Test 1

Nazwa surowca Roślina Rodzina Anatomia Chemizm Działanie Zastosowanie

Althaeae radix Althaea officinalis Malvaceae - gruzy szczawianu polisacharydy: - osłaniająco na górne drogi - podrażnienia jamy ustnej
(Korzeń (Prawoślaz (Ślazowate) wapnia - śluz oddechowe i przewód i gardła
prawoślazu) lekarski) - owalne kom. śluzowe - pektyny pokarmowy (śluz) - suchy kaszel
(większe niż flawonoidy - stymulacja układu - choroba wrzodowa
miękiszowe) aminy (asparagina, betaina) immunologicznego - wzdęcia, zaparcia,
- pojedyncze/ - zmiękcza skórę, łagodzi biegunki
ang. Marshmallow
podwójne ziarna skrobii miejscowe stany zapalne - łagodne stany zapalne
root
- przeciwświądowo dróg moczowych, odbytu
- wrzody, oparzenia skóry
Althaeae folium Althaea officinalis Malvaceae - włoski krzaczkowate śluz - osłaniająco na błonę - nieżyt górnych dróg
(Liść prawoślazu) (Prawoślaz (Ślazowate) (gwiazdy) i główkowe flawonoidy śluzową jamy ustnej, gardła, oddechowych
lekarski) (1trzon, wielokom. kwasy fenolowe przewodu pokarmowego - suchy kaszel
głowka) - stany zapalne przewodu
ang. Marshmallow - gruzy pokarmowego i skóry
leaf - kom. śluzowe
- faliste kom. skórki
Farfarae folium Tussilago farfara Asteraceae / - włoski biczowate (3-5 - śluz - osłaniająco i powlekająco - stany zapalne i nieżyty
(Liść podbiału) (Podbiał Compositae komórek, szczytowa - inulina (śluz) górnych dróg
pospolity) (Astrowate / wydłużona, skręcona - flawonoidy - ściągająco (garbniki) oddechowych
Złożone) - grudki inuliny - alkaloidy pirolizydynowe: - zmniejszenie napięcia - suchy kaszel
Tussilago - pseudoaerenchyma (tussilagina, izotussilagina, mięśni gładkich (flawonoidy) - ostre i przewlekłe stany
neotussilagina) - przeciwbakteryjnie zapalne jamy ustnej i
- garbniki - ułatwiają odksztuszanie gardła
Verbasci flos Verbascum Scrophulariacea - włoski choinowate - śluz - wykrztuśne (saponozydy) - schorzenia górnych dróg
(Kwiat dziewanny) densiflorum e (podobne z gory do - saponozydy triterpenowe - osłaniające górne drogi oddechowych (jako środek
(Dziewanna (Trędownikow krzaczkowatych) (werbaskosaponina, oddechowe (śluz) wykrztuśny, łagodzący
kutnerowata) ate) - odłamki włosków werbaskosaponina B) - przeciwwirudowe podrażnienia)
maczugowatych - irydoidy (aukubina, - pomocniczo w grypie
- komórki wydalnicze katalpol)
Mullein flower - endotecjum - flawonoidy (hesperydyna,
(gwiazdkowate rutozyd, diosmina)
zgrubienia) - fenyloetanoidy
- ziarna pyłku (werbaskozyd)
- karotenoidy
 Test 1

Nazwa surowca Roslina Rodzina Chemizm Działanie Zastosowanie

Lichen islandicus Cetraria islandica Parmeliaceae polisacharydy: - osłania błony śluzowe - stany zapalne jamy ustnej, gardła
(plecha porostu) (Tarczownica (Misecznicowa - lichenina górnych dróg oddech. i - nieżyt górnych dróg oddechowych (suchy kaszel)
islandzka) te) - izolichenina przew. pokarm. (śluz) - choroba wrzodowa (pomocn.)
kwasy porostowe: - pobudza wydzielanie soku - zwiększenie łaknienia
Iceland Moss - cetrarowy żołądkowego (gorzki smak) - ułatwienie trawienia
- fumaroproto-cetrarowy - hamuje rozwój
- protolichesterynowy drobnoustrojów (kwasy)
Graminis rhizoma Agropyron repens / Poaceae polisacharydy: - moczopędne ułatwia - stany zapalne pęcherza
(Kłącze perzu) Triticum repens (Gramineae) - trytycyna usuwanie szkodliwych subst. - profilaktyka kamicy nerkowej
(Perz właściwy) Wiechlinowate - śluz - łagodzi podrażnienia - choroby wynikające z zaburzeń metabolizmu
(Trawy) - mannitol, inozytol górnych dróg oddech. (śluz) (cukrzyca, reumatyzm, schorzenia skórne)
kwasy krzemowy (i sole) - regulacja, ułatwienie - suplement diety dla diabetyków
Couch-grass root kapilen (agropyren) wypróżnień (mannitol)
- obniżanie tłuszczu i
cholesterolu we krwi
(inozytol)
Fucus Fucus vesiculosus Fucaceae związki jodu - zwiększenie ilości - choroby tarczycy (nie jest zalecany – zmienna
(Plecha (Morszczyn (Morszczynow węglowodany: hormonów tarczycy (jod) zawartość jodu)
morszczynu pęcherzykowaty) ate) - kwas alginowy przyspieszenie metabolizmu - nadwaga
pęcherzykowatego Gromada: - fukoidany - obniża poziom cukru we - otyłość
Pheophyta - mannitol krwi (dział. - zaburzenia trawienia
Bladderwrack (Brunatnice) fukoksantyna hipoglikemiczne)
- pęcznieje w jelitach
(Trigonellae) Trigonella foenum- Fabaceae - śluz, skrobia, celuloza - osłaniające na błonę wewnętrznie:
foenugraeci semen graecum (Papilionaceae) saponozydy steroidowe śluzową przewodu - choroba wrzodowa
(Nasienie (Kozieradka Bobowate (fenugrekina) pokarmowego opóźnia - cukrzyca
kozieradki) pospolita) (Motylkowate) trygonelina wchłanianie skł. pok. zewnętrznie:
sitosterol - obniżenie cholesterolu i - stany zapalne skóry, czyraki, ropnie, egzema
cukru (nienas. kw. tłuszcz.,
saponozydy, śluz)
Fenugreek - przeciwzapalne i
przeciwbakteryjne
(saponiny)
 Test 1

Lini semen Linum Linaceae - śluz - powlekająco i łagodząco na - ostre i przewlekłe stany zapalne przew. pok.
(Nasienie lnu, usitatissimum (Lnowate) - olej tłusty błony śluzowe górnych dróg - choroba wrzodowa
siemię lniane) (Len zwyczajny) - glikozydy cyjanogenne oddech. i przew. pok. - stany zapalne gardła
(linustatyna, neolinustatyna, - zmiękczająco i - zaparcia
linamaryna) przeciwzapalnie na skórę - podrażnienia okrężnicy
- lignany - obniżenie cholesterolu i - zespół jelita nadpobudliwego
- fitosterole cukru (nienas. kw. tł.) Kataplazmy – czyraki, owrzodzenia, ropnie i inne ble
Linseed - pobudzenie perystaltyki sprawy na skórze
(śluz)
- środek poślizgowy przy
wypróżnianu (śluz)
Plantaginis ovatae Plantago opata Plantaginaceae śluz - pęcznieją w jelitach - zaparcia
semen/seminis (Babka jajowata) (Babkowate) irydoidy (aukubina) zwiększenie objętości treści - wtedy kiedy trzeba łatwiej się wypróżnić (np. stany
tegumentum fitosterole jelitowej pobudzenie zapalne żylaków odbytu, po operacjach)
(Nasienie / łupina perystaltyki - podrażnienie jelit
nasienna babki czyli łagodne działanie - biegunki (wspomagająco – chłoną nadmiar wody)
jajowatej) przeczyszczające - mniejszy wzrost cukru po posiłku
Ispaghula seed - spadek niewielki cholesterolu
Psylli semen Plantago psyllium Plantaginaceae śluz - pobudzenie perystaltyki i - zaparcia
(Nasienie babki (Babka płesznik) (Babkowate) irydoidy (aukubina) ułatwienie wypróżniania - nadpobudliwość jelita grubego
płesznika) Plantago India indica - osłania błonę śluzową
Psyllium seed (Babka piaskowa) przewodu pokarmowego
Malvae folium / flos Malva sylvestris Malvaceae śluz - osłaniająco na błony wewnętrznie
(Liść / kwiat ślazu) (Ślaz dziki) (Ślazowate) flawonoidy śluzowe górnych dróg - kaszel
Malva neglecta antocyjany (glikozydy oddechowych zewnętrznie
Mallow leaf/flower (Ślaz zaniedbany) malwidyny i delfinidyny) - ułatwia odkrztuszanie - płukanki w nieżycie górnych dróg oddechowych
garbniki - łagodzi kaszel
Malvae arboreae flos Althaea rosea Malvaceae śluz, pektyny - osłaniająco i łagodząco na - nieżyt górnych dróg oddechowych
(Kwiat malwy (Prawoślaz (Ślazowate) antocyjany (j.w.) górne drogi oddechowe - suchy kaszel
czarnej) ogrodowy) flawonoidy - łagodzi kaszel, ułatwia - trudności w odkrztuszaniu
malwa czarna garbniki odkrztuszanie - chrypka
kwasy fenolowe - zmniejsza stan zapalny - zbyt skąpe, krótkie miesiączki
- powlekająco na błony
Hollyhock flower śluzowe przew.
Pokarmowego
 Test 1

Plantaginis Plantago lanceolata Plantaginaceae śluz - przyspiesza gojenie ran i - kaszel, trudności w odkrztuszaniu i podwyższona
lanceolatae folium (Babka (Babkowate) glikozydy irydoidowe – regenerację naskórka temperatura
(Liść babki lancetowata) aukubina - osłaniające - nieżyt przewodu pokarm.
lancetowatej) flawonoidy - przeciwzapalne i zewnętrznie:
garbniki przeciwbakteryjne - zranienia
fenyloetanoidy (akteozyd, - ściągające (śluz, garbniki, - oparzenia
izoakteozyd irydoidy, fenyloetanoidy) - owrzodzenia
fitosterole - spazmolitycznie na - zapalenie spojówek i powiek
Ribwoet Platain kwasy org. (fenolowe, mięśnie oskrzeli
leaf krzemowy) - aktywność
immunologiczna
Aloe gel Aloe vera śluz - usprawnia układ - w zwiększonej podatności na choroby
(Żel aloesowy) Aloe ferox Asphodelaceae żywice immunologiczny - rekonwalescenci, osoby starsze
Aloe arborescens asfodelowate pochodne α-pironu: aloenina - działanie przeciwzapalne - choroba wrzodowa
(Aloes lupeol (szczególnie na przew. pok.) - uczulenia
drzewiasty) aloktyna A i B (lektyny) - hipoglikemiczne - oparzenia, odmrożenia, owrzodzenia, alergie skórne
aloe gel fitosterole (kampesterol, β- - antyseptyczne (skóra i - nieżyt nosa
sitosterol) błony śluzowe) - cukrzyca nieinsulinozależna

Surowiec Przeciwwskazania Działania uboczne Interakcje

Graminis rhizoma - obrzęki spowodowane niewydolnością serca, nerek
- koniecznie dostarczać dużo płynów (terapia płucząca)
Fucus - ciąża i okres karmienia (jod przechodzi do mleka matki)
Foenugraeci semen reakcje skórne po kilkakrotnym
stosowaniu zewnętrznym
Plantaginis ovatae - patologiczne przewężenia przełyku możliwe objawy nadwrażliwości - opóźniona resorpcja leków
semen/seminis - niedrożność jelit zażytych razem z surowcem
tegumentum - u cukrzyków insulino-zależnych
obniżamy insulinę
Psylli semen - zwężenia w przewodzie pokarmowym rzadkie reakcje alergiczne
- niedrożność jelit

Zamienniki Plantaginis lanceolatae folium:

- Plantaginis lanceolatae herba (Ziele babki lancetowatej)
- Plantaginis majoris folium (Liść babki zwyczajnej)
 Test 2

Surowiec Systematyka Chemizm Działanie Zastosowanie

Sabal fructus (Sabali serrulatae
fructus)
Owoc palmy sabal
Saw Palmetto fruit
Cucurbitae peponis semen /
oleum
Nasienie / olej z nasion dyni
Pumpkin seed
Maydis sigma – Znamiona
kukurydzy
Maydis embryonis oleum – Olej
z zarodków kukurydzy
Corn silk
SUROWCE ZAWIERAJĄCE FITOSTEROLE I NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE
Serenoa repens (Sabal serrulata)
– Palma sabalowa
Arecaceae (Palmae) –
Arekowate (Palmy)
Cucurbita pepo – Dynia
zwyczajna
Cucurbitaceae - Dyniowate
Zea mays – Kukurydza
zwyczajna
Poaceae - Wiechlinowate
- kwasy tłuszczowe (oleinowy, - zmniejszenie gromadzenia
laurynowy, mirystynowy, się związków sterydowych
palmitynowy, linolowy, kapronowy, - powstaje mniej
stearynowy, linolenowy) metabolitów kwasu
- estry kwasów tłuszczowych arachidonowego, które - łagodzenie objawów I i II
- fitosterole (β-sitosterol, kampesterol, „tworzą” zapalenia stadium łagodnego rozrostu
stigmasterol) - zmniejszenie obrzęku, stercza (prostaty)
- alkohole alifatyczne (heksakosanol, przekrwienia, wysięku
oktakosanol, trikontanol) - aktywność spazmolityczna
- polisacharydy - immunostymulująco
- flawonoidy (frakcja hydrofilna, czyli 3
- glikozydy kwercetyny i kemferolu ostatnie z chemizmu)
- kwasy tłuszczowe (linolenowy, - to samo co owocu palmy i - podrażnienie pęcherza
linolowy, oleinowy) kory śliwy, ale słabsze - zaburzenia mikcji
- β- i γ-tokoferole (Wit. E?) - zwiększenie ilości towarzyszące rozrostowi
- karotenoidy (luteina, β-karoten) wydalanego moczu prostaty (j/w)
- fitosterole (α-spinasterol, skwalen) - przeciwzapalnie - przeciwko tasiemcom
- aminokwasy (kukurbityna) - właśc.. antyoksydacyjne (świeże nasiona)
białko, polisacharydy (pektyny), (selen, tokoferole,
minerały (SELEN) karotenoidy)
- sole potasu - zapalenia cewki moczowej,
- fitosterole (β-sitosterol, ergosterol, - moczopędne pęcherza
stigmasterol) (najprawdopodobniej dzięki - kamica nerkowa
- protoantocyjanidyny solom potasu) - moczenie nocne
- saponiny - przerost gruczołu
- karwakrol krokowego
- kwasy tłuszczowe (oleinowy,
palmitynowy) antiprostaticum - łagodny rozrost stercza
- tokoferole (γ-tokoferol)
- fitosterole (α-, β-, γ-sitosterol,
kampesterol)
 Test 2

- alkohole alifatyczne (dokosanol, - przeciwzapalne

tetrakosanol) i ich estry - hamowanie proliferacji
Prunus africana – Śliwa - fitosterole (β-sitosterol, sitosteron, fibroblastów prostaty
Pruni africanae cortex
afrykańska daukosterol, kampesterol) (hamowanie rozrostu) - łagodny rozrost stercza
Kora śliwy afrykańskiej
- triterpeny (kwas ursolowy, friedelina) - regenerująco i
Rosaceae - Różowate - kwasy tłuszczowe (mirystynowy, przeciwobrzękowo
Pygeum palmitynowy, linolowy, arachidonowy, - rozkurczająco na mięśnie
stearynowy) dróg moczowych
- obniżenie cholesterolu
- kwasy tłuszczowe
- lektyny (UDA)
Urtica dioica – Pokrzywa - polisacharydy kwaśne i obojętne
zwyczajna - fitosterole (β-sitosterol, stigmasterol) - przeciwzapalne - łagodny rozrost stercza z
Urticae radix Urtica urens – Pokrzywa - ligniny (neooliwil) - hamuję aromatazę zaburzeniami w oddawaniu
Korzeń pokrzywy żegawka - ceramidy - immunostymulująco moczu
- kumaryny (skopoletyna)
Urticaceae - Pokrzywowate - triterpeny (kwas oleanowy, ursolowy) i
Nettle root
monoterpeny
- fenyloetanoidy (alk. homowanilinowy)
- zw. mineralne (krzemionka)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE POLIACETYLENY
Arctium lappa – Łopian - poliacetyleny (arktinon, arktinol, wewnętrznie:
większy arktinal, kwas aretykowy) - bakteriobójczo - jako diuretyn
Arctium minus – Łopian - laktony seskwiterpenowe i ich - grzybobójczo - w chorobach metabolicznych
mniejszy połączenia z arkanalem, czyli lappafeny - przeciwzapalnie - w schorzeniach skóry
Arctium tomentosum – Łopian - olejek eteryczny - zwiększa wydzielanie (łojotok, trądzik, wypryski)
Bardanae radix pajęczynowaty - kwas kostusowy żółci, souk trzustkowego - reumatyzm
Korzeń łopianu - lignany - wzmaga wydalanie moczu - nieżyt przew. pokarmowego,
Asteraceae - Złożone - kwasy fenolowe (kawowy, i potu wątroby i dróg żółciowych
chlorogenowy, izochlorogenowy) - obniża stężenie glukozy
- fitosterole (β-sitosterol, stigmasterol, - zwiększa tolerancję na zewnętrznie:
Burdock root kampesterol) glukozę - choroby skóry (łuszczyca,
- minerały, inulina, ŚLUZ (xD) łojotok)
- szampony przeciwłupieżowe
 Test 2

Raphani sativi radix - korzeń rzodkwi czarnej Raphanus sativus - rzodkiew czarna Brassicaceae ang. Black radish
Bursae pastoris herba
Ziele tasznika
Capsella
Phaseoli pericarpium (Phaseoli
fructus sine semine)
Owocnia fasoli
Bean Pod
Leonuri cardiacae herba
Ziele serdecznika
Motherwort herb
Allii sativi bulbus
Bulwa cebuli czosnku
Garlic
SUROWCE ZAWIERAJĄCE AMINY I AMINOKWASY
Capsella bursa pastoris –
Tasznik pospolity
Brassicaceae - Kapustowate
Phaseolus vulgaris – Fasola
zwyczajna
Fabaceae - Bobowate
Leonurus cardiaca –
Serdecznik pospolity
Lamiaceae - Jasnotowate
SUROWCE SIARCZKI, DISIARCZKI, SULFOTLENKI ALKILOWE
Allium sativum – Czosnek
pospolity
Alliaceae - Czosnkowate
- aminy (cholina, acetylocholina, wewnętrznie:
tyramina) - krwawienia z nosa
- aminokwasy (walina, ornityna, prolina, - zmniejsza niewielkie - napięcie przedmiesiączkowe
GABA, peptyd) krwawienia - nieregularne/długie/obfite
- flawonoidy (rutozyd, diosmina) - właściwości miesiączki
- kwasy organiczne (fumarowy, oksytocynopodobne - krwotoki maciczne
chlorogenowy, wanilinowy, syryngowy) zewnętrznie:
- glukozynolaty (synigryna) - powierzchowne zranienia
- zw. mineralne - oparzenia
- witamina C - krwotoki z nosa
- aminy (cholina)
- aminokwasy (arginina, asparagina, - schorzenia nerek i dróg
leucyna, lizyna, kwas pipekolinowy :D) - usprawnia funkcje nerek moczowych ze zmniejszonym
- trygonelina - obniżenie poziomu cukru wydalaniem moczu
- alantoina (pochodna mocznika) we krwi (arginina, kwas - pomocniczo w kamicy
- kwasy organiczne (traumatynowy, krzemowy, chrom) nerkowej i reumatyzmie
fenolowe) - początkowy okres cukrzycy
- sole krzemu, chromu, potasu, sodu
- glikoproteiny, saponiny, flawonoidy
- alkaloidy pirolidynowe (stachydryna,
betonicyna, turycyna)
- leonuryna (pochodna guanidyny) - osłabiona praca serca
- flawonoidy (genkwaniny, astragalina, - uspokajająco - nerwica serca z
hiperozyd) - przeciwskurczowo nadciśnieniem
- irydoidy (ajugol, ajugozyd) - hipotensyjnie - łagodzenie objawów
- garbniki klimakterium
- diterpeny (leosibircyna, leosibiryna) - nadczynność tarczycy
- olejek eteryczny
żywice, triterpeny, kwas ursolowy
- związki siarki (alliina, metyloalliina) - bakteriobójczo - zakażenia górnych dróg
- aminokwasy - przeciwgrzybiczno oddechowych, przew. pok. i
- witaminy (A, B1, B2, C) - przeciwrobaczo układu moczowego
- SELEN - przecidziała agregacji - zapobieganie zmianom
 Test 2

- śluz płytek krwi miażdżycowym

- saponozydy steroidowe i triterpenowe - zmniejsza poziom - nadciśnienie tętnicze
cholesterolu - robaczyce
- obniża ciśnienie krwi - grzybice skóry
- wzmaga wydzielanie żółci
- pobudza trawienie
- hamuje fermentację w
jelitach
- obniża ryzyko raka
żołądka
- hamuje metabolizm
ksenobiotyków
Allii cepae bulbus Allium cepa – Cebula jadalna - związki siarki (sulfotlenek cysteiny i - przeciwbakteryjnie - zapobieganie zmianom
Bulwa cebuli jadalnej inne jej pochodne) - obniżenie poziomu naczyniowym
Alliaceae - Czosnkowate - flawonoidy (kwercetyna) lipidów - infekcje górnych dróg
- saponozydy typu furostanu - obniżenie ciśnienia krwi oddechowych
- polisacharydy - hamowanie agregacji - brak łaknienia
płytek krwi
Onion - aktywność fibrynolityczną
- obniża ryzyko raka
żołądka
SUROWCE ZAWIERAJĄCE KWASY ORGANICZE, WITAMINY, ZWIĄZKI MINERALNE
- kwasy organiczne (cytrynowy,
jabłkowy)
Rubus idaeus – Malina - witaminy (C, E, B1, B2, B6) - napotne (pobudzenie
Rubi idaei fructus właściwa - zw. mineralne (K, Mg, Ca, Fe) czynności gruczołów infekcje bakteryjne i wirusowe
Owoc maliny - flawonoidy (rutozyd) potowych) obniżenie przebiegające z gorączką
Rosaceae – Różowate - antocyjany (glikozydy cyjanidyny i podwyższonej temperatury
Raspberry pelargonidyny)
- śluz, pektyny
- polipeptydy
Rosae fructus (pseudofructus) Rosa canina – Róża dzika - witaminy (C, A, E, K, B1, B2) - wzmaga odporność - uzupełnienie niedoborów
Owoc róży - flawonoidy (astragalina, organizmu witamin
Rosaceae - Różowate izokwercytryna) - uszczelnia ściany naczyń - środek łagodnie
Dog rose - antocyjany włosowatych przeczyszczający i moczopędny
- karotenoidy (β-karoten, likopen) - przeciwzapalne (GOPO) (tradycja)
 Test 2

- kwasy organiczne (cytrynowy,

jabłkowy)
- cukry (sorbitol, pektyny)
- galaktolipid (GOPO)
- garbniki, olejek eteryczny
- kwasy organiczne (mrówkowy, octowy,
glikolowy, cytrynowy, jabłkowy, - słabo moczopędnie i
szczawiowy, bursztynowy, chinowy, saluretycznie wewnętrznie:
fenolowe) - pobudza wydzielanie soku - zaburzenia oddawania moczu
- flawonoidy (kemferol, izoramnetyna, żołądkowego - stany zapalne dróg
Urtica dioica – Pokrzywa kwercetyna) - zmniejszenie stanów moczowych
Urticae folium / herba zwyczajna - witaminy (K1, B, C, E, kw. foliowy) zapalnych przew. pok. - piasek nerkowy
Ziele / liść pokrzywy - karotenoidy (β-karoten, ksantofile) - lekko obniża cukier - choroba reumatyczna
Urticaceae - Pokrzywowate - zw. mineralne (Mg, Ca, K, Na, Si) - przeciwkrwotocznie - uzupełnienie witamin i
- aminy (acetylocholina, histamina, - zwiększa poziom mikroelementów
serotonina, tryptamina, betaina) hemoglobiny i erytrocytów
- kumaryna - wzmacnia mieszki zewnętrznie:
- skopoletyna włosowe - reumatyzm
- garbniki - przeciwpotnie - trudno gojące się rany
Nettle leaf/herb - lecytyna - przeciwłojotokowo - szampony do włosów
- fitosterole (β-sitosterol)
- triterpeny
 Test 3

Surowiec Roślina Chemizm Działanie Zastosowanie

SUROWCE ZAWIERAJĄCE GLUKOZYDY FENOLOWE
- glukozydy fenolowe (salicyna, fragilina, - przeciwgorączkowe (kw.
Salix purprea (Wierzba populina, grandydentatyna, salikortyna, salicylowy) - przeziębienie
purpurowa) tremulacyna) - przeciwzapalne (kwas - choroba reumatyczna
Salicis cortex Salix alba (Wierzba biała) - flawonoidy (glikozydy kwercetyny, salicylowy, garbniki)
(Kora wierzby) luteiny, salipurpozyd, chalkon) - przeciwbólowe (kwas) Możliwe uczulenie na
Salicaceae (Wierzbowate) - kwasy fenolowe (salicylowy, kawowy, - przeciwbakteryjne salicylany (nie podawać!)
ang. Willow bark p-kumarowy) (garbniki)
- garbniki - moczopędne (flawonoidy)
- katechina
- glukozydy fenolowe (salicyna, - choroby z podwyższoną
salikortyna, populina, fragilina) temperaturą
- flawonoidy - przeciwzapalnie (j/w) - choroba reumatyczna
Populi folium - kwasy fenolowe (kawowy, ferulowy, p- - ułatwia wydalanie moczu - przerost prostaty
(Liść topoli) hydroksybenzoesowy, wanilinowy, - rany po odmrożeniach,
Populus nigra (Topola czarna) galusowy, salicylowy) oparzeniach
ang. Poplar leaf
- olejek eteryczny - stany zapalne guzków
Salicaceae (Wierzbowate) - garbniki krwawnicowych
- flawonoidy (flawony, flawonole, - powierzchowne
flawanony) - przeciwzapalne uszkodzenia skóry
Populi gemma - glukozydy fenylowe (salicyna, - przeciwbakteryjnie - odmrożenia
(Pączek topoli) populina) - ułatwia gojenie się ran - poparzenia słoneczne
ang. poplar leaf buds - olejek eteryczny - guzki krwawnicowe
- α, β-kariofilen
- pochodne kw. salicylowego (spireina,
Ulmariae / Spiraeae Filipendula ulmaria (Spiraea izosalicyna) - przeciwzapalne - środek napotny w
flos) ulmaria) – Wiązówka błotna - olejek eteryczny (aldehyd salicylowy, - przeciwgorączkowe chorobach z gorączką
(Kwiat wiązówki / (Tawuła łąkowa) salicylan metylu) (pochodne kwasu) - bóle reumatyczne
tawuły) - flawonoidy (flawonole, spireozyd, - moczopędne (flawonoidy) - trudno gojące się rany
Rosaceae - Różowate hiperozyd, rutozyd) (okłady zewnętrzne)
ang. meadowsweet - garbniki
 Test 3
- glukozydy fenolowe (arbutyna,
metyloarbutyna, galioarbutyna,
Arctostaphylos uva ursi hydrochinon, metylohydrochinon)
Uvae ursi folium (Mącznica lekarska) - garbniki hydrolizujące (pochodne
(Liść mącznicy) kwasu galusowego)
Ericaceae (Wrzosowate) - flawonoidy (glikozydy kwercenolu,
kemferolu i mircetyny)
ang. bearberry leaf - triterpeny (kwas ursolowy, uwanol)
- kwasy fenolowe (galusowy, p-
idaeae kumarowy, syryngowy)
Vitis ideae folium (Liść Vaccinium vitis idaea - glukozydy fenolowe (arbutyna,
borówki brusznicy) (Borówka brusznica) hydrochinon, kawoiloarbutyna)
- garbniki katechinowe
ang. alpine cranberry/ Ericaceae (Wrzosowate) - flawonoidy (pochodne kwercetyny i
cowberry mirycetyny)
- triterpeny (kwas ursolowy)
- glukozydy fenolowe (arbutyna)
Calluna vulgaris (Wrzos - flawonoidy (kwercetyna, mirycetyna)
Callunae herba/flos zwyczajny/pospolity) - garbniki katechinowe (w tym
(Ziele/kwiat wrzosu) protoantocyjanidyny)
Ericaceae (Wrzosowate) - związki mineralne (krzemionka)
ang. heather - kwasy fenolowe (chlorogenowy)
- triterpeny (kwas ursolowy)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE ESTRY KWASÓW FENOLOWYCH I GLIKOZYDOESTRY
- kwasy fenolowe i ich estry
Cynara scolymus (Karczoch (chlorogenowy, cynaryna, jabłkowy,
Cynarae folium / herba zwyczajny) bursztynowy, cytrynowy, fumarowy)
(Liść / ziele karczocha) - flawonoidy (cynarozyd, skolimozyd)
Asteraceae (Astrowate) - laktony seskwiterpenowe
ang. artichocke (cynaropikryna, grosheimina)
- triterpeny (taraksasterol)
- związki mineralne
- przeciwbakteryjnie (tylko
w drogach moczowych,
jeżeli środowisko jest
zasadowe, np. po podaniu
NaHCO3)
- saluretycznie (NIE JEST
MOCZOPĘDNY) = zwiększa
wydalanie Na+ i Cl- (NIE
MOCZU)
- zwiększa ilość wydalanego
moczu (flawonoidy)
- bakteriobójczo w drogach
moczowych
- pobudza wydzielanie soku
żołądkowego
- ułatwia trawienie
- żółciopędnie
- żółciotwórczo
- obniża poziom
cholesterolu i triglicerydów
- przeciwutleniająco
- zakażenia bakteryjne dróg
moczowych i pęcherza
moczowego
Nie używać razem ze
środkami zakwaszającymi
mocz!
- stany zapalne układu
moczowego
- choroby reumatyczne
- osłabiona funkcja wątroby
- zaburzenia trawienia
- podwyższony cholesterol
(ryzyko miażdżycy)
 Test 3

Echinaceae purpurae radix Echinacea purpurea (Jeżówka - alkamidy wewnętrznie:

/ herba purpurowa) - olejek eteryczny (borneol, octan - podwyższenie odporności
(Korzeń/ziele jeżówki bornylu, alkeny) - zwiększają odporność - profilaktyka infekcji (grypa,
purpurowej) Asteraceae (Astrowate) - falwonoidy (kwercetyna. kemferol, organizmu na infekcje zapalenia górnych dróg
Echinaceae angustifoliae Echinacea angustifolia izoramnetyna I ich glikozydy) bakteryjne i wirusowe oddechowych)
radix (Jeżówka wąskolistna) - kwasy fenolowe (cykoriowy – brak w - poprawa wydolności
(Korzeń jeżówki wąskolistnej) oddechowej zewnętrznie:
wąskolistnej) Asteraceae (Astrowate) - echinakozyd (nie w purpurowej) - stymulują aktywność - źle gojące się rany
Echinacea pallida (Jeżówka - cynaryna (tylko w wąskolistnej) immunologiczną - odmrożenia, oparzenia
Echinaceae pallidae radix blada / różowa) - poliacetyleny - przeciwzapalnie - półpasiec
(Korzeń jeżówki bladej) - polisacharydy (heteroksylan, - owrzodzenia
ang. Echinacea Asteraceae (Astrowate) arabinogalaktan, glikoproteiny)
SUROWCE ZAWIERAJĄCE FENYLOPROPANOIDY I LIGNANY
Eleutherococci radix Eleutherococcus senticosus - eleuterozydy (proste fenylopropanoidy - stany osłabienia, przemęczenia
(Korzeń eleuterokoka / (Eleuterokok kolczasty, Żeń- np. syryngenina; lignany np. sezamina; - adaptogenne - zwiększenie wydolności
żeń-szenia szeń syberyjski) kumaryny, fitosterole i saponiny - przeciwstresowe psychicznej i fizycznej
syberyjskiego) triterpenowe) - immunostymulujące - rekonwalescencja
ang. siberian ginseng Araliaceae (Araliowate) - węglowodany
SUROWCE ZAWIERAJĄCE GARBNIKI
NALEWKA:
Quercus infectoria – dąb - garbniki (tanina) - ściągające Stosowana tylko zewnętrznie
Galla galasowy (a właściwie to - kwasy fenolowe (galusowy, elagowy) - przeciwzapalne
(Dębianka) narośla na drzewku) - triterpeny - zmniejszające potliwość
- fitosterole BIAŁCZAN TANINY: Wewnętrznie:
Fagaceae (Bukowate) - węglowodany (glukoza, skrobia) - ściągające (dopiero w - biegunki
ang. galls jelitach po hydrolizie) - nieżyty p. pokarmowego
- zatrucia
Quercus robur (Dąb - garbniki katechinowe zewnętrznie (głównie):
szypułkowy) - wolna katechina - zapalenie skóry, błon śluzowych
Quercus cortex Quercus sessilis (Dąb - kwasy fenolowe (galusowy, elagowy) jamy ustnej i gardła, narządów
(Kora dębu) bezszypułkowy - triterpeny (pochodne friedeliny) ściągające płciowych, odbytu
- węglowodany - nadmierna potliwość
ang. oak bark Fagaceae (Bukowate) - flawonoidy wewnętrznie w biegunkach
- związki żywicowe
 Test 3

Bistortae rhizoma Polygonum bistora (Rdest - garbniki (galotanoidy i garbniki - zapalenia skóry
(Kłącze wężownika) wężownik) katechinowe) ściągające - antyseptycznie na skórę
- kwasy fenolowe (galusowy, elagowy) - tamowanie krwawienia
ang. snake-root Polygonaceae (Rdestowate) - skrobia głównie ZEWNĘTRZNIE
Potentilla erecta (Potentilla - garbniki katechinowe
tormentilla) – Pięciornik (protoantocyjanidyny) - biegunka
Tormentillae rhizoma kurze ziele - elagotanoidy (argimonina) ściągające - stany zapalne błon śluzowych jamy
(Kłącze pięciornika) - kwasy organiczne (elagowy, chinowy) (tak dla odmiany ;P) ustnej, gardła, krtani i skóry
ang. tormentil root Rosaceae - Różowate - triterpeny (kwas tormentilowy,
tormentozyd)
- garbniki (w tym protoanticyjanidyny i
Hamamelidis folium garbniki katechinowe) - niewydolność żylna
(Liść oczaru) Hamamelis virginiana (Oczar - glukozydy flawonolowe - ściągające - żylaki kończyn dolnych
wirginijski) - kwasy fenolowe (kawowy, galusowy) - przeciwzapalne - stany zapalne hemoroidów, skóry,
ang. witch hazel - olejek eteryczny - przeciwkrwotoczne błon śluzowych
Hamamelidaceae (Oczarowate) - garbniki (α,β-hamamelitaniny, - uszczelnianie ścian naczyń - podrażnienia oczu
Hamamelidis cortex monogaloilohamamelozy xD) - higiena jamy ustnej
(Kora oczaru) - kwasy fenolowe (galusowy)
ang. witch hazel - olejek eteryczny
Myrtylli folium Vaccinium myrtillus - garbniki katechinowe - ściągające
(Liść borówki czernicy) (Borówka czernica) - flawonoidy (pochodne kwercetyny) - przeciwbakteryjne w - początkowy okres cukrzycy
Myrtilli folium - triterpeny (kwas ursolowy, β-amaryna) przew. pokarmowym
Ericaceae (Wrzosowate) - glukozydy fenolowe - obniżenie cukru
- neomyrtylina (neomyrtylina)
ang. bilberry - kwasy organiczne (cytrynowy, chinowy) - moczopędnie (flawonoidy)
- minerały (Cr, Mg, Mn, K, Na)

Roślina / cecha Włókna okrysztalone Druzy Korek Inne

Salicis cortex TAK TAK TAK (fragmenty) ---------
Uvae ursi folium TAK - włoski proste/zgięte, grubościenne
(mało, pęki) --------- -------- - gruba kutikula
- aparaty szparkowe z 7-9 kom. przyszparkowymi
Quercus cortex TAK TAK TAK (brunatny) - sklereidy (pojedyncze, w grupach)
Test 3
 Test 4

Surowiec Systematyka Chemizm Działanie Zastosowanie

SUROWCE ZAWIERAJĄCE FLAWONOIDY
- flawonoidy - zwiększa wydalanie moczu jonów WEWNĘTRZNIE:
Betula pendula – brzoza - garbniki katechinowe Na+ i Cl-, kwasu moczowego - stany zapalne i bakteryjne
brodawkowata - kwasy fenolowe (chlorogenowy, kawowy, p- (flawonoidy, potas, olejek) dróg moczowych
Betula pubescens – brzoza kumarowy) - przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie - kamica moczowa
Betulae folium omszona - triterpeny typu dammaranu w drogach moczowych - reumatyzm
(Liść brzozy) - sole potasu - słabo napotnie - dna moczanowa
Betulaceae - Brzozowate - olejek eteryczny - ochronnie na wątrobę - schorzenia skóry
- żywice - przeciwzapalnie na skórę i błony
Birch śluzowe ZEWNĘTRZNIE: łupież i
leaf wypadanie włosów
- flawonoidy - usprawnia przepływ krwi
- terpeny (ginkgolidy, bilobalid) (szczególnie w mózgu) – flawonoidy, - zaburzenia ukrwienia
Gingko biloba – Miłorząb - katechiny (polifenole) protoanto, terpeny mózgowego (zawroty i bóle
dwuklapowy (chiński, - protoantocyjanidyny - zmniejsza przepuszczalność naczyń głowy, słaba pamięć, szum w
Ginkgonis japoński) - kwasy fenolowe (ginkgolowe = anakardiowe) krwionośnych uszach)
folium (Liść - fitosterole - rozszerza naczynia
miłorzębu) Ginkgoaceae - Miłorzębowate - polisacharydy - antyoksydacyjne (polifenole) - schorzenia naczyń
- karotenoidy - ochronnie na osłonki mielinowe obwodowych (chromanie
- ginkgotoksyna (TOKSYCZNA) (bilobalid) przestankowe, stany
Ginkgo leaf/ - zapobiega niedotlenieniu komórek zakrzepowo-zatorowe,
Maidenhair tree mózgowych „zimne ręce/nogi”)
leaf - lepsza koncentracja i pamięć
krótkotrwała (xD) - antiscleroticum
- zmniejsza obrzęk mózgu
- poprawia krążenie w kończ. dolnych
- flawonoidy - zwiększa wydalanie moczu i jonów
Ortosiphon aristatus (spicatus, - sole potasu Na+ oraz Cl- (flawonoidy, pochodne - w przewlekłym zapaleniu
stamineus) – Ortosyfon - kwasy fenolowe (rozmarynowy, cykoriowy, kw. litospermowego, potas) pęcherza i nerek
Orthosiphonis kłosowy (groniasty) pochodne litospermowego) - przeciwzapalnie (flawonoidy, spowodowanych
folium - olejek eteryczny ortosyfole) zakażeniem bakteryjnym lub
(Liść ortosyfonu) Lamiaceae - Jasnotowate - β-sitosterol - przeciwbakteryjnie (kw. piaskiem nerkowym
- diterpeny (ortosyfole, staminol) rozmarynowy)
Java tea/ Orthosiphon leaf - saponiny triterpenowe, garbniki, inozytol - rozkurczowo (flawonoidy
 Test 4

- flawonoidy (izokwercetyna, rutozyd, ZEWNĘTRZNIE:

tilirozyd) - przeciwzapalnie - stany zapalne skóry
Lamium album – Jasnota biała - fenylopropanoidy (akteozyd, lamalbozyd) - zwiększa wydzielanie śluzu w - zmiany zapalne jamy ustnej
Lamii albi flos (Pokrzywa biała) - kwasy fenolowe (rozmarynowy, oskrzelach i gardła
(Kwiat jasnoty chlorogenowy) - ułatwia usuwanie wydzieliny z - upławy z pochwy
białej) Lamiaceae - Jasnotowate - irydoidy: lamalbid oskrzeli (czyli wykrztuśnie) WEWNĘTRZNIE: nieżyty
- sekoirydoidy (albozydy, karioptozyd) górnych dróg z wydzieliną w
White deadnettle flower - kwas ursolowy oskrzelach
- flawonoidy ZEWNĘTRZNIE:
Sambucus nigra (Bez czarny, - triterpeny (amyryna, kwas ursolowy) - napotnie - płukanki na gardło
Sambuci flos dziki bez czarny) - fitosterole (β-sitosterol, kampe, stigma) - przeciwgorączkowo - schorzenia skóry
(Kwiat bzu - olejek eteryczny - przeciwzapalnie
czarnego) Caprifoliaceae - - garbniki - wzmaga wydzielanie śluzu w WEWNĘTRZNIE:
Przewiertniowate - śluz, pektyny oskrzelach - przeziębienia z gorączką
Black elder flower
- białka (plastocyniny) - ułatwia wykrztuszanie - trudności w odkrztuszaniu
- sole potasu - moczopędnie
- flawonoidy - obrzęki
- laktony seskwiterpenowe - przeciwzapalnie - tępe urazy (zwichnięcia,
Arnica montana (Arnika - triterpeny (arnidiol, faradiol) - przeciwbakteryjnie stłuczenia, złamania)
Arnicae flos/ górska, Kupalnik górski) - kwasy fenolowe (galusowy, kawowy, - przeciwbólowo - reumatyzm
Arnice anthodium Arnica chlamissonis subsp. cynaryna, chlorogenowy) - przeciwgrzybiczno - schorzenia skóry (po
(Koszyczek foliosa (Arnika łąkowa) - cholina - poprawiają ukrwienie ukąszeniu owada,
arniki) chamissonis - ksantofile - zmniejszają obrzęki czyraczność, owrzodzenia
Asteraceae - Astrowate - poliacetyleny - ułatwiają resorpcję krwiaków żylakowate)
- hydroksykumaryny - płukanki w zapaleniu
Arnica flower
- irydoidy gardła
- alkaloidy pirolizydynowe (tussilagina)

Crataegi - flawonoidy (rutozyd) - początkowe objawy

inflorescentia Crataegus monogyna – Głóg
(Crataegi folium cum jednoszyjkowy
florae) – Kwiatostan Crataegus laevigata
głoguflore/ folio? (oxyacantha) – Głóg
dwuszyjkowy
Hawthorn flower
Rosaceae - Różowate
- pochodne flawonu niewydolności serca
- protoantocyjanidyny - wzmacnia mięsień sercowy - „serce starcze”
- triterpeny (kwas ursolowy, krategolowy) - zwiększają przepływ wieńcowy - niedotlenienie mięśnia
- olejek eteryczny - zmniejszenie oporu obwodowego sercowego
- kwasy fenolowe (chlorogenowy, kawowy) - obniżenie ciśnienia krwi - nadciśnienie
- aminy (cholina, Ach, tyramina) - efekt uspokajający - zaburzenia krążenia
- sole potasu - rozszerzenie naczyń obwodowego
 Test 4

Hawthorn berry
Crataegi fructus - flawonoidy (więcej hiperozydu) - nerwicy serca
(Owoc głogu) reszta jak wyżej
- flawonoidy
Helichrysi Helichrysum arenarium – - olejek eteryczny - rozkurczająco na mięśnie gładkie - stany zapalne i spastyczne
inflorescentia Kocanki piaskowe - kwasy fenolowe (kawowy, p-kumarowy, pęcherzyka żółciowego, przewodów wątroby i dróg żółciowych
(Kwiatostan syryngowy) żołciowych, jelit (flawonoidy) - niedostateczne wytwarzanie
kocanek) Asteracae - Złożone - garbniki - pobudza czynności wydzielnicze żółci
- fitosterole wątroby i pęcherzyka żółciowego - utrudniony przepływ
Everlasting flower Astrowate
- hydroksykumaryny
- przeciwzapalnie, - przeziębienia i infekcje z
- lekko ściągająco, zmiękczająco, gorączką
- flawonoidy osłaniająco (garbniki) - suchy kaszel
Tilia cordata – Lipa - śluz - napotnie - stany zapalne jamy ustnej i
Tiliae inflorescentia drobnolistna - olejek eteryczny - uspokajająco (olejek) gardła
(Kwiatostan lipy) Tilia platyphyllos – Lipa - garbniki katechinowe - przeciwskurczowo (flawonoidy, - nadpobudliwość nerwowa
wielkolistna (szerokolistna) - protoantocyjanidyny olejek) - bezsenność
- kwasy fenolowe (kawowy, chlorowy, p- - obniża ciśnienie krwi - nadciśnienie
Tiliaceae - Lipowate kumarowy) - zwiększa wydzielanie moczu (terpeny - migrena
Lime flower w olejku) - reumatyzm
- zaburzenia przepływu żółci
- podrażnienia skóry
- flawonoidy - moczopędne (flawonoidy, poch. kw. - „terapia płucząca”
Equisetum arvense – Skrzyp - związki mineralne (Si, K, Al, Mg) kawowego) zwiększenie wydalania - zakażenia bakteryjne i stany
Equiseti herba (Ziele polny - kwasy polienowe i dikarboksylowe wody, ale nie jonów zapalne dróg moczowych
skrzypu) Equisetaceae - Skrzypowate - kwas askorbowy - spazmolitycznie - kamica nerkowa
- kwasy fenolowe - obrzęki pourazowe
Equisetum stem - fitosterole - reumatyzm
- przyspieszenie gojenia się ran
Polygonum aviculare – Rdest - flawonoidy - pobudza wydzielanie śluzu w
Polygoni avicularis ptasi - śluz oskrzelach - schorzenia górnych dróg
herba - sole krzemu - przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, oddechowych (wykrztuśny)
(Ziele rdestu Polygonaceae - Rdestowate - kwasy fenolowe (kawowy, galusowy, przeciwkrwotocznie (flawonoidy, - płukanki na zapalenie gardła
ptasiego) kumarowy, chlorogenowy) garbniki, krzem)
- garbniki - hamowanie agregacji trombocytów
Knotgrass herb
- hydroksykumaryny (flawonoidy)
 Test 4

Passiflora incarnata – - flawonoidy

Męczennica cielista - alkaloidy indolowi - uspokajające na OUN - zaburzenia snu o podłożu
Passiflorae herba (Męczennica lekarska, - olejek eteryczny - przeciwlękowe nerwowym
(Ziele męczennicy, Passiflora jadalna) - maltol - spazmolityczne na p.pok i naczynia - stany niepokoju
passiflory) - glikoproteiny i wolne aminokwasy - hamuje odruch kaszlowy - niewymiarowe bicie serca
Passifloraceae - - kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy) - obniża ciśnienie - zaburzenia gastryczne
Męczennicowate - fitosterole pochodzenia nerwowego
Passion flower
- gynokardina (glukozyd cyjanogenny)
- flawonoidy
- antocyjany (pochodne peonidyny I - przeciwzapalnie na skórę i błony - zaburzenia przemiany materii
delfinidyny) śluzowe (otyłość, schorzenia skórne)
Viola tricolor – Fiołek (Bratek) - śluz - napotnie - plamica krwotoczna,
Violae tricoloris trójbarwny - kwasy fenolowe - wykrztuśnie łamliwość naczyń, krwawienia
herba (Ziele fiołka Viola arvensis – Fiołek polny - wiolutozyd - łagodnie przeczyszczająco punkcikowe
trójbarwnego / - hydroksykumaryny - zwiększa wydalanie Cl-
bratka) Violaceae - Fiołkowate - garbniki - zmniejsza przepuszczalność naczyń ZEWNĘTRZNIE w egzemie,
- karotenoidy (wiolaksantyna, zeaksantyna) krwionośnych (flawo i anto) zmianach łojotokowych,
- kwas askorbowy - wspomaga procesy metaboliczne liszajcu
Wild pansy herb
- α-tokoferol
- olejek eteryczny
- flawonoidy - moczopędnie (glukozydy fenolowe, - infekcje bakteryjne i stany
- garbniki katechinowe flawonoidy, saponozydy) zapalne nerek i dróg
(Solidaginis) Solidago virgaurea – Nawłoć - kwasy fenolowe - obniża ciśnienie krwi moczowych
Virgaureae herba pospolita - glukozydy fenolowe (lejokaprozyd, - spazmolitycznie - zapobieganie kamicy i piasku
(Ziele nawłoci) wirgaureozyd) - przeciwzapalnie nerkowego
Asteraceae - Astrowate - saponiny triterpenowe - przeciwbólowo (lejokaprozyd) - pomocniczo w gośćcu i
Goldenrod - olejek eteryczny - uszczelnia ściany naczyń dermatozach
- antocyjany (flawonoidy) - stany zap. przew. pok. i
Silybi - kwaśne polisacharydy - ściągające (garbniki) górnych dróg oddechowych
Silibi mariani fructus Silybum marianum (Carduus - flawonoidy (sylimaryna, sylibina) - ochronnie i regenerująco na wątrobę - profilaktyka i leczenie
(Owoc ostropestu marianus) – Ostropest - olej tłusty - antyoksydacyjnie uszkodzeń wątroby
plamistego) plamisty - sterole - zmniejszenie syntezy cholesterolu - zaburzenia trawienia
Milk thistle - białko - przeciwzapalne - profilaktyka i terapia chorób
fruit Asteraceae - Astrowate - słabo żółciopędne wątroby (marskość, zapalenie)
 Test 4

- flawonoidy
Hypericum perforatum – - naftodiantrony (hyperycyna, - rozkurczająco na mięśnie gładkie
Dziurawiec zwyczajny pseudohyperycyna) przewodu pokarmowego, dróg - zaburzenia czynnościowe i
Hyperici herba - pochodne floroglucyny (hyperforyna) żółciowych i naczyń krwionośnych stany zapalne wątroby
(Ziele dziurawca) Clusiaceae (Hypericaceae) – - ksantony (flawonoidy) - schorzenia przewodu
Okrętnicowate - olejek - przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie pokarmowego
(Dziurawcowate) - kwasy fenolowe (garbniki, olejek)
Saint John's wort - garbniki katechinowe
- GABA
SUROWCE ZAWIERAJĄCE ANTOCYJANY
- ściągająco
- antocyjany - zapierająco - schorzenia narządu wzroku
Vaccinium myrtillus – - garbniki - uszczelnia ściany naczyń (retinopatie, katarakta)
Myrtylli fructus Borówka czernica - cukier inwertowany krwionośnych - coroby naczyń obwodowych
(Owoc borówki - flawonoidy - zmniejsza drobne krwawienia (żylaki, nadmierna kruchość
czernicy) Ericaceae - Wrzosowate - kwasy organiczne w tym fenolowe - hamuje agregację płytek krwi naczyń)
- witamina C i witaminy z grupy B - przeciwzapalnie - biegunki
Bilberry fruit - poprawia ostrość widzenia - płukanki na zapalenie gardła
- w większych dawkach
przeciwrobaczo
Sambuci fructus Sambucus nigra (Bez czarny, - antocyjany
(Owoc bzu dziki bez czarny) - flawonoidy - łagodnie przeczyszczająco - schorzenia z gorączką
czarnego) - olejek eteryczny - moczopędnie - ułatwienie wypróżninia
Caprifoliaceae - - pektyny - napotnie
Przewiertniowate - garbniki - słabo przeciwbólowo
Elder fruit - witaminy: C, B2, kwas foliowy
- kwasy organiczne
- glukozydy cyjanogenne
- antocyjany - łagodnie przeczyszczająco (kwasy) - brak apetytu
Hibiscus sabdariffa var. ruber - flawonoidy - zwiększa łaknienie (j/w) - środek łagodnie
Hibisci flos (Sabdariffa rubra) – Ketmia - kwasy organiczne - przeciwzapalnie na skórę i błony przeczyszczający
(Kwiat hibiskusa) szczawiowa - śluzy - spazmolitycznie na macicę - przeziębienia i nieżyty
Roselle - fitosterole - hipotensyjnie i moczopędnie górnych dróg oddechowych
- żółciopędnie i przeciwrobaczo
Test 4

ANATOMIA:

LIŚĆ BRZOZY KOSZYCZEK ARNIKI KWIATOSTAN GŁOGU

- bifacjalny liść z 1-2 miękiszem palisadowym
przerwany w nerwie
- aparaty szparkowe z 4-7 kom. dookoła
- włoski gruczołowe, spłaczone
- jednokomórkowe włoski bezgłówkowe,
proste lub zgięte w nasadzie
- pęki włókien (czasem okrysztalone)
- gruzy i nieliczne jedyńce szczawianu (w
okolicy nerwu głównego)
KWIATOSTAN LIPY
- przestwory międzykomórkowe w miękiszu
- grubościenne włókna okrysztalone gruzami
i jedyńcami
- włoski krzaczkowate
- włoski biczykowate
- włoski główkowe o wielokomórkowym trzonie i
- gruzy wielokomórkowej główce
- komórki/komory śluzowe w pobliżu
wiązek
podsadka o budowie bifacjalnej
- puch kielichowy - wypustki na komórkach skórki płatków
- złoża fitomelanów w zalążni (eee?) - bifacjalny liść z dwurzędowym
- włoski gruczołowe typu Compositae miękiszem palisadowym
- włoski bliźniacze - aparaty szparkowe tylko w skórce dolnej
- długie, cienkie włoski ostro zakończone - włoski jednokomórkowe, szczeciniaste i
- włoski główkowe (dwurzędowy trzon + powyginane
wielokomórkowa główka) - włókna okrysztalone
skórka górna korony kwiatów języczkowatych i
rurkowatych zbudowana z komórek
- gruzły w miękiszu
- trójkątne ziarna pyłku
prostościennych, skórka dolna z komórek falistościennych,
KWIATOSTAN KOCANEK ZIELE SKRZYPU
- puch kielichowy - aparaty szparkowe ułożone w
- silnie wydłużone komórki skórki równoległych rzędach
- zdrewniałe włókna obok wiązek - skrzemieniałe listewki w komórkach
- sklereidy szparkowych
- włoski biczykowate - komórki skórki okrywającej żeberka są
- włoski maczugowate w kształcie ząbków
- włoski gruczołowate typu Compositae
Test 4

ZASTOSOWANIE SUROWCE
- Liść topoli („terapia płucząca”)
- Liść ortosyfonu (j/w)
diureticum - Ziele skrzypu
- Ziele fiołka trójbarwnego
- Ziele nawłoci
metabolicum - Liść topoli (reumatyzm, schorzenia skórne)
- Ziele fiołka trójbarwnego (otyłość, skóra)
- Liść miłorzębu (schorzenia naczyń obwodowych)
vasoprotectivum - Ziele fiołka trójbarwnego
- Owoc borówki czarnej
antiscleroticum - Liść miłorzębu
- Kwiat jasnoty (zapal. skóry, jamy ustnej, gardła)
antiphlogisticum - Koszyczek arniki (gradło, skóra)
- Ziele rdestu ptasiego (gardło)
- Ziele fiołka trójbarwnego (skóra)
- Ziele dziurawca (zewnętrznie na rany)
- Kwiat bzu
antipyreticum - Kwiatostan lipy
- Owoc bzu
- Kwiat jasnoty (nie było podane po łacinie, ale jest
expectorans wykrztuśny)
- Kwiat bzu
- Ziele rdestu ptasiego
cardiotonicum - Kwiatostan głogu
- Owoc głogu
spasmolyticum - Kwiatostan kocanek (wątroba, drogi żółciowe)
cholagogum et cholereticum - Kwiatostan kocanek (problemy z żółcią)
- Ziele dziurawca
pulmonales - Ziele skrzypu (niby tradycyjne, a też pytali ;P)
sedativum - Ziele męczennicy
- Koszyczek arniki
dermaticum - Ziele skrzypu
- Ziele fiołka trójbarwnego
hepatoprotectivum - Owoc ostropestu plamistego
antidiarrhoicum - Owoc borówki czarnej
anthelminticum - Owoc borówki czarnej
antidepressivum - Ziele dziurawca
Test 4

DZIAŁANIE SUROWCE
1) Liść brzozy (mocz, jony, kwas moczowy)
2) Liść ortosyfonu (mocz i jony)
3) Kwiatostan lipy
moczopędne 4) Ziele skrzypu (woda bez jonów)
5) Ziele nawłoci
6) Owoc bzu czarnego
7) Kwiat hibiskusa
przeciwzapalne i przciw- 1) Liść brzozy
bakteryjne w drogach moczowych 2) Liść ortosyfonu
ochronne na wątrobę 1) Liść brzozy
2) Owoc ostropestu plamistego
przeciwzapalne na skórę 1) Liść brzozy
i błony śluzowe 2) Ziele fiołka trójbarwnego
3) Kwiat hibiskusa
antyoksydacyjne 1) Liść miłorzębu
2) Owoc ostropestu plamistego
1) Liść miłorzębu
zmniejszające przepuszczalność 2) Ziele fiołka trójbarwnego
naczyń krwionośnych 3) Ziele nawłoci
4) Owoc borówki czarnej
1) Liść ortosyfonu (drogi moczowe)
2) Kwiatostan kocanek (przewody żółciowe, jelita)
rozkurczowe 3) Kwiatostan lipy
(spazmolityczne) 4) Ziele skrzypu
5) Ziele passiflory (p.pok, naczynia)
6) Ziele nawłoci
7) Ziele dziurawca (p.pok, naczynia, drogi żółc)
8) kwiat hibiskusa (macica)
1) Kwiat jasnoty białej
2) Koszyczek arniki
3) Kwiatostan lipy
przeciwzapalne 4) Ziele rdestu ptasiego
5) Ziele nawłoci
6) Owoc ostropestu plamistego
7) Ziele dziurawca
8) Owoc borówki czernicy
1) Koszyczek arniki
przeciwbakteryjne 2) Ziele rdestu ptasiego
3) Ziele dziurawca
1) Kwiat jasnoty białej
wykrztuśne 2) Kwiat bzu czarnego
3) Ziele fiołka trójbarwnego
Test 4

1) Kwiat jasnoty białej

zwiększające wydzielanie 2) Kwiat bzu czarnego
śluzu w oskrzelach 3) Ziele rdestu ptasiego
1) Liść brzozy (słabo)
napotne 2) Kwiat /owoc bzu czarnego
3) Kwiatostan lipy
4) Ziele fiołka trójbarwnego
przeciwgorączkowe 1) Kwiat jasnoty białej
2) Kwiat bzu czarnego
1) Kwiatostan/owoc głogu
uspokajające 2) Kwiatostan lipy
3) Ziele męczennicy (przeciwlękowo właściwie)
1) Kwiatostan/owoc głogu
2) Kwiatostan lipy
zmniejszające ciśnienie krwi 3) Ziele passiflory
4) Ziele nawłoci
5) Kwiat hibiskusa
przeciwkrwotoczne 1) Ziele rdestu ptasiego
hamujące odruch kaszlu 1) Ziele passiflory
1) Ziele fiołka trójbarwnego
łagodnie przeczyszczające 2) Owoc bzu czarnego
3) Kwiat hibiskusa
1) Kwiatostan lipy
ściągające 2) Ziele nawłoci
3) Owoc borówki czarnej
zapierające 1) Owoc borówki czarnej
poprawa ostrości widzenia 1) Owoc borówki czarnej
przeciwrobaczo 1) Owoc borówki czarnej (w większych dawkach)
2) Kwiat hibiskusa
rozszerzenie naczyń 1) Liść miłorzębu
2) Kwiatostan/owoc głogu
 Test 5
Surowiec
Aloë barbadensis (Curacao aloe)
– Alona barbadoska
ang. aloe / barbados aloes
Aloë capensis (Cap Aloë) –
Alona przylądkowa
ang. aloe / cape aloes
Frangulae cortex – Kora
kruszyny
ang. frangula bark
Rhei radix (Rhei rhizoma) –
Korzeń (kłącze) rzewienia
ang. rhubarb
Systematyka
SUROWCE ZAWIERAJĄCE 1,8-DIHYDROKSYANTRAZWIĄZKI (ANTRANOIDY)
Aloë barbadensis – Aloes
barbadoski
Aloë vulgaris – Aloes zwyczajny
Aloë vera – Aloes prawdziwy
Asphodelaceae – Asfodelowate,
Złotogłowiowate
Aloë ferox – Aloes uzbrojony
(kolczasty)
Asphodelaceae – Asfodelowate,
Złotogłowiowate
Frangula alnus (Rhamnus
frangula) – Kruszyna pospolita
Rhamnaceae - Szakłakowate
Rheum palmatum (Rheum sectio
palmata) – Rzewień palczasty
(dłoniasty)
Rheum officinale – Rzewień
lekarski
Polygonaceae - Rdestowate
Chemizm Działanie Zastosowanie
- antrony (aloina A i B, 7-hydroksyaloina A i B,
8-metylo-7-hydroksyaloina A i B)
- estry aloiny z kwasem cynamonowym i
kawowym - zaparcia atoniczne
- antrachinony (aloeemodyna, chryzofanol i ich - zaparcia spastyczne (w
glukozydy) - przeczyszczające połączeniu z lekami
- pochodne benzo-γ-pironu: aloezon, - żółciopędne rozkurczającymi)
aloerezyna B i C (rzadko D i F) - żółciotwórcze - składnik preparatów
- antrony (aloina A i B, aloinozydy A i B, 5- - zwiększenie wydzielania pobudzających trawienie (w
hydroksyaloina) soku żołądkowego dawkach mniejszych niż
- antrachinony (aloeemodyna, chryzofanol) przeczyszczające)
- pochodne benzo-γ-pironu (aloeryny A,B,C)
- pochodne α-pironu (aloenina A i B)
- feroksydyna i jej glukozydy (feroksyna A i B)
- ester metylowy kwasu p-kumarowego i jego
glukozydy
- antrachinony (franguloemodyna, frangulina
A, B, C; 8-glukozyd franguloemodyny, - zaparcia atoniczne
glukofrangulina A i B, chryzofanol, fiscjon) - przeczyszczające - zaparcia spastyczne
- heterodiantrony (palmidyna C) - żółciotwórcze - usprawnienie procesów
- flawonoidy (ramnetyna, ksantoramnina) trawienia (bo zwiększa
- alkaloidy peptydowe (frangulanina, wydzielanie żółci)
franganina)
- naftochinony
- antrachinony (reina, emodyna, aloeemodyna, - przeczyszczające
chryzofanol, fiscjon) (antrozwiązki) - zaparcia atoniczne
- homodiantrony (aloeemodynodiantron, - ściągające i - zaparcia spastyczne
reoemodynodiantron, fiscjodiantron, chryzofa- przeciwbiegunkowe - biegunki (w mniejszych
nodiantron, sennidyny A i B, sennozydy A i B) (garbniki) – w mniejszych dawkach)
- heterodiantrony (reidyny A, B, C, sennidyny dawkach - stany zapalne śluzówki
C i D, palmityny A,B,C,D, reinozydy, - pobudza wydzielanie śliny jamy ustnej (wyciągi
palmozydy) i soku żołądkowego (bo jest alkoholowe)
- garbniki (galoiloglukoza, galoilosacharoza, gorzki)
 Test 5
Sennae folium – Liść senesu
ang. senna leaf
Hyperici herba – Ziele
dziurawca
ang. hypericum
Saint John's Wort
Cassia angustifolia – Strączyniec
(senes) wąskolistny
Cassia acutifolia (Cassia senna) –
Strączyniec (senes) ostrolistny
Cesalpiniaceae - Brezylkowate
SUROWCE ZAWIERAJĄCE NAFTODIANTRONY
Hypericum perforatum –
Dziurawiec zwyczajny
Clusiaceae (Hypericaceae) –
Okrętnicowate
(Dziurawcowate)
estry protoantocyjanidyn)
- pochodne 1-fenylobutanonu i
galoiloglukozy (lindleina, izolindleina)
- katechina
- pochodne naftochinonu
- skrobia, fitosterole
- antrony (sennozydy A,B,C,D)
- antrachinony (emodyna, chryzofanol,
glikozydy aloeemodyny i reiny) - zaparcia atoniczne
- flawonoidy (pochodne kemferolu i przeczyszczająco - zaparcia spastyczne
izoramnetyny)
- pochodne naftalenu (tinwelina, 6-
hydroksymuscyna)
- śluz
- żywice, olejek eteryczny
- garbniki
- flawonoidy (hiperozyd, kwercetyna, - rozkurczająco na mięśnie
izokwercytyna, rutozyd, amentoflawon) gładkie przewodu - zaburzenia czynnościowe
- naftodiantrony – hyperycyna, pokarmowego, dróg wątroby
pseudohyperycyna, protohyperycyna, żółciowych, naczyń - stany zapalne wątroby
pseudoprotohyperycyna krwionośnych i ciut na dróg - schorzenia przewodu
- pochodne floroglucyny (hyperforyna, moczowych (flawonoidy) pokarmowego
adhyperforyna, hydroperoksykadiforyna) - przeciwzapalnie i - gojące się rany
- ksantony przeciwbakteryjnie (olejek i (zewnętrznie)
- olejek (z α-pinenem i gurjunenem) garbniki) - nerwice i depresje
- kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy) - stymulacja OUN
- garbniki katechinowe (hyperycyna, ksantony,
- GABA (kwas γ-aminomasłowy) pochodne floroglucyny)
 Test 5
SUROWCE ZAWIERAJĄCE KUMARYNY
Melilotus officinalis – Nostrzyk
żółty
Meliloti herba – Ziele Melilotus altissimus – Nostrzyk
nostrzyka wyniosły
Fabaceae - Bobowate
ang. yellow melilot
SUROWCE ZAWIERAJĄCE SAPONOZYDY
Hippocastani cortex – Kora Aesculus hippocastanum –
kasztanowca Kasztanowiec zwyczajny (biały)
Hippocastanaceae -
Kasztanowcowate
ang. Horse Chestnut
- kumaryny (melilotyna, umbeliferon, - obniża przepuszczalność WEWNĘTRZNIE:
skopoletyna, kumaryna) naczyń krwionośnych - chroniczna niewydolność
- kwasy fenolowe (p-i o-kumarowe, kawowy, - zmniejszenie lepkości i żylna (bóle nóg, nocne
salicylowy, melilotozyd) krzepliwości krwi kurcze łydek, zespół
- flawonoidy (glikozydy kwercetyny i - ułatwienie przepływu krwi pozakrzepowy, obrzęki,
kemferolu) - poprawia kinetykę chłonki zakrzepowe zapalenie żył)
- saponiny triterpenowe (melilotigenina) i krążenie obwodowe, - hemoroidy
- garbniki mózgowe ZEWNĘTRZNIE:
- trygonelina - pobudzenie obiegu limfy - skręcenia
- kwas moczowy i pochodne mocznika - zmniejszenie obrzęków - powierzchniowe
(alantoina, kwas alantoinowy) - zapobieganie tworzeniu się wybroczyny
zakrzepów - obrzęki
- stany zapalne skóry
- hemoroidy
- saponozydy triterpenowe (escyna) – gł. w - przeciwwysiękowe - nieżyty przewodu
nasionach - przeciwzapalne pokarmowego
- flawonoidy (w kwiatach i liściach) – - hamuje drobne krwawienia - biegunki
pochodne kemferolu i kwercetyny - przeciwbakteryjne - owrzodzenia jelita grubego
- kumaryny (głównie w korze) – eskulina, - słabo przeciwobrzękowo - drobne krwawienia z
fraksyna, skopoletyna przewodu pokarmowego
- garbniki katechinowe (kora i łupina - guzki krwawnicowe
nasienna) – w tym protoantocyjanidyny
 Test 5

ANATOMIA:

FRANGULAE CORTEX: RHEI RADIX:

1) włókna okrysztalone jedyńcami szczawianu wapnia 1) duże gruzły szczawianu wapnia Kłącze krótki, grube,
bulwiasto zgrubiałe
2) gruzły szczawianu wapnia 2) krótkie, żółte naczynia
korzenie wrzecionowate
3) komórki komórka wypełnione czarną treścią 3) żółte komórki parenchymy długie, pomarszczone
4) skrobia z gwiazdkowatą szczelinką
SENNAE FOLIUM: HYPERCI HERBA:
1) włoski jednokomórkowe, grubościenne, pokryte kutikulą 1) zbiorniki hyperycynowe z wiśniowoczerwoną treścią
2) koliste nasady włosków otoczone promieniście komórkami skórki 2) zbiorniki olejowe z treścią żółtą do żółtopomarańczowej
3) włókna okrysztalone jedyńcami szczawianu wapnia 3) drobne gruzły szczawianu wapnia
4) gruzły szczawianu wapnia
5) ześluzowaciałe komórki skórki pokryte kutikulą łodyga do 3 mm grubosci, rozgaleziona, pow. czerwononagobiegla,
6) aparaty szparkowe paracytyczne (2 komórki przyszparkowe pusta,
ułożone równolegle do osi szparki) liscie siedzace, eliptyczne, lancetowate, calobrzegie, matowe, zielone

Glycyrrhizae radix
-włókna okrysztalone jedyńcami szcz. wapnia
-naczynia szerokie, krótkoczłonowane, jamkowate, siatkowate, żółtozabarwione
-ziarna skrobi, pojedyncze, okrągławe, jajowate
SENNAE FOLIUMparzystopierzaste , lancetowate asymetruyczne, szczyt zakonczony
kolcem, skorzaste szarozielone
HERNIARIAE HERBA - morfologia: łodyga do 2 mm grubości,
ulistnienie naprzeciwległe, liscie prawie siedzace, kwiaty żołtozielone,
drobne, bezszypułkowe, zebrane w kątach liści
Calendulae flos
-kom. skórki kwiatów języczkowych wydłużone, prostościenne,
żółte plastydy
-fragmenty znamienia słupka o dłukich stożkowatych brodawkach
-wielokomomórkowe dwi i jednorzędowe włoski bezgłówkowe lub
zakończone kilkukom. główką
-ziarna pyłku
MORFOLOGIA: kwiaty pomarańczowe, zebrane w koszyczki,
kwiaty brzeżne języczkowe, środkowe rurkowate, 5 pręcików

MELILOTI HERBA - łodygi do 0,5 cm grubosci, oble, nagie lub slabo owlosione
liscie z 2 calobrzegimi przylistkami , trojlistkowe, dlugoogonkowe, pojedyncze eliptyczne, kwiaty na krótkich szypułkach