Professional Documents
Culture Documents
00. (LIVE X 2023) Tổng Ôn Các Dạng Toán Cơ Bản Của Số Phức
00. (LIVE X 2023) Tổng Ôn Các Dạng Toán Cơ Bản Của Số Phức
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|1
Đơn vị ảo
Số i thoả mãn i 2
= −1 được gọi là đơn vị ảo
Xét hai số phức z 1 = a1 + b1 i; z2 = a2 + b2 i, hai số phức này được gọi là bằng nhau nếu phần thực và phần ảo của
a1 = a2
chúng tương ứng bằng nhau tức z 1 = z2 ⇔ { .
b1 = b2
Số thực và số thuần ảo
Số phức z = a + bi (a, b ∈ R) được gọi là số thực khi phần ảo bằng 0 tức b = 0 ⇒ z = a; được gọi là số thuần ảo
khi phần thực bằng 0 tức a = 0 ⇒ z = bi
Trong mặt phẳng toạ độ, số phức z = a + bi (a, b ∈ R)có điểm biểu diễn là M (a; b) và được kí hiệu M (z) .
Vậy M (z) , N (z ) thì M , N đối xứng với nhau qua trục hoành
¯
¯¯
Để ý √a 2
+ b
2
= OM , vậy |z| = OM .
T
E
Các phép toán (cộng, trừ, nhân, chia và luỹ thừa) đối với số phức
N
I.
1 = a1 + b1 i; z2 = a2 + b2 i,
T
N
O
U
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|1
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|2
z1 + z2 = (a1 + a2 ) + (b1 + b2 )i
z1 − z2 = (a1 − a2 ) + (b1 − b2 )i
z1 . z2 = a1 a2 − b1 b2 + (a1 b2 + a2 b1 )i
z
n
= z. . . . . z
n
¯
¯¯¯¯
z1 z1 × z2 a1 a2 + b1 b2 + (a2 b1 − a1 b2 )i
= =
2 2 2
z2 a + b
|z2 | 2 2
Số phức z −1
được gọi là số phức nghịch đảo của số phức z = a + bi, (a, b ∈ R; a 2
+ b
2
> 0) được xác định
1 1 a − bi
z −1
= = =
2
.
z a + bi a
2
+ b
Số phức w = m + ni, (m, n ∈ R) được gọi là căn bậc hai của số phức z = a + bi(a, b ∈ R) nếu w
2
= z, hay
2 2
2 2 2
m − n = a
(m + ni) = a + bi ⇔ m − n + 2mni = a + bi ⇔ { .
2mn = b
Hệ phương trình cho ta phương pháp tìm căn bậc hai của một số phức bất kì, dưới đây là một số trường hợp đặc biệt:
Với căn bậc 2 của số phức thầy đã trình bày phương pháp giải, các em tự tính toán làm tự luận cũng khá đơn giản.
Tuy nhiên căn bậc n, (n ≥ 3) nếu thực hiện theo phép đặt khai triển luỹ thừa và đưa về giải hệ phương trình rất mất
thời gian (bổ sung thêm dạng lượng giác của số phức)
Với các luỹ thừa nhỏ MTCT hoàn toàn cho kết quả tường minh, nhưng khi luỹ thừa lớn máy tính sẽ cho kết quả xấp
n
xỉ. Các em có thể dùng công thức khai triển nhị thức New – tơn (a + bi) n
= ∑ Cn a
k n−k
(bi)
k
hoặc dạng lượng giác
k=1
2 2 2 2
z = (a + bi) = a − b + 2abi
I.
H
3 3 3 2 2 3
z = (a + bi) = a − 3ab + (3a b − b ) i
T
N
4 4 4 4 2 2 3 3
z = (a + bi) = a + b − 6a b + (4a b − 4ab ) i
O
U
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|2
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|3
Các phép toán trên thao tác như đối với số thực
z OPTN kéo mũi tên xuống 1: Chuyển số phức z sang dạng lượng giác
Đặt z = x + yi, (x, y ∈ R) thay vào đẳng thức biến đổi bằng tay đưa về hai số phức bằng nhau
Nhập 100 + 0, 01i −−−−−→ tức coi z = x + yi, (x = 100; y = 0, 01) và lưu vào biến nhớ A
¯
¯¯¯
Nhập z 1
A + z2 A nhấn = và trả kết quả lại 100 và 0,01 tức theo x, y từ đó có x, y tức có z
¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯
z3 . z1 − z3 . z2
Cách 3: Dùng công thức tính nhanh z = 2
.
2
|z1 | − |z2 |
6x − 2y = 4 x = 1
⇔ 6x − 2y + (2x − 4y) i = 4 − 2i ⇔ { ⇔ { ⇒ z = 1 + i
2x − 4y = −2 y = 1
6x − 2y = 4 x = 1
⇒ { ⇔ { ⇒ z = 1 + i.
2x − 4y = −2 y = 1
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
(4 − 2i)(1 + 2i) − 5(4 − 2i)
Cách 3: Công thức tính nhanh z = = 1 + i.
2 2
|1 + 2i| − |5|
T
E
Vấn đề 2: Tính chất của số phức liên hợp và môđun của số phức
N
I.
H
Cơ bản liên quan đến môđun của hai số phức liên hợp |z| = ∣∣z ∣∣ = √a 2
O
¯
¯¯ 2 2 ¯
¯¯ 2 2
+ b ; z. z = |z| = a + b
U
IE
¯
¯¯¯
¯¯¯¯
Liên hợp của tổng bằng tổng các liên hợp z
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯
+ z2 = z1 + z2 ⇒ k. z = k. z , (k ∈ R)
IL
1
A
Liên hợp của hiệu bằng hiệu các liên hợp z ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
− z2 = z1 − z2
¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|3
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|4
n
Liên hợp của tích bằng tích các liên hợp z
¯¯¯¯¯
¯¯
¯¯¯
¯¯¯¯
¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ n ¯
¯¯
1 . z2 = z1 . z2 ⇒ z = (z )
¯¯
¯¯¯
¯¯ ¯
¯¯¯¯
z1 z1
Liên hợp của thương bằng thương các liên hợp =
¯
¯¯¯¯
z2 z2
∣ z1 ∣ |z1 |
Môđun của thương bằng thương các môđun ∣ ∣ =
∣ z2 ∣ |z2 |
Môđun của hiệu hai số phức bằng đoạn thẳng nối hai điểm biểu diễn |z 1
− z2 | = M N ; M (z1 ) , N (z2 )
2
−−→ −
− →
Môđun của tổng hai số phức và hai điểm biểu diễn của chúng |αz 1
+ βz2 |
2
= (αOM + βON ) , M (z1 ) , N (z2 )
được dùng nhiều trong các bài nghiệm phức của phương trình bậc hai hệ số thực
2
−−−→ −−−→ −−−→
Một cách tổng quát ta luôn có: |a 1 z1 + a2 z2 +. . . +an zn |
2
= (a1 OM1 + a2 OM2 +. . . +an OMn ) với M k (zk ) .
2
−−→ −
− →
Khai triển đẳng thức |αz ở mỗi vế:
2
1 + βz2 | = (αOM + βON ) , M (z1 ) , N (z2 ) (1)
2
−−→ −
− → −−→ −
− →
Ta có (αOM + βON )
2
= α OM
2
+ β ON
2 2
+ 2αβOM . ON (2)
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
Và |αz
2
¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯
1 + βz2 | = (αz1 + βz2 ) (αz1 + βz2 ) = (αz1 + βz2 ) (αz1 + βz2 )
2 ¯
¯¯¯¯ 2 ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯ 2 2 2 2 ¯
¯¯¯¯ ¯
¯¯¯¯
= α z1 . z1 + β z2 . z2 + αβ (z1 . z2 + z2 . z1 )= α OM + β ON + αβ (z1 . z2 + z2 . z1 ) (3)
−−→ −
− →
So sánh (1) , (2) , (3) ⇒ 2OM . ON ¯
¯¯¯¯
= z1 . z2 + z2 . z1 .
¯
¯¯¯¯
−−→ −
− →
Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi z 1 = k. z2 , (k ≥ 0) ⇔ OM = k. ON , (k ≥ 0) ; M (z1 ) , N (z2 )
−−→ −
− →
Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi z
N
1 = k. z2 , (k ≤ 0) ⇔ OM = k. ON , (k ≤ 0) ; M (z1 ) , N (z2 )
I.
H
*Dạng không có trị tuyệt đối ở (2) là |z + z2 | ≥ |z1 | − |z2 | . Ta dùng dạng này khi đã biết |z 1| ≥ |z2 | .
T
1
N
*Đây là dạng toán cơ bản nhất của VDC liên quan đến môđun số phức, ta thường sử dụng BĐT (1) và (2) khi các
O
U
thành phần trong biểu thức môđun đều có môđun cho trước và đề bài không đi kèm giả thiết khác.
IE
IL
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|4
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|5
Số phức z = a + bi, (a, b ∈ R) luôn biểu diễn được dưới dạng z = |z| (cos x + i sin x) , người ta gọi đây là dạng
lượng giác của số phức
Do vậy với những bài toán có |z| ta có thể chuyển về dạng lượng giác này lúc đó z chỉ phụ thuộc vào biến
x ∈ [0; 2π] (thường dùng cho các bài GTLN- của môđun số phức)
Nhập số phức z
Nhập 1 và Nhấn =
Luỹ thừa hay căn bậc n của số phức dạng lượng giác
T
E
N
I.
H
T
N
O
U
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|5
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|6
Câu 2 [Q986041565] Cho số phức z = 2 + 9i, phần thực của số phức z bằng 2
Câu 5 [Q858575758] Số phức nào dưới đây có phần ảo bằng phần ảo của số phức w = 1 − 4i?
A. z = 5 − 4i. 1 B. z = 3 + 4i. C. z = 1 − 5i.
2 D. z 3 4 = 1 + 4i.
Câu 8 [Q757412315] Trên mặt phẳng tọa độ, điểm M (−3; 4) là điểm biểu diễn của số phức nào dưới đây?
A. z = 3 + 4i.
2 B. z = −3 + 4i. 3 C. z = −3 − 4i. D. z = 3 − 4i.
4 1
T
E
N
I.
H
Câu 9 [Q740540085] Cho số phức z thỏa mãn iz = 5 + 4i. Số phức liên hợp của z là
T
N
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|6
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|7
Câu 10 [Q537459876] Điểm nào trong hình bên là điểm biểu diễn của số phức z = −2 + i?
Câu 14 [Q111295641] Trên mặt phẳng toạ độ, biết M (−3; 1) là điểm biểu diễn số phức z. Phần thực của z bằng
A. 1. B. −3. C. −1. D. 3.
Câu 18 [Q588457235] Cho hai số phức Trên mặt phẳng toạ độ điểm biểu diễn số
N
z1 = 1 − i, z2 = 1 + 2i. Oxy,
O
phức 3z + z có toạ độ là
U
1 2
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|7
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|8
Câu 19 [Q632385738] Số phức nào dưới đây là một căn bậc hai của số phức z = 5 + 12i?
A. 2 + 3i. B. 2 − 3i. C. 3 + 2i. D. 3 − 2i.
Câu 20 [Q383871586] Số phức nào dưới đây là số phức nghịch đảo của số phức z = 1 − i?
1 1 1 1
A. 1 + i. B. + i. C. − i. D. 1 − i.
2 2 2 2
Câu 23 [Q839039868] Số phức z = a + bi, (a, b ∈ R) có điểm biểu diễn như hình vẽ bên. Tìm a, b.
Câu 25 [Q674682278] Cho số phức z thỏa mãn z (1 + i) = 3 − 5i. Tính môđun của z.
A. 16. B. √17. C. 4. D. 17.
T
E
N
I.
H
Câu 26 [Q073232627] Cho các số thực x, y thỏa mãn 4 + (6 − y) i = (x + 2) + 3i. Tìm x, y.
T
N
x = 2 x = −2 x = 6 x = 2
A. { . B. { . C. { . D. { .
O
y = 3 y = 3 y = 9 y = −3
U
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|8
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|9
3
(1 − √3i)
Câu 28 [Q566827328] Cho số phức z thoả mãn (1 + i)z = 6 − 2i. Điểm biểu diễn số phức z là điểm nào trong các
điểm M , N , P , Q ở hình vẽ bên?
Câu 29 [Q481637666] Trong mặt phẳng toạ độ, gọi M , N lần lượt là điểm biểu của các số phức
z = −4 + i, z = 2 − 9i. Số phức z có điểm biểu diễn là trung điểm của M N , khi đó
1 2 3
A. z = 1 − 4i.
3 B. z = −1 + 4i.
3 C. z = 1 + 4i.
3 D. z = −1 − 4i. 3
Câu 30 [Q873635683] Trong mặt phẳng toạ độ, cho hình bình hành ABCD, với A, B, C, D lần lượt là điểm biểu
diễn các số phứcz = 1 − i,z = 2 + 3i,z = 3 + ivà z = x + yi, (x, y ∈ R) . Giá trị x + y bằng
a b c d
A. −5 B. 5 C. −1 D. 1
Câu 31 [Q384357566] Trong mặt phẳng toạ độ, xét số phức z có điểm A trong hình vẽ là điểm biểu của nó và
|z| = √2. Điểm nào trong hình vẽ là điểm biểu diễn của số phức w = √2 (1 + i) z?
T
E
N
I.
H
T
N
O
U
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|9
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|10
A. Q. B. N . C. P . D. M .
Câu 32 [Q983676878] Cho số phức z thoả mãn |z| = √2. Trong mặt phẳng toạ độ, biết điểm A trong hình vẽ bên
1
biểu diễn số phức z. Trong hình vẽ bên, điểm nào dưới đây biểu diễn số phức w = ?
iz
A. M . B. N . C. P . D. Q.
Câu 33 [Q686297630] Cho số phức z thoả mãn 3(z̄ + i) − (2 − i)z = 3 + 10i. Môđun của z bằng
A. 3. B. 5. C. √5. D. √3.
Câu 34 [Q567818261] Cho số phức z thỏa mãn (2 − i) z − (2 + i) z̄ = 2i. Giá trị nhỏ nhất của |z| là
√5 2√ 5
A. 1. B. . C. . D. 2.
5 5
A. |z| + 2 |z| + 1. B. z. z + z + z + 1. C. z. z + 1. D. z + z + 1.
2 ¯
¯¯ ¯
¯¯ ¯
¯¯ ¯
¯¯
Câu 36 [Q876572858] Cho số phức z. Biết rằng điểm biểu diễn hình học của các số phức z, iz và z − iz tạo thành
một tam giác có diện tích bằng 18. Tính môđun của số phức z.
T
A. 2√3. B. 3√2. C. 6. D. 9.
E
N
I.
H
T
N
đó |z + z + z | bằng
IE
1 2 3
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|10
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|11
5 7 5 7
A. . B. . C. . D. .
2 2 4 4
z
Câu 39 [Q737582681] Xét số phức z có phần ảo khác 0 sao cho số phức 2
là một số thực, khi đó môđun
z + 2
của z bằng
A. 2. B. 1. C. 4. D. √2.
5
Câu 40 [Q186539792] Giả sử z và w là hai số phức thoả mãn |z| = |w| = và |z − w| = 4. Trên mặt phẳng toạ độ
2
Oxy, gọi M , N lần lượt là điểm biểu diễn số phức z + w và 3z + w. Diện tích tam giác OM N bằng
3 9
A. 6. B. . C. 3. D. .
2 2
Câu 41 [Q898668869] Cho hai số phức z , z thoả mãn |z 1 2 1 + z2 | = √10, |2z1 + z2 | = √17 và ∣∣z¯
¯¯¯¯
1 − 3z 2 ∣
¯
¯¯¯¯
∣ = √146.
Khi đó P = z . z + z . z bằng
1
¯
¯¯¯¯
2
¯
¯¯¯¯
1 2
2017
Câu 42 [Q758055559] Cho các số thực a, b thoả mãn a + bi = (1 + √3i) . Giá trị của a + b bằng
A. (1 + √3).8 . 672
B. (1 + √3).8 . C. (√3 − 1).8 .
671 672
D. (√3 − 1).8 . 671
Câu 43 [Q686578209] Có bao nhiêu giá trị nguyên dương m, (m ≤ 2022) để số phức (√3 − i) là số thực?
A. 338. B. 336. C. 335. D. 337.
2
∣ 1 ∣
Câu 44 [Q952426615] Xét các số phức z thoả mãn |z| = 1, giá trị nhỏ nhất của biểu thức ∣z 4
+ z + ∣ bằng
∣ 2 ∣
√2 1 1 1
A. . B. . C. . D. .
8 8 16 4
T
E
N
I.
Câu 45 [Q094557859] Cho số phức z thoả mãn |z − 1 − i| = 5. Giá trị lớn nhất của biểu thức
H
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|11
https://TaiLieuOnThi.Net
Tài Liệu Ôn Thi Group
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|12
Câu 46 [Q735597254] Cho số phức z thay đổi thoả mãn |z| = 1. Gọi M , m lần lượt là giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ
∣ 2z + i ∣ M
nhất của biểu thức ∣ ∣. Tỉ số bằng
∣ z − 2 ∣ m
Câu 47 [Q170784146] Cho số phức z thỏa mãn |i. z − 3 + 4i| = 10. Tổng giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của |z| bằng
A. 20. B. 15. C. 30. D. 25.
Câu 48 [Q981007005] Xét các số phức z thỏa mãn ∣∣z − 3 − 4i∣∣ = 2 |z| . Gọi M và m lần lượt là giá trị lớn nhất và
2
giá trị nhỏ nhất của |z| . Giá trị của M + m bằng 2 2
Câu 49 [Q855917969] Cho hai số phức z, w thoả mãn |z| = 4 và |w| = 5. Khi |2z + w − 9 + 12i| đạt giá trị nhỏ
nhất thì |z − w + i| bằng
2√ 5 3√10 √10 4√ 5
A. . B. . C. . D. .
5 5 5 5
ĐÁP ÁN
1D(1) 2A(1) 3A(1) 4D(1) 5A(1) 6A(1) 7B(1) 8B(1) 9A(2) 10A(1)
11D(1) 12C(2) 13A(1) 14B(1) 15A(2) 16C(2) 17B(1) 18A(2) 19C(2) 20B(1)
21D(2) 22D(2) 23B(1) 24B(1) 25B(2) 26A(2) 27B(2) 28C(2) 29D(2) 30C(2)
31D(3) 32C(3) 33C(3) 34B(3) 35B(2) 36C(3) 37B(3) 38C(3) 39D(3) 40A(3)
41D(3) 42A(3) 43D(3) 44B(4) 45A(4) 46D(4) 47A(4) 48C(4) 49B(4) 50B(4)
T
E
N
I.
H
T
N
O
U
IE
IL
A
T
BIÊN SOẠN: THẦY ĐẶNG THÀNH NAM – DUY NHẤT TẠI VTED.VN|12
https://TaiLieuOnThi.Net