Akademai Kaliska

im.Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego

Emilia Woźniak
Nr albumu 32194
Położnictwo pomostowe 2021/2022

Działanie hormonów tarczycy

Kalisz 2021
 Tarczyca to jeden z kluczowych elementów układu hormonalnego zwanego również
układem wydzielania wewnętrznego. Jest to nieparzysty gruczoł umiejscowiony w przednio-
dolnej części szyi. Tarczyca zbudowana jest z dwóch płatów połączonych tzw. węziną. Na
poziomie histologicznym zbudowana jest ona z pęcherzyków wielkości między 20 a 900 µm.
Pęcherzyki te zbudowane są z jednowarstwowego nabłonka sześciennego bądź płaskiego.
Rodzaj nabłonka zależy od aktywności gruczołu. W stanie spoczynkowym występuje nabłonek
płaski natomiast nabłonek sześcienny można wyróżnić w stanie aktywnym, gdy tarczyca
syntetyzuje hormony, będące przedmiotem poniższej pracy.
Hormony produkowane w tarczycy
Głównym zadaniem tarczycy jest syntetyzowanie hormonów koniecznych do
prawidłowego działania organizmu. Wytwarza ona dwa hormony: tyroksynę T4 (3,5,3’,5’-L-
tetrajodotyroninę) oraz T3 (3,3′,5- trijodotyroninę), jednakże to tyroksyna jest głównym
produktem wytwarzanym przez tarczycę. Tyroksyna w cząsteczce zawiera 4 cząsteczki jodu, jest
ona pochodną aminokwasu tyrozyny. Natomiast T3 w cząsteczce zawiera 3 cząsteczki jodu i
również jest pochodną tyrozyny. Oba te związki wydzielane są w zróżnicowanej ilości
wyrażanej w µg na dobę. Tyroksyna syntetyzowana jest w zdecydowanie większych ilościach
gdyż jest to około 80 µg na dobę. Produkcja T3 jest zdecydowanie mniejsza i osiąga poziom
około 6 µg na dobę. Jest ona wytwarzana głównie w wyniku konwersji tyroksyny. Tyroksyna
przyjmuję rolę prohormonu będącego prekursorem T3. Jest ona przetwarzana do T3 przy udziale
grupy enzymów zwanej dejodynazami.
Funkcje hormonów tarczycy
Hormony tarczycy odgrywają znacząco rolę w rozwoju i działaniu organizmu właściwie od
urodzenia aż do śmierci człowieka. Można wyróżnić szereg procesów w których odgrywają one
kluczową rolę, będą to :
• gospodarka wodno-elektrolitową;
• przemiany energetyczne;
• metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów;
• funkcjonowanie układu nerwowego oraz sercowo-naczyniowego
• rozwój i dojrzewanie układu kostnego
Można zauważyć dosyć duże zróżnicowanie obszarów działania hormonów tarczycy, co pozwala
zrozumieć dlaczego spadek ich poziomu poniżej normy może wywołać negatywne skutki dla
organizmu.
Synteza hormonów tarczycy
Stężenie hormonów tarczycy regulowane jest przez szereg mechanizmów wewnątrz organizmu,
jednakże najważniejszym z nich jest sprężenie zwrotne osi podwzgórze-przysadka- tarczyca.
Tyreoliberyna czyli hormon wydzielany przez podwzgórze a dokładniej przez jądra j
nadwzrokowe i przykomorowe pobudza przedni płat przysadki do produkcji hormonu
tyreotropowego (TSH). Jego wydzielanie jest również regulowane poprzez sprężenie zwrotne i
oparte jest na poziomie hormonów tarczycy we krwi. Samo TSH ma postać glikoproteiny
zbudowanej z podjednostek A i B, jednakże jego działanie jest głównie uzależnione od
podjednostki B. Wydzielanie TSH ma charakter pulsacyjny w ciągu doby można zauważyć
wahania poziomu wydzielania TSH a szczyt osiąga on około godziny 21. Hormon ten działa na
receptor TSH-R występujący na powierzchni komórek nabłonka tarczycy. Receptor ten poprzez
tzw. białka G oraz cAMP (cykliczny adenozynomonofosforan) pobudza komórki tarczycowe do
produkcji T3 oraz tyroksyny. Następuje to poprzez zwiększanie zarówno ilości jak i aktywności
białek odpowiedzialnych za transport jodu przez błony komórkowe komórek budujących
pęcherzyki tworzących tarczyce. Wzrost poziomu T3 w organizmie wymusza spadek poziomu
TSH w surowicy. Spadek ten realizowany jest różnymi sposobami. Pierwszy to blokowanie
działania tyreoliberyny, kolejny to blokowanie działania kanałów wapniowych ostatnim jest zaś
regulowanie go poprzez działanie potasu. Samo TSH gdy nie jest już potrzebne ulega rozkładowi
przede wszystkim w komórkach nerek, jedynie niewielka ilość ulega degradacji w wątrobie
Przemiany T4 oraz T3
Jedynie około 20 procent T3 powstaje w komórkach pęcherzyków w tarczycy. Zdecydowana
większość tego hormonu (aż około 80 procent) syntetyzowana jest poza obszarem tarczycy.
Powstają one w nerkach, mięśniu sercowym, wątrobie oraz mięśniach szkieletowych. Proces ten
zachodzi przy udziale dejodynazy typu 1. Zwykle około 40 procent T4 ulega przekształceniu w
T3, kolejne 40 procent ulega przekształcaniu do tzw. odwrotnej trijodotyroniny (rT3- rewers T3).
Pozostała część na drodze szeregu przemian (glukonizacja, sulfonizacja, deaminacja oraz
dekarbosylacja) ulega przekształceniu do kwasu tetrajodotyreooctowego. Za przemiany
hormonów tarczycy odpowiadają wspomniane już wcześniej dejodynazy. Centra katalityczne
tych enzymów zlokalizowane są w cytoplazmie. Według obecnego stanu wiedzy wyróżniamy
trzy rodzaje dejodynaz. Typ 1 (D1) zlokalizowany jest min. w wątrobie tarczycy czy przysadce.
Kolejny typ (D2) występuje np. w ośrodkowym układzie nerwowym, mięśniu sercowym czy w
mięśniach szkieletowych. Ostatni typ (D3) można znaleźć min. w skórze, macicy czy tkankach
płodu.
Genomowy mechanizm działania hormonów tarczycy
Hormony tarczyc mogą działać w dwóch mechanizmach. Pierwszym jest mechanizm
genomowy. Jest on uruchamiany poprzez kontakt T3 z receptorem jądrowym i polega na
indukowaniu bądź hamowaniu ekspresji genów. Wskutek tego połączenia dochodzi do
hamowania bądź inicjowania syntezy białek w związku z tym skutki pojawiają się nawet po 6
godzinach. Jednakże tak jak stosunkowo wolno dochodzi do pojawienia się skutków tak samo
długo mogą się one utrzymywać w organizmie bo nawet do kilku tygodni. Hormony te mogą
aktywować transkrypcję genów min. dla: hormonu wzrosty, mieliny czy białka
odpowiedzialnego za różnicowanie się komórek mięśniowych. Po drugiej stronie mogą one
hamować transkrypcję genów min. TRH, podjednostek α i β TSH czy dejodynazy (D2).
Wystąpienie takiego mechanizmu zależy od czterech czynników:
• dostępności hormonu dla receptora jądrowego- krążące we krwi hormony przenikają do
wnętrza komórki poprzez dyfuzję bierną bądź przy użyciu transportu aktywnego, następnie
trafiają do jądra komórkowego gdzie łączą się z odpowiednim receptorem.

• istnienia izoform receptorów jądrowych- receptory jądrowe występują w dwóch formach α i β,

z których każda koduje inny gen. Zarówno α jak i β mają podobną budowę i występują w
izoformach: TRα1, TRα2, TRβ1, TRβ2, TRβ3
• dostępności kofaktorów uczestniczących w interakcji T3 z receptorem
• dostępności miejsc wiązania kompleksu hormon-receptor z DNA.
Pozagenomowy mechanizm działania hormonów tarczycy
Drugim mechanizmem jest mechanizm pozagenomowy. Umożliwia on szybką odpowiedź
tkankową, zanim dojdzie do transkrypcji DNA. W mechanizmie tym udział biorą receptory
zlokalizowane na błonach komórkowych, mitochondriach czy cytozolu. W mitochondriach
hormony te stymulują termogeneze wpływając na fosforylację oksydacyjną i syntezę ATP. W
receptorach błonowych nie występują izofromy TR a role receptora pełni integryna αVβ3.
Połączenie hormonów z tym związkiem skutkuje aktywacją kinazy białkowej, jej translokacją do
jądra i stymulacją angiogenezy.

Bibliografia:
• Biochemia Harpera, Victor W. Rodwell, David A. Bender, Kathleen M. Botham, Peter J.
Kennelly, Anthony P. Weil
• podyplomie.pl - Działanie hormonów tarczycy
• Krótkie wykłady Biochemia, Hames D., Hooper N.
• Biochemia, K. Pasternak