on trafił na ślad. Widział, jak mali Klimkowie wsiadali do niebieskiego forda. Kiedy
długo nie wracali, pojechał na rowerze po śladach samochodu. Zaczaił się jak tygrys i po długiej
obserwacji wpadł na trop. Właśnie przesłał nam wiadomość. Wszystkie dzieci tam są, cała
siódemka. Niedługo przystępujemy do akcji i wieczorem dzieci będą w domu. Do widzenia - to
rzekłszy, sierżant wyłączył się.
Mama stała z dziwną miną, ściskając słuchawkę. 150
_ TSo, co powiedział, co posiedział? - gorączkowo dopytywała
się Babcia.
- Właściwie to samo, co przedtem - odparła Mama i nagle uśmiechnęła się promiennie. - Pan
Wojtczak znalazł dzieci. Musiałek już wie, gdzie one są.
- Gdzie są?!
- On wie, ale ja nie wiem - odparła Mama.
- Kiedy wrócą do domu.
- Wieczorem - westchnęła Mama..- Która godzina?
- Za kwadrans siódma. My] lepiej te naczynia - burknęła
Babcia. - Najgorsza przy czekaniu jest bezczynność. Wiemy jedno;
wieczór dla sierżanta Musiałka nie zaczyna się o siódmej! Znajdź
sobie dużo, naprawdę dużo ciężkiej pracy.
* ,
Pierwszy odezwał się Witalis.
- Ol Jak to dobrze’. Dzień dobry panul - a widząc minę
Tunia, pospieszył z wyjaśnieniem: - To przecież pan Karwacki, leśniczy’. Proszę pana, a jak pan tu
wszedł? Przecież wejście było
zamknięte’.
- Pan Karwacki otworzył drzwi własnym kluczem - wycedził
Munio, patrząc wymownie w oczy Witalisa i jednocześnie kopiąc
go w kostkę.
Leśniczy stał, lekko ogłupiały, nie mogąc wciąż się połapać
w sytuacji. Natomiast Witalis otworzył usta, zgasił w oku błysk
zrozumienia i powiedział pojętnie: - Aha. ;
- A... tego... - przemówił wreszcie pan Karwacki, otrząsając się ze zdumienia. - A co wy właściwie
robicie? Tunio ubiegł wszystkich.
- Widział pan ten bałagan w hallu? - spytał brawurowo.
- Widziałem - odrzekł leśniczy zgodnie z prawdą.
- Ściana runęła - oświadczył Tunio, również zgodnie z prawdą.
- Pan Czapla musiał wyjechać i -eee... zastanowił się, po czym zełgał w natchnieniu: -1 kazał nam
tu czekać, aż przyjdą murarze. Mamy ich wpuścić i iść sobie. Ale jak pan już tu jest, to pan nas
151

I skinął na dzieci, które patrzały na niego w niemym podziw’ Ruszyli ku wyjściu.

- Przepraszam - powiedział grzecznie Tunio do leśniczee
który wciąż stał w drzwiach. Pan Karwacki odruchowo usunął s” z drogi.
Wyszli do hallu i przebyli już kilka kroków po zgrzytającei szkłem posadzce, gdy pan Karwacki
ocknął się nagle.
- Chwileczkę - powiedział stanowczo, a dzieci struchlały.

90
Tunio, który zatrzymał się z jedną nogą w powietrzu, opuścił ją wreszcie i odwróciwszy się, spytał
spokojnie.
- Tak, słucham?
- Skąd wy się tu wzięliście? - zadał Karwacki pytanie z gatunku podstawowych.
- Zostaliśmy zaproszeni - odparł Tunio z godnością hiszpańskiego granda.
- Hm. A to dlaczego byliście zamknięci na klucz?
- Dzieci zawsze zamyka się na klucz, jak zostają same w domu
- odparł Tunio na fali natchnienia. - Dzięki temu nikt nie zrobi im krzywdy. No, to do widzenia. - I
- nie wytrzymując już nerwowo
- wyszedł spiesznym krokiem, a za nim pozostała szóstka wraz z Franusiem.
- Udało się! - szepnął Munio, zbiegając ze schodków na ogrodową ścieżkę.
- Nie mów „hop” - sapnął Witalis. - Prędzej, za furtkę.
- Tylko nie biegiem! - powiedziała cicho Tereska. - Karwacki stoi w drzwiach i patrzy za nami.
- Daj mi Jacka - zaofiarował się Tunio. - Poniosę go. Za ciężki dla ciebie.
- Prędzej!!!
- O, rany! - Munio, który wiódł pochód, zatrzymał się jak wryty.
Po drugiej stronie furtki stał pan Czapla i uśmiechał się złowrogo.
- Dokąd to, dokąd, gołąbeczki? - spytał słodkim głosem. - Karwacki, ty gamoniu, zajdź ich od tyłu,
żeby nam się nie pogubili! Do garażu, do garażu!
152
zastąpi. A my już sobie pójdziemy, bo nam się spieszy do dn
-
Leśniczy plątał się niepewnie pod nogami. - Proszę pana, ja nic
^e wiedziałem - tłumaczył się, zaganiając stadko dzieci. - Oni mi
powiedzieli...
- Dobra, wiem, że nie wiedziałeś - burknął pan Czapla. - Przyszykuj się, pod wieczór cała banda
pojedzie do ciebie.
Dotarli wreszcie do garażu. Tu pan Czapla wyjął z kieszeni pęk
iduczy i otworzył jedno skrzydło drzwi wjazdowych. Następnie, wepchnąwszy do garażu Jacunia,
odczekał, aż gromadka dzieci zniknie w ciemnościach za drzwiami. Zatrzasnął skrzydło,
pozamykał
starannie wszystkie rygle, zamki i zasuwy.
Ledwie to uczynił, Munio i Tunio skoczyli do drzwi i zawiśli
w swej ulubionej pozycji obserwacyjnej.
- Nie widzę jej! - szepnął gorączkowo Tunio. - Żeby tylko się
jej udało!
- Uda się. O, jest! Stoi za słupem, koło furtki!
- Chłopaki - powiedział Witalis ze zdumieniem. - O czym wy
gadacie? Kto stoi za słupem?
- Rzodkiew stoi!!!
- To jej tu nie ma? - spytał inteligentnie Witalis, rozglądając
się po mrocznym wnętrzu garażu.
- On się pyta! - parsknął Tunio. - Czyś ty naprawdę nic nie zauważył? Kiedy Czapla gadał z
Karwackim, ona została w tyle, niby to po Franusia.
- Ha! Moja szkoła! - pysznił się Munio. - Podczas, gdy myśmy
szli do garażu, ona się powolutku wycofywała i myk! - schowała się za ten betonowy słup przy
furtce. Zobacz sam - ustąpił Witalisowi

91
miejsca na zawiasie drzwi.
- Teraz powinna wiać - denerwował się Tunio z nosem przyklejonym do szyby.
- Widzę ją! - ucieszył się Witalis. - Ale gdzie ona ma tę kurę?
- Franusia? Faktycznie, nie ma go przy sobie... - zauważył
Tunio. - A to ciekawe...
- Ten Franuś łazi po ogrodzie! - krzyknął Witalis. - A wasza

siostra jest wariatka, patrzcie, chce po niego wracać!

- O, rany, o rany - podbiegł Munio. - Pokażcie tylko, och!

ona wyrabia?
Rzodkiewka najwyraźniej walczyła z sobą, robiąc po pół krru. to w tył - do ogrodu, to naprzód - na
wolność. Widać było-„ przechodzi potworną rozterkę. W Icoricu na jej krągłym obl’ ze odbiło się
postanowienie i Rzodkiewka, rzuciwszy na Frania spoirze^”
typu „żegnaj na zawsze, mój maleńki ukochany” - wystartow^0 spod słupa. a
- Widzę ją.’ - wrzasnął Witalis. - Pobiegła!
W gasnącym świetle pochmurnego wieczoru niewyraźnie majaczyła sylwetka Rzodkiewki,
biegnącej z desperacją w kierunku szosy.
- No, ma dobry moment na ucieczkę - powiedział Munio wsłuchując się w okropny krzyk,
rozbrzmiewający gdzieś w głębi domu. - Pan Czapla odkrywa swe mieszkanie na nowo.
*
Już przed progiem w nozdrza Czapli uderzył jakiś wstrętny swąd. Zaniepokojony, pchnął uchylone
drzwi i energicznie wkroczył do rzęsiście oświetlonego hallu. W pierwszej chwili szok został nieco
złagodzony przez wrażenie, że wszedł do cudzego domu w stadium rozbiórki. Następna chwila
jednak przyniosła Czapli refleksję, że choćby nawet w najbliższej okolicy były jeszcze jakieś domy,
do których się wchodzi przez ogródek z fontanną, to jednak w żadnym z nich nie mogłaby się
znajdować kosztowna, unikatowa, zabytkowa waza chińska z polewanej glinki. Jej to okruchy,
zgrzytające pod stopami, sprawiły, że cios dosięgną! pana Czaplę z właściwą mocą. Gdzieś w
okolicy jego żołądka zaczęło wzbierać uczucie grozy, które
dotarło wreszcie do krtani i wyraziło się chrapliwym wybuchem:
- Aaaaa!!! Co tu się stało.’?
Karwacki spojrzał na niego ze zdziwieniem.
„ No, ściana przecież runęła - powiedział, jakby to si? rozumiało samo przez się.
-Jak... jak ty to zrobiłeś, bydlaku?.’ - pan Czapla złapał leśniczego za kark - I dlaczego? Po co?
- To przecież nie ja! - wrzasnął leśniczy. - Te dzieci mówiły...
- Waza! Lustro! Ściana! - krzyczał, nie słysząc go, Czapla. - Och!
Och? -jego wzrok, skierowany na fatalną ścianę, znieruchomiał nagle. 154
-- Ach, więc o to ci chodziło! - krzyknął 2 nową siłą i potrząsnął nieszczęsnym leśniczym, jak
kurczakiem. - Mój magazyn!
_ To nie ja! To nie ja! - krzyczał przerażony Karwacki. - To
one! Te dzieciaki!
- Ha! Dzieciaki rozwaliły pól domu, co? I to właśnie ścianę mojego magazynu?! Ty złodzieju! -
Czapla zaczął okładać leśniczego kułakiem.
- Cale szczęście, że wróciłem wcześniej!

92
Uciekając przez łąkę, Rzodkiewka usłyszała daleki szum zbliżającego się samochodu. Natychmiast
przezornie przyspieszyła, a kiedy dotarła do Szosy, obsadzonej drzewami czereśniowymi, schowała
się za jednym z nich. Samochód zbliżał się z dużą szybkością, migocząc
pomarańczowym światełkiem kierunkowskazu.
- Skręcą do willi! - domyśliła się Rzodkiewka. - Ojej, ojej.
Trzeba się jakoś schować! Za nic nie mogę dać się złapać. Przecież we mnie cala nadzieja - muszę
sprowadzić pomoc!
Pod jednym z drzew stała budka, służąca w okresie owocowania czereśni za szałas dla stróża.
Wydała się ona Rzodkiewce znakomitym schronieniem. Otworzyła koślawe drzwi i wśliznęła się
do ciemnego wnętrza. Przywarła okiem do większej szpary między deskami i już miała zacząć
obserwację, gdy nagle tuż za nią ktoś się poruszył
w mroku.
Leśniczy zdołał się wyrwać rozwścieczonemu Czapli, odskoczył na parę kroków i wyciągnął przed
siebie rękę obronnym gestem.
- O, Jezu, no słuchaj pan! - krzyknął. - Gdybym chciał obrabować pana magazyn, to bym wszedł
przez drzwi. Łatwiej rozwalić zamek, niż ścianę. Ale gdybym rozwalał ścianę, to bym zdjął
lustro. Powiem panu, jak było: kiedy tu przyszedłem, te dzieciaki siedziały w kuchni, a ściana
była rozwalona. Oni się przebili z garażu, mówię panu.
- Bzdury - warknął pan Czapla, ale już bez furii.
155
- No, to niech pan sprawdzi.
- Dobra - Czapla zajrzał do piwniczki. - Miałeś rację. - Zeskoc w mrok i zarządził: - Daj no tu jakąś
iampę. 2ył
Leśniczy sięgnął do kieszeni i rzucił mu latarkę. Żółty sto’ v światła wydobył z półmroku
zabytkowe rzeźby, obrazy i tafemn
paki, by w końcu trafić na dziurę w ścianie koło drzwi, wiodąca z magazynu na korytarzyk.
Czapla wydał niewyraźny okrzyk i rzucił się w przód. Latarka oświetliła ścianę sąsiednią, a w niej
kolejną dziurę. W dziur7p
podparci rękami, niby aniołki Rafaela, pogodnie uśmiechnięci’ Tunio i Witalis podsłuchiwali sobie
z upodobaniem.
Tego było za wiele dla pana Czapli. Ryknął, a potem umilkł z pasją, bez słowa wygramolił się z
powrotem do hallu i wypadł na dwór. Na twarzy miał wyraz przerażający.
Dysząc z wściekłości, otworzył wrota garażu j rozkazał krótko-
- Wychodzić!
Nadbiegi zdyszany Karwacki.
- Wychodzić, wychodzić! - zawtórował gorliwie.
Dzieci, bardzo wylęknione, kolejno opuściły garaż. Tereska
niosła Dzidziusia, przytulając go mocno do siebie i szepcząc małemu do uszka uspokajające, czułe
słowa.
- Żarty się skończyły - warknął Czapla. - W tej chwili do samochodu! Karwacki, wieziemy ich do
ciebie!
- Do mnie? - zastanowił się leśniczy.
- No, już, ruszać się!

93
W tej chwili właśnie rozległ się melodyjny, figlarny dźwięk klaksonu.
Przed bramą stał wielki, lśniący mercedes.
- Muller - stwierdził leśniczy.
- Szwajcar! - syknął Czapla. - Właśnie tylko jego mi tu jeszcze brakowało, psiakrew. Wpuść go
furtką, samochód musi zostać za płotem. Garaż jest w takim stanie, że...
- Dżen topry, Herr Tschapla! - powiedział wylewnie kościsty Wysoki blondyn, podchodząc z
wyciągniętą ręką przez mrocznieją-‘
cy ogród, - Jak tam naszy interessy? O!... ile dżeczy! Skąd ich pan masz?
156
-To, hm... to moje dzieci - rzekł Czapla. -Synkowie...
córeczki. Meine Kinder, rozumiesz?
- Rozumiesz, ja rozumiesz. Wunderbar! - zachwycił się pan
Muller, dyskretnie oglądając brudną, skąpo przyodzianą gromadkę. _ Szeszcz dżeczy to piękny
sukces, chocz ja myszlałem, pan nie
masz ani jedno.
- Jak to: szeszcz dżeczy? - spytał Czapla. - Ich jest siedmioro!
- Nas jest siedmioro! - pospieszył Munio, po czym natychmiast postarał się odwrócić uwagę Czapli
od niebezpiecznego tematu.
- Czy moglibyśmy przejechać się z tym panem?
Tak, jak Munio przewidział, Czapla podskoczył w miejscu i krzyknął: - Ooo, nie! - po czym słodko
dodał: - Czas już spać, moje dziateczki, do łóżeczka, do łóżeczka! Karwacki! Zaprowadź pana
Mullera do salonu, a ja tylko, hm, położę dzieci i już wracam.
- To z godżynkę trwacz będże? - zaniepokoił się Szwajcar.
- Ach, nie, nie! - zapewnił go Czapla, pobrzękując kluczami.
- Jedną chwilkę. Eine Minutę!
Zdziwiony pan Muller, ojciec dwojga dzieci, których układanie
do snu przeciągało się czasem i do dwóch godzin, pokręcił głową i mrucząc coś pod nosem, udał
się za panem Karwackim, podczas gdy Czapla powiódł swą czeladkę do pralni, mieszczącej się
pod. .tarasem. Zamknąwszy następnie solidne odrzwia na wszystkie możliwe zamki, pan Czapla
udał się spiesznie w ślad za gościem.
Zastał go skamieniałego w progu hallu. Pan Muller wodził
przerażonym wzrokiem po okropnym rumowisku.
- Proszę dalej - pan Czapla nie miał ni sił, ni pomysłu na
jakiekolwiek wyjaśnienia. - Przede wszystkim napijemy się czegoś, a interesy poczekają... - W tym
momencie odór spalenizny doleciał go nową, zgęszczoną falą. Tknięty złym przeczuciem, Czapla
rzucił
się do drzwi kuchennych, pchnął je i zamarł.
Szeroko otwarta, splądrowana lodówka ziała pustką. Ogryzki kiełbas i nadgryzione owoce leżały
dosłownie wszędzie, podobnie jak otwarte puszki, pokruszone ciastka oraz skórki od bananów. Na
płytce elektrycznej kuchni skwierczała w rondelku okropna, zwęglona masa, zadymiająca
pomieszczenie cuchnącymi kłębami. Na posadzce, na przewróconych stołkach, na rozrzuconych
garnkach
157
- wszędzie, wszędzie widniały trzęsące się kupki obrzydliwej, różowei mazi.

94
Stojąc w progu, pan Czapla zakwilił jak ranny sokół. Tego my było za wiele na wytrzymałość
jednego człowieka.
: Pan Miiller, rozglądając się ciekawie, dotarł do kuchni i stanął
za plecami Czapli. Zajrzawszy do wewnątrz, stracił na chwilę dech po czym zapytał taktownie:
- Zgadywani, że gosposza odeszła, nie czy tak?
Samochód przejechał, a Rzodkiewka tylko dlatego nie wrzasnęła, że z przerażenia całkowicie ją
zatkało.
Ciemna, niewyraźna sylwetka przesunęła się teraz i zastawiła sobą drzwi. Ucieczka stała się
niemożliwa.
Dziewczynka stała jak sparaliżowana, a myśli mknęły przez jej głowę. Z żadnej jednak nie
wynikło, co miałaby teraz zrobić. Znajdowała się sam na sam ze złowieszczą, milczącą postacią -
zdana całkowicie na łaskę i niełaskę groźnego osobnika. Nikt, absolutnie nikt na całym świecie nie
wiedział, gdzie ona się w tej chwili znajdowała. Jeżeli ten potworny typ udusi ją teraz - jej ciało
zostanie znalezione być może za pięćset lat i nikt nigdy się nie dowie, co naprawdę się z nią stało.
A, co najgorsze, żadna pomoc dla uwięzionych w garażu dzieci nigdy nie nadejdzie.
Rzodkiewka nie miała wyboru. Nabrała powietrza w płuca, sprężyła się i runęła naprzód,
wystawiając głowę przed siebie i celując prosto w brzuch straszliwej istoty.
Aż ją w karku łupnęło. Ale warto było zaryzykować. Osobnik stęknął głucho i bez żadnego więcej
dźwięku osunął się .na ziemię, jak ciężki, bezwładny wór.
Udało się!!!
Rzodkiewka omal nie osłabła z ulgi.
Dobrze, a teraz należy jak najszybciej, opuścić szałas i uciekać, uciekać, uciekać co sił w nogach!
158Wstrzymując oddech, przekroczyła bezwładne, rozciągnięte w mro-
^u ciało, pchnęła drzwi i z ulgą wyjrzała na świat.
Nadciągał zmierzch. Niebo było jeszcze jasne, na zachodzie świeciły granatowe, czerwono
podświetlone chmury, spiętrzone yy wysokie piramidy. Pola okrywała już fioletowa mgiełka, ale
wciąż jeszcze było dosyć jasno, by widzieć zarówno drogę, jak i wszystko,
co się na niej znajdowało.
Rzodkiewka spojrzała ostrożnie za siebie. Okropna istota leżała
na brzuchu, tak jak padła. Był to mężczyzna dość młody, o bujnej
pszenicznej czuprynie, ubrany w bure portki i kapotę.
„Chyba oddycha” - pomyślała z ulgą Rzodkiewka, przyglądając się ciału. Zrobiło jej się trochę żal,
a trochę nieswojo. Pierwsze uczucie, w pełni zrozumiałe, brało się stąd, że Rzodkiewka była
dobrym dzieckiem i nie lubiła nikogo zaprawiać bykiem w żołądek. Drugie uczucie, wciąż się
nasilające, miało za przyczynę fakt, że leżąca postać nie wyglądała wcale groźnie. Szczerze
mówiąc, im dłużej się Rzodkiewka przyglądała, tym bardziej leżący wydawał się znajomy.
Zmierzch odrobinę utrudniał ten proces poznawczy, lecz mimo to z chwili na chwilę zyskiwała
przekonanie, że gdzieś już widziała te pszeniczne włosy oraz różowe, duże uszy.
Tak, zdecydowanie. Rzodkiewka poczuła, że jej leciutko zasycha w gardle, gdyż
skojarzenia stawały się coraz bardziej natrętne. Nachyliła się ostrożnie nad ciałem i zajrzała mu w
twarz, odwróconą ku wnętrzu szałasu.
Właściwie, to nawet nie była specjalnie zaskoczona, kiedy rozpoznała swą ofiarę. Był to sierżant
Musiałek.

95
*
- Tym razem mam dla pana coś wyjątkowego - mówił Czapla, wnosząc do salonu dwie duże
paczki. Wciąż jeszcze okropnie zdenerwowany, usiłował przybrać swój zwykły wyraz twarzy,
okraszając ją na dodatek zachęcającym uśmiechem. - O, tutaj - rozwinął papier i podał
Mullerowi ciemne malowidło na złoconej desce. - Ikona z piętnastego wieku, odziedziczyłem ją
jeszcze po stryjence.
159
A to - wyłuskał z opakowania drewnianą, gotycką rzeźbę - znajdowało się kiedyś w naszej
domowej kapliczce.
Szwajcar oglądał oba przedmioty w sposób fachowy i zdradzający duże zainteresowanie. Gdy
wreszcie podniósł głowę, wyraz jego twarzy stanowił mieszaninę podziwu z kpiną.
- Pan muszałesz bycz - powiedział - dżeczę magnackiego rodu.
- Zgadza się - zapewnił go pan Czapla. - To wszystko resztki dawnej fortuny. Warte naprawdę duże
pieniądze.
Pan Miiller skinął rzeczowo głową. - Ja sprawdzacz będę - rzekł.
- Pan zawsze dajesz dobry towar, Herr Tschapla, ale ja potrzebowam ekspertyza. Ja płacę potem.
- W porządku - zgodził się Czapla bez oporów. - Wszystko
na moje konto w Szwajcarii, dobrze? Przenoszę się tam... w najbliższym czasie.
- A kuku, hallo, panie sierżancie złotko! - Rzodkiewka tarmosiła Musiałka za rękaw, łaskotała pod
brodą i pod pachami. A on nic. Leżał jak nieżywy, aż zaczęła się bać. Żeby to chociaż strumyk
jaki płynął opodal, to oblałoby się go wodą i musiałby się ocknąć. Albo żeby amoniaku mieć,
choć trochę. Wlałoby mu się do nosa. Rzodkiewka świetnie wiedziała, jak się cuci zemdlonego,
pokazywano to na wielu filmach. Przede wszystkim, zawsze się takiego odwraca na
plecy. To już zrobiła (ciężki był, biedaczysko!), ale teraz troszeńkę brakowało jej pomysłów.
O, to będzie dobre! W kieszeni Muniowej koszulki, w którą wciąż była przyodziana, znalazła
malutkie, okrągłe lustereczko, więc przyłożyła je sierżantowi do ust. Na filmach tak to robili, osoba
cucąca zemdlonego odwracała następnie lusterko, po czym stwierdzała:
- No - żyje! Ale świetny ten sposób w przypadku sierżanta także nie skutkował. Z tym człowiekiem
nic się jakoś nie udawało. Rzodkiewka zostawiła go z lusterkiem na ustach (może trzeba, by
działało nieco dłużej?...) i spenetrowała wnętrze szałasu.
Wielka była jej radość, gdy znalazła parcianą torbę, a w niej
- pół zeschłego bochenka chleba i butelkę oranżady. Bez namysłu,
160yęcznie pozbawiła butelkę kapsla i chlusnęła hojnie jej zawartością
J^usiałkowi w twarz.
- Hy-yyy! - zachłysnął się, biedaczysko, przy czym, niestety,
lusterko wpadło mu w usta, powodując dziwne komplikacje. Poderwał się sam, na szczęście, do
pozycji siedzącej i bił rękami powietrze. póki kaszlał i charczał, Rzodkiewka bardzo sumiennie i
mocno waliła go w plecy, ale kiedy było już po wszystkim, zajrzała mu w twarz. Musiałek - już
tylko lekko siny - wywalił język, wytrzeszczył oczy i ciężko dysząc - spojrzał na dziewczynkę.
- Jezu! - powiedział i padł na wznak. - To ty!!!
- No, ja - uśmiechnęła się mile Rzodkiewka. - Panie sierżancie, jak to dobrze - nieprawdaż? - że
spotkaliśmy się tutaj, w tym
szczerym polu.
- No, nie wiem - rzekł sierżant oględnie.

96
Rzodkiewka natychmiast pospieszyła z opowieścią, jak jej się udało wyrwać z okropnej niewoli,
jaka jest dzielna i jakich okropnych cierpień doznaje obecnie sześcioro pozostałych więźniów.
Musiałkowi jednak nie spieszyło się z pomocą, słuchał z lekko otępiałym wyrazem i dla jakichś
tajemniczych powodów nie chciał w ogóle opuścić szałasu. Więcej nawet, na widok światełka,
zbliżającego się szosą, wciągnął dziewczynkę do wnętrza budki, po czym żwawo przywarł do
szpary w ścianie. - Listonosz - mruknął do siebie i zakaszlał. Wciąż jeszcze coś mu przeszkadzało
oddychać.
Samotny cyklista skręcił w stronę willi. Natomiast mercedes, dotychczas zaparkowany przed
ogrodzeniem willi, rozjarzył się nagle żółtym światłem. Wewnątrz wozu ukazał się właściciel,
układając na tylnym siedzeniu jakieś pakunki i troskliwie otulając je pledem. Wreszcie zasiadł za
kierownicą, pomachał ręką do stojących na ganku Czapli i listonosza, po czym ruszył powoli
sprzed domu.
- Teraz! - rzekł sierżant Musiałek i wyszedł z budki. Kiedy
mercedes powoli dotoczył się do skrzyżowania i wjechał na asfalt, sierżant zatrzymał go, machając
ręką, po czym wylegitymował się
i przedstawił oficjalnie.
- Prosiłbym - dodał - żeby pan był łaskaw zgasić całkowicie światła. 161
- Ja łaskaw będę - zgodził się pan Muller. - Lecz rozumiecy ja nie mogę, tajny milicjancze. Wszak
ciemno już jest, prawda czy nieprawda?
- Chodzi mi o to - wyjaśnił sierżant oficjalnym tonem - żeby z willi nie dostrzeżono, że
rozmawiamy. Czy pan mnie rozumie?
- Nie w całkowitoszczy, lecz nieważne to jest. Tam u Herr Tschapla cosz dżywne wydarzacz szę
muszy. Szeszczoro sztuk dżeczynnych w nędznym ubranku biega, bardzo duży strach mając.
Kolosalny demontaż wszędże w domu jest. Żeby pan łaskaw był iszcz, milicjancze, tam pomoc
twoja potrzebna jest.
- Ja łaskaw będę - odparł sierżant, któremu kręciło się już w głowie od lingwistycznych popisów
Szwajcara. - To jest, tfu, tfu, chciałem powiedzieć, że oczywiście zajmiemy się tą sprawą, i to
zaraz.
Tuż obok, z cichym piskiem, zatrzymał się milicyjny radiowóz.
- Tymczasem zechce pan zamienić kilka słów z kapitanem Kłosowskim - powiedział grzecznie
sierżant.
Z ciemności wyłonił się tęgi młody człowiek w mundurze.
- Jego specjalnością - dorzucił sierżant - są przestępstwa związane z nielegalnym wywozem dzieł
sztuki.
Pan Muller otworzył usta, po czym zamknął je zdecydowanie. Kapitan Kłosowski zbliżył się
krokiem odpowiedzialnym.
- Proszę - rzekł - jechać za mną do komendy w Śmietankowie. Mam kilka ważnych pytań.
Podczas gdy zmarkotniały pan Muller zapalał z rezygnacją motor, Rzodkiewka pociągnęła
sierżanta za rękaw.
- Idźmy już... - poprosiła. - Ten biedny Dzidziuś tam płacze... a co do Franusia, ach! wolę nie
myśleć, co on przeżywa...
Sierżant poklepał ją po ramieniu. - Teraz dopiero wolno nam zająć się tą sprawą - powiedział. - Z
tym, że ty, moje dziecko, zostaniesz w samochodzie.
- W jakim samochodzie? - zdziwiła się Rzodkiewka, bo zarówno kapitan Kłosowski, jak i pan
Muller oddalali się wmroczną dat, przechodząc do świata wspomnień.

97
- Moje dziecko - rzekł sierżant Musiałek. - Jakaś ty jednak mało spostrzegawcza. Spójrz za
leszczynę. Przez cały czas stoi tam nasz radiowóz.
162Czapla wyskoczył na ganek jak z procy, a ujrzawszy stojącego za ogrodzeniem Musiałka z
ekipą, wyraźnie osłabł. Po chwili jednak
zebrał się w sobie i zbiegł po schodach.
- Witam, witam - rzekł, nie kwapiąc się jednak z otwieraniem furtki. - Czym mogę służyć?
Sierżant Musiałek zasalutował.
- Otrzymaliśmy wiadomość - oświadczył tonem służbowym - że
w pańskim domu znajdują się zaginione dzieci.
- Co... co takiego? - zająknął się pan Czapla. - Ależ to jakieś
nieporozumienie!
- Podobno dzieci zatrzymywane są przemocą - rzekł sierżant
surowo.
- Nic podobnego! - oburzył się Czapla. - Nie ma u mnie
żadnych dzieci.
- O! - rzekł sierżant w zamyśleniu, kierując wzrok na gazon z różami, oblany snopem światła. - To
ciekawe. Tak jakbym już gdzieś widział tego ptaszka. Co to za ptaszek?
- Hy! - wyrwał się Czapli okrzyk przestrachu, który natychmiast
zamaskował nerwowym kaszelkiem. Na rozdrapanej ziemi, okalającej krzew różany, kokosił się
przybrudzony kurczak. - To moja kura
- oświadczył Czapla tonem niezbyt pewnym.
- Dużo pan ich hoduje?
- Eee, nie, niedużo - jęknął Czapla, podczas gdy Franio poderwał się z miejsca, przebiegł kłusem
parę metrów i przylgnął do nogi sierżanta.
- I w dalszym ciągu utrzymuje pan, że nie ma u pana zaginionych
dzieci?
- Utrzymuję - rzekł Czapla z niewyraźną miną.
- Pozwoli pan, że sprawdzimy.
Przynaglony tonem sierżanta, pan Czapla otworzył wreszcie
furtkę, wciąż jednak wahał się, czy wpuścić przedstawicieli prawa.
- Właściwie - rzekł butnie - powinniście mieć nakaz rewizji!
Sierżant wyjął z kieszeni arkusik.
- Mamy go - rzekł z miłym uśmiechem.
163
Do dziesiątej wieczorem Mama zdążyła zrobić wielkie pranie umyć naczynia, okna w kuchni oraz
wyprasować wszystko, co się
wyprasować dało. Wreszcie stwierdziła, że nie jest w stanie kiwnąć palcem ze zmęczenia.
- Teraz będę już tylko czekać - powiedziała do Babci i doktora. Usiedli na schodach ganku. Doktor
pykał fajeczkę. Mama i Babcia
okryły się jednym wielkim szalem i - trzymając się za ręce - patrzyły w ciemność.
Gdzieś w dole poruszało się ciemne jezioro, polśniewając niekiedy podłużnymi odbłyskami
księżycowego światła. Było tak cicho, że głuche pluskanie fal, uderzających o boki łodzi,
dochodziło z przestrzeni aż tutaj. Doktor pyknął mocniej fajką, czerwonawa poświata rozjaśniła na
chwilę jego niespokojną twarz.

98
- To dziwne - rzekł - jak ja lubię te dzieci. to Zapadła cisza.
•>”’- Dlaczego Musiałek nie pozwolił nam ich szukać? - szepnęła nagle Mama głosem drżącym od
łez. - Ja oszaleję. Już nie mogę znieść tego czekania. A co, jeśli mu się nie powiedzie? I trzeba
będzie czekać jeszcze jutro... pojutrze...
Nikt już nie miał siły tłumaczyć jej i pocieszać. Doktor tylko wyciągnął rękę w ciemności i
pogłaskał Mamę po głowie. I znowu zapadła cisza, słychać było tylko pojedyncze okrzyki nocnych
ptaków za jeziorem. Niekiedy zrywał się wiatr i wtedy drzewa wokół domu
szeleściły niespokojnie, niewidoczne na tle pochmurnej części nieba.
- Która godzina?
- Dochodzi jedenasta - doktor wstał. - Spróbuję znowu zadzwonić do sierżanta, może go wreszcie
zastanę. O! Jakiś samochód jedzie drogą od miasteczka! Widzę światło tam, daleko, na
szczytach drzew!
Podbiegli wszyscy do furtki.
- Zatrzymał się... - nasłuchiwał doktor. - Może to ktoś do Adamskich, bo to jakby w okolicy ich
domku...
- Wracajmy - zrezygnowała Babcia - znowu fałszywy alarm.
- A jednak... - w głosie Mamy pojawiła się nadzieja -jedzie dalej! Do nas!
164Reflektory samochodu rozcięły ciemność białym łukiem i zaczęły
zbliżać się do domu na wzgórzu.
- To oni! Oni! - krzyknęła Mama i rzuciła się naprzód, potykając
się o korzenie drzew. Wybiegła za furtkę w momencie, gdy samochód zjechał z głównej drogi na
prowadzącą do biblioteki dróżkę. Już wkrótce, kołysząc się dostojnie, stanął obok Mamy. W tej
samej chwili ciemność wewnątrz radiowozu zakotłowała się, zawrzeszczała radośnie i wyrzuciła na
ścieżkę Rzodkiewkę wraz z Franusiem, Tunia, Munia, a w końcu - okropnie zadowolonego
sierżanta
Musiałka.
Pochlipując z radości, Mama i Babcia wyrywały sobie dzieci,
obcałowując je i zraszając łzami, przy czym ofiarą tej eksplozji uczuć padł nawet Munio.
Wycałowały go za wszystkie czasy, w słusznym przekonaniu, że taka niebywała okazja może się
już więcej nie powtórzyć. Munio, niby niechętnie, nadstawiał jednak policzek, a w końcu,
całkowicie rozklejony, zawisł na Maminej szyi razem z Rzodkiewką. Tunio zwisał z pleców Mamy,
Babcia z doskoku głaskała i cmokała, a doktor stał z boku i chrząkał, bo go coś okropnie ściskało w
gardle. Wreszcie cała rodzina, na kształt najeżonej łokciami i kolanami kuli, wtoczyła się do domu.
Nikomu nie chciało się spać. Siedzieli wszyscy przy kuchennym stole. Dzieci zajadały,
opowiadając jednocześnie swoje przygody, Mama wpatrywała się w swoje maleństwa ze zgrozą i
zarazem z uwielbieniem, doktor kibicował, wydając okrzyki niedowierzania i podziwu, a sierżant
Musiałek cichcem kończył już trzecią filiżankę
ciemnoczerwonej, aromatycznej herbaty.
- Jedz, mój chłopcze, że tak powiem - Babcia podsunęła mu nową porcję kanapek z twarogiem i
ogórkiem i sierżant zabrał się do nich ochoczo. Pokrzepiwszy się, rozpiął mundur, odchylił się w
krześle, a następnie pozwolił długo się prosić o wyjaśnienie całej
historii.
- Miałem ciężki dzień - certował się. - Od rana bieganina,
potem znów na czatach w tej budce... - jego spojrzenie spotkało 165
się ze wzrokiem Rzodkiewki. Sierżant zachłysnął się, nerwów zamrugał, po czym odwrócił, wzrok.
- Tak się to wszystko pona-kładało: uprowadzenie dzieci i przyjazd tego Szwajcara. Ten Czaola

99
rozkręcił fantastyczny interes. Jego wspólnicy skupowali dzieła sztuki albo nawet kradli je po
kościołach (mamy na to dowodyl) a pan Czapla sprzedawał wszystko z ogromnym zyskiem. W
oczach mieszkańców miasteczka uchodził za znawcę sztuki i kolekcjonera Nic więc dziwnego, że
pan Zieliński do niego właśnie się wybrał by mu powiedzieć, że znalazł skarb. I wtedy coś skłoniło
go do podejrzeń. Wkrótce potem poprosił mnie do siebie - a był już chory i nie wychodził z domu -
i powiedział, że trafił na ślad przestępstwa. Nie miał dowodów, więc nie chciał nikogo oskarżać,
nie wymienił żadnego nazwiska. Dowiedziałem się tylko, że wykrył nielegalny handel dziełami
sztuki, które są wywożone za granicę.
Rzodkiewka spała z nosem w kanapce z twarogiem, opierając czoło o twardy kant stołu.
- Czapla był strasznie zaintrygowany tą historią ze skarbem. Pan Zieliński nie chciał mu już
niczego powiedzieć, więc Czapla sam się zabrał do poszukiwań. Włamywał się nawet do tego
domu, nie zważając na obecność chorego gospodarza. - Sierżant popił herbatki i mówił dalej: -
Po śmierci pana Zielińskiego znów zaczęły się włamania, choć nie było to proste - biblioteka
działała nadal, otwarto czytelnię, przez pół dnia sprzątała tu pani Adam-ska - w efekcie dom był
wciąż pełen ludzi. Czapla bał się ryzyka, zdecydował, że poczeka. Ten konopiasty wyrostek,
Prokop, obserwował dom. Pani Ptaszkowska miała objąć posadę od pierwszego lipca i o tym
właśnie Prokop doniósł Czapli. Ponieważ ten musiał właśnie wyjechać w interesach, zlecił
działanie Kwiatkowskiemu,
to jest - Peleryniarzowi. Dorobili klucz do drzwi wejściowych i czekali.
- A tymczasem my przyjechaliśmy o tydzień wcześniej! - zawołała Mama z przejęciem. - Byliśmy
tu przecież już 22 czerwca wieczorem.
- No, właśnie. Ten Peleryniarz to wyjątkowa lebiega. Korzystając z zamętu przy remoncie i
przeprowadzce, usiłował przeszukać piętro domu. Jakie to szczęście, że pani - tu sierżant
spojrzał na Babcię z podziwem - wyszła z tego cało.
166- A kto tu łaził następnego dnia? - zainteresował się Tunio. - No, tej niedzieli, kiedy Prokop z
kumplami dawał sygnały znad
jeziora?
- A, to już Czapla - odparł sierżant. - Pilnowany przez Prokopów
szukał pilnie, ale bezskutecznie. Z kolei w sobotę, l lipca, wybrał się tu leśniczy, Karwacki. Mimo
że miał pełną swobodę działania, podczas gdy Munio siedział pod kluczem, nie znalazł nic. Munio
zachował się bardzo dzielnie, no i w ogóle muszę przyznać, że wasza
rola w wyświetlaniu całej sprawy jest niebagatelna.
Munio i Tunio byli skromnie uśmiechnięci, lecz bardzo wyraźnie
zadowoleni.
- Nawet ten wasz przymusowy pobyt w willi pana Czapli miał
swoje znaczenie - dorzucił sierżant. - Przypuszczam, że Czapla nigdy nie przyznałby się do winy,
gdyby nie wy. Rujnując jego wypieszczoną siedzibę zrujnowaliście zarazem jego odporność
psychiczną. Był przez was kompletnie wykończony.
- Brak rutyny... - bąknęła nieuprzejmie Babcia.
- Widok Franusia, zapomnianego na klombie, wprawił go w panikę, a wiadomość o zatrzymaniu
Mullera rozłożyła go zupełnie. Przyznał się do wszystkiego i bardzo wyczerpująco odpowiedział
na
nasze pytania.
Mama, niezbyt pilnie słuchając sierżanta, wpatrywała się z zachwytem w swoje dzieci.
- To są po prostu osobniki wspaniałe! - powiedziała.

100
- Ba - nadął się Tunio. - To rodzinne. Aha, panie sierżancie, na tym jeszcze się nie kończą nasze
zasługi dla ludzkości. Zapraszam pana na jutro. Na przykład - na dziewiątą rano. I zobaczy pan,
co będzie.
- Co będzie? - zainteresował się sierżant Musiałek.
- Podejmuję się w ciągu godziny odnaleźć skarb pana Zielińskiego. Głośne: „Oooo!”, jakie
wyrwało się z ust zebranych, obudziło Rzodkiewkę. Podniosła umazaną twarożkiem buzię i nie
otwierając oczu wymamrotała nieprzytomnie: - Dużo czeko... - po czym
ułożyła się do snu na nowo.
- Czekaj, to znaczy co? - chciała wiedzieć Mama. - Mów
szybko, bo muszę położyć Rzodkiewkę do łóżka. To znaczy, że rozpoznałeś cytat?
- „Taki ze mnie nędzarz, żem nawet w podzięki ubogi” - r,,, pomniał doktor. - Rety, ile ja nad tym
głowy nałamałem. Njh z nas nie wie, skąd to pochodzi - wyjaśnił sierżantowi.
- Cóż, JA wiem - rzekł M unio chełpliwie.
- A, to! - powiedział w tej samej chwili sierżant. - Przecież to z „Hamleta”.
I zerknąwszy spod oka na osłupiałego Munia, sięgnął po jeszcze jedną kanapkę z ogórkiem
Wtorek, 4 lipca
Poranek - słoneczny i świeży, z kroplami rosy na kwiatach, ze spokojnymi obłokami na czystym
niebie, z lekkim poszumem wiatru w czuprynach drzew, z głośnym i dziarskim świergotem ptaków,
z energicznym porykiwaniem jakiejś dalekiej krowy - ma to do siebie, że zdaje się składać
człowiekowi jakieś mile obietnice. W miarę, jak dzień upływa, siła tego wrażenia na ogół słabnie,
zaś pod wieczór okazuje się najczęściej, że obietnice owe, jeśłi w ogóle
miały miejsce, były zwodnicze.
169

Tego jednakże wtorkowego poranka wszelkie obietnice miał, szansę się spełnić, oczywiście pod
warunkiem, że się tym szansom nie pozwoli umknąć. Z tą właśnie myślą Maaio nastawił sobi
budzik na godzinę siódmą rano, a następnie wziął drugi budzilr i nastawił go na godzinę siódmą
piętnaście, też rano. Kiedy ten pierwszy zadzwonił, Munio, tak jak przewidywał uprzednio, cisnął
w niego kapciem. Kiedy zadzwonił ten drugi, Munio dokonał niemałego wysiłku woli i obudził się,
po sześciu zaledwie godzinach snu. Pospałby chętnie dłużej, ale na dziewiątą umówił się z
sierżantem Musiałkiem. Miał zamiar udowodnić temu przemądrzałemu osobnikowi, że nawet
przypadkowe odgadnięcie cytatu nie sprawi jeszcze
cudu i że skarb odnajdzie osoba najbardziej do tego powołana, czyli on, Munio Ptaszkowski.
Wstał, ziewnął, wychylił się dla otrzeźwienia przez szeroko otwarte okno facjatki. Na pobliskim
wzgórzu, widocznym za szczytami starych drzew, widniała już czamo-biała sylwetka Krasuli i rudy
punkcik czupryny Waldka. Ten już nie spał od dawna, choć przecie, jak Ptaszkowscy, też poszedł
spać dość późno. - Tuniek! - szarpnął Munio brata. - Tuniek, wstawaj! - oczywiście, bez Turika
obejść się nie mogło. Zresztą, na udział w rozwiązywaniu zagadki zasłużyli
i Witalis, i Halinka, toteż Munio jeszcze wczoraj umówił się z nimi, że przyjdą o wpół do ósmej.
Bracia ubrali się szybko, sprawnie i cicho. Na palcach, żeby nie budzić rodziny, zeszli do kuchni.
Nastawili wodę na herbatę, po
czym, zapominając o niej dokumentnie, wzięli po pajdzie chleba i znikli w drzwiach biblioteki.
Była to sala niska i obszerna, pozastawiana prostymi regałami. Jak zwykle tam, gdzie duża ilość
książek stoi w porządku na półkach, tak i w tym pomieszczeniu panował teraz nastrój tajemniczy.

101
Munio przystanął na chwilę, skoro tylko otworzył drzwi. Bardzo lubił tak wchodzić znienacka do
pustej jeszcze biblioteki; miał uczucie, że wskutek jego nagłego wejścia właśnie cichną setki i
tysiące głosów, szeptów i śmiechów, płynących z książek, które żyją sobie na półkach. Stał jeszcze
chwilę bez ruchu, wstrzymując oddech, jakby miał nadzieję,
że coś usłyszy. Pomyślał też, że biblioteka jest może najpiękniejszym wynalazkiem ludzkości. Po
książce, rzecz jasna.
170
potem się zmobilizował i energicznie podszedł do półki z napisem pBAMATY”.
Halinka i Witalis, zaintrygowani, przybyli o wpół do ósmej, w sam czas, żeby zdjąć z ognia pusty
już czajnik. Natychmiast
potem skierowali swe kroki do biblioteki.
Ujrzeli Tunia, bezradnie przebierającego wśród porozkładanych atomów. Munio gorączkowo
wertował książkę po książce.
- Nic nie ma - burknął na widok kuzynki. - Żadnej kartki, żadnego listu ani wskazówki. Słuchaj,
czy to są na pewno wszystkie legzemplarze Szekspira, jakie mamy? •’ - Sprawdź w katalogu,
ale chyba tak. | - Sprawdzałem - żachnął się Munio. - No, przecież od tego zacząłem. Pytam,
czy jest może jeszcze coś, czego nie włączono do
spisu.
Halinka zaprzeczyła.
- No, to koniec - zdenerwował się Munio. - Koniec. Nie będzie
żadnego skarbu. Musiałek pęknie ze śmiechu.
- Ano, trzeba było się nie przechwalać - burknął równie zirytowany Tunio.
- Wcale się nie przechwalałem!
- Owszem tak.
Munio pohamował się, żeby nie kopnąć brata w kostkę.
- Halina - rzekł. - Masz ten list? Mam nadzieję, że go zabrałaś i nie mów mi, że nie, bo chyba
zemdleję, ponieważ jest za piętnaście
ósma i czasu mamy coraz mniej.
Halinka szeroko rozwarła swe aksamitne oczy i zaczęła się zastanawiać, czy aby na pewno zabrała
list, potem otworzyła torebkę i oddała się poszukiwaniom. Munio ogryzał paznokcie u obu rąk
naraz.
- O, jest - powiedziała.
Munio powstrzymał się, by nie wyrwać jej kartki.
- Wskazówka musi być w liście - powiedział. - Nie ma innej
możliwości.
Zaczął czytać uważnie, od początku, ze zmarszczonymi brwiami.
Zapadła cisza, pełna wyczekiwania.
171
- Yyyyy! - zawył nagle Munio, podskakując na krześle -Jest! Jest.” ‘ ł;
- Co? Gdzie?! - wszyscy rzucili się do niego.
- Ależ tu! Tu! - Munio tkał palcem w papier. - Ten, o, rządek cyfr
- Dlaczego nam o nim nie powiedziałaś? - zwrócił się do kuzynki z wyrzutem.
- Ależ... ja... no, cyfry jak cyfry. Nie wiedziałam, że to jest takie ważne.
- To jest SZYFR, niemądra kobieto! - powiedział jej Munio prosto w oczy.
- Szyfr?! - zakrzyknęli obecni.

102
- No, a cóż by innego? Patrzcie: 247-32-4, 327-27-3... i tak dalej. Tunio spojrzał na brata
sceptycznie.
- Jeżeli to jest szyfr, mój biedny bracie, to niestety bez sierżanta tu się nie obejdzie.
- A to znów dlaczego? - zirytował się Munio. - Pan Zieliński był to człowiek inteligentny.
- No, właśnie - rzekł Tunio. - To na pewno nie jest prosty szyfr.
- Mylisz się - prychnął Munio. - To na pewno jest prosty
szyfr. Przecież pan Zieliński napisał go dla Halinki, a nie dla biura szyfrów instytutu
kryminalistyki.
r\ -‘ ‘ • •
- O, właśnie! - przytaknęła Halinka. ^ ---^-y^M, ^^UlJU&d.
- Dajcie mi pomyśleć - rzekł Munio uroczyście i zatonął ważaniach.
w roz-
Minęło parę minut. Wszyscy usiłowali myśleć wraz z nil ich wysiłki były całkowicie bezowocne.
z nim, lecz
- Mam! - wrzasnął Munio, łapiąc się za głowę. - Patrzcie! Założyłem, że każda trójka cyfr oznacza
jeden wyraz. Pan Zieliński kazał odszukać „Hamleta” lub przynajmniej tom, w którym się
„Hamlet” znajduje. Jeżeli tak, to szyfr musi mieć bezpośredni
związek z tą książką. Co mogą w takim razie oznaczać cyferki, szyfrujące wyrazy?
- Numer strony? - odgadł Tunio.
- Tak jest!!! Numer strony, to pewne. Załóżmy teraz, że znajdujemy stronę 247... chwileczkę, to
musi być tom dosyć gruby, musi mieć ponad dwieście stron. To będzie chyba jakieś zbiorowe
wydania
172
- Tu masz jedyny zbiór z „Hamletem” - Halinka wprawnie ^szukała duży tom pod tytułem „Pięć
dramatów”. Munio otworzył książkę. - Tak. Tłumaczenie Paszkowskiego.
Akt pierwszy „Hamleta” zaczyna się tu na stronie 233! To potwierdza ^oje przypuszczenia. Dobrze,
znajduję więc stronę 247... - obejrzał dokładnie stronicę - Hm. Żadnych podkreśleń, znaków,
niczego. \Vięc co może oznaczać ta druga cyfra w zestawie? - zastanowił się, skrobiąc paznokciem
podbródek. - A! Tak! Linijkę, w której trzeba szukać słowa. Wobec tego trzecia cyfra wskazuje, o
które
słowo w tej linijce chodzi. Ha!
- To brzmi prawdopodobnie - powiedział Tunio z namysłem.
- Nic łatwiejszego, jak sprawdzić - mruknął Munio i nabrał tchu. - Uwaga, sprawdzam. 247-32-4.
Strona 247, linijka 32... eee,
jest... i słowo czwarte. O!!!
- No, co, co? - rozgorączkowanymi głosami pytali obecni.
- To słowo brzmi: SKARB!
- Huraaaa! - wrzasnął Tunio. - Szukamy dobrze!
- O, mamo, o mamo - powtarzał Witalis nabożnie.
- Dyktuj mi cyfry, ja będę szukał, a Tunio niech notuje wydawał rozkazy podekscytowany Munio; -
Dawaj następne! Proszę: 327-27-3 - powiedział Witalis. ć
- Tak. Jest. PO-‘ -----~l n4--A Munio wertował strony.
- Chwileczkę...
GRZEBIONY!
- Skarb pogrzebiony?

103
- 254-12-6,7 - przeczytał Munio, wyrywając Witalisowi kartkę.
- Aha, tu będą dwa wyrazy, szósty i siódmy. Zaraz, zaraz...
W OGRODZIE!
Munio zerwał się z krzesła, po czym opadł na nie bezwładnie.
- Skarb pogrzebiony w ogrodzie. Mogli go sobie szukać! Mogli się
włamywać!
- Ale czytaj, szukaj, co dalej?!
Munio zagłębił się w szyfrze. - IDŹ... DO... RÓŻ - dyktował Tumowi. - DWUNASTA...
KRYJE... SKARB!!! Słyszycie? Słyszycie? I jeszcze: STRZEŻ...
SIĘ... CZAPLI!
Witalis osłupiał.
173
- To w tym „Hamlecie” jest mowa i o Czapli? - spytał.
- A jakże - odparł Munio. - O, tutaj. „Szalony jestem tylko przy wietrze północno-zachodnim.
Kiedy z południa wieje, umiem odróżnić jastrzębia od czapli.”
- Ja to muszę przeczytać! - postanowił sobie Witalis.
- To wszystko - rzekł Munio.
I w jednej chwili wszyscy zerwali się z miejsc, pędem opuszczając bibliotekę.
Zarośnięta chwastami ścieżka obsadzona była po obu stronach kępkami różowych stokrotek.
Przygłuszone pachnącym mocno piołunem, schowane w pokrzywach kwiatki doprowadziły ich na
wschodni skraj ogrodu, gdzie wśród wysokiego zielska rosły rzędem krzewy róż.
- Dwunasta kryje skarb! - szepnął Witalis, któremu z emocji brakowało już tchu.
- To tu - rzekł Tunio grubym głosem.
- Gdzie łopata?
- Ja ją mam - rzekł Munio, blednąc i czerwieniąc na przemian. - Kto będzie kopać?
- Tylko ty! - odpowiedziano mu z przekonaniem.
Munio porwał łopatę i wbił ją w ziemię. Już po kilku uderzeniach ciężkim narzędziem pot wystąpił
mu na czoło. Wyschnięta ziemia
nie poddawała się łatwo, poprzerastana mocnymi jak postronki korzeniami perzu.
Munio nawet się nie domyślał, że sierżant Musiałek nie wytrzymał z ciekawości i przybył do domu
na wzgórzu o godzinę wcześniej, niż był umówiony. Trochę się obawiał, czy nie obudzi
domowników, zażywających zapewne snu po tak wyczerpujących przeżyciach, lecz obawy jego
prysły, skoro tylko wszedł do hallu. Pachniało tam kawą zbożową i jajkami na boczku, a z kuchni
dobiegał wesoły gwar. Kiedy tam wszedł, ujrzał przy stole spory tłumek: Babcia
174i Mama poiły doktora kawą, Rzodkiewka po prostu jadła i jadła, i jadła, Tereska, która
przyniosła właśnie mleko, strofowała Waldka, że zostawił Krasulę samą i że jak zwykle nie ma
przy sobie chusteczki. Doktor opowiadał kawały i co chwila wszyscy wybuchali śmiechem. Jeden
Stefan Adamski zachowywał się spokojnie i tylko niecierpliwie spoglądał na drzwi, oczekując
wejścia Halinki. Na widok sierżanta rozległo się kilka na raz okrzyków powitalnych, zaraz też
nalano mu kawy i zaproponowano usmażenie jajeczka. A ponieważ sierżant wyznał, że w
pośpiechu dzisiejszego poranka faktycznie zapomniał o śniadaniu, dostał od razu do ręki potężną
pajdę chleba z masłem.
- A gdzie nasz Munio? - zapytał, ale nikt go nie usłyszał, bo

104
właśnie drzwi się otwarły i do kuchni wkroczyła ciocia Lucynka z Dzidziusiem zapytując, czy są tu
jakieś jej dzieci, czy też może i znów je ktoś zamknął w jakimś ohydnym garażu. Posadzono ją |
zaraz za stołem i poczęstowano herbatą, ponieważ kawa zbożowa
S właśnie się skończyła.
- Poczekaj! - krzyknęła Halinka. - Nie niszcz tej róży. Pomyśl trochę, przecież jeśli ukryto pod nią
skarb, to jakoś, żeby jej nie
uszkodzić.
- Słusznie - zastanowił się Munio i przestał walić łopatą.
- A poza tym, pan Zieliński był przecież ciężko chory.
Witalis się zapalił. - To musi być tak jakoś ukryte, żeby nie trzeba się męczyć przy wydobywaniu.
Poczekaj, daj mi łopatę
- ustawił narzędzie pionowo i zaczął ostrzem postukiwać w ziemię.
Okazało się, że jego metoda była słuszna: w jednym miejscu pod różą, bliżej ścieżki, ziemia
odpowiedziała drewnianym stukiem.
- To tutaj! - zdecydował Witalis.
Tunio, nie panując już nad sobą, rzucił się na kolana i zaczął
rękami odgarniać ziemię. Pod jej cienką warstwą ukazała się pociemniała powierzchnia starej
deski. Munio, pomagając bratu łopatą, także odgarniał ziemię. Wreszcie ukazało się kilka
ułożonych obok siebie desek, wyraźnie skrywających jakiś otwór.
175
Tunio odrzucił deski, jedną po drugiej.
Teraz wszyscy ujrzeli dość głęboki dół, a w nim - okrągły żelazny garnek.
Rozczarowanie było ponad ich siły. Tunio omal się nie rozpłakał
- Zardzewiałe paskudztwo - powiedział, strasznie zawiedziony.
- Gdzie tu skarb? Ach, Mundek, miałeś rację, kiedyś mnie ostrzegał... Po co ja się tak cieszyłem?
- Idziemy do domu - burknął Witalis.
Mina Halinki wyrażała mniej więcej to samo.
Tylko Munio wpatrywał się w znalezisko badawczo i uparcie.
- Zaraz, zaraz - powiedział. - To nie jest zwykły garnek.
- Sięgnął do dołu i wyjął naczynie. - Ciężkie! - stęknął z nadzieją.
- Coś jest w środku! - Tunio schylił się i ujął garnek w obie ręce.
W środku tkwiło spore zawiniątko w folii plastykowej związane jak baleron grubym sznurkiem.
- Noża! - zażądał Tunio. Rozcięto sznurek.
W rozwiniętej folii znajdowała się paczka z grubego płótna
i kiedy ją otworzono, z ust dzieci wydarło się głośne westchnienie:
- Ooooch!!!
Na burym tle lnianego płótna rozsypały się błyszczące kawałki dziwnych ozdób - naszyjniki,
wisiorki i łańcuszki, splątane w gruby
srebrny węzeł. Obok spoczywał plastykowy woreczek wypchany monetami.
- Więc jednak... znaleźliśmy skarb! - wyszeptał Tunio, bojąc się mrugnąć powieką.
- Coś starego, od razu widać - stwierdził Witalis z szacunkiem.
- Srebro - ocenił Munio, biorąc ostrożnie w palce wisiorek w kształcie strzałki. Wiecie co,
widziałem coś podobnego w Muzeum Archeologicznym. Pochodziło z wczesnego
średniowiecza.
- Nic już nie ma w tym garnku?
- Jest! List w foliowym woreczku! - Tunio wyjął go i już chciał

105
 niedbale kopnąć garnek, gdy jego uczony brat przytrzymał go za kolano.
176- Zostaw, przecież i ten garnek może być zabytkiem. Bardzo
mi na to wygląda.
Zapakowali wszystko razem i pognali do domu.
W kuchni tymczasem kończono śniadanie. Wśród miłego gwaru sierżant Musiałek domagał się, by
Rzodkiewka przynajmniej spróbowała mówić mu „Gieniu”. Swoją prośbę podpierał
wspomnieniem wspólnie przeżytych w szałasie chwil. Rzodkiewka, wciąż jedząc, niezwruszenie
odpowiadała mu, że nie śmie. Mama chichotała, Tereska usiłowała wyciągnąć Waldka do jego
obowiązków, doktor i Babcia wybuchali śmiechem, opowiadając sobie najciekawsze zdarzenia w
życiu, a ciocia Lucynka patrzała z ukosa na Stefana Adamskiego i zastanawiała się, co tutaj robi ten
biedny studencina i czy on sobie przypadkiem nie wyobraża nie wiadomo czego. Wśród ogólnej
beztroskiej gawędy zapomniano zupełnie o tym, że ktoś tu
miał odnaleźć jakiś skarb.
Właśnie doktor podnosił się zza stołu, mówiąc, że na niego już
czas, bo zaraz otwiera się poradnia, gdy do kuchni wpadła gromadka ludzi podekscytowanych,
brudnych, spoconych i zdyszanych, z obłędem w oczach i starym garnkiem w dłoniach. Kiedy po
tajemniczych wstępach wysypali oni na stół zawartość garnka, wrażenie było
piorunujące.
- Rety!!! - wrzasnął sierżant Musiałek, zrywając się i przewracając stołek kuchenny. - Wiecie, co to
jest?! Raz jeszcze Edmund Ptaszkowski był górą.
- Z grubsza się orientujemy - odparł skromnie. - Prawdopodobnie jest to srebro z wczesnego
średniowiecza. Sierżant spojrzał na niego z podziwem.
- Ależ tak, moje dziecko! I spójrzcie, jak to wszystko wspaniale
zachowane!
- Tu jest jeszcze list! - Tunio wyjął kopertę z plastykowej
osłony, a Munio rozerwał kopertę i odczytał:
‘ - „27 października 1973. Przesadzając róże, znalazłem w ziemi
metalowe naczynie wypełnione srebrem. Znajdowało się dokładnie 177
w tym miejscu, gdzie je dziś znów zakopię. Zawierało: naszyinilc srebrny z plecionego drutu, trzy
srebrne wisiory, osiem srebrnych bransolet, pojedyncze łańcuszki, zausznice, spinki, kabłączki
skroniowe oraz inne przedmioty, których nie umiem zidentyfikować - ogółem 32 sztuki oraz sto
trzydzieści cztery monety ze srebra, dwie z nich bardzo stare. Nie mogę tego przechowywać w
domu. Osoba, która odnajdzie ten skarb, powinna natychmiast zawiadomić Muzeum
Archeologiczne - uwaga! z zachowaniem największej tajemnicy. Ja tego uczynić nie mogę - jestem
otoczony wrogami i złodziejami. Nie ufam już prawie nikomu. Józef Zieliński.”
- No, proszę - rzekł sierżant. - Niewiele brakowało, a nikt by już nigdy nie odnalazł tego skarbu.
Gdyby nie Munia słabość do Szekspira, gdyby nie jego upór i inteligencja, że nie wspomnę o
intuicji...
- Sukces jest zespołowy - rzekł Munio, skromnie spuszczając oczęta. Był w pełni, kompletnie,
całkowicie usatysfakcjonowany.
- O, więc nagrodą podzielicie się równo? - uśmiechnął się chytrze sierżant.
- To będzie i nagroda?! - wrzasnął uszczęśliwiony Tunio. - To ja sobie wreszcie kupię rower z
przerzutką?
- Ho - ho! - rzekł sierżant tajemniczo.
Wybuchły wrzaski i piski, wspaniali odkrywcy skarbu rzucali się na szyję sobie nawzajem oraz
wybranym osobom spośród zgromadzonych. Witalis wrzeszczał, że trzeba zaraz lecieć pod tę różę i
jeszcze pokopać, sierżant uświadomił mu, że tego właśnie czynić nie wolno, bo amatorzy-
archeolodzy potrafią okropnie uszkodzić znalezisko. Mama i Babcia podziwiały biżuterię, doktor

106
podziwiał Mamę, a Stefan i Halinka stali w kąciku, rozmawiając o czymś czule. Ciocia Lucynka
przyglądała im się nieco podejrzliwie. Ale nie trwało to długo. ,,
- Mamo - powiedziała Halinka, zbliżając się do niej wraz ze Stefanem. Trzymali się za ręce,
wzruszeni. - Muszę ci coś powiedzieć. Stefek właśnie, eee... tego, Stefek chce dać na
zapowiedzi.
- Co takiego?! - krzyknęła ciotka. W kuchni zrobiło się cicho. - Jak to: na zapowiedzi? Co to?
Dlaczego mnie nikt nie pytał o zdanie??
- Właśnie... chciałem to zrobić - rzekł Stefan sztywno. - Zapytać, czy pani się zgadza, bo poza
panią zgodzili się już wszyscy. (;
178- Tata też - dorzuciła Halinka z uśmiechem, kiwając głową.
- Wszyscy, co? - w oczach ciotki ukazały się łzy. - Matka oczywiście dowiaduje się ostatnia, co?
Wstydu nie macie! To straszne,
straszne!
Długa chwila napiętej ciszy została przerwana przez Monikę.
- Ciotuniu!!! - ryknęła nagle, padając na kolana u stóp pani Klimkowej. - Błagam cię, zgódź się!
Oni się tak kochają! Będą takim dobrym małżeństwem! A rodzina, ciociu, to podstawa życia
narodu!!!
- Hę? - zdziwiła się ciocia Lucynka na te niespodziewane słowa.
- Słyszałam w radio! - wyjaśniła Rzodkiewka. - Zgódź się, zgódź!
- Oczywiście, że się zgadzam - rzekła nieoczekiwanie ciotka. - Co ja mogę zrobić innego, skoro się
już wszyscy zgodzili, hę?! Cieszmy się, że mnie w ogóle spytali o zdanie. Ciekawa jestem tylko,
z czego będziecie się utrzymywać?! - załkała nagle. - Z poszukiwania skarbów?
Rzodkiewka zajodłowała radośnie, poderwała się z miejsca
i wypadła za drzwi.
- Ona jest taka wrażliwa - szepnęła Mama z rozczuleniem.
Ciocia Klimkowa odeszła wkrótce, wiodąc swą gromadkę, powiększoną o rozpromienionego
Stefana. Doktor stwierdził, że powinien już iść, ale chyba poprosi o herbatkę, cała reszta oglądała
skarb.
- Jakież to wszystko śliczne! - zachwycała się Mama.
- Przymierz! - zażądali Munio i Tunio.
Mama zawahała się, ale zachęcona przyzwalającym skinieniem
sierżanta, założyła na szyję srebrną ozdobę. Następnie sięgnęła po zausznice i przyłożyła do bluzki
okrągły wisiorek w wypukłe,
błyszczące groszki.
- Ach, achl - zachwycił się Tunio. - Mamo, jak d jest ładnie w wykopaliskach! Mama szybko
odłożyła zabytkowe srebra i zatrzepotała rzęsami.
Stuknęły drzwi i weszła Rzodkiewka, bez słowa zbliżyła się do zlewu 179
i napełniła wodą duży słoik. Następnie, nie spojrzawszy na nikoe, wyszła wraz ze słoikiem i wodą.
Nagle zawróciła, wsuwając przez drzwi zarumienioną buzię. - Kochajmy się! Mickiewicz -
powiedziała i wyszła.
Babcia parsknęła śmiechem i podeszła do stołu ze świeżo zaparzona herbatką dla doktora. -
Ciekawa iestem - nr>w;a/ł’,;”i-
J
jestem - powiedziała
„ _- -.--.- t u. JV-‘^ L^U.

107
wyglądała kobieta, która nosiła te ozdoby.
Jak
- Musiała być pleczysta i krzepka - z uznaniem ocenił Tunio
ważąc w dłoni naszyjnik. - I chyba lubiła się stroić - jeśli to wszystko należało do niej.
- Mama nie ma za wiele biżuterii - wyskoczył raptem Munio.
- Tylko pierścionek zaręczynowy ze srebra i obrączkę ze złota. Ale nie nosi ich nigdy.
- A powinna? - spytał doktor z błyskiem w oku.
-Co powinna? - nie zrozumiał Tunio. Ale Munio rozumiał świetnie.
- To zależy - rzekł. - Gdyby się trafił ktoś przyzwoity...
- EDMUNDZIE!!! - powiedziała Mama z niespotykaną surowością.
- Co należy rozumieć pod pojęciem „przyzwoity”? - zainteresował się doktor.
- Alkoholicy wykluczeni - rzeczowo powiadomił go Munio,
zupełnie nie zwracając uwagi na protesty Mamy. - Szczery afekt - wymagany.
Babcia ze wszystkich sił starała się nie roześmiać.
- Tak, słucham dalej? - spytał nieco nerwowo doktor Bratek.
- No, ważną sprawą byłby jego stosunek do pasierbów - nadmienił Munio czyszcząc obojętnie
szkła okularów. - Nie wchodziłby w rachubę jakiś brutal lub zrzęda.
- Coś jeszcze?
Munio nabrał tchu, lecz w tej chwili stuknęły drzwi i do kuchni wkroczyła Rzodkiewka. Z całej jej
postaci biła radość życia i ogromne
zadowolenie z siebie. Pogwizdując, podeszła do kranu i starannie umyła sobie ręce oraz twarz.
- Wszystko słyszę - powiedziała znacząco do Munia. dalej. Rodzina to podstawa życia narodu.
Mów
180Wracając do sprawy... - wtrącił Tunio. - Taki człowiek powinien mieć wiele wyrozumiałości,
zwłaszcza dla chłopców.
- I dla dziewczynek! - wtrąciła Rzodkiewka. - Powinien być szlachetny i bardzo, bardzo, bardzo
kochać kurczaki.
Pani Maria przestała protestować, natomiast poczęła się uśmiechać
z pewną złośliwością. .i - I żeby umiał jeździć na koniu! - wtrącił nagle z kąta nieproszony

Idemar.
- Nikt cię nie pytał! - zgromiła go Rzodkiewka. - Przecież to
naszej Mamie się oświadczają!
- Kto? - chciał wiedzieć urażony Waldemar.
Doktor chrząknął i wstał. - Ja! - powiedział. - Rodzina to podstawa życia narodu. „Kochajmy się!”
Mickiewicz. Koniec cytatu. Nie jestem alkoholikiem, brutalem, ni zrzędą. Jestem bardzo wyro-
zumiały dla chłopców i jeszcze bardziej dla dziewczynek. Postaram się być szlachetny i kochać
kurczaki, choć osobiście nie lubię, jak się pętają po salonie. Jak się bardzo postaram, mam szansę
się nauczyć nawet jeździć konno, a co do tych dzieci - będę je uważał
za swoje do końca moich dni.
- Tak, to ładne oświadczyny - oceniła z uznaniem Rzodkiewka, a Munio podszedł do doktora z
wyciągniętą prawicą. - Ma pan inoją zgodę - oświadczył.
- My też się zgadzamy! - zapewniali Tunio-. i Rzodkiewka,
a Babcia podeszła i uroczyście cmoknęła doktora w czoło.

108
- No, doskonale to wyszło, doskonale. Bardzo się cieszę. Ślub zrobimy skromny, no i żadnych tam
cudów, tylko najbliższa rodzina.
Tort upiekę sama, a co do ryby w galarecie...
- A!!! - krzyknęła Mama, zrywając się na równe nogi. - Czy
ja śnię? - chciała wiedzieć. - O czym tu się mówi?
- O waszym ślubie - odparła Babcia tonem zdziwionym. - Właśnie
iłam swoją zgodę. Ale JA jej nie wyraziłam! - krzyknęła Mama. - Dlaczego nikt
wyraziłam swoją zgodę. - Ale JA jej nie wyr
mnie nie pytał o zdanie?
ie nie pytat o zucmic;
- Dokładnie słowa Lucynki. - Babcia spojrzała na Mamę z po-
-•-;a^, _ no wiesz, moja droga, nigdy bym nie przypuszczała,
tępieniem. - No wiesz, moja że możecie mieć ze sobą tyle wspólnego, ty i ona.
18

1
Mamę zatkało. ‘
- „Dlaczego mnie nikt nie pytat o zdanie?” - Babcia pokręciła głową z niedowierzaniem. - Cóż,
moja droga, naucz się, że twoie zdanie niekoniecznie musi być najważniejsze.
- No, chyba, że chodzi o mój ślub, prawda?
- E, też nie - powiedziała Babcia lekko. - Więc uważaj na
pierwsze zrobimy wytworny bulion z kluseczkami francuskimi potem kurczaka w potrawce...
- Nie!!! - wrzasnęła odruchowo Monika.
- Ta znowu swoje - zirytowała się Babcia. - Trzeba ci będzie tego Franusia raz unieszkodliwić, bo
zaczynasz dziwaczeć.
1> Małomówny wydał bolesny skrzek, a Rzodkiewka przycisnęła go do łona.
- Mamo! - ryknęła. - Kochasz go, prawda?
- Ależ tak - uspokajająco odpowiedziała Mama.
Rzodkiewka uspokoiła się momentalnie. - On ma takie mądre oczy, prawda?
- Bardzo - odpowiedziała Mama. - Bardzo ma mądre oczy. Nie płacz.
- I kochasz go naprawdę?
- Naprawdę.
- Marysiu! - krzyknął doktor i porwał ją w objęcia. - Nareszcie!
Kochana! - po czym, bez sekundy namysłu, pocałował Mamę prosto w usta.
Gwar w kuchni umilkł nagle i zapanowała zadowolona cisza. Dzieci, Babcia i sierżant Musiałek z
pełną satysfakcją przyglądali się podniosłej scenie.
Lecz trwała ona tylko chwilę.
- Zaszło nieporozumienie. Ja mówiłam o Franusiu.
- Co, kochanie, mówiłaś o Franusiu? - spytał niezbyt przytomnie doktor, mrugając oczami.
- Że kocham Franusia.
- Ach, nie szkodzi - powiedział doktor wielkodusznie. - Wybaczam d to - i z zapałem powrócił do
przerwanej czynności. Munio westchnął.
- Miłość, przyjacielu - rzekł ze wzruszeniem - to dym, co z parą westchnień się unosi; to żar, co w
oku szczęśliwego płonie; morze
182f

109
 łez, w którym nieszczęśliwy tonie. Czymże jest więcej? Istnym
ainalgamem, żółcią trawiącą i zbawczym balsamem.
, - Brzmi to raczej odstraszająco - zauważył Tunio.
|, - To Szekspir - powiedział Munio na długim westchnieniu.
SJ- Można u niego znaleźć cytaty dosłownie na każdą okoliczność.
- Więc to geniusz, mój bracie.
- Bezwzględnie.
Doktor nachylił się do ucha Mamy.
- Chodźmy do ogrodu - szepnął. - Jeśli uda się nam wykroić choć pięć minut rozmowy bez
świadków, oświadczę ci się w sposób romantyczny.
- Aż pięć minut! To nie będzie łatwe! - ostrzegła go Mama.
I rzeczywiście. Ledwie cichcem opuścili progi kuchni, już wszystkie
dzieci odruchowo pociągnęły za nimi.
Dobrze się złożyło, bo przynajmniej było komu podtrzymać
Mamę w chwili, gdy zaczęła się słaniać.
- Och! Och! Nie! - jęknęła. - Co to znowu, litości? Na czołowej ścianie halki pyszniło się wielkie,
pełne rozmachu malowidło, wykonane farbami plakatowymi i emulsją, w szczególnie zjadliwej
gamie kolorystycznej. Przedstawiało pejzaż pełen nieokreślonej grozy, oświetlony przez trzy
słońca; dwa zielone i jedno fioletowe. W głębi, wśród kikutów czarnych drzew, wznosił się
niepewnie wysoki, purpurowy kościół, z którego wysnuwała się szmaragdowa ścieżynka. Po
nie] to kroczyła widniejąca na pierwszym planie para: ona, cala w bieli, rozdętą głowę
przyozdobiła wianuszkiem, a bukietem maków przesłaniała niemal całkowicie swego partnera,
drobnego eleganta w czerni.
- CO TO MA BYĆ?’. - spytała Mama raz jeszcze, tonem
strasznym.
- To ślub, Mamo, ślub - pospieszyła z wyjaśnieniem autorka.
- Ślub Stefana i Halinki.
- Eeee - powiedziała Babcia. - Musisz natychmiast zmienić
tytuł: Proponuję: „Ślub mojej Mamy”.
- Zrobi się - uległa Rzodkiewka bez oporów.
- O, nie! - krzyknęła Mama. - Proszę wprowadzić poprawki.
Chcę mieć głowę naturalnych rozmiarów. A w ogóle, to nie będę
miała sukni, tytko kostiumik.
183
- Tak, moi kochani- westchnęła z satysfakcją Babcia, podczas gdy Rzodkiewka gorliwie
zmniejszała Mamie głowę, a Munio smarował nad malowidłem wielki napis: „KOCHAJMY
SIĘ!!!”
- Mickiewicz. - Chcecie czy nie, musicie przyznać, że to wszystko co się stało, zawdzięczamy
Franusiowi.
Kurczak zerwał się nagle i przydreptał z ożywieniem.
- Widzisz? - triumfowała Rzodkiewka. - On jest mądrzejszy niż się wam wydaje!
- No, tak - przyznał Munio. - Przez niego zostaliśmy uwięzieni, a w efekcie sierżant trafił na ślad
Czapli.
- Naciągana teoria - obruszył się sierżant.
F. M. podszedł bliżej i spojrzał na niego chłodno.
- Zresztą, może ja się mylę - skapitulował sierżant, któremu zrobiło się troszkę nieswojo.
- Po drugie - rzekł Munio - Małomówny załamał psychicznie Czaplę, w odpowiednim momencie
pojawiając się na klombie.

110
- I w pewien sposób doprowadził do obustronnych wyznań miłosnych - dorzuciła Babcia z powagą.
- Ach, któż wie, czy bez niego doczekalibyśmy się ślubu?
- No, nie przesadzajmy - zaczął doktor, lecz w tej samej chwili kurczak dał głos. Rozdarł się tak
jazgotliwie, że wywołał mimowolny grymas na wszystkich twarzach.
- Zamknij dziób! - wrzasnął Tunio.
F. M. zamknął dziób i oddalił się krokiem marynarskim.
- Jak ty go traktujesz! - oburzyła się Monika, chwiejąc się na szczycie rabiny. - Jeszcze mi nerwicy
dostanie! Ta mała, biedna duszyczka!
- Kurczaki nie mają duszyczki! - stwierdził doktor. - Zresztą, może ja się mylę... - wycofał się
zręcznie, widząc minę Rzodkiewki.
- Co mi tam, niech sobie mają i po dwie duszyczki, rodzina to podstawa życia narodu. Kochajmy
się!!! - pocałował Mamę, uściskał chłopców, porwał z drabiny Rzodkiewkę i z okrzykiem
radości podrzucił ją aż pod sufit.

111