İTÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR TARİHİ

ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ Dr. Öğr. Üyesi Eren KÜRKÇÜOĞLU

2021-2022 BAHAR DÖNEMİ Araş. Gör. Gamze KAZANCI ALTINOK

DERS TANIMI
Bu ders, ilk uygarlıklardan çağdaş şehirlere kadar şehir tarihini incelemenin yanında, şehirlerin oluşumunu ve biçimini

etkileyen kültürel, tarihi, politik, sosyal ve ekonomik faktörleri araştırmayı amaçlamaktadır. Ders aynı zamanda,

gelecekteki şehirlerin planlanması için bir rehber niteliğindedir.

DERS İÇERİĞİ
Erken Şehirler ve İlk Uygarlıklar: Mezopotamya, Mısır, Anadolu, Hint, Çin, Meksika, Orta Amerika, Peru | Yunan

Medeniyetinin Doğuşu, Yunan Şehirciliği | Roma Şehir Planlaması, Roma İmparatorluğu Şehirciliği | Ortaçağ Şehirleri, Din

Etkileri ve Ticaretin Yeniden Canlanması, Feodalizm, Ortaçağ Sanayi, Ortaçağ Şehirlerinin Unsurları | Ortaçağ İslam

Şehirleri, İslam Kültürü ve Yerleşimlerinin Kökenleri | Rönesans Şehirciliği | Sanayi Devriminin Etkileri, İdeal Şehirler ve

İşçi Şehirleri, Planlı Sanayi Şehirleri, Bahçe Şehir Hareketi | Kentsel ABD ve Amerikan Deneyimi | Modern Çağın Evrimi ve

Modern Kavramların Kökleri | Post-Modernizmin Tanımı, Post-Modern Şehircilik | Geleceğe Bakmak

ŞARTLAR ve DEĞERLENDİRME

DÖNEM İÇİ DEĞERLENDİRMESİ

Ara sınav 1 %25
Kısa Sınavlar Her ders esnasında veya sonunda %12,5
Dönem Ödevi (Poster Sunumu) 1 %22,5
Devam Zorunluluğu %70
FİNAL DEĞERLENDİRMESİ
Yıliçi Notu %60
Final Sınavı Notu %40

1
HAFTALIK PROGRAM

Hafta Tarih İçerik

1 24 Şubat 2022 Giriş: Dersin Tanıtımı, Kapsamı ve İçeriği Hakkında Bilgilendirme
Şehirlerin Evrimi
2 3 Mart 2022 Araştırma/Sunum Konuları: ● Göbeklitepe ● Çatalhöyük-Hacılar ● Mezopotamya (Babil-Ur-Uruk) ● Erbil ● Mısır
(Teb Amarna- Memfis-Ebu Simbel)

Erken Uygarlıklar
3 10 Mart 2022 Araştırma/Sunum Konuları: ● Harappan Kültürü (Hindistan/Mohenjo-Daro) ● Çin ● Aztek-Maya-İnka Medeniyetleri
(Meksika-Tulum/ Teotihuacan, Tikal, Machu Picchu) ● Kamboçya

Helenistik (Yunan) Dönem Şehir Planlama ve Tasarımı

4 17 Mart 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Priene ● Milet ● Pergamon-Allianoi ● Efes ● Atina

Roma Dönemi Şehir Planlama ve Tasarımı

5 24 Mart 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Nicaea (İznik) ● Troia (Troy) ● Pompeii ● Timgad

Orta Çağ Dönemi Şehir Planlama ve Tasarımı

6 31 Mart 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Verona ● Mont Saint Michelle ● Toledo ● San Gimmignano ● Bruges ● Siena

İslam Şehri Planlaması

7 7 Nisan 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Cidde ● Kudüs ● Medine ● Fas-Marakeş ● Şam ● Semerkant

8 14 Nisan 2022 Ara Sınav

Prof. Dr. Ayşe Sema KUBAT: Rönesans Dönemi Şehir Planlama ve Tasarımı
9 21 Nisan 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Roma ● Ferrara ● Venedik

Barok Dönem Şehir Planlama ve Tasarımı

10 28 Nisan 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Hausmann-Paris ● Versailles ● Washington ● St. Petersburg

11 5 Mayıs 2022 Dönem Ara Tatili / Ramazan Bayramı

Modern Kavramların Kökleri, Sanayi Devriminden Sonra Şehir Planlaması
12 12 Mayıs 2022 Araştırma/Sunum Konuları: ● Bahçe Şehir Hareketi (Welvyn/ Letchworth) ● Milton Keynes ● Güzel Şehir Hareketi
(Barselona/Chicago/New York) ● Bauhaus

13 19 Mayıs 2022 Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı

20. Yüzyıl Şehir Planlaması ve Post-Modernizm
14 26 Mayıs 2022
Araştırma/Sunum Konuları: ● Islamabad ● Le Corbusier-Chandigarh ● Brazilia ● Tokyo-Kenzo Tange ● Canberra

2 Haziran 21. Yüzyıl Şehir Planlaması ve Genel Değerlendirme*

15
2022 Araştırma/Sunum Konuları: ● Ütopya Şehirler ● Yeni Şehircilik-Seaside ● İstanbul*

2
SUNUM ve DÖNEM ÖDEVİ:
Öğrencilerin ikişer kişilik gruplar halinde, haftalık programda adı geçen araştırma konularından biriyle ilgili bir poster
sunumu hazırlaması beklenmektedir. Poster boyutu A2 (42 x 59,4 cm), 200 dpi ve düşey formatta hazırlanacaktır. Dönem
içi sunumu esnasında alınan kritikler doğrultusunda revize edilen posterlerin final versiyonu final günü Ninova üzerinden
teslim edilecektir.

- Poster sunumların süresi 5-7 dakika uzunluğunda olmalıdır. 15. Haftada yer alan İstanbul sunumu üç kişilik öğrenci
grubu ile hazırlanacaktır. Bu sunum tüm dönemleri içerecek şekilde geniş kapsamlı hazırlanacağı için sunum süresi 15
dakika olacaktır.
- Posterler seçilen şehirleri bulundukları dönem perspektifinde inceleyecek şekilde hazırlanmalı, genel veya
konuyla/dönemle alakalı olmayan anlatımlardan ve görsel malzeme kullanımından kaçınılmalıdır.
- Araştırma Posteri (Research Poster) formatında hazırlanacak posterlerde aşağıdaki hususlara yer verilmelidir:
 Çalışmanın başlığı, dersin adı, çalışmayı hazırlayan öğrencilerin isimleri ve ders yürütücülerinin isimleri,
 Seçilen dönemin felsefesi ve seçilen kentin genel özellikleri: dönemlerin planlama-tasarım yaklaşımları ve genel
prensipler ile ilgili kısa aktarımlar
 Metodoloji: Araştırma çalışmasında, şehrin yapısındaki morfolojik değişiklikleri, sosyal ya da ekonomik
dönüşümü analiz etmek için kullanılan yöntemin kısa aktarımı
 Vaka Analizi: Seçilen örnek yerleşim ya da şehrin ilgili tarihsel dönemlere ait mekânsal özelliklerinin, mekân ve
form bileşenlerinin ve morfolojik evrim sürecinin ayrıntılı açıklaması
 Sonuç: Seçilen örnek yerleşim ya da şehir ile ilgili ilgili döneme ait detaylı çıkarımlar ve derste açıklanan farklı
dönemlerin özelliklerini karşılaştırarak değerlendirme
 Kaynaklar
- Poster tasarımı için herhangi bir şablon bulunmamaktadır. Öğrenciler seçtikleri dönem ve şehirleri doğru ve etkili
yansıtacaklarını düşündükleri şablon, renk, pafta düzeni, yazı stili ve görsel malzemeleri kullanabilirler. Ancak posterlerin
okunaklı olması ve çalışmanın içeriğini net yansıtması gerekmektedir.
- Posterlerde metin-görsel malzeme dengesine dikkat edilmelidir. Posterlere başka kaynaklardan metinler doğrudan
kopyalanıp yapıştırılmamalıdır (İNTİHAL yapılmamalıdır). Poster içinde metinlere ve görsel malzemelere atıf yapılmalı,
verilen referansların tamamı kaynakça bölümünde yer almalıdır.
- Poster sunumlardan önce öğrenciler ön prova yapmalı, sunum esnasında posterdeki metinler doğrudan okunmamalıdır.

Poster İçinde Alıntı Yapma (Referansların Belirtilmesi) ve Referanslar

*
Referanslar metin içinde veya görsel malzemelerin altında/yanında APA formatında , referans gösterilen yazarın soyadı
ve yayının tarihi ile birlikte belirtilmelidir. Kaynakça listesi yalnızca metin içinde alıntılanmış kaynaklardan oluşmalıdır.
Halka açık olmayan materyallere ilişkin alıntıların (örn; sınırlı sayıda basılmış raporlar, yayımlanmamış işler, kişisel
iletişim dokümanları, bildiri sunuşları, teknik raporlar, yapılmakta olan işler) mümkün olabildiğince çok bilgi içermesi
sağlanarak erişilebilir hale getirilmelidir.
* APA (American Psychological Association) sosyal bilim alanlarında en çok kullanılan kaynak gösterme formatıdır. Lütfen stilin
Türkçe kullanımı için http://sbedergisi.ankara.edu.tr/apa60.pdf linkini inceleyin. APA stiline dair ana İngilizce ana formatı ise bu
linkten (www.apastyle.org, www.apa.org) inceleyebilirsiniz.

3
REFERANSLAR

1. * Bacon, Edmund. (1967). Design of cities. London: Thames & Hudson.

2. Benevelo, Leonardo. (1980). The history of the city. The MIT Press Cambridge, Massachusetts, London.
3. * Cuthbert, Alexander R. (2006). The form of cities: Political economy & urban design. Malden, MA ; Oxford :
Blackwell Pub.
4. * Giruard, Mark. (1985). Cities and people. New Haven: Yale University Press.
5. * Gutkind, Erwin Anton. (1964). International history of city development - Vol 1-8, London: Collier-Macmillan
Limited.
6. Hakim, Besim S. (1986). Arabic and Islamic cities: Building and planning principles. London: Routledge
7. * Jellicoe, Geoffrey and Jellicoe, Susan. (1975, 1995). The landscape of man. London: Thames and Hudson.
8. * Kostof, Spiro. (1991). The city shaped: Urban patterns and meanings through history. Boston: Little, Brown and Co.
9. * Kostof, Spiro. (1992). The city assembled: The elements of urban form through history. Boston: Little, Brown.
10. * Lynch, Kevin. (1981). A theory of good city form. Cambridge, MA: MIT Press.
11. * Morris, A. Edwin James. (1994). History of urban form: Before the industrial revolution. Harlow: Addison Wesley
Longman.
12. * Moughtin, Cliff. (1992, 2003). Urban Design: Street and Square. Oxford: Butterworth Architecture.
13. * Mumford, Lewis. (1961, 1991). The city in history. London: Secker & Warburg.
14. * Spreiregen, Paul D. (1965). Urban design: The architecture of towns and cities. New York: McGraw-Hill.
15. * Vance, James E. (1990). The continuing city: Urban morphology in Western Civilization. Baltimore, MD: Johns
Hopkins University Press.
16. Bianca, Stefano. (2000) Urban Form in the Arab World: Past and Present. New York: Thame & Hudson
17. Holston, James. (1999) The Modernist City. Chicago Press: University of Chicago Press
18. LeCorbusier. (1929) “A Contemporary City: From the City of Tomorrow and its Planning”. Reprinted in Richard T.
Gates (1996) The City Reader, New York: Routledge

(*) Mimarlık Fakültesi Kütüphanesi’nde bulunan kitaplar