Người soạn: TS.

Hà anh Tùng 1/2021

ĐHBK tp HCM

BƠM, QUẠT, MÁY NÉN

 GV: HÀ ANH TÙNG – Bộ môn “Công nghệ nhiệt lạnh”

 Số tiết học: 33 tiết lý thuyết + 9 tiết thực hành

Kiểm tra trắc nghiệm 20%

KIỂM TRA giữa học kỳ 20%
Điểm TH/TN: 10%
THI CUỐI HỌC KỲ 50%
p.1
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Mục đích môn học

 Nắm vững những kiến thức cơ bản về BƠM, QUẠT, MÁY
NÉN  biết lựa chọn và tính toán các thiết bị này

 Là môn cơ sở để nghiên cứu và thiết kế các hệ thống có liên

quan

VD: - Đường nước và đường gió trong ĐHKK

- Chillers, AHU, FCU, tháp giải nhiệt,…
- Hệ thống quạt, bơm trong các thiết bị sấy, lò hơi
- Hệ thống thông gió nhà xưởng, tầng hầm, …
- Các hệ thống khí nén trong công nghiệp, …
p.2
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Nội dung môn học

 Chương 1: Tổng quan & Một số khái niệm cơ bản
 Chương 2: Khái niệm chung về bơm
 Chương 3: Bơm cánh dẫn
 Chương 4: Bơm thể tích
 Chương 5: Quạt
 Chương 6: Máy nén khí
 Chương 7: Tính toán một số hệ thống sử dụng bơm, quạt, máy nén

p.3
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Tài liệu tham khảo

1. Hoàng đình Tín – Lê chí Hiệp, Nhiệt động lực học kỹ
thuật, NXB Đại học quốc gia Tp HCM, 2007.

2. Lê Xuân Hòa – Nguyễn Thị Bích Ngọc, Lý thuyết và

thực hành Bơm – Quạt, Máy nén, NXB Đà Nẵng, 2005.

3. Nguyễn Minh Phú. Tóm tắt lý thuyết và bài tập Bơm ly

tâm và đường ống, NXB Đại học Quốc gia Tp. HCM, 2018.

4. Cengel, Y. A. – Cimbala, J. M., Fluid Mechanics:

Fundamentals and Applications, 1st Edition, McGraw-Hill
Publisher, 2006.
p.4
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

TUẦN 1
Chương 1: Tổng quan & Một số khái niệm cơ bản

1.1 Giới thiệu về bơm, quạt, máy nén

1.2 Định luật 1của nhiệt động lực học

1.3 Các thông số làm việc cơ bản

p.5
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

1.1 Giới thiệu về bơm, quạt, máy nén

a/ Đặc điểm chung của 3 loại TB trên:

Nhằm vận chuyển MÔI CHẤT trong hệ thống

VD:

p.6
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

b/ Phân loại:
 Bơm: dùng cho chất lỏng

 Quạt: dùng cho chất khí với

tỉ số nén < 1,15

 Máy nén: dùng cho chất khí

với tỉ số nén > 1.15
p.7
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM
c/ Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý thể tích Nguyên lý ly tâm

Lực ly tâm = (khối lượng)*[(vận tốc góc)^2]*(bán kính)

Nguyên lý cánh nâng Nguyên lý phun tia

8
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Phân loại theo nguyên lý hoạt động

p.9
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết các bơm sau thuộc loại nào?

p.10
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.11
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.12
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.13
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.14
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.15
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết bơm sau thuộc loại nào?

p.16
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Bài tập: hãy cho biết các quạt sau thuộc loại nào?

p.17
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

d/ Phạm vi ứng dụng

p.18
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

e/ Ví dụ về một số hệ thống thực tế

1. Hệ thống
bơm tưới
tiêu cho
nông nghiệp

p.19
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

2. Hệ thống bơm nước tuần hoàn trong nhà máy nhiệt điện

p.20
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

3. Hệ thống bơm nước tuần hoàn trong nhà máy điện hạt nhân

p.21
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

4. Hệ thống bơm nước tuần hoàn trong ĐHKK trung tâm dùng
chillers, AHU, FCU, tháp giải nhiệt, …

p.22
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

5. Hệ thống quạt trong máy lạnh

p.23
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

6. Hệ thống quạt trong AHU, FCU, … của hệ ĐHKK trung tâm

p.24
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

6. Hệ thống quạt trong AHU, FCU, … của hệ ĐHKK trung tâm

p.25
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

7. Hệ thống khí nén trong công nghiệp

Applications of compressed air (VIDEO)

p.26
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

1.2 Định luật 1 của nhiệt động lực học

 Thực chất là định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng
ứng dụng trong phạm vi NHIỆT

Năng lượng không tự nhiên sinh ra hoặc mất đi

mà chỉ có thể chuyển từ dạng này sang dạng khác

Tổng năng lượng của 1 hệ CÔ LẬP là không đổi

E1  E2

p.27
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Ví dụ:
Ut = 10 kJ
Ud = 0 kJ

h
Ut = 7 kJ
Ud = 3 kJ

E  N t  N d  U  const

Thế năng Động năng Nội năng

N t  mgh 1
Nđ  m 2 U  f (T , x)
2
p.28
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Nói thêm về nội năng U

 Là năng lượng bên trong, gây ra do chuyển động và tương
tác giữa các phân tử trong vật thể, chủ yếu phụ thuộc vào
nhiệt độ vật
Ví dụ: - đối với vật rắn

p.29
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Lưu ý
 Đối với dòng môi chất chuyển động (nước, khí, …), nội
năng U của môi chất sẽ thay bằng Enthalpy I

I = U + pV (J)

Với: U (J) là nội năng

p (N/m2) là áp suất tuyệt đối của dòng môi chất
V (m3) là thể tích của dòng môi chất

p.30
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM
Áp dụng Định luật Nhiệt động 1 cho bơm nước

   12    22 
P Thuyluc_ Bom G  i1   gz1   G  i2   gz2    loss
 2   2 
  12    22 
P Thuyluc_ Bom G  u1  p1v1   gz1   G  u2  p2 v2   gz2    loss
 2   2 

- Môi chất lỏng không nén được  v = 1/r  const

(thể tích riêng và khối lượng riêng không thay đổi)

- Nội năng của môi chất qua bơm không thay đổi
(Vì nhiệt độ môi chất hầu như không thay đổi)
u = const, do đó:
   12    22 
P Thuyluc_ Bom G  p1v   gz1   G  p2v   gz2    loss
 2   2 

p.31
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Nếu xét 2 mặt cắt ngay trước và sau bơm, ta có thể bỏ

qua tổn thất qua bơm, suy ra:

   22  12 
P Thuyluc_ Bom G   p2  p1  v   g z2  z1  W 
 2 

PThuyluc_ Bom

 Q   p2  p1  
 22  12 r 
 gr z2  z1  W 
 2 

P Thuyluc_ Bom  Q p W 

Công suất thủy lực của bơm = Lưu lượng thể tích * Cột áp
(W) (m3/s) (Pa = N/m2)

p.32
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Trong nhiều tài liệu, thường coi cột áp bơm là độ cao mà

bơm có thể đạt được, ký hiệu H (đơn vị là mét), khi đó:
PThuyluc_ Bom  QHg r W 

p  p2  p1  22  12  
Với H 
   z2  z1  m
gr  gr 2g 
p2  p1
Thành phần H t  z2  z1   m là cột áp tĩnh
gr

22  12
Thành phần Hđ  m là cột áp động
2g

H  Ht  Hđ m 

p.33
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Lưu ý: tổng quát, khi xét đến cả hệ số hiệu chỉnh động

năng a a ≤ 1), ta có phương trình tổng quát xác định cột
áp H (m) như sau:

H 

p2  p1 a 2 22  a112
 z 2  z1 
 m
gr 2g

Hiệu suất bơm xác định bởi:

PThuyluc_ Bom
 Bom 
PTrentruc _ Bom

p.34
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Ví dụ 1:

p.35
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Ví dụ 2:

p.36
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

p.37
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Ví dụ 3:

Lưu ý: g  rg là trọng lượng riêng

p.38
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

(Khi đề bài không nói gì, có thể xem a1 a2 1

p.39
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

p.40
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Lưu ý: Công suất hữu ích chính là PThuyluc _ Bom  QHg r W 

p.41
 Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

Ví dụ 4:

p.42
Người soạn: TS. Hà anh Tùng 1/2021
ĐHBK tp HCM

(Còn tiếp….)

p.43
---------------------------------------
HẾT TUẦN 1