1

2
3
4
 ‫ٰ‬ ‫ان ا‬
‫و ﺌڻ‬ ‫ر‬
‫ﻣﺸﻴﺮ زراﻋﺖ‬
‫ِ‬
‫ان‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮅ‬
‫ِ‬
‫‪07‬‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺌ‬ ‫ا‬ ‫يﮭ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﮢ‬ ‫ِ‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫ان‬
‫‪10‬‬ ‫ﺌ‬ ‫و ام‪ :‬ا‬ ‫ﺑ ي‬ ‫ﮢ‬
‫‪12‬‬ ‫ڏ ﺌ‬ ‫ِ‬ ‫َ َ ۾ روڪ ر ڏ ﮙ‬ ‫ﮢ‬ ‫‪.3‬‬ ‫ﺌز ا‬ ‫ا‬ ‫ﺌ‬
‫و ام‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ي‬
‫‪13‬‬ ‫ﺌر‬ ‫زر‬ ‫‪.4‬‬ ‫۽ اﺊ‬ ‫‪،‬‬ ‫زرا‬
‫‪15‬‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌر‬ ‫‪.5‬‬
‫‪16‬‬ ‫ﺌرا ﺌ ر‬ ‫‪.6‬‬ ‫ا‬
‫‪16‬‬ ‫ک‬ ‫۽ ري‬ ‫ﺌ‬ ‫‪.7‬‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬
‫‪17‬‬ ‫ﮭ ﺌ ﺌﺊ ا‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫وو ﺋﮢ‬ ‫‪.8‬‬ ‫ل‬ ‫ڊاﺊ‬
‫‪17‬‬ ‫۽ ا ﺌد‬ ‫ا‬ ‫ز ۽‬ ‫‪.9‬‬ ‫زر‬
‫‪18‬‬ ‫ا‬ ‫ﺌل ۽ ان‬ ‫ا‬ ‫ک ﺌڻ‬ ‫وو ﺋﮢ‬ ‫‪.10‬‬
‫ا‬
‫‪19‬‬ ‫ارڪ‬ ‫۽ا‬ ‫ﺌ ﺌر‬ ‫اﺎ ﺌ‬ ‫‪.11‬‬
‫اج‬ ‫ٰ ﺌ‬ ‫م‬
‫‪21‬‬ ‫ک‬ ‫۾ ﮜ‬ ‫‪.12‬‬
‫ڊاﺊ‬
‫‪22‬‬ ‫ﺋ اوار ا‬ ‫زر‬ ‫ﮭ ﺌ‬ ‫ﺑ‬ ‫‪.13‬‬
‫ِ‬ ‫ﺌ ‪،‬‬ ‫زرا‬
‫‪23‬‬ ‫ا ﺌج ذ و‪ ،‬ﺋ ۽‬ ‫‪.14‬‬
‫ا‬
‫‪25‬‬ ‫ﺌرو‬ ‫ﺐُ ‪ :‬ﺌﺊ ﺌل ﺐ‬ ‫ﮢ‬ ‫‪.15‬‬
‫‪27‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌ ﺌﺊ ا ۽ ا‬ ‫‪.16‬‬ ‫ا‬ ‫اﺊ‬
‫‪28‬‬ ‫ﺐﮢﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫وڌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ا وچ ذر‬ ‫و‬ ‫‪.17‬‬ ‫ن‬ ‫ﺌو ا‬
‫‪29‬‬ ‫ﺌ ﺌ ﺌر‬ ‫۽ ﺌ‬ ‫‪.18‬‬ ‫ڊاﺊ‬
‫‪30‬‬ ‫ا‬ ‫ﺌر‬ ‫‪.19‬‬ ‫رآﺐﺌد‬ ‫زر‬ ‫آ‬

‫و‬ ‫ﺌن‬ ‫‪:‬‬

‫ﺌري‬ ‫اوڍو ۽ ﺌﺐ‬ ‫‪ :‬ا ﺌف‬ ‫ا‬
‫۽ آﺊ ٽ‪ :‬ا ر ﺌري‬ ‫ز‬
‫‪ :‬ا‬ ‫ڊزاﺊ‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ِ‬ ‫زرا‬‫ﺌ ‪،‬‬
‫‪ ،‬زر‬ ‫زر‬ ‫ﺌت ۽ آ‬ ‫زر ا‬ ‫ر‬ ‫ڊاﺊ‬
‫رآﺐﺌد‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺐ ڪ ا ‪ ،‬ﺑﺌز ﺐ‬
‫ن‪03111646111،:022-9200108, 022-9201276 :‬‬
‫‪5‬‬
‫‪www.ictagrisindh.gov.pk; Email: dir.infoagriext@gmail.co‬‬
‫واري‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌل ‪2022‬‬ ‫ر‬ ‫زرا‬
‫۾ ان و‬ ‫ﺌڪ ڏ ﺌن ري آ ‪،‬‬
‫ڏ ۾ ي و ﺌ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ﺌن ‪36‬‬ ‫ن ﺐ‬ ‫ا‬ ‫‪44‬‬
‫ي‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ ‪ 421‬ﺐ رو ﺌ ﮘﺌ و ‪.‬‬ ‫ﺌن‬
‫ﺐ‬ ‫ﮡ‬ ‫ﺌن ﺐ دا‬ ‫ر آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫فو‬
‫و۽‬ ‫ُ ڏﮢ‬ ‫ا ن‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﮢ‬
‫ﺎ ﺌآ ‪.‬‬ ‫ا‬
‫اﮡﺌٺ‬ ‫ازا و‬ ‫ﺌن‬ ‫ڏ ﺌ آﺐﺌد ﺌرن‬
‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ِ‬ ‫ﺐﺌو د‬ ‫ان‬ ‫ي‬
‫‪.‬‬ ‫و ام وع‬ ‫ﺑ يڏﮙ‬ ‫ﮢ‬
‫ﺌ ﺌران آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌ ۽ رو‬ ‫۾ زرا‬ ‫و ام‬
‫ا ﺌر‬ ‫وارو‬ ‫ن ر ﺌرڊ‬ ‫وي ۽‬
‫ذر‬ ‫ﺐﺌﺊ ن ا‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺐ رڊ‬ ‫ﺌ‬
‫ﺋ ‪ ،‬ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ﮢ‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ا ا ﮭ وارن‬ ‫ن‬ ‫۾ ‪ 12.5‬ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ﺌن ﺊ‬
‫ﺌب ﺌن‬ ‫‪ 5000‬ار رو ﺌ ا‬ ‫‪ 185928‬آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ا ﺌح ت ب‬ ‫و ‪.‬‬ ‫روڪ ر ڏ ﮙ ﺐ وﺐ‬
‫ﺌر ۽ وز ِ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌب ﺐ ول زرداري ﺌ ﺎ ﺋ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌن‬ ‫ا‬ ‫ﺌن ‪ 5‬ﺌرچ وز ِ ا ٰ ﺌﺊ س‬ ‫ﺌر ﺌ ﺌ‬
‫ن ﺌﺊ وارن‬ ‫ﮙ ﺐ ‪ 25‬ا‬ ‫ﺊ‬
‫وع‬ ‫ﺑ يڏ ﮙ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﮢ‬ ‫ر‬
‫و و‪.‬‬
‫ﺌران ﺐ‬ ‫ِ‬ ‫ﺌ‬ ‫ر زرا‬ ‫ﺑ ي‬
‫ﮢ‬ ‫ﺌر‬ ‫ڏ ﺋ و ‪.‬‬ ‫رٽ و ام‬ ‫ا‬
‫ا ر‬ ‫‪24‬‬ ‫ر ڏﮙ‬ ‫ﺑ يﮭ‬
‫ﺌو ﺌآ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪110‬‬

‫ﺌٿ‬
‫اج‬ ‫ٰ ﺌ‬ ‫م‬
‫ڊاﺊ‬
‫ِ‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬

‫‪6‬‬
 ‫ﺌ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫رٽ و ام‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺊ‬ ‫ڏ ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌران زرا‬ ‫ِ‬
‫ﺌن‬ ‫ر ﺌ‬ ‫)‬ ‫ﺌل ﺌ‬ ‫)اﮗ ﮡ وڏو وز (‪،‬‬ ‫َ َ ۾ ‪ 5000‬رو ﺌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﮢ‬
‫ﺌن‬ ‫ر ﺌ‬ ‫و)‬ ‫ﺌب ﺌر ا‬ ‫(۽‬ ‫رت و‬ ‫ﺌر‬ ‫‪ 5‬ﺌرچ ‪ 2023‬وز ِ‬ ‫ﺎآ‬ ‫ﺑ ي ڏ ﮙ واري‬ ‫ا‬
‫ﺌل ۾‬ ‫ﺌ‪،‬‬ ‫د‬ ‫(ا‬ ‫ﺌر‬ ‫ا‬ ‫م ﺌڪ ۽‬ ‫وت‬ ‫۾‬ ‫ا‬ ‫ٰ ﺌﺊ س‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ﺑ ‪ ،‬آﺐﺌد ﺌر‪،‬‬ ‫ﺑ‬ ‫وز ‪ ،‬ا‬ ‫ري‪.‬‬ ‫ﺊﮙ ﺌن‬
‫ﺌ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺐ رڊ‬ ‫ڊو‬ ‫ا‬ ‫ﺋ‬ ‫ت‬ ‫ا ﺌح‬ ‫ﺑ ي و ام‬ ‫ﮢ‬
‫ﺋ‬ ‫ﺌ ﺎ‬ ‫زرداري‬ ‫ﺌب ﺐ ول‬ ‫ب‬
‫ﺌن ﺌران‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌر ‪ ،‬وز ِ ﺌر‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬
‫ﺑ ي‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺐ ﮙ د ﺌﺊﮙ ﺌن‬
‫ن ﺌڍن ‪12‬‬ ‫۾‬ ‫ﺊ‬ ‫و ام‬
‫ن‬ ‫‪ 185,928‬آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ن‬ ‫ا‬
‫ن‬ ‫‪ 845,461‬ا‬ ‫ا ا‬ ‫ﮢ‬
‫‪..‬‬ ‫رو ﺌ ڏ ﺌ ﺌ و‬ ‫‪ 4.227‬ﺐ‬
‫اد‬ ‫ﺌن ﺌص ﺌن‬ ‫ﺎ۾‬ ‫ا ﺌ‬
‫و ﺌڻ‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ﺌب‬ ‫‪،‬‬ ‫ٰ‬ ‫ﺌ وز ِ ا‬
‫ﺑ آف‬ ‫ارن‪،‬‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ ،‬زرا‬ ‫ﺌز ﺌ ي‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫زرا‬ ‫ٰ‬ ‫وز ِ ا‬

‫‪7‬‬
‫۽‬ ‫آ‬ ‫ﺐ ﮭ ﺌن‬ ‫شا‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌﺊ ن ۽‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ﺐ رد‬ ‫۽‬ ‫ا‬
‫۾ آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫واري ڏ‬ ‫ﺌل‬ ‫ر‬ ‫ﺋ ‪.‬‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫َ َ ۾ روڪ ر‬ ‫ﮢ‬ ‫ازا‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺋ وﺊ ‪.‬‬ ‫م ﺌڪ ﺌن‬ ‫ِ‬
‫وت‬ ‫و ﺌت‬ ‫ﺎ‬
‫۽ اﮗ ﺌن ﺐ آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺋ و‬ ‫ﺌران ڏ‬ ‫ِ‬ ‫و ‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬
‫ي‪.‬‬ ‫ﺋ و‬ ‫ﺌﺊ ﺌ‬ ‫ﺐﺌري ۾ اﺐ ا ۾ ز‬ ‫ﺑ ي‬ ‫ﮢ‬
‫ﺌ‬ ‫اد‬ ‫ي‬ ‫ﺌب‬ ‫ﺎ‬ ‫ا ﺌ‬ ‫ي زرا‬ ‫ا ﺌز ا‬ ‫ڏﮙ‬
‫ﮢ‬ ‫ﺌل‬ ‫ِ‬ ‫ٰ‬ ‫وز ِ ا‬ ‫ﺑ ي و ام‬ ‫ﮢ‬ ‫و‬
‫ﺌر‬ ‫وﺌ‬ ‫رن آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ﮭ‬ ‫ﺌون ﺌن‬
‫ﺋ‬ ‫ُ‬ ‫ڏﮙ ﺋ‬ ‫وارو‬
‫۾‬ ‫۽‬ ‫ﺋ‬ ‫وڌ‬ ‫ﮢ‬
‫ﺋ‬ ‫راڪ‬
‫وا ي‬ ‫ﺌر ﺌران‬ ‫وﺌ‬
‫اريﮭ ۾ د‬ ‫ﺌن ﮙ ۽‬
‫ََ۾‬ ‫ﺌ‬ ‫ي‬ ‫ﮙ‬ ‫و ام‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ڏ‬ ‫آ ﺌ‬
‫اﺐ اﺊ‬ ‫ن وارن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌڍن ‪ 12‬ا‬ ‫روڪ ر‬ ‫ﺌ‬ ‫و زرا‬ ‫ن‬ ‫د و ام آ ‪،‬‬
‫۽‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ذر‬ ‫نا‬ ‫ﺌران آﺐﺌد ﺌرن ﺌ ﺐﺌﺊ‬
‫ﮢ‬ ‫ف‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺋ آ ‪،‬‬ ‫ﺌت‬
‫رن و ا‬ ‫ڙ‬ ‫ا‬ ‫يﺐ‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ﺑ يﮭ‬
‫د ﺌر‬ ‫ڙڻ ۾ ﮙ‬ ‫د ﺌ‬ ‫ﺑ‬ ‫۽ زر‬
‫ي‪.‬‬ ‫ﺌﺐ‬
‫ِ‬ ‫و ﺌڻ‬ ‫ر‬ ‫ي ﺌب‬ ‫ﮗﺌ ﺌﺊ‬
‫۾‬ ‫ﺊ‬ ‫دور دراز‬ ‫اڙيﮭ‬ ‫ِ‬ ‫زرا‬
‫ﺌت‬ ‫نڏ‬ ‫ڻ ۽ وري‬ ‫ر‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ﺊ وڏو‬ ‫ﺌ‬ ‫ڻ وارو‬ ‫ﺌ‬ ‫رو‬
‫ﺋ‬ ‫وارن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ن ﺌﺊ‬ ‫‪ 25‬ا‬ ‫۽‬ ‫آ‬ ‫۾ ڏﺊ ر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌران رو‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫‪،‬‬ ‫۽ا‬
‫ي‪.‬‬ ‫ر ڏ و‬ ‫ي ﺑ ي‬ ‫۾‬
‫رٽ و ام‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺋ‬ ‫وز ۽‬ ‫وﺌ‬
‫‪110‬‬ ‫ﺌز ﺌ ي ا‬
‫ﮢ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ﺌن ر‬ ‫ﺌو ﺌآ ‪،‬‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ﺑ‬ ‫ا‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫واري ﺑ ي و‬
‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌن‬ ‫ي‬ ‫ا۽‬ ‫ﺌن ﺌم ﺌﺊ‬
‫ي‪.‬‬ ‫ﺋ و‬ ‫نر‬

‫‪8‬‬
‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺎ۾‬ ‫ا ﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺋ‬ ‫زرداري‬ ‫ﺌب ﺐ ول‬ ‫ت ب‬
‫ن ﺑ يﮭ‬ ‫اﺊﮙ ﺌن‬ ‫ڪ‬ ‫اﺊ ﺐﺌﺊ‬ ‫آ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺌن ا ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ وز ِ ﺌر‬ ‫ﺌر‬
‫وﺊ ‪.‬‬ ‫ڏ‬ ‫ر‬ ‫ﺌن ﺌص‬ ‫۾‬
‫ر‬ ‫ر‬
‫ﺌ ‪،‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ي‬
‫و وز ۽‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬
‫ﺌن‬ ‫و‬ ‫ﮭ ۾‬
‫۾ ﮙ ا ﺌ‬ ‫دار ادا‬ ‫ا‬
‫ﺎ‬ ‫ﺌ‪،‬‬
‫۽‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌل‬ ‫ر‬
‫ا‬ ‫ﮗﺌ‬ ‫وارن‬
‫اي‬ ‫ا‬ ‫اي ‪ /‬ا‬ ‫۾‬
‫ا و ۽‬ ‫ﺌن‬
‫ﺎ‬ ‫ي‬ ‫آ ‪ُ ،‬ان‬
‫ر‬ ‫۾ ﺊ‬ ‫ڻ‬ ‫ازا‬
‫اﺊ وﺊ ‪.‬‬ ‫ذر‬ ‫ﮢ‬ ‫ِ‬ ‫ضآ ‪،‬‬
‫۾‬ ‫ا‬ ‫ﺌﺊ س‬ ‫ﺎ وز ِ ا ٰ‬ ‫ﮭ‬ ‫آ ‪،‬‬ ‫ير‬ ‫ڏ ﮙ ﺌن ادا‬ ‫ﺑ ي‬

‫ﺋ وﺊ ‪.‬‬
‫ده‬ ‫ر‬ ‫۾‬ ‫ﺌن‬ ‫ڏ‬ ‫ا ﺌح ﺌن‬ ‫ﺊﮙ واور وا و رو‬ ‫و ام ۾‬ ‫ﺌر ﺌران‬ ‫وﺌ‬
‫ﺐ وﺐ‬ ‫ڏﮙ‬ ‫ر‬ ‫ن ﺌن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫وا ي‬ ‫ﺌر‬ ‫ڻ ﺌ ‪،‬وﺌ‬ ‫ڻ‬
‫رٽ‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ﺌﺊ ﺌ‬ ‫وڌ‬ ‫ﺋ آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ي‬ ‫ڏﮢ‬ ‫واري ر‬
‫ﺌري‬ ‫ڊ ﺌر‬ ‫۽‬ ‫و ام‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺐ‬ ‫ﺊ‬ ‫ا نڏ ن‬ ‫وڌ‬ ‫ِ‬ ‫‪.‬‬
‫آ ‪.‬‬ ‫وع‬ ‫ﮙ‬ ‫م‬ ‫ط‬ ‫ﮙ‬
‫اج(‬ ‫ٰﺌ‬ ‫)‬ ‫‪.‬‬ ‫و‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ 13.5‬ارب رو‬ ‫ا ﺌن‬ ‫ن‪،‬‬ ‫ڏﺊ‬ ‫در‬ ‫ُان‬ ‫و‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ ‬زرا‬
‫ورت ﺋ ‪.‬‬ ‫و‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ڻ‬
‫ار ن‪:‬‬ ‫د‬ ‫ڏ ‪:2022‬‬
‫آﺐﺌد ﺌرن ۽ ﺌر‬ ‫ﺋ‬ ‫ن ِا ﺌ ﺐ‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ ‬ا ﺌن‬ ‫ڏ۾‬ ‫ا‬ ‫ﺌن ‪36‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫‪44 ‬‬
‫ُﺋ ‪.‬‬ ‫د‬ ‫ﺊ ر ﺌرڊ‬ ‫ي و ﺌ‪.‬‬
‫ا ﺌر‬ ‫ڻ‬ ‫ر ﺌرڊ‬ ‫‪ ‬آﺐﺌد ﺌرن ۽ ﺌر‬ ‫ﺌن‬ ‫رو‬ ‫ي ‪ 421‬ﺐ‬ ‫ان‬ ‫‪ ‬آﺐﺌد ﺌرن‬
‫نا‬ ‫ي ﺐﺌﺊ‬ ‫ﺐ رڊ ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﮡ‬ ‫ﺐ دا‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫ٽ‬ ‫ﮘ وﺊ ۽ اﺊ‬ ‫ر داﮭ‬ ‫ڊ‬ ‫‪ ‬ان ﺌن‬
‫ن‬ ‫ﺐﺌﺊ‬ ‫ا‬ ‫ﺐ ان‬
‫ن‬ ‫ا‬ ‫‪.‬‬
‫ن‪:‬‬ ‫ي و ام‪:‬‬ ‫ﺑ‬
‫ﺌت‬ ‫‪ ‬آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ڻ‬ ‫‪ ‬ان ﺐ ان ﺌن‬
‫ڻ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﺌت‬ ‫‪‬‬ ‫ﺌرف‬ ‫و ام‬ ‫ﺑ ي‬
‫ڊ ﺌر‬ ‫رو‬ ‫ا ‪.‬‬
‫ﺌن‬ ‫ر ﺌرڊ‬ ‫و ام‬ ‫‪ ‬ﺑ ي‬
‫اﺊﮙ‪.‬‬ ‫رن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ذر‬
‫ڻ‬ ‫ﺊ‬ ‫ڊ‬ ‫‪‬ڊ ﺌ‬ ‫۽ ﺌڻ ڏ ﮙ‬
‫ﺑ ي‬ ‫ﺋ ُا ﺌ‬ ‫‪ 66‬ارب رو‬
‫ﺐ‬ ‫وه اﮗ ﺌن‬ ‫ﺌن‬ ‫ورت ﺋ ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺐ وﺐ‬
‫ﮗ ٺﮗ ٺ‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ رو‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫وي‬ ‫‪‬‬ ‫‪،‬‬ ‫وا و‬ ‫‪ 4.7‬ارب رو ﺌ ڏ ﮙ‬ ‫‪ ‬وﺌ‬
‫وي ۾ ‪7500‬‬ ‫ﺋ ‪ .‬ان‬ ‫ﺌت‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫و‬ ‫ا ﺌن ‪ 8.4‬ارب‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ﺐ ﺌد‬
‫ور ‪.‬‬ ‫۾‬ ‫‪1388‬‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ﮢ‬ ‫۾‬ ‫ي‬ ‫ﺌران ﺌ‬ ‫ِ‬

‫‪10‬‬
 ‫آﺐﺌد ﺌرن ﺌ‬ ‫ا‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌرم‬ ‫ڊ‬ ‫۾ ا ﺌن وٽ‬ ‫وي‬ ‫‪ ‬ان‬
‫ڏ ﮙ واري‬ ‫ﮢ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ا ﺌن‬ ‫ﺐ ﺌد‬ ‫و‬
‫ر‬ ‫ر‬
‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫‪.‬‬ ‫وﺌ‬ ‫ﺌﺐ ﺐﮢ‬ ‫َ َ ۾ روڪ ر ڏ ﮙ‬
‫رو‬ ‫)ﺐ‬ ‫ا‬
‫ا ا‬ ‫اد‬ ‫ا‬ ‫ﺌ ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫وي ۾‬
‫۾(‬
‫‪:‬‬ ‫آ‬ ‫ﺑ ۾ڏ‬
‫‪4.227‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪845461‬‬ ‫‪185928‬‬ ‫ا‬ ‫ﮭ ﺌا‬ ‫نا ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ۽‬
‫ا ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ﺌر‪:‬‬ ‫ڏ ﮙ‬ ‫روڪ ر‬ ‫ا ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ﮭ‬ ‫ي‬ ‫ﺐ‬ ‫در‬
‫ن۾‬ ‫ا‬ ‫اد‬
‫۾‬ ‫رٽ و ام‬ ‫ا‬ ‫‪‬ﺐ‬ ‫و‬ ‫و‬

‫‪12.5‬‬ ‫‪A‬‬
‫اﺊﮙ‬ ‫ڪ‬ ‫ﺌن ﺐﺌﺊ‬ ‫ﺌوﺌآ ‪،‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪110‬‬
‫ير ﺌآ ‪.‬‬ ‫ﺑ ي ﺌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ﺐ ا‬ ‫‪36.4‬‬ ‫‪72.7‬‬ ‫‪845,461‬‬ ‫‪185,928‬‬ ‫ن‬ ‫ا‬

‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ا‬ ‫و ﮙ ﺌن‬ ‫ﮗﺌ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺌﺊ‬

‫‪،‬‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ﺐﺌﺊ‬ ‫‪12.5‬‬ ‫‪B‬‬

‫ي ‪.‬‬ ‫ڏ ﺌرﮡ‬ ‫ن ﺌن‬ ‫ا‬

‫ﺌر‪:‬‬ ‫ڻ‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫‪35.6‬‬ ‫‪20.2‬‬ ‫‪825563‬‬ ‫‪51592‬‬ ‫‪25‬‬

‫ﺌرڊ ڏ ﺌرڻ ﺐ‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫‪‬ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬

‫ﮙ‬ ‫ﺐ ر ﺌرڊ‬ ‫‪،‬‬ ‫اﺊ‬ ‫ڪ‬ ‫ﺐﺌﺊ‬ ‫ﺌﺊ‬

‫‪.‬‬ ‫ر ڏ و‬ ‫ن‬ ‫‪ 25 C‬ا‬

‫(‪:‬‬ ‫ن ﺌﺊ‬ ‫)‪ 25‬ا‬ ‫ي‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺌن‬

‫ن‬ ‫‪ 25‬ا‬ ‫ا ﺌء ا ا‬ ‫ﮙﺐ‬ ‫ن‬ ‫‪‬‬ ‫‪12.5‬‬ ‫‪4.8‬‬ ‫‪290334‬‬ ‫‪12271‬‬ ‫‪150‬‬

‫وع‬ ‫ﺑ ي ڏﮙ‬ ‫وارن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ن‬ ‫ا‬

‫‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ﺌﺊ‬

‫‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫‪150‬‬

‫ا‬ ‫ﺌﺊ ﮭ‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ ن ۽‬ ‫‪‬‬ ‫‪15.5‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪359624‬‬ ‫‪5818‬‬ ‫ن ﺌن‬ ‫ا‬

‫ﺊ وﺊ آ ‪.‬‬ ‫ﺌري‬ ‫ا‬ ‫ﺌ‬ ‫۽‬

‫ﺌم‪:‬‬ ‫۾‬ ‫آ‬ ‫‪100‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪2320982‬‬ ‫‪255609‬‬ ‫ُ‬

‫ﺌﮡ آ‬ ‫۾ آﺐﺌد ﺌر وا‬ ‫‪ ‬ا ﺌن‬ ‫ار ن‪:‬‬ ‫د‬

‫ي ۽‬ ‫ر‬ ‫ﮙ‬ ‫و ﺌق‬ ‫آﺊ‬ ‫ي وڏي د اري ان و‬ ‫‪ ‬ا ﺌن‬

‫۽‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫۾و‬ ‫اوار وري ل‬ ‫ﺋ ‪.‬‬ ‫رت‬ ‫‪ 4.7‬ارب رو ﺌ ڏ ﮙ ﺌن‬ ‫ا ﺌن‬

‫ي(‪.‬‬ ‫ي ‪ ) .‬ﺌن ا‬ ‫د ادا‬ ‫ا ﺐ‬ ‫ن‬ ‫ﺌن ‪ 12.5‬ا‬ ‫ا ﺌن‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‪‬‬
‫ﺑ ي ڏ ن‪.‬‬ ‫روڪ ر‬ ‫وارن آﺐﺌد ﺌرن‬

‫‪11‬‬
 ‫ا‬ ‫ﺌت‬ ‫وي ۽‬ ‫ﺋ‬ ‫و‬ ‫وع‬ ‫آ ي‬ ‫ن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫۾ ﺌل ‪ 2022‬ﺌ‬
‫ﺌ‬ ‫۽ رو‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺋ و ‪ .‬ان دوران ﺊ زرا‬ ‫ذر‬ ‫‪12‬‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺌري ر ﺌ ۽‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ ي‬ ‫ﺌن آ‬
‫و ن‪.‬‬ ‫ﺐ ن وع‬ ‫ن وي ۽ ا‬ ‫۾ ‪4.4‬‬ ‫ا ر ﺌ‪.‬‬ ‫ﮙ‬ ‫۽ ‪ 13‬ﺌر‬
‫‪،‬ا‬ ‫ﮢ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌﮗﺋ و‬ ‫ﺌ ﺌ‬ ‫ا‬ ‫ﺌن ‪3.6‬‬ ‫ن ﺐ‬ ‫ا‬
‫ن ڙ ن و ن‪ ،‬۾ زرا‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫وي ڻ‬ ‫ﺌ ﮘﺌ و ‪.‬‬ ‫ﺌن ‪ 421‬ﺐ رو‬
‫۽‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ ‪ ،‬رو‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ِ‬ ‫ﮡ‬
‫ﺌﺊ ن ر و ‪.‬‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫۾‬ ‫اﮡﺌٺ‬ ‫و‬ ‫ڻ ﺋ ُ ‪،‬‬ ‫ازا‬
‫ﺐﺌﺊ ن‬ ‫ﺐ ﺌﺊﮙ‬ ‫ﮙ‬ ‫ر‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫م ﮢﮙ‬ ‫ﺌﺊ ﺌ ا‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ازا‬
‫ﺋ ان ۾‬ ‫و آ ‪،‬‬ ‫ا ي ح ﺌن ﺌر‬ ‫ا‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﮡ ﮭ‬ ‫ڻ ﺌن و ﺌت ﺋ وﺊ ‪ (1) :‬ﺐ‬
‫ن۽‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ﺌت درج‬ ‫وي دوران‬ ‫ﺌن‬ ‫‪(2) .‬‬ ‫و‬ ‫ﺋ رﺐ‬ ‫ڻ‬
‫ﺌت‬ ‫۾ درج ﺌ و ۽ ن‬ ‫ﺌ د ﺌو و ا‬ ‫ﺌ‬ ‫ڻ‪.‬‬ ‫ام ر‬ ‫‪ 4000‬رو ﺌ ‪40‬‬ ‫ا ادي‬ ‫ﮢ‬
‫۾ درج‬ ‫ﺐ ۾ا‬ ‫و ‪.‬‬ ‫ﺐ درج‬ ‫ﺌرم‬ ‫ﮭ‬ ‫ﮢ‬ ‫)‪ (3‬ڏ ﺌ آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ڻ‬ ‫ده‬ ‫ﺌ ﺌران ر‬ ‫ﺌت رو‬ ‫ڻ‪.‬‬ ‫ا‬
‫ذ اري ڏ آ ‪.‬‬ ‫ا ﮭ‬ ‫رن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫اﺐ ا ۾ ﮢ‬
‫ﺌن‬ ‫نر نآ ‪،‬‬ ‫ﺌﮡ ن‬ ‫ا‬ ‫و ام‬ ‫ﺌر ﺌن ‪ 13.09‬ﺐ‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺌران و ﺌ‬ ‫ِ‬
‫ارت ت ب ﺌب ﺐ ول زرداري وز ِ‬ ‫ﺌﮡ ﮭ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ﺌ ‪،‬‬ ‫و ام زرا‬ ‫و ام ڙ ‪.‬‬ ‫رو‬
‫ﺌ وز ِ ا ٰ‬ ‫اد‬ ‫۾‬ ‫ﺌن ﮙ ﺋ ‪،‬‬ ‫ﺌر ﺌ ﺌ‬ ‫‪8.39‬‬ ‫ﺌران ﺋ‬ ‫ِ‬ ‫۾‬ ‫ﺌران ڙ و ‪ .‬ان‬
‫ﺌب‬ ‫زرا‬ ‫و ﺌڻ‬ ‫ر‬ ‫۽ ﺌب‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫ﺋ وﺊ ‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ﺌر‬ ‫ر وﺌ‬ ‫ﺐ رو‬
‫ِ‬ ‫ي زرا‬ ‫‪،‬‬ ‫ا ﺌز ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ﮡ‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌر‬ ‫ر ‪ 4.7‬ﺐ رو ﺌ و ﺌ‬
‫رٽ‬ ‫ا‬ ‫‪،‬ﺐ‬ ‫‪ ،‬ور ﺐ‬ ‫وﺌ‬ ‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﮙ‬ ‫ڻ ۾ د‬
‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐ رڊ‪ ،‬رو‬ ‫ﺌ‬ ‫ا ﺌر‬ ‫و ام‪،‬‬ ‫ڏﮙ ﺐ ﺌ‬ ‫ﮢ‬ ‫آﮡ ي آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫و ام ۾ ﺑ‬
‫ا‬ ‫ار‬ ‫ي زرا ۽ ﮗﺌ‬ ‫ﺌﮡ ن‬ ‫نﺊ‬ ‫َ َ ۾ ‪ 5000‬ار‬ ‫ﮢ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ر ﺌآ ‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫وﺌ‬ ‫‪.‬‬ ‫روڪ ر ڏ ﮙ‬ ‫ا‬ ‫رو‬
‫يا ﺌ‬ ‫ڻ‬ ‫آ ﺌز‬ ‫وي‬ ‫و ام‬ ‫ي‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌ ‪ 4.7‬ﺐ رو ﺌ ڏ ﮙ ﺌن ﺊ‬ ‫ﺌران‬
‫۾ زر‬ ‫ﺌﺊ وﺊ‬ ‫و ﺌم ۾‬ ‫ﺎ ‪ 19‬ﺑ ‪2022‬‬ ‫ن‬ ‫ا ﺌل ‪ 12.5‬ا‬ ‫آ ي وﺊ‬ ‫ﺌران ِا ﺌ ﺐ ﺑ‬ ‫ِ‬
‫ا و ۽‬ ‫ن‬ ‫نآ‬ ‫ﺌن‬ ‫ا‬ ‫ﮢ‬ ‫ن‬ ‫ر ڙ آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌﺊ واري ا ا‬
‫ِ‬ ‫ِ زرا‬ ‫و ﺌڻ‬ ‫ر‬ ‫ﺌن ﺌب‬ ‫دن دن ُا‬ ‫ڏ ﺌو ‪.‬‬ ‫ا‬ ‫َ َ ۾ ‪ 5000‬رو‬ ‫ا ا ﮭ‬
‫ﮗﺌ ﺌ ۽‬ ‫ي زرا‬ ‫۽ ﺌب ا ﺌز ا‬ ‫ڻ‬ ‫ﺐ وﺐ‬ ‫ر‬ ‫ِ‬ ‫و ام‬
‫ا ن ڏ ن‪.‬‬ ‫ڻ ﮙ‬ ‫ﺌت‬ ‫‪ ،‬ا ي ح آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫آ ﺌن‬
‫و ‪.‬‬ ‫وي آ ﺌز ‪ 22‬ﺑ ‪ 2022‬ﺌن‬ ‫و ام‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ .‬ﺌ ﺌڻ‬
‫دوران ﺌب ا ﺌز ا‬ ‫ڻ واري‬ ‫وي ۽‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌت ﺋ ‪،‬‬ ‫ﺐ ﺌ وٽ ا ي آﺐﺌد ﺌرن‬
‫آﺐﺌد ﺌرن ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫۾و‬ ‫ي زرا‬ ‫ﺌ‬ ‫ڙ‬ ‫ﺌت ا ا ﮭ ۽‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ا نڏ ا‬ ‫ﺌﺊ و و ﮙ ﺌن‬ ‫ﺌ ۽ وي‬ ‫ﺌران آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌ‬ ‫زرا‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ .‬ان ي‬
‫ا ﮭ۾ڏ ا‬ ‫ﮘﺌ ﺌر‬ ‫ر ﺌ۽‬ ‫و ام ڙ و ‪.‬‬ ‫وي ڻ‬
‫ر ﺌآ ‪.‬‬ ‫ﺐ رڊ )‪ (NITB‬و ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ا ﺌر‬ ‫وي‬
‫ﺐﺌﺊ ن ا‬ ‫ا م آﺐﺌد ﺌن‬

‫‪12‬‬
 ‫وو ﺋﮙ‪:‬‬
‫‪:‬‬ ‫و‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌرش‬ ‫وو ﺋﮢ‬ ‫‪.‬‬ ‫ن ﺌن‬ ‫ﺌري او‬ ‫ز‬ ‫‪ ‬وو ﺋﮢ‬
‫ﺌرش‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺊ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌرش و ا ر‬ ‫ﺊ‬ ‫‪‬‬
‫و‬ ‫‪ ‬ﺐـ ـ ـ ـ ـ‬
‫‪ 1‬ﺌرچ ﺌن ‪ 31‬ﺌرچ‬ ‫ﺊﺌ‬ ‫ﺌن ﮗﺌ‬ ‫‪،‬ﺐ‬ ‫ڏ ـ ‪ ،‬ﺌ ـﺌڻ ـ ان‬
‫ﺌن ‪ 30‬ا‬ ‫‪1‬ا‬ ‫ر ﺌص‬ ‫ٽ‪،‬‬ ‫۾ ـــ ي ـــ ـــ‬
‫ﺌن‪،‬‬ ‫رآﺐﺌد‪ ،‬ﺌري‪ ،‬و‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫وڌ‬
‫ﺌن ‪ 15‬ﺋ‬ ‫‪ 15‬ا‬
‫و ا ﺌر‬ ‫ﮭ و ـ ـﺌڻ ڊي اي ـ‬ ‫‪‬‬
‫ﺌن ‪15‬‬ ‫‪ 30‬ا‬ ‫ري ۽ اڌ ـ ري ر ـﺌ‬
‫ﺊﺌ‬ ‫ﺌن ﮗﺌ‬ ‫ﺌ ﮬ‬ ‫۾ڏ‬ ‫ﺌڻ ﺊ‬
‫ﺋ‬
‫و وز‪،‬‬ ‫آﺐﺌد‪،‬‬ ‫ﺐ‬ ‫دادو‪،‬‬ ‫‪ ‬ﺌڙي ک ﺐ وارو ‪ 8‬ﺌن ‪ 10‬ـ ـ ام ۽ ـ واري‬
‫ﺌن ‪ 30‬ﺋ‬ ‫‪ 1‬ﺋ‬ ‫ڏ‬ ‫ام ا‬ ‫ﮭ ‪ 4‬ﺌن ‪5‬‬
‫ر‬
‫‪ 15‬ﺋ ﺌن ‪ 15‬ن‬ ‫ﺎ آﺐﺌد‬ ‫ﺌر ر‪،‬‬ ‫ڙ ﺌﮡ ‪،‬‬ ‫‪ 3‬ـﺌن ‪ 4‬ـ ـ ام ۽ ـ‬ ‫‪ ‬ﺌڙيﮭ واري ک ﺐ‬
‫ـ ـ ـ ‪:‬‬ ‫ڏﮙ ﮬ‬ ‫ام ا‬ ‫واري ک ‪ 2‬ﺌن ‪3‬‬
‫‪ ‬آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ و‬ ‫واري ک ز ا ي ح ﺌن ﺌ‬ ‫‪‬‬
‫۾‬ ‫واري‬ ‫ي‬ ‫ﺌ ﮬﮢ او ۽ و‬
‫ﺌڙ ﮙ‬ ‫ـ ﮭ ۾ ‪ 2‬ـﺌن ‪ 3‬ـ ـﺌ داﮡـﺌ‬ ‫کو‬ ‫‪‬‬
‫ﺋ د ﺌن‬ ‫ـ ـ ﺌ ـ ‪ 9‬ا ـ ـﺌن ـ ـ ٽ‬ ‫ـ‬ ‫ﮘﺌ ‪.‬‬
‫ڙ‬
‫ﮬ ‪.‬‬ ‫رو‬ ‫ﺌ اڍاﺊ ٽ ر ‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺌڙي ک‬ ‫‪‬‬
‫ري ر ﺌ ا‬ ‫ﺌڙ ﮙ ﺌن اڳ‬ ‫‪‬‬ ‫ـﺌڙي ـ ک ﺐـ وارو ـ ‪ 6‬ــﺌن ‪ 8‬ـ ڪ ــﺌﮡ ۾ ـ ﺌﺊ‬ ‫‪‬‬
‫ﺌ ﺌس ڻ‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ ‬ﺐ ﺌر‬ ‫ک‬ ‫ﮭ ﺌن ﺊ‬
‫ا ر ﺌ‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌن‬ ‫‪‬‬ ‫ﺌل ر ـ ـﺋ ـﺌرن ۾ ـ‬ ‫ﺌڙي ڻ و ان ﮗﺌ‬ ‫‪‬‬
‫ڻ ﺌن اوار ۾ ا ﺌ ﺋ ‪.‬‬ ‫ي‪.‬‬ ‫ي ۽ ﺌڙي‬
‫ڻ‬ ‫۾ ر ي ﺌﮡ ﮭ ا‬ ‫ﮭ‬ ‫‪ ‬وڌ ڙ‬ ‫ن وڪ ـ ‪ ،1‬ـ ﺑﺌز‪،‬‬ ‫ن ﺌرش‬ ‫وو ﺋﮢ‬ ‫‪‬‬
‫‪.‬‬ ‫ـ س ‪ ،134‬ـ س ‪ ،342‬ــﺌ ا ـ ‪ ،‬آ آر ‪ ،901‬ا ـ ا ـ‬
‫ا‬ ‫‪‬‬ ‫ـــ ڻ‬ ‫‪ ،100‬ا ـــ ا ـــ ‪ 142‬۽ ا ـــ ا ـــ ا ـــ ‪ 886‬ـــ‬
‫ام‬ ‫ﮭ داﮡ دار ز ‪ 10‬ﺌن ‪12‬‬ ‫ﺌک ر ڙ‬ ‫ـ رـ ۽‬ ‫۾ اوار ﺌن‬ ‫ﮬ ‪ .‬ﺌ‬
‫‪.‬‬ ‫ﮙ‬ ‫ا‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ﺌڻ ن ﺐ ن ﮙ ـ د آ ـ ان ـ ي ا ـ‬
‫ﺌڻ ڏ و آ‬ ‫۾‬ ‫‪ ‬ﺐﺌ ﺌ ي‬
‫ڏ ‪.‬‬ ‫ﮭ۾‬
‫ﺌن ر ن ڊي اي ‪ ،‬ڏ ﺌن ر ن ر ﺌ ۽‬

‫‪13‬‬
 ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫زـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ ‪ :‬ـ وـ ـ‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﮙ ﮬ‬ ‫ر ن ﺌش‬
‫ﮜـ ـ ـ‬ ‫ز ـ ﺐـ‬ ‫ﺌ وار ﺌ‬ ‫ﺋ و ‪ .‬ﺌ‬ ‫ﺌرش‬ ‫ﮙ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫‪‬ا ڏ و آ‬
‫ﺌم ﺐ آ‬ ‫اآ ‪،‬د‬ ‫ﺑ وري ۽ ﺌرچ ﺌن ﺐ‬ ‫و‬
‫ﺌوا ﺌ ‪:‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ي‬ ‫ﮙ‬ ‫ﮬﺐ و‬ ‫ﺌن‬
‫ﺋ ا ڙ‬ ‫يڏ ﮙ ﮬ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌ ﺎ ار ﺋﮙ ي ا ﺐ‬ ‫اوار ڏ و ۽ ﺌس‬
‫ﺋ ‪ ،‬ورت ﺌﺐ ﺌﮡ ڏ ﮙ‬ ‫ا ﺌن وٽ‬ ‫و‪.‬‬
‫ﮢ ‪:‬‬
‫ﮬ ‪.‬‬
‫ڻ ﺌن ‪ 5‬ﺌن‬ ‫‪ .‬ﺐﺌري ۾ د‬ ‫ﺐﺌرو‬ ‫‪ ‬ﺌر ﮢ‬
‫ا ﺌﮡ‬ ‫ي‬ ‫ﺌا‬ ‫ﺌڙو‬ ‫ﮙ ي‬ ‫ﮙ‪:‬‬
‫ڻ‬ ‫‪ .‬ﺐﺌرو ﺑ‬ ‫ﺌن‬ ‫و‬ ‫‪10‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫۽ ﺌر‬ ‫ڏﮙ ﮬ‬
‫ﺋ ﺐ وڌ‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌن ﺊ‬ ‫‪ .‬ﺐﺌرو ز‬
‫و‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺋ ‪ :‬ﺑ وري ۾‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬
‫ﺌﮡ ڏ ‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫ي ﮢ ‪ .‬ﺌرچ ۾‬ ‫‪:‬‬
‫‪ .‬وٽ ۾‬ ‫ت ۾ آﮡ ر‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺊ ‪:‬ز‬ ‫ـ‬ ‫ــﮙ ـ آ ـ ‪ .‬ا ـ ي ـ‬ ‫‪ :‬ـ وـ ـ‬ ‫ـ‬
‫‪25‬‬ ‫‪ .‬ا‬ ‫ﺊ ﺌر‬ ‫ﮬ ﺐ رو ﺌ و‬ ‫ا ﮙ‬ ‫( ﺋـ و ـ ـ ـ ــﺌف ـ ي‬ ‫ـ ي) ـ‬ ‫ـﺌﺊ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ‫و ‪.‬‬ ‫ي ر ۾ر ا ر‬
‫ري ر ﺌ ڏ ‪.‬‬ ‫ﺌٽ ﺌ ‪ :‬ﺑ وري ۾ ﮘﺌ ﺌ‬ ‫ـ ان ـ ﮬـ ج آ ـ ـﺌﮡ ڏ ـ و ـ ‪.‬‬ ‫رج ـ ‪ :‬ـ‬
‫ﺌ‬ ‫ي ﺌﮡ ڏ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌر‬ ‫ـﺌر‬ ‫آﮗﺌ ـ‬
‫ڻ دڙ ڻ ﮬ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ﮙ ـ‬
‫رو‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫وارو‬ ‫ار‪ :‬ر‬ ‫ﮙ‬ ‫ﮬﺌر‬
‫ﺌﮡ ڏ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ .‬ر‬ ‫ـ‬ ‫ﺐ وﺐ ـ‬
‫ﺐ ﺌ‬ ‫ان‬ ‫ﺌر ﺌ‬ ‫ز‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫و ـــ ـــ ـــﺋ‬
‫ﺊ ز‬ ‫ﺐ ۽ رو ﺌ و‬ ‫ي‪ .‬وٽ ا ﮙ‬ ‫ڏﺊ ر‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫ـ‬
‫ري‬ ‫ﺌ رس‬ ‫ﺌري‬ ‫‪.‬ز‬ ‫ﺌر‬ ‫ـ ﺌن ـﺌن‬
‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫‪ 15‬ﺌن ‪20‬‬ ‫ز ۾ ﺊ ‪ ،‬ﺌ‬ ‫ﺐ ـﺌﺊ ـ ﮬ‬
‫ــﮙ ــ‬ ‫ــ‬
‫‪.‬‬
‫و‬ ‫ﺐﺌرو‬
‫ﺌﮡ ڏ و ‪ .‬ﺌرن وچ واري ﺌ‬ ‫ا ﺐ ﺌر‪ :‬ﺌ‬
‫۽ ـ ـ ــ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌف‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬
‫۾ر و ‪.‬‬ ‫رو‬
‫ﺌﮡ ڏ و ‪ .‬ﺌرن وچ‬ ‫ﺑ ﺌرو ﺌﺊﺑ ڊ ‪ :‬ﺌ‬
‫ـ‬ ‫ـ آ ـ ان ـ‬ ‫ــﺌﮡ ﮭ ـ‬ ‫ـ ـ‬ ‫ـ اڙي‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌف‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬ ‫واري ﺌ‬
‫ـﺌم ﮬﮢـ ا ـﺌط ـ‬ ‫آ ي ﺌﮡ ڏ و ‪ ،‬ـﺌﮡ ڏ ـﮙ و ـ‬
‫۾‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫وارو‬ ‫و‪ :‬ﺌ‬
‫ـ ـﺌر ـ ﮙ و ـ‬ ‫ﺋ ﺌﮡ ﮬﮢ ا و ‪،‬‬ ‫و‬
‫ﺌڙي‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ .‬ر‬ ‫ﺌرش ﺎ رو‬
‫ـﮙ‬ ‫ـ ي ـﺌر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن ڏﺊ‬
‫۽ ﮬ ج ﺌﺐ ﺌﮡ‬ ‫ﺌف‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬ ‫واري ﺌ‬
‫ـ و ـ‬ ‫ـ روز ــﺌﺊ‬ ‫ـ و ـ ‪ ،‬ـ‬ ‫ـ ﺐ وﺐ ـ‬
‫ڏ ‪.‬‬
‫ﺌرو ـ آ ـ ۽ ـﺌ ا ـ ي ـ ﺌ ـﺌ ﺋـ ـ‬
‫و‬ ‫ر‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌﺊ ن‪:‬‬
‫ـ ح ـﺌن ـ ـﺌر دوا ـ ا ـ ﺌل‬ ‫زر ﺌ‬
‫ﺌ‬ ‫اﮗ اٽ‬ ‫ﺌرچ واري ﺌرش ﺎ ﺌ‬
‫و ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل ر‬ ‫ﺌﮡ‬
‫ـ ي ـ‬ ‫ﺌر و آ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫ـ ــﮢﮙ ــﺌن ﺐ ــﺌﺊ‬ ‫ـ ﺐــﺌرو ـ و ـ ـ ــﺋ ـ‬
‫ﮬ ‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌرو ن‬ ‫۾‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌر‬
‫۽‬ ‫ﺌن وع‬ ‫ﺋ‬ ‫رو ﺑ‬ ‫‪،‬‬ ‫ن رو ﺑ ﺌن ‪ 105‬ﺌن ‪115‬‬ ‫ن‪:‬‬ ‫ن‬ ‫‪ .1‬آﮗﺌ‬
‫آﮗﺌ ﺌﮡ‬ ‫‪،‬‬ ‫۾‬ ‫ﺋ‬ ‫آ‬ ‫۾ اري ‪ ،8‬اري ‪ 6‬۽ ا ﺌت ا و‬ ‫ن‬ ‫راس‬ ‫۾‬ ‫ڏ‬
‫ﺌ ﺌ ﺌ‬ ‫و‬ ‫ﮘﺌﺊ‬ ‫آﮗﺌ‬ ‫ﺌرش‬ ‫ن‪.‬‬
‫وآ‬ ‫ﮙ ا‬ ‫۾‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫اﺊ‬ ‫‪ 145‬ﺌن ‪155‬‬ ‫ﮙ ﺌﺊ‬ ‫ﺌن‬ ‫رو ﺑ‬ ‫ل ‪.95‬‬
‫ي‪.‬‬ ‫اور‬ ‫۽‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌﺊ و‬ ‫ڏ‬
‫ر‬ ‫ار‪ :‬زرا ۾ ﺐ ﺌدي‬ ‫‪ 102‬ﺌن ‪ 108‬ڏ‬ ‫ن رو ﺑ‬ ‫ن‪:‬‬ ‫ن‬ ‫‪ .2‬و‬
‫ڙ‬ ‫و ان ﺌن ا‬ ‫۾ ڊي آر ‪ ،82‬ڊي آر ‪ 92‬۽‬ ‫ن‬ ‫۾‬
‫اوار ڏﺊ‬ ‫ﺐ‬ ‫ا ۽ ا‬ ‫ور‬ ‫ن‪.‬‬ ‫ﺌ ﺌر ا و‬
‫و‬ ‫۽ ﺌف‬ ‫ا‪.‬‬ ‫ن رو ﺑ‬ ‫ن‪:‬‬ ‫‪ .3‬ﺌ ﺌ ن‬
‫ﺌ ﺌ‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ا ر‬ ‫‪ 95‬ﺌن ‪ 100‬ڏ‬
‫ﮢ و ا۽‬ ‫ا آﮗﺌ ﺌ‬ ‫و‬ ‫ار‪ ،‬ڊي آر‬ ‫‪،‬‬ ‫۾ ڊي آر ‪، 83‬‬
‫ﺐ‬ ‫ي‬ ‫و ا‪ .‬ان‬ ‫ﺌ ر‬ ‫ﺌ ﺌﺌ‬ ‫اوار‬ ‫ار وڌ‬ ‫‪ 16‬۽ ڊي آر ‪.2020‬‬
‫ﮙ‬ ‫و ﺌن وڏ‬ ‫‪80‬‬ ‫۽‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ڏ ڙ ﺌ ﺌ‬
‫ڻ‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ام ا‬ ‫ر ڙ ‪ 16‬ﺌن ‪20‬‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺋ‬ ‫۾ا‬ ‫ﺌرو‪ :‬ڏ ﮙ‬ ‫آﮗﺌ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫رو ﺑ ﺋ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺋ‬
‫ن‬ ‫ت ي اڌ اڌ و‬ ‫ﺌرو ﮙ‪ :‬ڏ ز ۾‬ ‫۾ آﮗﺌ‬ ‫‪.‬ا‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن ن‬
‫ﺌري ا ﮝ ا ﮝ ﺌﮡ ڏﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌر ن ا ي ر‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن ن‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌرو ﺋ‬
‫ان رات‬ ‫و‬ ‫ﺌڻ ﺌ ﺌر‬ ‫ﺌر ۾ و ﺌڻ‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ 15‬ﺌر‬ ‫ﺌرو ن‬ ‫‪ 25‬ﺌن ‪ 30‬ڏ‬
‫ي ﺌس‬ ‫د‬ ‫ز ۾‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫‪ .‬اﺊ‬ ‫ﺌڙڻ‬ ‫ل ‪ . 95‬ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫‪ 15‬ﺌر ﺌﺊ رو ﺑ‬
‫و ۽ ﮙ و ان‬ ‫ﺌرو ﮙ آ ﺌن‬ ‫رو ﺑ‬ ‫و ا۽‬ ‫‪ .‬۽ رو ﺑ ﺋ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ ي‬ ‫ﺌن ا‬ ‫ﺊ‬
‫‪ 8‬ﺌن ‪10‬‬ ‫ﺌڪ ي و‬ ‫ن‪ .‬ﺑ‬ ‫ﺌڙون ز‬ ‫۾‬ ‫‪.‬ا‬ ‫ن‬ ‫ﺊ ﺌﺊ‬ ‫ﺌن ن‬ ‫ﺊ‬
‫و‬ ‫ﺌريﮭ ۾‬ ‫اڌ و‬ ‫ام ﺌف و‬ ‫۽‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن ﺋ‬ ‫ﺋ‬ ‫ا‬
‫ﺌري‬ ‫ﺌﮡ ڏﺐ ر‬ ‫ﮙ ﺌﺊ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌﮡ ڏ ﮙ‬ ‫‪30 .‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺋ ﺌﺊ‬ ‫ﺌن ن‬ ‫ﺋ‬ ‫رو ﺑ ﺋ‬
‫ﺌري واڌ‬ ‫وڌاﺊ‬ ‫وڌڻ ﺌن ﺌﮡ ﮭ‬ ‫زون آ ‪.‬‬ ‫ڙ ﺌ ز‬ ‫ﺌﮡ ۾‬ ‫ﺌن ‪ 100‬س م او‬
‫ﺐ اڌ‬ ‫ﮭ ﺌن ‪ 10‬ﺌن ‪ 15‬ڏ‬ ‫ا‬ ‫ﺋ ۽ ڻ ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫۾ ﺋ‬ ‫ﺌرو ڏ ﮙ‬ ‫ا ي حو‬
‫‪ 25‬ﺌن ‪ 30‬ڏ‬ ‫‪ .‬ﺌرو‬ ‫ﺌري ﮙ‬ ‫ر ﺌ ﺌڻ‬ ‫رو ﺑ ن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن ن‬
‫ﺋ ان‬ ‫آ‬ ‫‪ .‬ﺌرو آ‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺋ رو ﺑ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺋ‬
‫ﺎ رو ﺑ‬ ‫ﺌري‬ ‫‪ .‬اڌ و‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌڙن‬ ‫ﺌن‬ ‫آ ي‬ ‫ﺌرو ﺋ‬ ‫ن‬ ‫۾و‬ ‫ڏ ﮙ‬
‫ﺌ آ ‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫‪25‬‬ ‫ﺌري‬ ‫رو ﺑ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ ي‬ ‫ن‬
‫ڏﮙ‬ ‫ﺌڻ‬ ‫ڊي اي‬ ‫ﺌري‬ ‫ا ﺌد ر ﮙ‬ ‫ﺌن‬ ‫ن آ ي‬ ‫ڻ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌن ‪ 30‬ڏ‬
‫‪ ،‬ڊي اي ﺌڻ ڏ ﮙ ﺌن ﺌرو ﺌڙ ﮢ و و ۽ ﮙ ۾ ڏ ﺌﺊ‬ ‫ﺌﺊ ﮘﺌﺊ ‪.‬‬ ‫آ ي‬
‫ا‪.‬‬ ‫ﺌ اڌ ﺌن‬ ‫۽‬ ‫ﺊ‬ ‫۾ ن‬ ‫ﺌرو‪ :‬ڏ ﮙ‬ ‫ﺌ ﺌ‬
‫ﺊ‬ ‫۽ رو ﺑ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌن آ‬

‫‪15‬‬
 ‫ن )‪:(Water melon‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ن ﺌ ﺌﺐ ﮭ‬ ‫ن‬ ‫ن ﺌر‬ ‫۾‬
‫و ‪ :‬ﺑ وري ﺌن‬ ‫ﮭ‬ ‫ﮙ ﮘﺌ آ ‪.‬‬ ‫۽ ﺌڻ ﺌرا ﺌ ر ﺐ‬ ‫ن نو‬ ‫ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ان‬ ‫اﺊﮙ‬ ‫ﺌرف‬ ‫ﺌ رن‬
‫ام‬ ‫ار‪2 :‬‬ ‫سا‬ ‫نو ر آ ‪،‬‬ ‫ر ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫ا‬
‫‪:‬‬ ‫ﮭ‬
‫)ﺐ ( ‪.‬‬ ‫ن‬ ‫و‬
‫ا‬ ‫ﺌ ‪ 6 :‬ٽ و‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌ )ﺐ ﺌ( ۽‬
‫ڏ ﺌن ‪ 2‬ٽ‪.‬‬
‫ري‬ ‫ﺌن ر ن‪ ،‬ر ﺌ‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ‪ :‬ڊي اي‬
‫ري ﺌ ‪ 3‬ر ن زر )‪ (8:23:18‬ا‬ ‫۽ ﺌش‬
‫ر‬ ‫ري ر ﺌ د ﺌ ر‬ ‫ﮭ و ﺐﺌ‬
‫ڏ ‪.‬‬ ‫ڏ‬
‫ﺌن ﺌ ج ﺌﺐ ڏ ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺌﮡ ‪ 10 :‬ﺌن ‪ 15‬ڏ‬
‫)‪:(Sweet Potato‬‬ ‫ري‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌن آ‬ ‫ﺌن ﺋ ۽‬ ‫ﮭ و ‪:‬ا‬
‫‪.‬‬ ‫ا‪ 5‬ﮙ ا‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫ار‪ 6 :‬ا‬
‫)ﺐ ( ‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﮭ‬
‫اڌ‬ ‫ﺌن‬ ‫‪ 2‬ﺌن اڍاﺊ ٽ ۽‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ ‪:‬‬
‫ﺌن ُ ٽ‪.‬‬
‫ﺌﺊ ﺌڻ‪ :‬ڊي‬ ‫و ﺌڻ‬ ‫ر‬ ‫۾ ر ﺌل ﺌب‬
‫ﺌن‬ ‫اي‬ ‫ﺌ ا ارڊ ڏ و ‪ .‬ا‬ ‫ﺌن‬ ‫ِ‬ ‫ِ زرا‬
‫ر ن‪ ،‬ر ﺌ‬ ‫ي زرا‬ ‫ا ﺌز ا‬ ‫ﺌ‬
‫ري ۽ ﺌش‬ ‫و ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌران‬ ‫ِ‬
‫ري ﺌ ‪ 3‬ر ن‬ ‫ي وڌي ر آ‬ ‫د ﺌ ۾ ُ ج ا‬ ‫ﺌرن ﺌ رن‬
‫)‪(8:23:18‬‬ ‫زر‬ ‫ﺌن‬ ‫آ ‪ .‬ﺌرن ﺌ رن ۾‬ ‫ﺌ ر‬ ‫ﺌ ﺌڻ‬
‫ﮭو‬ ‫ا‬ ‫ار ۾‬ ‫ﺌ‬ ‫ڻ وا‬ ‫ﺌرج‬ ‫ﺌدن‬ ‫ز‬
‫ري ر ﺌ‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫د آ ‪ .‬ان ي ﺌرا ﺌ ر وا اﺊﮙ ﺌن ﺌﮡ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ڏ ‪.‬‬ ‫ر ڏ‬ ‫د ﺌ ر‬ ‫‪ .‬ﺌرا ﺌ ر وا اﺊﮙ ﺌن‬ ‫ر‬ ‫ﺌ ﺐ ﺌر ﺌن ﺐ‬
‫ا‪ ،‬ﺐ ۾ ڏ ‪ ،‬ڏ‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌﮡ ‪:‬‬ ‫وڌي‪.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌﺊ و ﺋ ۽‬
‫ورت ﺌﺐ ‪.‬‬ ‫ادارن ۽ آﺐﺌد ﺌرن ﺌن‬ ‫ﺌرن ﺌ رن‬ ‫ر ﺌن‬
‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ير آ ‪ .‬س ڻ ﺎ ُ‬
‫ﺌن‬ ‫۾ڏ آ ‪،‬‬ ‫ﺌرن ﺌ رن‬
‫ﺋ آ ‪.‬‬ ‫اوار ﺌ‬ ‫ﺌن ﺐ وڌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ‪ 60‬ﮙ ا‬

‫‪16‬‬
 ‫در وارن را‬ ‫ج ﺎ‬ ‫را‬
‫در ۾‬ ‫ﺌﺊ و ‪ ،‬ﺌ رس ۽ ﺌش‬ ‫‪،‬‬ ‫ن۾ا‬
‫راڪ ا‬ ‫يﺐ‬ ‫ﺌ‪ .‬ا‬ ‫ا‬
‫ﺎ‬ ‫را‬ ‫ﺌ ن‬ ‫ﺌس‬ ‫۽ ﺌﮡ‬ ‫‪.‬‬ ‫و‬
‫‪4‬‬ ‫وو ﺋﮢ‬ ‫ر‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫ا‬
‫آ ‪.‬‬ ‫ﺐ ر رٽ‬ ‫ٽ‬ ‫ﺌن ۾‬ ‫ڙي ﺌ‬
‫ﺌن‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ﺌ‬ ‫ا ن ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ن‬ ‫و‬
‫ٽ‬ ‫ا ر‬ ‫ي ‪.‬‬ ‫دار ادا‬ ‫ز ا ر‬ ‫ن ﺌ‬ ‫ن ﺌ‬ ‫آ‬ ‫ﺋ‬ ‫ي‬ ‫حر‬ ‫ا ي‬
‫ﺌ۽‬ ‫ا‬ ‫ا واﮛ اﺊ ۽‬ ‫وارا‬ ‫رت ۾‬ ‫م‬ ‫ﮢ‬ ‫۾‬ ‫ﺊ‬ ‫واري‬ ‫و‪.‬‬ ‫ٽ‬ ‫اڍاﺊ‬
‫ڊ ن‬ ‫ن ﺌڙون وڌ‬ ‫۾ ﺌ‬
‫‪.‬‬ ‫واڌ ۾ ر ﺌوٽ ﺋ‬ ‫و ۽‬ ‫‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ي ﺌ‬ ‫ﺋﮙ‬
‫ﮘ ڙ‬ ‫ي‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫د‬ ‫ا ر‬ ‫ز‬ ‫و آ ﺌ ﮭ ﺌن‬ ‫ي‬ ‫ﮭ‬ ‫۾‬ ‫روا‬
‫ا ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌن روڪ ﺋ‬ ‫ا ﺌ ﺐ ﺌر‬
‫رن وﮡ‬ ‫۽ ﺐﺌ‬ ‫‪ ،‬ﺌ‬ ‫ي‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫د‬
‫‪ .‬دا ا ر‬ ‫ا ر ﮘﺌ ۽ ذاﺊ ﺐ ار ر‬ ‫ڙ‬
‫اد ۾‬ ‫ﺌڙن ا ر ڙ ﺌﺊ و وار ﮗ ڙ‬ ‫د‬
‫ﺐﺌري ﺌن ا ﮗ ڙ ن ز ا ر ر‬ ‫واڌارو ﺋ ‪،‬‬
‫واڌارو ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌن ز ا ر ﺌﺊ و‬ ‫ن‪،‬‬ ‫و‬
‫ا ر‬ ‫ي‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫د‬ ‫ا ر‬ ‫وارن‬
‫۽‬ ‫ا ر ا ﺌﺊ ا‬ ‫‪.‬‬ ‫و وڌاﺊﮙ ۾ د‬
‫دار ادا ي ‪.‬‬ ‫۾ا‬
‫ار‬ ‫ا ر‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ‬ ‫ﺌ ﺌ ﺌدي ۽‬ ‫ز‬
‫د‬ ‫و آ ‪ .‬ﺌ ﺌ ﺌدي ۾‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫‪90‬‬
‫ﺌر‬ ‫ز‬ ‫‪ .‬ﺌ ﺌڻ‬ ‫ار ۾‬ ‫۽‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌر‬ ‫ا ي ‪ 8‬ﺌن ‪ 8.5‬آ ‪ .‬ﺌم ر‬
‫ﺌرش ﺋ و ي آ ‪ ،‬ان‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ ا‬ ‫ا‬ ‫ي ﮙ‬ ‫ي‬ ‫ي آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ﺋ ‪ ،‬ان‬
‫‪.‬ز‬ ‫ي‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ڻ ﺌن ز ۾‬ ‫ي‬ ‫ڻ‬ ‫ي۾د‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫‪.‬‬ ‫و‬ ‫و ﺋﮙ وري‬ ‫ا ر ﺌ ﺌ ﺌدي ‪5‬‬
‫‪،‬‬ ‫و‬ ‫وع‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌ۽ا‬ ‫و‬ ‫ا‬
‫آ ‪.‬‬ ‫و ﺌن ﺐ‬ ‫ز ا ر ﺌ ﺌ ﺌدو ‪1‬‬
‫ﺌﺊ ڏ وﺊ آ ‪ ،‬ا‬ ‫ن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ز ا ر ا ﺌ ﺌﺊ‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌن ﺋ‬ ‫ي‬
‫۾ ﺌﺊ و ‪ ،‬ﺌ رس‪ ،‬ﺌش‪ ،‬ز ‪ ،‬ﺐ ران ۽ ﺌ ا و ﺌ‪.‬‬ ‫ي‬ ‫و آ ﺌ ﮭ ﺌن‬ ‫۾ﺐ‬ ‫م ُ‬ ‫ڻ ﺌن‬
‫ڻ‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ز ا ر‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬
‫‪ .‬ان‬ ‫ﺌن ﺐ ﺐ‬ ‫۽ا‬
‫ﺌر‬ ‫ﺌس اﺊ ۽‬ ‫ز‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬
‫ﺌڻ‪ ،‬ﺌﺊ ﺌڻ ۽‬ ‫‪ .‬ﺌ ﺌ ﺌدي وڌاﺊﮙ و ﺌڻ‬ ‫اﮗﺋ‬ ‫ڻ ﺌن ز‬ ‫ڍ‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ﺌن‬
‫ﺌ ﺌ ﺌڙن ا ر‬ ‫و ‪،‬ا‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ا اﺊ‬ ‫ڙن‬ ‫ز‬ ‫۽ ﺌﺊ‬ ‫ر‬ ‫زر‬ ‫وڌ‬
‫ر‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺋ ‪ .‬آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ار وڌ‬ ‫ي‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫۾‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺐ‬
‫ﺌل ز ا ر‬ ‫ﺌڻ ا‬ ‫و ﺌڻ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬
‫‪.‬‬ ‫وڌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ڻ‬ ‫ب‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ا ﺌ‬
‫ﺌن ز ۾‬ ‫ﺌل وار‬ ‫ا‬ ‫۽ ﺌﺊ ﺌڻ‬ ‫ﺌ ﺌن‬
‫راﺊ‬ ‫ڻ ﺌن ز ا ر‬ ‫ﺊ ‪.‬ا ڏ‬ ‫اوار ﺌ‬ ‫وڌ‬ ‫ر‬ ‫اد وڌ‬ ‫۾‬
‫رت ۾‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ واري ﺌ ﺌﮡ ﺌٺ‬ ‫رت ۾‬ ‫و و‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬
‫چ وڌي و و‪.‬‬ ‫ﺌل ﺌن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ا‬

‫‪17‬‬
‫ﮙ ﺌن‬ ‫ي آ ‪ .‬ﺌص ر‬ ‫ورت‬ ‫ﮢ ﺌﺊ و‬ ‫ز ۾ ﺌ ﺌ ﺌدي‬ ‫ڻ‬ ‫اوار ﺌ‬ ‫ﺐ‬ ‫وو ﺋﮢ‬
‫ورت ي‬ ‫ﺌم ﮢ‬ ‫ﺌﺊ و‬ ‫ا ﮙ‬ ‫ﺌ ۽‬ ‫ٽ وڏو ﺑﺎ‬ ‫ﺌدي‬ ‫ﺋﮙ ﺌم وري آ ‪ .‬ﺌ ﺌ‬
‫ﺌﺊ و‬ ‫ذر‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫واڌو‬ ‫ن‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫و ﺌڻ ۽ ﺌﺊ ﺌڻ‬ ‫ﺌل آ‬ ‫ﮘﺌ ﺌر ا‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ‬
‫ا‬ ‫ڻ وع‬ ‫ف‬ ‫زر ي‬ ‫ﺌل ﺌن رﮗ ز‬ ‫ا‬
‫ﺌن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ ‪ .‬ﺌﺊ و‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺐ دا‬ ‫ﮙ‬ ‫ُان ۾ ﺌﮡ‬ ‫وڌي‬
‫ﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ ﺐ‬ ‫وڌي ‪ .‬ان ﺌن و‬
‫يا‬ ‫وع و ي آ‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ ﺐ‬ ‫۽‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬
‫و و آ ان‬ ‫ﺌﺊ ﺌ ِ‬ ‫ر‬ ‫‪ .‬ان ا ﺌ‬
‫ﺐ ر‬ ‫واڌو‬ ‫ﺌن و‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ ﺌن و‬ ‫ﺋ و‬
‫‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺌ ﺌﺊ ﺌڻ ڏ ﮙ ف ڌ ﺌن‬ ‫۾ و ﺌڻ‬ ‫ز‬
‫ﺌ‪،‬‬ ‫ن‬ ‫ﺌڙن‪،‬‬ ‫ﺌ رس )‪ :(DAP‬ﺌ رس‬ ‫ورت‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌن زر ز‬ ‫ﺌآ ﺌ‬ ‫ﺋ‬ ‫ڏ‬
‫ي‬ ‫ﺌر ان ﺌ ا‬ ‫‪ُ/‬روﺊ‬ ‫و۽ر‬ ‫ﺌ ﺎو‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫راڪ ﺌ‬ ‫ﺌﺐ‬
‫ﺌﺊ‬ ‫ار وڌاﺊ ‪ .‬ﺌ رس‬ ‫وزن ۽ ان ۾‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ا‬ ‫ارش‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ ن‬
‫ڻ‬ ‫ن‬ ‫ن۽‬ ‫ور‬ ‫ن‬ ‫ن ﺌڙون ۽‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ورت‬ ‫ﺋ‬ ‫اﺊ‬ ‫ﺌس ور‬ ‫اڳ ﮭ ۽ ﺌﮡ ﮭ‬
‫ٽ ا و ي آ ۽ ﮗﺌڙ ﺌڻ ر‬ ‫۽ ۾ ﺌﺊ ﺌدي‬ ‫ﮭ‬ ‫‪،‬‬ ‫زر ي‪،‬‬ ‫ار‪ ،‬ز‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ‬ ‫ﺌﺐ‬
‫ﮘﮙ ﮙ‬ ‫ن‬ ‫ڻ وع و ا آ ۽‬ ‫ا ﺌر‬ ‫۾‬ ‫اد ۽ ووﺊ ﮢ ﺌن ﺊ‬ ‫و ‪،‬‬
‫و وآ ‪.‬‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌن وو ﺋﮢ‬ ‫‪ .‬ﺌم ر ا ﺌن وٽ ﮢ‬ ‫ر‬
‫ڙ ر ‪/‬روﺊ )‪(Lint‬‬ ‫نا ر‬ ‫)‪ :(SOP‬وو ﺋﮢ ۾‬ ‫ﺌ‬ ‫و وآ ‪.‬‬
‫ﺌﺊ‬ ‫دار آ ‪ .‬ﺌ‬ ‫ا‬ ‫ﺐ ﺌوٽ ۾ ﺌ‬ ‫)‪ ،(Urea‬ﺌ رس )‪ (DAP‬۽ ﺌ‬ ‫ﺌﺊ و‬ ‫ان‬
‫وآ ‪.‬‬ ‫اوار ﺐ ا‬ ‫ﺌر اب‬ ‫ﺌن رﮗ ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌل ڻ‬ ‫)‪ ،(SOP‬ز )‪ ،(Zinc‬ﺐ ران )‪ (Boran‬ا‬
‫ﺌرن ۽ ﺎ‬ ‫اﮡ‬ ‫رت ۾‬ ‫ٽ‬ ‫ورت‬ ‫ي آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ وو ﺋﮢ‬ ‫ا ﺌن وٽ ﮢ‬
‫ي ڻ‬ ‫ا ﺌر‬ ‫ي آ ۽ ري ر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌڻ ا‬ ‫ﺌﺐ و ﺌﺊ ﺌﺊ و ‪ ،‬ﺌ رس ۽ ﺌ‬
‫و ۽ ان ﺐ ﺌر‬ ‫ف و ﮙ وع و ا آ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫۾ﺐ‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ا آ ‪ ،‬اﺊ‬
‫ﺐ ﺌ ﺋ‬ ‫‪ .‬ان ﺌ ا ﺌڙن واڌو‬ ‫ﺐ وڌي و‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌن ﺌ و‬ ‫ﺌم ا ا از ي‬
‫يآ ‪.‬‬ ‫ﮙو‬ ‫ورت‬ ‫ﺌم ﮢ‬ ‫‪ .‬ﺌ‬ ‫۽‬ ‫و‬ ‫ٽ‬ ‫۾ ﺌ رس ۽ ﺌ‬ ‫ي‬
‫ا۽ ڻ ف‬ ‫ﺌﺊ ﺑﺎ ان‬ ‫)‪ :(Zinc‬ز‬ ‫ز‬ ‫ﺑ ۽‬ ‫ﺌل ﺌن ﺌ ي ح‬ ‫ﮢ ا‬ ‫ﺌﺊ و‬
‫ﺐ‬ ‫واڌو‬ ‫ﮢﮙ ﺌم ﮢ ۽‬ ‫ﺌ‬ ‫و اآ ‪،‬‬ ‫و اآ ۽‬ ‫ا‬ ‫۽‬ ‫۾‬ ‫ڏ ﮙ۾ا وآ ‪.‬‬
‫وارو‬ ‫ا ر ﺌ‬ ‫د‬ ‫اآ ‪.‬ز‬ ‫ا‬ ‫ﮢ‬ ‫ي ُا‬ ‫ور ﮙ‬ ‫و۽‬ ‫ن وزن ﺐ وڌي‬
‫ڻ ۾ د ﺌر ﺌﺐ‬ ‫ن‬ ‫را‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ اﺊ‬ ‫‪ُ .‬ان ڏس ۾ زر‬ ‫ﺌن ر‬ ‫ﺌ‪ .‬ان ي اوار‬ ‫و‬
‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ‬ ‫ا ﺌﺐ‬ ‫ﺐ ۽ ﺋ‬ ‫ﺌ ن‬
‫اد‬ ‫ن‬ ‫ﺌ ﮭ۽‬ ‫۾‬ ‫ﺐ ران )‪ :(Boran‬ﺐ ران‬ ‫‪ .‬ان‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌل‬ ‫۽ راڪ ﺎ ا‬ ‫ا‬ ‫ﺌڻ‬
‫ي ۾ د ﺌر ﺌﺐ ﺋ ‪ .‬ﺐ ران‬ ‫ﮢﮙ ﺌن و‬ ‫ا ﺌ ۽ا‬ ‫ن ﺌ‪.‬‬ ‫ذ‬
‫۾ ﺐ ﺌڙ ۽‬ ‫۽ا‬ ‫ﺌﺊ ﺑﺎ ۾ ڻ‪،‬‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ‬ ‫ا ۽ وري‬ ‫)‪:(Urea‬‬ ‫ﺌﺊ و‬
‫ف ي و ﺌ‪.‬‬ ‫ا ر‬ ‫وڌاﺊ ‪ .‬ا ﺌن وٽ ﺐ‬ ‫واڌو‬ ‫رت ۾‬
‫ﺌم‬ ‫ٽآ ‪.‬‬ ‫ﺑﺌ ﺌﺊ و‬‫ً‬ ‫۾‬ ‫ز‬

‫‪18‬‬
 ‫نآ ‪.‬‬ ‫نڊ ن‬ ‫ﮢﺌ ﺌ‬ ‫‪:‬‬ ‫اﺎ‬
‫ر‬ ‫اآ ‪ .‬ا ﺎ‬ ‫ﺌف‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وارو‬ ‫ا‬ ‫وڻ‬ ‫اﺎ‬ ‫اﺎ‬
‫ز ۾ ار و آ ‪ .‬ا ﺎ‬ ‫وارو‬ ‫وآ‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫د‬ ‫ﺌل ا ﺎ‬ ‫ﺑ‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ﺌن آ ﺌ ڏ ي آ ‪ .‬ا آ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫ير‬ ‫ري ﺌ ا‬ ‫ﺐﺌ‬
‫۾‬ ‫ڻ ﺌن ا ﺎ‬ ‫ﺌن ﺌ‬ ‫اآ ‪.‬‬ ‫د‬
‫۾ ا ر دا‬ ‫ي‬ ‫راخ‬ ‫وڻ‬ ‫اﺎ‬ ‫يا‬
‫ﮙ ﺌن‬ ‫۾ دا‬ ‫ﺌ‬ ‫و اآ ‪ .‬ا‬ ‫اڏا ي‬ ‫۽ ﺊ‬ ‫‪،‬‬
‫ﺌ‪.‬‬ ‫۾ ﮗ ڙ ن ﺌ ﮙ وع‬ ‫ٰ‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي‬ ‫ا وآ ‪.‬‬
‫ي اﺎ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺑ ‪ 150‬ﺌن ‪ 200‬آ ﺌ‬
‫ﺌ ﺌن وا ڏ ﮙ ۾ ا اآ ‪.‬‬ ‫ﮗڙ‬ ‫يآ ‪.‬‬ ‫۽ م ﺌر‬
‫ور‬ ‫يا ﺎ ﺌ‬ ‫اﺎ‬ ‫ءا‬ ‫اآ‬ ‫ﺌ‬ ‫ا آ ﺌ وع ۾ ا ر ء ﺐ ي‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ﮙ وع‬ ‫و ا آ ‪ .‬ا آ ﺌن ﺑ ‪ 7‬ﺌن ‪10‬‬ ‫ﺌﺊ ر ۾ ﺑ‬
‫ِ َ‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫اﺎ‬ ‫ﺌ ﺌ آ ﺌن‬ ‫ا آ ‪ .‬اﺎ‬ ‫۾ ﺌ‬ ‫ڏ‬
‫وآ ‪ .‬ﮫ‬ ‫ﺐﺌ ﮗﺌڙ ر‬ ‫ﺌ‬ ‫اﺎ‬ ‫ﺑ ‪2‬‬ ‫ﺌ‬ ‫اآ ‪.‬ا‬ ‫ﺌ‬ ‫ر‬ ‫ڻ‬
‫‪ 50‬ﺌن ‪ 55‬آ ﺌ ڏ ي‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي ا ﺎ‬ ‫ز‬ ‫و اآ ‪.‬اﺎ‬ ‫۾ ﺐﺌ‬ ‫ﺌن ‪4‬‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫۾ ﺌ‬ ‫آ ‪ .‬ا آ ﺌن ﺑ ‪ 2‬ﺌن ‪ 3‬ڏ‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫۾‬ ‫و ﺑ ‪ 30‬ﺌن ‪ 35‬ڏ‬
‫ڻ ﮬ‬ ‫ﺌ ﺌ آ ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫اﺎ‬ ‫ارڻ ﺌن‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي ﺌري‬ ‫ﺌن‪ :‬ا ﺎ‬
‫ﺌ ﮭ ۾ راخ‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ﺌ آ ﺌن‬ ‫آ‬ ‫ﮫ اآ‬ ‫آﺌ ﮙ‬ ‫۽ م‬ ‫‪،‬‬ ‫۾ا ﺎ‬ ‫ء ﺑ وري‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وع‬ ‫ي‬ ‫ي ا ر دا‬ ‫ڻ ﺌن ء ا ﺎ‬ ‫ﺌ ﺌ آ ﺌن‬ ‫يآ ‪.‬‬ ‫وع‬
‫ﮢ ي ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫يا ﺎ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وع‬ ‫ﺌن رس‬ ‫۽‬ ‫‪،‬‬ ‫وڻ‬
‫ﺌن‬ ‫ﺐ اﺎ‬ ‫ﺐ ‪:‬اﺎ‬ ‫اﺎ‬ ‫ﺌرا‬ ‫يا ﺎ ﺌ‬ ‫اآ ‪.‬‬
‫ﺐﺌ ﺌدي‬ ‫ﺐ‬ ‫‪.‬ا ﺎ‬ ‫م ﺌر ﺋ‬ ‫ر ﺌﺊﮙ وارن‬ ‫ﺎ ذر‬ ‫۾ رو ﺌﺊ‬ ‫ي‬ ‫و اآ ‪.‬‬
‫ﺌؤڊر‬ ‫ا ر‬ ‫يآ ‪.‬‬ ‫ﺐ ر‬ ‫يآ ‪.‬‬ ‫و آ ۽ اوار‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌڌو ﺌ ﮙ‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫وآ ۽‬ ‫ﺌن ڍ‬ ‫آ‬ ‫ڙو‬ ‫ا ﺎ ِ َ‪ :‬ا ﺎ‬
‫ي آ ‪ ،‬ا آ ﺌ ﺐﺌ‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي ﺑ ‪ 200‬ﺌن ‪ 300‬آ ﺌ‬ ‫ﺌ ري د ﺌ ۾ ﺑ ‪ 10‬ﺌن‬ ‫‪.‬‬ ‫ر‬ ‫ﺌ ان ﺌن وا‬
‫اآ ۽ ا آ ﺌ ز‬ ‫۾‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌدي‬ ‫وڪ‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫‪20‬‬
‫ﺌ ﺐ ر‬ ‫اآ ا‬ ‫ي آ ‪ .‬ء آ ﺌن ﺌ‬ ‫۾‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ﺌ‪.‬‬ ‫آور‬ ‫‪،‬‬ ‫‪،‬‬
‫د ﺌن‬ ‫ڻ ﺌن ء ا ﺎ‬ ‫اآ ‪ .‬آ ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫ﺌ ﺌ و ﺌ‪ .‬ا ۾‬ ‫اﺑ‬ ‫ﺌ ‪ 2008‬۾‬
‫ﺌر ‪،‬‬ ‫ا ﺎ وڻ‬ ‫اآ ‪.‬‬ ‫ﮙ وع‬ ‫اﺎ‬ ‫۽‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ان ا ﺎ‬ ‫اﺑ‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وع‬ ‫۽‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ‪ .‬ا‬ ‫ﮗڙ ن ﺌ‬ ‫وري‬
‫ار اآ ۽ ا ﺎ‬ ‫ا‬ ‫۽ ن‬ ‫ﮭ‬ ‫ز‬ ‫‪.‬‬ ‫ڏ‬
‫ﺌن ر ﺌﺊ اآ ‪.‬‬ ‫وڻ‬ ‫۽ ان ﺌ‬ ‫ﺌري ر‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫ِ َ‪:‬‬ ‫اﺎ‬

‫‪19‬‬
 ‫۾ ﺐﺌ‬ ‫ﺑ ‪ 20‬ﺌن ‪ 25‬ڏ‬ ‫ا آ‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺑ ﺌآ‬ ‫ﺌ ﺌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌن‪ :‬ا ﺎ‬
‫اآ ‪ .‬ا ﺎ‬ ‫ﺌديﮭ‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫و اآ ‪.‬‬ ‫د ﺌن ا ﺎ‬ ‫ﺌن ا ﺎ‬ ‫ڻ ﺌن ء ز‬ ‫آ ﺌن‬
‫۾ رو‬ ‫و ﺑ ‪ 30‬ﺌن ‪ 35‬ڏ‬ ‫ﮭ‬ ‫ز‬ ‫ڙو‬ ‫۽‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌا ﺎ‬ ‫اآ ‪ .‬ا‬ ‫ﮙ وع‬ ‫وڻ‬
‫وآ ‪.‬‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وع‬ ‫ﺌن رس‬ ‫اآ ۽ ا‬
‫ﺌن رس‬ ‫ﺌ ﺌ ڙي ﺐﺌ ا ﺎ‬ ‫ﺌن‪:‬‬ ‫رت ۾ ا ﺎ‬ ‫ﺐ‬ ‫اآ ‪ .‬ا ﺎ‬
‫رت ۾ ا ﺎ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ اآ ‪.‬‬ ‫ﮢ‬ ‫و اآ ۽ ا ﺎ ﺌ‬ ‫ﺌرا‬ ‫وڻ ﺌ‬
‫نآ ‪.‬‬ ‫ﺌر ن ي‬ ‫ﺌ ي ﺌ ۽ا‬ ‫ﺌ‬ ‫اآ ‪.‬‬
‫اآ ۽ ء آ ۾ ﮢ‬ ‫ﮙ وع‬ ‫ياﺎ ﺌ‬ ‫‪ :‬ي‬ ‫ي واري‬ ‫اﺎ‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ا ۽ ﺌم ﮢ‬ ‫اﺎ‬ ‫واري‬
‫ارڪ‪:‬‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ وارو‬
‫ﺌص ﺌل ر و‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫‪ ‬اﺑ‬ ‫وآ‬ ‫ري ر‬ ‫ﺐﺌ‬
‫ﺌو‬ ‫ﺌ ۽ ﺌ ﺐﺌن ﺌ‬ ‫‪‬‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ان ن‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل ﺌن ﺌ‬ ‫‪ ‬ﮢ ﺌﮡ ﮭ ۽ ﺌڻ ا‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫ي واري‬ ‫آ ‪.‬اﺎ‬
‫ﺌ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺋ اﺎ‬ ‫ڌاري ﺌ او ﺌ ڏ‬ ‫‪ ‬اﺎ‬ ‫ي‬ ‫ي ۾ ا ر دا‬ ‫ﺌدي ﺑ ‪ 100‬ﺌن ‪ 150‬آ ﺌ ا ﺎ‬
‫ي يو‬ ‫ﺌ ﺌ ي ﺌ‬ ‫ي۾ا ر‬ ‫۾ﺐ ﺌا ﺎ‬ ‫ﺌن ﺑ ‪ 2‬ﺌن ‪ 3‬ڏ‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ارڪ ء اب ا ي‬ ‫ي واري‬ ‫‪ ‬اﺎ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌ ﺌ ي‬ ‫ا آ ‪ .‬ي واري‬
‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫۾د‬ ‫او‬ ‫۾ا ر ﺌ‬ ‫ﮙ ءز‬ ‫۾ دا‬ ‫واري‬ ‫ﺌن ء‬
‫ن‬ ‫ﺌن ﺌن ﺐ ﺌء ء‬ ‫ي واري‬ ‫‪ ‬اﺎ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن ء ﺐﺌ‬ ‫ﺑ ‪ 10‬ﺌن ‪ 15‬ڏ‬ ‫و اآ ‪ .‬ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫اآ ‪.‬‬
‫ي واري‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺐ ﺌء او ﺌ ڏ‬ ‫‪ ‬ي واري‬ ‫ي ا رﺊ‬ ‫ﺌ ﺌ ﺌ ﺋﺌن ا ﺎ‬ ‫ﺌن‪ :‬ي واري‬
‫ﺌڄ ﺐﮢ ‪.‬‬ ‫ن۽‬ ‫ﺌ ي‬ ‫ﺌ ﺌز‬ ‫ياﺎ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ا آ‬ ‫ي‬ ‫ا رر‬
‫‪،‬‬ ‫ﺌل ﺌن ﺌ‬ ‫ا‬ ‫وري زر ز ن‬ ‫‪‬‬ ‫ﺌﺐ ر و‬ ‫و آ ۽ ﺌﺊﮙ‬ ‫ي‬ ‫و اب وڻ ﺌن‬
‫ﺌ‬ ‫ري ﺌن‬ ‫ﺌ ن‬ ‫ﺌل زر‬ ‫زر ز ن ا‬ ‫آ ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ڏ زر ز ن ا‬ ‫ﺐﺌ‬ ‫‪:‬‬ ‫ڙ‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬ ‫اﺎ‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ز‬ ‫زر‬ ‫ا‬ ‫ار‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي ﺑ ‪8‬‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫ري ر‬
‫‪100‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ا‬ ‫ور ‪ 200‬ا‬ ‫اﺎ‬ ‫ي آ ‪ .‬ا آ ﺌن ﺑ ‪ 3‬ﺌن ‪5‬‬ ‫ﺌن ‪ 10‬آ ﺌ ۾ دا‬
‫ﺌﮡ ۾‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ﺌ آ ﺌن‬ ‫اآ ‪ .‬ا‬ ‫۾ ﺌ‬ ‫ڏ‬
‫ا‬ ‫‪ 24‬ام‬ ‫ﺌرا‬ ‫ا‬ ‫ﺑ ‪ 10‬ﺌن‬ ‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺌ ﮙ وع‬ ‫۾‬
‫‪100‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﺌل ا ﺌر‬ ‫اﺎ‬ ‫ﮙ‬ ‫۾ ا ر ر و آ ‪ .‬ان ﺌن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪ 15‬ڏ‬
‫ﺌﮡ ۾‬ ‫ﺑ ‪ 5‬ﺌن‬ ‫وارو‬ ‫و وآ ‪.‬‬ ‫ز ۾‬
‫‪100‬‬ ‫‪60‬‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫اﺎ‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن ﺐﺌ‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫‪8‬ڏ‬
‫ﺌﮡ ۾‬ ‫۾‬ ‫ﺋن‬ ‫ﺌ ڙ‬ ‫۾‬ ‫ﺌن‪ :‬ا ﺎ‬
‫ا‬ ‫‪ 120‬ام‬ ‫ا ﺌﺊ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫اﺎ‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫د ﺌﺊ ﺌدي‬ ‫۾‬ ‫ﺌ‬
‫ا‬ ‫‪ 250‬ام‬ ‫رو ﺌم‬ ‫اﺊ‬ ‫ا اﺑ‬ ‫و وآ ‪.‬‬ ‫يا ﺎ‬ ‫آ ‪ .‬ان‬
‫‪100‬‬ ‫‪250‬‬ ‫ﺌل ا ﺌر‬ ‫۾‬ ‫اﺎ‬ ‫‪.‬‬ ‫اوار‬ ‫اوار ﺋ‬
‫ﺌﮡ ۾‬ ‫ڙ‬ ‫ﺌ‬ ‫ء‬ ‫ن‬ ‫ﺐﺌ ﺌدي ا ﺎ‬ ‫ڙو‪:‬‬ ‫اﺎ‬
‫‪100‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ا‬ ‫ور ‪ 200‬ا‬ ‫ڙو‬ ‫اﺎ‬ ‫ﺌن ﺑ‬ ‫اآ‬ ‫ﺌ‬ ‫آ ﺌ ڏ ي آ ‪.‬ا آ ﺌ ا ر‬
‫ﺌﮡ ۾‬ ‫ري ر‬ ‫ﺌ‬ ‫اآ ‪ .‬ا‬ ‫۾ ﺌ‬ ‫‪ 2‬ﺌن‪ 3‬ڏ‬

‫‪20‬‬
 ‫ڻ ﺌن اوار وڌ‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ ﺌڻ ا‬
‫ﮭ ﺌن‬ ‫‪ .‬ﮜ‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬
‫ﺌن ﺊ‬ ‫ري ڊي اي ﺌڻ آ ي‬ ‫ﺌﺊ‬
‫‪.‬‬ ‫ڻ‬
‫ﺌﮡ ڏ ﮙ‬ ‫ﺌﮡ )‪ :(Irrigation‬ﮜ‬
‫ﺌ ڏ ‪،‬‬ ‫ﮭ ﺌن‬ ‫ن ﺌﮡ‬ ‫‪،‬‬
‫ﺌل ر ﮙ‬ ‫‪،‬ا‬ ‫ﮙ ڏﮙ‬ ‫ا ﮙ ۽ ن ﺌﮡ‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ﺌﺊ ِان ﮗﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌري )‪:(Field Preparation‬‬ ‫ز‬
‫۾ ﺌﮡ‬ ‫ﺐ ‪ ،‬ﮜ‬ ‫ﮢ و‬ ‫ﮭ ۾ ﺌﮡ‬ ‫ﺌ زر ‪،‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌل ر ا ﮜ‬ ‫ﺌص‬
‫آ ‪.‬‬ ‫ورت ‪ 18‬ڊ ﺌ ا‬ ‫ڏﺊ ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫زون آ ‪ ،‬ز‬ ‫ﺌ‬ ‫ز‬ ‫وار ﺌ و‬
‫ﺌﺊ‬ ‫ﺑ ‪ 15‬ﺌن ‪ 25‬ڏ‬ ‫ﮭ ﺌ‬ ‫‪ :‬ﮜ‬ ‫‪،‬‬ ‫ار‬ ‫ﮭ‬ ‫يز‬ ‫ﺌ‬ ‫) ﺌ ( ڏﺊ‬
‫وآ ‪.‬‬ ‫راخ ي‬ ‫وع ﺋ ۽‬ ‫ز ۾ ا‬ ‫ﺌص ﺌل ر ﮙ‬ ‫ڻ و ان ﮗﺌ‬
‫ﮜ‬ ‫نﮭ‪:‬‬ ‫ﺋ ‪،‬‬ ‫(ر ۽ز‬ ‫)ر‬
‫ا ر ﺌص‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫و ۽ اوار‬ ‫و‬
‫رس‬ ‫ﺋ ۽‬ ‫ي‬ ‫ي‪.‬‬
‫ﮙ‬ ‫۽‬ ‫وآ ‪،‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺐ‬ ‫ن )‪:(Varities‬‬
‫ي‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ن‪:‬‬ ‫ن ﺌرش‬ ‫ن‬
‫ﺌرو‬ ‫ﺌن ﺐ ﺌ‬ ‫اوار ﺐ ا ﺋ ‪.‬‬ ‫۽‬ ‫و‬ ‫‪:32-‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺌﮡ ﺐ ور ڏ ﮙ‬ ‫۽ ان ﺌن‬ ‫ﮭ ﺌن ‪80‬‬ ‫ڙ داﮡ آ ‪،‬‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ڪ‬ ‫اوار ‪8‬‬ ‫‪،‬‬ ‫۾‬ ‫ﺌن ‪ 85‬ڏ‬
‫ﮭ ﺌ‬ ‫ﺐ نﮭ وا‬ ‫‪:‬‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ﺌن ‪ 12‬ﮙ ا‬
‫ي‬ ‫۾ ۽‬ ‫ا ر ﺌص ي ﺐ ﺌت‬ ‫ﮭ ﺌن‬ ‫وڏو ۽ داﮡ و آ ‪.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ .2‬د‬
‫ي اوار ﺐ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ‪ ،‬ان‬ ‫ﺌ‬ ‫رس‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫‪ ،‬اوار ‪ 6‬ﺌن ‪ 8‬ﮙ ا‬ ‫۾‬ ‫‪ 85‬ﺌن ‪ 90‬ڏ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌر ﺋ‬ ‫۾‬ ‫‪ 70‬ﺌن ‪ 80‬ڏ‬ ‫‪ .3‬اي ِاي ا ‪:(AEM 96-‬‬
‫ﺌڙ ﺌﺊ‬ ‫ي‬ ‫ﺌڙ‬ ‫اڏو ‪:‬‬ ‫اوار ‪ 8‬ﺌن ‪ 12‬ﮙ‬ ‫و ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌ ۽‬ ‫‪،‬‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌڙان‬ ‫ﺌن ﺐ ﺌ‬ ‫ي ي ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ا‬
‫ﺌﮡ ڏ ‪.‬‬ ‫۽‬ ‫ﮙ ن‬ ‫و )‪ :(Time of Sowing‬ﮜ‬ ‫ﮙ‬
‫ﮜ‬ ‫ﺌن نﮭ ۽‬ ‫ﺌﮡﺌ‬ ‫ﺐ ﺌﮭ ا ﺌﮭ‪:‬‬ ‫ن‪-‬‬ ‫وچ ﺑ وري ﺌن ﺌرچ آ ﺌﺊ ۽‬ ‫نآ ‪،‬‬
‫ﮜ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌن ر ﺌﺊ ﺌ‪ .‬ان ي‬ ‫ﺌم ﮢ‬ ‫ﺋ ‪،‬‬ ‫ﺌ ﺌ‪ ،‬ﺐ ﺌر واري‬
‫ي‬ ‫ﺌ ن ﺌن ح رو‬ ‫م زر‬ ‫وڌ‬ ‫۾‬ ‫واري‬ ‫‪ ،‬ن۽‬ ‫ا‬ ‫اوار ﺐ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌرو ڻ‬ ‫زر ز‬ ‫ﺐو‬ ‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫اوار وڌ‬ ‫ﺋ ‪،‬‬
‫ﺌم‬ ‫اوار و ﮙ‬ ‫ﺌن وڌ‬ ‫ﺌ )‪ :(Weeds‬ﮜ‬ ‫)‪ :(Sowing Method‬ﮜ‬ ‫ﮭ‬
‫ﺌ‬ ‫‪،‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫وري آ‬ ‫‪،‬‬ ‫و‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌڙيﮭ ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﺌن‬
‫ري راڪ ﺌ ﺌﺊ و ۽ اوار ﺐ‬ ‫و و ز‬ ‫ﺌ‬ ‫ڻ ﺐ آ ‪ ،‬ﺌ ﺌڻ ان ﺌن‬ ‫ﺌڙيﮭ ر‬
‫ي‬ ‫ﺐ ﺌڙون ﺌ‬ ‫ن و ‪ 30‬ﺌن ‪ 40‬ڏ‬ ‫ﮭ ﺌن‬ ‫ي‪،‬‬ ‫ﺌن اوار ﺐ وڌ و‬ ‫‪ .‬ان ي‬ ‫ي‬ ‫آ ﺌ ﮭ ﺌن‬
‫اوار ﺌف ۽‬ ‫‪ ،‬ﺋ‬ ‫ا‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌ‬ ‫ٽ‬ ‫ﮭ ﺌڙي‬ ‫‪ .‬ﮜ‬
‫‪.‬‬ ‫ز‬ ‫ﺌص ﺌل ر ﮙ‬ ‫ڻ و ان ﮗﺌ‬ ‫‪،‬‬
‫ﺐﺌرو )‪ :(Harvesting and Threashing‬ﺋ آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ و و‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺋﮙ‬
‫ڻ ۾ ﺊ ﺌﺊ و‬ ‫ﺌ ﺎو‬ ‫آ ‪ ،‬ان ي‬ ‫ﺌم‬ ‫۽ وٽ ﺌن ﺌڪ ﮙ‬ ‫ﺌف‬ ‫)‪ :(Seed‬ﮜ‬
‫و‬ ‫ن ﺑﺌً ‪ 90‬ﺌن ‪95‬‬ ‫۾‬ ‫وآ ‪،‬‬ ‫‪ ،‬اﺊ‬ ‫ﮙ ﺌن ﺌ‬ ‫ي وارو ﺌ ﺐ ﺌر‬ ‫ﮘ ‪،‬‬ ‫‪،‬‬
‫ﺌﺊ ‪،‬‬ ‫ڻ ﺌ‬ ‫‪ ،‬ﺐﺌري‬ ‫ﺐﺌرو‬ ‫ان و‬ ‫ا‬ ‫ي‪.‬‬ ‫و ۽ اوار ﺐ وڌ‬ ‫و‬ ‫ڻ ﺌن‬
‫ﮢ ‪،‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن ﮗﺌ‬ ‫ڍﮗ ﺌ‬ ‫و‬ ‫َول‬ ‫‪8‬‬ ‫ر‬ ‫۽‬ ‫ام ا‬ ‫ﮭ ‪ 6‬ﺌن ‪8‬‬ ‫ار ﺌڙيﮭ ر‬
‫ﺌف ي ان‬ ‫اس ۾ ر ‪،‬‬ ‫ڏ‬ ‫ا ر ڻ ﺌن ﺌن‬ ‫‪.‬‬ ‫ﮙ‬ ‫ام ا‬ ‫ﺌن ‪10‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌ ﺌر‬ ‫ا ر‬ ‫آ‬ ‫ا ﺌﺐ‬ ‫ﺐ و‬ ‫ﺌڻ )‪ :(Fertilizer‬زر ﺌ‬

‫‪21‬‬
 ‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ ۾ آ ان ﺌن ﮙ‬ ‫يز‬ ‫وٽ‬ ‫ف‬ ‫۽ا ﺌ ﺌ ل‬ ‫د ﺌ‬ ‫و‬
‫ﺌ رن‬ ‫يﺌ‬ ‫ز‬ ‫ﺌن‬ ‫ا واري ڏ ﺌ‬ ‫ﮗ ر‬ ‫اب ا ن‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺑ‬ ‫ي‬
‫ﺊ ا ﺋﺌ‬ ‫۽ ڙن ﺌن ي‬ ‫ﺌن ي ﺋ ‪ُ .‬اٺ‪ ،‬ڍﮗﺌ‪،‬‬ ‫ﺐﺌ ‪ ،‬ز ‪ ،‬ﺌ ي ﺌن‬ ‫ي‬ ‫ﺑ‬ ‫آ ‪.‬‬
‫د‬ ‫ﺋ ‪ .‬ا ﺌ ۽ ﺌڙون ز ۾‬ ‫يﺐ‬ ‫وار ﺌ ا ي‬ ‫ﺌن ۾ ﺐ ﺌ‬ ‫ﺌآ ‪ .‬ﺌ‬ ‫ا ﺌن درﺐ ر‬ ‫۽ ڏ ﺌر‬
‫ﺌن‬ ‫ن ن۽ ﺌ‬ ‫ﺌڌ رو‬ ‫ن نا ز‬ ‫آ ‪2022 .‬ع‬ ‫ﺌم ﮢ ﺌ‬ ‫ي ﺐ ۾ ﺌ ﺑ‬
‫‪،‬‬ ‫ﺌڻ ﺌن‬ ‫ﺌ ز ۾ ﺐ ﺌ ﺌﮡ و ا و‬ ‫ي ا ﺌ آﺐﺌدي ۽ زرا‬ ‫۽ ﮢ ﺐ ﺌ‬
‫ي زر ي‬ ‫و ا‬ ‫۾‬ ‫ﺌڻ ﮢ ا‬ ‫ﺌ ۽‬ ‫ﺌل‬ ‫آ‬ ‫ا و‬ ‫ﺌ ﺌآ ‪ .‬ﺐ د ﺌ‬
‫ﮙ‬ ‫ﺌن‬ ‫و‬ ‫ﺐ ﺌل ر ي ﺋ ‪ .‬و‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ڏﺋ ر آ ‪.‬‬ ‫آ‬
‫اوار‬ ‫ن آ ۽ زر‬ ‫ا ﺌد و ﺌﺊ‬ ‫يز ن‬ ‫ي ‪ .‬۾ ‪1899‬ع ﺌن ‪2000‬ع‬ ‫ﺌ ڏ ﺌرن ﺐ دا‬
‫نڏ ‪.‬‬ ‫ﺌن ﮙ ﺌ ‪ 21‬ڏ ﺌر ﺌ آ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ ‪ 59‬ڏ ﺌر ﺌ آ ۽ ﺌ‬
‫ﺑ‬ ‫ن ﺌن ر‬ ‫ر‬ ‫ا ﺌن وٽ ﺌ‬ ‫ﺋ‬ ‫۾ ر‬ ‫و‬ ‫رﺌآ ‪.‬‬ ‫ﺌن وڏا ڏ ﺌر‬
‫ي رو‬ ‫ﺑ‬ ‫و‬ ‫يآ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ڀ‬ ‫ﺌن‬ ‫ا‬ ‫ﺐ ﺌ ن نآ‬ ‫ﺌ ﺌن‬
‫۾ ‪ 48‬ﺌن ‪50‬‬ ‫۽آ‬ ‫ن‪،‬‬ ‫ﺐ ﺌ ن ڻ۽‬ ‫را ﮭ‬ ‫ي ﺌ‬ ‫ﺑ‬ ‫آ ‪.‬ا ﺐ‬
‫ن وار ﺌ ن ز ن ﮢ‬ ‫ي‬ ‫رﮙ‬ ‫ڊ ي‬ ‫ي زر ﺋ اوار ڌڪ ر آ ‪.‬‬
‫ن ن‪.‬‬ ‫ﺌن ﺐ ﺌ ن ڻ ي وٽ و ﺌﺊ‬ ‫۽ ﮢ و‬ ‫۾ ‪480‬‬ ‫ﺐ ﺌ ن ‪2022‬ع ۾ ا ي ﺌر‬
‫‪ ،‬ٺ‪ ،‬ﺋ ا‪ ، ،‬ﺌ ۽ رن‬ ‫۾ ﺌ ‪ ،‬ار‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ﺐ ﺌت ڻ‬ ‫۾‬ ‫۽آ‬
‫ن ر ن‬ ‫ي آ ‪ .‬اﮡ ز ﺌ ۾ ﺌري ۽ ا‬ ‫ا‬ ‫ُ‬ ‫۾ واڌ و‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌن ۽ ﮗ ﺐ ﺌ‬
‫اوار ڏ ڙ ۽ ي ﮙ وارا‬ ‫۽ ﮢ‬ ‫ي‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌ‬
‫رواج ڻ‬ ‫و‬ ‫ا ﮝ ي ﺌ ي ر ا ﺋﺌ‪.‬‬ ‫)‪ (WMO‬ﺌﮭ ڏ آ‬ ‫آر ﺌﺊ‬ ‫و‬ ‫ور‬
‫و آ ‪ .‬ﺌڻ ﺌڏڙ‬ ‫ي ر ﮙ وارو رواج‬ ‫ي‬ ‫)‪ (La Nino‬ن ﺌ ن ‪2020‬ع ﺌن ‪2023‬ع ﺌﺊ‬
‫ي اوار وڏو ڌڪ ﮘ آ ‪.‬‬ ‫ي‬ ‫آﺐ اﺊ ﺌ آ ‪.‬‬ ‫ن‪.‬‬ ‫ر‬
‫‪:‬‬ ‫ڻ ُ‬ ‫ﺌﮡ ﺌ‬ ‫لآ‬ ‫اڻ ر ي‪ .‬ا ﺌ اڻ‬ ‫ﺌ ي‬
‫‪(Climate Smart‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌرٽ‬ ‫ﺊ‬ ‫ن‬ ‫ل ﺌن‬ ‫ن‬ ‫ل ﺌﺐ‬ ‫ﺐ ﺌ ن‬
‫ﺌ ﺌرف‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ ان‬ ‫ان‬ ‫)‪Techology‬‬ ‫ﺌ ند ﺌ۾‬ ‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺐ ﺌ ن ڻ ﺌ ا ﺌن‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌل ﺌ‬ ‫ا‬ ‫۾ ز ۾ ﺌﮡ‬ ‫اﺌو ‪.‬‬ ‫ا ا از‬ ‫ﺐﺌ ‪ ،‬ڏ ۽ ﺐ ﺌ‬ ‫‪ ،‬ڏ ﺌر‪،‬‬
‫ﺌر ‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌص ي ي ي واري آﺐ ﺌ ﮭ‬ ‫نآ ‪.‬‬
‫۾‬ ‫۽‬ ‫۽ رو‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌﺊ س‬
‫ﺋﮙ ﺌن‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﮙ‬ ‫اوار‬ ‫۾ زر‬
‫ن۽‬ ‫و ‪ .‬ﺌري ﺌﮡ ﮭ‬ ‫ﺌ۽و‬ ‫ﮭ ﺌ‬ ‫ر‬
‫آ ‪.‬‬ ‫ي ﺐ اوار ا‬ ‫ا ﺌ‬
‫ﺌرف‬ ‫ار‬ ‫) (‪،‬‬ ‫ﺌ ‪ ،‬ﺌ ﺌﺊ ‪،‬‬
‫ن‬ ‫‪ ،‬ڏار ن‪ ،‬ز ن ۽ ﺌ‬ ‫اﺊ و ‪ .‬د ﺌ ۾‬ ‫ڻ ا ﺌزت‬ ‫۾ ود‬ ‫اﺌ آ‬
‫ن آ ۽ ﺌ )روڊس ۽ ﺌٽ اس( ۽‬ ‫ن ﺌ نو‬ ‫ذر‬ ‫ي‬ ‫ﺌڌ راڪ ﺌ‬ ‫ﺋ ﺌ ار ﺌﮡ‬ ‫ي ﺋ‬
‫‪ 2000ppm‬ﺌن‬ ‫ا(‬ ‫)را و ۽‬ ‫ڊو‬ ‫ﺌر‬ ‫ا ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫واري ڏ ﺌ‬
‫ن‪.‬‬ ‫‪ 4500ppm‬آ ﺌ ﺌن‬ ‫ي‬ ‫ﺌ واري‬ ‫ﺋ‬ ‫ا ﺌزت‬ ‫ﺌ‬
‫‪ .‬و‬ ‫ﺌ ﺌن ا ﺌزت و‬ ‫ﺌل رو‬ ‫ز‬
‫‪22‬‬
 ‫‪.‬‬ ‫ﺌن ﺋ‬ ‫ي ڏ ﮙ ﺌن ﺌم ﮢ‬ ‫اﺊ‬ ‫ا‬ ‫ﺌ‬ ‫وڏي‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫ﺌن ا ﺌج‬ ‫ﺌ‬ ‫ا ﺌن‬
‫ز ﺌ دوران‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫ا ﺌج‬ ‫ﺌرڻ‬ ‫ﺌ ﺐ ﺌدي‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ڏﺊ ر‬ ‫ﺋ‬
‫ﺌ واري‬ ‫۾‬ ‫م واري دور ۾‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫۽‬ ‫ر‬ ‫ا ﺌج وارا ا‬ ‫ﺌ‪،‬‬ ‫ي ﺌ روا‬ ‫ذ‬
‫ﺐ وﺐ‬ ‫ڻ‬ ‫ي‬ ‫۾ ا ﺌج ذ‬ ‫ڏ ﺌر واري و‬ ‫ا ﺌج‬ ‫ي‬ ‫ﺌم آ ‪ .‬ﺌﮡ‬ ‫ﺌ اﮡ را ا‬ ‫ا‬
‫ر‬ ‫ا ﺌرج‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ڏﺊ وﺊ ‪.‬‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ﺋ ا ﺌج‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫و‬ ‫۾ذ‬ ‫دا‬
‫وﺊ ‪.‬‬ ‫ذ اري ڏ‬ ‫ﺌل‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫ان‬ ‫ي‬ ‫‪.‬‬ ‫ظر‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺊ ‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫وڪ؛‬
‫ﮭ ﺌن‬ ‫ﺐ ﮭ۽‬ ‫شا‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ڙي‬ ‫و ﺌر ‪ ،‬وا ﺌر ‪،‬‬ ‫ذ‬ ‫راڪ واري ا ﺌج‬
‫ا ﺌم ڏ ‪.‬‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺋ ا‬ ‫ﺋ آ ‪،‬‬ ‫ﺌس‬
‫ﺋ ‪:‬‬ ‫ي ﺌ‬ ‫ذ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﮢ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌﺐ ر‬ ‫ﺌ‬ ‫۾‬
‫وارا‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪‬‬ ‫۽‬ ‫ﺌر‬
‫ر‪.‬‬ ‫ا‬ ‫روا‬ ‫۽‬ ‫روا‬
‫ﺌ‬ ‫‪‬‬ ‫اوار ۾ ا ﺌ‬
‫ﺌل‪.‬‬ ‫ا‬ ‫ڊ‬ ‫ﺌن ا‬
‫ر‪.‬‬ ‫ا‬ ‫‪ ‬اڻ ﺌف‬ ‫ظ رﮙ‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ن ۽‬ ‫ادار‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫ا‬
‫ر‪.‬‬ ‫وارا ا‬ ‫را‬ ‫ڻ‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫ده‬
‫ر)ﮘ‬ ‫ﺌري ا‬ ‫‪‬‬ ‫ن‬ ‫ﺌ‬ ‫وار ن‬
‫ن‪ ،‬در ن ۽‬ ‫اﮡ ر ن‬ ‫اوار‬ ‫وڌ ڙ‬
‫ش(‪.‬‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ڙ ﺌ ر‪،‬‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫وارا ا‬ ‫‪‬ﺐ‬ ‫را‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫۽‬ ‫‪ ،‬ﺌر ‪ ،‬دا‬ ‫ﮢ‬
‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌن‬ ‫ﮢ ﺌآ ﺌ‬ ‫ي‬ ‫آ ‪.‬ذ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌرڻ ﺌم ﮢ ا‬ ‫ور‬
‫ﺋﮙ‪.‬‬ ‫اﺐ‬ ‫ڻو‬ ‫ه‬ ‫‪ ‬ﺋ ‪/‬دو ن و‬ ‫و‬ ‫اب ﮙ‬ ‫راڪ‬ ‫‪/‬‬ ‫ي‬ ‫ﺋﮙ‬
‫‪.‬‬ ‫اڌورو‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌري ۽ دو‬ ‫‪‬‬ ‫آ ‪،‬‬ ‫ا و ا ﺌج وارو‬ ‫ﺊ‬ ‫ﮢ‬ ‫وآ ‪.‬‬ ‫ر‬
‫ڻ‪.‬‬ ‫ڻ ۽ ڍڳ‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫‪ ‬ا ﺌج‬ ‫ﺌل ﺌن‬ ‫ا‬ ‫دواﺊ‬ ‫۽ز‬ ‫ﺌ‬ ‫چ واري‬
‫ا‪.‬‬ ‫‪ ‬ﺐ ﺌت ﺌ‬ ‫‪.‬‬ ‫ا ﺌﺊ‬ ‫ي‬ ‫‪ ،‬ﺌڻ‪ ،‬ﺌﮡ ۽ ﺌرم‬ ‫ﺐ‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫۽ ﺐ ﺌر‬ ‫‪‬‬ ‫ي‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌ‪ .‬ا‬ ‫چ ﺌﺊ‬ ‫ﺌم ﮢ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌر ن‪،‬‬

‫‪23‬‬
 ‫‪.‬‬ ‫يو‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن و‬ ‫ﺋ ﺌﮡ آ ﺌ‬ ‫ﺋ ‪.‬‬ ‫۽‬ ‫ﮢ‬ ‫‪‬‬
‫ح‬ ‫ي‬ ‫ﺋ ا‬ ‫‪،‬‬ ‫رﮙ‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‪ ‬ر ند‬ ‫۽‬ ‫ي‪ ،‬ﺋ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌري ﺋﮙ )‬ ‫‪ ‬ا ﺌج‬
‫ر ن‬ ‫ي‬ ‫ﺋ ‪.‬ذ‬ ‫اب‬ ‫ﮘ ۽‬ ‫ش‬ ‫د ﺋﮙ(‪.‬‬
‫‪ .‬اﮡ ن‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ﺌن ﺌڪ ﺌف‬ ‫ﮢ‬ ‫ڻ‪.‬‬ ‫ر‬ ‫فا‬ ‫ا‬ ‫‪‬‬
‫ﺌﺊ‬ ‫ن ر ن‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ر ن‬ ‫ا ﺌ‪:‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ظذ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل ۾ آﮡ‬ ‫ا‬ ‫ي واري‬ ‫‪.‬ذ‬ ‫ﺌر ر ﮙ‬ ‫ٰ‬ ‫ا‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫دا‬ ‫‪‬‬
‫ﺌﺊ‬ ‫م ﺌﮡ ۾‬ ‫ر‬ ‫۾ اﮡ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺑ ري‬ ‫‪‬‬ ‫۽‬ ‫ور ﮙ‬ ‫ﺌن ﺌف‬ ‫ﺌ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫۽ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺊ‬ ‫وﺌ ا‬
‫ي ُ‬ ‫ﺌﮡ ﮭ ﺌن‬ ‫وڌ‬ ‫۾‬ ‫‪ ‬ر‬ ‫ي ﺌن‬ ‫۽‬ ‫ﺌف‬ ‫ڻ وارو‬ ‫ي‬ ‫‪‬ذ‬
‫۾ ﺌف ﺌﮡ ﮭ ۾ ر ن ڌوﺊ‬ ‫۽ﺐ‬ ‫ﺐ و‬ ‫ﺌ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫آ‬
‫‪.‬‬ ‫ان‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌ ا ﺌج‬ ‫ي واري ﺌ ا ي‬ ‫‪‬ذ‬
‫ا‬ ‫ﮡﺌ ن‬ ‫ﺌل‬ ‫ن ر ن ﺌ ﺌ ا‬ ‫ي‬ ‫‪‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ظ‬ ‫ه ﺌن‬ ‫و‬ ‫ﺊ ۽ ِ‬ ‫ﺐ ﺌر ‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫دو ن ﺌ واس ڏ ﺋ‬ ‫ڻ‬ ‫ي‬ ‫ذ‬ ‫دام‬ ‫ڻ واري‬ ‫و‬ ‫‪ ‬ا ﺌج ذ‬
‫‪.‬‬ ‫ر ﮙ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫‪ ‬ر ن ﺌرن ۾‬ ‫ون ۽‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ڏ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫‪ ‬دو ن ﺌ واس ڏ ﺋ‬ ‫‪.‬‬ ‫راخ ﺐ‬
‫‪.‬‬ ‫ر ﮙ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫‪ ‬ر ن ﺌرن ۾‬ ‫‪2‬‬ ‫ﮢ ﮗﺌر ﺌ ﮙ‬ ‫ﮗﺌر ﺌ‬ ‫ﺋ‬ ‫۽‬ ‫‪‬‬
‫اﺐ‬ ‫ي واري ﺌ‬ ‫ذ‬ ‫‪/‬واس ڏ ﮙ واري‬ ‫‪ ‬دو‬ ‫ا ﮝ ﺌ ۾ رات‬ ‫ا ﮝ ﺌ ۾ ۽ ‪20‬‬ ‫ام‬
‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌﮡ ﮭ ۾‬ ‫ﺊ ‪100‬‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫۽ﺋ ڏ‬ ‫ُ ﺌﺊ ر‬
‫ر ﺌﺊ‬ ‫۽ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ُ‬ ‫ﺌرڻ‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺌ‬ ‫‪‬‬ ‫ﮢ‪.‬‬ ‫و‬
‫‪.‬‬ ‫دو ن‬ ‫ﺊ‬ ‫ي اﮛﺌر ‪/‬‬ ‫۾ در در ن ﺐ‬ ‫رو ﺐ وﺐ‬ ‫اس‬ ‫ڻ واري ﺌ ۾ ا‬ ‫ي‬ ‫‪‬ذ‬
‫‪.‬‬ ‫ر ﮙ‬
‫ڻ ﺌن‬ ‫ي‬ ‫‪.‬ذ‬ ‫ڻ‬ ‫و‬ ‫دام ۾ ذ‬
‫ﺌ ‪،‬‬ ‫‪ ،‬زرا‬ ‫زر‬ ‫‪‬‬
‫ڻ‬ ‫ادار‬ ‫۽‬ ‫ر واري ﺌ‬ ‫ا‬
‫ﺊ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫‪(.‬‬ ‫ﺋﮙ‬ ‫۽ دام‬ ‫ﺎ‬ ‫)‬
‫‪03111646111‬‬ ‫ار ‪ 8‬ﺌن ‪12‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫۾ ِ‬ ‫ي‬ ‫ظذ‬ ‫‪‬‬
‫ل زر‬ ‫ر‬ ‫ﺊ ڊاﺊ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫و ﺌ ان ﺌن ﺐ‬
‫آ‬ ‫ڏ‬ ‫آ‬ ‫آ‬ ‫رآﺐﺌد ۾ ﺌﺊ‬ ‫‪.‬‬ ‫ظ‬ ‫ﺐ ﺌت ﺌن‬ ‫ي واري ا ا‬ ‫‪‬ذ‬
‫ي‬ ‫ﺌت ﺌ‬ ‫را ۽‬ ‫ي زر‬ ‫و ۾ ن‬ ‫آﮡﮙ‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ﮭ۾‬ ‫ي واري ا ا‬ ‫‪‬ذ‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺐ ﺌﺊ‬
‫ن‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌ‬ ‫زر‬ ‫ﺋ‬
‫۾‬ ‫د آ ‪ .‬ان‬ ‫را ڏ ﮙ‬ ‫و‬ ‫ز ‪/‬‬ ‫۾‬ ‫ظ‬ ‫ﺌن‬ ‫ڙ ﺌ رن‪،‬‬ ‫دام‬ ‫‪‬‬
‫ﮙ‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌن راﺐ‬ ‫ﮗﺌ‬ ‫ﺊ‬ ‫ن۽‬ ‫ش‬ ‫ﺑ ط د ﺌ‪ ،‬دروازا‪ ،‬در ن ۽‬ ‫ا‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل ي‬ ‫ا‬ ‫ﺊ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬ ‫‪،‬‬ ‫ر ﮙ‬ ‫اري‬ ‫‪ .‬ش‬ ‫ﺌن آ ﺌ‬ ‫را‬

‫‪24‬‬
‫ﺌﮗ ﺌ ﺐ ﺌ رن‬ ‫‪ .‬ﺌ‬ ‫آ‬ ‫وڌ‬ ‫ا‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌ‬ ‫و ڙي وڏو آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ﺌ ي۾‬ ‫ا ﺌن‬
‫ﺌ‪.‬‬ ‫ڏ‬ ‫ا‬ ‫وڌ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫دار ادا‬ ‫۾ا‬ ‫‪ .‬ﺌ ر ا ﺌن‬ ‫ﺌ‬
‫۾‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ ﺌﺊ‬ ‫آ‬ ‫ﺌل ۾ ﺐ‬ ‫ﺌ ﺌڻ ﺐ ُ ا‬ ‫ڙي‬ ‫و‬ ‫‪َُ،‬‬
‫ان ۽‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ ،‬ﮙ‪،‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬
‫و‬ ‫ﺌ ۾ ﺌﮡ ﺌٺ وڌ‬ ‫ي ‪ .‬ﺌﺊ‬ ‫ي‬ ‫ﺌل ڍؤ ﺐ‬ ‫آ ‪ .‬ﺌ رن‬ ‫ذر‬ ‫ا‬ ‫ﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌﮡ‬
‫‪.‬‬ ‫و‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌب ذر‬ ‫ﺌ رن ﺌن‬ ‫آ ‪،‬‬ ‫ن‬ ‫را‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫وري آ‬ ‫اوار وڌاﺊﮙ‬
‫ﺌ۽‬ ‫ه‬ ‫َو‬ ‫ﮙ۽‬ ‫‪،‬‬ ‫ًﺐ‬ ‫ﺌ ﺌوا ﺌ‬ ‫رﺐ‬ ‫وري آ‬ ‫‪.‬‬ ‫نو‬ ‫ﺌن ر ن‬ ‫ﺐ ﺐ‬
‫ه‬ ‫ﺋ ۽ ار و‬ ‫ي‪،‬‬ ‫ﺊ‪ ،‬ﺌ‬ ‫۾‬ ‫ﺌون ﺌ‬ ‫ﺌڌ‬ ‫ا‬ ‫۾ ﺌوا ﺌ‬ ‫ﺐ ‪ ،‬رﺐ ۽‬ ‫ﮢ‬
‫ﮢ‬ ‫ر‬ ‫ذاﺊ‬ ‫آ‬ ‫ﺌوا ﺌ‬ ‫ﺌ‪ .‬ا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﺐ وﺐ‬ ‫ﺐ‬ ‫راڪ‬
‫ﺌن‬ ‫ﺌ ر ﺌ‬ ‫ﺌ‪،‬‬ ‫ﺌر ﺌ و‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺐُ‬ ‫ا ﺌج ا ﺌ‬ ‫ﮢ‬ ‫۾‬ ‫ح ﺌ و اﺌ‬ ‫يﮭ‬
‫ﺌل ﺋ‬ ‫ﺌن ﺐ ا‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ح‬ ‫آ ‪ ،‬ا يﮭ‬ ‫ذر‬ ‫ا‬ ‫راڪ‬
‫ﺌڌ‬ ‫ا‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫۾ﺐ‬
‫ڏ و آ‬ ‫راڪ آ ‪ .‬ا‬
‫ﺌون ﺌ‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ﺌ وڌ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ﺌن‬
‫و وڏو آﺐﺌد ﺌر‬ ‫ي‬ ‫ﮭ‬ ‫‪.‬ا‬ ‫آ‬
‫ﺌروﺐﺌري ﺌﮡ‬ ‫ڙ‬ ‫واڙو ر‬ ‫۽ ﺌل‬
‫ﺌﺐ‬ ‫ج‬ ‫ﺌل‬
‫۽ ان ﺌن‬ ‫ﺐ وﺐ‬ ‫ﺌون ﺌ‬

‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ي ‪.‬‬ ‫و‬ ‫ذ‬ ‫ﺐ‬

‫ﺌن‪،‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ ر ﺌﺊ‬ ‫آ ﺌن ﺌرو آ ‪،‬‬ ‫ﺌل‬
‫ڏارو‪،‬‬ ‫ﮢ‬ ‫‪،‬‬ ‫‪ ،‬ﺌ‬ ‫وه‬ ‫‪ ،‬ان ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌن ﺌﺊ‬ ‫ه ﺌن ﺌ‬ ‫و‬ ‫۽ﺐ‬
‫ه ﺌن ﺐ ﺌل‬ ‫و‬ ‫۽‬ ‫‪ ،‬ﺌر‬ ‫ﺐ‬ ‫ﮢ‬
‫ﺌن‬ ‫ﺌون ﺌ‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬ ‫ﺐُ‬
‫ه‬ ‫ا و‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺐﺌﺊ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌر و‬

‫‪25‬‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺌ ير‬ ‫ي ۾ ﺐُ‬ ‫و ﺌ‬ ‫ا وڍ‬ ‫۽ ﮗﺋ ن‬ ‫ﺐُ‬ ‫۽ ﺌف‬ ‫آ ‪،‬‬
‫ا‬ ‫ڏﺊ‬ ‫ﺌري ﺌن‬ ‫۾ ڍڳ ﺌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ز‬ ‫ﮭ‬ ‫ﺌ‪ .‬ا‬ ‫ا ﺐ ق ﺌن ﺌﺊ‬ ‫ن‪ ،‬رڍون ۽‬ ‫وه‬ ‫ﺌن‬
‫ح‬ ‫ا ي‬ ‫ر‬ ‫واري ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐُ‬ ‫۾ر‬ ‫آ ‪،‬ز‬ ‫ه۽‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫آ‬ ‫ﺌن ﺌ‬
‫ورت و‬ ‫ﺋ ۽‬ ‫اب‬ ‫۾‬ ‫ﺋ ﺐُ‬ ‫ڏ‬ ‫ڙ ﺌرو آ ‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫وڌ‬
‫۾‬ ‫ي ﺐ ُ روڊ‬ ‫‪ .‬ﺌروﺐﺌري ﺌﮡ و‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ﺌري‬ ‫ﺌل‬ ‫‪ :‬آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐُ‬
‫ا‬ ‫ڏﺊ‬ ‫ﺌري ﺌن‬ ‫وڏا ڍڳ ﺌ‬ ‫واري ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌل‬ ‫ي ر ‪ .‬ﺌ ﺌڻ ﺐُ‬ ‫ظ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬
‫۽ ﺌري ﺌ ﺐ‬ ‫ر ﺌﺐ يﮭ ﺌن ﺌ ﮙ‬ ‫ڍڳ ﺐ‬ ‫آ ‪ .‬ﺐُ‬ ‫ا ڙي وڏا آﺐﺌد ﺌر ۽‬ ‫ﺌل ﺋ ‪ .‬ﺐ ُ‬ ‫ﺌل ا‬ ‫ﺌري‬
‫ﺋ ‪ .‬ا يﮭ‬ ‫اب‬ ‫ه۾‬ ‫ﺋ ﺐ ُ ﺐ ﺌت و‬ ‫ﺌڏ‬ ‫ُ‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌ ي ر‬ ‫ﺌروﺐﺌري ﺌﮡ‬ ‫واڙي وارا‬

‫۾‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺐُ و‬ ‫ﺌف‬ ‫ظ‬ ‫ح‬ ‫اآ ‪،‬‬ ‫يڏ‬ ‫۾‬ ‫ﮘﮙ ﺌن ﺐ ُ ز‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫اب‬ ‫۽‬ ‫ه ۾ ُاڏا‬ ‫اﺊ ۽ ﺐ ﺌت و‬
‫ﺌل‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ﺌﺊ و‬ ‫ي‬ ‫ڌپ‬ ‫ﺌرو‬ ‫ﺐُ‬ ‫و آ ‪ .‬ﺐ ﺌت ۾ ِ ﮙ ﺌن‬ ‫و‬
‫ﺌﺊ‬ ‫ي‬ ‫ظ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ﮢ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌون ﺌ‬ ‫ﮭ‬ ‫‪.‬ا‬ ‫ر‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌل‬ ‫وآ ‪،‬‬ ‫و‬
‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ﺌل ﺌن‬ ‫ﮘﮙ ﺌن‬ ‫ڏ‬ ‫ح‬ ‫ي ا ن آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ا آﺐﺌد ﺌر‬ ‫‪.‬‬ ‫ير‬ ‫ََ‬
‫ان ﺌن ﺐ ُ ﺐ‬ ‫م‬
‫ﺌ وري‬ ‫اآ‬ ‫ﺌ‬ ‫َ‬ ‫ﺐُ‬ ‫ڻ ا‬ ‫ظ‬ ‫ﺐُ‬
‫‪26‬‬
‫ﮬ و ‪(Seed‬‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫ي ا ر‬ ‫‪.10‬‬ ‫ي ڍ ﮙ‪،‬‬ ‫ٰ آﮫ ز‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫)‪ germination‬وڌ ۽‬ ‫ٰ‬ ‫ﮬ‬ ‫آﮫ‬ ‫”‪ “Molsch‬ﺌن‬
‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫اوار ﮙ‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫‪.11‬‬ ‫د آﮫ ‪ ،‬اﮡ‬ ‫ﺌل ﺌر ا ر ﮙ‬ ‫ا‬ ‫آﮫ ”ﮗ ڙ“‪.‬‬
‫ﮫ‬ ‫و‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ﺌل‬ ‫ﺌر ا‬ ‫ڙ ﺑ‬ ‫ن۽‬ ‫ز ﺌ ۾ ﺌﮡﮬ‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌ ﺌ‬ ‫ﺌ وڪ؛ ‪ ،‬ڏا ن‪، ،‬‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫رو‬ ‫د ﮬ‬ ‫ا ر‬ ‫ﺋ ز‬ ‫ا ﮫﺋﺌ‬ ‫رت ۾‬
‫ﺌﮬ‬ ‫رت ۾ ز‬ ‫ﺌﮬ‬ ‫يز‬ ‫ﮫ اﺊ‬ ‫ﮬ ۽ ﮙ‬
‫ﮬ‬ ‫رو‬ ‫وﮫ ي ﺌن‬
‫ي ﺌڻ‬ ‫ﮗي‬ ‫آﮫ‬ ‫آﮫ‬
‫ﺌ ﺌﺊ ا ﮫ ﺐ ﺌن‬ ‫دور‬ ‫ﮫﺌﮡ‬
‫ﺌ ۽ ﮙ اﮫ ز‬ ‫ا ﺌر‬
‫ﺌ‪.‬‬
‫ﺌ ﮬ‬ ‫وڌاﺊ‬ ‫ﺌدي‬ ‫ا ر ﺌ ﺌ‬
‫ﺌ ﺌﺊ ا‪:‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺋ‬ ‫اوار‬ ‫ﺌن ﮙ‬
‫د‬ ‫ا ر‬ ‫ڻ ﺌن ز‬ ‫‪.1‬‬
‫آر‬ ‫اﮬ‬
‫‪.‬‬ ‫ظ رﮫ‬ ‫ﮬ‬
‫‪.‬‬ ‫و‬ ‫)‪(Organic mulching‬‬
‫زﮫ ن ۽‬ ‫ڻ ﺌن زر‬ ‫‪.2‬‬
‫ﮬ ۾‬ ‫ﮫ‬
‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ ﺌڌن ﺌ ا ﮬ‬
‫۽ ﺌري ﺌ ﮬ ﺐ ر‬ ‫و‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬
‫وﮫ ي ‪(Soil‬‬ ‫ﺌﮬ‬ ‫ڻ ﺌن ز‬ ‫‪.3‬‬
‫ِ‬
‫و ان ان آر‬ ‫ﺌ ي ڍ‬ ‫ﺌن ز‬
‫‪.‬‬ ‫ﮬ‬ ‫)‪ erosion‬ﺌن رو‬
‫واري‬ ‫ا آﮫ ‪.‬‬ ‫)‪(Inorganic mulching‬‬
‫ظ رﮫ ﺌ ۽ وڌن ﺌ‪.‬‬ ‫ڻ ﺌن ز ا ر ﺌڌ وارا ا‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺊ ۾ ﺌري ا ر‬ ‫ڻ ۽ ﺌﺐ‬ ‫ي ا ر ﺌ ﺌر‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬
‫)‪(Natural disaster‬‬ ‫‪ .5‬ڏ ﺌر )‪ (Drought‬ﺌ ر آ‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫وڌاﺊﮙ ا‬ ‫واري در‬ ‫ز‬
‫ظ رﮫ ﺌ‬ ‫وڪ ﮫ اﺊ ‪ ،‬ﺌن دوران ﺌ ۽ ز‬
‫ﺌف‬ ‫ﺌﮫ‬ ‫د‬ ‫ڻ ﺌن ﮬ ز ا ر‬
‫ﺌ‬ ‫ﺌ رﮫ‬ ‫ﺌن‬ ‫۽ز‬ ‫ﺌ ﺌڻ‬
‫ﺌ ي‬ ‫ﺌز‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ﺌﮡ ڏ ۽‬ ‫۽‬
‫ڻ‬ ‫رت ۾‬ ‫ﺐ ﺌر‬ ‫رت ۾ ﺌﮡ‬ ‫ڏ ﺌر‬
‫ﮗ ي ي ﺌڌ‬ ‫آﮫ‬ ‫آﮫ‬
‫۽ ﮙ ﮫ اﺊ دوران ز‬ ‫)‪ (Evaporation‬ﺌن رو‬
‫ار وڌاﺊ ﺌ ۽ ﮙ ز‬ ‫ﺌ ۽ ز ا ر ﺌڌ‬ ‫ا ﺌر‬
‫ﺌ‬ ‫ي‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ‬ ‫‪.‬‬ ‫ظ رﮫ‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌﮬ ن‬
‫ي‬ ‫ﺌل‬ ‫رت ۾ ﮙ ا‬ ‫ي‬ ‫۽‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌر )‪ (Soil quality‬ر‬ ‫ڻ ﺌن ز‬ ‫‪.6‬‬
‫د ﮫ و آﮫ ۽‬ ‫ا ر ﺌش‬ ‫‪ .‬ﺌ ﺌڻ‬ ‫ﮬ‬ ‫ار وڌي ۽ ﮙ‬ ‫ڻ ﺌن ﺌڌ‬ ‫‪ .7‬وار ﺌ ز ا ر‬
‫ار‬ ‫ڻ ﺌن ز ا ر ﺌش‬ ‫‪(Water holding‬‬ ‫ﺐ ﮬﮙ واري‬ ‫ﺌﮡ‬
‫ﺌ‬ ‫ا ر‬ ‫۽‬ ‫وڌي اﮫ ي ح ﺌن‬ ‫)‪ capacity of soil‬ﮙ وڌي ‪.‬‬
‫ي‬ ‫ﺌل‬ ‫را‬ ‫د ﮫ ا آﮫ ۽‬ ‫ﺌڌ وارا ا‬ ‫‪.‬‬ ‫اوار ۾ ﮬ ﺌﺊ ﺋ‬ ‫ﺌھ‬ ‫ڻ ﺌن‬ ‫‪.8‬‬
‫ڻ ﺌن ز ا ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ﮬ‬ ‫زر ي وڌاﺊ‬ ‫ز‬ ‫در ﮬ رﮫ‬ ‫ڻ ﺌن ز‬ ‫۾‬ ‫‪.9‬‬
‫اوار ۾‬ ‫ﺌ۽‬ ‫ﮬ‬ ‫د زر ي وارا ﺋ ﮬ ﺌﺊ‬ ‫ن‬ ‫ﺌن ﺌﮡ ۽ راڪ‬ ‫۽ ﺌڙون‬
‫‪.‬‬ ‫ي ﮬ‬ ‫ﮙ ا ﺌ‬ ‫ﺌﺊ ﮬ ﺌﺊ ﺌ‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫آ‬ ‫ا وچ ا‬ ‫‪.‬و‬ ‫ﺌن ﺐ ﺐﮢﺌﺊ‬ ‫ا‬ ‫آ ‪،‬‬ ‫زر‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬
‫و ي ۾ ﺌ‬ ‫ﺐ اڊ‬ ‫اوار ﺌن و‬ ‫ز ارن‪ ،‬ﺌر ‪ ،‬ﺌرم دورن ۽‬ ‫ﮗ ﺌﮡ آﺐﺌدي و ﺋ ن زرا‬
‫ا وچ ۽‬ ‫ي ‪.‬و‬ ‫ڻ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌن‬ ‫آ ‪ .‬ﺌ ن ﺌ‬ ‫رت ۾‬ ‫ڙن‬ ‫ا‬
‫۾ ﺌر‬ ‫ﮙ ﺌن‬ ‫ا ۾ ﺌ ﺌﮡ‬ ‫وري‬ ‫آ ‪،‬‬ ‫ز‬ ‫اواري ﺌم‬ ‫زر‬
‫‪.‬و‬ ‫ﺌم ﮢ وڌاﺊ‬ ‫اوار‬ ‫ﺌ ۽ زر‬ ‫ﺌ‬ ‫ي آ ‪ .‬ﺌص ر ڙا‬ ‫ڻ۾ د‬ ‫ور ن ر ن‬ ‫اﺊ‬
‫ڙ ﺌر‬ ‫ک‬ ‫ا ﺌﺊﮙ ﺌن ﺐ‬ ‫ا وچ واري‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن وڌ آ‬ ‫ري ز‬ ‫ﺌري‬
‫ﺌ‪ .‬ﺌر‬ ‫ﺌر‬ ‫ج ﺌﺐ‬ ‫ﺌڙ ﺌ‪.‬‬ ‫ک وڌ‬ ‫ﺑي‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌل‬ ‫۾‬
‫م ﺌن ﺐ ﺐ‬ ‫ر‬ ‫ا ﺌﺊﮙ ﺌن ا وا ﺌر‬ ‫‪ ،‬ک ﺌن‬ ‫ا‬ ‫د ﺑي‬ ‫‪ ،‬اوار‬
‫ﺌف‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ﺌن‬ ‫ﺐ د ﺌ وڌ و‬ ‫ﺌ‪ .‬ان ﺌن وا ﺌر‬ ‫ڙن‬ ‫ﺌم ﺂ ﺌ ‪ .‬وج ﺌم ﺑ ي‬ ‫ﺌ ﮙ‪ ،‬۽ وا ﺌر‬
‫ا‬ ‫د‬ ‫۾ ﺌ‬ ‫‪.‬و‬ ‫و ﺌروﺐﺌر وع‬ ‫ﮢ‬ ‫رز‬ ‫ا‬ ‫ﺊ‬ ‫ﮗﺌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن ۽‬
‫ﺋ‬ ‫۽‬ ‫و آ‬ ‫ﺋ‬ ‫ه‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺊ‬ ‫د ﺌر ﺌ ‪.‬‬
‫ڻ‪،‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌر د‬ ‫ور ‪ ،‬اڊ‬ ‫رز‬ ‫ا‬ ‫ﺊ‬ ‫ﺑي‬
‫ورت‬ ‫ﮙ‬ ‫ﺌن ۽ ﺌ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ﺐ ﺐﮢﺌﺊﮙ ۾ وڏي ر ﺌوٽ ا ي ‪.‬‬
‫دارو ار‬ ‫ﺌ ﺌﺐ ۽‬ ‫ي آ ‪.‬و‬ ‫آ ۽‬ ‫ا‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐ‬
‫ﺑط‬ ‫ي‬ ‫آ‬ ‫ان ﮗﺌ‬ ‫ڙ‬ ‫ا‬ ‫ن وڏو ﺐ‬ ‫ﺌن د ﺌ‬ ‫ﺌ‬
‫ا‬ ‫دار‬ ‫آ ۽ ان ۾ ﺌ ا ادي‬ ‫۾ ﮝ ﮝ ‪131.4‬‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ﺑ طآ ‪.‬‬ ‫‪،‬‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ار‬
‫ﺌ‬ ‫ا ﺌن وٽ ذ ي‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫اوار ‪1.8‬‬ ‫ﺌ ﺌ‬
‫اوار ﺌر ﮙ ط‬ ‫ي ﺌر‬ ‫ﮙ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن وا ‪ ،‬ﺐ‬
‫يآ ‪.‬‬ ‫و و ﮡ‬ ‫ﺐ‬ ‫ڏﮢ ي ‪،‬‬ ‫ﺋ‬ ‫نﺊ‬ ‫۾‬
‫ڻ۽‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺐ ن ﺌن وڌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر ﺌر ﺌر‬ ‫ﺌ‪ .‬ﺐ‬ ‫ا ا از‬ ‫ﺌ‬ ‫ا‬
‫ڌ ﺌن ڏ ﮙ‬ ‫ﺌن ﺌن اﺊﮙ ا ‪5‬‬ ‫وا ﺌر‬ ‫ﺌ۽‬ ‫ﮭ ﺌ اﮡﺌ ۽ روا‬ ‫ﺌ زوال وڏو ﺑﺎ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ﮙ ﺌن ‪20‬‬ ‫وڌاﺊﮙ؛‬ ‫ي‬ ‫ﺐ‬ ‫‪:‬‬ ‫ُ‬ ‫ﮙ‬ ‫۽ ﺌر‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺌر‬
‫ﮗ‬ ‫۾ﺐ‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ڻ؛ ‪2‬‬ ‫اڳ آﺐ ﺌ ﺐ‬ ‫ڏ‬ ‫ﮙ ۽ ﺌر‬ ‫ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌن‬ ‫آ ‪.‬‬
‫ڻ‪ ،‬ﺎ ڏ ﮙ‪ ،‬۽ در ﺐ ي‬ ‫ﺌن ﺐ‬ ‫ج ڻ؛ ﺌ ﺎ‬ ‫ﮙ ﺑﺎ ﺌري ا‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫رٽ ﺌر‬ ‫ﺌ ۽ا‬
‫ﺌ )ﺐ ل ي ﺌر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌر‬ ‫ي۽ﺐ‬ ‫ار‬ ‫ن اوار ﺌ‬ ‫م آ‬ ‫ر‬ ‫وا ﺌر‬
‫(‪.‬ا‬ ‫و‬ ‫ﺌن ﺌ‬ ‫ا‬ ‫وا ﺌر ﺌ‬ ‫و ن‬ ‫ﺊ‬ ‫ده‬ ‫ﺐ‬ ‫آ ‪ .‬ا ﺌن‬
‫ﺌر‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ور‬ ‫ارن‬ ‫ا ﺌﺊﮙ ﺌن ﺌري ز ار‬ ‫ﺌر و و‬ ‫اآ ۽‬ ‫ﺌري‬ ‫م ﺋ‬
‫ي‬ ‫ﺌﺊ ار ﺐ ﺌدن ڊ ﮬ‬ ‫ﺌ۽ا‬ ‫ي‬ ‫ن ن ا‬ ‫ن اوار‬ ‫اآ‬ ‫ا ﮙ ا ﺌر‬ ‫وا ﺌر‬ ‫آ‬
‫ﺌ‪ .‬ن آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ي‬ ‫ﺌن ﮗﺌ ﺌ ﺌﺊ‬ ‫واري ﺌر‬ ‫ي ﺌر‬ ‫ا آ ‪ .‬وا ﺌري ا‬ ‫ﮭ ﺎ‬
‫ﺌ ﺌب ۽ آز ﺌ آ‬ ‫ﺐ ﺐ ﺌﺊﮙ‬ ‫اوار‬ ‫ﺌريﮭ‬ ‫ا‬ ‫ا آ‬ ‫ا‬
‫ﺋ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫۾ وڌ‬ ‫ک‬ ‫ﺌن آﺐﺌد ﺌرن روا‬ ‫وا ﺌري‬ ‫ﺌن و ﮢ ا آ ‪ .‬ا‬ ‫۾ وڏي ﺌ‬ ‫ﺌر‬
‫ﺋ‬ ‫ن ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ا ﺌن‬ ‫ا ڻ‬ ‫ﺌ ار ﺐﮢﺌﺊ‬ ‫ﺌر ﺌن وڌ‬ ‫ا‬
‫ا وچ‬ ‫ر و‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌ‪.‬‬ ‫ن ف‬ ‫ن ر ن‬ ‫ي‬ ‫رات‬ ‫ڏ‬
‫ﺌر‬ ‫ز‬ ‫ﺋ‬ ‫ورت آ‬ ‫ا ﺌﺊﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ڙن‬ ‫ﺌن ۾ ﺐ‬ ‫ﺌ‬ ‫ا ﺊ وڏو ﺑﺎ آ‬
‫ي‬ ‫ﺌن وڌ ﺌن وڌ ﺌﺊ و ﺌ‬ ‫۽‬ ‫ﺐ ﺐﮢﺌﺊ‬ ‫ﺌ ‪.‬‬ ‫ﮢ‬
‫اوار ) ﺌص‬ ‫زرا ۽ ﺑ ي‬ ‫ﺐﺌﺊ ۽‬ ‫‪.‬‬ ‫ا وچ‬ ‫و‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ﺐ‬
‫ا‪.‬‬ ‫دار ادا ي‬ ‫ر ﺐ ( وڌاﺊﮙ ۾ ا‬ ‫ڻ‬ ‫ﺐ‬ ‫ک ۾ ﺌر‬ ‫ا ﺌﺊﮙ ۽ ﺐ‬

‫‪28‬‬
 ‫ري ﺌن زر ز‬ ‫ﺌر‬ ‫زر‬ ‫و‬ ‫ﺌﺊﮙ وارن‬ ‫ﺌن‬ ‫۽‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺋن‬ ‫ر‬
‫‪120 ،‬‬ ‫‪ ،‬وڪ؛ ﺌﺊ ي و‬ ‫ي‬ ‫ﺌرو‬ ‫ﺌري ﺌن‬ ‫ﺋ نآ‬ ‫ا‬ ‫ﺋ ﺌن‬
‫ن‪ ،‬ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌرو‬ ‫ﺌﮡ ۾ ﺊ‬ ‫‪100‬‬ ‫اﺊ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن ﺌﺊ ‪.‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﮙ ﺌﺊ‬ ‫و‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌرو‬ ‫ا‬ ‫ن ‪ 125‬ام‬ ‫ا‬ ‫ا ر‬ ‫۾ز‬ ‫ي د‬ ‫ﮢ‬ ‫آ ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺋ ن ﺐ ﺌر‬ ‫ر وآ ‪.‬‬
‫آ ‪،‬‬ ‫ڙ‬ ‫رس‬ ‫ﺌري ر و‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺐ‬ ‫آ‬ ‫‪.‬‬ ‫وآ‬ ‫وع‬
‫ﺌري‬ ‫ﺌﮡ ﺌٺ‬ ‫ن ﺌرج‬ ‫ي زردا و ا آ‬ ‫ﺌن ا‬ ‫واري ﺌ ۾ ز ا ر ر‬ ‫آ ‪.‬‬
‫واري ﺐ ﺌري ﮘ و ي آ ‪.‬‬ ‫ي ‪.‬‬ ‫و ﺌت‬ ‫ز‬ ‫ﺐﮢ‬ ‫ا ر‬
‫ي ‪،‬‬ ‫۾‬
‫ﺑ وري ﺌن ﺌرچ ڌاري ڏ و‬
‫ي‬ ‫و‬ ‫رات‬ ‫آ ‪.‬‬
‫و‬ ‫ﺋن‬ ‫ر‬ ‫ﺋ‬ ‫ي‬ ‫ا‬
‫ي‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ن‬‫ﺋ‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬
‫اب‬ ‫ڙن‬ ‫‪ ،‬ان ﺌن وڌ‬
‫ي ‪.‬‬
‫ارڪ‪:‬‬
‫رو ﮭ وارا ا‬ ‫ﺌﺐ‬ ‫ﺋ‬ ‫ر‬
‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌ‬ ‫‪ ُ .‬۽‬ ‫ﮢﮙ‬
‫ارڪ‪:‬‬ ‫ﺌﺊ‬
‫و‪:‬‬ ‫۾‬ ‫اﺊ زر ز ﺌر‬ ‫ﺌ‬
‫ﺌن رس‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ ڙي ﺐﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ري‬ ‫ﺌر‬ ‫زر‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫دآ ‪،‬‬
‫ﺌ ِ‬ ‫ُ‬ ‫ي‬ ‫اآ ‪.‬‬ ‫‪100‬‬ ‫وڪ؛ ڊ ﺌ ﺌس ‪500‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫ﺌن‬
‫۾ واﺊ س وار ن‬ ‫ي ﺌ‬ ‫آ ۾ ﮢ و اآ‬ ‫ا‬ ‫ا ‪400‬‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌرو‬ ‫ﺌﮡ ﮭ ۾ ﺊ‬
‫ن‪.‬‬ ‫ﺐ ﺌر ن‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌرو‬
‫ارڪ‪:‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫‪،‬‬ ‫۾ وار‬ ‫ﺐ ﺌﮭ‬ ‫ﮙ وارن‬ ‫رس‬ ‫ا‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌن ﺌﺊﮙ وارن‬ ‫رس‬
‫‪ ،‬ﺌ ۾‬ ‫ر‬ ‫ﺌ ﺎ ﺌرش‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ِ ڻ ﺌﺊ ر‬ ‫آ ‪،‬ا‬ ‫ﺐ‬ ‫ڙي‬ ‫آ ‪،‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل‬ ‫ا‬ ‫ا زر ز‬ ‫‪ ،‬ﮘﺌ ﺌر‬ ‫ﺐﺌن ﺌ‬ ‫ﺌ۽‬ ‫ُ ڙي رس‬ ‫ﺌ ﺐﺌ ڙي ﺌ‬ ‫يآ ‪.‬‬
‫ﺌن واري ﺌ‬ ‫اد‬ ‫ﺌ‬ ‫و‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ ﺌرا‬ ‫واري ﺌ ۾‬ ‫وڌ‬
‫ري ﺌن زر ز‬ ‫ﺌر‬ ‫زر‬ ‫و‬ ‫ن‪.‬‬ ‫۾ واﺊ س وار ن ﺐ ﺌر ن ﮙ ﮘ و‬ ‫۽‬
‫وڪ؛‬ ‫ﺌرو‬ ‫ارڪ‪:‬‬
‫ران و ه زر ز‬ ‫ﺌ ڊاﺊ‬ ‫ور ﺌ ا ا ﺌ‬ ‫اآ‬ ‫د‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺌ ر د‬ ‫۾‬
‫‪.‬‬ ‫ڻ‬ ‫اد ڏ‬ ‫وزن‬ ‫اﺊ ﺌ‪ ،‬ﮡ ن‪ ،‬ر ﺋ و و ه‬ ‫وڪ؛‬
‫ﺌ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬
‫ﺌن واري ﺌ‬

‫‪29‬‬
 ‫ﮗ‬ ‫ا‬ ‫ﮘﺌﺊﮙ‬ ‫يآ ‪،‬‬ ‫ﺌن و وڌ ي ﺋ و ‪ .‬ﺋ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ﺌر‬
‫ن ا‬ ‫ﺌن‬ ‫‪،‬‬ ‫ا‬ ‫ﺐﺌري ۾ ﺌڻ وڌي ﺋ ﺋ ﺋ‬ ‫زرا‬ ‫ﺋ آﺐﺌد ﺌرن‬
‫ڏ‬ ‫واڌو‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌن آ ﺌ‬ ‫ﮘﺌﺊﺑ ن آ‬ ‫ﺌل ي‬ ‫ا‬ ‫زر‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ا‬
‫ر ﺑ آ ‪.‬‬ ‫‪ 15‬ﺌن ‪30‬‬ ‫ا ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ﺌر‬ ‫‪.‬‬ ‫۾ا ﺌ‬ ‫آ‬ ‫اوار وڌاﺊ ۽‬ ‫ا‬
‫ﺌ ﮘ‬ ‫رت ۾‬ ‫وڌي و ﮙ‬ ‫ان ﺌن‬ ‫ذر‬ ‫ان‬ ‫اوار ۾ ا ﺌ ﺋ‬ ‫ف ا‬ ‫ذر‬
‫ا و ‪.‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ‪ .‬آﮗﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫آﮗﺌ‬ ‫ﺑﺌً ‪ 20‬ﺌن ‪ 30‬ڏ‬ ‫آﺐﺌد ﺌر‬
‫)‪:(Walking Tunnel‬‬ ‫‪ .2‬وا‬ ‫ﺌو‬ ‫ﺐ‬ ‫ي آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫اوار ﮙ‬
‫ي‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫او ﺌﺊ ‪ 2‬ﺌن ‪2.5‬‬ ‫وا‬ ‫و ۾ ﮙا ﺌ‬ ‫د‬ ‫‪ .‬ان ﺌن وه ي ۾ ﺌ‬
‫اآ ‪.‬‬ ‫ﺌ دروازا ﮘ‬ ‫ﺌن‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ارت‪ ،‬ﺌ ﺎ ار ۾‬ ‫ي ﺌ ﺎ در‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺋ ‪.‬‬
‫ﺌ‬ ‫ا ر دا‬ ‫ي‬ ‫ورت و‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺌ‬ ‫ي ﺌري ﺌ‬ ‫ﺌل ﮙ‬ ‫ا‬ ‫ﺌﮡ ۽ ﺌڻ‬
‫ﺌڻ ۽ ﺌﮡ و ه ﺐ ڏﺊ‬ ‫۽ ورت و ا‬ ‫ر‬ ‫يآ ﺌ‬ ‫و و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺌ ڏ‬
‫ﺌن‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﺌن ﺌﮡ ﺌ‬
‫ي‬ ‫ﺌ آ ‪ .‬ان‬ ‫وڌ‬ ‫ﺌن‬ ‫ﺌرم‬
‫‪.‬‬ ‫ﮘ اﺊﮙ ۾ چ وڌ ا‬ ‫ي‬ ‫و آ ‪ .‬ان‬ ‫ڍ‬
‫)‪:(High Tunnel‬‬ ‫‪ .3‬ﺌ‬ ‫۾ﺐ‬ ‫دي‬ ‫ا ﺌﺊ‬
‫او ﺌﺊ ‪3‬‬ ‫ﺌ‬ ‫۽ ِ‬ ‫ا ر‬
‫۾‬ ‫ي آ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ‬ ‫ﺐ ار ر ﮙ ۾‬ ‫ﺌ ﺎ‬
‫و‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫‪.‬‬ ‫آ ﺌ ﺋ‬
‫ﮗ ﺐﺌ‬ ‫آ ‪.‬‬ ‫ﺌﺊ ‪ ،‬ر ‪ ،‬ذاﺊ ﺐ ﺐ‬ ‫ﺌ‬
‫يآ ۽‬ ‫ﺌن وڌ‬ ‫)‬ ‫ڏ‬ ‫ﺋ ‪ .‬ﺌ‬
‫ﺌن‬ ‫آ ﺌ‬ ‫ﺌن وڌ‬ ‫ڻ( ۽‬ ‫رو ﮭ ۾ ﺌڌو ﺌر‬
‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ﺌ‬ ‫رات و ۾ ﺌ ﮢﮙ واري‬
‫ارت‬ ‫ﺌم ِ ۽ در‬ ‫۾ د ﺌر ﺌﮡ ﮭ‬ ‫ﺌ‬ ‫اوار ۾ ا ﺌ ﺋ ‪.‬‬ ‫ر ا‬ ‫‪.‬‬ ‫۾ﺐ آ ﺌ ﺋ‬
‫ﺌﺐ ۾ ر و و آ ‪.‬‬ ‫اُ‬ ‫۾ا ﺌ ﺋ‬ ‫آ‬ ‫آﺐﺌد ﺌرن‬ ‫ي‬ ‫ﺌر‬
‫ن‪:‬‬ ‫وري ﮗﺌ‬ ‫۾ﺐ ا ﺌ ﺋ ‪.‬‬ ‫روز ﺌر‬ ‫ﺌﮡ‬ ‫ﺌﮗﺋ و‬
‫ﺌرم‬ ‫ﺌ و ﮙ ﺌن‬ ‫ﺌر‬ ‫‪‬‬ ‫اوار ۾ ﮙ‬ ‫ﺌ‬ ‫ذر‬ ‫ﺌر‬ ‫ﺌط ا ازي ﺌﺐ‬
‫‪.‬‬ ‫وع ڻ‬ ‫اوار ۾ ﺐ ﺌ ا ﺌ‬ ‫ﺌ‬ ‫ﺌﮗ ر‬ ‫ا ﺌ ﺋ‬
‫ﺌک ر ﮙ واري‬ ‫ﺌر‬ ‫‪‬‬ ‫ﺋ ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌل ڻ‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺌرم ﺌ‬
‫ﺌل‬ ‫ور ا‬ ‫ﺌڻ ۽‬ ‫ز ۾ و ﺌڻ‬ ‫ﺌرم‬ ‫‪‬‬ ‫آ ‪:‬‬ ‫ﺌرم ﺌ‬ ‫ﺐ ﺌدي ر‬
‫‪.‬‬ ‫)‪.(Low Tunnel‬‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺐ آ ‪.‬‬ ‫ﺌس اﮗ اٽ اﺊ‬ ‫‪ ‬ز‬ ‫)‪.(Walking Tunnel‬‬ ‫‪ .2‬وا‬
‫‪.‬‬ ‫ﺌن ور رو‬ ‫زر ﺌ‬ ‫)‪.(High Tunnel‬‬ ‫‪ .3‬ﺌ‬
‫‪3‬‬ ‫او ﺌﺊ‬ ‫)‪:(Low Tunnel‬‬ ‫‪.1‬‬

‫‪30‬‬