Μεταβολικό σύνδρομο και αντίσταση στην ινσουλίνη

Ως μεταβολικό σύνδρομο ορίζεται η συχνά παρατηρούμενη σε ένα υποκείμενο

συνύπαρξη μιας σειράς από αρνητικούς για την υγεία του παράγοντες. Χαρακτηρίζεται
από :

1. Σπλαγχνική παχυσαρκία
2. Αντίσταση στην ινσουλίνη
3. Μέτρια υπέρταση
4. Δυσλιπιδαιμία ( μειωμένα επίπεδα HDL, υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και
μέτρια επίπεδα ολικής χοληστερίνης. Συνεπώς είναι κρίσιμο να κοιτάμε ΟΛΟΥΣ
τους δείκτες και όχι αποκλειστικά την LDL)
5. Χαμηλού βαθμού φλεγμονή

Ο επιπολασμός ( ξέρετε την διαφορά επιπολασμού και επίπτωσης;) του μεταβολικού

συνδρόμου αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση του αριθμού των υπέρβαρων και
παχύσαρκων υποκειμένων. Εκτιμάται ότι θα συνεισφέρει αποφασιστικά στο βάρος της
αρτηριοσκληρωτικής νόσου στα επόμενα χρόνια. Ο παρακάτω πίνακας θεωρείται
ασφαλής δείκτης πρόβλεψης του αγγειακού ρίσκου.

Μεταβλητή Κατώφλι – Όριο - Ουδός

Περίμετρος μέσης >102 άντρες
>88 γυναίκες
Γλυκόζη νηστείας >6,1 mmol/l (11mg/dl)
Πίεση >130/8,5
Τριγλυκερίδια >1,7 mmol/l (>150mg/dl)
HDL χοληστερινη >1 mmol/l (40mg/dl) αντρες
>1,3 mmol/l (50mg/dl) γυναίκες
Η βεβαία διάγνωση προϋποθέτει να πληρούνται 3 από τα 5 κριτήρια.

Μηχανισμός ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου

Η σπλαγχνική παχυσαρκία προκαλεί αντίσταση στην ινσουλίνη 1 η οποία οδηγεί

σε :

1. Αύξηση γλυκόζης αίματος

2. Αρνητικές αλλαγές στα επίπεδα λιπιδίων
1
Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να διαγνωστεί απευθείας με μέτρηση ινσουλίνης στο αίμα όπου
εμφανίζεται υπερινσουλιναιμία. Το νόημα της αντίστασης είναι ακριβώς ότι οι περιφερειακοί υποδοχείς
ινσουλίνης στον μυικό και λιπώδη ιστό για λόγους που δεν είναι της παρούσης δεν λειτουργούν σωστά με
αποτέλεσμα να μην γίνεται η πρόσδεση της ινσουλίνης στον υποδοχέα. Ο οργανισμός προσπαθεί να
αντιρροπήσει την μειωμένη πρόσδεση – αντίσταση - της ινσουλίνης και την επικείμενη αύξηση του σακχάρου
υπερπαράγοντας ινσουλίνη. Η υπερπαραγωγή αυτή θα βομβαρδίσει με ινσουλίνη τους υποδοχείς και θα
μπορέσει να ελέγξει τα επίπεδα σακχάρου. Θυμηθείτε όμως ότι έτσι έχουμε δύο τινά (1) μπορεί ο ασθενής αν
και με αντίσταση στην ινσουλίνη να εμφανίζει χαμηλό σάκχαρο και να κάνει ήπιες υπογλυκαιμίες και (2) ότι η
ινσουλίνη είναι αναβολική ορμόνη οπότε και ο ασθενής, λόγω υπερινσουλιναιμίας, βάζει κιλά.
 3. Αύξηση του αρτηριακού τόνου και επακόλουθη υπέρταση
4. Αυξημένα επίπεδα φλεγμονωδών κιτοκινών π.χ. παράγοντας νέκρωσης
όγκων α ( TNF-a) που προκαλούν ενδοθηλιακή δυσλειτουργία
5. Τοπικές προαθηρωματικές αλλοιώσεις των ενδοθηλιακών αγγείων

Τα αυξημένα επίπεδα της λεπτίνης και τα μειωμένα επίπεδα της αδιπονεκτίνης

επηρεάζουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Η αυξανόμενη κλινική τους
σημασία παραμένει ένα αντικείμενο για εξέταση. Έχει επίσης προταθεί ότι η
αντίσταση στην ινσουλίνη είναι λιγότερο σημαντική από άλλους παράγοντες
κινδύνου π.χ. ανάπτυξη προθρομβωτικών παραγόντων, ενδοθηλιακή φλεγμονή
κτλ αλλά όλα αυτά είναι θέματα προς εξέταση.

Διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου

Η μείωση του βάρους και η άσκηση είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι της

διαχείρισης του μεταβολικού συνδρόμου. Η διαχείριση της αντίστασης στην
ινσουλίνη με φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη (
μετφορμίνη και θειαζολιδινεδιόνες δηλαδή το εξής ένα actos, τώρα δε που
αποσύρθηκε το γενόσημό του. Σας θυμίζω ότι ειδικά το actos είχε μελέτη για
μείωση του σπλαγχνικού λίπους και αύξηση του υποδόριου λίπους. Συνολικά ο
ασθενής δεν έχανε κιλά αλλά η ανακατανομή του λίπους υπέρ του υποδόριου είχε
ευεργετικές επιδράσεις στον ασθενή. Θυμάστε τις αντενδείξεις του actos;).

Αναφορικά με την διαχείριση της υπερλιπιδαιμίας η έναρξη στατίνης

επιλέγεται στις ακόλουθες δύο περιπτώσεις :

1. Αν η LDL είναι αυξημένη ( πάνω από 3,3 mmol/l )

2. Αν ο δεκαετής καρδιαγγειακός κίνδυνος ( υπολογίζεται με κλίμακες
καρδιαγγειακού κινδύνου ) είναι >20%. Στο τέλος του κειμένου βρίσκεται ένας
πίνακας εκτίμησης του καρδιαγγειακού κινδύνου.

Φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη

Η πρωιμότερη θεραπευτική παρέμβαση είναι η αύξηση στην ευαισθησία

της ινσουλίνης στον μυικό και λιπώδη ιστό. Οι γλιταζόνες εχουν ένδειξη ως
μονοθεραπεία για ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που είναι υπέρβαροι και για τους
οποίους η μετφορμίνη δεν είναι ανεκτή. Όπως ανέφερα δεν αδυνατίζουν, για να
είμαστε ακριβείς μάλιστα το σωματικό βάρος μπορεί και να αυξηθεί. Γενικά
επιτυγχάνουν γλυκαιμικό έλεγχο που διαρκεί στο χρόνο ( για να έχετε μια
εικόνα ο γλυκαιμικός έλεγχος από την μετφορμίνη διαρκεί περίπου 5 χρόνια αν
και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες) ενώ βελτιώνουν ένα σύνολο από
καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Πιστεύεται ότι, αφού οι ασθενείς με
μεταβολικό σύνδρομο ΔΕΝ έχουν σακχαρώδη διαβήτη, μπορεί και να
προλαμβάνει την ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη με τα αποτελέσματα της
θεραπείας να παραμένουν ακόμη και 6 μήνες μετά την διακοπή της. Προσοχή
δεν χορηγούνται σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια, καρκίνο ουροδόχου κύστεως
ή ιστορικό καρκίνου ουροδόχου κύστεως, οστεοπώρωση.