Samenvatting Ondernemingsrecht MerelVanMullem

SAMENVATTING ONDERNEMINGSRECHT 2021-2022
DEEL I: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT......................................................................................7

HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT HET RECHT............................................................................................7
1. WAT IS RECHT?...............................................................................................................................7
1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING...........................................................................................................7
1.2 ENKELE GERELATEERDE CONEPTEN..........................................................................................7
2. INDELING VAN HET RECHT..............................................................................................................8
2.1 PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT: SUMMA DIVISIO...............................................................8
2.2 DE INDELING VAN HET RECHT IN RECHTSTAKKEN....................................................................9
3. BRONNEN VAN HET RECHT.............................................................................................................9
3.1 INLEIDING.................................................................................................................................9
3.2 DE WET...................................................................................................................................10
3.3 ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN.............................................................................................13
3.4 DE GEWOONTE.......................................................................................................................13
3.5 DE RECHTSPRAAK...................................................................................................................14
3.6 DE RECHTSLEER (‘PARELS VAN WIJSHEID’).............................................................................14
HOOFDSTUK 2: INLEIDING TOT HET BURGERLIJK RECHT......................................................................15
1. INLEIDING.....................................................................................................................................15
2. ENKELE CENTRALE BEGRIPPEN VAN HET BURGERLIJK RECHT.......................................................15
2.1 RECHTSSUBJECT/PERSOON.....................................................................................................15
2.2 RECHTSBEKWAAMHEID EN HANDELINGSBEKWAAMHEID.....................................................16
2.3 RECHTSHANDELING EN RECHTSFEIT.......................................................................................16
2.4 ZAKELIJKE RECHTEN EN PERSOONLIJKE RECHTEN/VORDERINGSRECHTEN.............................17
2.5 VERTEGENWOORDIGING (EXAMEN!!)....................................................................................17
3. GOEDERENRECHT (= ZAKENRECHT)..............................................................................................19
3.1 INLEIDING...............................................................................................................................19
3.2 EIGENDOMSRECHT.................................................................................................................21
3.3 ERFDIENSTBAARHEID..............................................................................................................22
3.4 VRUCHTGEBRUIK....................................................................................................................22
3.5 ERFPACHT...............................................................................................................................22
3.6 OPSTAL...................................................................................................................................23
3.7 ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN............................................................................................23
4. VERBINTENISSENRECHT................................................................................................................24
4.1 INLEIDING...............................................................................................................................24
4.2 OVEREENKOMSTEN................................................................................................................27
Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 1

4.3 BUITENCONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID (ARTIKEL 1382)...............................................33
DEEL II: INLEIDING TOT HET ONDERNEMINGSRECHT...........................................................................39
A) ONDERNEMINGSRECHT...................................................................................................................39
HOOFDSTUK 1: DE ONDERNEMING......................................................................................................39
1. INLEIDING.....................................................................................................................................39
2. WAT IS EEN ONDERNEMING?.......................................................................................................39
3. WELKE VORM KAN EEN ONDERNEMING AANNEMEN?................................................................40
4. ZIJN ER VOORWAARDEN OM EEN ONDERNEMING TE STARTEN?................................................40
4.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................40
4.2 VOORWAARDE 1: GRONDVOORWAARDEN............................................................................41
4.3 VOORWAARDE 2: INSCHRIJVING IN DE KRUISPUNTBANK VAN ONDERNEMINGEN (KBO).....41
4.4. VOORWAARDE 3: FISCALE EN SOCIALE VERPLICHTINGEN.....................................................41
4.5 VOORWAARDE 4: BOEKHOUDING..........................................................................................42
4.6 VOORWAARDE 5: OPENING VAN EEN ZICHTREKENING..........................................................42
4.7 VOORWAARDE 6: VESTIGINGSVOORWAARDEN.....................................................................42
4.8 WELKE ANDERE REGELS ZIJN VAN TOEPASSING OP ONDERNEMINGEN?...............................44
HOOFDSTUK 2: KREDIETVERSTREKKING...............................................................................................45
1. ALGEMEEN: KREDIETOPENING.....................................................................................................45
2. KREDIETVERSTREKKING................................................................................................................45
2.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................45
2.2 WET KMO FINANCIERING.......................................................................................................46
3. ONBESLAGBAARHEID VAN DE WONING VAN DE ZELFSTANDIGE.................................................48
HOOFDSTUK 3: DE ONDERNEMING OP DE MARKT..............................................................................48
1. ALGEMEEN....................................................................................................................................48
2. MEDEDINGING (= CONCURRENTIE)..............................................................................................48
2.1 INLEIDING...............................................................................................................................48
2.2 ORGANISATIE VAN HET MEDEDINGINGSBELEID.....................................................................49
2.3 ENKELE INLEIDENDE BEGRIPPEN............................................................................................49
2.4 RESTRICTIEVE MEDEDINGINGSAFSPRAKEN............................................................................50
2.4.3 CONCENTRATIES..................................................................................................................52
3. BESCHERMING VAN INTELLECTUELE EIGENDOM.........................................................................53
3.1 INLEIDING...............................................................................................................................53
3.2 INTELLECTUELE RECHTEN – ALGEMEEN.................................................................................53
3.3. HET AUTEURSRECHT..............................................................................................................54
3.5 MERKEN..................................................................................................................................57
3.6 OCTROOIEN (= PATENT)..........................................................................................................60

4. OVEREENKOMSTEN TUSSEN ONDERNEMINGEN..........................................................................62
4.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................62
4.2 ONRECHTMATIGE BEDINGEN.................................................................................................62
5. SOLDENREGELING.........................................................................................................................63
5.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................63
5.2 SPERPERIODE..........................................................................................................................64
6. ONEERLIJKE MARKTPRAKTIJKEN...................................................................................................64
6.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................64
6.2 MISLEIDENDE MARKTPRAKTIJKEN..........................................................................................64
6.3 AGGRESIEVE MARKTPRAKTIJKEN............................................................................................65
7. ONGEWENSTE COMMUNICATIES.................................................................................................66
8. VERKOOP MET VERLIES VAN GOEDEREN......................................................................................66
8.1 ALGEMEEN – BEGRIP..............................................................................................................66
8.2 UITZONDERINGEN..................................................................................................................66
8.3 SANCTIONERING.....................................................................................................................66
9. ENKELE SPECIFIEKE REGELINGEN VOOR ONDERNEMINGEN........................................................67
9.1 BEWIJZEN DOOR EN TEGEN ONDERNEMINGEN.....................................................................67
9.2 VERMOEDEN VAN HOOFDELIJKHEID TUSSEN SCHULDENAARS..............................................68
9.3 BETALINGSACHTERSTAND IN HANDELSVERBINTENISSEN......................................................68
HOOFDSTUK 4: ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN.......................................................................69
1. ALGEMEEN...................................................................................................................................69
2. OPBOUW BOEK XX WER...............................................................................................................69
3. TOEPASSINGSGEBIED BOEK XX WER.............................................................................................69
4. OPSPOREN VAN ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN..............................................................69
5. VOORLOPIGE MAATREGELEN.......................................................................................................70
6. ONDERNEMINGSBEMIDDELAAR EN MINNELIJKE REGELING BUITEN DE PROCEDURE VAN
GERECHTELIJKE REORGANISATIE......................................................................................................70
6.1 ONDERNEMINGSBEMIDDELAAR.............................................................................................70
6.2 MINNELIJK AKKOORD BUITEN GERECHTELIJKE REORGANISATIE............................................70
7. DE PROCEDURE VAN GERECHTELIJKE REORGANISATIE................................................................71
7.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................71
7.2 VOORBEREIDEND AKKOORD...................................................................................................71
7.3 VERDUIDELIJKING VAN BEPAALDE TERMINOLOGIE................................................................72
7.4 TOEGANG TOT DE PROCEDURE..............................................................................................72
7.5 NA DE OPENING VAN DE PROCEDURE VAN GERECHTELIJKE REORGANISATIE.......................73
7.6 MINNELIJK AKKOORD.............................................................................................................77

7.7 COLLECTIEF AKKOORD............................................................................................................77
7.8 OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG.........................................................................78
8. FAILLISSEMENT.............................................................................................................................79
8.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................79
8.2 DEFINITIE................................................................................................................................79
8.3 OPENING VAN HET FAILLISSEMENT........................................................................................80
8.4 GEVOLGEN VAN HET FAILLISSEMENT.....................................................................................80
8.5 AFWIKKELING VAN HET FAILLISSEMENT.................................................................................84
B) VENNOOTSCHAPSRECHT..................................................................................................................85
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN ALGEMENE BEGRIPPEN.........................................................................85
1. DE VENNOOTSCHAP ALS JURIDISCH KADER VAN DE ONDERNEMING..........................................85
1.1 INLEIDING...............................................................................................................................85
1.2 WAAROM EEN ONDERNEMING IN VENNOOTSCHAPSVORM VOEREN?..................................85
2. BRONNEN VAN HET VENNOOTSCHAPSRECHT..............................................................................85
3. DE VENNOOTSCHAP: BEGRIP........................................................................................................86
3.1 DEFINITIE................................................................................................................................86
3.2 EEN RECHTSHANDELING.........................................................................................................86
3.3 AANTAL OPRICHTERS/VENNOTEN..........................................................................................86
3.4 INBRENG.................................................................................................................................87
3.5 VOORWERP.............................................................................................................................87
3.6 DOEL: WINSTVERDELINGSOOGMERK.....................................................................................87
4. TYPOLOGIE VAN DE VENNOOTSCHAPSVORMEN..........................................................................88
4.1 INLEIDING...............................................................................................................................88
4.2 SOORTEN RECHTSPERSOONLIJKHEID......................................................................................88
4.3 SOORTEN AANSPRAKELIJKHEID..............................................................................................89
5. OPRICHTING VAN VENNOOTSSCHAPPEN.....................................................................................89
5.1 VORMVEREISTEN....................................................................................................................89
5.2 OPENBAARMAKING................................................................................................................90
5.3 HANDELEN NAMENS EEN VENNOOTSCHAP IN OPRICHTING..................................................90
HOOFDSTUK 2: DE NAAMLOZE VENNOOTSCHAP (NV).........................................................................91
1. INLEIDING.....................................................................................................................................91
2. OPRICHTING VAN DE NV: ENKELE BIJZONDERHEDEN...................................................................91
2.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................91
2.2 OPRICHTERS VS INSCHRIJVERS...............................................................................................91
2.3 KAPITAALVORMING BIJ OPRICHTING......................................................................................91
2.4 DE OPRICHTERSAANSPRAKELIJKHEID.....................................................................................94

3. KAPITAALREGELS EN KAPITAALBESCHERMING TIJDENS HET LEVEN VAN DE NV..........................95
3.1 ALGEMEEN..............................................................................................................................95
3.2 KAPITAALVERHOGING............................................................................................................95
3.3 KAPITAALVERMINDERING.......................................................................................................96
3.4 WINSTUITKERING...................................................................................................................97
2 voorwaarden:............................................................................................................................97
Mits naleving voorwaarden kunnen interimdividenden worden uitgekeerd (Art. 7:213 WVV). . .97
3.5 VERWERVING VAN EIGEN EFFECTEN......................................................................................97
3.6 ALARMBELPROCEDURE..........................................................................................................97
4. EFFECTEN......................................................................................................................................98
4.1 AANDELEN EN ANDERE EFFECTEN..........................................................................................98
4.2 TYPES AANDELEN....................................................................................................................99
4.3 OVERDRAAGBAARHEID VAN AANDELEN..............................................................................100
5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING.......................................................................................100
5.1 INLEIDING.............................................................................................................................100
5.2 HET MONISTISCH BESTUUR/MONISME................................................................................101
5.3 DE ENIGE BESTUURDER........................................................................................................103
5.4 HET DUAAL BESTUUR...........................................................................................................104
5.5 HET PROKURASYSTEEM........................................................................................................106
5.6 DE STATUTAIRE HANDTEKENINGSCLAUSULE........................................................................106
5.7 ORGAAN VAN DAGELIJKS BESTUUR......................................................................................107
6. BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID...........................................................................................107
6.1 INLEIDING EN ALGEMENE BEPALINGEN...............................................................................107
6.2 AANSPRAKELIJKHEIDSGRONDEN..........................................................................................108
6.3 AANSPRAKELIJKHEIDSBEPERKING.........................................................................................110
7. ALGEMENE VERGADERING.........................................................................................................110
7.1 BEVOEGDHEID......................................................................................................................110
7.2 BIJEENROEPING....................................................................................................................110
7.3 DEELNAME............................................................................................................................111
7.4 VERLOOP..............................................................................................................................111
7.5 SOORTEN..............................................................................................................................111
8. JAARREKENING EN CONTROLE...................................................................................................112
8.1 JAARREKENING.....................................................................................................................112
8.2 CONTROLE DOOR EEN COMMISSARIS..................................................................................112
HOOFDSTUK 3: DE BESLOTEN VENNOOTSCHAP (BV).........................................................................115
1. INLEIDING...................................................................................................................................115

2. OPRICHTING...............................................................................................................................115
2.1 ALGEMEEN............................................................................................................................115
2.2 AANVANGSVERMOGEN........................................................................................................115
3. HET VERMOGEN VAN DE VENNOOTSCHAP................................................................................116
3.1 BIJKOMENDE INBRENGEN EN DE UITGIFTE VAN NIEUWE AANDELEN..................................116
3.2 INSTANDHOUDING VAN HET VERMOGEN............................................................................117
3.3 UITTREDING EN UITSLUITING TEN LASTE VAN HET VENNOOTSCHAPSVERMOGEN..............118
4. EFFECTEN....................................................................................................................................118
4.1 ALGEMEEN............................................................................................................................118
4.2 OVERDRAAGBAARHEID VAN AANDELEN..............................................................................119
5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING.......................................................................................119
5.1 BESTUURSORGAAN: DE BESTUUDER(S)................................................................................119
5.2 BEVOEGDHEID......................................................................................................................120
6. BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID, AV, JAARREKENING EN CONTROLE...................................120

SAMENVATTING
ONDERNEMINGSRECHT
DEEL I: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT
HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT HET RECHT

1. WAT IS RECHT?
1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING
Het begrip “recht” heeft veel verschillende definities
 Deels tijds-en plaatsgebonden
 Elementen die vaak terugkomen:
1. Het recht is een geheel van regels
 Het recht bevat een heleboel ‘voorschriften’
= hoe je mag of moet handelen: een gebod of verbod
 Een regel = een uitspraak waarin een voorschrift vervat zit
2. Het recht beoogt het menselijke samenleven te ordenen

 Voorschriften vereisen de aanwezigheid van ten minste 1 iemand anders
(Vb. Robinson Crusoe: zolang je alleen woont hebben rechtsregels geen nut)
 Ordenen = regels voor het samenleven vastleggen (vb. meningsvrijheid)
MAAR dit zegt niet op welke manier de samenleving wordt geordend
 Deze ordening kan verschillende vormen aannemen
3. Het recht wordt afgedwongen door (overheids)gezag

 Via sanctie en dwang
 Desnoods met gewapende macht
 “Met een rechtsregel staat op het einde van de rit altijd een politieagent”
 Intensiteit van tussenkomst is afhankelijk van het type regels
Vb. Strafrecht: als je iemand vermoord komt de politie vrij snel
Vb. Als je niet betaalt krijg je brieven, deurwaarder komt, politie, etc.
 MAAR er zijn ook regels die niet kunnen worden afgedwongen (vb.
beleefdheidsregels, morele regels, religieuze regels, etc.)
1.2 ENKELE GERELATEERDE CONEPTEN

1.2.1 OBJECTIEF RECHT VS SUBJECTIEF RECHT
Objectief recht = geheel van rechtsregels die op een bepaald ogenblik gelden
 Het recht van buitenaf bekeken (vb. eigendomsrecht)
Subjectief recht = iemand heeft het recht om iets te bekomen of te eisen

 Aansprak of bevoegdheden die een individu aan het objectief recht ontleent
 Het recht van binnenuit bekeken (vb. eigendomsrecht: iets is eigen aan jou)

1.2.2 POSITIEF RECHT VS IDEËEL RECHT
Positief recht = het recht zoals het is op een bepaald moment
Dit is een synoniem voor het objectief recht  kan door de overheid worden afgedwongen
Ideëel recht = het recht zoals het voor anderen zou moeten zijn
Gaat niet om een waardeoordeel: enkel de geloofs-of normensystemen doen ertoe
In een ‘theocratie’ vallen positief recht en ideëel recht samen

= een staatsvorm waarbij de politieke macht en religieuze macht samenvallen
1.2.3 DWINGENDE EN WILSAANVULLENDE REGELS

Dwingende regels/gebiedende en verbiedende rechtsregels
= voorschriften die dwingend zijn, ongeacht de wil van de betrokkenen: er is een gebod of verbod
2 niveaus van dwingendheid:

 Regels van openbare orde  kan een derde tegenin gaan
 Regels die heel dwingend zijn (vb. moord)
 2 kenmerken:
A) Rechter moet ze ambtshalve toepassen
B) Beschermde partij kan geen afstand doen van het recht
 Regels van dwingend recht  kan een derde NIET tegenin gaan
 Regels die minder dwingend zijn (vb. huurrecht koten)
 Kan contractueel niet gewijzigd worden
 2 kenmerken:
A) Rechter moet ze niet ambtshalve toepassen
B) Enkel de beschermde partij kan afstand doen van het recht
Wilsaanvullende/suppletieve regels = rechtsregels die van toepassing zijn indien de andere partijen
niks anders hebben beslist  je kunt dus contractueel afwijken van de rechtsregels
Voorbeeld: kot onderverhuren

Er staat niks in het contract: suppletieve regel v.t.  er mag niet worden onderverhuurd
Er staat wel iets in het contract: suppletieve regel n.v.t  er mag worden onderverhuurd
2. INDELING VAN HET RECHT

2.1 PUBLIEKRECHT EN PRIVAATRECHT: SUMMA DIVISIO
= meest klassieke en fundamentele indeling
Uitspraak Montesquieu:
Publiekrecht
 De wetten die de verhouding tussen burgers en de overheid regelt
(m.i.v. de organisatie van de overheid)
 Overheid maakt de rechtsregels en dwingt ze af
 Beoogt de bescherming van het algemeen belang
 “Verticaliteit”
 Regels van de openbare orde

Privaatrecht
 De wetten die de verhouding tussen burgers onderling regelt
 Beoogt de bescherming van private belangen
 “Horizontaliteit”
 Meer suppletieve regels (maar ook regels van dwingend recht en openbare orde)
Veel kritiek op dit onderscheid

 Onderscheid tussenbeide is vaak niet meer duidelijk te maken
 Overheid reguleert vaker in het privaatrecht
 In het publiek doet overheid vaak beroep op privaatrechtelijke technieken
 Sommige rechtstakken zijn hybride: vertonen kenmerken van beiden
2.2 DE INDELING VAN HET RECHT IN RECHTSTAKKEN

Objectief recht bestaat uit veel regels, om hanteerbaarheid te bevorderen worden regels ingedeeld
in ‘rechtstakken’ = geheel van regels die een welbepaald domein van het recht betreffen
Publiekrecht Privaatrecht
Staatsrecht Burgerlijk recht
Bestuursrecht A) Personen-en familierecht
Strafrecht en strafprocesrecht B) Zakenrecht/goederenrecht
Fiscaal recht C) Verbintenissenrecht
Internationaal publiekrecht Ondernemingsrecht
A) Volkenrecht Vennootschapsrecht
B) Supranationaal recht Gerechtelijk (privaat)recht
Internationaal privaatrecht
Opgelet! Deze lijst is niet exhaustief
Wat wij later zullen bespreken hoort dus onder het privaatrecht
◆:"-
3. BRONNEN VAN HET RECHT

3.1 INLEIDING
Iets is een rechtsregel wanneer het onderdeel uitmaakt het geldende positief recht
Het Belgisch positief recht vind je enkel in formele bronnen van het recht
2 soorten rechtsbronnen in België:

1. Formele rechtsbron
= bron waarin de rechtsregels vervat zitten (vb. Strafwetboek)
 De verschijningsvormen waaronder rechtsregels zich voordoen
 Soorten:
A) De wet
B) De algemene rechtsbeginselen
C) De gewoonte
D) De rechtspraak
E) De rechtsleer
2. Materiële rechtsbron
= inspiratiebron voor de inhoud van rechtsregels
Vb. Romeins recht is een materiële bron van het Burgerlijk Recht
 Verklaart waarom een regel zo geldt en niet anders
3.2 DE WET
3.2.1 INLEIDING
!! Dit is de belangrijkste formele rechtsbron
2 soorten wetten:
1. Wet in materiële betekenis  materiële wet (wet in de ruime betekenis, sensu lato)
= elke rechtsregel van ‘algemene’ & ‘duurzame’ aard die door een bevoegde
overheid wordt uitgevaardigd
A) Algemeen: op iedereen van toepassing (of minstens voor een gedefinieerde groep)
(↔ rechtspraak/vonnis: geldt enkel tussen de partijen)
B) Duurzaam: de regels gelden voor onbepaalde duur (kunnen wel gewijzigd worden)
2. Wet in formele betekenis  formele wet (wet in de enge betekenis, sensu stricto)
= de wet van de federale wetgevende macht
!! Conclusie: “De wet” verwijst naar de wet in de materiële betekenis. Alle wetten in de materiële
betekenis zijn formele rechtsbronnen: ze bevatten regels van het positief recht
3.2.2 RECHTSNORMEN DIE ALS MATERIËLE WET GELDEN

“Op welke overheidsniveaus worden wetten in de materiële betekenis gemaakt?”
3.2.2.1 INTERNATIONALE NORMEN

= normen die op het internationale niveau tot stand komen
 Bevatten regels die directe werking hebben in de Belgische rechtsorde
 Burgers kunnen zich er rechtstreeks op beroepen
 Afdwingbaar voor de Belgische rechter
Voorbeeld: Conventie van Genève: statuut van een vluchteling
2 soorten internationale normen:

A) Internationale verdragen
 Overeenkomsten tussen 2 (= bilateraal) of meer staten (= multilateraal)
 In België kunnen zowel de federale staat als gemeenschappen en gewesten (=
deelstaten) internationale verdragen sluiten  dit is vrij uitzonderlijk!
B) Supranationale normen
 Normen uitgevaardigd door organisaties die hiervoor bevoegd zijn:
a) Supranationale organisatie (vb. Europese Unie)
= hebben wel regelgevende bevoegdheden
 Kunnen normen uitvaardigen die bindend zijn voor lidstaten
 Kunnen materiële wetten uitvaardigen
b) Intergouvernementele organisatie (vb. Unicef)

= hebben GEEN regelgevende bevoegdheden
 Produceren GEEN supranationale rechtsnormen en materiële wetten

3.2.2.2 GRONDWETTELIJKE NORMEN
= de Belgische grondwet: de meest fundamentele Belgische wet (zie eerder)
 Hoogste internrechtelijke norm
 Grondwet aangenomen door het Congrès National (1831)
MAAR huidige versie: gecoördineerde Grondwet (1994)
 Sindsdien nog vaak gewijzigd
 “Waarom is de grondwet fundamenteler dan een gewone wet?”
A) Inhoud: fundamentele regels over staatsorganisatie & rechten/vrijheden burgers
B) Vorm: zware wijzigingsprocedure (Art.195 GW)
3.2.2.3 WETSKRACHTIGE NORMEN

= normen uitgevaardigd door de wetgevende macht
Vroeger: 1 wetgevende macht  Parlement (Kamer van Volksvertegenwoordigers + Senaat)
MAAR nu ook een wetgevende macht op niveau van gemeenschappen en gewesten
A) FEDERALE WETTEN
= normen door de Federale Wetgevende macht (Art.36, GW)
Dit bestaat uit:
1. Kamer van Volksvertegenwoordigers
2. Senaat
3. Koning
MAAR Inspraak van Senaat teruggeschroefd (Art. 75, GW)
Werking:
Stap 1: kamers keuren teksten goed
Stap 2: tekst wordt voorgelegd aan de Koning ter bekrachtiging en afkondiging
 Vanaf dan is een wet “wet”
 Publicatie in Belgische Staatsblad (wet kan geen gelding hebben zonder publicatie)
Initiatieven die uitgaan van Koning = ‘wetsontwerp’

Initiatieven die uitgaan van kamers = ‘wetsvoorstel’
B) DECRETEN EN ORDONNANTIES
Decreet= akte van de wetgevende macht van 3 gemeenschappen en 2 gewesten (Art. 1-3, GW)
Ordonnantie = akte van de wetgevende macht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Opgelet! Wetten, decreten en ordonnanties kennen geen hiërarchie

3.2.2.4 UITVOERENDE NORMEN
= normen die de wetgevende normen (zie hiervoor) verder uitvoeren
A) BESLUITEN
 Koninklijke besluiten (federaal) en regeringsbesluiten (gemeenschappen en gewesten)
 Ministeriële besluiten en besluiten van staatssecretarissen
Voorbeeld: alle maatregelen omtrent COVID-19 werden besloten door ministers
3 types besluiten:
1. Reglementaire besluiten
= rechtsregels met een algemeen en duurzaam karakter (= wet in materiële zin)
2. Organieke besluiten
= regelen wijze waarop een bepaalde overheidsdienst wordt ingericht
3. Individuele besluiten/beschikkingen
= van toepassing op 1 specifieke zaak of 1 specifiek persoon
Uitvoerende normen mogen niet in strijd zijn met de wetskrachtige normen

MAAR door de staatsstructuur moet dit worden bekeken per gewest en gemeenschap
Gevolg: binnen deze kokers steunen uitvoerende normen op wetskrachtige normen
MAAR dit geldt niet tussen de kokers
3.2.2.5 NORMEN VAN GECENTRALISEERDE BESTUREN

A) REGLEMENTEN EN VERORDENINGEN
Provincies en gemeenten = gedecentraliseerde besturen
Deze kunnen beslissingen nemen op 2 niveaus:
1. Provinciale reglementen
2. Gemeentelijke reglementen (vb. gemeentelijk parkeerreglement)
Opgelet! Provinciale reglementen staan boven gemeentelijke reglementen
3.2.3 DE HIËRARCHIE DER NORMEN

Er is hiërarchie: sommige materiële wetten hebben voorrang op anderen bij conflict

Internationale normen hebben voorrang op het Belgisch recht
Dit volgt uit het “Fromagerie Franco-Suisse Le Ski-arrest“ van het Hof van Cassatie (1971)
= ‘monistisch rechtsstelsel’: nationaal en internationaal recht worden als onderdeel van 1
rechtssysteem beschouw  internationale normen hebben voorrang op de andere normen
Stel: een vluchteling krijgt het statuut van vluchteling niet meer
Dit kan niet worden goedgekeurd aangezien het in strijd is met de internationale normen
MAAR het is wel mogelijk zich als land uit deze internationale normen terug te trekken (vb. Brexit)
Uitzondering: het is een supranationale norm (dan zou je uit de EU moeten stappen)
↔ dualisme: internationale regel heeft nooit interne werking
Conclusie: een ministerieel besluit van een federaal minister mag niet in strijd zijn met een
koninklijk besluit en een koninklijk besluit mag niet in strijd zijn met de federale wet. Hetzelfde
geldt binnen gemeenschappen en gewesten: een ministerieel besluit staat onder een
regeringsbesluit en dat staat onder het decreet/de ordonnantie
3.3 ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN

= fundamentele principes die niet zijn neergeschreven, maar kunnen worden afgeleid uit hun
verschijning in een veelheid van rechtsregels en daardoor autonoom als bindend worden beschouwd
 Ongeschreven recht, maar wordt wel uit geschreven wetteksten afgeleid
 Men kan er zich voor de rechter rechtstreeks op beroepen
 Algemeen rechtsbeginsel is een inspiratiebron voor nieuwe wetgeving
Toepassing: rechten van verdediging

We hebben het strafprocesrecht, recht op een advocaat, recht op beroep, etc.
Uit al deze “rechten” heeft de rechtspraak een algemeen rechtsbeginsel afgeleid: rechten van
verdediging en past deze toe in situaties waar geen concrete regel is (vb. administratieve sancties)
3.4 DE GEWOONTE
= een niet-geschreven regel die zich openbaart louter door zijn toepassing (materieel elementen) en
die als bindend wordt beschouwd (moreel element)
 Historisch/temporeel en geografisch de belangrijkste, meest dominante rechtsbron
 Veel van het recht vandaag is ooit als gewoonterecht ontstaan
 Vandaag is de gewoonte als formele rechtsbron zeer uitzonderlijk
MAAR maatschappelijke gebruiken blijven wel belangrijk als materiële rechtsbron
Vb. de wettelijke erkenning van ongehuwde samenlevingsvormen
2 voorwaarden van een gewoonte als formele rechtsbron:

Maw: “wat is het verschil tussen de gewoonte en het gebruik?”
1. Materieel element
= Vast en erkend gebruik: iets wat mensen systematisch & gedurende lange tijd doen
2. Moreel element
= Overtuiging dat het een rechtsplicht is: wie gebruik niet naleeft stelt zich bloot aan
sanctie en dwang van de overheid  kan voor de rechter worden afgedwongen
 Dit element maakt het onderscheid tussen gewoonte en gebruik
Voorbeeld van een gebruik: beleefdheidsregels

Toepassing gewoonte: ‘regering in lopende zaken’
 Bij overgang van een oude naar nieuwe regering blijft oude regering aan tot ze is vervangen
MAAR regering heeft op dat moment wel minder bevoegdheid: beperkt tot “lopende zaken”
 DUS juridisch gezien is er altijd een regering
Dit is dus geen wet, puur een gewoonte
◆"-:
3.5 DE RECHTSPRAAK
= het geheel van beslissingen (= vonnissen en arresten) van rechters
Verenigde Staten: juridische stroming ‘legal realism’

 Het recht is wat rechters in realiteit doen, niet zozeer wat in de boeken staat
 “Law is what the judge had for breakfast”
MAAR anderzijds doen rechters enkel een uitspraak: ze maken geen rechtsregels
Gevolg: er ontstaan vaste patronen in rechtszaken  vaste rechtspraak
2 oorzaken:
A) Rechters zullen in gelijkaardige zaken steeds dezelfde beslissing nemen
B) Piramidale structuur: Hof van Cassatie staat bovenaan en kan uitspraken vernietigen
 Als men carrière wil maken is het geen goed idee het recht verkeerd toe te passen
In Angelsaksisch rechtssysteem: ‘stare decisis’
= rechters zijn juridisch verplicht precedenten (= eerdere uitspraken) te volgen
In België is dit niet verplicht, maar ze doen het meestal wel :"-◆
“Hoe verzoen je beide kanten met elkaar?”

1. Voortdurende nood aan interpretatie van de wet
2. Evoluerende invulling van algemene begrippen: een woord krijgt andere betekenis
Vb. termen zoals ‘openbare orde’ en ‘goede zeden’
Vroeger werden schenkingen of testamenten als strijdig met openbare orde en
goeder zeden gezien en nietig verklaard, nu is dit volledig anders
3. Er is een rechtspraak die algemene rechtsbeginselen (zie eerder) identificeert
Conclusie: rechters moeten vaak meer doen dan louter een wetsbepaling toepassen
3.6 DE RECHTSLEER (‘PARELS VAN WIJSHEID’)

= de leer over het recht
 Verzameling van schrijfsels van ‘rechtsgeleerden’
= mensen die op basis van hun kwalificaties over het recht schrijven
 Rechtsgeleerden hebben niet de bevoegdheid om (dwingende) rechtsregels te maken
MAAR hun mening wordt vaak gebruikt in situaties waarbij niet meteen rechtspraak is
 Onrechtstreeks heeft rechtsleer invloed op de interpretatie en toepassing van rechtsregels
Conclusie: rechtsleer kan een inspiratiebron (= materiële bron) zijn voor nieuwe rechtsregels

HOOFDSTUK 2: INLEIDING TOT HET BURGERLIJK RECHT
1. INLEIDING
Burgerlijk recht = recht dat de basisverhoudingen tussen de burgers onderling regelt
 Geïnspireerd op het Burgerlijk wetboek: Code Civil des français/Code Napoléon (1804)
 Is vandaag nog steeds van kracht
 Personen-en familierecht zijn gemoderniseerd
 Economische vermogensrecht is nog intact
Burgerlijk recht bestaat uit:

1. Personen-en familierecht in de brede zin
2. Zakenrecht/goederenrecht = Economische
3. Verbintenissenrecht vermogensrecht
A) Contractuele aansprakelijkheid (= overeenkomsten)  basis voor de
B) Buitencontractuele aansprakelijkheid economische activiteit
Belangrijk! Koen Geens (minister van justitie) deed poging tot een nieuw Burgerlijk Wetboek
 Belangrijke stap richting de vervanging van de Code Napoléon
Gevolgen:
1. Nieuw Wetboek van vennootschappen en verenigingen
2. Nieuw Burgerlijk Wetboek (sinds 2020)
 Bevat 9 boeken
Vb. Boek 3: goederenrecht en Boek 5: verbintenissenrecht
 Niet alle boeken zijn al ingevuld en in werking
Deze overgangsfase zorgt voor een onderscheid tussen:

A) (Nieuw) Burgerlijk Wetboek (bewijsrecht en goederenrecht)
B) Oud Burgerlijk Wetboek (verbintenissenrecht)
Voor wat niet in het Nieuw Burgerlijk Wetboek geregeld is blijft de oude van toepassing
2. ENKELE CENTRALE BEGRIPPEN VAN HET BURGERLIJK RECHT

2.1 RECHTSSUBJECT/PERSOON
= elk wezen dat zelf drager/titularis is van rechten en verplichtingen
2 soorten rechtssubjecten:
1. Natuurlijke/fysieke personen
= Een mens
 Vandaag: alle mensen zijn rechtssubjecten
 Vroeger: was dit niet zo: burgerlijke dood, slavernij, …
2. Rechtspersonen (vb. VUB, Opinio, …)
= Een niet-mens die rechten en verplichtingen heeft zoals een mens
 Hierbinnen zijn natuurlijke personen nodig om handeling te kunnen stellen
 Een rechtspersoon is even reëel als een natuurlijk persoon
 Principe: samenbrengen van zaken rond een specifiek doel
Algemene regel: als een rechtsregel iets voorschrijft en geen onderscheid maakt tussen natuurlijke
personen en rechtspersonen is de regel automatisch op beiden van toepassing ◆:"-

2.2 RECHTSBEKWAAMHEID EN HANDELINGSBEKWAAMHEID
Rechtsbekwaamheid = bekwaamheid om de titularis van (bepaalde) rechten te zijn
 Elk rechtssubject is rechtsbekwaam, tenzij specifieke rechtsregels ervan afwijken
= ‘bijzondere rechtsonbekwaamden’  je bezit bepaalde rechten niet meer
Vb. geen stemrecht indien je niet-Belg bent en niet meerderjarig
Handelingsbekwaamheid = de bekwaamheid om (bepaalde) rechten uit te oefenen
!! Handelingsbekwaamheid veronderstelt rechtsbekwaamheid, maar niet omgekeerd

Voorbeeld: een minderjarige is rechtsbekwaam, maar handelingsonbekwaam
 Moet voor bepaalde zaken worden vertegenwoordigd door iemand die dit wel is
MAAR er zijn uitzonderingen op de leeftijd (vb. 14-jarige kan cinematicket kopen, geen auto)
2.3 RECHTSHANDELING EN RECHTSFEIT

Rechtshandeling = een handeling waarmee het rechtssubject dat de handeling verricht welbepaalde
gevolgen beoogt, die het recht er ook aan toekent  recht vertaalt wat de WIL
2 soorten:
1. Eenzijdige rechtshandeling
 Vereist enkel de wil van de persoon die zich verbindt
Voorbeeld: opstellen testament, aangifte faillissement, …
2. Meerzijdige rechtshandeling
 Vereist de wil van twee of meer personen
Voorbeeld: overeenkomst, schenking,
 Akkoord van de begunstigde is vereist
Rechtsfeit = een feit waaraan het recht rechtsgevolgen vastknoopt ONAFHANKELIJK VAN DE WIL van
het betrokken rechtssubject (vb. een ongeval)
2 soorten:
1. Materieel feit (vb. een dakpan valt van jouw dak op het hoofd van iemand anders)
2. Menselijk handelen
A) Gewild (vb. een moord)
B) Ongewild (vb. een ongeval)
Deze termen zijn belangrijk binnen het:

1. Verbintenissenrecht
A) Contractueel verbintenissenrecht  gaat over rechtshandeling
B) Buitencontractueel verbintenissenrecht  gaat over rechtsfeiten
2. Bewijsrecht
 Rechtsfeit: kan vrij worden bewezen
 Rechtshandeling: gereglementeerd bewijsstelsel
>€3.500: moet worden bewezen met een ondertekend geschrift

2.4 ZAKELIJKE RECHTEN EN PERSOONLIJKE
RECHTEN/VORDERINGSRECHTEN Zakelijk recht = verleent rechtssubject een
rechtstreekse aanspraak op een zaak of goed Voorbeeld: eigendomsrecht
 Absoluut karakter: het recht geldt ‘erga omnes’
= ten aanzien van allen  is tegenwerpelijk aan iedereen
 2 kenmerken:
A) ‘Volgrecht’: aanspraak op de zaak blijft gelden, waar die zich ook bevindt
B) ‘Recht van voorrang’: je hebt bij voorrang recht op de opbrengsten van de zaak
 Nadeel: zakelijke rechten worden enkel gecreëerd door de wet
Persoonlijk recht/vorderingsrecht = verleent het rechtssubject aanspraak tegenover ander

rechtssubject
Voorbeeld: contractueel recht
 Relatief karakter: het werkt enkel tussen de partijen
 ! Volgrecht geldt wel, recht van voorrang geldt niet
 Voordeel: persoonlijke rechten kunnen vrij worden gecreëerd
Opgelet! Dit zijn de basiscategorieën van het burgerlijk vermogensrecht

MAAR niet alle rechten zijn ofwel zakelijk ofwel persoonlijk, je hebt ook nog andere rechten
Voorbeeld: politieke rechten, familiale rechten, intellectuele rechten, …
Het goederenrecht is het speelveld van de zakelijke rechten

Het verbintenissenrecht is het speelveld van de persoonlijke rechten
2.5 VERTEGENWOORDIGING (EXAMEN!!)

= rechtshandeling toerekenen aan een ander rechtssubject dat deze dat de handeling heeft verricht
 Rechtshandeling wordt aan dat andere rechtssubject als “eigen rechtshandeling” toegekend
 Voor recht is het alsof het andere rechtssubject de handeling zelf heeft verricht
 Het rechtssubject dat handelde, is voor de rechtshandeling niet verbonden
 Handelende rechtssubject (= vertegenwoordiger) is bevoegd om het rechtssubject aan wie
rechtshandeling wordt toegerekend (= vertegenwoordigde/principaal) te vertegenwoordigen
! Vertegenwoordiging is een afwijking van de normale situatie

Dit mag enkel wanneer er een specifieke juridische grondslag voor is: rechtsbron laat het toe
3 mogelijke bronnen van vertegenwoordigingsbevoegdheid:
1. De wet = wettelijke vertegenwoordiging
Voorbeeld: minderjarigen met hun ouders als wettelijke vertegenwoordiger
Gevolg: de rechtshandeling die de ouders verrichten wordt aan het kind toegerekend
2. Rechterlijke uitspraak = vertegenwoordiging via een rechtelijke uitspraak

Voorbeeld: wilsonbekwamen (vb. in coma, dementie, …)
Gevolg: rechtbank stelt een bewindvoerder aan die de betrokkene vertegenwoordigt
3. Overeenkomst (= contractuele vertegenwoordiging)

 Belangrijkste vorm van vertegenwoordiging
 ‘Lastgeving/volmacht’: een persoon geeft aan iemand anders de macht om
iets voor de lastgever in zijn naam te doen

Toepassing: vertegenwoordiging via lastgeving  decaan Branson en student Jordy
Relatie tussen lastgever en lasthebber = interne rechtsverhouding
Relatie tussen lasthebber en derde-medecontractant = externe rechtsverhouding
Stel: Decaan Branson is naar Toscane verhuisd en is daar een wijndomein gestart. Delvoie bestelt
wijn met tussenkomst van Jordy. Er wordt een overeenkomst gesloten voor de levering van 100
flessen wijn van 10 euro per fles. Jordy gaat deze wijn halen en brengt deze naar Delvoie.
Stap 1: Delvoie sluit met Jordy een lastgevingsovereenkomst (=interne rechtsverhouding)

 Delvoie geeft Jordy de bevoegdheid om in zijn naam op te treden
Stap 2: Jordy verkrijgt een volmacht (= externe rechtsverhouding)
Stap 3: De overeenkomst komt tot stand tussen Delvoie en Branson
 Jordy sluit deze overeenkomst in naam van Delvoie
 Jordy verdwijnt uit deze relatie en kan door geen van beiden aangesproken worden
MAAR opgelet! Delvoie kan Jordy (en omgekeerd) wel aanspraken op basis van de
lastgevingsovereenkomst (vb. Delvoie betaalt Jordy niet voor zijn werk)
“Werkt de interne rechtsverhouding door in de externe rechtsverhouding?” Maw “zijn de

bevoegdheidsbeperkingen id interne rechtsverhouding tegenwerpelijk aan derde-medecontractant?”
Stel: in de lastgevingsovereenkomst zijn beperkingen opgenomen

A) Kwantitatieve beperking: Jordy mag niet meer dan 10 euro per fles aanvaarden
B) Kwalitatieve beperking: Jordy mag enkel de beste wijn kopen
“Wat als Jordy deze beperkingen miskent?”

Antwoord:
A) Binnen het lastgevingsrecht
 De beperkingen zijn tegenwerpelijk aan de derde-medecontractant
 De interne rechtsverhouding werkt door in de externe rechtsverhouding
 De rechtshandeling komt niet geldig tot stand: overeenkomst geldt niet
 Branson vraagt bewijs van volmacht aan Jordy (hierin staan de beperkingen)
 Branson kan er zich dus Delvoie niet op beroepen

B) Binnen het vennootschapsrecht
 Beperkingen moeten via statuten gepubliceerd zijn om tegenwerpelijk te zijn
MAAR in NV en BV: zelf gepubliceerde beperkingen zijn niet tegenwerpelijk (zie later)
Dit is een bijzonder belangrijke techniek in de praktijk -"◆:

Vertegenwoordiging = techniek om vennootschappen (met rechtspersoonlijkheid) leven te geven
Reden: de rechtspersoon moet vertegenwoordigd worden aangezien deze niet zelf kan handelen:
mensen handelen in zijn naam terwijl de rechtshandeling wordt toegerekend aan de rechtspersoon
 Mensen zijn de zogenaamde “bestuursorganen” van de vennootschap
3. GOEDERENRECHT (= ZAKENRECHT)
Nieuw Burgerlijk Wetboek: boek 3  nieuw goederenrecht (vanaf 1 november 2020)
Het goederenrecht regelt de zakelijke rechten
3.1 INLEIDING
3.1.1. ALGEMEEN
Goederenrecht = het geheel van regels met betrekking tot de zakenrechtelijke relatie tussen
‘rechtssubjecten’ en zaken of ‘goederen’
Rechtssubject = de actoren van het recht: natuurlijke personen en rechtspersonen
Goed = elk voorwerp dat vatbaar is voor (juridische) toe-eigening
Verschil tussen zaak en goed:

Zaak = lichamelijke goederen
Goed = lichamelijke + onlichamelijke goederen
In het goederenrecht zijn dieren zaken of goederen

In het nieuw goederenrecht staat: dieren zijn GEEN voorwerpen  “Dieren zijn geen voorwerpen,
maar de bepalingen met betrekking tot lichamelijke voorwerpen zijn op dieren van toepassing, mits
respect voor de wetten ter bescherming van dieren en van de openbare orde”
Indelingen van goederen:

A) Roerende en onroerende goederen
B) Lichamelijke en onlichamelijke goederen
3.1.2 ROERENDE EN ONROERENDE GOEDEREN

Onroerende goederen = goederen die niet verplaatsbaar zijn
3 soorten onroerende goederen: (Art.3.47, BW)
1. Onroerend uit aard: dingen die vanuit aard niet verplaatsbaar zijn (Art. 524, OBW)
Voorbeeld: gebouw, grond, volumes boven en onder gronden
2. Onroerende door incorporatie: roerende goederen die in onroerende goederen

geïncorporeerd worden (vb. buizen in een huis)
3. Onroerend door bestemming: ‘accessoire goederen’ van een onroerend goed

= voorwerpen die eigenaar aan een hoofdgoed heeft verbonden
Vb. landbouwgereedschap, dieren voor de exploitatie van een boerderij

Roerende goederen = goederen die verplaatsbaar zijn
2 soorten roerende goederen
1. Verplaatsbare goederen
2. Rechten op roerende goederen
Alles wat niet onroerend is, is roerend (Art.3.46, BW)
“Waarom bestaat dit onderscheid?”

Reden 1 = Historisch: cruciale rol van grondeigendom (feodaliteit)
 Onroerende goederen waren belangrijker dan roerende goederen
 Pre-industriële samenleving: voornaamste bron van rijkdom = land
 In Burgerlijk wetboek van 1804 was dit onderscheid fundamenteel
 Nu: onlichamelijke roerende goederen zijn waardevoller dan heel wat onroerende goederen
Voorbeeld: octrooien, patenten, …
Reden 2 = publiciteitsregime/openbaarmakingsregime v.t. op overdracht onroerende goederen

 Akte van verkrijging moet worden overgeschreven op “hypotheekkantoor”
= ‘bevoegde kantoor van de Algemene Administratie van Patrimoniumdocumentatie’
 Overdracht van onroerende goederen is pas tegenwerpelijk aan derden na overschrijving
 Enkel authentieke akten (via notaris) worden voor overschrijving aanvaard
Bij roerende goederen is dit niet nodig :"◆-
 moment van verkoop en van tegenwerpelijkheid van verkoop aan derden vallen samen
Toepassing: je verkoopt een onroerende goed 2 maal (lees in cursus pg. 38-39)
3.1.3 LICHAMELIJKE EN ONLICHAMELIJKE GOEDEREN (Art.3.40, BW)

Lichamelijke goederen = goederen die met zintuigen waarneembaar zijn (vb. boek)
Onlichamelijke goederen = goederen die niet zintuiglijk waarneembaar zijn

Voorbeeld: intellectuele rechten, nalatenschap, handelszaak (naam, cliënteel, …) , aandelen, etc.
Er kunnen samenstellingen worden gemaakt: lichamelijk roerend goed, etc.

3.1.4 SOORTEN ZAKELIJKE RECHTEN: NUMERUS CLAUSUS
Numerus clausus-beginsel/gesloten stelsel van de zakelijke rechten  gesloten systeem
= zakelijke rechten zijn beperkt tot rechten die de wet limitatief opnoemt (zie eerder)
 Partijen kunnen geen nieuwe zakelijke rechten creëren
 Erga-omnes karakter: enkel de wet kan rechten tot stand brengen
3 soorten zakelijke rechten:

1. Eigendomsrecht
2. Zakelijke gebruiksrechten
 Rechten bestaan zelfstandig
A) Vruchtgebruik Eigendomsrecht + zakelijke gebruiksrechten
B) Erfdienstbaarheid = ‘zakelijke hoofdrechten’
C) Erfpacht
D) Opstal
 Zakelijke zekerheidsrechten
 Accesoire rechten: rechten zijn bijkomstig (accessoir) aan een ander recht
A) Hypotheek
B) Pand
3.2 EIGENDOMSRECHT
= verleent aan eigenaars het recht om het voorwerp (= het goed) ervan te gebruiken, hiervan het
genot te hebben en erover te beschikken. De eigenaar heeft de volheid van bevoegdheden,
behoudens de beperkingen die door wetten/verordeningen/rechten worden opgelegd (Art.3.50 BW)
 Het meest absolute recht
 Zakelijke recht bij uitstek: alle mogelijke attributen van het zakelijk recht komen samen: alle
machten en bevoegdheden die een rechtssubject over een zaak kan hebben
 Verschil tussen eigendomsrecht en andere zakelijke rechten
Eigendomsrecht = een bundel van rechten
Andere zakelijke rechten = sommige takjes worden eruit gehaald en aan
iemand anders toegekend
Bestanddelen:
1. Gebruik (usus): eigenaar mag het goed gebruiken
2. Genot (fructus): eigenaar mag er de vruchten van plukken
3. Beschikking/misbruik (abusus): eigenaar mag er zich geheel/gedeeltelijk van ontdoen
Er zijn heel wat dwingende regels die ingrijpen op de uitoefening van het eigendomsrecht
Voorbeeld: als je woning een beschermd monument is mag je dit niet zomaar verbouwen

3.3 ERFDIENSTBAARHEID
= last op een onroerend goed, tot gebruik en tot nut van andermans onroerend goed (Art.3.114 BW)
Onroerend goed waarop de erfdienstbaarheid wordt gevestigd = lijdend erf
Onroerend goed dat geniet van de erfdienstbaarheid en hier nut van heeft = heersend erf
Voorbeeld: recht van waterafloop & recht van uitweg (Art.3.129 & 3.135 BW)
Splitsing Lijdend erf – heersend erf

Bron A) De wet (Art.3.116 BW)
B) Menselijk handelen: overeenkomst
Duur Potentieel eeuwigdurend
MAAR toch een einde mogelijk door:
A) Bevrijdende verjaring: niet-uitoefening gedurende 30 jaar (Art.3.126 BW)
B) Verlies van nut (Art.3.128 BW)
C) Vermenging tussen de eigendom vh heersend en het lijdend erf (Art.3.127 BW)
D) Overeenkomst
Soort goed Onroerende goederen
EXAMENVRAAG: “OP WELKE GOEDEREN HEBBEN DE ZAKELIJKE RECHTEN BETREKKING?”
3.4 VRUCHTGEBRUIK
= verleent aan zijn het tijdelijk recht op het gebruik en genot van een goed van de blote eigenaar,
zoals een voorzichtig en redelijk persoon (=goede huisvader), in overeenstemming met bestemming
van dat goed en onder de verplichting het goed bij afloop van recht terug te geven (Art.3.138 BW)
Opgelet! De bestemming van het goed kan niet worden gewijzigd
 Vruchtgebruiker: usus en fructus
 Eigenaar kan dit niet meer: ‘naakte/blote eigenaar’
 Eigendom is herleid tot het formele eigendomsrecht zelf: abusus
Splitsing Blote eigenaar – vruchtgebruiker

Bron A) De wet
Duur Keuze: bepaalde of onbepaalde duur (Art.3.141 BW)
MAAR maximaal:
A) Natuurlijk persoon: de dood
B) Rechtspersoon: maximaal 99 jaar
Soort goed Alle goederen: roerend, onroerend, lichamelijk en onlichamelijk (Art.3.139 BW)
3.5 ERFPACHT
= verleent gebruik-en genotsrecht op andermans goed dat onroerend is door aard of incorporatie
(Art.3.157 BW)
Verschil met vruchtgebruik:

 Sterker dan vruchtgebruik (net geen eigendomsrecht)
 Intensiteit: erfpachter kan meer doen met het goed dan de eigenaar: bestemming wijzigen
Splitsing Eigenaar – erfpachter
Bron A) Verkrijgende verjaring (Art.3.170 BW)
Duur Minimaal: 15 jaar (Art.3.169 BW)
Maximaal: 99 jaar (MAAR is verlengbaar)
Soort goed Onroerende goederen

3.6 OPSTAL
= eigendomsrecht op het volume boven/op/onder de grond: ‘verticale eigendomssplitsing’
Voorbeeld: je hebt een grond, de parkeergarage onder de grond heeft een andere eigenaar
MAAR over dit volume heb je de volledige bundel: usus, fructus en abusus
Opstal is een afwijking van de normale regel van “natrekking”

= bouwwerken en beplantingen op een grond worden automatisch eigendom vd eigenaar vd grond
 Zowel hetgeen op als onder de grond heeft normaal dezelfde eigenaar
Toepassing: windmolens en ondergrondse garages
Splitsing Eigenaar – opstalhouder

Bron Menselijk handelen: overeenkomst
Duur Maximaal: 99 jaar (Art.3.180 BW)
Soort goed Onroerende goederen (Art.3.179 BW)
Na verloop opstalrecht: grondeigenaar wordt eigenaar van de opstallen

MAAR hij moet wel de actuele waarde ervan aan de opstalhouder betalen
Reden: de opstalhouder is de werkelijke eigenaar van de opstallen (mag dit dus ook afbreken)
 Meestal worden hieromtrent afspraken gemaakt ◆"-:
3.7 ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN

3.7.1 ALGEMEEN
Soorten zekerheidsrechten:
1. Persoonlijke zekerheidsrechten (vb. borgstelling)
 Iemand anders stelt zich paraat voor jou schuld (borgsteller)
 Je komt in samenloop met de andere schuldeisers
2. Zakelijke zekerheidsrechten
= een recht dat verleend wordt tot waarborg van een schuld
 Accessoir/bijkomstig: extra recht  ze bestaan niet autonoom
 Schuldeiser wordt bij voorrang betaald met de opbrengst van een zaak
(Normaal gezien kom je ‘in samenloop’ met de andere schuldeisers)
 2 soorten:
A) Hypotheek
B) Pand
3.7.2 HYPOTHEEK
= zakelijke zekerheidsrecht op een ONROEREND GOED
 Geregistreerd in hypotheekregister om tegenwerpelijk te zijn aan derden (zie eerder)
 Naargelang het tijdstip van inschrijving wordt de rang van terugbetaling bepaald
2 redenen:
A) De hypotheek is tegenwerpelijk aan derden
B) Je koopt niet per ongeluk een goed met een hypotheek op
 Reden: een hypotheek blijft op een goed rusten ook al verandert de eigenaar

3.7.3 PAND
= zakelijk zekerheidsrecht op een ROEREND GOED
 Vroeger: afgifte van het goed is vereist (“buitenbezitsstelling”)
 Nu: overdracht van het goed waarop het pand rust is niet langer vereist
 Een pand komt louter tot stand door overeenkomst
 Registratie van pand in het ‘Nationaal Pandregister’
4. VERBINTENISSENRECHT
Nieuw Burgerlijk Wetboek: boek 5
4.1 INLEIDING
4.1.1 ALGEMEEN
Verbintenis = rechtsverhouding tussen 2 of meer personen op grond waarvan de ene aanspraak
heeft op een prestatie vanwege de andere. De prestatie is een geven, doen of laten (niet doen)
Opgelet! De verbintenis bekijkt de prestatie vanuit het standpunt van diegene die ze moet uitvoeren
2 partijen:
1. Schuldeiser van de verbintenis
 De persoon die de aansprak kan eisen/vorderen
 Hij heeft een vorderingsrecht/schuldvordering
2. Schuldenaar van de verbintenis

 De persoon die de prestatie moet verstrekken
 Hij heeft een verbintenis/schuld
4.1.2 BRONNEN VAN VERBINTENISSEN

2 soorten verbintenissen:
1. Verbintenis uit rechtshandeling
 Gewilde verbintenis
 2 bronnen:
A) Eenzijdig
B) Meerzijdig
Als volgt focussen wij op de overeenkomst: meerzijdige rechtshandeling
 Contractenrecht: de verbintenissen uit overeenkomst

2. Verbintenis uit rechtsfeit
 Ongewilde verbintenis
 3 bronnen:
A) De wet
B) Oneigenlijke overeenkomsten
C) Onrechtmatige daden
= ‘Misdrijven en oneigenlijke misdrijven’
= rechtsfeiten die tot buitencontractuele aansprakelijkheid leiden
 De fout die je tot schadevergoeding verplicht
Als volgt focussen wij op de verbintenissen uit onrechtmatige daad
 Buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht
4.1.3 SOORTEN VERBINTENISSEN

4.1.3.1 ONVOORWAARDELIJKE EN VOORWAARDELIJKE VERBINTENISSEN
Onvoorwaardelijke verbintenis = een verbintenis waaraan GEEN een voorwaarde is gekoppeld
Voorwaardelijke verbintenis = een verbintenis waaraan WEL een ‘voorwaarde’ is gekoppeld

Een voorwaarde is een toekomstige EN onzekere gebeurtenis (Art. 1168, OBW)
Voorbeeld: “als de winkels op 1 juli open zijn, huren wij je appartement”
2 soorten voorwaardelijke verbintenissen:

1. Onder opschortende voorwaarde (Art. 1181, OBW)
 Uitvoering vd verbintenis wordt opgeschort tot de voorwaarde zich realiseert
Voorbeeld: je koopt een wagen als deze groen licht krijgt op de autokeuring
 Verbintenis ontstaat direct MAAR pas afdwingbaar als voorwaarde is voldaan
 Partijen mogen niets doen om de realisatie vd voorwaarde te verhinderen
2. Onder ontbindende voorwaarde (Art. 1183, OBW)

 Een voorwaarde die de uitvoering van de verbintenis ontbindt
 Als aan de voorwaarde is voldaan, wordt de overeenkomst ontbonden
Voorbeeld: je koopt nu een wagen, maar als deze volgende maand niet door
de autokeuring geraakt geef je de wagen terug en krijg je je geld terug
!! Verbintenis onder “zuiver potestatieve” opschortende voorwaarde is NIETIG (Art. 1174, OBW)
= uitvoering vd overeenkomst hangt af van de wil van de schuldenaar (Art. 1170, OBW)
MAAR als het van de wil van de schuldeiser afhangt is deze niet nietig -":◆
MAAR als de potestatieve voorwaarde ‘gemengd’ is, is ze wel geldig (Art. 1171, OBW)
= gebeurtenis hangt deels af vd wil vd schuldenaar maar ook deels v. omstandigheden buiten zijn wil
4.1.3.2 VERBINTENISSEN MET TIJDSBEPALING

= verbintenissen die afhangen van een toekomstige zekere gebeurtenis (Art. 1185, OBW)
Een toekomstige zekere gebeurtenis is een:
A) Vast tijdstip
B) Andere gebeurtenis die zich zeker zal voordoen (vb. een bevalling)

4.1.3.3 ALTERNATIEVE VERBINTENISSEN
= schuldenaar heeft keuze om zich van zijn prestatie te kwijten op 2 manieren (Art. 1189, OBW)
Voorbeeld: je mag een geldschuld betalen in euro of dollar
 Schuldenaar maakt de keuze (Art. 1190, OBW)
4.1.3.4 SAMENGEVOEGDE/DEELBARE EN HOOFDELIJKE/SOLIDAIRE VERBINTENISSEN

Samengevoegde/deelbare verbintenis = een verbintenis met meerdere schuldeisers of schuldenaren,
waarbij elke schuldenaar apart instaat voor zijn/haar deel van de betaling (Art. 1197, OBW)
 Regel van deelbaarheid
 Nadeel: schuldeiser draagt het risico van wanbetaling
Hoofdelijke/solidaire verbintenis = een verbintenis met meerdere schuldeisers of schuldenaren,

waarbij elke schuldenaar instaat voor het geheel van de betaling (Art. 1179 & 1200, OBW)
Soorten hoofdelijkheid:
A) Passieve hoofdelijkheid: schuldenaar kan worden geroepen tot uitvoering vd hele schuld
B) Actieve hoofdelijkheid: elke schuldeiser kan de volledige schuld opeisen
 Passieve hoofdelijkheid komt vaker voor dan actieve hoofdelijkheid
4.1.3.5 RESULTAATS-EN MIDDELENVERBINTENISSEN

Resultaatsverbintenis
= een verbintenis waarbij de schuldenaar zich verbindt een bepaald resultaat te bereiken
 Het feit dat het resultaat niet is bereikt is voldoende om wanprestatie te bewijzen
 Enige uitweg: bewijs van een vreemde oorzaak (= overmacht)
= een gebeurtenis die onoverkomelijk, onvoorspelbaar en vreemd aan zijn wil is
 Uitvoering van de verbintenis is onmogelijk geworden door externe omstandigheden
 4 situaties van overmacht:
A) Bevel van de overheid
B) Verloren gaan van het voorwerp van de verbintenis (vb. huis brandt af)
C) Verlies van toerekeningsvatbaarheid
D) Noodtoestand
 Gevolgen:
Situatie 1: de onmogelijkheid is tijdelijk
Gevolg: de uitvoering wordt geschorst totdat de onmogelijkheid ophoudt
Uitzondering: ade schuldeiser kan aantonen dat de uitvoering geen zin meer heeft
Situatie 2: de onmogelijkheid is permanent

Gevolg: de overeenkomst is nietig
 De regels omtrent vreemde oorzaak zijn suppletief: partijen kunnen ervan afwijken

Middelenverbintenis
= een verbintenis om normale, redelijke middelen in te zetten om het resultaat te bereiken en
hiertoe normale en redelijke inspanningen te leveren
 Het feit dat het resultaat niet is bereikt is onvoldoende om wanprestatie te bewijzen
 Moeilijker om na te gaan of je de verbintenis bent nagekomen
 De schuldeiser moet bewijs leveren
 Je bent enkel aansprakelijk indien iemand zich niet redelijk, voorzichtig en normaal
heeft gedragen (= volgens een goede huisvader)
Voorbeeld: een chirurg zijn verbintenis is een middelenverbintenis, maar resultaat is niet
gegarandeerd MAAR als je kan aantonen dat hij dronken was is hij wel aansprakelijk
 Een vreemde oorzaak kan ook hier (met dezelfde gevolgen als hierboven)
4.1.3.6 VERBINTENISSEN INTUITU PERSONAE

= een verbintenis verbonden met de persoon van de schuldenaar en/of zijn persoonlijke kenmerken
Voorbeeld: je wilt een schilderij van een bepaalde kunstenaar, niet van een andere
Gevolgen:
 Verbintenis kan niet worden overgedragen
 Verbintenis gaat teniet bij het overlijden
Synoniem: verbintenis intuitu pecuniae

Reden: als je overlijdt moeten je erfgenamen betalen voor de aangegane verbintenis
4.2 OVEREENKOMSTEN
Contractenrecht: rechtshandeling  gewilde rechtsgevolgen
Binnen deze cursus: overeenkomstenrecht = contractenrecht

overeenkomst = contract
4.2.1 BEGRIP
Overeenkomst = een meerzijdige rechtshandeling die steunt op de samenvallende wilsuiting van
twee of meer partijen die erop gericht is tussen hen 1 of meer verbintenissen tot stand te brengen
Economisch oogpunt: overeenkomsten zorgen voor welvaartscreatie

Reden: in de standaardsituatie worden alle partijen er beter van  pareto-verbetering
4.2.2 ENKELE BASISPRINCIPES

4 basisprincipes van het contractenrecht:
1. Wilsautonomie
 Je wil is autonoom
 Eenieder kan zijn rechtstoestand vrij regelen  ‘contractsvrijheid’
Positief aspect: partijen sluiten de overeenkomsten die ze wensen
Negatief aspect: niet verplicht overeenkomsten te sluiten die je niet wenst
 Hier wordt steeds meer op ingegrepen: steeds meer beperkingen
Vb. je mag geen huurders weigeren op basis van geslacht, herkomst, …

2. Bindende kracht
 Het contract moet worden nageleefd: de belofte is afdwingbaar
 Je kan tot de uitvoering worden gedwongen
 De rechter kan een overeenkomst niet zomaar wijzigen
 Je hebt je eraan te houden, beloofd is beloofd: ‘pacta sunt servanda’
 Een partij kan de overeenkomst niet eenzijdig wijzigen of intrekken
3. Consensualisme
 De toestemming van de partijen is voldoende om van een geldige
overeenkomst te spreken  er zijn geen vormvoorwaarden
DUS een mondelinge overeenkomst is even geldig als een schriftelijke
 Bewijsrecht:
> €3.500: enkel ondertekend geschrift mogelijk
< €3.500: alle bewijsvormen mogelijk
 Uitzonderingen op consensualisme:
A) Plechtige overeenkomsten
= pleegvormen zijn vereist (vb. tussenkomst van een notaris)
B) Zakelijke overeenkomsten
= afgifte van een zaak is vereist
4. Relatieve werking
 Overeenkomst is enkel verbindend tussen partijen
 Derden zijn hierbij niet betrokken
Uitzondering: vertegenwoordiging (zie eerder)
Heilige Drievuldigheid van het burgerlijk recht:

1. Eigendomsrecht
2. Wilsautonomie en bindende kracht van de overeenkomst
3. Buitencontractuele aansprakelijkheid (artikel 1382)
4.2.3 TOTSTANDKOMING VAN OVEREENKOMSTEN

4.2.3.1 INLEIDING – DE PRECONTRACTUELE FASE
Dynamische dimensie van totstandkoming
= precontractuele fase: de fase die het sluiten van de overeenkomst voorafgaat
Veel dagelijkse overeenkomsten komen tot stand zonder precontractuele fase

Voorbeeld: kopen van een metroticket, de app die je installeert, …
Deze precontractuele fase beheerst de wilsautonomie en contractsvrijheid:

1. De leer van het foutief afbreken van onderhandelingen
 Gedrag van partijen wordt getoetst aan buitencontractuele gedragsnormen:
namelijk de buitencontractuele foutaansprakelijkheid (zie later)
 Stel: onderhandelingen foutief afgebroken volgens de normen:
 Betalen van een schadevergoeding
MAAR de rechter kan:
A) Je niet tot verdere onderhandelingen verplichten
B) Het contract toch als gesloten verklaren

2. De leer van het geruisloos of progressief contracteren
 Consensualisme: wilsovereenstemming volstaat
= er is een akkoord over de elementen van de overeenkomst
 Stel: partij beweert dat er een juridisch al een overeenkomst was ontstaan,
ook al is er nog geen contract getekend
Gevolg: rechter houdt ovk als gesloten houden indien wilsovereenstemming
3. De praktijk van precontractuele afspraken of voorovereenkomsten

 Bij complexe onderhandelingen: sluiten van een voorovereenkomst
 3 soorten voorcontracten:
A) Vertrouwelijkheidsovereenkomst (non disclosure agreement, NDA)
= partijen houden onderhandelingen en informatie geheim
B) Intentieverklaring (letter of intent, Lol)

= partijen drukken de intentie uit dat ze tot een ovk willen komen
C) Anderen soorten
Memorandum of understanding (MoU), heads of terms (HoT)
 Lost vaak het probleem van geruisloos contracteren op
Reden: voorovereenkomst bepaalt dat er geen overeenkomst tot stand komt
tot partijen een schriftelijke overeenkomst hebben ondertekend
4. Het leerstuk van het aanbod en de dagvaarding

“Heeft aan aanbod bindende kracht?” Ja!
Aanbod = voorstel tot contracteren dat van 1 partij uitgaat en waarin alle essentiële
en substantiële elementen voor de totstandkoming aanwezig zijn, zodat de andere
partij enkel maar moet aanvaarden om de overeenkomst tot stand te doen komen
Essentieel element: element zonder dewelke de ovk niet bestaat (vb. prijs)
Substantieel element: element dat de wil van de partijen uitdrukt
≠ voorstel: bevat enkel een essentieel element  aanvaarding zorgt niet tot ovk
 Een aanbod mag worden ingetrokken
 Verplichting: aanbod gedurende een bepaalde termijn open houdend
 Aanvaarding van het aanbod = de wilsuiting van de andere partij
MAAR de aanvaarding moet onvoorwaardelijk zijn
Het proces van totstandkoming:

4.2.3.2 DE GELDIGHEIDSVOORWAARDEN BIJ TOTSTANDKOMING
Statische dimensie van totstandkoming
“Er is een overeenkomst tot stand gekomen, is deze geldig?”
4 geldigheidsvoorwaarden (Art.1108 OBW)
1. Toestemming van de partij die zich verbindt
2. Bekwaamheid om contracten aan te gaan
3. Voorwerp als inhoud van de verbintenis
4. Geoorloofde oorzaak van verbintenis
Als met 1 of meer van deze iets mis is, is de overeenkomst nietig
1. TOESTEMMING
 Vertaling van het principe van wilsautonomie
 Bestaande, volwaardige en jegens elkaar uitgedrukte wil
 Uitdrukkelijk of stilzwijgend
 Vrij van wilsgebreken: dwaling, bedrog, geweld en benadeling (Art. 1109, OBW)
A) Dwaling (Art. 1110, OBW)

= een NIET-UITGELOKTE verkeerde voorstelling van de werkelijkheid zonder dewelke een
partij de overeenkomst niet zou hebben gesloten  het is een vergissing
 Je denkt een bepaalde overeenkomst te sluiten, maar eigenlijk sluit je een andere
 Nadeel: risico tot strategisch gedrag
Gevolg: dwaling is aan diverse voorwaarden verbonden:
a) Wordt beoordeeld op moment totstandkoming overeenkomst(niet nadien)
b) Het bevat de “zelfstandigheid van de zaak”: er is een probleem met de

intrinsieke of extrinsieke kenmerken van de zaak
c) ‘Bijkomstige dwalingen’ zorgen niet tot ongeldigheid

= dwaling over kenmerken die niet terminerend waren
d) Dwaling over de persoon van de medecontractant kan enkel bij

overeenkomsten intuitu personae (bij overeenkomsten intuitu pecuniae
maakt het niet uit welke persoon als medecontractant bijkomstig is)
e) Dwaling moet verschoonbaar zijn

= een partij kan zich pas op dwaling beroepen als een normaal, voorzichtig en
redelijk persoon in dezelfde omstandigheden ook zou hebben gedwaald

B) Bedrog
= een UITGELOKTE verkeerde voorstelling van de werkelijkheid zonder dewelke een partij de
overeenkomst niet zou hebben gesloten  uitgelokte dwaling (Art. 1116, OBW)
 Moet door het slachtoffer worden bewezen (Art. 1116, OBW)
 Risico op strategisch gedrag is kleiner
 ‘Fraus omnia corrumpit’: bedrog, kwade trouw vernietigt alles
MAAR enkel ‘hoofdbedrog’ leidt tot ongeldigheid
= bedrog dat determinerend was voor de totstandkoming van de overeenkomst
 Bij ‘bijkomend/incidenteel bedrog’ is de overeenkomst nog geldig
= de slachtoffer zou onder andere voorwaarden hebben gecontracteerd
Gevolg: schadevergoeding
 Bedrog moet uitgaan van de tegenpartij (niet van een derde)
 Fraus omnia corrumpit
C) Geweld
= de uitoefening van of bedreiging met een kwaad tegenover een contractspartij die anders
de overeenkomst niet zou hebben gesloten
 Toestemming wordt onder dwang gegeven: geen vrije wil
 Fraus omnia corrumpit
 Mag zowel uitgaan van de tegenpartij als van derden (Art. 1111, OBW)
 2 voorwaarden:
A) Het is geloofwaardig: maakt op een redelijk mens indruk (Art. 1112, OBW)
 Fysiek of moreel kwaad
B) Het kwaad is onrechtmatig

 Het zijn geen normale juridische sancties (vb. verplichten tot betalen)
D) Benadeling (Art. 1118, OBW)

= de wanverhouding tussen de (economische)waarde van de verbintenissen van de partijen
op het ogenblik van de totstandkoming van de overeenkomst
 Een onevenwicht in de prestaties van de partijen
 2 situaties waarin benadeling wordt aanvaard:
A) Er is een specifiek wettelijk geregeld geval
 Benadeling is geen algemene geldigheidsvereiste
Voorbeeld: ‘leeuwenbeding’
= benadeling van de verkoper voor meer dan zeven twaalfden bij verkoop van een OG
B) Gekwalificeerde benadeling
= wanverhouding veroorzaakt door het misbruik door de ene partij en de
zwakke positie van de andere partij
2. BEKWAAMHEID
 Rechts-en handelingsbekwaamheid
 Eenieder is principieel handelingsbekwaam om overeenkomsten te sluiten
MAAR er zijn uitzonderingen vb. minderjarigen, onbekwaamverklaarden, … (Art. 1124, OBW)
 Beoordeeld op moment van totstandkoming overeenkomst

3. VOORWERP
= waartoe men zich verbindt
 De prestaties (geven, doen of niet doen) waartoe de partijen zich verbinden (Art. 1126, OBW)
 Het voorwerp moet:
A) Bestaan of kunnen bestaan (kan dus ook gaan over iets toekomstig)
B) In handel zijn (Art. 1128, OBW)
C) Bepaald of bepaalbaar zijn: het (toekomstige) voorwerp van de overeenkomst
D) Geoorloofd zijn: niet in strijd met dwingende rechtsregels
= niet in strijd met de wet, de openbare orde of goede zeden
4. OORZAAK
= waarom men zich verbindt
 Determinerende beweegreden die een partij tot de overeenkomst heeft gebracht
 De oorzaak moet:
A) Bestaan
B) Oprecht zijn: niet vals
C) Geoorloofd zijn (zie hierboven) (Art. 1133, OBW)
Alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan strekken partijen tot wet (Art. 1134, OBW)
Als er een probleem is met de geldigheidsvereisten  ongeldige overeenkomst  nietigheid
4.2.4 UITVOERING VAN OVEREENKOMSTEN

Binnen dit vak: uitvoering = nakoming = betaling
Uitvoering: enkel indien het een rechtsgeldige overeenkomst is :-"◆

Uitgangspunt: overeenkomst heeft bindende kracht  moet worden nagekomen
Wijziging slechts met wederzijdse toestemming (= nieuwe overeenkomst) of wettelijke basis
Regel: uitvoering/nakoming/betaling van verbintenissen
MAAR er kan sprake zijn van ‘wanprestatie’ van schuldenaar  contractbreuk

= de overeenkomst wordt niet correct uitgevoerd (uitzondering: vreemde oorzaak)
“Wat kan de schuldeiser doen?” 3 mogelijkheden:
1. Gedwongen uitvoering/dwanguitvoering  BASISREGEL
 Uitvoering in natura: prestatie leveren zoals bepaald in het contract
MAAR vaak niet mogelijk bij verbintenissen om te doen of niet doen
 Lijfsdwang wordt niet (meer) aanvaard
Oplossing: dwangsom per dag dat iets niet wordt gedaan
MAAR dit is geen garantie  vaak wordt schadevergoeding betaald
 Uitvoering bij equivalent: prestatie leveren, niet zoals bepaald in contract

2. Vervangende schadevergoeding
 Betaling van een geldsom aan de schuldeiser
 Overeenkomst wordt uitgevoerd, voor verschil in uitvoering word je
vergoedt  voor het verschil tussen 2 toestanden (is en hoe het moest
zijn)
3. Ontbinding (al dan niet met schadevergoeding)

 Vragen aan de rechter om de overeenkomst te ontbinden
 Overeenkomst wordt NIET uitgevoerd
 Vaak een bijkomende schadevergoeding
 Suppletieve regel: ‘Exceptie van niet-uitvoering’
(exceptio non adimpleti contractus, ENAC)
= als 1 van de partijen zijn verbintenissen niet nakomt, dan mag de andere
partij ook zonder rechterlijke tussenkomt tijdelijk zijn prestaties opschorten
MAAR de opschorting moet in verhouding zijn tot de ernst vd wanprestatie
Partijen kunnen contractuele afspraken maken over wat gebeurt bij niet-nakoming
4.3 BUITENCONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID (ARTIKEL 1382)

= verbintenissen uit onrechtmatige daad
Verbintenissenrecht: rechtsfeit  ongewilde rechtsgevolgen
4.4.1 INLEIDING
Contractenrecht Buitencontractuele aansprakelijkheid
Basisinstrument voor welvaartscreatie Basisinstrument om welvaartsvernietiging te
voorkomen/herstellen  een vergoeding
Beloofd = beloofd betalen als je schade aan derden berokkent
Potje breekt = potje betaal
Domein waarbinnen we ons begeven:

 Burgerrechtelijke/civiele aansprakelijkheid (niet strafrechtelijke aansprakelijkheid)
 Het gaat over het privaatrecht (niet publiekrecht)
Strafrecht: “begaat iemand een misdrijf?”
 Betalen publieke schuld t.o.v. samenleving (gevangenisstraf en/of geldboete)
Civiele aansprakelijkheid: “moet iemand de schade bij een ander vergoeden?’

 Betalen van een private schuld t.o.v. slachtoffer
Opgelet! Er bestaan verbanden tussenbeide
 Civiele: buitencontractuele aansprakelijkheid (niet contractuele aansprakelijkheid, zie eerder)
 Buitencontractuele: gemeenrechtelijke buitencontractuele aansprakelijkheid

(niet de bijzondere wetgeving)

2 soorten aansprakelijkheid:
1. Aansprakelijkheid voor eigen daad (= eigen fout)
= aansprakelijkheid omdat je iets fout hebt gedaan
 FOUTAANSPRAKELIJKEHEID (artikel 1382-1383)
2. Kwalitatieve aansprakelijkheid
= aansprakelijkheid omdat je een bepaalde kwaliteit/hoedanigheid/kenmerk hebt
 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ANDEREN, ZAKEN EN DIEREN (andere artikels)
Bestaat uit:
A) Aansprakelijkheid gebaseerd op foutvermoeden
 Rechtssubject wordt vermoed aansprakelijk te zijn voor schade
MAAR het tegenbewijs kan nog worden geleverd
Slachtoffer moet niks bewijzen, enkel de hoedanigheid
 AANSPRAKELIJKHEID VOOR KINDEREN EN LEERLINGEN/LEERJONGENS
B) Objectieve/foutloze aansprakelijkheid
 Rechtssubject wordt vermoed aansprakelijk te zijn voor schade
MAAR het tegenbewijs kan nog NIET MEER worden geleverd
De hoedanigheid volstaat
 AANSPRAKELIJKHEIDVOOR DIENSTBODEN/AANGESTELDEN
 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ZAKEN
 AANSPRAKELIJKHEID VOOR DIEREN
Opgelet! Al deze artikels zijn terug te vinden van Art.1383 – 1386 OBW
Alle artikelen zijn geformuleerd zoals ze in het jaar 1804 geformuleerd werden
Opgelet! De aansprakelijkheidsgronden kunnen naast elkaar bestaan: je kan op verschillende

rechtsgrondslagen aanspraak doen om een vergoeding te krijgen

4.4.2 AANSPRAKELIJKHEID VOOR (EIGEN) FOUT (ARTIKEL 1382-1383)
4.4.2.1 INLEIDING
Een fout kan een actieve daad (artikel 1382) zijn of een nalaten (artikel 1383)
 Beide artikels in 1 adem genoemd: spreekt over artikel 1382 verwijs je naar beide artikels
3 toepassingsvoorwaarden om iemand op grond van dit artikel te kunnen aanspreken:

A) Fout begaan
B) Fout veroorzaakt schade worden als volgt besproken
C) Causaal verband tussen fout en schade
De voorwaarden zijn CUMULATIEF: ze moeten alle 3 samen voldaan zijn ◆:"-
4.4.2.2 FOUT
= een toerekenbare inbreuk op een gedagsnorm
 Subjectief element van de fout: 'toerekenbaar'
 Toerekenbaarheid = je hebt het gedrag vrij gesteld
 Soms is toerekenbaarheid duidelijk afwezig:
A) Schuldonbekwamen of ontoerekeningsvatbaren
Voorbeeld: jonge kinderen en geestesziekten
 Jonge kinderen hebben het ‘oordeel des onderscheids niet’ (vanaf 7 jaar)
B) Rechtvaardigingsgronden
a) Overmacht
b) Bevel van overheid
c) Noodweer (= zelfverdediging)
d) Noodtoestand
Gevolg: de dader treft geen subjectieve schuld
 Objectief element van de fout: ‘inbreuk op een gedragsnorm’

 Gedrag dat had moeten worden vertoond (= de norm) wijkt af vh werkelijk gedrag
 2 soorten norminbreuken:
A) Inbreuk op een ‘specifieke rechtsregel’
= een inbreuk op een gebod of verbod
B) Inbreuk op een ‘algemene zorgvuldigheidsnorm’

= gedragsnorm die een normaal, zorgvuldig en redelijk mens in dezelfde feitelijke
omstandigheden zou hebben nageleefd (goede huisvadernorm, bonus pater familias)
Reden: wetgever kan niet alle gevallen van onrechtmatig gedrag specifiek
omschrijven en met specifieke geboden/verboden regels, werkelijkheid is te complex
Toepassing: een kind van 5 jaar rijdt met een speelgoedauto op de carrosserie van een reeks wagens
“Is er een fout gepleegd?” Neen: er is een inbreuk op gedragsnorm, maar kind is niet toerekenbaar
DUS het is mogelijk dat je een inbreuk op een gedragsnorm pleegt maar geen fout begaat

4.4.2.3 SCHADE
= elk (negatief) verschil tussen de actuele toestand en de toestand zonder fout
 Het VOLLEDIG verschil tussen beide situaties wordt vergoed
MAAR enkel datgene wat rechtmatig is (vb. geen schade aan je wietplantage)
 Zowel de materiële/pecuniaire als morele schade wordt vergoed
4.4.2.4 CAUSAAL/OORZAKELIJK VERBAND

= fout is conditio sine qua non voor schade : de fout heeft de schade veroorzaakt
“Indien je de fout wegdenkt, zou de schade zich dan op dezelfde manier hebben voorgedaan?”
Ja: er is geen causaal verband
Nee: er is een causaal verband
Wat indien er meerdere fouten zorgen voor 1 schade?

Antwoord: alle daders zijn hoofdelijk tot vergoeding verplicht van de volledige schade
4.4.3 AANSPRAKELIJKHEID VOOR KINDEREN (ARTIKEL 1384)

= aansprakelijkheid van (adoptie)ouders voor schade veroorzaakt door hun minderjarige kinderen
Opgelet! Aansprakelijkheid wordt niet uitgebreid tot anderen (ook niet als ouders dood zijn)
“Is de fout van het kind vereist?”

Ja: kind moet OBJECTIEF iets hebben misdaan  er is een inbreuk op een gedragsnorm
Nee: kind moet niet SUBJECTIEF schuldig zijn  inbreuk is het kind niet toerekenbaar
Volstaat dat de schade veroorzaakt wordt door de inbreuk op een gedragsnorm (objectief element
van de fout) ook al is die inbreuk het kind niet toerekenbaar (subjectief element van de fout)
Hierdoor spreken we ook van objectieve onrechtmatigheid of de objectief onrechtmatige daad
Foutvermoeden: tegenbewijs leveren is mogelijk indien bewijs van:

A) Voldoende toezicht
B) Goede opvoeding
MAAR tegenbewijs wordt vaak niet aanvaard  wordt meestal gedekt door verzekering
4.4.4 AANSPRAKELIJKHEID VOOR LEERLINGEN (ARTIKEL 1384)

= aansprakelijkheid van ‘onderwijzers’ (en ambachtslieden) voor de schade door hun leerlingen (en
leerjongens) gedurende de tijd dat zij onder hun toezicht staan
Onderwijzer = eenieder die onderwijs verstrekt
“Is de fout van de leerling vereist?”

Ja: leerling moet OBJECTIEF iets hebben misdaan  er is een inbreuk op een gedragsnorm
Nee: leerling moet niet SUBJECTIEF schuldig zijn  inbreuk is de leerling niet toerekenbaar
Volstaat dat de schade veroorzaakt wordt door de inbreuk op een gedragsnorm (objectief element
van de fout) ook al is die inbreuk het kind niet toerekenbaar (subjectief element van de fout)
Hierdoor spreken we ook van objectieve onrechtmatigheid of de objectief onrechtmatige daad
Foutvermoeden: tegenbewijs leveren is mogelijk indien bewijs van voldoende toezicht

 Tegenbewijs wordt vaker aanvaard dan bij de aansprakelijkheid van de ouders (zie hiervoor)

4.4.5 AANSPRAKELIJKHEID VOOR AANGESTELDEN (ARTIKEL 1384)
= aansprakelijkheid van meesters & aanstellers voor schade veroorzaakt door aangestelden in de
bediening  schade veroorzaakt in het kader van de functie
! Economisch gezien zeer belangrijk

 Band van ondergeschiktheid:
 Ene (aangestelde) bevindt zich onder gezag, leiding en toezicht van de andere (aansteller)
 Relatie werknemer – werkgever
 De organisatie is aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door werknemers
“Is de fout van de aangestelde vereist?” Ja! Zowel objectief als subjectief
Objectieve aansprakelijkheid: het leveren van tegenbewijs is niet mogelijk

Zelf als verband met functie slechts onrechtstreeks of occasioneel is blijft aansteller aansprakelijk ◆:
4.4.6 AANSPRAKELIJKHEID VOOR DIEREN (ARTIKEL 1385)

= aansprakelijkheid van de eigenaar of ‘gebruiker’ voor de schade veroorzaakt door een dier
Gebruiker = iemand die op dat ogenblik het feitelijk meesterschap over het dier heeft
“Is de fout van het dier vereist?” Neen!

 Het volstaat dat het dier schade heeft veroorzaakt, ook al was het gedrag van het dier normaal

Aansprakelijkheid berust op de eigenaar, tenzij deze kan aantonen dat iemand anders gebruiker was
4.4.7 AANSPRAKELIJKHEID VOOR GEBOUWEN (ARTIKEL 1386)

= aansprakelijkheid van de eigenaar voor schade veroorzaakt door het instorten van een gebouw
Niet enkel de volledige instorting, ook gedeeltelijke instorting en val van materialen vallen hieronder
Geldt enkel wanneer dit te wijten is aan verzuim in onderhoud of aan gebrek in de bouw
 Als de instorting aan andere factoren te wijten is, is de eigenaar niet aansprakelijk
“Is de fout van het gebouw vereist?” Neen!

MAAR afwijkend gedrag moet wel kunnen worden aangetoond

Opgelet! Aansprakelijkheid kan niet worden berust op de bewaarder
Speciaal: geen cumul mogelijk met de aansprakelijkheid van de eigenaar als bewaarder van een
gebrekkige zaak (artikel 1384)

4.4.8 AANSPRAKELIJKHEID VOOR GEBREKKIGE ZAKEN (ARTIKEL 1384)
= aansprakelijkheid vd bewaarder voor een gebrek van de zaak die men onder zijn bewaring heeft
 Dit kan dus de eigenaar zijn, maar die hoeft niet per se
De zaak moet ‘gebrekkig’ zijn = elk abnormaal kenmerk van de zaak, dat die zaak ongeschikt maakt
voor normale gebruik en waardoor die zaak schade kan veroorzaken
 De zaak voldoet niet aan de normale verwachtingen, het is geen normaal gedrag
Belangrijk artikel! Komt in praktijk vaak voor binnen ondernemingen

◆-:" 2 zaken worden gebruikt om activiteiten uit te
voeren:
A) Mensen  aansprakelijkheid voor aangestelden
B) Goederen  aansprakelijkheid voor gebrekkige zaken: focus van dit artikel
Historisch gezien was dit een overgangsbepaling

Dit maakt de overgang tussen artikel 1382 en de andere artikels van 1384
“Is de fout van het gebouw vereist?” Neen!

MAAR afwijkend gedrag moet wel kunnen worden aangetoond

DEEL II: INLEIDING TOT HET ONDERNEMINGSRECHT
A) ONDERNEMINGSRECHT
Binnen deze cursus: handelaar = koopman = onderneming
HOOFDSTUK 1: DE ONDERNEMING
1. INLEIDING
2 manieren om geld te verdienen:
A) Werknemer
B) Zelfstandig: je eigen onderneming oprichten
In 2018: hervorming van het ondernemingsrecht  ‘Hervormingswet’

Gevolg: Wetboek van economisch recht (WER)
2. WAT IS EEN ONDERNEMING?

Nieuwe definitie: een onderneming is (Art. 1.1 WER)
A) Ieder natuurlijk persoon die zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent
B) Iedere rechtspersoon (vb. vzw)
C) Iedere andere organisatie zonder rechtspersoonlijkheid (vb. maatschap)
Met uitsluiting van:

A) Organisaties zonder RP, zonder winstoogmerk én zonder winstuitkering (vb. feitelijke
vereniging: voetbalclub, balletschool, etc.)
B) Alle publieke RP die geen goederen of diensten aanbieden op een markt
C) Belgische staat en alle onderliggende bestuursniveaus
“Kunnen wij een onderneming zijn?” Ja

“Is een vzw een onderneming?” Ja
“Is een feitelijke vereniging een onderneming?” Neen
Oude definitie:
Een onderneming = iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die op ‘duurzame wijze’ een
economisch doel nastreeft, alsmede zijn verenigingen (Art. 1.4/1 WER)
Duurzame wijze = je doet het met regelmaat (als je iets sporadisch doet: geen onderneming)
 Niet gekoppeld aan rechtspersoonlijkheid, dus hier kan een vzw geen onderneming zijn
Soms nog andere definities: “elke entiteit die zich dient in te schrijven in de KBO” (Art. 1.4 WER)
Deze definitie wordt toegepast in:

Deze definitie wordt toegepast in:
 Boek III: algemene verplichtingen van ondernemingen
 Boek IV: mededinging
 Boek VI: marktpraktijken
 Boek XI: intellectuele eigendomsrechten
 Boek XX: insolventie van ondernemingen

!! Zorg dat je op het examen de juiste definitie toepast op de juiste materie
Conclusie: de algemene regel is de uitzondering
3. WELKE VORM KAN EEN ONDERNEMING AANNEMEN?

2 vormen:
A) Natuurlijk persoon  eenmanszaak: zelfstandig  dit hoofdstuk gaat hierop in -◆":
B) Rechtspersoon  vennootschap (al dan niet een rechtspersoon)
“Richt je een onderneming op als eenmanszaak of als vennootschap?

De keuze voor 1 van beide vormen is afhankelijk van verschillende factoren
Reden 1: aansprakelijkheid
 Eenmanszaak: privévermogen is NIET afgescheiden van het professioneel vermogen
 Geen apart vermogen
 Vennootschap: privévermogen is WEL afgescheiden van het professioneel vermogen

 Wel een apart vermogen: schuldeisers kunnen enkel hierop verhaal doen
 De ondernemer is enkel zijn inbreng (= startkapitaal) kwijt
Reden 2: samenwerkingen
 Eenmanszaak: een natuurlijk persoon voert de professionele activiteit alleen
 Vennootschap: een groep van personen voert een professionele activiteit

 Vastleggen van de onderlinge verhoudingen
2 keuzes:
A) Vennootschap zonder (volkomen) rechtspersoonlijkheid
 Alle vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk
B) Vennootschap met volkomen rechtspersoonlijkheid

 Beperking van vennoten beperkt tot hun initiële inbreng
4. ZIJN ER VOORWAARDEN OM EEN ONDERNEMING TE STARTEN?

4.1 ALGEMEEN
Principe: vrijheid van ondernemen (Art. II.3 & II.4 WER)
1791: decreet D’allarde  Liberté, égalité en fraternité: iedereen is vrij om te ondernemen
Veel na te leven formaliteiten en beperkingen wanneer men een onderneming opricht (zie verder)

4.2 VOORWAARDE 1: GRONDVOORWAARDEN
Principieel vrij om handel te drijven, maar dit is BEPERKT voor:
A) Vreemdelingen
B) Onverenigbaarheden: advocaten, gerechtsdeurwaarders en magistraten
 Bij sommige beroepen heb je een verbod op het uitvoeren van andere beroepen
 Reden: het voorkomen van potentiële belangenconflicten
C) Handelingsonbekwamen (vb. (verlengd) minderjarigen en onbekwaamverklaarden)
DUS niet iedereen kan zomaar een onderneming starten ◆:
4.3 VOORWAARDE 2: INSCHRIJVING IN DE KRUISPUNTBANK VAN

ONDERNEMINGEN (KBO) KBO = een elektronisch register voor het opnemen, bewaren,
beheren en ter beschikking stellen van gegevens die betrekking hebben op de identificatie van
ondernemingen (Art. III.15 WER)
MAAR opgelet! Er worden ook andere entiteiten opgenomen dan ondernemingen
Volgende entiteiten zijn verplicht zich in te schrijven: (Art. III.16 WER)

1. Elk NP die in België een onderneming is, met uitzondering van bestuurders (=
zelfstandigen) in vennootschappen
2. Elk Belgisch RP
3. Elk buitenlands RP met zetel of bijkantoor in België
Na inschrijving krijgt elke entiteit een uniek ondernemingsnummer van 10 cijfers (Art. III.17 WER)
Gegevens die te zien zijn bij in de website van de KBO (Art. III.18 WER)
Publicatie in Belgisch staatsblad  wordt voor iedereen in België tegenwerpelijk
4.4. VOORWAARDE 3: FISCALE EN SOCIALE VERPLICHTINGEN

Fiscale verplichting: elke onderneming die G&D levert/verricht is BTW-plichtig
Opgelet!
 Dit staat dus los van de hoedanigheid van de onderneming
 Elke onderneming moet zich inschrijven KBO, maar is daarom niet noodzakelijk btw-plichtig
Vb. Holdingvennootschapen zijn niet btw-plichtig
Sociale verplichting: inschrijving in een erkend ondernemingsloket (vb. Acerta, Xerius, …)

 Betalen van sociale bijdragen, vennootschapsbijdrage, …
 Verplicht voor de meeste ondernemingen (Art. III.49 WER)
Printscreen:
Fiscale verplichting
Sociale verplichting

4.5 VOORWAARDE 4: BOEKHOUDING
De volgende ondernemingen zijn boekhoudplichtig: (Art. III.82 WER)
1. Ieder NP die in België zelfstandig een beroepsactiviteit uitoefent
2. Iedere RP of andere organisatie zonder RP naar Belgisch recht
3. Iedere onderneming met in België gevestigde bijkantoren of centra v.
werkzaamheden
4. De openbare instellingen naar Belgisch recht die een statutaire opdracht vervullen
van commerciële, financiële of industriële aard
5. De instellingen die krachtens een KB worden verplicht een boekhouding te voeren
Met uitzondering van bestuurders in vennootschappen
 Vrije beroepen en (bepaalde) organisaties zonder RP voeren voortaan wel een boekhouding
Inhoud van boekhouding: afhankelijk van de grootte van onderneming:

 Middelgrote en grote ondernemingen: volledig stelsel  dubbel boekhouden
 Kleine onderneming: vereenvoudigd stelsel
 Kleine vzw’s en ivzw’s: vereenvoudigd stelsel (Art. 3:47 WVV)
4.6 VOORWAARDE 5: OPENING VAN EEN

ZICHTREKENING Elke onderneming is verplicht houder
van een zichtrekening Waar? Bpost of bij een in België
gevestigde kredietinstelling
4.7 VOORWAARDE 6: VESTIGINGSVOORWAARDEN

Belgisch vestigingsrecht
4.7.1 ALGEMEEN PRINCIPE
Principe: vrijheid van ondernemen (Art. II.3 & II.4 WER)
1791: decreet D’allarde  Liberté, égalité en fraternité: iedereen is vrij om te ondernemen
Maar er bestaan vergunningsstelsel die deze vrijheid beperken ◆:
4.7.2 VERGUNNINGSSTELSELS
Belgisch vestigingsrecht = alle wettelijke voorschriften die voorwaarden verbinden aan de toegang
tot de uitoefening van welbepaalde ondernemingsactiviteiten in België
 Het hebben van een vergunning/getuigschrift is nodig omwille van 4 redenen:
A) Opleggen van bekwaamheidsvereisten aan beroepsbeoefenaars (vb. dokter)
B) Sociaal-economisch motieven
C) Veiligheid en gezondheid
D) Voorkomen van bovenmatige hinder
Vergunningsstelsel moet aan 3 voorwaarden voldoen (Art. III.2 WER)

1. Geen discriminerende werking
2. Behoefte aan vergunning is gerechtvaardigd door “dwingende reden v. algemeen
belang” (vb. openbare orde, openbare veiligheid, staatsveiligheid, etc.)
3. Doelstelling kan niet worden bereikt met een minder beperkende maatregel
!! DUS vergunningsstelsel mogen niet zomaar worden ingeroepen door de overheid
Vergunning biedt dienstverrichter recht op uitoefening van die dienstenactiviteit (Art. III.7 WER)

Criteria waar bevoegde autoriteiten rekening mee moeten houden bij beoordeling (Art. III.3 WER)
1. Niet discriminerend
2. Gerechtvaardigd om een dwingende reden van algemeen belang
3. Evenredig met die reden van algemeen belang
4. Duidelijk en ondubbelzinnig
5. Objectief geformuleerd
6. Vooraf openbaar bekendgemaakt
7. Transparant en toegankelijk
Andere voorwaarden (Art. III.4 WER)

1. Procedures en formaliteiten zijn gemakkelijk toegankelijk
2. De lasten moeten redelijk zijn en evenredig met de kosten van de
vergunningsprocedures = ‘proportionaliteit’: voorwaarden van vergunningsstelsel
zijn evenredig zijn met wat je wilt bereiken met de vergunning (vb. een arts heeft
een geneeskundig diploma, geen rechtendiploma)
3. M.b.t. de vergunning zelf:
A) Na te leven termijnen en wijze van behandeling
B) Geldigheidsduur (onbeperkt, maar uitzonderingen) (Art. III.10 WER)
De vestigingseisen worden ingedeeld naargelang de sector, dit wordt vervolgens besproken
4.7.3 VESTIGINGSWETGEVING VOOR KMO’S

Algemene vestigingswetgeving voor KMO’s vervat in de programmawet (1998)
Doel: bevordering van het zelfstandig ondernemerschap (KMO-wet)
Wat is een kmo? (Art 2, bijzondere wetten)

1. Max. 50 werknemers op jaarbasis
2. Max. 25% vd aandelen of deelbewijzen in bezit van 1 of meer ondernemingen
 Deze bedrijven mogen geen KMO’s zijn
3. Ofwel de jaaromzet ≤ 7 miljoen euro
OF jaarlijks balanstotaal ≤5 miljoen euro
KMO-wet verplicht basiskennis bedrijfsbeheer in Brussel & Wallonië (Art 5, bijzondere wetten)
Opgelet! Dit is afgeschaft op 1 september 2018 in Vlaanderen
Waar krijg je dit getuigschrift?

A) Secundair (volwassen): economische richting
B) Diploma hoger onderwijs
Dit kan worden vervangen door:

A) Bepaalde diploma’s of getuigschriften
B) Voldoende praktijkervaring
C) Gelijkwaardige akte van bekwaamheid of enige ander bewijsmiddel

4.7.4 REGLEMENTERING VAN AMBULANTE ACTIVITEITEN EN KERMISACTIVITEITEN
Art. 3, bijzondere wetten
Ambulante activiteiten (= leurhandel): personen die van deur tot deur verkopen
 Hebben een vergunning nodig
Kermisactiviteiten: hebben een vergunning nodig

Reden: veiligheidsvereisten
Hierrond is tevens ook KB rond: KB 24 september 2006 (Art. 1, Koninklijke besluiten)
4.7.5 ANDERE VESTIGINGSVOORWAARDEN

Voor onder andere:
 Boekhoudkundige en fiscale beroepen
 Vastgoedmakelaars
 Privédetectives
 Psychologen
 Banken
 Verzekeringswezen
Conclusie: van het decreet d’Allarde blijft uiteindelijk weinig van over ◆:
4.8 WELKE ANDERE REGELS ZIJN VAN TOEPASSING OP ONDERNEMINGEN?

4.8.1 INLEIDING
Ondernemingen zijn onderworpen aan de regels van het economisch recht
 Omvat zowel regels van het publiek-als privaatrecht
 Doel: economische ordening en economisch sturingsbeleid
Opgelet! Als het economisch recht niet in regels voorziet zijn regels v. gemeen recht van toepassing
4.8.2 BRONNEN VAN HET ECONOMISCH RECHT

Bron van het economisch recht: Wetboek van economisch recht (WER)
 20 boekdelen:
!! Ook het Burgerlijk Wetboek heeft specifieke regels die het economisch recht vorm geven

HOOFDSTUK 2: KREDIETVERSTREKKING
1. ALGEMEEN: KREDIETOPENING
Om een onderneming te starten heb je financiële middelen nodig: start-of investeringskapitaal
1. Eigen vermogen  wordt in vennootschapsrecht besproken
2. Vreemd vermogen:
A) ‘Krediet’  bespreken we nu
= een derde (niet altijd een bank) stelt een geldsom ter beschikking in ruil
voor een periodieke intrest, waarbij het kapitaal na een bepaalde periode
moet worden terugbetaald
B) Aandelen
 Aandeelhouders ontvangen een deel van de winst
 Invloed op beleid: 1 stem op algemene vergadering
 Nadelen:
a) Ondernemingsrisico
 Faillissement: aandeelhouders krijgen mogelijks inbreng niet terug
b) Krediet wordt eerst terugbetaald bij vereffening
2. KREDIETVERSTREKKING
2.1 ALGEMEEN
Opgelet! Kredietopening ≠ lening
Lening
= een zakelijke overeenkomst die tot stand komt door afgifte van een geldsom
 Geld wordt onmiddellijk overhandigt
 Bijzondere bepalingen:
 Laattijdige betaling: nalatigheidsintrest van max 0,5%
 Wederbeleggingsvergoeding: max 6 maanden intrest
Kredietovereenkomst
= (consensuele) overeenkomst waarbij een persoon (= kredietverlener) zich ertoe verbindt tijdelijk
aan een andere persoon (= kredietnemer) een geldsom of kredietwaardigheid ter beschikking te
stellen in ruil voor een commissie en rente op de opgenomen bedragen
 Consensuele overeenkomst: komt tot stand door wilsovereenstemming
 2 mogelijkheden:
A) Terbeschikkingstelling van geldsom
 Geld wordt niet direct overhandigt (pas op moment dat je het nodig hebt)
 Kredietnemer is niet verplicht het krediet op te nemen
 Niks opneemt: betaalt enkel commissie
 Voorbeeld:
a) Onder nul gaan
b) Revolvingkrediet: het terugbetaald kapitaal kan opnieuw worden opgenomen
B) Terbeschikkingstelling van kredietwaardigheid

 Persoonlijke kredietwaardigheid van kredietgever wordt overhandigd (ipv geld)

2.2 WET KMO FINANCIERING
2.2.1 ALGEMEEN
Probleem: kredietverlening daalde, terwijl aantal kredietaanvragen steeg
Oorzaak: kredietvoorwaarden werden strenger
Gevolg: specifiek kader creëren voor ondernemingskrediet  Wet KMO-financiering (2013)
 Ontstaan van een gedragscode
Doel = contractuele relatie tussen kredietgever en ondernemer evenwichtiger te maken, meer

transparantie te creëren en de toegang tot het krediet stimuleren
Wat is een kmo? (Art. 1.24 WVV)

= een kleine vennootschap: 3 criteria, waarvan maximaal 1 mag van worden overschreden
1. Personeelsbestand: 50 werknemers
2. Balanstotaal: 4,5 miljoen
3. Omzet (excl. btw): 9 miljoen
Indien het geen KMO is, is het gewoon contractenrecht van toepassing :"-◆
2.2.2 TOEPASSINGSGEBIED
Kredietovereenkomsten gesloten met een (kleine) onderneming met vestiging of maatschappelijke
zetel in de Europese Economische Ruimte (EER), op voorwaarde dat: (Art. 3, bijzondere wetten)
A) Belgische kredietinstelling
B) Buitenlandse kredietinstelling met activiteiten in België
Toepassingsvoorwaarde: kredietovereenkomst met volgende definitie:

= Elke overeenkomst waarbij een ‘kredietgever’ een krediet verleent of toezegt aan een
‘onderneming’ in de vorm van een lening of van elke andere gelijkaardige regeling, met uitsluiting
van het consumentenkrediet en het hypothecair krediet
‘Onderneming’ volgens art. 1.1 WER en art 1:24 WVV

‘Kredietgever’ = elke NP, RP of groep van dergelijke personen die krediet toestaat binnen
kader van zijn gebruikelijke handels-of beroepsactiviteiten (m.u.v. kredietbemiddelaar)
De kredietovereenkomst veronderstelt dat de kredietnemer een onderneming is en de kredietgever een

kredietinstelling is die zich als kredietgever kwalificeert om een krediet/lening uit te geven.
2.2.3 INHOUDELIJKE BEPALINGEN

2.2.3.1 GEDRAGSREGELS
Kredietgever moet 2 gedragsregels naleven:
1. Zorgvuldigheidsplicht (Art. 4, bijzondere wetten)
 Kredietgever, kredietbemiddelaar en onderneming gedragen zich in hun onderlinge
rechtsverhoudingen te goeder trouw en billijk (= rechtvaardig en redelijk)
 Verstrekte informatie is correct, duidelijk en niet misleidend

2. Informatieplicht (Art 5, bijzondere wetten)
4 bepalingen:
A) Kredietgever wint informatie in van de kredietnemer
 Minimaal in te winnen info bepaald door gedragscode
 Doel: inschatten kredietpositie & selectie van gepaste kredietvorm
B) Kredietgever bezorgt een schriftelijke toelichting aan de onderneming

 I.v.m. relevante kredietvormen en gevolgen voor de onderneming
C) Kosteloos exemplaar ontwerpovereenkomst met “summier informatiedocument”

geven aan onderneming  zo kan deze de kredietaanbieding vergelijken
D) Kredietgever: meest geschikte krediet aanbieden
2.2.3.2 ANDERE BEPALINGEN

2 andere bepalingen:
1. Kredietweigering (Art. 8, bijzondere wetten)
= weigering van de bank om een krediet te verlenen aan de onderneming
 Gronden van weigering met schriftelijke verduidelijk op vraag onderneming
 Er moet worden gemotiveerd waarom het wordt geweigerd
 ! Dit doet geen afbreuk aan contractsvrijheid
2. Vervroegde terugbetaling (Art. 9, bijzondere wetten)

 Onderneming kan dit eenzijdig beslissen
 Mogelijk mits betaling van een wederbeleggingsvergoeding
 Wederbeleggingsvergoeding afhankelijk van kredietbedrag:
≤ 2 miljoen euro: max. 6 maanden
> 2 miljoen euro: zoals bepaald in Gedragscode
= verschil tussen de misgelopen intresten door de vervroegde
terugbetaling en de potentiële opbrengst van het opnieuw
uitgeleende kapitaal: werkelijke schade voor kredietgever
Opgelet! Als een krediet kwalificeert als lening, dan is de
wederbeleggingsvergoeding maximaal 6 maanden (zie eerder)
EXAMENVRAAG: “is er recht op vervroegde terugbetaling?”

Stap 1: Is de overeenkomst een lening OF een krediet?
Lening: geldt wordt onmiddellijk ter beschikking gesteld
Krediet: geldt wordt niet onmiddellijk ter beschikking gesteld
Stap 2: Gaat het hier om een KMO?  kijken naar de criteria
Kleine vennootschap: ja
A) Max 2 miljoen
B) Meer dan 2 miljoen
Grote vennootschap: nee  gewoon contractenrecht
Stap 3: Is er recht op vervroegde terugbetaling?
Kleine vennootschap: ja
Grote vennootschap: nee, tenzij het contract het voorziet

3. ONBESLAGBAARHEID VAN DE WONING VAN DE ZELFSTANDIGE
= natuurlijk-persoon en zijn gezin voor een stuk beschermen tegen het ondernemingsrisico
 Geregeld in programmawet (Art. 73, bijzondere wetten)
 Voorwerp: “hoofdverblijftplaats” (= privéwoning) van zelfstandige natuurlijk persoon
 Voorwaarde: verklaring afleggen voor notaris  overschrijving in hypotheekregister
(Art 74 & Art 76, bijzondere wetten)
Beperkingen
A) Enkel voor beroepsschulden ontstaan NA inschrijving
B) De niet-uitgesloten schuldeisers kunnen nog uitlokken dat privéwoning wordt verkocht
Nadeel: banken hebben dit niet graag, geven vaak pas een krediet na schrappen verklaring
◆:
EXAMENVRAAG: “kan dit op een garagebox?

Antwoord: Neen! Dit is geen privéwoning
HOOFDSTUK 3: DE ONDERNEMING OP DE MARKT

1. ALGEMEEN
Een onderneming krijgt met heel wat facetten te maken als ze zich op de markt begeeft
2. MEDEDINGING (= CONCURRENTIE)
2.1 INLEIDING
Basisregel: vrijheid van ondernemen
Voorwaarde: concurrentie nodig om tot ideale prijszetting te komen
A) Op niveau van de klant: voldoende klanten nodig
 Geen monopsonie: er is maar 1 klant
Gevolg van 1 klant leverancier moet producten aan dumpingprijzen verkopen (‘buyer power’)
(= verlies)
B) Op niveau van de leveranciers: voldoende leveranciers nodig

 Geen monopolie: er is maar 1 leverancier
 Gevolg: prijs wordt door leverancier bepaald, niet door de markt
Mededingingsrecht: mededinging stimuleren EN waken over eerlijke mededinging

MAAR 2 voorwaarden:
A) Er zijn voldoende spelers
B) Moet eerlijk gebeuren mededinging moet op een eerlijke manier gebeuren
 Wordt geregeld door de Eerlijke Marktpraktijken (zie verder)
Conclusie: er is een beperking van de principiële vrijheid van ondernemen
Vrijheid van ondernemen is niet absoluut. Volledig vrije markt gedreven door winst leiden tot oneerlijke praktijken,..
(zie cursus voor voorbeelden p 27 )

2.2 ORGANISATIE VAN HET MEDEDINGINGSBELEID
Organisatie van mededingingsbeleid op 2 niveaus:
A) Europees niveau  Europees mededingingsrecht
 Voor ondernemingen actief in verschillende lidstaten
 Bescherming van mededinging op Europese markt
 Regels te vinden in ‘Verdrag betreffende de werking vd Europese Unie’ (VWEU)
 Rechtstreekse werking: kunnen door rechter worden afgedwongen
 Doel:
a) Verwezenlijking interne markt (= eengemaakte Europese markt)
Hoe? Via een openmarkteconomie: vrij verkeer G&D, personen en kapitaal
b) Doelstellingen van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) bereiken

- Prijsstabiliteit
- Sociale markteconomie
- Groot concurrentievermogen
 Toezicht: Europese Commissie
B) Belgisch niveau  Belgisch mededingingsrecht

 Voor ondernemingen actief in België of beperkt aantal lidstaten
 Bescherming van mededinging op Belgische markt
 Regels te vinden in ‘Wetboek van Economisch Recht’ (WER)
 Sterke gelijkenis met Europese regels
 Toezicht: Belgische Mededingingsautoriteit
2.3 ENKELE INLEIDENDE BEGRIPPEN

2.3.1 ONDERNEMING
Belgisch begrip: Art 1.4/1 WER
Europees begrip (HvJEU): elke eenheid die een ‘economische activiteit’ uitoefent, ongeacht haar
rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd  het gaat om een ECONOMISCHE EENHEID
Economische activiteit = iedere activiteit bestaande uit aanbieden van G&D op een bepaalde markt
Opgelet! De definitie is dus niet gekoppeld aan:

A) Het hebben van rechtspersoonlijkheid (Art I.1.1 WER)
B) Het uitoefenen van een beroepsactiviteit (Art I.1.1 WER)
C) Het op een duurzame wijze nastreven van een economisch doel (Art 1.4/1 WER)
Het volstaat dat het gaat om het uitoefenen van iedere activiteit bestaande uit aanbieden G&D
Conclusie: op Belgisch vlak kan een dochteronderneming worden gezien als een onderneming, terwijl
op Europees vlak een moederonderneming samen met dochterondernemingen wordt gezien als
onderneming  er wordt gekeken naar het economisch geheel (niet naar RP of NP)

2.3.2 DE RELEVANTE MARKT
“Vanaf wanneer zijn ondernemingen met elkaar in concurrentie?”
Antwoord: als ze hun bewegen op dezelfde productmarkt EN dezelfde geografische markt
 Productmarkt: inwisselbaarheid/substitueerbaarheid/complementariteit speelt een rol
 Bij een prijsstijging schakelt de consument over op een ander product
Vb. appelen en peren zijn inwisselbaar & spelen dus op dezelfde productmarkt
 Geografische markt: alternatieve bevoorradingsbronnen spelen een rol

 Bij een prijsstijging schakelen consumenten over op een andere leverancier
Vb. als appelen duurder worden in België, gaan de consumenten appelen kopen uit
Frankrijk  België en Frankrijk bevinden zich op dezelfde geografische markt
2.4 RESTRICTIEVE MEDEDINGINGSAFSPRAKEN

= praktijken die ben wilt inperken
2.4.1 VERBOD VAN KARTELAFSPRAKEN

Kartelafspraken = afspraken tussen ondernemingen
2.4.1.1 EUROPEES
A) VERBODEN HANDELINGEN
Verbod van overeenkomsten die de mededinging kunnen verhinderen (Art. 101 VWEU)
 Prijsafspraken
 Afspraken i.v.m. het aanbod (vb. aanbod verlagen zodat prijs verhoogt)
 Geografische opdeling van de markt (vb. jij neemt België, ik neem Nederland)
MAAR deze moeten het doel of gevolg hebben: MERKBARE verstoring van de relevante markt
 Voorwaarde vanuit de Europese Commissie:
A) Concurrenten: gezamenlijke marktaandeel op relevante markt is niet groter dan 10%
B) Geen concurrenten: gezamenlijke marktaandeel op relevante markt is niet groter dan 15%
B) SANCTIES
Sanctie: nietigheid en eventuele geldboete
 Terugwerkende kracht
 Heeft enkel betrekking op het met het verbod strijdig beding
Opgelet! Ook passieve deelneming is strafbaar ◆:
C) UITZONDERINGEN
“Wanneer mogen kartelafspraken wel?” (Art. 101.3 VWEU)
Antwoord: het komt de maatschappij ten goede  vb. een innovatie
MAAR voorwaarde: concurrentie mag niet worden uitgesloten

2.4.1.2 BELGISCH
Identiek Europese regels
MAAR uitbreiding: verbod ook voor natuurlijke personen die ondernemingen vertegenwoordigen bij
onderhandelingen en die betrekking hebben op (Art. IV. 1 WER):
A) Vaststellen van prijzen bij verkoop van producten aan derden
B) Beperken van de productie of de verkoop van producten
C) Toewijzen van markten of afnemers
2.4.2 VERBOD VAN MISBRUIK VAN MACHTSPOSITIE

2.4.2.1 EUROPEES
Machtspositie op zich niet verboden, wel als dit handel tussen lidstaten ongunstig KAN beïnvloeden
Machtspositie = een onderneming is in staat om de instandhouding van een mededinging op een

relevante markt te verhinderen doordat zij het haar mogelijk maakt, jegens haar concurrent,
afnemers of leveranciers in belangrijke mate onafhankelijk te gedragen
 Je hebt een zodanig groot marktaandeel dat je onafhankelijk kan handelen van anderen
“Wat bepaald de machtspositie van een onderneming?

 Belangrijkste criterium: marktaandeel
 Andere criteria:
 Invloed van en aantal potentiële concurrenten
 Hindernissen om de relevante markt te betreden
Lage toegangsdrempel: hoog marktaandeel betekent niet altijd machtspositie
Hoge toegangsdrempel: hoog marktaandeel betekent een machtspositie
Vervolgens: nagaan of er misbruik is (Art. IV. 2 WER):

A) Onbillijke verkoopprijzen
B) Beperken van productie of technische ontwikkeling
C) Verschillende behandeling van handelspartners voor gelijke prestaties
D) Opleggen van bijkomende voorwaarden die niets te maken hebben met de overeenkomst
zelf (vb. leveranciers mag niet verkopen aan een consument)
Sancties: geldboete en schadevergoeding
2.4.2.2. BELGISCH
Identiek Europese regels
Opgelet! Misbruik van machtspositie heeft enkel betrekking op de Belgische markt
MAAR uitbreiding: regeling voor ‘misbruik van een positie van economische afhankelijkheid’
Misbruik door: (Art. IV. 2/1 WER):
A) Weigeren aan-of verkoop
B) Onbillijke verkoopprijzen
C) Beperken van productie of technische ontwikkeling
D) Verschillende behandeling van handelspartners voor gelijke prestaties
E) Opleggen van bijkomende voorwaarden die niets te maken hebben met overeenkomst zelf

Definitie ‘economische afhankelijkheid’ (Art. I.6 12 bis WER)
= ene onderneming is gebonden aan een andere onderneming omdat er geen redelijk alternatief is
2.4.3 CONCENTRATIES
2.3.4.1 INLEIDING
= een duurzame wijziging van zeggenschap over ondernemingen (Art. IV.6 WER)
= 2 of meer onafhankelijke ondernemingen maken deel uit van eenzelfde economisch geheel
Dit kan door:
A) Fusie: 2 ondernemingen vloeien samen en vormen 1 onderneming
B) Share deal: ene onderneming verwerft belang in een andere via aandelen
Indien dit om grote spelers gaat: invloed op de mededinging op de relevante markt
:◆
2.4.3.2 CONCENTRATIES MET EEN COMMUNAUTAIRE DIMENSIE (EUROPEES)

‘Communautair’ = Europees
Drempel A
Drempel B
Stel: er is aan ALLE criteria van 1 van beide drempels voldaan

Gevolg: aanmeldingsplicht bij de Europese Commissie
 Europese Commissie bepaalt of verrichting mededinging zou belemmeren
Opgelet! Als men aan de uitzondering voldoet is een aanmelding niet nodig
EXAMENVRAAG!! “is er een aanmelding bij de Europese Commissie nodig?”

Oefen met oefeningen te vinden op de slides
2.4.3.3 CONCENTRATIES OP DE BELGISCHE MARKT

Indien geen aanmelding nodig is bij de Europese Commissie, moet je kijken naar Belgische drempel
Slechts 1 drempel (Art. IV.7)
Stel: er is aan ALLE criteria voldaan

Gevolg: aanmeldingsplicht bij de Belgische Mededingingsautoriteit (Art. IV.9)
 Belgische Mededingingsautoriteit bepaalt of verrichting mededinging zou belemmeren

3. BESCHERMING VAN INTELLECTUELE EIGENDOM
3.1 INLEIDING
Vrijheid van ondernemen ↔ belonen en stimuleren van intellectuele inspanning
Enerzijds: ondernemingen innoveren niet meer als dit zomaar door anderen wordt geëxploiteerd
Anderzijds: als men het gebruik van creaties door anderen verbiedt geef je een monopolie-positie
DUS wetgever moet een evenwicht vinden :-◆"
Hoe? Toekennen van intellectuele eigendomsrechten voor innovaties/creaties

MAAR creaties worden nog op andere manieren beschermd
Vb. door eerlijke marktpraktijken (zie later), vertrouwelijkheidsovereenkomst, arbeidsrecht, etc.
EXAMENVRAAG !! “Welke van de 3 rechten zou het best zijn bij een bepaalde casus?”
Plaats de 3 rechten naast elkaar en ken goed het onderscheid
Vb. eeuwigdurende bescherming = merkenrecht
geen registratieverplichting = auteursrecht
3.2 INTELLECTUELE RECHTEN – ALGEMEEN

= rechten toegekend ter bescherming van geestelijke creaties waardoor de houder een exclusief
beschikkingsrecht en gebruiksrechter krijgt met betrekking tot deze creatie
 De houder kan anderen verbieden gebruik te maken van de creatie
!! Er zijn geen andere intellectuele rechten dan degene voorzien door de wet
Wij bespreken 3 intellectuele eigendomsrechten:

A) Auteursrecht
B) Merkenrecht
C) Octrooirecht
Algemene kenmerken van deze intellectuele eigendomsrechten:

1. Bevat een immaterieel voorwerp
2. Moet het banale overstijgen
(MAAR dit moet niet per se mooi of complex zijn)
3. Impliceren exclusieve bevoegdheden en onthoudingsverbod erga omnes
Exclusieve bevoegdheid: enkel jij mag met dit werk aan de slag
Onthoudingsverbod erga omnes: het verbod geldt voor iedereen
4. Beperkt in tijd en ruimte
5. Kan belangrijke asset van de onderneming uitmaken
6. Territorialiteitsbeginsel: geldt enkel binnen een land of groep landen
7. Niet absoluut: te beoordelen in combinatie met andere grondrechten
Vb. recht op privacy, vrijheid van ondernemerschap, …

3.3. HET AUTEURSRECHT
3.3.1 INLEIDING
Auteursrecht kent bescherming en rechten toe aan auteur van een werk v. letterkunde of kunst
(MAAR ook computerprogramma’s, databanken, slogans, bouwplannen, tekeningen etc.)
3.3.2 WETGEVING
Europa wil deze regelgeving harmoniseren, maar er is nog een hele weg af te leggen
Opgelet! Met het merkenrecht en octrooirecht staat Europa wel al een stuk verder -
◆:" MAAR zelf op mondiaal vlak (= buiten Europa) initiatieven om auteursrecht uit
te breiden
3.3.3 BESCHERMINGSVEREISTEN VAN HET AUTEURSRECHT

3 voorwaarden (cumulatief)
1. Het gaat om een werk van letterkunde of kunst (ruim te interpreteren)
2. Het werk wordt uitgedrukt in een concrete vorm
 Ideeën, procedures of concepten komen dus niet in aanmerking
Vb. een kookrecept komt niet in aanmerking, het kookboek wel
 Iemand anders kan het werk als inspiratie gebruiken voor eigen werk
3. Het werk voldoet aan de vereiste van originaliteit
 Er is een bepaalde inspanning gedaan
Copyright komt AUTOMATISCH tot stand als aan bovenstaande voorwaarden is voldaan
 Geen registratie-of depotformaliteit vereist
Opgelet! Copyright is dus niet nodig om tot auteursrecht te komen
3.3.4 UITGESLOTEN WERKEN

“Wat valt niet onder het auteursrecht?” (Art. XI.172 WER)
A) Akten van overheid (vb. wetteksten, vonnissen en arresten, aangifteformulieren, …)
B) Redevoeringen in de Kamer of Senaat
 Mag vrij worden gereproduceerd
Opgelet! Enkel de spreker heeft het recht om ze AFZONDERLIJK uit te geven
3.3.5 WIE KAN DE BESCHERMING INROEPEN?

Algemene regel: ‘maker van het werk’ = de auteur: natuurlijk persoon (Art. XI.170 WER)
DUS het kan nooit toekomen aan een rechtspersoon
“Wat als verschillende auteurs hebben bijgedragen tot een werk?”

Antwoord: het aandeel van elk individu die een CREATIEVE INBRENG deed wordt bepaald
 Exploitatie van het werk vereist toestemming van elk individu
Opgelet! Loutere medewerking maakt iemand geen medeauteur

Audiovisuele werken (Art. XI. 179, WER)
 Hoofdregisseur = auteur
 5 volgende personen zijn de medeauteurs, behoudens tegenbewijs:
A) Scenarioschrijver
B) Bewerker
C) Tekstschrijver
D) Grafische ontwerper van belangrijke animaties
E) Auteur van muziek
5 andere personen = medeauteurs behoudens tegenbewijs
3.3.6 OVER WELKE BESCHERMING GAAT HET?

De natuurlijke personen beschermd door het auteursrecht hebben volgende bescherming:
A) Morele rechten
B) Vermogensrechten
3.3.6.1 MORELE RECHTEN

 Rechten verbonden met de auteur
 Onvervreemdbaar: kan niet worden verkocht/overgedragen  blijft bij de auteur
3 soorten morele rechten:

1. Openbaarmakingsrecht
= auteur kiest zelf of het werk klaar is om bekend gemaakt te worden
2. Vaderschapsrecht
= auteur heeft het recht om het vaderschap van het werk op te eisen of te weigeren
 Kan ervoor kiezen dit anoniem of onder een pseudoniem te doen
3. Recht op eerbied
A) Recht om zich te verzetten tegen wijziging
 Hiervan kan afstand worden gedaan (vb. door architect)
B) Recht om zich te verzetten tegen misvorming of verminking

 Hiervan kan geen afstand worden gedaan
3.3.6.2 VERMOGENSRECHTEN
 Kan worden verkocht/overgedragen  kan overgaan naar erfgenamen na overlijden
2 soorten vermogensrechten:
1. Reproductierecht (Art. XI.165 WER)
 Alleen de auteur heeft het recht om ‘reproduceren’ of laten reproduceren
= elke vorm van kopie (ongeacht wijze waarop deze wordt gemaakt
 Auteur geeft toestemming tot bewerken of vertalen van een werk
 Auteur geeft toestemming tot verhuren of uitlenen van een werk
 Het recht om exemplaren in het verkeer te brengen: slechts eenmaal!
 Van zodra van dit recht gebruik is gemaakt, is het uitgeput
 Auteur verliest de verdere controle over de volgende stappen
Opgelet! Dit geldt enkel voor materiële exemplaren (vb. boeken)

2. Recht tot mededeling aan het publiek (Art. XI.165 WER)
 Auteur heeft het recht het werk aan het ‘publiek’ mee te delen
= onbepaald aantal personen waarvan de omvang vrij groot is
DUS een private groep van personen valt hier buiten
Uitzonderingen op vermogensrechten:
 Citaatrecht (Art. XI.189 WER)

= citeren maakt geen inbreuk op auteursrecht
Opgelet! Correcte bronvermelding vereist
 Actualiteitsverslaggeving (Art. XI.190 WER)

= geen inbreuk op auteursrecht indien de reproductie en mededeling voor louter
informatieve doeleinden (vb. nieuwsbericht) wordt aangewend
 Gebruik op een openbare plaats (Art. XI.190 WER)

Vb. werk komt toevallig in beeld zonder dat werk zelf in middelpunt van de reportage staat
 Kosteloze uitvoering in familiekring (Art. XI.190 WER)

= je maakt een privékopie en laat dit in familiekring zien (vb. een film)
Opgelet! Vertoning binnen bedrijven of een vzw telt NIET mee
 Privékopie
= een kopie maken voor privégebruik
 Auteur moet hier niet voor worden vergoed
 Indirect wordt hij wel vergoedt: bijzondere heffing op verkoop van blanco
dragers (vb. lege CD-ROM schijven, Dvd’s, …)
 Onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (Art. XI.191/1 WER)

= binnen deze domeinen mag gebruik gemaakt worden van werken
 Parodie (Art. XI.190 WER)

Reden: vrijheid van meningsuiting
3 voorwaarden:
A) Nabootsing van een bestaand werk
B) Duidelijke verschillen met het bestaand werk
C) Er wordt aan humor of spot gedaan
3.3.7 DUUR VAN DE BESCHERMING

Verschillende beschermingsduur (Art. XI.166, WER)
 Na overlijden auteur: 70 jaar

 Indien meerdere auteurs: 70 jaar na overlijden langstlevende auteur
 Bij vaderschapsrecht (anoniem of pseudoniem werk): 70 jaar na de eerste publicatie
 Indien het nog niet eerder gepubliceerd was: 25 jaar na eerste publicatie

Na overlijden gaat auteursrecht over op: (Art. XI.171, WER)
A) Persoon naar keuze
B) Erfgenamen
Conclusie: het auteursrecht dooft dus niet uit!
Als auteursrecht is uitgedoofd: auteursrecht valt in publiek domein en kan door iedereen vrij worden
gebruikt (vb. muziek van Beethoven wordt gebruik als telefoondeuntje)
3.5 MERKEN
3.5.1 INLEIDING
Doel merk = zorgt dat je goederen en diensten kunt onderscheiden van andere producenten
Belangrijk verschil met auteursrecht: merk wordt niet automatisch verkregen

 Moet worden aangevraagd
3.5.2 WETGEVING
In België, Nederland en Luxemburg: Beneluxmerk (Art. 2.2, BVIE)
 Rechtsbron/oorsprongsfunctie/herkomstfunctie: Beneluxverdrag 25 februari 2005
 Biedt bescherming in België, Nederland en Luxemburg
 Opgelet! Een merk registreren in enkel België kan dus niet ◆"-:
Europees niveau: Uniemerk

 Biedt bescherming in de hele Europese Unie
 Merk moet in alle 27 lidstaten voldoen aan de wettelijke voorwaarden
3.5.3 ESSENTIËLE BEGRIPPEN

3.5.3.1 WATERMERKEN EN DIENSTMERKEN
Watermerk: een merkenrecht voor goederen
Dienstmerk: een merkenrecht voor diensten (vb. telefonie)
3.5.3.2 DEFINITIE VAN EEN MERK

Merken kunnen worden gevormd door alle tekens, mits deze (Art. 2.1, BVIE):
A) !! Herkomst-of identificatiefunctie: moet te onderscheiden zijn v. andere ondernemingen
B) In het register kunnen worden weergegeven (vb. smaak-of geurmerken kunnen dit niet)
 Nagaan of een bepaald merk al bestaat
 Bij Beneluxmerk: merkregister = BOIP/BVIE
 Gaat na of aan alle essentiële voorwaarden (zie straks) is voldaan
Soorten merken:
 Woordmerk
 Meest voorkomende vorm
 Fantasiebenamingen, slogans, afkortingen, namen van personen & plaatsnamen
Opgelet! Het gaat enkel om het woord zelf, niet de voorstelling ervan
 Een beeldmerk kan apart worden aangevraagd

 Beeldmerk
 Fantasietekening (vb. logo)
 Bijzondere vormgeving van een woordmerk
 Kleurmerk
 Kleur op zich (vb. blauw van het merk Campinggaz)
 Kleurcombinatie
Opgelet! 3 voorwaarden:
A) Tekstuele beschrijving
B) Verwijzing naar internationaal erkend kleurcode nodig
C) Bij kleurencombinaties: aangeven hoe kleuren geschikt zijn
 Vormmerk
 3D-tekens
A) Vorm van de waar (vb. een batterij)
B) Vorm van de verpakking (vb. cola flesje)
Opgelet! 3 uitzonderingen waarbij een vormmerk niet wordt verkregen (Art. 2.2bis, BVIE)
A) Vorm wordt bepaald door het product zelf (vb. vorm van een brok zeep)
B) Vorm is noodzakelijk om een technische uitkomst te verkrijgen (vb. legoblokje)
C) Vorm geeft de wezenlijke waarde aan de waar
 De vorm is belangrijker dan het object zelf (vb. luidspreker in vorm v. potlood)
Als een vormmerk niet kan worden verkregen wordt vaak een octrooi aangevraagd
◆:-"
 Geluidsmerk
 Geregistreerd als audiobestand, notenbalk, sonogram, …
 Andere: patroonmerk, positiemerk, bewegingsmerk, multimediamerk, hologrammerk, …
3.5.4 BASISVEREISTEN VAN EEN MERK

Er zijn 4 basisvereisten van een merk:
1. Onderscheidend vermogen
 Regel: door teken alleen moet publiek weten van welke onderneming het is
“Wat wordt niet aanvaard?”  een merk dat te beschrijvend is
- Beschrijvende slogan of benaming
- Teken dat wordt gebruikt om een kenmerk aan te duiden (vb. light)
- Teken legt onmiddellijke link met product (vb. appel)
- Prefix of suffix
 Te beoordelen door gemiddelde consument die deel uitmaakt vh doelpubliek
 Inburgering mogelijk = onderscheidend vermogen opbouwen met tijd
Voorbeeld: je maakt intensief reclame (vb. Quick)
 Verwatering mogelijk = onderscheidend vermogen verdwijnt met tijd
 Een merk met onderscheidend vermogen zwakt af en wordt een
soortnaam (vb. papers, bic, …)

2. Toelaatbaarheid
 Tekens worden niet toegestaan indien (Art. 2.2bis, BVIE):
A) Is strijdig met de openbare orde of goede zeden
B) Geen wapenschilden, vlaggen, emblemen of benamingen van
landen of internationale organisaties
C) Kan het publiek misleiden
3. Beschikbaarheid
 Het teken is nog beschikbaar
= geen anterioriteiten: identiek of overeenstemmend teken
 2 beginsels:
A) Specialiteitsbeginsel: mag niet voor producten met gelijke productsoort
B) Territorialiteitsbeginsel: mag niet binnen bepaald territorium (vb. Benelux)
 “Wanneer kan een merkaanvraag toch geweigerd worden?”
A) ‘Befaamde merken’
= grote merken kunnen zich verzetten tegen het gebruik van hun teken voor
producten die NIET gelijkaardig zijn. Wanneer? Als er voordeel wordt
gehaald uit het onderscheidend vermogen of reputatie van het merk
B) ‘Kwader trouw’ (Art. 2.2bis, BVIE)

= Merkaanvraag voor een teken die wordt gebruikt door een concurrent
4. Merkverkrijging: verplichte registratie

 Merk moet worden aangevraagd
 Bij Beneluxmerk: Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP)
 Er wordt nagegaan of voorwaarden zijn vervuld
 Derden hebben 2 maand om oppositie in te stellen (Art. 2.14, BVIE)
 Vaak worden merknamen vergezeld van het ®-teken
3.5.8 OVER WELKE BESCHERMING GAAT HET?

Bescherming 1: recht op uitsluitend gebruik van het merk
 Houder heeft exclusief recht op het gebruik van het merk op zijn waren of diensten
Bescherming 2: recht op verzet tegen gebruik door derden
 Houder kan zich verzetten tegen gebruik door derden, indien het teken (Art.2.20, BVIE):
A) Gelijk is aan een merk van dezelfde G/D (= zuivere namaak)
B) Gelijk is of gelijkaardig aan een merk van gelijke/overeenstemmende G/D
C) Gelijk is of gelijkaardig met een bekend merk
D Wordt gebruikt voor andere doeleinden dan het onderscheiden van G/D
Voorbeeld: teken wordt niet aangebracht op producten, maar in reclame of borden
Opgelet! Als een merkhouder misbruik niet kan plaatsen onder bovenstaande zaken, kan hij
nog altijd reageren op basis van het gemeen aansprakelijkheidsrecht ◆:"-
Wat men bedoelt met ‘gebruik’ staat ook in hetzelfde artikel
Bescherming 3: recht om inschrijvingen van derden nietig te laten verklaren

Bescherming 4: recht op uitputting
 Houder verliest controle over het product – voorzien van zijn merk – die met zijn
toestemming in een land van de EER werd gebracht
 Product kan zich vrij circuleren binnen EER
 Er worden wijzigingen gebracht aan product zodat het verkoopbaar is
Vb. de bijsluiter of bepaalde vermeldingen op de verpakking veranderen van taal
 Voorwaarden:
A) Op verpakking wordt vermeld wie wijzigingen heeft aangebracht
B) Er wordt niet geraakt aan de kwaliteit van het product
C) Merkhouder wordt op de hoogte gebracht van wijzigingen
D) Wijzigingen doen geen afbreuk aan de reputatie
Als aan 1 van bovenstaande voorwaarden niet is voldaan kan de houder zich verzetten!
3.5.9 VERLIES VAN HET MERKRECHT

Duurtijd: 10 jaar, onbeperkt hernieuwbaar  EEUWIGDUREND (Art 2.9, BVIE)
Wanneer kan een merkrecht vervroegd worden verloren?
A) Merkrecht niet gebruikt voor een periode van 5 jaar (Art. 2.23 bis, BVIE)
 Aanvraag bij rechtbank
B) Er is niet (meer) aan de initiële voorwaarden voldaan
3.6 OCTROOIEN (= PATENT)

3.6.1 WETGEVING
Titel 1 Boek XI WER
3.6.2 WAT IS EEN OCTROOI?

= geeft houder het recht om te verhinderen dat derden een uitvinding exploiteren  negatief recht
Opgelet! Een octrooi wordt niet altijd verleend

Je KAN het op de markt brengen, maar dit wil niet zeggen dat je het MAG doen
 Er moet vaak aan vergunningen etc. voldaan zijn om het op de markt te mogen brengen ◆:
3.6.3 GELDIGHEIDSVEREISTEN
Er zijn 4 geldigheidsvereisten van een octrooi (Art. XI.3, WER)
1. Het moet om een ‘uitvinding’ gaan
= creatie van iets dat nog niet bestond om een technisch probleem op te lossen
Uitgesloten: (Art. XI.4 & 5, WER) + schenden openbare orde of goede zeden
2. De uitvinding moet nieuw zijn

 Maakt geen deel uit van de ‘stand van de techniek’ (Art. XI.6, WER)
= alles wat er wereld publiek beschikbaar is + andere octrooiaanvragen
 Publiek moet niet daadwerkelijk kennis hebben genomen
 Toegankelijkheid (vb. in een bibliotheek) is voldoende
 Publiek kan 1 persoon zijn (vb. onderzoeker in bedrijf die meewerkt aan de
uitvinding) MAAR deze kunnen deze nieuwheid vd uitvinding aantasten
Gevolg: ondertekenen vertrouwelijkheidsovereenkomst

2 uitzonderingen van openbaarmaking die de nieuwheid niet aantasten:
A) Misbruik ten opzichte van de aanvrager
Voorbeeld: misnoegde werknemer maakt de uitvinding publiekelijk bekend
B) Uitvinding is tentoongesteld op van overheidswege gehouden of erkende

tentoonstellingen
Voorwaarde: gebeurt in een periode van 6 maand voor octrooiaanvraag
3. Er moet sprake zijn van “uitvinderswerkzaamheid” (Art. XI.7, WER)

= de uitvinding is niet evident voor een vakman in een specifiek domein
Vb. je ontwikkelt medicatie voor hoofdpijn, maar blijkt dat het werkt voor covid
4. De uitvinding is toepasbaar in de nijverheid/industrie (Art. XI.8, WER)

= het onderwerp kan worden vervaardigd of toegepast op enig gebied van nijverheid
3.6.4 OCTROOIAANVRAAG
Aanvraag: Dienst voor de Intellectuele Eigendom bij de Federale Overheidsdienst Economie
3.6.5 AARD VAN DE BESCHERMING

De octrooihouder kan:
 Verzetten tegen exploitatie van de uitvinding door derden
 Verzetten tegen namaak
 Recht overdragen of in licentie geven
 Exploiteren van de uitvinding
Opgelet! Indien ze dit niet doen: dwanglicentie kan worden verleend aan derden
 Deze mogen de uitvinding wel exploiteren ◆:"-
3.6.6 UITZONDERING OP BESCHERMING

Het octrooi geldt niet indien: (Art. XI.34, WER)
A) Enkel gebruikt in privésfeer
B) Gebruikt voor wetenschappelijke doeleinden of onderwijs
C) Magistrale bereiding van een apotheker
Vb. in bereiding wordt iets gebruikt met een octrooi kan octrooihouder zich niet verzetten
D) Uitputting (zie eerder)
3.6.7 BESCHERMINGSDUUR
Duur: 20 jaar  NIET VERLENGBAAR
 Jaarlijkse taksen betalen
 Vaak extra beschermingstermijnen
Voorbeeld: aanvullende beschermingscertificaten (ACB’s) bij geneesmiddelen
Gevolg: beschermingsduur van 15 jaar na eerste uitgegeven handelsvergunning in de EU
 Als octrooi uitdooft, kan eenieder de uitvinding exploiteren
 Vroegtijdige beëindiging mogelijk:
A) Octrooi-inbreuk: nietigverklaring (Art.XI.57 WER)
B) Octrooihouder neemt afstand (Art.XI.55 WER)
C) Octrooihouder herroept het octrooirecht geheel of gedeeltelijk (Art.XI.56 WER)

4. OVEREENKOMSTEN TUSSEN ONDERNEMINGEN
4.1 ALGEMEEN
Sinds 1 december 2020: algemene regeling voor overeenkomsten tussen onderneming
(in navolging van de veel uitgebreidere regeling t.a.v. consumenten)
Dit is een beperking van de ondernemingsvrijheid ◆:
Oorzaak: kleine ondernemingen kunnen vaak niet opboksen tegen grote ondernemingen bij het
onderhandleen over overeenkomsten  regeling is dus in voordeel van kleine ondernemingen
2 regels (Art VI.91/2, WER)

A) Transparantieregel
= schriftelijke bedingen zijn duidelijk en begrijpelijk opgesteld
 Tegenpartij stemde in met kennis van zaken
 Als bedingen niet werden meegedeeld zijn ze niet tegenwerpelijk
B) Interpretatieregel
= interpreteren a.d.h.v. marktpraktijken die er verband mee houden
 Als bepaalde bedingen voor interpretatie vatbaar zijn, worden ze uitgelegd
ten nadele van diegene die ze bedongen heeft en ten voordele vd andere
4.2 ONRECHTMATIGE BEDINGEN

MOGELIJKHEID 1
= Een beding is onrechtmatig en verboden op basis van de algemene definitie en beoordelingscriteria
Definitie: beding schept een onevenwicht tussen rechten en plichten vd partijen (Art.VI.91/3, WER)
 Elk onrechtmatig beding is verboden en dus nietig (Art.VI.91/6, WER)
Beoordeling van het onrechtmatig karakter moet gebeuren op moment van sluiten overeenkomst
Beoordelingscriteria: (Art.VI.91/3, WER)
 Alle omstandigheden rond de sluiting vd overeenkomst
 Alle andere bedingen van de overeenkomst
 Enige andere overeenkomst waar de bedoelde overeenkomst afhankelijk van is
 De aard van de producten
 De duidelijkheid en begrijpbaarheid
Opgelet! Deze beoordeling heeft GEEN betrekking op de “kernbedingen” zoals: (Art.VI.91/3, WER)
 Het eigenlijke voorwerp van de overeenkomst (vb. de prijs)
 Gelijkwaardigheid van het voorwerp
 De prijs of vergoeding & de als tegenprestatie te verrichten goederen of te leveren goederen
Er wordt dus gestreefd naar juridische gelijkheid (ipv. feitelijke gelijkheid)

MOGELIJKHEID 2
= Een beding wordt getoetst aan de 2 lijsten
2 verschillende lijsten:
1. Zwarte lijst (Art.VI.91/4, WER)
= bedingen die ALTIJD onrechtmatig zijn  tegenbewijs niet mogelijk
A) Potestatieve voorwaarden: vervulling OVK heeft onderneming zelf in de hand
B) Eenzijdig interpretatierecht: bij twijfel beslist 1 partij hoe iets wordt uitgelegd
C) Te voorzien in een verbod om rechten af te dwingen
D) Laten tekenen voor kennisname terwijl die er niet is geweest
2. Grijze lijst (Art.VI.91/5, WER)

= bedingen die VERMOEDELIJK onrechtmatig zijn  tegenbewijs mogelijk
A) Eenzijdige prijsaanpassingsclausules
B) Stilzwijgende verlenging van de overeenkomst
C) Rechten van onderneming beperken bij wanprestatie
D) Ondernemingen verbinden zonder redelijk opzegtermijn
E) Exoneratie voor aansprakelijkheid voor opzet/zware fout
F) Bewijsmiddelen beperken
G) Overdreven schadebedingen
(Bij consumenten wordt er maar voorzien in 1 lange zwarte lijst)
5. SOLDENREGELING
5.1 ALGEMEEN
Solden: maand januari en maand juli (Art.VI.25, WER)
Enkel onder naam “opruimingen”, “solden”, “soldes”, “Schlussverkauf” of gelijkaardige benaming
Doel: eerlijke marktpraktijken verzekeren
Welke goederen? (Art.VI.26, WER)

 Goederen in bezit bij aanvang soldenperiode
 Goederen die voorheen minstens 30 dagen te koop hebben aangeboden
Reclame maken mag MAAR de startdatum moet worden vermeld (Art.VI.27,
WER)
Soldenprijs wordt berekend op de basisprijs (= prijs die wordt gevraagd buiten de soldenperiode)

5.2 SPERPERIODE
= periode van een maand die het begin van de soldenperiode voorafgaat (Art.VI.29, WER)
Doel: detailhandelszaken beschermen tegen promotionele acties van grotere ondernemingen
In textielsector (kleding, schoenen & lederwaren) is het volgende verboden tijdens de sperperiode:
A) Prijsverminderingen aankondigen die uitwerking hebben tijdens de sperperiode
 Kortingen toestaan mag, reclame ervoor maken niet
C) Titels verspreiden die recht geven op prijsvermindering (vb. kortingsbon) (Art.VI.29, WER)
Sperperiode omzeilen via ‘gezamenlijk aanbod’ (vb. koppelverkoop)
Opgelet! De sperperiode is niet van toepassing op uitverkopen (Art.VI.29, WER)
6. ONEERLIJKE MARKTPRAKTIJKEN
6.1 ALGEMEEN
2 cumulatieve voorwaarden om te spreken van oneerlijke marktpraktijken (Art. VI.104, WER)
A) Strijdig met de eerlijke marktpraktijken; EN
B) Schaadt het beroepsbelangen van 1 of meer andere ondernemingen
Voorbeelden:
Afwerven personeel en/of cliënteel
= je vraagt aan een werknemer die ergens anders werkt of ze bij jou willen komen werken
Derdemedeplichtigheid aan contractbreuk

= je weet dat 2 ondernemingen een samenwerkingsovereenkomst hebben, maar wilt graag
samenwerken met 1 van hen waardoor ze aan contractbreuk doen
Er zijn 2 soorten oneerlijke marktpraktijken: (Art. VI.104/1, WER)

A) Misleidende marktpraktijken
B) Agressieve marktpraktijken wordt als volgt besproken
6.2 MISLEIDENDE MARKTPRAKTIJKEN

6.2.1 ALGEMEEN
Er is ‘misleiding’ indien de gemiddelde onderneming ertoe wordt aangezet tot het nemen van een
besluit over een transactie dat zij normaal niet zou hebben genomen, omwille van: (Art. VI.105, WER)
 Onjuiste informatie
 Feitelijke correcte informatie die op enige wijze bedriegt of kan bedriegen ten aanzien van:
 Aard, bestaan of kenmerken van product
 Hoedanigheid, kenmerken en verplichtingen van de onderneming
 De prijs
 Garantieregeling, noodzaak van een reparatie
 Rechten of risico’s van de andere onderneming
 …
 Misleidende marketing
 Misleidende omissie (Art. VI.105/1, WER)
= Zaken weglaten OF onduidelijk/dubbelzinnig voorstellen van essentiële informatie

Bij de beoordeling wordt er getoetst aan het gedrag van de gemiddelde onderneming
6.2.2 RECLAME
6.2.3 WERVING VAN ADVERTEERDERS
= ondernemingen worden gevraagd om – tegen betaling- te worden opgenomen in een gids of op
een online doorverwijswebsite (Art. VI.107, WER)
MAAR dit is een ovk van lange duur + een hoge jaarlijkse vergoeding + hoge schadevergoeding
Gevolg, dit wordt slechts toegestaan onder strikte voorwaarden:

 Vermelden dat het een overeenkomst tegen betaling is
 In vet en grootste lettertype duur van overeenkomst + prijs vermelden
6.2.4 PIRAMIDESYSTEEM
= onderneming krijgt vergoeding wanneer ze nieuwe ondernemingen aanbrengt (Art. VI.109, WER)
MAAR dit is verboden wanneer ze hieruit meer verdient dan met de verkoop van hun producten
(dus zolang er een evenwicht is bewaard, is er geen probleem ◆:"-)
6.3 AGGRESIEVE MARKTPRAKTIJKEN

6.3.1 ALGEMEEN
= een onderneming neemt een besluit die hij normaal niet had genomen doordat zijn keuzevrijheid
aanzienlijk is beperkt door intimidatie, dwang of ‘ongepaste beïnvloeding’ (Art. VI.109/1, WER)
Ongepaste beïnvloeding = het uitbuiten van een onderneming door druk uit te oefenen
Er moet worden rekening gehouden met: (Art. VI.109/2, WER)

 Tijdstip, plaats, aard en persistentie van de marktpraktijk
 Gebruik van dreigende of grove taal of gedragingen
 Het bewust uitbuiten van bepaalde tegenslagen of omstandigheden
 Door de onderneming opgelegde, kosten meebrengende of bovenmatige niet-contractuele
belemmeringen ten aanzien van rechten die de andere onderneming uit hoofde van het
contract wil uitoefenen, waaronder het recht om het contract te beëindigen of een ander
product of een andere onderneming te kiezen
 Het dreigen met maatregelen die wettelijk niet kunnen worden genomen
 De contractuele positie van een onderneming ten aanzien van de andere onderneming
6.3.2 ONGEVRAAGD TOEZENDEN VAN GOEDEREN OF VERRICHTEN VAN DIENSTEN

Afgedwongen aankoop = verboden: absolute nietigheid (Art. VI.109/3, WER)
 Verboden om ongevraagd goederen toezenden met verzoek tegen betaling van een prijs dit
goed te bewaren, verwerven of kosteloos terug te zenden
 Verboden om ongevraagd diensten te verrichten met de vraag deze te aanvaarden tegen
betaling
De geadresseerde is niet verplicht het te betalen, noch terug te zenden

 Een gebrek aan reactie betekent dat de geadresseerde niet instemt
Opgelet! Afwijkingen mogelijk voor liefdadig doel

7. ONGEWENSTE COMMUNICATIES
8. VERKOOP MET VERLIES VAN GOEDEREN
8.1 ALGEMEEN – BEGRIP
= elke verkoop van GOEDEREN tegen een prijs die niet ten minste gelijk is aan: (Art.VI.116, WER)
A) Aankooprijs; OF
B) Herbevoorradingsprijs
= prijs van de voorraad daalt onder de aankoopprijs
 Boekhoudkundig gezien is dit verlies, voor de wet niet
Na aftrek van:
A) Directe korting
B) Volumekorting
 Geen rekening houden met kortingen in ruil voor verbintenissen andere dan verkoop v. goederen
 Bij gezamenlijk aanbod: kijken of totaliteit van het pakket met verlies wordt verkocht
Opgelet! Deze regeling is dus niet van toepassing op diensten

 Verkoop met verlies van diensten gesanctioneerd door regeling oneerlijke marktpraktijken
8.2 UITZONDERINGEN
Volgende goederen mogen wel met verlies worden verkocht: (Art.VI.117, WER)
A) Goederen die uitverkocht worden of in het kader van een opruiming verkocht worden
B) Goederen die niet langer bewaard kunnen worden (vb. fruit)
C) Goederen die de onderneming - door EXTERNE omstandigheden - niet meer kan verkopen
tegen en prijs gelijk aan of hoger dan de aankoopprijs (vb. overstroming)
D) Goederen waarvan de verkoopprijs – om dwingende reden- wordt afgestemd op de prijs
die door de concurrentie voor hetzelfde of een concurrerend goed gevraagd wordt
8.3 SANCTIONERING
Principieel verboden: leidt tot nietigheid van de overeenkomst
Reden: kleine ondernemingen beschikken niet tot de financiële capaciteit om goederen met verlies
te verkopen, terwijl grote ondernemingen dit wel kunnen en hen zo uit de weg prijzen ◆:

VROEGERE EXAMENVRAAG
Gegevens:
 Volumekorting 0,25 per tandenborstel mits er 1000 verkocht worden
 Korting van 0,10 cent van leverancier omdat ze op ooghoogte staan uitgestald  GEEN
REKENING MEE HOUDEN!!
 Plaatst prijs op 3,40 (ipv aankoopprijs 4 euro) om de concurrent de loef af te steken
“Mag dit of niet? Is dit een verkoop met verlies of niet?”

Antwoord:
Stap 1: definitie verkoop met verlies: eigen inkoopprijs OF herbevoorradingsprijs
Inkoopprijs: 4 euro
Herbevoorradingsprijs: 3,50 (vernomen via de leverancier)  startpunt voor de wet 
Stap 2: volumekorting van 0,25 cent per tandenborstel VORIG JAAR

Dus volumekorting dit jaar = 80% x 0,25  0,20 cent
Stap 3: herbevoorradingsprijs – volumekorting dit jaar

= 3,50 – 0,20
= 3,30  !! dit is de ondergrens om te bepalen of er verkocht is met verlies
Stap 4: ondergrens vergelijken met herbevoorradingsprijs

In dit geval is het toegestaan (3,30 < 3,50)
9. ENKELE SPECIFIEKE REGELINGEN VOOR ONDERNEMINGEN

9.1 BEWIJZEN DOOR EN TEGEN ONDERNEMINGEN
9.1.1 ALGEMEEN: BEWIJZEN BUITEN ONDERNEMINGSCONTEXT  TUSSEN BURGERS
Vrij bewijsstelsel: < €3.500: alle bewijsmiddelen mogelijk (Art. 8.8, BW)
 Indien toch een ondertekend geschrift wordt geleverd weegt dit op tegen andere bewijsmiddelen
Gereglementeerd bewijsstelsel: > €3.500: ondertekend geschrift (Art. 8.9, BW)

 Authentiek of onderhands
 Andere bewijsmiddelen kunnen aanvullend maar wegen nooit op tegen ondertekend geschrift

9.1.2 ONDERNEMINGSZAKEN  TUSSEN ONDERNEMINGEN
9.1.2.1 ALGEMEEN
Gereglementeerd bewijsstelsel geldt niet: alle bewijsmiddelen zijn mogelijk (Art.8.11, BW)
Uitzonderingen:
A) Onderneming moet bewijzen tegen een partij die geen onderneming is
B) Natuurlijke personen dienen bewijs te leveren die vreemd zijn aan de onderneming
9.1.2.2 BEWIJSWAARDE VAN DE BOEKHOUDING OF EEN FACTUUR

Boekhouding: bewijswaarde indien boekhouding overeenstemmend is (Art.8.11, BW)
Uitzonderingen: geen bewijsmiddel tegen personen die geen onderneming zijn
Particulier tegen onderneming: particulier heeft voordeel  vrij bewijsstelsel
Onderneming tegen particulier: onderneming heeft nadeel
Factuur: een aanvaarde of niet betwiste factuur levert bewijswaarde op (Art.8.11, BW)
MAAR tegenbewijs blijft mogelijk
9.2 VERMOEDEN VAN HOOFDELIJKHEID TUSSEN SCHULDENAARS

Er zijn 2 soorten hoofdelijkheid:
A) Hoofdelijkheid tussen schuldeisers
B) Hoofdelijkheid tussen schuldenaars (Art. 1200, OBW)
= een schuldenaar kan worden aangesproken voor het gehele bedrag
In burgerlijk recht: hoofdelijkheid specifiek bedongen of in wet bepaald (Art. 1202, OBW)
 Hoofdregel: elke schuldenaar staat in voor zijn eigen deel
In economisch recht: hoofdelijkheid is standaard

 Hoofdregel: elke schuldenaar staat in voor het volledige bedrag
Uitzondering: er wordt expliciet bij overeenkomst van afgeweken
9.3 BETALINGSACHTERSTAND IN HANDELSVERBINTENISSEN

Betalingsachterstand is een belangrijke oorzaak van insolventie bij kmo’s
Gevolg: Wet Betalingsachterstand Handelstransacties (2002)  pakt deze problematiek aan
 Vaste betaaltermijn indien ovk geen datum of termijn vaststelt (Art. 4, bijzondere wetten)
 30 kalenderdagen, te rekenen vanaf ontvangt factuur of gelijkwaardig verzoek tot betaling
 Indien wel betaaltermijn is afgesproken: max. 60 dagen (Art. 4, bijzondere wetten)
 Indien schuldeiser niet wordt betaald (Art. 5 & 6, bijzondere wetten)
 8% intrestvoet + min. €40 invorderingskosten + redelijke schadeloosstelling
Er is sprake van aanvullend recht: afwijken bij overeenkomst mogelijk

MAAR bepaalde contractuele bedingen worden altijd nietig verklaard: (Art.7, bijzondere wetten)
A) Uitsluiten nalatigheidsintrest
B) Uitsluiten vergoeding inningskosten
Opgelet! Begrip onderneming is hier licht anders (Art. 2, bijzondere wetten)

HOOFDSTUK 4: ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN
1. ALGEMEEN
Insolventieproblemen zijn vaak de oorzaak van het beëindigen van de ondernemingsactiviteit
Het aantal faillissementen in België is vrij groot :◆
2 mogelijkheden:
A) Gerechtelijke reorganisatie  onderneming uit het slop proberen halen
B) Faillissement  indien er niks meer te doen valt
2. OPBOUW BOEK XX WER

Wet betreffende gerechtelijk akkoord van 17 juli 1997 vervangen door de wet betreffende de
continuïteit van de ondernemingen van 31 januari 2009
Faillissementswet van 8 augustus 1997
Vanaf 1 mei 2018: boek XX WER  hierin zitten de regels van beiden vervat ◆"-:
Opbouw van het boek:
Structuur van boek in ‘crescendo’ (= neemt toe, groeit)  stap voor stap richting faillissement
3. TOEPASSINGSGEBIED BOEK XX WER

Toepassingsgebied
 Op elke onderneming zoals gedefinieerd in Art. 1.1 WER
 N.v.t. op financiële instellingen (Art. XX.1, WER)
Opgelet! Faillissementswetgeving (boek IV) is dit wel
‘Schuldenaar’ = een onderneming m.u.v. iedere publiekrechtelijke rechtspersoon (Art. I.22, WER)
DUS een schuldenaar ≠ onderneming
Voorbeeld: vroeger konden advocaten en notarissen niet failliet worden verklaard, nu wel
4. OPSPOREN VAN ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN

Binnen ondernemingsrechtbank: ‘kamers voor ondernemingen in moeilijkheden’ (Art. XX.25, WER)
Taak: opsporen van ondernemingen in moeilijkheden via “knipperlichten”
 Protesteren van handelseffecten (vb. wisselbrief wordt niet betaald)
 Dagvaardingen
 Beslagberichten
 Achterstallige RSZ
 Financiële misdrijven
 …

Stappenplan:
Stap 1: bestuurder komt een toelichting geven
Stap 2: kamer voert een onderzoek (max. 1 jaar)
Stap 3: kamer kan het dossier naar het openbaar ministerie verzenden voor verder gevolg
Stap 4: het openbaar ministerie kan verschillende zaken besluiten:
A) Ondernemingsbemiddelaar aanstellen
B) Minnelijk akkoord buiten gerechtelijke reorganisatie worden als volgt
C) Gerechtelijke reorganisatie besproken
D) Faillissement
5. VOORLOPIGE MAATREGELEN
6. ONDERNEMINGSBEMIDDELAAR EN MINNELIJKE REGELING BUITEN
DE PROCEDURE VAN GERECHTELIJKE REORGANISATIE
6.1 ONDERNEMINGSBEMIDDELAAR
Doel: reorganisatie v. geheel of gedeelte vd activa of activiteiten vergemakkelijken (Art.XX.36, WER)
 Uitgedrukt door de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden
 Doel = het voorbereiden en bevorderen van:
A) Afsluiten van een minnelijk akkoord (binnen of buiten gerechtelijke reorganisatie)
B) Collectief akkoord
C) Overdracht onder gerechtelijk gezag
 Louter optioneel, niet verplicht
 2 keuzes:
A) Onderneming kiest zelf een bemiddelaar
B) Rechtbank stelt een bemiddelaar aan
 Opdracht kan eenvoudig worden beëindigd, zonder formaliteiten
 Rechtbank wordt in kennis gesteld
 Rechtbank bepaald kosten en ereloon indien dit niet in contract werd bepaald
6.2 MINNELIJK AKKOORD BUITEN GERECHTELIJKE REORGANISATIE

= akkoord tussen 2 of meer schuldeisers (Art. XX.37, WER)
 Wettelijk kader niet per se nodig: je kan ook onderling afspraken maken
 Al dan niet gefaciliteerd door de ondernemingsbemiddelaar
 Gewoon contractenrecht v.t.
 Geen eenzijdige wijziging mogelijk
 Bindt derden niet
 Slechts kennis nemen v. minnelijk akkoord met uitdrukkelijke toestemming
 Bepaalde regels inzake verdachte periode n.v.t. (zie later)
 2 vormvoorwaarden:
A) Nagestreefde doelstelling wordt in het contract vermeld
B) Tekst van het akkoord wordt bij het dossier van de onderneming neergelegd

 Verplichte vermeldingen:
A) Doel vh akkoord: reorganisatie van de onderneming (ander doel niet toegestaan)
B) Vertrouwelijkheidsclausule
= er mag niet over gesproken worden (ook geen publiciteit)
Reden: indien het geweten is zullen leveranciers niet/niet gunstig willen contracteren
C) Opsplitsbaarheidsclausule
= als 1 van de bepalingen uit de overeenkomst nietig (door strijdig met openbare
orde is, kan deze nog blijven bestaan zolang het hoofdvoorwerp niet geraakt wordt
7. DE PROCEDURE VAN GERECHTELIJKE REORGANISATIE

Wanneer? Indien onderling afspreken met schuldeisers niet kan of niet lukt
Opgelet! Dit wordt WEL gepubliceerd in Belgische Staatsblad
7.1 ALGEMEEN
Doel: behouden van de continuïteit van het geheel of een gedeelte van de activa of van de
activiteiten van de onderneming & het bereiken van: (Art. XX.39, WER)
1. Minnelijk akkoord
2. Collectief akkoord: akkoord van schuldeisers over een reorganisatieplan
 Vereist geen unanimiteit van alle schuldeisers
 Als meerderheid instemt voor een reorganisatieplan zijn alle SE gebonden
3. Overdracht onder gerechtelijk gezag van (alle of een deel) de activiteiten
 Vennootschap verkoopt zijn activiteiten, met opbrengst worden SE betaald
 Dit is nog GEEN faillietverklaring!
 Dit noemt men ook de portaalbenadering: gaan van minder ingrijpend naar zeer ingrijpend
Wat?
 Rechten van schuldeisers TIJDELIJK (6 maand) opgeschort om tot een akkoord te komen
 Activa blijft in handen van onderneming: nodig om onderneming terug op rails te brengen
 Afkoelingsperiode voor onderneming:
A) Opstellen herstelplan/saneringsplan/reorganisatieplan
B) Omtrent dit plan een akkoord verkrijgen bij 1 of meer schuldeisers
Opgelet! Het wijzigen van het doel is tijdens de procedure steeds mogelijk
Voorbeeld: oorspronkelijk wou minnelijk akkoord bereikt worden, maar nu wil je collectief akkoord
7.2 VOORBEREIDEND AKKOORD

= voorbereidend akkoord met oog op sluiten van een minnelijk of collectief akkoord
 Gerechtsmandataris kan worden aangesteld om dit te faciliteren (Art. XX.39/1, WER)
Indien voorbereidend akkoord is bereikt: procedure van gerechtelijke organisatie wordt opgestart
Opgelet! Nog geen publicatie in Belgisch staatsblad: werken “in de luwte”

Nadeel: geen opschorting  geen bescherming tegen SE
MAAR gerechtsmandataris kan rechtbank vragen om tijdelijke maatregelen voor ongeduldige SE

7.3 VERDUIDELIJKING VAN BEPAALDE TERMINOLOGIE
Schuldvorderingen op de opschorting = alle schulden die de onderneming al had VOOR de procedure
van gerechtelijke reorganisatie (Art.I.22, WER)
Buitengewone schuldvorderingen = de schuldvorderingen waarvoor de betrokken SE bepaalde

ZAKELIJKE zekerheden hebben bedongen of voorrechten genieten VOOR de opening van de
procedure (vb. hypothecaire schuldeiser & pandhoudende schuldeisers)
Schuldeiser-eigenaar = de schuldeiser die een eigendomsrecht tot zekerheid geniet
Separatisten = verkopen activa van de schuldenaar om zich met de opbrengst te laten betalen
A) Hypothecaire schuldeisers
B) Pandhoudende schuldeisers zijn bevoorrecht
Opgelet! Opbrengst niet verdelen onder schuldenaars (is normaal wel de regel indien gelijke rang)
Eigendomsvoorbehoud = de eigendom wordt pas overgegaan als een bepaalde prijs wordt betaald
Revindicatie = terugvragen wat juridisch gezien al van jou is
7.4 TOEGANG TOT DE PROCEDURE

Wie? Onderneming-schuldenaar volgens de definitie in Art. 1.22 WER
Wanneer? Bij liquiditeitsproblemen (zelf indien staat van faillissement)  continuïteit bedreigd
1
Er is een wettelijk vermoeden indien EV (netto-actief) < maatschappelijk kapitaal (Art. XX.45, WER)
2
Hoe?
 Door schuldenaar OF gerechtelijk mandataris (Art. XX.30, WER)
 Openbaar ministerie, schuldeisers, werknemers, aandeelhouders, … kunnen dit niet
 Diverse documenten voor te leggen
 Jaarrekeningen, boekhoudkundige staat, lijst van SE, voorgestelde maatregelen, etc.
Stappenplan:
Stap 1: schuldenaar richt een verzoekschrift aan de rechtbank (Art. XX. 41, WER)
Stap 2: rechtbank behandelt verzoek binnen 15 dagen na neerlegging (Art. XX. 46 WER)
Stap 3: vonnis 8 dagen na behandelen van de zaak (Art. XX. 46 WER)

Voor de uitspraak:
 Schuldenaar kan niet worden failliet verklaard (Art. XX. 46 WER)
Opgelet! Hij kan wel worden gedagvaard in faillissement
 Activa kan niet worden te gelde gemaakt (Art. XX. 44 WER)
Uitzondering: er is binnen 2 maand reeds een gedwongen verkoop is voorzien
Stap 4: opening van de procedure (korte termijn: binnen 3 weken antwoord v. rechtbank ◆:"- )
 Bepalen duur van opschorting: max. 6 maanden (Art. XX.46, WER)
 Aanstellen gedelegeerd rechter: (Art. XX. 42 WER)
A) Waakt over naleving regels WER
B) Licht rechtbank in over evolutie van toestand schuldenaar (Art. XX.43 WER)

Procedure wordt vervuld als voorwaarden voldaan LIJKEN  lage toegangsdrempel
MAAR verzoek wordt niet altijd aanvaard, rechtbank houdt ook nog rekening met:
A) Redelijke kans op overleven onderneming
B) Geen rechtsmisbruik voor bescherming
Stap 5: bekendmaking in Belgisch Staatsblad binnen 5 dagen (Art. XX.48, WER)
Beperking
 Afweging maken tussen SE die moeten worden betaald & onderneming die failliet gaat
Vb. men vraagt dit proces soms aan om tijd te rekken, uiteindelijk blijft niks over voor SE
 Rechter kan verkoop van goederen waarop beslag werd gelegd schorsen (Art. XX.44, WER)
7.5 NA DE OPENING VAN DE PROCEDURE VAN GERECHTELIJKE REORGANISATIE

Regels die gelden tijdens de procedure, ongeacht welke van de 3 opties wordt nagestreefd:
 Geen middelen van tenuitvoerlegging
 Geen faillissement of gerechtelijke ontbinding
 Geen nieuwe beslagen
Duur procedure: max. 6 maanden

Verlenging mogelijk (met max. 12 maanden in totaal) (Art.XX.59 WER)
MAAR in buitengewone omstandigheden: nog max. 6 maanden verlenging
Conclusie: maximale termijn van opschorting = 18 maanden
7.5.1 OPSCHORTING VAN MIDDELEN VAN TENUITVOERLEGGING

= alle middelen van tenuitvoerlegging op roerende of onroerende goederen v. SN opgeschort
Hierbinnen zitten:
A) Schuldvorderingen in de opschorting
B) Buitengewone schuldeisers in opschorting
Gevolgen:
a) Uitwinnen pand of hypotheek is niet mogelijk
b) Schuldeiser-eigenaar kan niet overgaan tot revindicatie
MAAR revindicatie van eigen goederen is wel mogelijk  eigendomsvoorbehoud
Uitzondering: de tenuitvoerlegging zit reeds in een ver gevorderd stadium
“Wat wordt niet opgeschort?”

 Schuldvorderingen die ontstaan na openen procedure
 Schuldvordering die voortvloeit uit lopende overeenkomsten (Art.XX.57 WER)
 Kosteloze borg  gunstregime (Art.XX.54 WER)
 Als borg aantoont dat bedrag niet in verhouding stond met
terugbetalingsmogelijkheden: borg ontslaan van verplichtingen & opschorting
MAAR verzoek moet hiervoor worden ingediend bij rechtbank

Leggen van beslag schuldvorderingen in opschorting tijdens opschorting niet mogelijk
 Reeds gelegde beslagen houden wel hun bewarend karakter
MAAR rechtbank er handlichting van geven zolang deze handlichting geen beduidend nadeel
veroorzaakt aan de schuldeiser (Art.XX.51 WER)
Opschorting biedt enkel bescherming aan schuldenaar zelf

 Niet aan medeschuldenaars of persoonlijke zekerheidsstellers (vb. borgen) (Art.XX.54 WER)
“Wat met de partner van de schuldenaar?” (Art.XX.54 WER)

Echtgenoten, gewezen echtgenoten en wettelijke samenwonende partners worden NIET opgeschort
indien de verklaring van wettelijke samenwoning minstens 6 maand voor aanvraag tot gerechtelijke
reorganisatie werd gedaan
Contractuele schulden van gewezen wettelijke samenwonende partners wel opgeschort
MAAR geen opschorting voor niet-professionele schulden
7.5.2 GEEN FAILLISSEMENT OF GERECHTELIJKE ONTBINDING

Tijdens gerechtelijke organisatie kan de schuldenaar niet worden failliet verklaard (Art.XX.50 WER)
7.5.3 BEHEER VAN DE ONDERNEMING TIJDENS OPSCHORTING

SN blijft aan het hoofd vd/onderneming staan en kan alle betalingen verrichten
Voorwaarde: betalingen zijn vereist voor de continuïteit van de onderneming
Stel: bedrijf gaat toch failliet  betalingen NIET gekwalificeerd als niet-tegenstelbare handeling
indien ze zijn gedaan tijdens de verdachte periode
7.5.4 RECHTEN VAN SCHULDEISERS DIE NIET WORDEN AANGETAST

Welke rechten kunnen schuldeisers wel nog uitvoeren?
1. Pandrechten m.b.t. schuldvorderingen
= vorderingen op een in pand gegeven handelszaak mogen nog worden geïnd
Vb. innen van interesten van schuldvorderingen mag
2. Vestigen van nieuwe zekerheden

Opgelet! Enkel voor schuldvorderingen in opschorting (Art.XX.51 WER)
3. Exceptio non adimpleti contractus (ENAC)

= partij mag haar verbintenissen opschorten zolang de wederpartij de hare niet
nakomt (Art. XX.56 WER)
4. Schuldvergelijking
= schuldvergelijking tussen schuldvorderingen in de opschorting en schulden die zijn
ontstaan tijdens de opschorting blijft mogelijk indien deze verknocht zijn (=
samenhangen) (Art. XX.55 WER)
7.5.5 WIJZIGING VAN HET DOEL VAN DE PROCEDURE

Het wijzigen van het doel is tijdens de procedure steeds mogelijk (Art.XX.60 WER)
Voorbeeld: oorspronkelijk wou minnelijk akkoord bereikt worden, maar nu wil je collectief akkoord

7.5.6 CONTINUÏTEIT VAN BESTAANDE OVEREENKOMSTEN
“Wat zijn de gevolgen voor bestaande overeenkomsten?”
Aanvraag of opening procedure gerechtelijke reorganisatie maakt geen einde aan lopende
overeenkomsten en aan de modaliteiten van hun uitvoering (Art. XX.56 WER)
Contractuele wanprestatie van schuldenaar zorgt niet voor het beëindigen overeenkomst
Voorwaarde: hij voert overeenkomst uit binnen 15 dagen (Art. XX.56 WER)
Schuldenaar kan besluiten om lopende overeenkomst niet langer uit te voeren

(Dit kan niet voor arbeidsovereenkomsten!) (Art. XX.56 WER)
Voorwaarde: niet-uitvoering is noodzakelijk voor:
A) Voorstellen reorganisatieplan aan schuldeiser
B) Overdracht mogelijk maken
 Schuldenaar betaalt schadevergoeding aan schuldeiser = schuldvordering IN opschorting
Schuldeiser kan zich te allen tijde op ENAC, ‘retentierecht’ & ‘schuldvergelijking’ beroepen
Retentierecht = het houden van datgene waar je een stelling aan hebt uitgevoerd
Vb. je hebt een auto vermaakt, klant wilt niet betalen, je kan de auto tijdelijk
houden
Schuldvergelijking = wederkerige vorderingen smelten samen in 1 vorderingen

Vb. je moet iemand 100 euro, hij jou 20, dus je smelt deze samen en betaalt nog 80
Nieuwe schuldvorderingen die ontstaan door lopende overeenkomsten worden NIET opgeschort
indien schuldvordering betrekking heeft op prestatie verricht NA openlijk verklaren procedure
(Art. XX.56 WER)
 Worden gezien als ‘boedelschulden’ = separatisten (Art. XX.58 WER)
 Doel: aanmoedigen medecontracten schuldenaar om te blijven presteren
Reden: leveranciers willen geen leveringen meer bieden  nefast voor continuïteit
7.5.7 VOORTIJDIGE BEËINDIGING EN SLUITING VAN DE PROCEDURE

Duur procedure: max. 6 maanden
Verlenging mogelijk (met max. 12 maanden in totaal) (Art.XX.59 WER)
MAAR in buitengewone omstandigheden: nog max. 6 maanden verlenging
Conclusie: maximale termijn van opschorting = 18 maanden
3 partijen kunnen een voortijdige beëindiging aanvragen: (Art. XX.61 & 62 WER)
A) Schuldenaar
B) Openbaar ministerie
C) Iedere belanghebbende
Afsluiting: opschorting eindigt  SE kunnen rechten en vorderingen uitoefenen (Art.XX.63 WER)

EXTRA: OEFENINGEN ROND SCHULDVERGELIJKING
“Wat zijn de gevolgen voor andere schuldeisers?”
Hypothese 1: de schuldenaar is solvabel en kan betalen
Hypothese 2: de schuldenaar is niet solvabel en kan niet betalen

Links: situatie van samenloop  gelijke behandeling van schuldeisers
Samenvattend:
Normaal is schuldvergelijking verboden

MAAR bij gerechtelijke reorganisatie mag dit voor vorderingen in de opschorting en alles hierna

7.6 MINNELIJK AKKOORD
= akkoord tussen schuldenaar en alle schuldeisers of ten minste 2 schuldeisers (Art. XX.64, WER)
Opgelet! Dit is absoluut niet hetzelfde als het minnelijk akkoord BUIT
Doel gerechtelijke reorganisatie = het bereiken van een:
1. Minnelijk akkoord
2. Collectief akkoord worden als volgt besproken
3. Overdracht onder gerechtelijk gezag
EN gerechtelijke reorganisatie
Minnelijk akkoord buiten GO Minnelijk akkoord binnen GO
Geen rechtbank Rechtbank
Schuldvorderingen niet opgeschort Schuldvorderingen opgeschort
Vertrouwelijk Niet vertrouwelijk
Akkoord niet gehomologeerd Akkoord wordt ‘gehomologeerd’
(= geaccepteerd)
Enige gelijkenis: enkel bindend voor partijen betrokken bij akkoord
+ algemeen verbintenissenrecht: toestemming van alle partijen nodig bij wijziging
Wat indien een akkoord is bereikt?

 Akkoord wordt vastgelegd in een vonnis
 Publicatie van vonnis in Belgisch Staatsblad
Indien faillissement: handelingen ter uitvoering van het plan worden NIET gekwalificeerd als niet-
tegenstelbare handelingen onder artikel XX.111 2-3° en XX.112 indien ze plaatsvinden tijdens
verdachte periode
7.7 COLLECTIEF AKKOORD

= het akkoord verkrijgen van schuldeisers over een reorganisatieplan (Art. XX.67 WER)
2 perioden:
A) Zoeken van een oplossing
Doel: akkoord verkrijgen over het reorganisatieplan
B) Uitvoering van akkoord

Uitvoering van reorganisatieplan = max. 5 jaar, te rekenen vanaf homologatie (Art. XX.76 WER)
Goedkeuring akkoord indien:

1) meerderheid SE (numerieke meerderheid) die met hun schuldvorderingen
2) de helft van alle in hoofdsom verschuldigde bedragen vertegenwoordigen (Art. XX. 78 WER)
Verschil met minnelijk akkoord:

Minnelijk akkoord = enkel tegenwerpelijk tegen BETROKKEN schuldeisers
Collectief akkoord = tegenwerpelijk aan ALLE schuldeisers
Indien reorganisatieplan is gehomologeerd door rechtbank: bindend voor alle schuldvorderingen IN

de opschorting (wat voor of na opschorting ontstaat valt niet onder de modaliteiten)

Het reorganisatieplan bepaalt de rechten van de schuldeisers (Art. XX.72 WER)
A) Verminderen of kwijtschelden schulden
B) Omzetten schulden in aandelen
C) Verschillende behandeling schuldeisers
 Opgelet! Enkel gewettigd bij toestand van economisch moeilijkheden
 Grenzen: terugbetaling van min. 20% van zijn hoofdsom (Art.XX.73 WER)
 Overheidsschuldeisers mogen niet slechter worden behandeld dan de best
behandelde schuldeisers (Art.XX.73 WER)
 Marginaal toetsenrecht van rechtbank omtrent “faire behandeling” SE
 Rechtbank kan weigeren om plan te homologeren indien:
a) Meerderheidsbesluit is onredelijk
b) Niet-naleving pleegvormen
c) Schending van de openbare orde
MAAR niet alle rechten kunnen worden verminderd! (Art.XX.73 WER)

 Loonvorderingen (uitzondering fiscale of sociale bijdragen)
 Strafrechtelijke boeten
 Onderhoudsvorderingen
 Schulden die voortvloeien uit verplichting tot herstel
+ rechten van separatisten ben schuldeiser-eigenaars kan niet worden geraakt (Art.XX.74
WER) Uitzondering: opschorting van rechten is mogelijk voor max. 24 maanden)
Indien faillissement: handelingen ter uitvoering van het plan worden NIET gekwalificeerd als niet-
tegenstelbare handelingen onder artikel XX.111 2° indien ze plaatsvinden tijdens verdachte periode
Voorbeeld wanneer het collectief akkoord doorgaat P 98-99 Deel2
7.8 OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG

= overdracht van deel of alle activiteiten tegen geld dat wordt verdeeld onder schuldeisers
 Er is dus effectief sprake van vereffening
2 soorten overdracht: vrijwillig OF gedwongen
Aangevraagd door schuldenaar via een verzoekschrift

MAAR kan in bepaalde gevallen worden uitgelokt door het openbaar ministerie, schuldeiser of enige
belanghebbende (Art. XX.84, WER)
 Schuldenaar stelt nog herstelplan op
MAAR uiteindelijk staat hij toch niet meer aan het roer van de onderneming ◆:
Gezien er sprake is van vereffening zijn concepten van samenloop en gelijkheid van schuldeisers v.t.
Opgelet! Bij het collectief akkoord was dit niet zo
Spilfiguur = gerechtsmandataris (Art. XX.85, WER)

 Bestuursbevoegdheid schuldenaar: fiduciair  enkel handeling die overdracht
niet bemoeilijkt of verhindert, voor al de rest is hij onderworpen aan bewind
spilfiguur
 Bestuursbevoegdheid gerechtsmandataris: stelt alle handelingen om overdracht realiseren

Taken gerechtsmandataris:
 Verkoop of overdracht van activa (Art.XX.87, WER)
 Zoekt en wint offertes in (Art.XX.87, WER)
Bij vergelijkbare offertes: keuze offerte die werkgelegenheid garandeert (Art.XX.89, WER)
 Lopende overeenkomsten worden overgedragen ZONDER toestemming medecontractant
Uitzondering: overeenkomsten intuïtu personae (Art.XX.87, WER)
Overnameprijs goederen: onderdrempel

≥ Vermoedelijke waarde in geval van faillissement of vereffening (Art.XX.87, WER)
 Onderneming wordt in continuïteit overgedragen: is meer waard
Indien schuldenaar natuurlijk persoon is: principiële kwijtschelding restschulden (Art.XX.96, WER)
 Kan hiervoor niet worden vervolgd door schuldeisers :-◆"
Opgelet! Verschil tussen wat wel en niet wordt kwijtgescholden: (Art.XX.96, WER)
Geen kwijtschelding Wel kwijtschelding
Onderhoudsschulden of schadevergoeding voor Echtgenoot, gewezen echtgenoot, wettelijk
lichamelijke schade samenwonende partner of gewezen
+ samenwonende partner
Medeschuldenaars en stellers van persoonlijke Opgelet! Niet voor privéschulden
zekerheden +
Kosteloze borg
8. FAILLISSEMENT
8.1 ALGEMEEN
Curator vereffent boedel (zie later) v. schuldenaar & verdeelt opbrengst onder SE (Artikel XX.98 WER)
Opgelet! Gelijkheid tussen schuldeisers (= “paritas creditorum”-regel)
De wet is ten voordele van diegene die failliet gaat◆:"-
8.2 DEFINITIE
3 voorwaarden om van een faillissement te spreken: (Artikel XX.99 WER)
A) De schuldenaar moet een onderneming zijn
 Onderneming zoals gedefinieerd in Art. 1.1 WER
 Natuurlijke personen kunnen niet worden failliet verklaard: gemeen recht v.t.
 Alternatieve insolventieprocedure: collectieve schuldenregeling
 Publiekrechtelijke rechtspersonen kunnen niet worden failliet verklaard.
 Bekijk de andere zaken onder (Artikel XX.98 WER)
B) Op duurzame wijze ophouden te betalen

 Onmogelijk om verbintenissen na te komen
 Niet-betaling van de voornaamste schulden is voldoende
Opgelet! Het is niet vereist dat totaliteit van schulden niet meer kan worden betaald
C) Krediet dient geschokt te zijn

 Schuldeisers, leveranciers of geldschieters weigeren om krediet te verlenen
 Hangt samen met vorige voorwaarden

8.3 OPENING VAN HET FAILLISSEMENT
3 manieren om het faillissement te openen: (Art.XX.100, WER)
A) Op aangifte van de schuldenaar zelf (= “aangifte op bekentenis”)
 Verplicht binnen maand na staking betaling (Art.XX.102 & 103, WER)
B) Op dagvaarding van 1 (of meerdere) schuldeiser(s)

 SE moet geen bijzonder belang aantonen
 SE moet niet aantonen dat faillissement hem meer zou opleveren dan een andere wijze van
invordering van schuld.
C) Op dagvaarding van het openbaar ministerie

 Als uit onderzoek kamers van ondernemingen in moeilijkheden blijkt dat onderneming
zich in staat van faillissement bevindt
“Wat bij overlijden schuldenaar of stopzetten activiteit?”

Antwoord: Tot 6 maand later kan de onderneming nog failliet verklaard worden
Vonnis van faillietverklaring regelt verschillende zaken: (Art. XX.104 & 105 WER)
 Verklaring dat schuldenaar zich in staat van faillissement bevindt
 Aanstelling van 1 of meer curator(en)
 Benoeming rechter-commissaris
 Bepaling van termijn waarbinnen SE aangifte van hun schuldvordering moeten doen
 Aanwijzing dag en uur voor afsluiten proces-verbaal van “verificatie van schuldvorderingen”
 Bepalen ‘verdachte periode’
= periode tussen datum van ophouden van betalen en vonnis van faillietverklaring
!! Het datum van faillissement is dus zeer belangrijk
Bekendmaking in Belgisch Staatsblad (Art. XX.107 WER)
8.4 GEVOLGEN VAN HET FAILLISSEMENT

8.4.1 SAMENLOOP VAN SCHULDEISERS EN “PARITAS CREDITORUM”-BEGINSEL
Bij samenloop van schuldeisers: basisregel “eerst komt, eerst maalt”
Maar hier: paritas-creditorum-beginsel
 Alle SE worden op gelijke voet behandeld, ongeacht welke SE zich eerst aanbiedt
 Eerst: bevoorrechte SE (hebben zekerheiden of voorrechten)
Vervolgens: chirografaire/gewone SE  “pondspondsgewijze verdeling”
= resterende activa verdeeld naar evenredigheid van ieders aandeel in het passief
 Schuldeiser wordt betaald volgens zijn aandeel in de totale schuld
Vaak niet veel meer te verdelen tussen gewone SE  verhoudingen tussen SE definitief vastgelegd
Fixatiebeginsel
= kijken naar toestand van de balans (= activa + passiva) op datum van faillissement om 00u

8.4.2 VORMING VAN EEN BOEDEL
8.4.2.1 ALGEMEEN
Boedel = het volledig vermogen van de gefailleerde op datum van faillissement om 00u
Enkele begrippen:
Schulden in de boedel = Schulden (passiva) die in de boedel zitten om 00u
Schuldeisers in de boedel = Schuldeisers die in samenloop zijn
Schulden van de boedel = Schulden die de gefailleerde tijdens faillissementprocedure maakt

= boedelschulden (in opdracht van curator)
Vb. ereloon curator, kosten voor lopende overeenkomsten, etc.
schulden gemaakt na opening procedure van gerechtelijke

reorganisatie en voor opening van het faillissement
Schuldeisers van de boedel = De betrokken schuldeisers
= boedelschuldeisers
niet in samenloop
Belangrijke opmerkingen:
 Iemand kan zowel schuldeiser in de boedel zijn als schuldeiser van de boedel
 Alles wat geen schulden in de boedel zijn, zijn schulden van de bundel
 Schulden van de boedel hebben voorrang op schulden in de boedel
Doel: vermijden van samenloop tussen SE in de boedel en SE van de boedel
Anders zou een curator nooit bereidt zijn om prestaties te leveren als hij weet dat hij niet betaald word.
8.4.2.2. SAMENSTELLING VAN ACTIEF EN PASSIEF

“Wat zit in de boedel?”
8.4.3 DE GEFAILLEERDE VERLIEST DE BESTUURSBEVOEGDHEID OVER ZIJN VERMOGEN

‘Buitenbezitstelling’ = gefailleerde verliest bestuursbevoegdheid over vermogen (Art.XX.110, WER)
 Verliezen recht op beschikking en beheer over vermogen voor duur van faillissementsvereffening

8.4.4 AANSTELLING CURATOR
Spilfiguur: curator (= advocaat)
 Gekozen uit een lijst van Ondernemingsrechtbank (Art. XX.122, WER)
In deze lijst word je opgenomen indien:
A) Bijzondere opleiding
B) Bekwaam en betrouwbaar
 Taken
 Beheert en vereffent de boedel
 Treedt op namens gefailleerde en alle schuldeisers
 Int schuldvorderingen (Art.XX.144, WER)
 Staat altijd onder toezicht van een rechter-commissaris (Art. XX.132, WER)
 Voor sommige handelingen toestemming van ondernemingsrechtbank nodig indien:
A) Verderzetten activiteiten gefailleerde
B) Verkopen OG
C) Aangaan van bepaalde dadingen
Voorbeeld: verderzetten activiteiten, verkopen OG, aangaan van bepaalde dadingen, …
 Indien gefailleerde bezwaren heeft tegen curator
 Moet zich wenden tot rechter-commissaris of ondernemingsrechtbank
 Curator is persoonlijk aansprakelijk voor fouten (Art. XX.150, WER)
8.4.5 AANSTELLING RECHTER-COMMISSARIS

Taak: toezicht op beheer en vereffening faillissement + verrichtingen ervan bespoedigen
 Aangesteld door ondernemingsrechtbank
 Aanbevelen van dringende maatregelen voor beveiligen en bewaren v. goederen in bundel
 Verslag uitbrengen ter terechtzitting over alle geschillen waartoe het faillissement aanleiding
geeft (uitzondering: geschillen over schuldvorderingen tot opneming in het passief)
 Zit vergaderingen voor vd SE
Rol = vergelijkbaar met rol van gedelegeerd rechter bij een gerechtelijke reorganisatie ◆:"-
8.4.6 VERDACHTE PERIODE EN FAILLISSEMENTSPAULIANA

8.4.6.1 ALGEMEEN
Men voelt vaak lange tijd op voorhand dat een faillissement eraan komt
Gevolg: doen vaak bedrieglijke handelingen (vb. betalen van bevriende schuldeisers)
 Totale activa waarop gezamenlijke schuldeisers recht hebben daalt
Dergelijke handelingen kunnen ongedaan worden gemaakt via 2 technieken:
A) Verdachte periode EXAMEN!!
B) Faillissementspauliana

8.4.6.2 VERDACHTE PERIODE
= periode tussen datum staking betaling en faillissementsvonnis
Datum van staking betaling (= datum samenloop & fixatiebeginsel) = datum van opening faillissement
MAAR datum van staking betaling kan max. 6 maand voor datum faillissement geplaatst worden
Alle handelingen in de verdachte periode zijn NIET tegenwerpelijk aan de boedel: (Art.XX.111 WER)
1. Schenkingen of vervreemdingen aan een symbolische prijs (handelingen “om niet”)
2. Overeenkomsten met hetzelfde resultaat als bij 1
3. Betaling van niet vervallen schulden
4. Betalling van vervallen schulden, anders dan in geld (vb. in natura)
5. Vestiging van zekerheden voor anterieure schulden
 Derde moet ontvangen gelden of goederen aan curator bezorgen
Facultatieve niet-tegenwerpbaarheid van alle andere betalingen indien derde kennis had van staking
van betaling (te beoordelen door de rechtbank) (art.XX.112 WER)
8.4.6.3 FAILLISSEMENTSPAULIANA
= de periode voor het faillissement ongedaan maken
 Alle handelingen/betalingen verricht met bedrieglijke benadeling ONGEACHT op welke datum zij
hebben plaatsgehad (art.XX.114 WER)  niet vereist dat dit plaatsvindt tijdens de verdachte periode
8.4.6.4 GEVOLGEN VOOR DE DERDE WAARMEE DE GEFAILLEERDE HANDELDE

Geld:
 Bedrag moet worden terugbetaald  Schuldvordering wordt schuld in de boedel
 Schuldeiser in samenloop met andere chirografaire SE
Vervreemding aan symbolisch waarde

 Schuldeiser in de boedel: je hebt een vordering op de gefailleerde
 SE wordt in samenloop met andere chirografaire SE
8.4.7 GEVOLGEN VOOR DE PERSOON VAN DE GEFAILLEERDE

8.4.7.1 TIJDENS DE PROCEDURE
Persoonlijke vrijheid niet ingeperkt: recht op inkomsten, kan levensonderhoud krijgen, etc.
MAAR weldegelijk een inperking van de algemene vrijheid
 Curator bekijkt briefwisseling (Art.XX.143, WER)
 Verbod op economische activiteiten
 Buitenbezitstelling: verliezen beschikkings-en beheersbevoegdheid over vermogen
 Indien grove fout begaan: verbod om onderneming uit te baten
 Geen mandaten opnemen binnen een vennootschap
 Indien niet meewerken met curator: beroep v. effectenmakelaar of
correspondenteneffectenmakelaar mogen ze niet uitoefenen  max 3 jaar
Openbaar ministerie of SE kan gefailleerde dagvaarden met oog op bekomen 1 van deze sancties
Duur van deze maatregelen bepaald door rechtbank: max. 10 jaar

8.4.7.2 NA DE PROCEDURE – DE KWIJTSCHELING
Algemene regel: gefailleerde (NP) niet definitief van restschulden verlost
Nadat faillissement is afgewikkeld, hernemen SE verhaalrecht op vermogen onderneming voor het
gedeelte dat niet werd betaald uit de faillissementsboedel
Opgelet! ‘Kwijtschelding’ is wel mogelijk

Dit geldt enkel voor NP, rechtspersonen worden meteen ontbonden en vereffend
 Verschil tussen wat wel en niet wordt kwijtgescholden:
Geen kwijtschelding Wel kwijtschelding
Onderhoudsschulden of schadevergoeding voor Echtgenoot, gewezen echtgenoot, wettelijk
lichamelijke schade (Art.XX.173 WER) samenwonende partner of gewezen
+ samenwonende partner (Art.XX.174 WER)
Medeschuldenaars en stellers van persoonlijke Opgelet! Niet voor privéschulden
zekerheden (Art.XX.175 WER) +
Kosteloze borg (geheel of gedeeltelijk)
(Art.XX.175 WER)
Kwijtschelding te weigeren in geval van gewichtige omstandigheden & bijzondere motivering
8.4.8 GEVOLGEN VOOR LOPENDE OVEREENKOMSTEN

Lopende overeenkomsten blijven lopen
2 uitzonderingen:
A) Overeenkomsten intuïtu personae
B) Uitdrukkelijk ontbindend beding waarbij overeenkomst zou eindigen bij faillissement
Curator beslist na faillissementsvonnis of overeenkomsten worden verdergezet (Art.XX.139 WER)

A) Lopende overeenkomst stopzetten
 Medecontractant kan zich beroepen op ENAC + eigen prestaties opschorten
 Indien curator niet beslist binnen 15 dagen wordt ovk geacht te zijn verbroken
 Schuldvordering van schade aan medecontractant = schuldvordering in de boedel
B) Lopende overeenkomst laten verdergaan

 Boedelschuld
8.5 AFWIKKELING VAN HET FAILLISSEMENT

Schuldeisers worden verwittigd: publicatie Belgisch Staatsblad + wordt hen toegezonden
Vervolgens: SE doen binnen bepaalde termijn aangifte van schuldvordering
 Indien kosteloze borg moet dit worden vermeld: borg zal na afsluiting faillissement bevrijd zijn
Indien dit gebeurt na deze termijn: maximaal 1 jaar vanaf datum faillissementsvonnis (Art.165, WER)
Gevolg: verjaring gestuit en geschorst gedurende duur faillissementsprocedure
Schuldvorderingen kunnen dus niet verjaren tijdens de faillissementsprocedure ◆:"-
Stel: actief ontoereikend om vereffening faillissement te dekken

 Curator kan rechtbank vragen om sluiting faillissement uit te spreken
Gevolg: SE ontvangen niks, actief wordt gebruikt tot dekken boedelschulden (kosten curator)

B) VENNOOTSCHAPSRECHT
“Welke vorm kan een onderneming aannemen?”
2 vormen:
A) Natuurlijk persoon  eenmanszaak: zelfstandig
B) Vennootschap (al dan niet een rechtspersoon)  dit hoofdstuk gaat hierop in -"◆:
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN ALGEMENE BEGRIPPEN

1. DE VENNOOTSCHAP ALS JURIDISCH KADER VAN DE ONDERNEMING
1.1 INLEIDING
Via statuten (= vennootschapscontract) kun je afwijken van suppletiev e regels
Vroeger: meerdere personen nodig om vennootschap op te richten

Nu: 1 oprichter/aandeelhouders is voldoende (zelf in NV)  ‘eennpersoonsvennootschap’
!! Elke vennootschap is een onderneming, maar niet elke onderneming is een vennootschap
1.2 WAAROM EEN ONDERNEMING IN VENNOOTSCHAPSVORM VOEREN?

Voordelen Nadelen
- Meerdere personen werken samen als - Hogere kosten
vennoten  winst wordt verdeeld - Dwingende rechtsregels
- Kapitaal samenbrengen
- Er is een rechtspersoonlijkheid
- Beperking van aansprakelijkheid
- Biedt rechtszekerheid
- Overdracht van onderneming is makkelijker
2. BRONNEN VAN HET VENNOOTSCHAPSRECHT

2 boeken:
A) Oude Wetboek van vennootschappen (W.Venn)
 Derde hercodificatie van Belgisch vennootschapsrecht
MAAR grote veranderingen werden nooit gemaakt
B) Nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV)  belangrijkste bron

 Onder impuls van Minister van Justitie Koen Geens
+ Belgisch Centrum voor Vennootschapsrecht (BCV)
 Grondige wijzigingen
Andere bronnen:
 Aanvullende wetten
 KB
 Eventuele doctrine, jurisprudentie en aanbevelingen van administratieve overheden
 Aanbevelingen van corporate governance
 Dwingende en wilsaanvullende bepalingen van verbintenissenrecht
 Rechtsleer en rechtspraak

Sterke invloed van Europees recht op ons vennootschapsrecht
 Einde jaren 1960: Europees harmonsatieprogramma
 Basiselementen binnen vennootschapsrecht gelijkaardig maken (vb. kapitaalreglement)
 1990: tussenkomst Europa meer richting financieel recht
 Onderlinge concurrentie tss lidstaten: aantrekkelijk vennootschapsrecht aanbieden
 Bottom-up harmonisatie
(↔ top down harmonisatie van Europees harmonsatieprogramma)
Dit was een belangrijke inspiratiebron voor de totstandkoming van het nieuwe WVV
3. DE VENNOOTSCHAP: BEGRIP
3.1 DEFINITIE
“Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door één of meer personen, vennoten
genaamd, die een inbreng doen. Zij heeft een vermogen en stelt zich de uitoefening van één of meer
welbepaalde activiteiten tot voorwerp. Een van haar doelen is aan haar vennoten een rechtstreeks of
onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen.” (Art. 1:1 WVV)
Als volgt bespreken we enkele belangrijke elementen uit deze definitie

3.2 EEN RECHTSHANDELING
= elke handeling die gewilde rechtsgevolgen met zich meebrengt
Het oprichten van een vennootschap steunt op de WIL van rechtssubjecten ◆:"-
Ook hier gelden de 4 geldigheidsvoorwaarden (toestemming, bekwaamheid, voorwerp en oorzaak) (Artikel 1108 e.v. BW)
 Het ontbreken van 1 of meer van deze geldigheidsvereisten kan leiden tot nietigheid
3.3 AANTAL OPRICHTERS/VENNOTEN

W.Venn:
 Pluraliteitsvereiste: minstens 2 oprichters
 2 uitzonderingen:
A) Coöperatieve vennootschap (CV): minstens 3
B) EBVBA: 1 oprichter
WVV:
 NV en BV: 1 oprichter is voldoende  ‘eenpersoonsvennootschap’
 In sommige andere vennootschapsvormen geldt wel vaak nog meerhoofdigheid:
A) Coöperatieve vennootschap (CV): minstens 3
B) Maatschap, VOF en ComV): minstens 2

3.4 INBRENG
= de handeling waarbij een persoon iets ter beschikking stelt van een op te richten of een bestaande
vennootschap, met het oogmerk vennoot ervan te worden of zijn aandeel in de vennootschap te
vergroten, en derhalve deel te nemen in de winst (Art. 1:8 WVV)
De inbreng vormt in vennootschappen het aanvangsvermogen waarmee de vennootschap werkt

Vennootschap met rechtspersoonlijkheid: ‘vennootschapsvermogen’
Vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid: ‘doelvermogen’
2 soorten inbreng: (Art. 1:8 WVV)

1. Inbreng in geld: inbreng van een geldsom
2. Inbreng in natura: inbreng van enig ander (on)lichamelijk goed
A) Inbreng van goederen
B) Inbreng van nijverheid: verbintenis om arbeid of diensten te presteren
3.5 VOORWERP
‘het doel’
= het uitvoeren van 1 of meer welbepaalde activiteiten
‘Statutaire specialiteit (maatschappelijk doel)’: specifiek opgericht om deze activiteiten uit te voeren
! Handelingen die het voorwerp overschrijden zijn tegenwerpelijk aan de vennootschap
3.6 DOEL: WINSTVERDELINGSOOGMERK

1 van de doelen van de vennootschap = winst maken
(↔ verenging: belangeloos doel nastreven (Art.1:2 WVV))
Dit doel kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks worden nagestreefd
Een onderneming kan dus nog andere doelen nastreven dan enkel winst maken ◆:-"
Handelingen die niet in overeenstemmen zijn met dit winstverdelingsoogmerk zijn NIETIG
Vennoten mogen in statuten vrij bepalen in welke mate ze deelnemen in de winst en het verlies
MAAR wetgever heeft grenzen gesteld aan vrijheid: “Verbod op leeuwenbeding” (societas leonina)
 Toekennen van de hele winst aan 1 van de vennoten is verboden
 Ontzeggen van de enige winst aan 1 of meer vennoten is verboden
 Reden: gebrekkige toestemming (zie eerder)
Gevolgen van het leeuwenbeding
A) Maatschap, VOF en CommV: nietigheid van de vennootschap
B) BV, CV en NV: wordt als niet-geschreven beschouwd
De verliesvrijstelling is vanaf het WVV wel mogelijk

4. TYPOLOGIE VAN DE VENNOOTSCHAPSVORMEN
4.1 INLEIDING
Numerus clausus: gesloten systeem van ‘typedwang’= indien je een vennootschap wilt oprichten
moet je dit verplicht doen via 1 van de door de wet georganiseerde vormen doen
WVV: beperking van het aantal vormen t.o.v. het W.Venn (Art.1:5 WVV)
Het Europees economisch samenwerkingsverband (EESV) wordt erkend

als rechtspersoon (niet langer als een vennootschap) (Art.1:5 WVV)
4.2 SOORTEN RECHTSPERSOONLIJKHEID

Rechtspersoon = immaterieel rechtssubject dat zelfstandig titularis is van rechten en verplichtingen
 Bestaat als een “persoon” voor het recht, ook al heeft hij geen fysieke verschijningsvorm
2 soorten rechtspersoonlijkheid:
1. Vennootschap MET rechtspersoonlijkheid
 Afzonderlijk rechtssubject
 Treedt op in eigen naam, heeft eigen vermogen, rechten & verplichtingen
 Vennootschap is zelf titularis van het vennootschapsvermogen
 Scheiding vermogen vennootschap en vermogen vennoten
MAAR opgelet!! Dit is ≠ beperkte aansprakelijkheid (zie hierna)
 Privé-schuldeisers kunnen vennootschapsvermogen niet aanspreken voor
schulden van vennoten (aandelen kunnen wel te gelde worden gemaakt)
2. Vennootschap ZONDER rechtspersoonlijkheid (maatschap)

 Geen scheiding vermogen vennootschap en vermogen vennoten
 Vennootschapsvermogen gedragen door vennoten: wat wordt ingebracht
is geen eigendom v. vennootschap maar mede-eigendom van alle vennoten
 Bij een schuld zijn alle vennoten hoofdelijk tot de schuld gehouden

4.3 SOORTEN AANSPRAKELIJKHEID
2 soorten aansprakelijkheid
1. Onbeperkte aansprakelijkheid (maatschap)
 Vennootschapsschuldeisers kunnen aan privévermogen vennoten
2. Beperkte aansprakelijkheid
 Vennoten zijn niet gehouden tot schulden van vennootschap
 Enkel inbreng van vennoten is verbonden (Art.7:1 WVV)
 Vennootschapsschuldeisers kunnen niet aan privévermogen vennoten
 Opgelet! Indien een vennoot €10.000 inbreng had beloofd, maar nog maar
de helft heeft ingebracht, kan hij wel worden aangesproken op dit
restbedrag om de schulden van de onderneming te betalen bij faillissement
!! Niet alle vennootschappen met rechtspersoonlijkheid hebben beperkte aansprakelijkheid
Vennootschappen met volkomen

rechtspersoonlijkheid
Vennootschappen met onvolkomen

rechtspersoonlijkheid
CV, BV en NV: beperkte aansprakelijkheid voor alle vennoten

VOF en maatschap: onbeperkte aansprakelijkheid
CommV: beperkte aansprakelijkheid voor sommige vennoten
5. OPRICHTING VAN VENNOOTSSCHAPPEN

5.1 VORMVEREISTEN
Materiële (inhoudelijke) geldigheidsvereisten: zie elementen in definitie
 Geldige wilsuiting, (pluraliteit), inbreng, voorwerp en winstoogmerk
Formele vereisten: vormvereisten (Art.2:5 WVV)

A) Vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid
 Geen vormvereisten: geen geschrift vereist (consensualisme)
 MAAR bewijsmoeilijkheden als er geen geschrift is
B) Vennootschap met rechtspersoonlijkheid zonder beperkte aansprakelijkheid

 Verplichte oprichting per geschrift: onderhands of authentiek
 Dit is de zogenaamde ‘oprichtingsakte’
C) Vennootschap met rechtspersoonlijkheid met beperkte aansprakelijkheid

 Verplicht bij authentieke (notariële) akte
 Notaris verleent hierbij “authenticiteit” aan de oprichtingsakte
Alle vennootschappen hebben de mogelijkheid tot digitale oprichting

5.2 OPENBAARMAKING
Vennootschap met rechtspersoonlijkheid (Venn. waarvoor de oprichting een geschrift verplicht is) :publicatie van
vennootschapsaktes-en gegevens:
 Neerlegging oprichtingsakte ter griffie Ondernemingsrechtbank
 Bekendmaking in het Belgisch Staatsblad
Deze gegevens zijn te allen tijde raadpleegbaar via de website van de KBO ":-◆
Openbaar te maken:
 Oprichtingsakte met basisgegevens statuten (Art. 2:8 WVV)
 Elke ‘statutenwijziging’ (= wijziging aan de oprichtingsakte)
 Andere handelingen: benoeming en ontslag bestuurders, ontbinding vennootschap, …
Vennootschap met RP verkrijgt pas rechtspersoonlijkheid vanaf dag van neerlegging (Art. 2:6 WVV)
De openbaar te maken gegevens zijn pas tegenwerpelijk aan derden na publicatie (Art. 2:18 WVV)
Indien gegevens niet volgens regels worden openbaar gemaakt  niet tegenwerpelijk aan derden
5.3 HANDELEN NAMENS EEN VENNOOTSCHAP IN OPRICHTING

Toekomstige oprichters en vennoten kunnen voorafgaand aan de oprichting van de vennootschap al
rechtshandelingen verrichten in naam van de toekomstige vennootschap
Voor vennootschappen met RP: bijzondere wettelijke regeling (Art. 2:2 WVV)
 In principe is de oprichter (promotor) zelf hoofdelijk verbonden
 TENZIJ de vennootschap binnen 2 jaar na verbintenissen een rechtspersoonlijkheid verkrijgt
EN de vennootschap vervolgens binnen de 3 maand de verbintenissen overnam
EN de promotor heeft duidelijk gehandeld “in naam van” de vennootschap
“Is aan deze 3 voorwaarden voldaan?”
Ja: verbintenissen worden vanaf begin geacht door vennootschap aangegaan (= retroactief)
Nee: promotoren blijven persoonlijk gehouden tot de aangegane verbintenissen

FLASHBACK: vertegenwoordiging via lastgeving

HOOFDSTUK 2: DE NAAMLOZE VENNOOTSCHAP (NV)
1. INLEIDING
Historisch gezien is de NV bedoel voor grote ondernemingen en de BVBA voor kmo’s
Hier brengt wetgever via WVV verandering in: BV-regels sterk versoepelen
Gevolgen:
 NV krijgt haar ‘historische eigenheid’ terug
= voldoende kapitaal bijeenbrengen om een onderneming van zekere omvang uit te bouwen,
waarbij de identiteit van de medeaandeelhouders van ondergeschikt belang is
 BV wordt basisvorm, NV voorbehouden voor grootste vennootschappen
2. OPRICHTING VAN DE NV: ENKELE BIJZONDERHEDEN

2.1 ALGEMEEN
Er zijn enkele bijzonderheden aan de oprichting van een NV
2.2 OPRICHTERS VS INSCHRIJVERS

Niet iedereen die bij de oprichting (bij notaris) verschijnt, is een ‘eigenlijke oprichter’
Indien 1 of meer van de personen die bij de oprichtingsakte verschijnen samen ten minste 1/3 van
het maatschappelijk kapitaal vertegenwoordigen, kunnen de andere verschijnende personen als
‘gewone inschrijvers’ worden aangemerkt indien zij: (Art. 7:13 WVV)
A) Zij enkel een inbreng in geld verrichten
B) Geen rechtstreeks of onrechtstreeks bijzonder voordeel genieten
De eigenlijke oprichters dragen de oprichtersaansprakelijkheid (zie verder)
2.3 KAPITAALVORMING BIJ OPRICHTING

“Wat zijn de regels over de vorming van het kapitaal bij oprichting?”
2.3.1 INLEIDING
Hoe werkt het inbrengen van kapitaal?
Stap 1: Vennoten doen een inbreng (in geld, andere goederen, of nijverheid)
Stap 2: Waarde van deze inbrengen = “maatschappelijk/statutair kapitaal”
Stap 3: Kapitaal onderverdeeld in aandelen
 Elke aandeelhouder krijgt aandelen dat overeenstemt met zijn inbreng
Stap 4: De verdeling van het kapitaal wordt in de statuten vermeld
Opgelet! Elke wijziging vereist een statutenwijziging
Kapitaal staat zeer centraal en is strikt gereglementeerd

 Kapitaalregels zijn als “losgeld” voor de gunst van beperkte aansprakelijkheid

2.3.2 INBRENG
2.3.2.1 ALGEMEEN
Inbreng wordt gedaan door zowel de inschrijvers als de oprichters
Met deze inbreng kan een activiteiten worden ondernomen teneinde winst te genereren
2 soorten inbreng:
1. Inbreng in geld
2. Inbreng in natura: inbreng van goederen
 Enkel vermogensbestanddelen die waardeerbaar zijn (Art. 7:6 WVV)
Inbreng van nijverheid is dus NIET mogelijk
Nijverheidsverbintenissen wel vergoedt met “winstbewijzen/oprichtersaandelen”

MAAR dit kan nooit het kapitaal vertegenwoordigen & telt dus niet mee bij bepalen
of vennootschap voldoet aan regels minimumkapitaal
2.3.2.2 WETTELIJKE WAARBORGEN

Het te volstorten gedeelte van inbreng dient vooraf of een geblokkeerde rekening te worden gestort
op naam van de vennootschap in oprichting (Art. 7:12 WVV)
Enkel personen die de vennootschap vertegenwoordigen beschikken over het geld NA verkrijgen
“attest van vrijgave” (= bank zegt dat oprichtingsakte is verleden en werd neergelegd)
Inbreng in natura: risico voor overwaardering

Gevolg: wettelijke waarborgregeling (Art 7:7 WVV)
 Oprichters vermelden in een bijzonder verslag waarom inbreng in natura van belang is
 Beschrijving van elke inbreng in natura en een gemotiveerde waardering
 Welke vergoeding staat als tegenprestatie voor de inbreng
Bedrijfsrevisor maakt verslag, conclusies verslag worden in oprichtingsakte vermeld (Art 7:14 WVV)
Stel: er wordt afgeweken van de conclusies van het verslag van de bedrijfsrevisor
Gevolg: oprichters geven in hun verslag de reden van afwijking
MAAR risico: hoofdelijke aansprakelijkheid voor de schade die voortvloeit uit overwaardering
Beide verslagen worden bekendgemaakt door neerlegging ter griffie ondernemingsrechtbank

 Derden kunnen nagaan of weergegeven kapitaal overeenstemt met reëel economische waarde
2.3.2.3 DE QUASI-INBRENG (https://www.dfisc.be/quasi-inbreng/)

Wettelijke waarborgregeling (inbreng natura) was makkelijk te omzeilen  wachten tot na
oprichting en dan vennootschap vermogensbestanddelen laten kopen tegen
overgewaardeerde prijs
Hierdoor hoefde men de verplichte verslagen niet meer op te maken
◆: Gevolg: systeem van quasi-inbreng
= Bepaalde transacties (tijdens leven of kort na oprichting) die technisch gezien geen inbreng zijn,
toch met een inbreng worden gelijkgesteld mbt de waarborgen waaraan hij moet voldoen

Voorwaarden: (Art. 7:8 WVV)
A) Indien de vennootschap binnen 2 jaar na oprichting;
B) Een vermogensbestanddeel (toebehoort aan oprichters, aandeelhouders of bestuurders)
C) Ten bezwarende titel verkrijgt (= tegen een prijs)
D) Dat toebehoort aan de ondertekenaars van de oprichtingsakte, aan een bestuurder of AH;
E) Tegen een vergoeding van ten minste 1/10de van het geplaatste kapitaal.
Als aan voorwaarden is voldaan, gelden dezelfde verplichtingen als bij inbreng in natura (zie eerder)
 Bijzonder verslag (RvB)  wordt via neerlegging ter griffie openbaar gemaakt
De Algemene Vergadering zal de verwerving moeten goedkeuren (Art. 7:10 WVV)
Op die manier wordt een verkoop met een inbreng gelijkgesteld

Opgelet! De verkoop wordt enkel beschouwd als een quasi-inbreng wanneer de vennootschap het
goed verwerft van een oprichter, aandeelhouder of bestuurder
Uitzondering op deze regeling voor: (Art. 7:9 WVV)

 Verkrijgingen in het gewone bedrijf van de vennootschap die plaatsvinden op de
voorwaarden en tegen de zekerheden die zij normaal voor soortgelijke verrichtingen eist
 Verkrijgingen ter beurze
 De verkrijgingen bij een gerechtelijke aankoop
 De andere uitzonderingen die ook gelden voor inbreng in natura
Het gevaar voor een mogelijke overwaardering is minder groot, maar niet onbestaande
 Hoofdelijke aansprakelijkheid voor de schade die voortvloeit uit overwaardering
Indien bestuurders de vereiste verslagen niet voorleggen: strafsancties (Art. 7:232 WVV)
Indien de voorgeschreven verslagen ontbreken: nietigheid (Art. 7:10 WVV)
2.3.3 PLAATSING VAN HET KAPITAAL, MINIMUMBEDRAG EN VOLSTORTING

3 vereisten
Minimumkapitaal: €61.500, volledig volstort (= betaald) (Art. 7:2 WVV)
1.
Kapitaal steeds volledig geplaatst, wat het bedrag ook is (Art. 7:4 WVV)
2.
 Enkel effectief geplaatste inbrengen worden als kapitaal geteld (“handtekening”)

Op elk aandeel moest minstens 1/4e (25%) worden volstort (Art. 7:11 WVV)
3.
 Voor het overige deel heeft hij een inbrengverbintenis

 Hij kan te allen tijde worden verplicht dit deel te volstorten
Opgelet! Deze vereisten zijn CUMULATIEF

Oefeningen: kapitaal van €80.000, telkens verdeeld in 4 aandelen
Inbreng in natura wordt vaak meteen volstort

Reden: niet mogelijk om slechts 1/4de ervan te volstorten (maar indien nodig kan dit wel)
Extra regel: moet binnen 5 jaar volledig volstort zijn (Art. 7:11 WVV)
2.3.4 TOEREIKEND KAPITAAL EN FINANCIEEL PLAN

Oprichtersaansprakelijkheid wordt beoordeel a.d.h.v. het financieel plan (Art. 7:3 WVV)
 Verantwoorden van het maatschappelijk kapitaal
 Wordt overhandigd aan notaris
 Wordt niet bekend gemaakt, enkel door de notaris bewaard
De elementen die moeten voorkomen in het financieel plan staan in (Art. 7:3 WVV)
2.4 DE OPRICHTERSAANSPRAKELIJKHEID
OOK doorbraak van het principe van beperkte aansprakelijkheid
 Oprichters in bepaalde gevallen aanspreken, ook boven het bedrag van hun inbreng
Oprichtersaansprakelijkheid:
1. Oprichters hoofdelijk gehouden voor volle gedeelte van het maatschappelijk kapitaal
waarvoor niet op geldige wijze is ingeschreven & voor het eventuele verschil tussen
het vereiste minimumkapitaal en het bedrag van inschrijvingen (Art. 7:17 WVV)
Opgelet! Oprichters garanderen geen solvabiliteit en nakoming van verbintenissen
2. Oprichters zijn hoofdelijk gehouden voor de werkelijke storting van de bedragen die
volgens de kapitaalregels moeten worden volstort (Art. 7:17 WVV)
 Minimumkapitaal + 1/4de elk aandeel + inbreng in natura binnen 5j na oprichting
3. Oprichters hoofdelijk aansprakelijk voor de schade ingevolge nietigheid, miskenning

van bepaalde formaliteiten of kennelijke overwaardering inbrengen in natura voor
de schulden bij kennelijk ontoereikend kapitaal (Art. 7:18 WVV)

4. Oprichters hoofdelijk aansprakelijk indien vennootschap binnen 3 jaar na oprichting
failliet gaat en blijkt dat het maatschappelijk kapitaal bij oprichting kennelijk
ontoereikend was voor de normale uitoefening van de voorgenomen activiteiten
over ten minste 2 jaar (Art. 7:18 WVV)
 “Kennelijk” = duidelijk, manifest, zonder enige twijfel ontoereikend
 Als men spreekt over oprichtersaansprakelijkheid gaat het meestal hierover
 Oprichters moeten zich hierover verplicht bezinnen via financieel plan
(!! Let hier op met het verschil tussen oprichters en als gewone inschrijvers, Art. 7:13 WVV)
Faillissement wordt uitgesproken binnen 3 jaar na verkrijgen rechtspersoonlijkheid (Art. 7:18 WVV)
3. KAPITAALREGELS EN KAPITAALBESCHERMING TIJDENS HET LEVEN VAN DE

NV
3.1 ALGEMEEN
Niet enkel bij oprichting, maar ook tijdens het leven van NV is alles rond kapitaal vrij strikt geregeld
3.2 KAPITAALVERHOGING
3.2.1 ALGEMEEN
Kapitaalverhoging = een verhoging van het maatschappelijk kapitaal met een bepaald bedrag
Hoe?
A) Bijkomende inbreng (in geld of natura)
 Middelen van buitenaf
 Uitgifte van nieuwe aandelen
 Regels vergelijkbaar als bij oprichting:
 Elk nieuw uitgegeven aandeel voor minstens 1/4e volstort
 Te volstorten bedrag storten op een geblokkeerde rekening
 Verslagplichten: (Art. 7:179 WVV)
a) Verslag van bestuursorgaan over uitgifteprijs & gevolgen op rechten AH
b) Verslag van commissaris over financiële en boekhoudkundige gegevens
B) Incorporatie (van reserves of overgedragen winst)

 Middelen van in het bedrijf: van eigen vermogen naar kapitaal
 Aandelen met fractiewaarde: fractiewaarde verhoogt mee met verhoogde kapitaal
Aandelen met nominale waarde: nieuwe aandelen worden uitgegeven
Statutenwijziging nodig voor elke wijziging van het kapitaal  AV komt samen (Art. 7:177 WVV)
Kapitaalverhoging kan pas plaatsvinden indien: (Art. 7:153 WVV)

 Ten minste ½ van het maatschappelijk kapitaal wordt vertegenwoordigd op de AV
 3/4den van de aanwezigen stemmen voor de kapitaalverhoging
Het kapitaal wordt verhoogd door:

A) (Buitengewone) Algemene Vergadering
B) Raad van Bestuur/Bestuursorgaan (RvB): enkel bij “toegestaan kapitaal” (zie verder)

Kapitaalverhoging moet via authentieke akte & wordt neergelegd ter griffie van
de ondernemingsrechtbank  openbaarmaking (Art. 7:185 WVV)
3.2.2 VOORKEURRECHT
= de bestaande aandeelhouders hebben de voorkeur om bij een kapitaalverhoging in te schrijven op
aandelen, converteerbare obligaties en inschrijvingsrechten (Art. 7:188 WVV)
Opgelet! Dit is enkel bij inbreng in geld
Doel: bestaande AH behouden participatiegraad, beslissingsmacht + tegengaan vermogensverlies

◆-": Stel: nieuwe aandeelhouders betalen minder per aandeel  uitgifteprijs <
intrinsieke waarde
3.2.3 TOEGESTAAN KAPITAAL

Het kapitaal wordt verhoogd door:
A) (Buitengewone) Algemene Vergadering
B) Raad van Bestuur/Bestuursorgaan (RvB): enkel bij “toegestaan kapitaal”
 Voorzien in statuten “statutaire machtiging toegestaan kapitaal”
 Er is een maximumbedrag + beperkt in tijd
 Maximaal 5 jaar MAAR kan worden hernieuwd (Art. 7:199 WVV)
 Beursgenoteerde NV: kapitaal kan maar verdubbeld worden (Art. 7:198 WVV)
 Wordt bij authentieke akte voor notaris verleden
Beperkingen bij een openbaar overnamebod (Art. 7:202 WVV)
3.3 KAPITAALVERMINDERING
Kapitaalvermindering = een vermindering van het maatschappelijk kapitaal met een bepaald bedrag
Statutenwijziging nodig voor elke wijziging van het kapitaal  AV komt samen (Art. 7:208 WVV)
Ook hier moet 3/4e van de aanwezigen stemmen voor de kapitaalvermindering
2 soorten kapitaalvermindering:
A) Reële kapitaalvermindering: schuldeiserbescherming
 Middelen worden uit vennootschap gehaald & uitgekeerd aan AH
 Middelen worden aan kapitaal vd vennootschap onttrokken
 Vermogen en onderpand SE daalt
 Wettelijke schuldeiserbescherming: (Art. 7:209 WVV)
 Reële kapitaalvermindering bekendgemaakt in Belgisch Staatsblad
 SE kunnen gedurende 2 maand na bekendmaking extra zekerheden eisen van de
vennootschap tot voldoening van hun vordering
 Voordat deze periode is afgelopen mag de vennootschap GEEN uitkeringen of
terugbetalingen doen aan de aandeelhouders
B) Formele kapitaalvermindering: aanzuivering van verliezen (Art. 7:210 WVV)

 Er worden geen middelen uitgekeerd aan AH: vermogen wijzigt niet
 Louter boekhoudkundige aanpassen: overboeken
 Wanneer?
A) Aanzuiveren verliezen
B) Bijzondere reserve voor voorzienbare verliezen aanleggen
 Geen wettelijke schuldeiserbescherming
3.4 WINSTUITKERING
Bestemming van winst = bevoegdheid van (gewone) algemene vergadering
 Gewone meerderheid
 Winstuitkering:
A) Aandeelhouders (dividend)
B) Bestuurders (tantième)
C) Winstbewijshouders (winstdeelname)
MAAR winstuitkering is beperkt via het kapitaalbegrip ◆:

2 voorwaarden:
1. Jaarlijks houdt AV een bedrag in van ten minste 1/20 ste (5%) van de nettowinst
Doel: vormen van een reservefonds/wettelijke reserve (Art. 7:211 WVV)
Vanaf reservefonds 10% vh maatschappelijk kapitaal bedraagt hoeft dit niet meer
2. Resterende winst kan pas worden uitgekeerd indien het netto-actief niet is gedaald
of zou dalen (na uitkering) beneden het bedrag van het kapitaal, vermeerderd met
alle reserves die niet mogen worden uitgekeerd (Art. 7:212 WVV)
Netto-actief = activa – voorzieningen en schulden – kosten van oprichting en

uitbreiding – kosten van onderzoek en ontwikkeling (Art. 7:212 WVV)
= eigen vermogen
Mits naleving voorwaarden kunnen interim dividenden worden uitgekeerd (Art. 7:213 WVV)
Elke uitkering in strijd met de wettelijke regels moet door de vennoten worden terugbetaald
 Vennootschap moet bewijzen dat vennoten wisten dat uitkering strijdig was (Art. 7:214 WVV)
3.5 VERWERVING VAN EIGEN EFFECTEN

3.6 ALARMBELPROCEDURE
Als het slecht gaat, bestaat het risico dat de opgestapelde verliezen het maatschappelijk kapitaal vd venn.
aantasten.
Doel alarmbelprocedure: financiële toestand rechttrekken of vennootschap ontbinden
Verloop (Art. 7:228 WVV)

Stap 1: Relatieve drempel 1: Netto-actief daalt onder helft van het maatschappelijk kapitaal
Stap 2: RvB stelt maatregelen voor om toestand recht te trekken of te ontbinden
 Maatregelen voor rechttrekken neergeschreven in bijzonder verslag (niet bij ontbinding)
 Bijzonder verslag 15 dagen voor AV aan ADH beschikbaar & in agenda vermeld
 Ontbreken verslag = nietigheid beslissing AV
Stap 3: AV moet samenkomen binnen 2 maand: ontbinding of herstelmaatregelen bespreken
Relatieve drempel 2: netto-actief daalt onder 1/4de maatschappelijk kapitaal (Art. 7:228 WVV)
 Opnieuw dezelfde procedure als hierboven
 1/4de uitgebrachte stemmen is voldoende voor ontbinding
Indien AV niet samenkomt: bestuurdersaansprakelijkheid voor schade aan derden (Art. 7:228 WVV)

Absolute drempel: netto-actief daalt onder minimumkapitaal (€61.500) (Art. 7:229 WVV)
 Elke belanghebbende kan voor de rechtbank de ontbinding vorderen
De rechtbank kan de vennootschap nog een termijn toestaan om de toestand te regulariseren
Naast alarmbelprocedure ook de verplichting voor bestuursorgaan om te beraadslagen over

maatregelen die moeten worden genomen om de continuïteit vd economische activiteit voor een
minimumduur van 12 maanden te vrijwaren (Art. 2:52 WVV)
4. EFFECTEN
4.1 AANDELEN EN ANDERE EFFECTEN
Effecten = titels waaraan een bepaalde bundel aan rechten t.a.v. het vermogen van de vennootschap
vervat zitten en die als zodanig verhandeld kunnen worden
De NV heeft de grootste waaier aan types effecten  5 soorten effecten:

1. Aandelen
 Maatschappelijk kapitaal verdeeld in aandelen naar verhouding van inbreng
 Vrij overdraagbaar
 Aandelen zijn verhandelbaar
2. Winstbewijzen
 Geeft een recht op een deel van de winst
 Vertegenwoordigt het kapitaal niet! (Art. 7:58 WVV)
 Ze worden geen aandeelhouder: geen inbreng + geen stemrecht (kan wel in bepaalde
specifieke gevallen)
3. Obligaties (Art. 7:62 WVV)

 Lening aangegaan door de vennootschap door de uitgifte van obligaties
 Vennootschap moet de lening dus terugbetalen
 Obligaties zijn verhandelaar
 Converteerbare obligatie’s  recht of plicht om de schuldvordering te converteren in
kapitaal & dus aandelen te verwerven.
4. Inschrijvingsrechten/warrant/aandeelopties
 Binnen bepaald tijdverloop tegen inlevering van inschrijvingsrecht aandeel
(of ander effect) verwerven tegen een vooraf bepaalde prijs (= uitoefenprijs)
 Maximaal 10 jaar (in sommige gevallen max. 5 jaar) (Art. 7:69-7:70 WVV)
 Optie op nog uit te geven aandelen, niet op bestaande aandelen
5. Certificaten
 Rechtspersoon (= administratiekantoor) verkrijgt een aantal onderliggende
effecten, waarbij hij de certificaten uitgeeft en alle opbrengsten en
inkomsten uit deze effecten onmiddellijk doorstort aan de houders vd
certificaten (Art. 7:61 WVV)
 Certificaat wordt uitgegeven op niveau van rechtspersoon (niet NV)
 Scheiding juridische eigendom en economische eigendom van effecten
Juridische eigendom: rechtspersoon is juridische eigenaar & heeft stemrecht
Economische eigendom: inkomsten behoren aan de certificaathouders

4.2 TYPES AANDELEN
4.2.1 AANDELEN MET EN ZONDER NOMINALE WAARDE (Art. 7:45 WVV)
Aandelen met nominale waarde
 Kapitaalvertegenwoordigende waarde van het aandeel is uitgedrukt als een nominaal bedrag
 “kapitaal van 100.000EUR verdeeld in 100 aandelen met nominale waarde van 1.000 EUR”
Opgelet! Nominale waarde ≠ reële waarde

Nominale waarde = de waarde van een aandeel o.b.v. de kapitaalinbreng
Reële waarde = de waarde van een aandeel op de markt
De rechten van de aandeelhouders t.o.v. elkaar worden a.d.h.v. de nominale waarde bepaald
Aandelen zonder nominale waarde/aandelen aan fractiewaarde

 Kapitaalvertegenwoordigende waarde van het aandeel is uitgedrukt als een vaste fractie van
het kapitaalbedrag
 Fractiewaarde past zich automatisch aan aan het kapitaalbedrag
 “Kapitaal van 100.000EUR verdeeld in 100 aandelen zonder nominale waarde, elk met een
fractiewaarde van 1/100e van het kapitaal”
Aandelen met nominale waarde steeds minder gebruikt omdat dit kapitaaloperaties bemoeilijkt ◆:
4.2.2 AANDELEN OP NAAM EN AANDELEN IN GEDEMATERIALISEERDE VORM

Alle effecten zijn ofwel op naam ofwel gematerialiseerd (Art. 7:22 WVV)
Aandelen op naam
 Aandeelhouderschap wordt bijgehouden via inschrijvingen op naam in een
aandeelhoudersregister gehouden door de vennootschap
Aandelen in gematerialiseerde vorm

 Aandelen op een (effecten)rekening – gehouden op naam van de houder bij een
vereffeningsinstelling of erkende rekeninghouder (= bank & andere financiële instellingen)
 Erkende rekeninghouder overhandigt een attest aan eigenaar
Tot eind 2013: ‘aandelen aan toonder’

 De bezitter (= diegene die aandeel kan tonen) oefent aandeelhoudersrechten uit
 Naam van aandeelhouder is niet vermeld
 Obligaties kunnen wel nog aan toonder worden uitgegeven.
4.2.3 AANDELEN MET MEERVOUDIG STEMRECHT

Via stemrecht neemt aandeelhouder deel aan de besluitvorming in de Algemene Vergadering
W.Venn: 1 aandeel = 1 stem bij aandelen met gelijke waarde

WVV: 1 aandeel = 1 stem bij aandelen met gelijke waarde (Art. 7:51 WVV)
Niet beursgenoteerd: meervoudig stemrecht (Art. 7:52 WVV) statutair te bepalen
Beursgenoteerd: ‘loyaliteitsstemrecht’
= dubbel stemrecht voor aandelen die AH minstens 2 jaar ononderbroken aanhoudt
 Wordt ingevoerd indien meerderheid van 2/3e van de uitgebrachte stemmen op AV

4.3 OVERDRAAGBAARHEID VAN AANDELEN
Basisregel: vrij overdraagbaar (Art. 7:45 WVV)
MAAR dit kan worden beperkt (= overdrachtsbeperkingen) via statutaire of contractuele afspraken in
aandeelhoudersovereenkomsten (Art. 7:78 WVV)
Opgelet! Er zijn beperkingen aan deze beperking

 Onvervreemdbaarheidsclausules (= verbod om aandelen over te dragen) (Art. 7:78 WVV)
 Moet worden verantwoord
 Mag van onbepaalde duur zijn
 Indien onbepaalde duur: te allen tijde opzegbaar
 Goedkeuringsclausule of clausule in verkooprechten mogen de overdraagbaarheid niet langer
dan 6 maanden tegenhouden (Art. 7:78 WVV)
Overdrachten in strijd met overdrachtsbeperkingen: niet tegenwerpelijk aan vennootschap of derden
5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING
5.1 INLEIDING
NV = immaterieel rechtssubject die zelfstandig titularis is van rechten en verplichtingen
Vennootschap kan niet fysiek ‘zelf’ handelen:
 Beslissingen nemen = ‘besturen’
 Handelen met derden = ‘vertegenwoordigen’
Er zijn dus mensen nodig die namens de vennootschap handelen

:-◆" 2 soorten mensen in de vennootschap:
A) Organen: primair handelen  besturen en vertegenwoordigen
 Algemene Vergadering & bestuursorgaan
 Openbaarmaking van bevoegdheid in Belgisch Staatsblad
 Prokurasysteem: statutaire beperkingen zijn aan derden niet tegenwerpelijk
 Vennootschap is buitencontractueel aansprakelijk voor fouten van organen
 Komt enkel voor bij rechtspersonen
B) Lasthebbers: secundair handelen  aangesteld voor specifieke vertegenwoordiging

 Gemeenrechtelijk (verbintenisrechtelijke) regime
 Lastgever is niet buitencontractueel aansprakelijk voor fouten van lasthebber
 Komt zowel voor bij natuurlijke personen als bij rechtspersonen
We gaan verder in op het bestuursorgaan (= ‘bestuurs-en vertegenwoordigingsorgaan’)

Taak: primaire taak : vennootschap besturen en haar vertegenwoordigen in
het rechtsverkeer
(Op de Algemene Vergadering wordt in puntje 7 verder ingegaan)
NV bevat 3 bestuursmodellen (sinds nieuw WVV)

1. Monistisch bestuur: raad van bestuur
2. Enig bestuurder
3. Duaal bestuur: raad van toezicht en
directieraad Optioneel voor alle 3: orgaan van dagelijks bestuur
Het bestuursorgaan is dus afhankelijk van het gekozen bestuursmodel!

5.2 HET MONISTISCH BESTUUR/MONISME
1 verplicht bestuursorgaan: Raad van Bestuur
5.2.1 BENOEMING EN SAMENSTELLING

Raad van bestuur
 Bestuurders worden benoemd door Algemene vergadering (Art. 7:85 WVV)
 Bij gewone meerderheid
 Bestuurders worden eerste maal benoemd in de oprichtingsakte
 Indien mandaat van bestuurder vroegtijdig stopt (Art. 7:88 WVV)
 Coöptatierecht = overige bestuurders voorzien voorlopige vervanging
 Vervanging wordt beslist door meerderheid overblijvende bestuurders
 Algemene Vergadering benoemt uiteindelijk deze nieuwe bestuurder
DUS uitzonderlijk kan een bestuurder worden benoemd door RvB via coöptatie -◆":
 Indien statuten voorzien in een bepaling die aan voorzitter van RvB een beslissende
stem (casting vote) toekent, zal die bepaling opgehouden tot bestaan tot de RvB
opnieuw uit 3 bestuurders bestaat
 Rechterpersoon kan principieel worden benoemd tot bestuurder
MAAR vaste vertegenwoordiger is een natuurlijk persoon
 burgerrechtelijk en strafrechtelijk aansprakelijkheid alsof hij opdracht in eigen
naam en voor eigen rekening zou uitoefenen
 Minstens 3 bestuurders
MAAR uitzonderlijk 2 bestuurders toegestaan als vennootschap minder dan 3 aandeelhouders heeft
 Voor maximum 6 jaar (onbeperkt hernieuwbaar)
“Ad nutum heroepbaarheid? Ja! (Art. 7:85 WVV)

 AV kan bestuursmandaat op elk ogenblik, zonder reden en met directe ingang beëindigen
 Ad nutum = suppletieve regel MAAR er kan van worden afgeweken
Vb. ontslagbescherming bieden via toekennen opzegtermijn of opzegvergoeding
 Deze afwijking wordt beslist door de AV of de statuten
 Uitzondering: bij wettige redenen (vb. zware fout) kan het mandaat ALTIJD, zonder termijn of
vergoeding worden beëindigd door AV, ongeacht wat de statuten bepalen
“Kan een rechtspersoon worden benoemd tot bestuurder?” Ja!

 Vaste vertegenwoordiger (NP) aangeduid: belast met uitvoering bestuursopdracht in naam
en voor rekening RP-bestuurder
 Aansprakelijk alsof hij opdracht in eigen naam uitvoert
Dit systeem geldt voor alle bestuursmandaten (lato sensu) in alle rechtspersonen ◆:"-

5.2.2 WERKING
Raad van Bestuur is een collegiaal orgaan
 Verplichte meerhoofdigheid
 Minstens 3, uitzonderlijk 2 bestuurders (zie hiervoor)
 RvB komt als geheel tot beslissing (bestuurders vormen een college/groep)
 Bij onenigheid beslist gewone meerderheid (bindt ook tegenstemmers)
 Individuele bestuurder is dus geen ‘orgaan’
 Basisregel: mondelinge besluitvorming
MAAR schriftelijke besluitvorming mogelijk (mits bestuurders eenparig mee akkoord gaan)
(= schriftelijke raad van bestuur) (Art. 7:95 WVV) Uitzondering: statuten sluiten deze
mogelijkheid uit
 Belangenconflictenregeling (Art. 7:96 WVV)
 Bestuurder is persoonlijk en patrimoniaal (vermogensrechtelijk) strijdig met NV
 Medebestuurders en commissaris op hoogte brengen van het conflict
 Je mag niet meer deelnemen aan beraadslaging en stemming
 Beslissing en motivering notuleren
 Alles wordt in jaarverslag genotuleerd
 Stel: alle leden zijn geconflicteerd  beslissing wordt genomen door AV
 In grote vennootschappen: RvB richt vaak “adviserende comités” op (Art. 7:98 WVV)
 Verschillende soorten:
- Auditcomité
- Bezoldigingscomité/remuneratiecomité
- Benoemingscomité
- Strategisch comité
-…
 Bereiden de beslissingen van de raad van bestuur voor
 Hebben geen autonome beslissingsmacht
 Wetgever verplicht dit steeds vaker in bepaalde sectoren
5.2.3 BEVOEDGHEID
RvB heeft “volheid van bevoegdheid” of “residuaire bevoegdheid”
 Hij heeft bevoegdheid over ALLE bevoegdheden die niet aan ander orgaan zijn toegekend
 Wet bepaalt bevoegdheden van de AV, voor al de rest is de RvB bevoegd (Art. 7:93 WVV)
 Grote vennootschappen kiezen in praktijk vaak (naast duaal model) voor monisme op papier, naast RvB is
nog een apart comité met topmanagers (vb. directiecomité, uitvoerend comité, …)
 Werkt op basis van delegaties via bijzondere lastgeving
Uitzondering: geen algemene bevoegdheden (= te grote stukken) delegeren
Eindverantwoordelijkheid blijft bij RvB
 Dit zijn gemeenrechtelijke lasthebbers
 Geen echt orgaan van de vennootschap
 Prokurasysteem van vertegenwoordiging (Art. 7:93 WVV)
 Statuten kunnen bevoegdheid van RvB inperken:
A) Via het voorwerp van de vennootschap (vb. “voorwerp is handel in bier”)
B) Bevoegdheidsbeperkingen (vb. “enkel AV beslist over verrichten >5 mio”)
 Niet tegenwerpelijk aan derden, ook niet als ze openbaar is gemaakt
Opgelet! In enkele gevallen wijst de WVV uitdrukkelijk bevoegdheden aan de RvB

◆-": Deze bevoegdheden kunnen niet worden gedelegeerd of
voorbehouden zijn voor de AV

5.3 DE ENIGE BESTUURDER
Nieuw in WVV: NV kan worden bestuurd door 1 bestuurder (Art. 7:101 WVV)
Dit is een variant op het monistisch bestuur, nl. “een monistisch bestuur met 1 enkele bestuurder”
 Oorsprong: afschaffing van Commanditaire Vennootschap op aandelen ◆-:"
 Benoemd en ontslagen door AV  mandaat niet beperkt tot 6 jaar, kan levenslang
 Bestuurder kan in statuten worden vermeld (Art. 7:101 WVV)
 Ook volger (indien overlijden van enige bestuurder) van bestuurder kan in statuten worden vermeld
 Vetorechten kunnen worden toegekend (vb. over eigen ontslag) (Art. 7:101 WVV)
 Bestuurder kan altijd om wettige redenen (zware fout) worden ontslagen mits een
meerderheid van 75% op AV waarop 50% vd aandeelhouders aanwezig is
Uitzondering: minderheidsbescherming:
= houders van aandelen met stemrecht die minstens 10% van het kapitaal
vertegenwoordigen kunnen een lasthebber aansteller om afzetting van de enige
bestuurder te vorderen bij de ondernemingsrechtbank
 Belangenconflictenregeling
 Bestuurder is persoonlijk en patrimoniaal (vermogensrechtelijk) strijdig met NV
• Enige bestuurder ook enige aandeelhouder, mag hij zelf beslissen en beslissing uitvoeren .
 Medebestuurders en commissaris op hoogte brengen van het conflict
 Je mag niet meer deelnemen aan beraadslaging en stemming
 Beslissing en motivering notuleren
 Alles wordt in jaarverslag genotuleerd
 Stel: enige bestuurder heeft conflict  beslissing wordt genomen door AV
Wat moet gebeuren in andere gevallen staat duidelijk uitgelegd in (Art. 7:102 WVV)
Bijzondere regeling voor genoteerde vennootschappen:

De enige bestuurder is een naamloze vennootschap met een collegiaal bestuur
Reden: zo is het model van enige bestuurder mogelijk in combinatie met bijzondere verplichtingen
Bevoegdheid idem vorige: RvB heeft “volheid van bevoegdheid” of “residuaire bevoegdheid”
 Hij heeft bevoegdheid over ALLE bevoegdheden die niet aan ander orgaan zijn toegekend
 Wet bepaalt bevoegdheden van de AV, voor al de rest is de RvB bevoegd (Art. 7:93 WVV)
 Grote vennootschappen kiezen in praktijk vaak voor monisme op papier, maar naast RvB is
nog een apart comité met topmanagers (vb. directiecomité, uitvoerend comité, …)
 Werkt op basis van delegaties via bijzondere lastgeving
Uitzondering: geen algemene bevoegdheden (= te grote stukken) delegeren
Eindverantwoordelijkheid blijft bij RvB
 Dit zijn gemeenrechtelijke lasthebbers
 Geen echt orgaan van de vennootschap
 Prokurasysteem van vertegenwoordiging (Art. 7:93 WVV)
 Statuten kunnen bevoegdheid van RvB inperken:
Opgelet! In enkele gevallen wijst de WVV uitdrukkelijk bevoegdheden aan de RvB

◆:"- Deze bevoegdheden kunnen niet worden gedelegeerd of voorbehouden
zijn voor de AV

Er is verplicht collegiaal bestuur als niet worden gekozen voor stelsel van enige bestuurder

5.4 HET DUAAL BESTUUR
2 verplichte bestuursorganen: Raad van Toezicht en Directieraad (Art. 7:104 WVV)
5.4.1 INLEIDING
Tot voor de wet van 2 augustus 2002 bestond enkel het monisme, nadien werd duaal
bestuursmodel ingevoerd . Dit bestond toen uit het raad van bestuur en de directieraad
MAAR dit model werd weinig gekozen ◆: (uitzondering: banken  verplicht duaal bestuur)
Gevolg: het nieuwe WVV bevat een “zuiver” duaal model: raad van toezicht + directieraad
Als de statuten niets bepalen over duaal bestuur, is het bestuur monistisch
5.4.2 BENOEMING EN SAMENSTELLING

Raad van toezicht
 Collegiaal orgaan: minstens 3 leden (Art. 7:105 WVV)
 Leden benoemd door AV
 Mandaat maximaal 6 jaar (onbeperkt hernoembaar)
Directieraad
 Collegiaal orgaan: minstens 3 leden (Art. 7:107 WVV)
 Leden benoemd door raad van toezicht
 Geen maximumduur mandaat
! Geen dubbel lidmaatschap: leden van raad van toezicht kunnen geen lid zijn van directieraad (zelf
niet CEO)  dit kan het enthousiasme voor dit model temperen ◆:
“Ad nutum heroepbaarheid?” Ja! (Art. 7:105 WVV)

 AV kan bestuursmandaat op elk ogenblik, zonder reden en met directe ingang beëindigen
 Ad nutum = suppletieve regel MAAR er kan van worden afgeweken
Vb. ontslagbescherming bieden via toekennen opzegtermijn of opzegvergoeding
 Deze afwijking wordt beslist door de AV of de statuten
 Uitzondering: bij wettige redenen (vb. zware fout) kan het mandaat ALTIJD, zonder termijn of
vergoeding worden beëindigd door AV, ongeacht wat de statuten bepalen
 De leden van de directieraad worden ontslagen door de raad van toezicht (Art. 7:107 WVV)
Het gemeen contractenrecht is dus van toepassing
 Mandaat bepaalde duur: mandaat geldt voor die duur
 Mandaat onbepaalde duur: mandaat kan door elk vd partijen worden opgezegd mits opzegtermijn
“Kan een rechtspersoon worden benoemd tot bestuurder?” Ja!

 Vaste vertegenwoordiger (NP) aangeduid: belast met uitvoering bestuursopdracht in naam
en voor rekening RP-bestuurder
 Aansprakelijk alsof hij opdracht in eigen naam uitvoert
Dit systeem geldt voor alle bestuursmandaten (lato sensu) in alle rechtspersonen ◆:"-

5.4.3 WERKING
Zowel in raad van toezicht en directieraad
 Collegiale organen
 Gewone meerderheid (behoudens afwijking in statuten of aandeelhoudersovereenkomsten)
 Basisregel = mondelinge besluitvorming
MAAR schriftelijke besluitvorming ook mogelijk (Art. 7:113 en 7:114 WVV)
Raad van toezicht: belangenconflictenregeling (Art. 7:115 WVV)

 Bestuurder is persoonlijk en patrimoniaal (vermogensrechtelijk) strijdig met NV
 Medebestuurders en commissaris op hoogte brengen van het conflict
 Je mag niet meer deelnemen aan beraadslaging en stemming
 Beslissing en motivering notuleren
 Alles wordt in jaarverslag genotuleerd
 Stel: alle leden in conflict  AV neemt besluit
Directieraad: belangenconflictenregeling (Art. 7:117 WVV)

 Beslissing wordt geëscaleerd naar raad van toezicht (zelf als het maar 1 lid treft)
Raad van toezicht kan adviserende comités oprichten (Art. 7:118 WVV)
5.4.4 BEVOEGDHEDEN
Raad van toezicht (Art. 7:109 WVV)
 Algemeen beleid en strategie
 Wettelijk voorbehouden bevoegdheden raad van bestuur
 Toezicht op directieraad (benoeming en ontslag) (Art. 7:107 WVV)
Directieraad
 Volheid van bevoegdheid/residuaire bevoegdheid
= alle bevoegdheden die niet uitdrukkelijk voor RvT zijn (Art. 7:107 WVV)
 Dit is dus idem RvB in monistisch model (Art. 7:93 WVV) min bevoegdheden RvT (en AV)
 Prokurasysteem van vertegenwoordiging
 Statuten kunnen bevoegdheid van RvB inperken: (en bv aan raad van toezicht geven)

5.5 HET PROKURASYSTEEM
!! Dit is mogelijk voor elk bestuursmodel
Ingevoerd door Europese richtlijn: “Eerste vennootschapsrichtlijn”  68/151/EEG van 9 maart 1969
Uitgangspunt: contractuele (statutaire) grenzen aan de bevoegdheid van ORGANEN zijn niet
tegenwerpelijk aan derden, de wettelijke beperkingen blijven wel tegenwerpelijk (vb. quasi-inbreng)
Derden moeten dus geen rekening houden met bevoegdheidsbeperkingen die niet in de wet staan
Uitzondering: derde kende (of moest kennen) de bevoegdheidsoverschrijding

MAAR deze kennis mag niet enkel volgen uit openbaarmaking van de statuten
Conclusie: Prokuravennootschappen (= NV, BV en CV) zijn een uitzondering op de algemene regel

die zegt dat de gegevens waarvan de wet de bekendmaking voorschrijft tegenwerpelijk is aan
derden indien de gegevens zijn openbaar gemaakt. Opgelet! Deze uitzondering geldt enkel voor
beperking aan de “normale” bevoegdheid van ORGANEN
 Wettelijke beperkingen blijven wel tegenwerpelijk
 Dit (prokuraregime) geldt enkel op organen (niet voor bijzondere lasthebbers) – voorbeeld zie p 56
 Raad van bestuur
 Enig bestuurder
 Raad van toezicht en directieraad
 Orgaan van dagelijks bestuur
Dit leidt tot onderscheid: bevoegdheid/macht – mogen/kunnen – interne/externe rechtsverhouding
TOEPASSING: raad van bestuur (maar dit geldt dus voor alle organen die we behandeld hebben
:"-◆ ) Flashback: vertegenwoordiging via lastgeving (Delvoie – Louis – Branson) hier
toegepast
Zie slides en bekijk deel van die les opnieuw, moeilijk!!! :◆
5.6 DE STATUTAIRE HANDTEKENINGSCLAUSULE

!! Dit is mogelijk voor elk bestuursmodel: facultatief systeem, statutair te voorzien
Techniek van één-of meerhandtekeningsclausules
Prokuraregeling van toepassing: niet tegenwerpelijk aan derden
Wat?
 Mogelijk om de vennootschap ten aanzien van het volledig bestuur te laten
vertegenwoordigen door een beperkt aantal bestuurders
 Dit is dus alsof het betrokken bestuursorgaan zelf handelt
 Vergemakkelijkt extern optreden
 Slaat enkel op vertegenwoordiging (intern gedekt zijn)
 Beperking bevoegdheid in de statuten is mogelijk
MAAR statutaire beperking is niet tegenwerpelijk aan derden (prokura)
 Wel tegenwerpelijk:
A) Wettelijke grenzen aan bevoegdheid bestuursorgaan
B) Aantal en identiteit handtekeningdragers

Voorbeeld: “de vennootschap wordt jegens derden, met inbegrip van de vertegenwoordiging in
rechte, vertegenwoordigd door:
 Hetzij de raad van bestuur collegiaal,
 Hetzij twee bestuurders samen handelend,
Deze ondertekenaars moeten ten opzichte van derden niet het bewijs leveren van een voorafgaande
beslissing van de raad van bestuur”
Voorbeeld: “de vennootschap wordt jegens derden, met inbegrip van de vertegenwoordiging in
rechte, vertegenwoordigd door:
 Hetzij de raad van bestuur collegiaal,
 Hetzij, voor handelingen die de 100.000 EUR niet te boven gaan, twee bestuurders samen
handelend  het aangeduide deel is niet tegenwerpelijk: elke 2 bestuurders kunnen de
vennootschap (onbevoegd) verbinden binnen het volledige domein van de wettelijke
bevoegdheid van de raad van bestuur
Deze ondertekenaars moeten ten opzichte van derden niet het bewijs leveren van een voorafgaande
beslissing van de raad van bestuur” De ondertekenaars gaan intern in de fout en kunnen aansprakelijk gesteld woren.
5.7 ORGAAN VAN DAGELIJKS BESTUUR

Dit orgaan optioneel worden toegevoegd aan alle 3 de besturingssystemen
Facultatief orgaan
Oprichting statutair: (niet verplicht) kan door raad van bestuur/enige
bestuurder/directieraad
Samenstelling en werking: vrij
Bevoegdheid: maximaal dagelijks bestuur: (artikel 7: 121, tweede lid WVV)
A) Binnen behoeften dagelijks leven vennootschap vallen OF;
B) Omwille van minder belang OF
C) spoedeisendheid tussenkomst bestuursorgaan niet rechtvaardigen
Prokura:
 Beperkingen t.a.v. dit wettelijk maximum niet tegenwerpelijk aan derden
Het instellen van zo’n orgaan neemt niet weg dat het operationele bestuursorgaan ook zelf voor het dagelijks bestuur
bevoegd blijft en dus beslissingen die tot het dagelijks bestuur behoren zelf kan nemen.  orgaan dagelijks bestuur =
niet exclusief bevoegd.
Gedelegeerd bestuurder & afgevaardigd bestuurder (p 59-60)

6. BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID
= aansprakelijkheid van bestuurders (lato sensu) voor hun handelen als bestuurder
Wat in dit deel wordt besproken is ook van toepassing op de andere vennootschappen met
rechtspersoonlijkheid én op de VZW en de stichtingen (en dus niet enkel op de NV)
◆:"-
6.1 INLEIDING EN ALGEMENE BEPALINGEN

Bestuurders zijn aansprakelijk:
 Voor fouten omtrent het handelen als bestuurder
 Zowel tegenover vennootschap als tegenover derden
 Voor hun volledig vermogen
Opgelet! Ze zijn (net zoals aandeelhouders) niet aansprakelijk voor schulden van de vennootschap

De term ‘bestuurder’ wordt hier breed begrepen (lato sensu)
 Slaat op ‘leden van het bestuursorgaan’ (RVB, RVT, directieraad, enige bestuurder, orgaan van dagelijks bestuur).
Toepassingsgebied omtrent bestuurdersaansprakelijkheid geldt ook voor “feitelijke bestuurders”

= personen die ten aanzien van de RP werkelijke bestuursbevoegdheid hebben (gehad)
MAAR deze personen werden nooit formeel als bestuurder benoemd
Bestuurder is aansprakelijk zowel tegenover vennootschap als tegenover derden

 Jegens vennootschap:
 Vennootschap stelt bestuurders aansprakelijk: AV beslist (Art. 7:156 WVV)
Vennootschap tegen leden van directieraad: RvT beslist (Art. 7:156 WVV)
Vennootschap tegen dagelijks bestuur: RvB, enig bestuurder of directieraad beslist
 Onder bepaalde voorwaarden een ‘minderheidsvordering’ mogelijk (Art. 7:157 WVV)

= aansprakelijkheidsvordering tegen bestuurders door minderheidsaandeelhouders
 Op de dag waarop AV zich uitspreekt over de te verlenen kwijting:
A) Bezitten effecten die ten minste 1% vertegenwoordigen van de stemmen
verbonden aan het geheel van de op die dag bestaande effecten OF
B) Bezitten effecten van ten minste €1.250.000
Opgelet! Minderheidsvordering is NIET mogelijk tegen leden van directieraad
 Vennootschap kan jegens haar bestuurders afstand doen van een

aansprakelijkheidsvordering (= décharge/kwijting verlenen)
 Gestemd op AV t.o.v bestuurders, na goedkeuring van de jaarrekening
Duaal model:
 AV verleent kwijting aan RvT (Art. 7:149 WVV)
 RvT verleent kwijting aan directieraad (Art. 7:109 WVV)
Deze kwijting geldt voor gewone bestuursfouten, onrechtmatige daad en

overtredingen van de statuten en overtredingen van het WVV
 Voorwaarde: ware toestand van vennootschap wordt niet verborgen door
weglating of onjuiste opgave in de jaarrekening
Opgelet! Deze kwijting geldt NIET tegen een minderheidsvordering van

aandeelhouders die geen geldige kwijting hebben goedgekeurd (Art. 7:157 WVV)
& Kwijting geldt NIET voor aansprakelijkheid jegens derden
 Jegens derden: ingesteld door de derde in kwestie

Rechtsvorderingen tegen bestuurders verjaren na 5j (vanaf feit of vanaf ontdekking) (Art. 2:143WVV)
6.2 AANSPRAKELIJKHEIDSGRONDEN
Dit deeltje gaat enkel over burgerlijke aansprakelijkheid (niet strafrechtelijke) :-"◆
Wij bespreken 3 soorten aansprakelijkheid:
A) Gewone bestuursfout
B) Inbreuk op WVV en/of statuten
C) Onrechtmatige daad
De vennootschap kan afstand doen van de aansprakelijkheid van zijn bestuurders (zie hierboven)
6.2.1 AANSPRAKELIJKHEID WEGENS GEWONE BESTUURSFOUT (Art. 2:56 WVV)
= contractuele aansprakelijkheid voor fouten begaan in de uitvoering van hun opdracht
 Aansprakelijkheid bestuurder t.o.v. vennootschap ( niet tov derden tenzij.. zie boek of verder)
 Algemeen toetsingscriterium: gedrag van bestuurder wordt getoetst aan gedrag van normaal
voorzichtige bestuurder in dezelfde feitelijke omstandigheden (= zorgvuldigheidsnorm)
 Ook marginale toetsing mogelijk
= gedrag gaat dat van een normaal voorzichtig en redelijk bestuurder te buiten
 Louter bewijs van bestuursfout is niet voldoende  bewijs van schade en causaal verband
 Hoofdelijke aansprakelijkheid in collegiale bestuursorganen
 Zelf indien 1 bestuurder in fout is, kunnen andere bestuurders worden aangesproken
 Geldt enkel binnen eenzelfde bestuursorgaan
Vb. RvT is niet hoofdelijk aansprakelijk voor beslissingen van de directieraad
 Bevrijding aansprakelijkheid mogelijk voor bestuurders die zelf geen fout maakten:
A) Ze maakten geen deel uit van de overtreding
B) De beweerde is gemeld aan de andere bestuurders (en eventueel aan RvT)
Dus de fout moet als het ware aan de schandpaal worden genageld ◆:
6.2.2 AANSPRAKELIJKHEID WEGENS INBREUK OP HET WVV EN/OF DE STATUTEN (Art. 2:56 WVV)
Deze bepaling geldt enkel over overtredingen van het WVV en niet van de wet in het algemeen
 overtredingen van wet in algemeen = buitencontractuele aansprakelijkheid (Art. 1382-1383)
“Verzwaarde” aansprakelijkheid
 Aansprakelijkheid bestuurder t.o.v. vennootschap EN derden
 3 aspecten:
A) De inbreuk wordt op zich geacht een fout te zijn, de eisers moet niet afzonderlijk bewijzen dat
een gedragsnorm werd overtreden
B) Bestuurders zijn hoofdelijk aansprakelijk
C) Kwijting slechts geldig indien overtreding specifiek is weergegeven oproeping AV
 Bewijs van schade en causaal verband (moet afzonderlijk worden bewezen)
 Bevrijding aansprakelijkheid mogelijk voor bestuurders die zelf geen fout maakten:
A) Ze maakten geen deel uit van de overtreding
B) De beweerde is gemeld aan de andere bestuurders (en eventueel aan RvT)
Dus de fout moet als het ware aan de schandpaal worden genageld ◆:
6.2.3 AANSPRAKELIJKHEID VOOR ONRECHTMATIGE DAAD

= buitencontractuele fout o.b.v. het gemeen aansprakelijkheidsrecht (Art. 1382-1383 BW)
Buitencontractuele aansprakelijkheid
 Aansprakelijkheid bestuurder t.o.v. vennootschap EN derden
Jegens vennootschap: uitzonderlijk  contractuele verhouding t.o.v. vennootschap
Jegens derden: toepassing ashvoorwaarden 1382-1383 (fout, schade, causaal verband)
 Aansprakelijkheid is hoofdelijk voor fouten van collegiale bestuursorganen
 Voordien was dit individueel

6.2.4 BIJZONDERE AANSPRAKELIJKHEIDSGRONDEN
6.3 AANSPRAKELIJKHEIDSBEPERKING
Kwantitatieve aansprakelijkheidsbeperking voor bestuurders: de “cap” (Art. 2:57 WVV)
 Nieuw in het WVV: de numerieke (kwantitatieve) beperking van ash van bestuurders (”cap”)
 Beperking van het maximumbedrag waarvoor bestuurders aansprakelijk kunnen zijn
In EUR: 125k – 250 k – 1mio – 3mio – 12 mio, afhankelijk van:
A) Omvang van vennootschap (omzet en balanstotaal)
B) Type vennootschap
 Omvat in beginsel alle aansprakelijkheidsgronden
 Geldt enkel voor gewone fout (culpa levissima)
 Niet voor zware fout, opzettelijke fout en lichte fout
 Keerzijde: vennootschap mag de bestuurders niet langer vrijwaren/exonereren
v Beperking v. contractuele aansprakelijkheidsbeperkings-of vrijwaringsmechanismen
 Vermijden dat bestuurders het resterende aansprakelijkheidsrisico via contractuele
mechanismen afwentelen op de vennootschap
Hoe? Aansprakelijkheid van een lid van een bestuursorgaan of dagelijks bestuurder kan niet
verder worden beperkt dan wat is voorzien in Art. 2:57 (Art. 2:58 WVV)
7. ALGEMENE VERGADERING
7.1 BEVOEGDHEID
AV is het hoogste orgaan van de vennootschap
MAAR heeft enkel de bevoegdheden die de wet of statuten haar uitdrukkelijk toekennen
 Raad van bestuur heeft de residuaire bevoegdheid (restbevoegdheid) (Art. 7:93 WVV)
 Statutaire uitbreiding bevoegdheid niet tegenwerpelijk derden (prokura) (Art. 7:124 WVV)
Wettelijk toegewezen bevoegdheden: benoeming en ontslag van bestuurders en commissaris,

vennootschapsvordering, kwijting, goedkeuring jaarrekening, statutenwijzing, fusie en splitsing, …
7.2 BIJEENROEPING
Wie kan de AV bijeenroepen? (Art. 7:126 WVV)
1. Bestuursorgaan
2. Commissaris (indien deze is aangesteld)
3. Aandeelhouder(s) die 10% van het maatschappelijk kapitaal vertegenwoordigen
Termijn:
 Niet-genoteerde vennootschap: ten minste 15 dagen voor vergadering (Art. 7:127 WVV)
 Genoteerde vennootschap: ten minste 30 dagen voor vergadering (Art. 7:128 WVV)
Procedure:
 Oproeping bevat agenda met te behandelen onderwerpen (Art. 7:129 WVV)
Genoteerde vennootschap: ook voorstellen van besluit worden in agenda vermeld
 Oproeping wordt toegezonden aan effectenhouders op naam
 Oproeping wordt gepubliceerd in Belgisch Staatsblad + nationaal verspreid blad (krant)
 Bestuurders en commissaris worden opgeroepen
Genoteerde vennootschap: publicatie in media met Europees bereik + op website vennootschap

7.3 DEELNAME
Algemene regel: aandeelhouder moet bewijzen dat hij effectief adh is om te worden toegelaten tot de
vergadering. Ook voorafgaand melden dat men zal deelnemen
Statuten vd Venn kunnen formaliteiten voor deelname AV bepalen (Art. 7:134 WVV)
Genoteerde vennootschappen: systeem van “registratiedatum”

= stemmen worden bepaald op de 14e dag voor de algemene vergadering
= doel  deelname & betrokkenheid van zgn. ‘institutionele investeerders’ te bevorderen.
Kenmerken deelname
 Fysiek zetel van vennootschap of ander adres (indien statuten dit toelaten)
Elektronisch  via een elektronisch communicatiemiddel (Art. 7:137 WVV)
Schriftelijk  geen fysieke of elektronische bijeenkomst (Art. 7:133 WVV)
Opgelet! Dit kan niet voor besluiten bij authentieke akte (vb. statutenwijziging)
 Niet openbaar: enkel voor aandeelhouders, bestuurders en commissarissen
 Derden kunnen worden uitgenodigd (AV zelf die beslist of deze personen effectief aanwezig mogen zijn)
 Aandeelhouders moeten niet fysiek aanwezig zijn
 Volmacht geven
 Iemand anders neemt deel en stemt in naam en voor rekening vd aandeelhouder
7.4 VERLOOP
Bureau van de vergadering wordt ingericht, deze bestaat uit:
A) Voorzitter: leiding
B) Secretaris: ondersteunende rol & stelt notulen op
C) 1 of 2 stemopnemers: verzamelen stemmen en lichten voorzitter in over resultaat
 Indien weinig aandeelhouders is dit niet nodig
Aandeelhouders hebben ‘vraagrecht’ aan bestuurders en commissarissen (Art. 7:133 WVV)

= meer informatie en toelichting vragen over de op de agenda voorziene punten en documenten
 Bestuurders en commissarissen hebben antwoordplicht
MAAR ze kunnen in bepaalde gevallen weigeren te antwoorden (Art. 7:139 WVV)
Stemrecht: 1 aandeel = 1 stem MAAR statutaire afwijking mogelijk (meervoudig stemrecht)

7.5 SOORTEN
7.5.1 DE GEWONE AV/JAARVERGADERING
 Jaarlijkse bijeenkomst (Art. 7:147 WVV)
 Geen aanwezigheidsquorum (= minimumaantal aanwezigen) & beslissingen genomen door gewone
meerderheid van (aanwezige) stemmen
 Taken: (Art. 7:149 WVV)
 Horen jaarverslag
 Horen controleverslag
 Goedkeurig jaarrekening
 Beslissing over bestemming resultaat
 Deze stukken worden op voorhand ter beschikking gesteld (Art. 7:148 WVV)
 Jaarrekening binnen 6 maand na sluiting boekjaar worden voorgelegd aan AV (Art. 3:1 WVV)
 Eenmaal goedgekeurd door AV: neerlegging bij NBB binnen 30 dagen na goedkeuring EN
ten laatste 7 maanden na de datum van afsluiting van het boekjaar (Art. 3:10 WVV)
Hierdoor vinden jaarvergaderingen meestal plaats in april – mei – juni ◆:"-

7.5.2 DE BUITENGEWONE AV
 Taak: statutenwijziging (vb. kapitaalverhoging/verlaging, wijziging voorwerp, fusie &splitsing, …)
 Wijziging vereist een authentieke akte
 Buitengewone AV wordt voor een notaris gehouden
 WEL Aanwezigheidsquorum: (Art. 7:153 WVV)
A) Helft maatschappelijk kapitaal aanwezig OF vertegenwoordigd zij EN;
B) Meervoudig stemrecht: 3/4e meerderheid (75%)
 Bij voorwerp-of doelwijziging is een 4/5e meerderheid (80%) (Art. 7:154 WVV)
7.5.3 DE BIJZONDERE AV
 Dit is elke andere AV (niet gewone of buitengewone AV)
 Kan op eender welk moment en voor eender welke reden worden bijeengeroepen
MAAR soms bepaald wet wanneer dit moet worden gehouden
 Geen notaris nodig
 Geen aanwezigheidsquorum (= minimumaantal aanwezigen) & beslissingen genomen door gewone
meerderheid van (aanwezige) stemmen
 MAAR soms specifieke voorschriften inzake quorum en meerderheid.
vb. alarmbelprocedure (Art. 7:228 WVV)
 als netto-actief minder bedraagt dan 1/4e van het kapitaal, dan volstaat een meerderheid
van 1/4e (25%) van de stemmen om de vennootschap te ontbinden
8. JAARREKENING EN CONTROLE
8.1 JAARREKENING
Jaarrekening:
 Wordt jaarlijks opgemaakt en bestaat uit balans – RR – toelichting
 Voorgelegd aan AV binnen 6 maanden na afsluiting boekjaar
 Bekendmaking via neerlegging bij NBB samen met jaarverslag (RvB) en controleverslag
(commissaris)
In ‘vennootschapsgroepen’ wordt een geconsolideerde jaarrekening opgemaakt (Art. 3:23 WVV)

= situatie waarbij een moedervennootschap 1 of meer dochtervennootschappen controleert
8.2 CONTROLE DOOR EEN COMMISSARIS

8.2.1 INLEIDING
De commissaris is een onafhankelijke externe controleur (verplicht geput uit de leden vh instituut voor bedrijfsrevisoren)
Controleopdracht strekt het algemeen belang (niet enkel belang van aandeelhouders, ook derden)
Gevolg: er kan niet van de wettelijke regeling worden afgeweken in de statuten

8.2.2 COMMISSARISPLICHT
Verplicht in NV
Uitzondering: kleine vennootschappen (Art. 1:24 WVV)
= niet-beursgenoteerde vennootschappen die niet meer dan 1 van volgende criteria overschrijden:
A) Jaargemiddelde van het personeelsbestand van 50
B) Jaaromzet (excl. btw) van 9.000.000 euro
C) Balanstotaal van 4.500.000 euro
Consistentiebeginsel: heeft pas gevolgen op commissarisplicht wanneer overschrijding zich meer dan
2 achtereenvolgende boekjaren voordoet  eenmalige over-of onderschrijding veroorzaakt niets
aan statuut.
Indien bij oprichting blijkt dat eerste jaar aan criteria zal voldoen  verplicht commissaris benoemen
Beursgenoteerde vennootschappen zijn ALTIJD commissarisplichtig
Een commissaris kan altijd vrijwillig worden benoemd

MAAR deze zijn aan dezelfde regels onderworpen dan wie commissarisplichtig is
- Zo zal de commissaris enkel om ‘wettige reden’ ontslagen kunnen worden & niet enkel
om kosten te besparen.
8.2.3 BENOEMING
 Benoemd door de AV (Art. 3:58 WVV)
 Gewone meerderheid
 Contractuele relatie tussen vennootschap en commissaris (= ‘engagement letter’)
 Bekendmaking (2:14 WVV)
8.2.4 DUUR VAN OPDRACHT

 Benoemd voor 3 jaar (hernieuwbaar) (Art. 3:61 WVV)
 In beursgenoteerde vennootschappen en kredietinstellingen:
 Maximumduur van 9 jaar: niet meer dan 3 opeenvolgende mandaten
 Eens maximumperiode bereikt  Wachtperiode van 4 jaar (=’cooling-off') voor een nieuw
mandaat
8.2.5 STATUUT
 Gekozen onder leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren (IBR)
 Leden onder IBR bezitten dus een monopolie om te worden gekozen ◆:"-
 Kan zowel een NP als RP zijn
 Indien RP: volgens Wet Bedrijfsrevisoren moet een bedrijfsrevisor-NP worden
aangeduid die wordt belast om opdracht in naam en voor rekening van het
bedrijfsrevisorenkantoor uit te voeren (Art. 3:60 WVV)
 Verbod op “Big Four – only” clausules (Art. 3:58 WVV)

 Iedere contractuele clausule die de keuze van de AV omtrent benoeming
commissaris beperkt tot bepaalde lijsten auditoren of auditkantoren is NIETIG
 Bezoldiging wordt bij aanvang vastgesteld (Art. 3:65 WVV)

 Moet voldoende zijn om naleving van controlenormen van IBR te garanderen
 Kan enkel worden gewijzigd mits instemming AV en commissaris
 Is NIET afhankelijk van de resultaten van de vennootschap

8.2.6 BEËINDIGING VAN OPDRACHT
 Kan alleen door AV worden ontslagen omwille van wettige redenen (Art. 3:66 WVV)
 Schadevergoeding vereist
 Kan zelf ontslag nemen om gelijk welke reden
 Hierrond moet een AV worden gehouden
 Voorafgaand de AV schriftelijk kennis geven van de redenen van zijn ontslag
 Indien ondernemingsraad moeten redenen van ontslag ook aan hem worden
meegedeeld (Art. 3:91 WVV)
 Bij gewichtige persoonlijke redenen (vb. ziekte of ongeval), mag de commissaris ZONDER
tussenkomst van de AV ontslag nemen (Art. 3:66 WVV)
8.2.7 TAKEN EN BEVOEGDHEDEN

Taak commissaris:
A) Controle op jaarrekening en de financiële toestand van de vennootschap (Art. 3:73 WVV)
B) Opstellen van een omstandig, schriftelijk en jaarlijks controleverslag (Art. 3:74 WVV)
Hij moet hierover vragen van de AV en (indien v.t.) de ondernemingsraad beantwoorden
◆:"-
Commissarissen beschikken over : Uitgebreide controlebevoegdheid: kunnen op elk ogenblik ter

plaatse inzage nemen van alle documenten, kunnen van het bestuur en personeel alle inlichtingen
vorderen, etc. (Art. 3:68 WVV)
8.2.8 AANSPRAKELIJKHEID
Verschillende aansprakelijkheid indien: (Art. 3:71 WVV)
A) Gewone fout in uitoefening van controlefunctie
 Aansprakelijkheid jegens vennootschap
B) Overtredingen van WVV en statuten

 Aansprakelijkheid jegens vennootschap EN derden
 Overtreding moet niet door de commissaris zelf worden gepleegd
 Opheffing van aansprakelijkheid indien overtreding bij RvB en bij AV is aangeklaagd
Wettelijke aansprakelijkheidsbeperking (“cap”) bij beide aansprakelijkheidsgronden

 Niet-beurgenoteerde vennootschappen: beperking tot 3 miljoen euro
 Beursgenoteerde vennootschappen en financiële instellingen: beperking tot 12 miljoen euro
Uitzondering: de commissaris handelde met bedrieglijke opzet of met het oogmerk om te schaden
Aansprakelijkheid van commissaris t.a.v. vennootschap kan worden uitgesloten door kwijting
Aansprakelijkheid van commissaris t.a.v. derden blijft 5 jaar (te rekenen vanaf feit of ontdekking)
Zoals bij bestuurders, zal het eventuele ontslag van de commissaris geen invloed hebben op de ash
die hij eventueel bij de uitoefening van zijn functie heeft opgelopen.
Conclusie: de commissaris is wettelijk zeer sterk beschermd

HOOFDSTUK 3: DE BESLOTEN VENNOOTSCHAP (BV)
1. INLEIDING
Vroeger: bvba
Nu: BV  dit is het paradepaardje van het WVV -
◆:" Wat is het verschil met de bvba?
 Afschaffing kapitaalconcept (Art. 5:1 WVV)
• Vroeger: startersvorm met oprichting met een kapitaal van 1 EUR. In werkelijkheid was dat
uitstel van executie. Na 3 J moest men minimumkapitaal hebben van 18.550 EUR.
• Nu: bv = vennootschap zonder kapitaal waarin adh slecht hun inbreng verbinden.
 Grotere flexibiliteit en contractsvrijheid
Doel: BV wordt in de toekomst de standaardvorm (ook voor grotere vennootschappen)

Enkel de grootste en/of genoteerde ondernemingen kiezen voor de NV
2. OPRICHTING
2.1 ALGEMEEN
Algemeen
 Oprichting kan door 1 persoon
 Geen minimumkapitaal vereist voor oprichting
Verschil/onderscheid oprichters en inschrijvers sinds WVV ook van toepassing op BV. (Art. 5:11 WVV)
Ook de regeling inzake oprichtersaansprakelijkheid is idem aan de NV (Art. 5:15 en 5:16 WVV)
2.2 AANVANGSVERMOGEN
Er is geen minimumkapitaal nodig, maar wel een inbreng (Art. 5:1 WVV)
 Geen minimuminbreng
 Deze inbreng is geen kapitaal
Aandelen kunnen pas in ruil voor een inbreng worden uitgegeven (Art. 5:40 WVV)
Aanvangsvermogen = som van de inbrengen
Toereikend aanvangsvermogen (Art. 5:3 WVV)

 Dit moet niet volledig via EV worden gefinancierd (VV ook toegestaan)
MAAR er moet rekening worden gehouden met de kost van dit VV bij bepalen toereikend EV
 Financieel plan verantwoord dit aanvangsvermogen (Art. 5:4 WVV)
 Geen verplichting om beroep te doen op een cijferberoeper
 Oprichtersaansprakelijk indien bij faillissement binnen 3 jaar na verkrijging van
rechtspersoonlijkheid wordt vastgesteld dat het aanvangsvermogen bij de oprichting
ontoereikend was voor de normale uitoefenen van de voorgenomen bedrijvigheid over ten
minste 2 jaar (Art. 5:16 WVV)
Inbrengen – en de in ruil gegeven aandelen – worden volledig geplaatst (Art. 5:5 WVV)
Tenzij de oprichtingsakte anders bepaalt, worden de inbreng volledig gestort (Art. 5:8 WVV)

Inbreng in BV:
A) Inbreng in geld
B) Inbreng in natura (inclusief inbreng van nijverheid) (Art. 5:7 WVV)
 Verslag van oprichters met gemotiveerde waardering
 Verslag van bedrijfsrevisor
 Bijkomende motivatie indien oprichters afwijken van conclusie bedrijfsrevisor
Regeling indien uitvoering van prestaties definitief of tijdelijk onmogelijk wordt (Art. 5:10 WVV)
Geen regeling omtrent quasi-inbreng (logisch aangezien geen minimum kapitaal)
3. HET VERMOGEN VAN DE VENNOOTSCHAP

3.1 BIJKOMENDE INBRENGEN EN DE UITGIFTE VAN NIEUWE AANDELEN
3.1.1 BIJKOMENDE INBRENGEN MET OF ZONDER UITGIFTE VAN NIEUWE AANDELEN
2 mogelijkheden indien een bijkomende inbreng wordt verricht:
A) Er worden GEEN nieuwe aandelen uitgegeven (Art. 5:120 WVV)
 Geen statutenwijziging vereist
 AV keurt dit goed (= “inbreng aanvaarden”)
 Besluit wordt authentiek (voor notaris) vastgelegd
 Gewone meerderheid
 Geen openbaarmaking vereist
B) Er worden WEL nieuwe aandelen uitgegeven

 Statutenwijziging vereist
 AV keurt dit goed (=”inbreng aanvaarden”)
 Quorum van 50%, 3/4e meerderheid (75%)
 Verslagplicht (zie kader)
Kapitaalverhoging
 Bestuursorgaan maakt een schriftelijk verslag op voor de AV (Art. 5:121 WVV)
 Uitgifteprijs verantwoorden
 Invloed van uitgifte op vermogensrechten (winstrechten & rechten op liquidatieoverschot)
 Invloed van uitgifte op lidmaatschapsrechten van andere aandeelhouders (stemrecht)
Inbreng in natura (Art. 5:133 WVV)

 Verslag waarin inbreng in natura wordt gemotiveerd
 Taak van commissaris (of bedrijfsrevisor ad hoc als er geen commissaris is):
 Verslag waarin hij beoordeelt of de financiële en boekhoudkundige gegevens in
het verslag van het bestuursorgaan getrouw en voldoende zijn om de AV in te
lichten
 Waardering beoordelen
 Indien bestuursorgaan afwijkt van verslag van commissaris of revisoraal verslag, moet
het bestuursorgaan hier de redenen voor geven
Alle verslagen worden neergelegd en bekendgemaakt ◆"-:
Inbreng in geld: AV kan bij eenparig besluit afstand doen van zowel het bestuursverslag als het
revisoraal verslag (Art. 5:121 WVV)

3.1.2 VOORKEURRECHT
Opgelet! Dit is enkel bij inbreng in geld
= de bestaande aandeelhouders hebben de voorkeur om bij een kapitaalverhoging in te schrijven op

aandelen, converteerbare obligaties en inschrijvingsrechten evenredig met het aantal aandelen dat
zij bezitten.(Art. 5:128 WVV)
Als er verschillende soorten aandelen zijn, komt het voorkeurrecht toe aan de houders van de adl
van de uit te geven soort. Bij een nieuwe soort aandelen, hebben alle bestaande adlh een
voorkeurrecht met betrekken tot de adl van de nieuwe soort.
Verschil met NV: geen voorkeurrecht in tweede rang

= voor houders van aandelen van een andere soort dan de uit te geven aandelen wanneer er van het
voorkeurrecht in eerste rang geen (volledig) gebruik wordt gemaakt
3.1.3 BEVOEGDHEIDSDELEGATIE AAN HET BESTUURSORGAAN

Statuten kunnen aan bestuursorgaan de bevoegdheid delegeren om nieuwe aandelen,
converteerbare obligaties of inschrijvingsrechten uit te geven (Art. 5:134 WVV)
 Deze delegatie geldt voor maximum 5 jaar (hernieuwbaar)
3.2 INSTANDHOUDING VAN HET VERMOGEN

3.2.1 INLEIDING
!! De afschaffing van het kapitaal schakelt niet elke schuldeiserbescherming uit
3.2.2 UITKERINGEN AAN DE AANDEELHOUDERS

Bevoegdheid AV: bestemming van de winst en vaststelling van uitkeringen
MAAR de statuten kunnen het bestuursorgaan toestaan om interimdividenden uit te keren uit de
winst van het lopende boekjaar
Uitkeringen doen aan aandeelhouders: dubbele test

A) Nettoactieftest (Art. 5:142 WVV)
 Geen uitkeringen indien netto-actief negatief of negatief zou worden door uitkering
 Netto-actief = activa – voorzieningen en schulden – kosten van oprichting en
uitbreiding – kosten van onderzoek en ontwikkeling
 Het EV kan geheel of gedeeltelijk statutair onbeschikbaar zijn
 Uitkering blijft mogelijk, maar vereist een statutenwijziging
B) Liquiditeitstest (Art. 5:143 WVV)

 Uitkering gebeurt pas indien bestuursorgaan vaststelt dat de uitkering de liquiditeit
van de vennootschap niet in het gedrang brengt: na de uitkering is de vennootschap
nog in staat haar schulden te voldoen naarmate deze opeisbaar worden over een
periode van ten minste 12 maand volgend op de uitkering
 Bestuur verantwoordt haar besluit in een verslag (wordt niet neergelegd)
 Commissaris beoordeelt boekhoudkundige en financiële gegevens van verslag
 Dit fungeert als ondergrens

 Aansprakelijkheid van bestuursleden indien ze wisten of gezien de omstandigheden
behoorden te weten dat de vennootschap door de uitkering niet meer in staat zou
zijn haar schulden zoals vermeld te voldoen (Art. 5:144 WVV)

3.2.3 ANDERE BESCHERMINGSREGELINGEN
Verwerving van eigen effecten (Art. 5:145 WVV)
 Het voor verwerving uitgetrokken bedrag moet voor uitkering vatbaar zijn overeenkomstig
de dubbele uitkeringstest (nettoactieftest en liquditeitstest)
Alarmbelprocedure:
 Wordt toegepast indien:
A) EV is negatief of dreigt negatief te worden (Art. 5:153 WVV)
B) Liquiditeitspositie komt in het gedrang
 Bestuursorgaan is verplicht om te beraadslagen over de maatregelen om de continuïteit voor
min. 12 maand te vrijwaren wanneer zou blijken dat bepaalde feiten de continuïteit van de
onderneming zouden bedreigen
3.3 UITTREDING EN UITSLUITING TEN LASTE VAN HET VENNOOTSCHAPSVERMOGEN

Uittreding ten laste van het vennootschapsvermogen (cfr. CVBA)
 Wordt statutair bepaald (incl. modaliteiten)
 Dubbele uitkeringstest
Advocaten, geneesheren, revisoren, architecten, etc. moeten een BV worden (geen CV meer) ◆:
Opgelet! Dit parallelisme met het oude CV geldt niet voor toetreding
 Bij de BV is statutenwijziging nodig voor de toetreding van een nieuwe aandeelhouder
4. EFFECTEN
4.1 ALGEMEEN
BVBA: was werkelijk “besloten”
A) Beperkingen op vorm/types effecten
B) Beperkingen op overdracht van effecten
BV: volledige vrijheid :◆"-  de BV kan zelf beursgenoteerd zijn
Kenmerken effecten in de BV
 BV kan alle effecten uitgeven die niet door de wet verboden zijn (Art. 5:18 WVV)
Opgelet! Winstbewijzen niet (is met het kapitaalbegrip verbonden)
 Aan aandelen worden stemrechten verbonden (Art. 5:41 WVV)
 Aandelen zonder stemrecht en meervoudig stemrecht (+ alles hiertussenin) mogelijk
 Verplichting: minstens 1 aandeel met stemrecht (Art. 5:42 WVV)
 Effecten verplicht op naam
Uitzondering: beursgenoteerd  gedematerialiseerde effecten mogelijk (Art. 5:18 WVV)
 Aandelen met en zonder nominale waarde mogelijk
 Elk aandeel heeft dezelfde rechten MAAR statuten kunnen dit wijzigen
 Elk aandeel heeft vermogensrecht

4.2 OVERDRAAGBAARHEID VAN AANDELEN
Indien statuten niets bepalen is elke overdracht of overgang slechts mogelijk mits: (Art. 5:63 WVV)
A) instemming van ten minste de helft van de andere aandeelhouders EN;
B) deze aandeelhouders vertegenwoordigen ten minste 3/4e van de aandelen
 Statuten mogen overdraagbaarheid vrij regelen (zowel verstrengen als VERSOEPELEN)
Uitzonderingen waarbij instemming niet is vereist  overdracht van aandelen aan:

A) Andere aandeelhouder
B) Echtgenoot
C) Bloedverwanten in rechte lijn
Bij een weigering kan men naar de ondernemingsrechtbank (Art. 5:64 WVV)
NV: vrije overdraagbaarheid is regel, die statutair en contractueel kan worden ingeperkt
BV: beperkte overdraagbaarheid is regel, die statutair en contractueel kan worden versoepeld
5. BESTUUR EN VERTEGENWOORDIGING
5.1 BESTUURSORGAAN: DE BESTUUDER(S)
1 of meer bestuurders (die al dan niet een college vormen) (Art. 5:70 WVV)
“Wie is het bestuursorgaan indien meerdere bestuurders?” 3 mogelijkheden: (Art. 5:79 WVV)
A) Elke bestuurder is individueel bevoegd (1 bestuurder)
 Elke individuele bestuurder is een bestuursorgaan met “volheid van bevoegdheid”
 Elke bestuurder kan elke beslissing individueel nemen
B) Bestuurders vormen een college (3 bestuurders of meer)

 Het college is het bestuursorgaan
 Er wordt overlegd binnen dit collega, meerderheid beslist
C) Bestuurders zijn gezamenlijk bevoegd (2 bestuurders)

 De gezamenlijke bestuurders zijn het bestuursorgaan
 Beslissingen worden samen genomen  unanimiteit
Collegiale bevoegdheid staat in statuten, zo niet is bestuurder individueel bevoegd (Art. 5:73 WVV)
Bestuurders
 In oprichtingsakte of bij oprichting door AV benoemd en ontslagen
 Voor bepaalde of onbepaalde duur benoemd
 2 soorten bestuurders:
A) Statutair bestuurder
 Met naam in statuten genoemd en benoemd voor duur van de vennootschap
 Ontslag vereist statutenwijziging
 Mandaat kan door AV worden beëindigd zonder opzegtermijn of vergoeding
B) Niet statutair bestuurder

 Afzetbaar bij gewone meerderheidsbeslissing
 Mandaat kan door AV worden beëindigd zonder opzegtermijn of vergoeding

“Kan een rechtspersoon een bestuurder zijn?” Ja!
MAAR ook hier is een vaste vertegenwoordiger nodig
Het orgaan van dagelijks bestuur kan het wettelijk orgaan van de vennootschap zijn ◆:-"
5.2 BEVOEGDHEID
Bestuursorgaan: volheid van bevoegdheid/residuaire bevoegdheid ligt net zoals bij
NV bij bestuursorgaan (Art. 5:73 WVV)
De wettelijk voorbehouden bevoegdheden van de AV lopen eveneens gelijk met die

van de NV.  Daarvoor is/zijn bestuurder(s) nooit bevoegd.
Daarnaast mogelijk in BV om statutaire bevoegdheden, die normaal tot de volheid van bevoegdheid v/d
bestuurder(s) zouden behoren, aan de AV voor te behouden.
 Prokura-regeling: statutaire beperking niet aan derden tegenwerpelijk
Opgelet! Geldt niet bij bijzondere lastgeving
 Wordt bepaald in de statuten
 Bij kwade trouw verliest de derde de bescherming
 Indien bestuurders statuten overtreden zijn ze aansprakelijk
Wat is allemaal mogelijk zoals in de NV?

 Statutaire handtekeningsclausules
 Vertegenwoordiging via bijzondere volmacht (lastgeving)
= derde mag de vennootschap vertegenwoordigen binnen de perken van het mandaat
Bij een belangenconflict mag de geconflicteerde bestuurder niet mee beraadslagen en beslissen over
de aangelegenheid (uitzondering: de enige bestuurder = de enige aandeelhouder) (Art. 5:76 WVV)
6. BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID, AV, JAARREKENING EN CONTROLE

Regels vergelijkbaar met de NV

Samenvatting Ondernemingsrecht MerelVanMullem

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Samenvatting Ondernemingsrecht MerelVanMullem

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SAMENVATTING ONDERNEMINGSRECHT 2021-2022

DEEL I: ALGEMENE INLEIDING TOT HET RECHT......................................................................................7

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 1

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 2

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 3

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 4

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 5

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 6

HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT HET RECHT

2. Het recht beoogt het menselijke samenleven te ordenen

3. Het recht wordt afgedwongen door (overheids)gezag

1.2 ENKELE GERELATEERDE CONEPTEN

Subjectief recht = iemand heeft het recht om iets te bekomen of te eisen

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 7

In een ‘theocratie’ vallen positief recht en ideëel recht samen

1.2.3 DWINGENDE EN WILSAANVULLENDE REGELS

2 niveaus van dwingendheid:

Voorbeeld: kot onderverhuren

2. INDELING VAN HET RECHT

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 8

Veel kritiek op dit onderscheid

2.2 DE INDELING VAN HET RECHT IN RECHTSTAKKEN

3. BRONNEN VAN HET RECHT

2 soorten rechtsbronnen in België:

3.2.2 RECHTSNORMEN DIE ALS MATERIËLE WET GELDEN

3.2.2.1 INTERNATIONALE NORMEN

2 soorten internationale normen:

b) Intergouvernementele organisatie (vb. Unicef)

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 10

3.2.2.3 WETSKRACHTIGE NORMEN

Initiatieven die uitgaan van Koning = ‘wetsontwerp’

Opgelet! Wetten, decreten en ordonnanties kennen geen hiërarchie

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 11

Uitvoerende normen mogen niet in strijd zijn met de wetskrachtige normen

3.2.2.5 NORMEN VAN GECENTRALISEERDE BESTUREN

3.2.3 DE HIËRARCHIE DER NORMEN

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 12

↔ dualisme: internationale regel heeft nooit interne werking

3.3 ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN

Toepassing: rechten van verdediging

2 voorwaarden van een gewoonte als formele rechtsbron:

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 13

Verenigde Staten: juridische stroming ‘legal realism’

“Hoe verzoen je beide kanten met elkaar?”

3.6 DE RECHTSLEER (‘PARELS VAN WIJSHEID’)

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 14

Burgerlijk recht bestaat uit:

Deze overgangsfase zorgt voor een onderscheid tussen:

2. ENKELE CENTRALE BEGRIPPEN VAN HET BURGERLIJK RECHT

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 15

Handelingsbekwaamheid = de bekwaamheid om (bepaalde) rechten uit te oefenen

!! Handelingsbekwaamheid veronderstelt rechtsbekwaamheid, maar niet omgekeerd

2.3 RECHTSHANDELING EN RECHTSFEIT

Deze termen zijn belangrijk binnen het:

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 16

Persoonlijk recht/vorderingsrecht = verleent het rechtssubject aanspraak tegenover ander

Opgelet! Dit zijn de basiscategorieën van het burgerlijk vermogensrecht

Het goederenrecht is het speelveld van de zakelijke rechten

2.5 VERTEGENWOORDIGING (EXAMEN!!)

! Vertegenwoordiging is een afwijking van de normale situatie

2. Rechterlijke uitspraak = vertegenwoordiging via een rechtelijke uitspraak

3. Overeenkomst (= contractuele vertegenwoordiging)

Samenvatting Merel Van Mullem – aangepast door Chaïm Vandendriessche 17