วิธีเรียงสับเปลี่ยน

ถ้ามีสิ่งของอยู่ n สิ่ง ซึ่งแต่ละสิ่งมีลักษณะแตกต่างกัน

วิธีเรียงสับเปลี่ยน (Permutation) หมายถึง การนำสิ่งของทัง้ n
สิ่ง หรือ r สิ่ง ( r < n) มาจัดเรียงอันดับโดยถืออันดับเป็ นสำคัญ

ตัวอย่าง เช่น ถ้ามีสิ่งของซึ่งแตกต่างกันทัง้ หมด 3 สิ่ง สมมติว่า

เป็ น ตัวอักษร ก, ข, ค

เมื่อนำมาจัดอันดับทัง้ 3 สิ่ง จะจัดได้ ดังนี ้

ได้ทงั ้ หมด............วิธี
เมื่อนำตัวอักษรมาจัดเรียงคราวละ 2 ตัว จะจัดได้ ดังนี ้

วิธีเรียงสับเปลี่ยนของ n สิ่ง ที่แตกต่างกันเป็ นแนวเส้นตรง

1. การหาจำนวนวิธีการเรียงสับเปลี่ยนของ n สิ่ง ซึ่งแตก
ต่างกันทัง้ หมดนำมาจัดเรียงคราวละ n สิ่ง

จำนวนวิธีเรียงสับเปลี่ยนของ n สิ่ง ซึ่งแตกต่างกัน

คราวละ n สิ่งจะจัดได้
วิธี
2. การหาจำนวนวิธีการเรียงสับเปลี่ยนสิ่งของ n สิ่งที่แตก
ต่างกัน โดยนำมาจัดเรียงคราวละ r สิ่ง (r < n)
จำนวนวิธีการเรียงสับเปลี่ยนสิง่ ของ n สิ่งที่แตกต่างกัน โดยนำมา
จัดเรียงคราวละ r สิ่ง (r < n) จะจัดได้

วิธี

ใช้สัญลักษณ์ หรือ หรือ แทน “จำนวนวิธีเรียง

สับเปลี่ยนสิ่งของ n สิ่ง ซึ่งแตกต่างกัน โดยนำมาจัดคราวละ r
สิ่ง” (r < n)

นัน
่ คือ

ตัวอย่างที่ 1 จงหาจำนวนวิธีที่แตกต่างกันที่จะจัดคน 5 คน เข้า

แถวตรงหน้ากระดานเรียงหนึ่ง

แนวคิด
ตัวอย่างที่ 2 จงหาจำนวนวิธีที่แตกต่างกันทัง้ หมดที่จะจัดตัว
อักษรคำว่า EQUATION ให้เป็ นคำใหม่โดยใช้ตัวอักษรทัง้ หมด
โดยไม่คำนึงถึงความหมายของคำ

แนวคิด

ตัวอย่างที่ 3 ในการเลือกคณะกรรมการห้องเรียนสีขาวชุดหนึ่ง
ซึ่งประกอบไปด้วย ประธาน รองประธาน เหรัญญิก และ
เลขานุการ โดยให้คณะกรรมการแต่ละคนดำรงตำแหน่งได้เพียง
ตำแหน่งเดียว ถ้ามีผู้สมัครเลือกตัง้ 5 คน ผลการเลือกตัง้ คณะ
กรรมการชุดนีอ
้ าจจะมีแตกต่างกันได้ทงั ้ หมดกี่วธิ ี

แนวคิด
 แบบฝึ กทักษะที่ 1
1. จะจัดคน 6 คน เข้าแถวเส้นตรงได้กี่วธิ ี

2. จะจัดหนังสือ 10 เล่มต่าง ๆ กัน วางบนหิง้ หนังสือได้กี่วธิ ี

3. จะจัดเรียงสับเปลี่ยนตัวอักษรในคำว่า ANEKHIRUL ได้กี่วธิ ี

4. เลขโดด 5 ตัว คือ 1, 3, 5, และ 7 จะสร้างจำนวนเต็ม 5 หลัก

จากตัวเลขเหล่านีไ้ ด้กี่จำนวน

5. จงหาค่าของ
5.1
 5.2

5.3

5.4

6. จงหาค่า n จากสมการ
6.1

6.2 ถ้า จงหาค่า n

 6.3 ถ้า จงหาค่า n

6.4

6.5

7. สภานักเรียนนักเรียนประกอบด้วยกรรมการ 6 คน จะเลือกประธาน
รองประธานและเหรัญญิก
ตำแหน่งละ 1 คน ทัง้ สามตำแหน่งได้กี่วิธี
8. ในการจับฉลากชิงรางวัล 2 รางวัลเนื่องในโอกาสวันปี ใหม่ของ
นักเรียนห้องหนึ่งจำนวน 30 คน ได้ ทำสลากขึน
้ 30 ใบ แต่ละใบมีช่ อ
ื
นักเรียนแต่ละคน จากนัน
้ ให้คุณครูประจำชัน
้ จับสลากนี ้ 2 ครัง้ ครัง้ ละใบ
ผู้มีช่ อ
ื ในฉลากใบแรกและใบที่สอง จะได้รับรางวัลที่ 1 และที่ 2 ตาม
ลำดับ จงหาจำนวนวิธีทงั ้ หมดที่นักเรียนเหล่านีจ
้ ะ ได้รับรางวัล

9. ต้องการสร้างจำนวนที่มี 4 หลัก จากเลขโดด 1,2,3,…,9 โดยที่แต่ละ

หลักไม่ซ้ำกัน จะสร้างได้ ทัง้ หมดกี่จำนวน เมื่อ
1) ไม่มีเงือนไขเพิ่มเติม

2) หลักหน่วยและหลักร้อยเท่านัน
้ เป็ นเลขคี่

3) แต่ละหลักสลับเลขคู่และเลขคี่
10. ต้องการสร้างค าที่ประกอบไปด้วยตัวอักษร 4 ตัว ไม่ซ้ำกัน โดยเลือก
มาจากคำว่า ENTRANCE จะ สร้างได้ทงั ้ หมดกี่คำ โดยคำที่สร้างขึน
้ มาไม่
จำเป็ นต้องมีความหมายก็ได้ เมื่อ
1) ไม่มีเงื่อนไขเพิ่มเติม

2) อักษรตัวแรกเป็ นสระ และอักษรตัวสุดท้ายเป็ นพยัญชนะ

3) มีสระอย่างน้อย 1 ตัว

11. มีเก้าอีท
้ งั ้ หมด 8 ตัวเรียงเป็ นแถวยาว มีคนทัง้ หมด 4 คนคือ นาย ก.
นาย ข. นาย ค. และนาย ง ต้องการนั่งบนเก้าอี ้ จงหาจำนวนวิธีในการนั่ง
เมื่อ

1) ไม่มีเงื่อนไขเพิ่มเติม

2) คนทัง้ 4 คน ต้องนัง่ ติดกัน

 3) นาย ก. นั่งเก้าอีต
้ ัวแรก และนาย ข. นั่งเก้าอีต
้ ัวสุดท้าย

12. มีตำแหน่งงานต่าง ๆ สำหรับชาย 3 ตำแหน่ง และสำหรับหญิง 2

ตำแหน่ง ถ้ามีชายมาสมัคร 5 คนและหญิง 4 คน ทางบริษัทจะมีวิธีคัด
เลือกคนดังกล่าวบรรจุเข้าทำงานได้กี่วิธี

7. นักเรียน 4 คน ยืนเรียงแถวสูงต่ำได้กี่วิธี
8. นักวิ่งแข่ง 4 คน วิง่ เข้าเส้นชัยในอันดับต่าง ๆ กัน ได้ทงั ้ หมดกี่
วิธี ถ้าไม่มีคนที่ได้อน
ั ดับที่เท่ากัน
9. มีตำแหน่งว่างอยู่ 5 ตำแหน่ง เป็ นตำแหน่งเฉพาะชาย 2
ตำแหน่ง ตำแหน่งเฉพาะหญิง 3 ตำแหน่ง ถ้ามีผู้มาสมัครเป็ นชาย
4 คน หญิง 5 คน จะมีวธิ ีการเลือกบรรจุเข้าทำงานได้กี่วธิ ี
10. จงหจำนวนวิธีที่จะจัดอันดับตัวอักษรทัง้ หมดจากคำว่า
APPAPPINNIA
10.1 ให้สระอยู่ติดกัน
10.2 ให้สระอยู่แยกกัน
11. จงหาจำนวนวิธีที่จะจัดชาย 4 คน และหญิง 4 คน นั่งรอบ
โต๊ะกลม โดยให้หญิงนั่งแยกกัน
12. มีกี่วธิ ีที่นักเรียน 5 คน สอบวิชาหนึ่งได้เกรดแตกต่างกัน 5
เกรด คือ A, B, C, D และ E
13. มีธง 7 ผืน ต่างสีกันทัง้ หมด จะให้สัญญาณโดยแขวนธงบน
ยอดเสาเรียงตามแนวดิง่ ได้กี่สัญญาณ ถ้า
13.1 ให้สัญญาณทีละ 3 ผืน
13.2 ให้สัญญาณทีละ 4 ผืน
3. การหาจำนวนวิธีการเรียงสับเปลี่ยนสิ่งของ n สิ่งที่ไม่แตก
ต่างกันทัง้ หมด
วิธีเรียงสับเปลี่ยนสิ่งของ n สิ่ง ซึ่งไม่แตกต่างกันทัง้ หมด
แบ่งเป็ น k กลุ่ม ในแต่ละกลุ่มนัน
้ เหมือนกัน นัน
่ คือกลุ่มที่หนึ่งมี
n1 สิ่ง กลุ่มที่สองมี n2 สิ่ง ... กลุ่มที่ k มี nk สิ่ง จะจัดได้

วิธี
ตัวอย่างที่ 1 จงหาจำนวนวิธีที่จะจัดคน 10 คน โดยสารรถไฟ ผู้
จัดมีตั๋วโดยสารชัน
้ ที่หนึ่ง 2 ใบ
ชัน
้ ที่สอง 3 และชัน
้ ที่สาม 5 ใบ
ตัวอย่างที่ 2 บริษัทก่อสร้าง 3 แห่ง ต้องการรับสมัครคนงานเข้า
ทำงานจำนวน 3 คน 2 คน
และ 5 คน ตามลำดับ ถ้ามีคนมาสมัครงาน 10 คน
จงหาจำนวนวิธีที่จะบรรจุคนงาน
10 คนนีเ้ ข้าทำงาน

ตัวอย่างที่ 3 มีหนังสือคณิตศาสตร์ 3 เล่ม หนังสือภาษาอังกฤษ

2 เล่ม และหนังสือและหนังสือ
ภาษาไทย 4 เล่ม ถ้าถือว่าหนังสือวิชาเดียวกันไม่
แตกต่างกันแล้วจะจัดเรียงหนังสือ
ทัง้ หมดบนชัน
้ วางหนังสือได้กวี่ ิธี
 แบบฝึ กทักษะที่ 2
1. มีหลอดไฟสีขาว 4 หลอด สีแดง 5 หลอด และสีน้ำเงิน 6
หลอด ต้องการนำหลอดไฟ
ทัง้ หมดไปประดับตามรัว้ ในแนวเส้นตรงจะประดับได้กี่วิธีที่
แตกต่างกันเมื่อหลอดไฟสีเดียวกัน
ไม่ตา่ งกัน

2. ถ้านำเลขโดด 0,2,2,3,3,3,4 มาสร้างเป็ นจำนวนที่มีค่า

มากกว่าหนึ่งล้าน จะมีทงั ้ หมดกี่จำนวน

3. มีลูกบอล 6 ลูก เป็ นสีแดง 1 ลูก สีขาว 1 ลูก สีเหลือง 1 ลูก

และสีดำ 3 ลูก ทุกลูกมีขนาด
เท่ากัน เลือกลูกบอล 4 ลูก มาจัดเรียงเป็ นแถวตรงได้ทงั ้ หมด
กี่วิธี

4. นำแจกันเดียวกัน 12 ใบ ซึ่งเป็ นแจกันเคลือบเงา 4 ใบ แจกัน

ลายดอก 4 ใบ และแจกันดินเผา
4 ใบ มาเรียงเป็ นแถวได้กี่วธิ ี ถ้า
1) ไม่มีเงื่อนไขเพิ่มเติม
2) มีแจกันดินเผาอยู่ริมสุดทัง้ สองข้าง
3) มีแจกันดินเผาอยูต
่ ิดกันเสมอ
ตัวอย่างที่ 4 กำหนดให้เส้นแต่ละเส้นในรูปนีแ
้ ทนถนน ถ้านาย ก.
จะเดินทางจากจุด M ไปยังจุด
N โดยทีใ่ นการเดินทางแต่ละครัง้ จะต้องเดินทางไป
ทางทิศตะวันออกหรือทิศเหนือ
เท่านัน
้ นาย ก. จะเลือกเดินทางได้กี่วธิ ี ถ้า
1) ไม่มีเงื่อนไขใด ๆ ในการเดินทาง
2) ในการเดินทางต้องผ่านจุด P
3) ในการเดินทางต้องผ่านจุด P และ Q

N
Q
P

ตัวอย่างที่ 5 ชายขีเ้ มาคนหนึ่ง สามารถก้าวไปข้างหน้าหรือข้าง

หลังได้ ถ้าเขาเดินทัง้ หมด 11 ครัง้
เขาจะมีวธิ ีการเดินกี่วธิ ี เมื่อเดินครบ 11 ก้าวแล้ว
ตัวเขาจะยืนอยู่ห่างจากจุดตัง้ ต้นไป
ข้างหน้า 5 ก้าว
 แบบฝึ กทักษะที่ 3

1. จากรูปที่กำหนด

แสดงแผนผังของเมืองหนึง่ รอยเส้นในแผนผังแทนถนน ถ้า

ต้องการเดินทางออกจากจุด X ไปยังจุด Y โดยมีเงื่อนไขว่า จะ
ต้องเดินทางไปทางทิศเหนือ หรือทิศตะวันออกเท่านัน
้ จงหา
จำนวนวิธีการเลือกเส้นทางทัง้ หมด โดยที่
1.1 ไม่มีเงื่อนไขเพิ่มเติม
1.2 เส้นทางต้องผ่านจุด B
1.3 เส้นทางต้องไม่ผ่านจุด A

2. จะสร้างเลขที่มีค่ามากกว่าแสนได้กี่จำนวนจากเลขโดด 0, 2,
0, 2, 3, 2