Versiedatum: 

20‐07‐2015
Pagina 1 van 8 

Handleiding voor het maken van een CAT
 
Wat is een CAT?
Een CAT (Critically Appraised Topic) is een systematische samenvatting van de resultaten van een klein 
aantal studies over een onderwerp uit de dagelijkse praktijk. Andere benamingen zijn: Best Evidence 
Topic (BET), of Critically Appraised Literature (CAL).  
Het doel van een CAT is evidence uit de literatuur in de dagelijkse huisartsenpraktijk te integreren. Het is 
een brug tussen de onderzoeksresultaten en de dagelijkse praktijk. 
 
Wat zijn de voor‐ en nadelen van een CAT?
 Voordelen van het maken en gebruiken van een CAT zijn: de compactheid, koppeling mogelijk aan 
patiënten status, bevordert communicatie bij overdracht, middel voor nascholing, doorzoekbaarheid 
van CAT's in een database (Huisarts & Wetenschap). 
 Nadelen van een CAT zijn: het zijn geen systematic reviews (beperkte zoekactie, geen pooling van 
resultaten), niet altijd generaliseerbaar (te beperkt), snel verouderd, niet altijd gecontroleerd op 
juistheid. 
 
Waaruit bestaat een CAT?
Een CAT is de beschrijving van het resultaat van drie stappen ingebed in een patiëntencasus met een 
vraagstelling. De drie stappen zijn. 
 Het vertalen van de vraag in een goed gestructureerde vraag van het PICO formaat (P = Patient of 
Population, I = Intervention, C = Comparison, O = Outcome). De PICO wordt gebruikt in het 
formuleren van de zoekstrategie. 
 Het verrichten van een zoekactie naar relevante literatuur op basis van MeSH (Medical Subject 
Headings (zie bijlage pag. 5) en eventueel vrije zoektermen. Indien zoeken met MeSH niet mogelijk is 
kan gezocht worden op basis van alleen vrije zoektermen.  
 Het kritisch evalueren van de gevonden relevante studies. 
 
Wat betreft de literatuur moet de CAT (ten minste) voldoen aan één van de volgende criteria: 
 Eén systematic review plus ten minste één oorspronkelijk wetenschappelijk artikel (niet‐review)  
o Kies als oorspronkelijk artikel het meest relevante of het meest recente, dat zo hoog mogelijk in 
de ‘pyramid of evidence’ staat.  
o Het oorspronkelijke artikel mag niet in het gebruikte review zijn is opgenomen. 
o Een richtlijn, commentaar of referaat is geen oorspronkelijk artikel en kan dus niet worden 
gebruikt. 
 Ten minste 3 oorspronkelijke artikelen: 
o Kies hiervoor recente oorspronkelijke wetenschappelijke artikelen (geen reviews) die zo hoog 
mogelijk in de ‘pyramid of evidence’ staan. 
Als aan één van de twee bovengenoemde voorwaarden niet kan worden voldaan, schrijf dan geen CAT 
over de gekozen vraag maar kies een andere vraag (met bijbehorende PICO) en schrijf daarover een CAT. 
Het moet duidelijk zijn hoe de uit de zoekactie gevonden artikelen zijn geselecteerd en op welk criterium 
(noemen van relevantie alleen is niet genoeg: waarom wel of niet relevant?). 
 
 

 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 2 van 8 

Het zoeken van literatuur
 Start met het zoeken naar systematic reviews in de Cochrane Library via 
http://www.rug.nl/bibliotheek > kopje Zoeken ‐ Elektronische bestanden > Cochrane Library, klik op 
www. Zoek in de Cochrane Library via Advanced Search. 
 Zoek in PubMed naar de overige (systematic) reviews en oorspronkelijk onderzoek (RCT's, cohort‐ en 
patiënt‐controle onderzoek). Bereikbaar o.a. via http://www.rug.nl/bibliotheek > kopje Zoeken ‐ 
Elektronische bestanden > PubMed.  
Zoek bij voorkeur eerst naar publicaties met behulp van de MeSH‐database. Voeg daar eventueel een 
zoekactie met behulp van vrije zoektermen aan toe. Perk eventueel het aantal artikelen in via "Show 
additional filters". Kies als filter bijvoorbeeld "Systematic Reviews" of "Randomized Controlled Trial". 
Zie pag. 5 en verder voor een voorbeeld van een zoekactie in PubMed. Bij onvoldoende resultaat kan 
verder worden gezocht in een andere database, bijvoorbeeld Embase of PsychINFO. Of zoek verder 
met de referentielijst van een ander preferent artikel. 
 
Hoe is de validiteit te bepalen; de kritische beoordeling van de methodologie (critical
appraisal)?
 Oorspronkelijk wetenschappelijk onderzoek in de geneeskunde kent een aantal vormen van 
onderzoeksopzet. Checklists gericht op die vormen van onderzoek (zoals RCT, cohort en patiënt‐
controle) zijn een geschikt middel om te gebruiken bij een kritische beoordeling. Het handboek 
kritisch lezen van het NHG bevat dit soort checklists. Ook op www.cochrane.nl  (onder Downloads) 
zijn formulieren te vinden die kunnen helpen bij het kritisch beoordelen van publicaties. 
 Het kritisch beoordelen van systematic reviews en meta‐analyses vergt een andere aanpak. De 
kwaliteit hiervan is afhankelijk van de keuzes van de schrijvers ervan ten aanzien van bijvoorbeeld het 
selectieproces van artikelen en van de kwaliteit van de ingesloten onderzoeken. De checklist 
systematische review/meta‐analyse uit het Handboek kritisch lezen van het NHG vermeldt de zaken 
die voor een kritische beoordeling van systematische reviews van RCT's van belang zijn. Op  
www.cochrane.nl  (onder Downloads) zijn dit soort lijsten te vinden voor reviews gebaseerd op ander 
onderzoek.
 
Beoordeling
CAT's worden beoordeeld door iemand van de CAT‐commissie en/of het jurylid van de CAT‐presentatie. 
De CAT‐commissie wordt gevormd door stafleden van de Huisartsopleiding met wetenschappelijke kennis 
en ervaring.  
CAT's die de beoordeling excellent krijgen, worden verzameld en op Nestor geplaatst in Huisartsopleiding 
Algemeen. Deze CAT's worden voorgelegd aan de redactie van H&W. De redactie selecteert hieruit de 
CAT's die kunnen herschreven voor mogelijke plaatsing in H&W. Daarnaast worden jaarlijks in februari 
twee excellente  CAT's geselecteerd door de CAT‐commissie om mee te dingen naar de Jan van Es prijs. 
Deze prijs wordt elk jaar uitgereikt tijdens de NHG wetenschapsdag. In beide gevallen dienen de CAT's 
nog te worden herschreven naar het daar vereiste  format.
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 3 van 8 

 
Onderdelen van een CAT (gebruik bij voorkeur deze indeling) 
 
1. Naam aios, e‐mail, opleidingsjaar, naam groeps‐ of modulebegeleider, ICPC‐code van onderwerp CAT 
 
2. Titel 
Geef onderwerp duidelijk weer, gevolgd door vrije titel. 
   
3. Inleiding / patiëntencasus 
Geef aanleiding of casus en de huisartsgeneeskundige relevantie. Noem indien van toepassing de NHG‐
standaard (als uitgangspunt). 
De inleiding eindigt met de vraagstelling. 
 
4. Vraagstelling / PICO 
Geef de voor de literatuursearch geoperationaliseerde vraagstelling en maak op basis hiervan een PICO. De 
PICO wordt vertaald in een zoekstrategie. 
 
5. Methode literatuuronderzoek 
Vermeld gebruikte databases (ook indien dit geen resultaten heeft opgeleverd), zoektermen en de velden 
waarin is gezocht; bijvoorbeeld "Title, Abstract, Keywords" in de Cochrane of "MeSH"  in PubMed.  
 
6. Resultaten literatuuronderzoek 
Vermeld het aantal gevonden hits van de uiteindelijke zoekactie. Motiveer kort de keuze van de artikelen. 
Geef van de uiteindelijk  geselecteerde artikelen de naam van de eerste auteur en het jaar van publicatie.   
De zoekstrategie moet reproduceerbaar zijn voor de lezer! Genoteerd moet worden welke woorden zijn 
ingetypt in bv PubMed (zoals die in de History onder Advanced staan vermeld). Vermijd het kopiëren van 
hoe de zoekmachine achter de schermen heeft gezocht (want dat is niet ingetypt). Vermeld ook de datum 
van de zoekactie!  
 
7. Kritische beoordeling methodologie gebruikte artikelen 
Geef een beoordeling van patiëntselectie/selectie van artikelen, studiedesign, setting (1e, 2e of 3e lijn), 
statistische methodes. 
 
8. Kritische weergave resultaten gebruikte artikelen 
Geef de aan de vraagstelling gerelateerde resultaten uit de gebruikte artikelen bondig weer met 
bijbehorende statistische significantie, voeg eventueel een zelfgemaakte samenvattende tabel toe (gebruik 
hier uitsluitend kwantitatieve data ter ondersteuning) en geef een beoordeling van de wijze waarop de 
resultaten in de artikelen gepresenteerd worden. 
 
9. Conclusies 
Geef aan in hoeverre de vraagstelling beantwoord is, en wat de klinische relevantie en toepasbaarheid in 
de huisartspraktijk is, geef een concrete “take home message”. 
 
10. Referenties 
Geef de uiteindelijk geselecteerde artikelen hier als referentie weer. Gebruik Vancouverstijl voor de 
weergave van de literatuur. Zie hiervoor de volgende website: 
        http://www.nlm.nih.gov/citingmedicine/  
Voorbeeldreferenties:   http://www.nlm.nih.gov/bsd/uniform_requirements.html   
 
NB1:   een CAT bevat maximaal 1000 woorden (exclusief referenties en tabel). 
NB2:  gebruik maximaal één tabel, waarin de geselecteerde artikelen worden vergeleken (vooral als er drie 
  oorspronkelijke artikelen zijn gebruikt). Andere teksten in tabellen tellen mee bij het tellen van woorden. In de 
  tekst van de CAT moet wel alle relevante informatie zijn vermeld. Dat wil zeggen dat de CAT ook zonder de tabel 
  te raadplegen te lezen moet zijn. 
 
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 4 van 8 

De gang van zaken

1. Iedere aios maakt een PICO volgens het format hieronder. De PICO's worden in de groep besproken en zo 
nodig bijgesteld. De aios stuurt de PICO op naar het secretariaat van jaar 1. Dit moet gebeuren binnen één 
maand na het programma introductie CAT. De PICO mag de  voorgaande twee jaar niet zijn gepresenteerd! 
Zie de verboden lijst op  Nestor >> Huisartsopleiding Algemeen >> CAT's jaar 1,2 en 3. 
2. Wat gebeurt er met de ingestuurde PICO's:  
 De PICO's worden verzameld door het secretariaat en groepsgewijs uiterlijk op aangegeven datum 
doorgestuurd naar de CAT commissie. 
 Beoordeling van de kwaliteit van en zo nodig feedback op de PICO door een staflid.  
 Controle op duplicaat PICO’s van aios uit verschillende groepen. Schrijf dus nog geen CAT voordat de 
PICO akkoord is!  
 De PICO’s zullen, voorzien van feedback, op Nestor worden geplaatst (per groep). 
 Op basis van ontvangen feedback dienen bijstellingen en eventuele nieuwe PICO's in de groep te 
worden besproken en zo nodig aangepast. 
 Inhoudelijke vragen n.a.v. de beoordeling van de PICO bespreekt de aios in eerste instantie in de eigen 
groep. Als dat geen oplossing biedt, kan de wetenschappelijke worden geraadpleegd. 
3. Met behulp van de gegeven instructie op de terugkomdag, de instructie op de website en discussie in de 
groep wordt, met als uitgangspunt de PICO,  de CAT geschreven. Elke aios dient individueel een CAT te 
maken. 
4. De aios mailt de CAT in word‐formaat naar het secretariaat van jaar 1.  Drie maanden voor de presentatie.  
Hierna geldt de volgende procedure 
 CAT's bestaande uit meer dan 1000 woorden worden onbeoordeeld geretourneerd. 
 CAT‐commissieleden/juryleden beoordelen de CAT's binnen 3 weken. Dit is een voorlopige beoordeling. 
Indien deze voldoende is, kan de CAT worden gepresenteerd. 
 Onvoldoende CAT's moeten door aios binnen 2 weken worden gerepareerd 
 Binnen 1 week moet de herbeoordeling plaatsvinden 
5. De presentatie is een verplicht onderwijsonderdeel. De beoordeling vindt plaats zowel op de inhoud
van de CAT, als op de inhoud van de presentatie. 
 Voor elke presentatie is 20 minuten gereserveerd. Tien minuten voor de presentatie zelf en 10 minuten 
tijd voor vragen/discussie (zie Richtlijnen presentatie CAT). 
 Een lid van de CAT commissie en/of een jurylid beoordeelt de presentatie van de CAT. 
 Het eindoordeel is gebaseerd op het voorlopige oordeel en de beoordeling van de presentatie. Deze 
wordt binnen een week gemaild aan de aios. 
6. Het secretariaat van jaar 1 verwerkt het resultaat in HAGsys en doet een exemplaar van het 
beoordelingsformulier en de CAT in het dossier van de aios. 
7. Te laat inleveren van de CAT, of de CAT niet kunnen presenteren (meld dit wel op tijd bij het secretariaat 
van jaar 1) heeft als consequentie dat de CAT niet in het huidige opleidingsjaar kan worden afgerond. De 
aios doet dan mee met het volgende cohort en houdt de CAT‐presentatie een half jaar later.  De opleiding 
wordt derhalve onder voorwaarden voortgezet. 
 
Voorbeeld PICO
 
Vul naar onderstaand voorbeeld de eigen PICO in  en verstuur digitaal naar het secretariaat van 
 
jaar 1. De titel is vrij, de PICO vraag moet nauwkeurig. ICPC‐code is verplicht. 
 
Naam aios  ……. 
 
Titel  Glucosamine, het middel bij coxartrose? 
 
ICPC‐code  L89 
 
PICO vraag  Verbetert behandeling met glucosamine pijnklachten bij patiënten met 
 
coxartrose in vergelijking met een placebo? 
 
 
 
PICO  Patient  Intervention  Comparison  Outcome   
  patiënten met  behandeling met  behandeling met  pijnscore   
coxartrose  glucosamine  placebo   
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 5 van 8 

 
 
BIJLAGE      Zoeken in PubMed 
 
 
Beginpagina 
PubMed. Klik op 
de uitklaplijs 
(blauwe v) 
achter PubMed 
en kies dan 
MeSH. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Typ de 
zoekterm in 
het zoekveld 
en klik op 
search 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 6 van 8 

 
 
Met deze MeSH‐
term worden drie 
resultaten  1
gevonden. Vink de 
goede aan en klik 
op “Add to Search 
Builder” (pijl 1). De 
term wordt dan in 
de Pubmed Search 
Builder geplaatst.   2
Klik voor de search 
tree van een van de 
resultaten op de 
term zelf, 
bijvoorbeeld op het 
blauw geaccentueerde Heart Failure (resultaat wordt niet getoond in plaatje).  
Klik tenslotte op Search Pubmed (pijl 2). De eerste zoekactie wordt dan uitgevoerd. 
 
 
 
 
 
Deze zoekactie 
levert dus 83560 
artikelen op. Op 
dezelfde manier 
wordt nu de 
tweede zoekactie 
gehouden. Klik 
weer op  v achter 
PubMed en kies 
voor MeSH en type 
de volgende 
zoekterm (exercise) 
in het zoekveld en 
klik op Search (kies 
dan voor exercise 
therapy).  
Doe hetzelfde voor 
de derde zoekterm (Quality of life). 
Klik hierna op “Advanced” (pijl).  
 
 
 
   
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 7 van 8 

 
  4
Onder History 
(pijl 1) staan de 
drie uigevoerde 
zoekacties 
onder elkaar 
staan. Elk 
2
voorzien van 
een nummer 
(hier #3, #5 en 
#7). 
5
In de Builder 
(pijl 2) kunnen 
nu de  1
afzonderlijke  3
zoekacties 
worden 
gecombineerd 
met AND en OR 
en eventueel NOT. Klik op de v achter AND om dat te veranderen in OR of NOT.  
Combineer de zoektermen door in de History achtereenvolgens op de drie linkjes Add te klikken in de kolom Add to 
builder (pijl 3). Standaard wordt gecombineerd met AND. Het resultaat wordt getoond in de regel “PubMed Advanced 
Search Builder” (pijl 4).  
Klik tenslotte op de Search‐knop (pijl 5). 
Op deze wijze kunnen allerlei combinaties van zoekacties makkelijk en snel worden gemaakt. Dat is, zeker bij meer 
ingewikkelde zoekacties, een groot voordeel.  
 
 
 
 
 
Er zijn 164 
artikelen 
gevonden met 
deze zoek‐actie. 
In de kolom 
"Show 
additional 
filters" (pijl) 
staan filters 
waarmee de 
zoekactie kan 
worden 
gelimiteerd. 
 
 
 
 
 
   
 Versiedatum: 20‐07‐2015
Pagina 8 van 8 

 
 
 
  2
  1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
De zoekactie kan op vele manieren worden ingeperkt met filters. Enkele ruwe filters staan rechts (pijl 1). Meer 
mogelijkheden bieden de additional filters rechts (pijl 2). Daar wordt een filter aangeklikt. Deze wordt dan vet en er 
komt een vinkje voor te staan. De selectie wordt meteen uitgevoerd. Te zien aan het aantal results. Daarna kan de 
volgende filter worden aangeklikt, enzovoort. Hier is gekozen voor twee filters: 
• systematic reviews 
• artikelen niet ouder dan 10 jaar 
Het resultaat: 12 artikelen (systematische reviews, niet ouder dan tien jaar).