Sprawozdanie

„Pomiar gęstości ropy naftowej”

Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1
Wyniki:
- pomiar aerometrem

Substancja Gęstość odczytana

[g/cm3]
Etanol 96% 0,807
Ropa 0,878
naftowa
- pomiar ważenia hydrostatycznego

Substancja Gęstość odczytana

[g/cm3]
Etanol 96% 0,825
Ropa 0,887
naftowa
- pomiar piknometrem

Substancja Gęstość Gęstość Gęstość

odczytana odczytana średnia
Próba 1 [g/cm3] Próba 2 [g/cm3] [g/cm3]
Etanol 96% 0,813 0,808 0,8105
Ropa 0,889 0,891 0,890
naftowa
Gęstość przy pomiarze piknometrem została policzona za pomocą poniższego wzoru:

m 3−m1
d c= d
m 2−m1 w
Zestawienie wyników

Badana ciecz Gęstość wyznaczona w temperaturze otoczenia, g/cm3

aerometr piknometr waga Mohra
Ropa naftowa 0,878 0,890 0,887
Etanol, 96 % mas. 0,807 0,8105 0,825
(albo inna ciecz wzorcowa)

Wnioski:
Wszystkie sposoby pomiaru gęstości dają bardzo zbliżone do siebie wyniki, co oznacza, że wykonując
pomiar jakimkolwiek sposobem nie popełniamy większego błędu, jeśli go przyjmiemy za słuszny bez
wykonywania innych pomiarów. Najlepszym pomiarem, który daje wynik bardzo zbliżony do
wzorcowego z tabeli jest pomiar gęstości za pomocą aerometru, gdzie różnica w wynikach jest
mniejsza niż 0,006 g/cm3.

Zbadaną ropę możemy przypisać do kategorii średniej lub ciężkiej według [1].

1
 Sprawozdanie
„Pomiar temperatury zapłonu frakcji olejowej i temperatury
krzepnięcia ropy naftowej”
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1
Wyniki:
Mierzenie temperatury zapłonu

Próba 1 – 147°C błąd pomiaru (próbka została przetrzymana)

Próba 2 – 121°C

Mierzenie temperatury krzepnięcia

Próba 1 – 14°C

Próba 2 – 16°C

Wnioski:
Temperatury zapłonu oraz krzepnięcia są bardzo ważnymi parametrami, pozwalającymi zachowywać
się ropie jak ciecz, a z drugiej strony mówią nam jakiej temperatury nie możemy przekroczyć, aby nie
doszło do zapalenia oleju. Wszystkie wartości mieszczą się w zakładanych przedziałach
temperaturowych, poza próbą 1 przy mierzeniu temperatury zapłonu, co pozawala stwierdzić, że
pomiary zostały wykonane prawidłowo.

Na podstawie literatury [1] stwierdzono, że temperatura krzepnięcia odpowiada najbardziej polskiej

ropie BMB, której temperatura płynięcia wynosi 12°C.

2
 Sprawozdanie
„Gazodźwig”
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1

Objętościowe natężenie przepływu Pomiar, [s]

powietrza, [dm3/min] 1 2 3
70 37,56 34,68 36,12
120 32,09 26,92 25,98
157 24,41 24,25 22,1
190 20,91 17,86 16,29
210 15,49 16,08 16,53

Wartości objętościowego natężenia przepływu zostały odczytane z wykresu wzorcowego dla

wartości 20, 50, 70, 90, 110 mm na rotametrze. Zauważyliśmy pewną zależność, że im
większy wydatek gazu, to tym szybciej cylinder pomiarowy o pojemności 1 litra się napełniał.

Wydatek cieczy, [m3/h]

Wydatek gazu, [m3 /h]
1 2 3 Średnia
4,2 0,0958 0,1038 0,0997 0,0998
7,2 0,1122 0,1337 0,1386 0,1282
9,42 0,1475 0,1485 0,1629 0,1529
11,4 0,1722 0,2016 0,2210 0,1982
12,6 0,2324 0,2239 0,2178 0,2247

Do stworzenia części krzywej charakterystycznej gazodźwigu użyto wartości uśrednionych

dla wyników pomiaru przy różnych wydatkach gazu. Na podstawie uzyskanego kształtu
paraboli wyznaczono wzór funkcji kwadratowej, wykorzystując wielomianową linię trendu,
opisujący powstałą krzywą. Na podstawie otrzymanego wzoru określono miejsca zerowe,
wierzchołek oraz punkt przecięcia stycznej przechodzącej przez początek układu
współrzędnych z parabolą.

3
 Krzywa gazodźwigu dla naszych pomiarów
0.2500

0.2000 f(x) = − 0.000247862523727675 x² + 0.0202595200343593 x

Wydatek cieczy [m3/h]

0.1500

0.1000

0.0500

0.0000
2 4 6 8 10 12 14
Wydatek gazu [m3/h]

Krzywa charakterystyczna gazodźwigu

0.6

0.5

0.4
Wydatek cieczy [m3/h]

0.3

0.2

0.1

0
0 20 40 60 80 100 120

Wydatek gazu [m3/h]

Wzór funkcji kwadratowej: −0,0002 x 2+0,0203 x

Miejsca zerowe: x 1=0 x 2=101,5

−b −0,0203 −∆ −0,00041209
Wierzchołek paraboli W: p= = =50,75 q= = =0,5151
2 a 2∗(−0,0002) 4 a 4∗(−0,0002)

Punkt przecięcia stycznej: x=6,5 y=0,162

4
Maksymalny wydatek gazu Vmax dla rozpatrywanego modelu wynosi 50,75
m3
h
. Po[ ]
przekroczeniu zadanej wartości będzie następował stopniowy spadek wydatku cieczy.

Optymalny wydatek gazu Vopt dla rozpatrywanego modelu wynosi 18 [ ]

m3
h
.

Obliczenie prędkości pozornej dla powietrza i wody:

Vi
ui=
A
Średnica przewodu r = 25 [mm]
π∗0,025
=0,000491 [ m ]
2 2
Powierzchnia przekroju poprzecznego przewodu A=π∗r =
2
Wydatek Wydatek
Prędkość Prędkość
objętościowy objętościowy
pozorna pozorna
gazu cieczy
0,0 0,000 0,000 0,000
2,0 1,132 0,040 0,023
4,2 2,378 0,082 0,046
6,3 3,567 0,120 0,068
7,5 4,246 0,141 0,080
10,2 5,775 0,186 0,105
12,6 7,134 0,224 0,127
13,6 7,714 0,239 0,136
14,0 7,926 0,245 0,139
16,0 9,059 0,274 0,155
18,0 10,191 0,301 0,170
20,0 11,323 0,326 0,185
22,0 12,456 0,350 0,198
24,0 13,588 0,372 0,211
26,0 14,720 0,393 0,222
27,3 15,428 0,405 0,229
30,0 16,985 0,429 0,243
35,0 19,816 0,466 0,264
40,0 22,647 0,492 0,279
45,0 25,478 0,509 0,288
50,0 28,309 0,515 0,292
55,0 31,139 0,512 0,290
60,0 33,970 0,498 0,282
65,0 36,801 0,475 0,269
70,0 39,632 0,441 0,250
75,0 42,463 0,398 0,225
80,0 45,294 0,344 0,195
85,0 48,125 0,281 0,159
90,0 50,955 0,207 0,117
95,0 53,786 0,124 0,070
100,0 56,617 0,030 0,017

5
 101,5 57,466 0,000 0,000

Dla każdego punktu pomiarowego określamy strukturę przepływu dwufazowego

wykorzystując mapę struktur przepływu pionowego w górę wg Weismana dla przepływu
dwufazowego woda-powietrze.

Na otrzymanym diagramie wg Weismana możemy stwierdzić, że dla niskich początkowych

prędkości pozornych wody i powietrza utrzymuje się przepływ korkowy/pianowy lub
korkowo-falowy. Zbliżając się ku maksimum zauważamy przepływy pierścieniowe i
pierścieniowo-falowe. Dla wydatku optymalnego zachodzi przepływ pierścieniowo-falowy.
Po uzyskaniu maksimum przepływ utrzymuje się o charakterze pierścieniowym.

6
 Sprawozdanie
„Pomiar współczynnika lepkości cieczy wiskozymetrem Höplera”
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1

Wiskozymetr Höplera
Wyniki:

Temperatura [°C] Czas opadania [s] Średni czas [s] Lepkość dynamiczna [Pa*s] Lepkość dynamiczna [cP]
64,42
23 68,11 66,95 6,60274E-06 0,006602745
68,33
52
33 49,58 50,07 4,93776E-06 0,004937759
48,63
39,93
43 39,53 39,06 3,85198E-06 0,003851985
37,72
Dane kulki:
Gęstość kulki użytej do badania - 2227 kg/m3
Stała kulki – 0,07376*10-6 cP*m3/kg*s
Lepkość policzono z poniższego wzoru, gdzie gęstość cieczy przyjęliśmy równą 890 kg/m 3,
jako wynik z poprzedniego doświadczenia
η=K ∙ ( ρ k −ρc ) ∙t

7
Kapilara Ubbelohdego
Stała kapilary policzona za pomocą wzoru dla wody destylowanej K= νw/tw
gdzie:
νw - lepkość kinematyczna (mm2/s) wody w temperaturze otoczenia na podstawie tablic
fizykochemicznych,
tw – czas wypływu wody w temperaturze otoczenia.
Wynosi K=0,029919

  Czas przepływu [s] Średni czas [s] Lepkość kinematyczna [mm^2/s]

179,17
Ropa 176,41 178,35 5,335992819
179,46
 
33,83
Woda - ciecz
32,47 33,42 1
wzorcowa
33,97

Wnioski:
Jak możemy zauważyć wraz ze wzrostem temperatury przy badaniu na wiskozymetrze
Hoplera maleje lepkość dynamiczna co jest naturalną rzeczą dla węglowodorów i każdych
cieczy. Jak zauważamy, że podniesienie temperatury tylko o 20°C powoduje prawie
dwukrotny spadek lepkości, co jest wartością dużą.
Przy badaniu lepkości kinematycznej za pomocą kapilary Ubbelohdego wykonujemy pomiary
tylko w temperaturze otoczenia, ponieważ ciężko byłoby utrzymać stałą temperaturę
podczas całego badania.
Wszystkie wyniki mieszczą się w zakresach podawanych w literaturze oraz są podobne do
wartości tablicowych.
Wynik lepkości kinematycznej na przypadku ropy naftowej jest bardzo zbliżony dla wyniku
lepkości ropy Rozewie [1], różnica to zaledwie 0,15 mm2/s.

8
 Sprawozdanie
„Pomiar napięcia powierzchniowego”
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1
Wyniki:
Metoda stalagmometryczna Metoda tensometryczna [mN/m]
[n]
Woda Próba 1 Próba 2 Próba 1 Próba 2 Próba 3
destylowana 56 54 63,6 63,6 63,6
Ropa Próba 1 Próba 2 Próba 1 Próba 2 Próba 3
naftowa 143 135 24,7 24,8 24,4
Toluen Próba 1 Próba 2 Próba 1 Próba 2 Próba 3
130 127 26,5 26,5 26,5
Do policzenia wartości napięcia powierzchniowego w metodzie stalagmometrycznej
przyjęliśmy gęstości dla wody, ropy naftowej oraz toluenu o odpowiednio kolejnych
wartościach: 1000 kg/m3, 890 kg/m3, 876 kg/m3.
Otrzymano poniższe wyniki:

Napięcie powierzchniowe Napięcie powierzchniowe

Rodzaj cieczy Ilość kropel [mN/m], metoda [mN/m],metoda
stalagmometryczna tensometryczna
Woda destylowana 55,00 58,25 58,25
Ropa naftowa 139,00 20,51 22,56
Rozpuszczalnik (toluen) 128,50 21,84 24,27
Wnioski:
Otrzymane wartości napięcia powierzchniowego dla ropy znajdują się w poprawnych
granicach dla ropy, aczkolwiek ropy o tej samej gęstości i innej lepkości mogą posiadać inną
wartość napięcia powierzchniowego. Według [2] w rejonie Bałachany i Bibi-Eibat napięcie
powierzchniowe ropy wynosi odpowiednio 28,9 oraz 29,2 mN/m (gęstość tych rop wynosi ok.
875-880 kg/m3).
Różnica, między wielkością napięcia powierzchniowego dla ropy i wody jest dość znaczna co
możemy wytłumaczyć jako, że cząsteczki wody jest trudniej rozdzielić, czyli ich wiązania
międzycząsteczkowe są silniejsze od wiązań międzycząsteczkowych zawartych w ropie.
Jak możemy zauważyć, wartości wzorcowe dla badanych cieczy podane w konspekcie z zajęć
wyszły wyższe niż wartości otrzymane w wyniku doświadczeń. Może na to wpływać błąd
odczytu, zanieczyszczenie próbek lub inne elementy, które mogą wpłynąć na błędny odczyt.
Jak wynika z powyższego równania, napięcie powierzchniowe jest wprost proporcjonalne do
gęstości badanej cieczy, w tym przypadku ropy. Oznacza to, że wraz ze wzrostem gęstości
rośnie również wartość napięcia powierzchniowego i odwrotnie, wraz ze spadkiem gęstości
maleje napięcie powierzchniowe. Nie zależy od gęstości wody destylowanej, którą
przyjmujemy za stałą, niezmienną.

9
 Sprawozdanie
„Kwasowanie próbek rdzeni skalnych”
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1
Wyniki:

Próbka skalna Dolomit Wapień z domieszką

Kwas Kwas solny
4HCl + CaMg(CO3)2 = CaCl2 + MgCl2 + 2HCl + CaCO3 = CaCl2
Równanie reakcji
2H2O + 2CO2 + H2O + CO2
Ilość wydzielonego
77,5 211
CO2, cm3
Węglanowość, % 31,7998 86,57752

Próbka skalna Dolomit Wapień z domieszką

Kwas Kwas octowy
CaMg(CO3)2 +4CH3COOH= (CH3COO)2Ca+ 2CH3COOH + CaCO3 =
Równanie reakcji
(CH3COO)2Mg+ 2H2O + 2CO2 (CH3COO)2Ca+ H2O + CO2
Ilość wydzielonego
20 28
CO2, cm3
Węglanowość, % 8,2064 11,48896

Wnioski:
Podczas przeprowadzania doświadczenia zauważyliśmy, że kwas solny reaguje gwałtowniej z
skałami wapiennymi, co pozwala podczas kwasowania otworu wiertniczego przereagować
tylko z najbliżej leżącymi skałami. Takie działanie nie wpływa na strefę nienaruszoną złoża tj.
szybkość działania tego kwasu pozwala ograniczyć nasze działanie tylko do strefy
przybrzeżnej odwiertu.
Zauważono również słabsze działanie kwasu octowego ze skałami węglanowymi, co świadczy
o ich mniejszej reaktywności.

10
 Sprawozdanie
7. Badanie procesu emulgowania ropy naftowej z wodą
Adam Sobolewski, gr. 2b. 2021 r. zespół 1
Wyniki:
Temperatura 20°C [cm3] Temperatura 50°C [cm3]

Czas po jakim został odczytany odstój [min] 1 5 10 1 5 10

I probówka: 15 ml ropy parafinowej + 15 ml wody
0 0 0 0 0 0
destylowanej
II probówka: 15 ml ropy parafinowej + 15 ml
0 3 5,5 5 9 10
solanki
III probówka: 15 ml ropy aromatycznej + 15 ml
15 15 15 - - -
wody destylowanej
IV probówka: 15 ml ropy aromatycznej + 15 ml
15 15 15 - - -
solanki
V probówka: 15 ml ropy aromatycznej + 15 ml
14 14 15 - - -
wody destylowanej + 0,5 ml środka Rokamid
VI probówka: 15 ml ropy aromatycznej + 15 ml
0 8 15 - - -
wody destylowanej + 0,5 ml środka ABS Na
VII probówka: 15 ml ropy parafinowej + 15 ml
0 0 2 0 0 0
wody destylowanej + 0,5 ml środka Rokamid
VIII probówka: 15 ml ropy parafinowej + 15 ml
0 0 0 0 1 6
wody destylowanej + 0,5 ml środka ABS Na
W zadaniu została użyta jako ropa parafinowa ropa z kopalni Dębki o zawartości parafiny 6%, zaś
jako ropy aromatycznej użyliśmy ropy superlekkiej z kopalni Ciechnów.

Wnioski:
W wyżej przedstawionej tabeli, zauważamy, że próbki ropy aromatycznej, które zostały poddane
badaniu razem z wodą destylowaną/solanką + deemulgatory nie potrzebowały, aby umieszczać je w
łaźni wodnej w celu podniesienia temperatury, ponieważ doszło do rozdziału całkowitego na
wodę/solankę + dodatki oraz ropę. Przy ropie, w której nie doszło do rozdziału należało podgrzać
próbki w celu rozbicia emulsji (w temperaturze otoczenia emulsja nie rozdzielała się lub rozdzielała
się minimalnie).
Po podgrzaniu próbek ropy parafinowej do temperatury 50°C doszło do rozdziału na fazy wodną i
olejową tylko w próbce VII oraz II, co może wskazywać, że w solance i środku ABS Na pod
wpływem temperatury zachodzi rozdział, ale trzeba by było zwiększyć czas odstoju, aby całkowicie
rozdzielić fazy.
Zauważamy, że emulsja ropno-wodna, w której trudno zachodzi rozbijanie tworzy się w ropie
parafinowej. Cząsteczki parafiny w tej ropie zawarte są naturalnymi emulgatorami, co sprawia, że
obniżają napięcie powierzchniowe oraz zapobiegają koalescencji. Zasolenie wód złożowych pozwala
na zwiększenie rozdziału między fazami, na co wpływa gęstość solanki – zazwyczaj większa niż wody
destylowanej.
Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że deemulgatory w ropie aromatycznej
spowolniły jej rozdział. W przypadku ropy parafinowej w temperaturze otoczenia lepiej sobie poradził
środek Rokamid, zaś w przypadku wyższej temperatury jego właściwości zanikły, a uaktywnił się
środek ABS Na, co uwidacznia zastosowanie danego środka do danej temperatury.

11
Literatura:
[1] „Vademecum rafinera” Praca zbiorowa pod redakcją J. Surygały, WNT, Warszawa 2006
[2] – „Geologia złóż ropy naftowej i gazu ziemnego” – I.O. Brod, N.A. Jeremienko,
Wydawnictwa geologiczne, 1957 Warszawa

12