Xoga e Aprende 2

Xoga
e
aprende
2
Edita: Balàgium Editors, SL info@educachess.com
info@balagium.com www.educachess.com
www.balagium.com
Edición: Desembro 2010

ISBN: 978-84-15184-85-0
Depósito legal: L.1691-2010
Deseño cuberta: Pere Fradera Barceló

Maquetación: Jordi Prió Burgués
Ilustracións: Ramon Mayals Marbà
© Jordi Prió Burgués

Imma Farré Vilalta
Ramon Torra Bernat
Balàgium Editors, SL
Ramon Mayals Marbà
Reservados todos os dereitos
NIngunha parte desta publicación pode ser reproducida, almacenada ou

transmitida por ningún medio sen permiso do editor.
Índice
Presentación ...........................................................................5
O xadrez: un deporte de interese ............................................6
Unidade 1. Mover .................................................................7

A torre e o all .....................................................9
A dama e o rei ................................................... 11
O cabalo e o peón .............................................13
Unidade 2. Valor das pezas ...............................................19

Valor das pezas .................................................21
Equivalencias ....................................................23
Unidade 3. Capturar ...........................................................29

A torre e o all ...................................................31
A dama e o rei ...................................................33
O cabalo e o peón .............................................35
Unidade 4. Atacar ...............................................................41

Xogada de ataque .............................................43
Xogada errónea ................................................45
Podemos capturar? ...........................................47
Unidade 5. Defender ..........................................................53

Mover ................................................................55
Capturar ............................................................57
Defender ...........................................................59
Interpoñer ..........................................................61
3
Unidade 6. Xaque ao rei ..................................................... 67
Xaque ao rei ...................................................... 69
Respostas ao xaque ao rei ................................ 71
1. Mover ....................................................... 71
2. Capturar ................................................... 73
3. Interpoñer ................................................. 75
Unidade 7. Xaque mate ...................................................... 81

Xaque mate ....................................................... 83
Evitar o xaque mate .......................................... 85
Combinación de mate ....................................... 87
Unidade 8. A xogar... .......................................................... 93

Valoración ......................................................... 95
Xogada ilegal .................................................... 97
Normas ............................................................. 99
4
Presentación
A colección Xoga e aprende pretende contribuír á educación integral dos
alumnos e alumnas nos centros educativos de primaria utilizando o modelo
das intelixencias múltiples.
Unha parte dos materiais preséntanse agrupados nestes seis libros, a
través dos cales se potencian as capacidades intelectuais (razoamento,
linguaxe, cálculo, percepción, memoria e intelixencia espacial). Ademais,
o xadrez constitúe o centro de interese dos devanditos materiais, xa que
fomentan o desenvolvemento das intelixencias múltiples. Por iso, ensínase
simultaneamente e de forma moi elemental a xogar ao xadrez para que os
alumnos e alumnas practiquen habitualmente este deporte.
Estes materiais permitirán mellorar o rendemento escolar de todos os
alumnos e alumnas, especialmente os que teñen dicultades de aprendizaxe.
Inicialmente, preténdese mellorar a atención, a concentración, o razoamento
lóxico e o silencio para crear os hábitos correctos que favorezan a aprendizaxe
das materias curriculares e das competencias básicas.
Metodoloxicamente, utilízase un deseño visual e atractivo, preséntanse
os conceptos de forma progresiva e formúlanse exercicios de dicultade
gradual, co obxectivo de favorecer a aprendizaxe das competencias e
motivar o alumnado.
Os contidos de cada unidade están agrupados en dous bloques: o xadrecístico
e o das capacidades intelectuais. No primeiro bloque, ensínanse conceptos
moi básicos de xadrez que pode impartir o profesorado aínda que non teña
coñecementos previos de xadrez. No segundo bloque, preséntanse exercicios
relacionados coas capacidades intelectuais mencionadas anteriormente.
O material recollido neste libro permite ser traballado cos alumnos durante
todo o curso escolar, cunha dedicación dunha a dúas horas semanais en
horario lectivo (talleres, sexta hora, materia optativa etc.).
Estes libros forman parte do proxecto Educachess, que desexa contribuír
a que o alumnado aprenda a ser competente e adquira uns bos hábitos e
valores para afrontar a vida.
Máis información en www.educachess.org.
5
O xadrez: un deporte de interese
O xadrez é un xogo de mesa recoñecido como deporte polo Comité Olím-
pico Internacional que presenta múltiples e interesantes vantaxes en todas
as idades: non importa a idade que se teña para poder xogar unha partida;
mulleres e homes poden competir entre si en igualdade de condicións; non
existen diferenzas en cuestión de raza e, ademais, trátase dunha actividade
popular e económica. Así pois, ante un taboleiro combinamos o entretemen-
to coa formación integral da persoa.
Psicólogos e pedagogos, á parte dos profesionais do xadrez, sinalaron os
múltiples benecios que achega este xogo-deporte:
• A nivel intelectual, é un instrumento que fomenta o razoamento lóxico-
matemático, propio da área curricular de matemáticas. Ademais, resulta
fundamental na resolución de calquera tipo de conito da vida cotiá; au-
menta a capacidade de atención e concentración, o cal converte o xadrez
en actividade especialmente recomendable para alumnos con hiperac-
tividade. Respecto do esforzo que require responder á xogada do ad-
versario, o xadrez potencia os procesos de análise e de síntese; é dicir,
exercítase o estudo obrigado dunhas premisas, co n de chegar a buscar
solucións. Finalmente, a imaxinación e a creatividade póñense en funcio-
namento nunha especie de intercambio mental co adversario cando fai
falta descubrir a estratexia do contrincante e elaborar unha propia.
• En canto á personalidade, o xadrez fomenta o control emocional, a capa-
cidade de organización, a expresión verbal, a responsabilidade na toma
de decisións e, cando se vai avanzando na súa práctica, a autoestima.
• A nivel deportivo, como noutras disciplinas, practicar xadrez contribúe a
educar na aceptación das regras propias do xogo e dos resultados, o cal,
nun sentido cultural máis extenso, implica axudar a formar individuos to-
lerantes, abertos a novas ideas e predispostos a coñecer distintos puntos
de vista.
• No ámbito da saúde, a práctica do xadrez comporta a estimulación con-
tinua do cerebro. Esta ximnasia mental favorece, en persoas maiores, o
reforzo da memoria e o atraso da aparición dos síntomas das enfermida-
des neurodexenerativas propias da idade.
6
Unidade 1
Mover
• A torre e o all
• A dama e o rei
• O cabalo e o peón
7
Pensa
Termina de colorear as pezas segundo o modelo.
8
Aprende
A torre e o all
A torre
a b c d e f g h a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
2
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 1 2
1 1 1 1
A torre, nunha xogada, As frechas indican as

pódese desprazar a calquera xogadas que fai a torre para
casa da la ou columna onde chegar ao cadrado.
se encontra.
O all
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 2 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
1
2 2 2 2
1 1 1 1
O all pode desprazarse a As frechas indican as

calquera casa das diagonais xogadas que fai o all para
onde se encontra. chegar ao cadrado.
9
Aprende
Indica cun círculo as casas a onde pode ir a

peza.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A torre e o all teñen que chegar ao cadrado.

Indica con frechas as xogadas.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
10
Aprende
A dama e o rei
A dama
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 2 6
5 5 5 5
4 4 4 4
1
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A dama móvese como a torre As frechas indican as

(círculos verdes) ou como o xogadas que fai a dama para
all (círculos azuis). chegar ao cadrado.
O rei
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O rei nunha xogada pode O rei con sete xogadas

desprazarse a calquera casa chega a calquera dos tres
do seu arredor. vértices do taboleiro.
11
Aprende
Pon un círculo nas casas a onde poden ir as

pezas.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A dama e o rei teñen que chegar aos cadrados.

Indica con frechas as xogadas.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
12
Aprende
O cabalo e o peón
O cabalo
8 8 8 8
7 7 7 7
1
6 6 6 2 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O cabalo, nunha xogada, As frechas indican as

pódese desprazar ás casas xogadas que fai o cabalo
nas que hai círculos verdes. para chegar ao cadrado.
O peón
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
2
4 4 4 4
3 3 3 1 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Os peóns, nunha xogada, As frechas indican as dúas

poden chegar ás casas nas xogadas do peón para
que hai círculos verdes. chegar ao cadrado.
13
Aprende
Pon un círculo nas casas a onde poden ir as

pezas.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O cabalo e os peóns teñen que chegar aos

cadrados. Indica con frechas as xogadas que
deben facer.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
14
Pensa
Rodea cun círculo a peza de cada tira que é

diferente.
Debuxa en cada casa a gura correspondente.
15
Pensa
Pinta as palabras que teñan a sílaba CA.
rocha
cabalo torre
cartas
xadrez
casa
columna quebracabezas
Separa as palabras e escribe as frases.
a Opeónnonretrocedenunca.
b Oalldesprázasepolasdiagonais.
c
Cadaxogadortendouscabalos.
16
Pensa
Cantos metros percorre cada peza para ir recoller

a froita?
= 10 m = 14 m
= =
= =
17
Pensa
Busca 8 diferenzas entre estes dous debuxos.
18
Unidade 2
Valor das pezas
• Valor das pezas
• Equivalencias
19
Pensa
Repasa a liña de puntos e colorea este debuxo.
20
Aprende
Valor das pezas

A peza ten maior valor cantas máis casas poida
avanzar ou ameazar na mesma xogada.
1 punto 5 puntos
3 puntos 10 puntos
Non ten
3 puntos
puntos
Sen o rei non se pode continuar a partida!
21
Aprende
Ordena de maior ou menor valor as pezas

seguintes:
a c
d
f
Resposta:
22
Aprende
Equivalencias
Cada peza, segundo o seu valor, equivale a
outra ou a outras pezas.
Exemplos
Durante a partida, intenta ter máis puntos que o

adversario.
23
Aprende
Indica cunha frecha a peza que falta para

equilibrar os dous lados da balanza.
24
Pensa
Ordena as chas do dominó para que estean

correctamente enlazadas.
b
e
a
d
c f
Serie 1
b
e
a
d
c f
Serie 2
25
Pensa
Relaciona con frechas o artigo, o nome e o

símbolo de cada peza.
rei
all
a
torre
dama
o
peón
cabalo
Escribe en plural o nome destas pezas.
26
Pensa
Rodea a peza que sobra para que as restantes

sumen o valor indicado na etiqueta.
4 8
12 9
10 11
27
Pensa
Busca a única diferenza que existe entre estas

dúas ilustracións.
28
Unidade 3
Capturar
• A torre e o all
• A dama e o rei
• O cabalo e o peón
29
Pensa
Pinta o debuxo coas cores indicadas.
30
Aprende
A torre e o all
A torre
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A torre, nunha xogada, pode Desde o cadrado, a torre

capturar calquera peza das pode capturar calquera
rodeadas cun círculo. destas tres pezas.
O all
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O all, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o all pode

capturar calquera peza das capturar calquera destas
rodeadas cun círculo. dúas pezas.
31
Aprende
Rodea cun círculo a peza de maior valor que

pode ser capturada pola que se indica coa man.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Marca a casa desde a cal a peza indicada

podería capturar calquera outra peza das que
aparecen no taboleiro.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Unha torre Un all
32
Aprende
A dama e o rei
A dama
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A dama, nunha xogada, pode Desde o cadrado, a dama

rodeadas cun círculo. destas tres pezas.
O rei
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O rei, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o rei pode

capturar calquera peza das capturar calquera destas tres
rodeadas cun círculo. pezas.
33
Aprende

1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1

1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
A dama O rei
34
Aprende
O cabalo e o peón
O cabalo
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O cabalo, nunha xogada, Desde o cadrado, o cabalo

pode capturar calquera peza pode capturar calquera
das rodeadas cun círculo. destas tres pezas.
O peón
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O peón, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o peón

rodeadas cun círculo. destas dúas pezas.
35
Aprende

1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1

1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Un cabalo Un peón
36
Pensa
Traza o camiño que debe seguir cada peza para

chegar a onde lle corresponda. Usa unha cor
distinta para cada traxecto.
37
Pensa
Une as letras e forma as palabras que indican os

debuxos. Utiliza cada unha das letras unha soa
vez. Fíxate no exemplo.
R R
T
A
T E
A C
O R
B B
L
A
O
L
E
I E
O
L
R O
X
TABOLEIRO O O
38
Pensa
Indica a cantidade de cada tipo de pezas

capturado durante a partida. Despois, di se se
trata dun número par ou impar.
Dama 1
Torre par
All
Cabalo impar
Peón
39
Pensa
Anota o nome das casas onde se encontran

as pezas ás cales se reren as indicacións
seguintes.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
a Non se pode mover. g 4
b Dúas pezas pódena capturar.
c Captura a peza de menor valor.
d Ameaza tres pezas.
e Só ten unha casa a onde

desprazarse.
40
Unidade 4
Atacar
• Xogada de ataque
• Xogada errónea
• Podemos capturar?
41
Pensa
Pinta a cuadrícula da dereita, segundo as guras

da esquerda.
42
Aprende
Xogada de ataque
As xogadas de ataque utilízanse para intentar
capturar pezas do adversario.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A torre branca dezprázase á casa f7 e

ameaza o all negro.
A peza atacante fai a ameaza e a peza atacada

recíbea.
43
Aprende
Fai unha xogada de ataque coa peza rodeada

cun círculo. Indica a xogada cunha frecha.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
44
Aprende
Xogada errónea
As xogadas erróneas prodúcense ao xogar ás
presas ou ao non xarse nas ameazas.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A torre branca desprázase a unha casa

ameazada polo all negro.
Se cometes erros, perderás a partida!
45
Aprende
Indica se se trata dunha xogada de ataque ou

errónea. Rodea a resposta cun círculo.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Ataque Errónea Ataque Errónea
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Ataque Errónea Ataque Errónea
46
Aprende
Podemos capturar?
Recoméndase capturar unha peza atacada se
non se perden puntos ao facelo.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A dama non capturará a torre negra

porque está defendida polo all.
As brancas perden a dama (10 puntos) e
as negras a torre (5 puntos).
A miúdo, a peza que captura tamén é capturada

por outra.
47
Aprende
Rodea cun círculo o xogador que gaña máis

puntos se se captura a peza indicada.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Brancas Negras Brancas Negras
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Brancas Negras Brancas Negras
48
Pensa
Calcula cantas baldosas hai no solo desta sala.
a Cantas baldosas ten de ancho?
b Cantas baldosas ten de longo?
c Cantas baldosas ten a sala?
49
Pensa
Relaciona os antónimos (palabras con

signicados opostos).
atacar perder
brancas parar
gañar negras
mover defender
Cada oración contén palabras que corresponden

a outra frase. Fíxate e escríbeas correctamente.
a Cada reloxo ten un rei.
b Miro xogador ameazada.
c
Poño a peza en funcionamento.
50
Pensa
Observa o prezo destes obxectos e sinala os que

non poderías comprar con 40 euros.
39 € 120 € 9€
51 €
15 € 42 €
Se tes 50 euros para comprar cada obxecto, cal

será o cambio que che devolverán cada vez?
42 15
51
Pensa
Observa o calendario de competicións seguinte.
Torneos de verán
XUÑO XULLO
1 2 3 4 5 6 1 2 3 4
7 8 9 10 11 12 13 5 6 7 8 9 10 11
de 1 día
14 15 16 17 18 19 20 12 13 14 15 16 17 18
21 22 23 24 25 26 27 19 20 21 22 23 24 25
28 29 30 26 27 28 29 30 31
de 2 días
AGOSTO 1 SETEMBRO
1 2 3 4 5 de 9 días
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15 6 7 8 9 10 11 12
16 17 18 19 20 21 22 13 14 15 16 17 18 19
23 24 25 26 27 28 29 20 21 22 23 24 25 26 días sen torneo
30 31 27 28 29 30
a En que mes se poden xogar máis torneos nun só

día?
b En que mes hai máis torneos de dous días?
c En que meses hai máis torneos de nove días?
d En que mes non se ofrecen os tres tipos de torneo?
52
Unidade 5
Defender
• Mover
• Capturar
• Defender
• Interpoñer
53
Pensa
Acaba de debuxar a peza seguindo os números.
120 110
100
170
90
140 130 180

160
150
230 220 190
290 350 80
240 340
200 70
330 360 210
740 280 370
750 60
300 380
50
390
250
760
770 310 320 400
260 40
270
460 420
800 430 10
20
450 440 30
470 490 510 530 540
500
480 520 1150
610
810 600 550
1140
620 590
720 560 1130
580
820 1120
730 630 1170
570
710 640
650
700 1190
660
1180
830 880
1110
900
870 890
910
840
1200
850
860 920 1100
930 1000 1020 1090
940 950 1030
1010 1040
960 1080
970 990
1050
980 1070
1060
54
Aprende
Mover
A peza atacada desprázase a outra casa que
non está ameazada.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
O cabalo, que está ameazado pola torre,

pode desprazarse a calquera das casas
sinaladas con círculos verdes.
Esta opción de defensa é a máis sinxela.
55
Aprende
Traza un círculo nas casas a onde pode ir a peza

ameazada.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
56
Aprende
Capturar
A peza atacante é capturada pola ameazada ou
por outra peza.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A torre, que está ameazando o cabalo, é

capturada polo all.
Se se captura, temos que evitar perder puntos

co intercambio.
57
Aprende
Indica cunha frecha como se pode capturar a

peza atacante.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
58
Aprende
Defender
A peza atacada deféndese con outra peza.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
O peón avanza dúas casas e defende

o cabalo. Se a torre captura o cabalo, o
peón capturará a torre.
Se a peza atacada ten máis valor que a

atacante, normalmente é capturada.
59
Aprende
Rodea cun círculo a peza atacada.

Indica cunha frecha a xogada que farías con
outra peza para defendela.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
60
Aprende
Interpoñer
Entre a peza atacante e a atacada colócase
outra peza.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
O peón interporase entre a torre (peza

atacante) e a dama (peza atacada).
A torre non capturará o peón porqué está
defendido pola dama.
Cando a peza atacante é o cabalo, non se pode

interpoñer ningunha peza.
61
Aprende
Interpón a peza máis adecuada para defender a

atacada. Indica a xogada cunha frecha.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
62
Pensa
Fíxate nestes obxectos e sinala con que tipo de

formas xeométricas se debuxou.
rectángulo
cadrado
círculo
triángulo
63
Pensa
Busca no cartel a información do campus.
Campus de
XADREZ
Val de Àger
de xullo
Datas: do 1 ao 8
as
Prazas: 60 perso
14 anos
Idades: de 10 a
a Cantos días dura o campus?
b En que poboación se realiza?
c Pode inscribirse un neno ou unha

nena de 9 anos?
64
Pensa
Escribe o número da frecha que o carteiro

seguirá para repartir cada carta.
12
16
14
2 3
1 4
a b
O rei A dama
r/ A liña, 17 r/ A liña, 8
12345 Taboleiro 12345 Taboleiro
c d
A torre O cabalo
r/ A liña, 7 r/ A liña, 18
12345 Taboleiro 12345 Taboleiro
65
Pensa
Cantas partidas se poderán xogar con estes

materiais? Agrúpaos.
Para xogar unha partida necesítase un taboleiro,

un xogo de pezas e un reloxo.
As partidas que se poderán xogar son:
66
Unidade 6
Xaque ao rei
• Xaque ao rei
• Respostas ao xaque
ao rei:
1. Mover
2. Capturar
3. Interpoñer
67
Pensa
Termina de debuxar e colorea segundo o modelo.
68
Aprende
Xaque ao rei
O rei adversario queda ameazado despois de
facer unha xogada.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A dama dá xaque ao rei porque desde a

casa d4 ameázase o rei branco.
Todas as pezas, excepto o rei, pódenlle dar

xaque ao rei adversario.
69
Aprende
Indica cunha frecha que xogada poden facer as

negras para lle dar xaque ao rei.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Indica cunha frecha a mellor xogada que poden

facer as brancas para dar xaque.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
70
Aprende
Respostas ao xaque ao rei

1. Mover
O rei poderá ir a calquera casa que
non estea ameazada por unha peza do
adversario.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
Os círculos verdes indican as casas a

onde pode ir o rei e os vermellos aquelas
onde continuaría estando en xaque.
Recorda que o rei non pode ir a unha casa

ameazada por unha peza do adversario.
71
Aprende
Traza un círculo nas casas a onde poida ir o rei

que está en xaque
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
72
Aprende

2. Capturar
Captúrase a peza que lle dá xaque ao rei.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
O cabalo captura o all e despois a torre

captura o cabalo.
Recorda que o rei non pode capturar unha peza

do adversario que estea defendida.
73
Aprende
Rodea cun círculo as pezas que poden capturar a

que lle dá xaque ao rei.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
74
Aprende

3. Interpoñer
Colócase unha peza entre o rei e a que dá
xaque.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
Ao desprazarse a torre á casa e3, evita

que a dama continúe dando xaque ao rei.
Se o xaque o dá un cabalo, non se pode

75
Aprende
Indica cunha frecha a mellor xogada de

interposición para evitar o xaque.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
76
Pensa
Le as instrucións e pinta os obxectos indicados.

A continuación, termina de colorear o debuxo.
1 Unha porta na parede da esquerda.
2 O sol entre as nubes.
3 Un cadro á dereita da ventá.
4 Un reloxo á esquerda da ventá.
5 Unha alfombra no chan.
77
Pensa
Completa a frase coas palabras seguintes.
capturar rei única

xogo xadrez peza
O éa
do do
que non se pode
Clasica as palabras anteriores segundo o seu

número de sílabas.
1 sílaba 2 sílabas 3 sílabas
78
Pensa
Anota nos reloxos dixitais a hora e os minutos

que indican os reloxos analóxicos.
hora minutos
a
9 30
hora minutos
hora minutos
hora minutos
79
Pensa
Anota ao pé de cada debuxo o nome da estación

correspondente.
80
Unidade 7
Xaque mate
• Xaque mate
• Evitar o xaque mate
• Combinación de
mate
81
Pensa
Pinta a cuadrícula seguindo as instrucións.
16 4 4 2 3 1
3 4 1 2 5 1
3 1 2 2 2 3
6 2 5 2 4 3
4
16
82
Aprende
Xaque mate
Ningunha xogada pode evitar que o rei se libre
de estar en xaque.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
Despois de lle dar xaque ao rei coa torre,

o rei negro non ten ningunha casa a onde
ir, non pode capturar a torre, nin tampouco
A partida termínase cando un dos xogadores

consegue dar xaque mate.
83
Aprende
Indica cunha frecha que xogada deben facer as

brancas para dar xaque mate.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
84
Aprende
Evitar o xaque mate

Tense que procurar que o rei teña casas a onde
ir ou pezas que o poidan defender.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A torre negra evita que a torre branca dea

xaque mate.
En todo momento ten coidado de que non che

poidan dar xaque mate.
85
Aprende
Indica con frechas que xogadas poden facer as

negras para evitar o xaque mate.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
86
Aprende
Combinación de mate
É o conxunto de xogadas necesarias para
conseguir dar xaque mate.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 1
a b c d e f g h
A dama captura o peón branco e dá xaque

mate porque está defendida polo seu all.
A miúdo, son necesarias varias pezas para dar

xaque mate.
87
Aprende
Indica cunha frecha que xogada poden facer as

brancas para dar xaque mate.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
88
Pensa
Indica a peza que debe colocarse no cadrado

verde para que se dea xaque mate en todos os
minitaboleiros.
1 2
3 4
5 6
89
Pensa
Ordena alfabeticamente as palabras seguintes.
capturar
taboleiro
mate
rei
1 afogado xaque
Marca cunha cruz as accións propias destes

ocios.
a b
cociñar correr
apagar curar
axudar rematar
coser cantar
90
Pensa
Descodica a mensaxe seguinte.
Código
1 2 3 4 5 6 7 8 9
A B C D E F G H I
10 11 12 13 14 15 16 17 18
J K L M N Ñ O P Q
19 20 21 22 23 24 25 26 27
R S T U V W X Y Z
9-2 1 - 0 10 +5 1 x 1 10 -9
8+9 1 19 7 +14 3 x 3 2 x 2 1 x 1 4x4
5x5 9+7 1x7 8-7 2x2 2x8 19 3x6 22 5x1
4+2 1 5+4 20 +5 10 -9 3 x 6 22 5x1
3 +10 9 - 8 21 5x1
91
Pensa
Observa ben o debuxo e localiza os obxectos

seguintes.
1 2 3 4 5 6
92
Unidade 8
A xogar...
• Valoración
• Xogada ilegal
• Normas
93
Pensa
Fai as operacións e colorea, segundo o resultado,

as zonas marcadas coa cor indicada.
7-2
8-3
7-2
6-1 7-2 8-2

9-3
4-1 7-6 10-5
5-3 5-3
3-2
8-3
10-3
8-3
3-0 10-6 7-3
3-0 1-0 7-6
5-2 8-7
4-1 7-3
9-2 8-4
5-2 9-2
-4 3-2
8-5 10
5-2 5-1 8-7
6-3 9-5
7-4 10-7 9-4 6-5 3-2
7-4 4-0
7-1 7-6
5-4
3-0
9-6 9-4 5-2 7-3 9-3 9-3
8-3
10-3 8-4 6-2 10-6
9-2 6-2
7-6
8-4
10-6 4-3
5-4 7-3
6-5 6-5
5-2
4-3 4-1
7-0 8-7
6-3 3-2 6-5
8-1 8-1
1-0 9-2 4-3
2-1
6-5
7-2
3-2 9-8 8-7
2-1
5-4
4-3
4-3
10-9 6-5
2-1
1 2 3 4 5 6 7
94
Aprende
Valoración
Antes de xogar, debes valorar a xogada que
xo o adversario. Despois, pensa cal é a mellor
xogada que podes realizar.
Que fai o adversario? Que podes facer?
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
As brancas ameazan o all Se se move o all, pérdese

negro coa torre. o cabalo. Se se adianta o
peón, deféndese o all e a
torre non poderá capturalo,
porque as brancas perderían
puntos.
Despois de facer a xogada non poderás

recticala.
95
Aprende
Sinala de que tipo é a xogada indicada cunha

frecha.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Ataque Defensa Errónea Ataque Defensa Errónea
Indica cunha frecha a mellor resposta ás xogadas

anteriores.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
96
Aprende
Xogada ilegal
Un xogador coloca unha peza nunha casa onde
non pode ou, cando move calquera peza, deixa
o seu rei en xaque.
Movemento erróneo Rei ameazado
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
O cabalo branco desprázase Ao avanzar o peón branco

a unha casa onde non pode dúas casas, o rei queda
ir nunha xogada. ameazado polo all negro.
O xogador que realiza unha xogada ilegal debe

recticar e facer outra.
97
Aprende
Indica o tipo de xogada ilegal.

Rodea cun círculo a resposta correcta.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Movemento Rei Movemento Rei

erróneo ameazado erróneo ameazado
3 a b c d e f g h
4 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1
Movemento Rei Movemento Rei

erróneo ameazado erróneo ameazado
98
Aprende
Normas
Se un xogador toca unha peza súa terá que
xogala e, se toca unha do adversario, deberá
capturala, sempre que en ambos os casos isto
sexa posible.
a b c d e f g h
8 8
7 7
6 6
5 5
2
4 4
3 3
2 2
1 1
1
a b c d e f g h
As brancas teñen que xogar a torre, aínda

que o all pode capturar a torre negra,
porque foi a primeira peza tocada.
Para arranxar as propias pezas no taboleiro,

antes débese dicir “compoño”.
99
Aprende
Rodea cun círculo a peza que ten que xogar.

Xogan as brancas.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
2
6 6 6 6
5 5 5 5
4 4 4 4
3 1 2 3 3 3
2 2 2 2
1 1 1 1 1
Rodea cun círculo a peza que se debe capturar e

indica a xogada cunha frecha. Xogan as negras.
1 a b c d e f g h
2 a b c d e f g h
8 8 8 8
7 7 7 7
6 6 6 6
5 1 5 5 1 5
4 4 4 4
3 3 3 2 3
2 2 2 2 2
1 1 1 1
100
Pensa
Observa este salón de actos.
B3
A1 A2 A5
a Escribe a etiqueta en todas as butacas.
b Cantas butacas baleiras hai?
c En que butacas sentarán dous que queiran estar

xuntos? ou
d Onde está sentada a torre verde?
101
Pensa
Ordena as palabras destas oracións.
a máis a peza adecuada move
b o adversario? que xo xogada
c facer. que pensa podes
Ordena as frases correctamente e escríbeas co n de

repasar as fases dunha xogada.
1 En primeiro lugar,
2 A continuación,
3 Finalmente,
102
Pensa
Escribe o número que representan os conxuntos

de casas seguintes.
= 100 = 10 =1
centenas decenas unidades
a b
1 2 3
c d
103
Pensa
Ordena as viñetas que representan a execución

dunha xogada de xadrez.
104

Xoga e Aprende 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Xoga e Aprende 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Xoga e Aprende 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Xoga

Edición: Desembro 2010

Deseño cuberta: Pere Fradera Barceló

© Jordi Prió Burgués

Reservados todos os dereitos

NIngunha parte desta publicación pode ser reproducida, almacenada ou

Unidade 1. Mover .................................................................7

Unidade 2. Valor das pezas ...............................................19

Unidade 3. Capturar ...........................................................29

Unidade 4. Atacar ...............................................................41

Unidade 5. Defender ..........................................................53

Unidade 7. Xaque mate ...................................................... 81

Unidade 8. A xogar... .......................................................... 93

Termina de colorear as pezas segundo o modelo.

A torre, nunha xogada, As frechas indican as

O all pode desprazarse a As frechas indican as

Indica cun círculo as casas a onde pode ir a

A torre e o all teñen que chegar ao cadrado.

A dama móvese como a torre As frechas indican as

O rei nunha xogada pode O rei con sete xogadas

Pon un círculo nas casas a onde poden ir as

A dama e o rei teñen que chegar aos cadrados.

O cabalo, nunha xogada, As frechas indican as

Os peóns, nunha xogada, As frechas indican as dúas

Pon un círculo nas casas a onde poden ir as

O cabalo e os peóns teñen que chegar aos

Rodea cun círculo a peza de cada tira que é

Debuxa en cada casa a gura correspondente.

Pinta as palabras que teñan a sílaba CA.

Separa as palabras e escribe as frases.

Cantos metros percorre cada peza para ir recoller

Busca 8 diferenzas entre estes dous debuxos.

Valor das pezas

• Valor das pezas

Repasa a liña de puntos e colorea este debuxo.

Valor das pezas

Sen o rei non se pode continuar a partida!

Ordena de maior ou menor valor as pezas

Durante a partida, intenta ter máis puntos que o

Indica cunha frecha a peza que falta para

Ordena as chas do dominó para que estean

Relaciona con frechas o artigo, o nome e o

Escribe en plural o nome destas pezas.

Rodea a peza que sobra para que as restantes

Busca a única diferenza que existe entre estas

Pinta o debuxo coas cores indicadas.

A torre, nunha xogada, pode Desde o cadrado, a torre

O all, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o all pode

Rodea cun círculo a peza de maior valor que

Marca a casa desde a cal a peza indicada

Unha torre Un all

A dama, nunha xogada, pode Desde o cadrado, a dama

O rei, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o rei pode

Rodea cun círculo a peza de maior valor que

Marca a casa desde a cal a peza indicada

O cabalo, nunha xogada, Desde o cadrado, o cabalo

O peón, nunha xogada, pode Desde o cadrado, o peón

Rodea cun círculo a peza de maior valor que