apostrofa- bezpośredni zwrot do adresata

ironia- celowa niezgodność pomiędzy sensem dosłownym wypowiedzi a jej znaczeniem zamierzonym.

kryzys światopoglądowy- zachwianie przeświadczenia o słuszności wyznawanych przekonań, prawd.

personifikacja- uosobienie przedstawianych zjawisk lub przedmiotów spoza świata człowieka. W personifikacji dane
zjawisko; przedmiot lub pojęcie przybiera cechy psychiczne i fizyczne charakterystyczne dla człowieka.

Geneza trenów Jana Kochanowskiego

Zbiór trenów został stworzony przez poetę po śmierci jego córki Orszulki w 1579 roku.

Charakterystyka trenu

Tren jest utworem poetyckim, który za główny temat przyjmuje czyjąś śmierć. Nie opisuje jej jednak w sposób
neutralny, ale skupia się na lamentacji, opłakiwaniu straty i wyrażaniu żalu z powodu zaistniałej sytuacji. Są to zwykle
utwory wzruszające, przejmujące w swojej wymowie, odwołujące się do wielu emocji. Utwór składa się z exordium,
czyli opisanych powodów cierpienia; laudatio, czyli wychwalania zmarłej osoby; comploratio czyli opłakiwania;
consolatio – pocieszenia i wreszcie exhortatio będącego napomnieniem czy moralną nauką.

Nowatorstwo trenów Kochanowskiego polegało za złamaniu zasad dotyczących trenów. Dotąd treny pisane były
jedynie na cześć osób piastujących ważne stanowisko w społeczeństwie, jednak poeta jako bohaterkę swoich trenów
uczynił kilkuletnią dziewczynkę. Zamiast opisywać wielkie czyny zmarłego (co byłoby zresztą niemożliwe, ponieważ
jego córka zmarła w zbyt młodym wieku) skupił się na uczuciach ojca pogrążonego w żałobie.

Nazwij środek stylistyczny organizujący całość "Trenu IX". W jakim celu został zastosowany ten zabieg?

Tren jest dominowany przez apostrofy, czyli bezpośrednie zwroty do adresata. Ten środek stylistyczny jest tu
wielokrotnie użyty, ponieważ utwór ten jest swoistą polemiką podmiotu lirycznego z Mądrością.

Wpisz zawarte w "Trenie IX" cechy mądrości i mądrego człowieka wraz z odpowiednimi cytatami.

Mądrość jest cenna w każdej sytuacji życiowej, ponieważ pomoże się człowiekowi w niej odnaleźć,jest to
uniwersalna wartość: „ Jednaką myśl tak w szcześciu, jako i w żałobie”.

Mądrość jest poza wszelkimi schematami, nie dotyczą jej przyziemne problemy: „Ty wszytki rzeczy ludzkie masz za
fraszkę sobie”.

Nie każdy bogaty człowiek jest mądry; mądrości nie można przełożyć na status społeczny: „ Nędznika upatrujesz pod
dachem złoconym, A uboższym nie zajźrzysz szcześliwego mienia,”

Mądrość jest bezcenna „Kupić by cię, mądrości, za drogie pieniądze”

Mądremu człowiekowi nie są potrzebne bogactwa, wystarczają mu te rzeczy, które zaspokoją jego naturalne
potrzeby: „Ty bogactwa nie złotem, nie skarby wielkiemi, Ale dosytem mierzysz i przyrodzonemi Potrzebami;

mądry człowiek nie jest ogarnięty strachem, nie boi się też śmierci, ze spokojem przyjmuje ją jako naturalny stan
rzeczy: „ ty śmierci namniej sie nie boisz, Bezpieczną, nieodmienną, niepożytą stoisz.”

mądrość jest w stanie pomóc człowiekowi się opanować i bezsensownie nie rozpaczać: „wszytki żądze, Wszytki
ludzkie frasunki umiesz wykorzenić”
5/86

Podmiot liryczny mówi tak o sobie, ponieważ dążąc do Mądrości całe życie, zawiodła go Ona, podczas gdy jej
potrzebował. Poeta ma wrażenie, że zmarnował życie, odkrywając Mądrość, kiedy tak naprawdę nic mu ona nie dała
i teraz musi cierpieć jak wszyscy ludzie.