Bağışıklık Sistemi

27 Mart 2023 Pazartesi 21:42

• İnsanda patojen özelliğe sahip mikroorganizmalara, anormal hücrelere ve Bağışıklık çeşitleri

yabancı maddelere karşı korunma ve savunma yeteneğine bağışıklık; bağışıklığı
oluşturan organların tümüne bağışıklık sistemi denir.

• Savunmayı sağlayan bağışıklık hücreleri akyuvarlar, makrofajlar ve plazma

hücreleridir.

• Bağışıklık hücrelerini üreten organlar ise dalak, timüs bezi, karaciğer, kemik iliği
ve lenf düğümleridir.

• Vücuda girdiğinde antikor oluşumuna neden olan her türlü yabancı madde
antijen olarak tanımlanır. Örneğin bakterilere, virüslere, mantarlara ait
moleküller birer antijendir.

• Antijenlerin çoğu protein, nükleik asit ya da proteinlerle birleşmiş

polisakkaritlerdir.
Özgül olmayan bağışıklık: Savunmanın ilk iki hattını oluşturur.
• Antijen vücuda girdiğinde:
1: bağışıklık sistemi uyarılır,
2: özgül savunma proteinleri (antikorlar) üretilir.
Savunmanın birinci hattı:
• O zaman antikorlar, antijenlere özgüdür.
Antijenlerin yapısına ve türüne bağlı olmadan yapılan bu savunmada
hastalık etkenlerinin vücuda girişi engellenir.
• Her antikor kendi yapısına uyan antijen ile birleşerek onu etkisiz hâle getirir.
Buna antijen-antikor tepkisi denir
Deri: Ter ve yağ bezlerinin salgıları pH’ı düşürerek mikroorganizmaların
yerleşmesini ve üremesini önler.
Antijen-antikor tepkimelerinin özgüllüğü, türler arasındaki akrabalık derecelerinin
belirlenmesinde kullanılmaktadır.
Solunum yolu: Havadan solunum yoluyla alınan mikroorganizmalar,
burun kılları ve soluk borusundaki hücrelerin oluşturduğu mukusla
• Bu durum, doku nakillerinde de önemlidir. Doku nakillerinin başarılı olabilmesi
sarılarak dışarı atılır.
için aktarılan dokudaki antijenlerin aktarıldıkları organizmadaki doku ile
uyumlu olması gerekir. Vücuda uyumlu olmayan dokuların nakledilmesi
Gözyaşı: Gözyaşında bulunan lizozim enzimi, çevreden göze gelen
durumunda bağışıklık sistemi tepki gösterir. Vücut, nakledilen dokudaki
mikroorganizmaları parçalar.
antijenlere karşı antikor oluşturur. Oluşan antikorlar antijenleri etkisiz hâle
getirir ve doku nakli başarısız olur.
Mide asiti ve enzimler: Midedeki HCI ve enzimler (düşük pH ile),
besinlerle vücuda giren mikroorganizmaları yok eder.
Tükürük: Gözyaşında olduğu gibi tükürükte bulunan lizozim enzimi, ağız
yoluyla giren mikroorganizmaları öldürücü özelliktedir.

Özgül bağışıklık: Birinci ve ikinci savunma hattını aşan

mikroorganizmalar, üçüncü savunma
Savunmanın ikinci hattı: Savunmanın birinci hattını geçen mikroorganizmalar, ikinci koruyucu
hattında lenfosit adı verilen bağışıklık sistemi hücreleri ile karşılaşır.
mekanizma ile karşılaşır.
Bu savunmada kemik iliğinde oluşturulan ve antijenleri tanıma
özelliğine sahip olan T ve B lenfositleri görev alır. T lenfositleri hücresel Vücut sıcaklığının yükselmesi: Herhangi bir dokunun mikroorganizmalarla enfekte olması sonucu
bağışıklıkta, B lenfositleri ise humoral bağışıklıkta etkilidir. olur.

Hücresel bağışıklık: Vücut sıcaklığının yükselmesi (38-39 derece) hem mikroorganizmaların üremesini engeller hem de
fagositozu kolaylaştırır. Fakat vücut sıcaklığının çok yüksek olması enzimlerin yapısını bozar ve
havale geçirmeye neden olabilir.

Fagositoz: Akyuvarlar fagositozla mikroorganizmaları çevreleyerek yok eder.

Doğal katil hücreler: Fagositoz yapmayan bu hücreler salgıladıkları perforin adlı bir protein ile
virüs bulaşmış ya da kanserleşmiş hücreleri parçalayarak yok eder.

Ayrıca doğal katil hücreler, doku ve organ reddinden sorumlu olan başlıca hücrelerdir.

İnterferon: Antimikrobiyal proteinleri salgılamasıdır. Virüsle enfekte olmuş hücreler tarafından

üretilen interferon, sağlıklı hücreleri virüslerin çoğalmasını önleyen enzimleri üretmeleri için
uyarır.
Hücresel bağışıklıkta T lenfositleri bakteriler, mantarlar,
Böylece grip, soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlarda virüslerin hücreden hücreye yayılması önlenir.
parazitler, doku nakillerinde yabancı hücreler ve kanser hücreleriyle
Ayrıca interferon, fagositoz yapan savunma hücrelerinin uyarılmasında da rol oynamaktadır.
mücadelede etkinlik gösterir.
İltihaplanma (Yangısal tepki): Enfekte olan dokuda açığa çıkar.
Humoral (sıvısal) bağışıklık: B lenfositleri ile oluşturulur. Bunun nedeni
oluşturulan antikorların çözünebilme özelliğinde olması, dolayısıyla kan
ve lenf sıvısı ile taşınabilmesidir.

Humoral bağışıklıkta, B lenfositleri antijenle temas ettiklerinde hızla

bölünerek plazma hücrelerini oluşturur.

Plazma hücreleri her antijene karşı özgül savunma proteinleri olan

antikorları üretir. Üretilen antikorlar kan ve lenf sıvısıyla enfeksiyonlu
bölgeye taşınarak antijenleri etkisiz hâle getirir.

Bazı B lenfositleri ise antijeni tanıyan bellek hücrelerine dönüşür ve

uzun süre dolaşımda kalır. Antijen, ikinci kez vücuda girdiğinde ise hızla
çoğalır ve onu etkisiz hâle getirir. Bu şekilde oluşan kalıcı bağışıklıkla
bazı hastalıklara karşı ömür boyu korunma sağlanır. Kızamık, kabakulak
gibi bazı çocukluk hastalıkları kalıcı bağışıklığa örnektir.

ÖZET:

Dolaşım Sistemi Sayfa 1

Bağışıklığın kazanılması

Dolaşım Sistemi Sayfa 2

Dolaşım Sistemi Sayfa 3