Professional Documents
Culture Documents
MDin - 9.hafta - Eşdeğer Kütleler - 23
MDin - 9.hafta - Eşdeğer Kütleler - 23
MDin - 9.hafta - Eşdeğer Kütleler - 23
Eşdeğer Kütleler
1
2 MAKĠNA DĠNAMĠĞĠ
MD
KONULAR
1- KUVVET ANALĠZĠ
1.1- GiriĢ
1.2- Kuvvetlerin sınıflandırılması
1.3- Makinanın kuvvet alanı
1.4- Kuvvet, moment ve kuvvet çifti
1.5- Bağ kuvvetleri
1.6- Serbest cisim diyagramı
MAKİNA DİNAMİĞİ
2- DENGELEME
2.1- GiriĢ
2.2- Statik denge
2.3- Dinamik denge
2.3.1- Millerde dengeleme
2.3.2- EĢdeğer kütleler
2.3.3- Genel düzlemsel hareket yapan mekanizmalarda dengeleme
MAKİNA DİNAMİĞİ
4
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
GiriĢ
Maddesel nokta dinamiğinde, bir cismin toplam kütlesinin
kütle merkezinde toplandığı ve düzgün bir kütle dağılımının
olduğu kabul edilir.
Hareketli uzuvlar topluluğu olarak tanımlanan
mekanizmalardan meydana gelen makinaların dengeleme
analizi kapsamında ise atalet kuvvetlerinin ve dolayısıyla
dengesizliğin belirlenmesi amacıyla uzuvların hareketli bağ
noktalarındaki eĢdeğer kütle değerlerinin bilinmesi gereklidir.
MAKİNA DİNAMİĞİ
5
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
GiriĢ
Uzuv geometrisine bağlı olarak düzgün bir kütle dağılımının
mümkün olmadığı da dikkate alınarak, mekanizma
uzuvlarının üzerindeki çeĢitli noktalara indirgenmiĢ kütle yada
eĢdeğer kütle değerlerinin bulunması ile ilgili temel ilkeler
aĢağıda açıklanacaktır. Bu ilkeler, statik ve dinamik
eĢdeğerlik kuralları Ģeklinde gruplandırılabilmektedir.
. m
MAKİNA DİNAMİĞİ
.
S
m: cismin toplam kütlesi
S: ağırlık merkezi
7
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Statik EĢdeğer Kütleler
EĢdeğerlik kurallarından ilki, indirgenmiĢ kütle değerleri
toplamının uzvun toplam kütlesine eĢit olması Ģartıdır.
n
m
i 1
i m
8
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Statik EĢdeğer Kütleler
Kütle indirgeme sonucunda uzvun statik dengesi
bozulmamalıdır, dolayısıyla uzvun çeĢitli noktalarına
indirgenmiĢ eĢdeğer kütlelerin statik momentleri toplamı sıfır
olmalıdır.
Bu ilkeye uygun olarak, eksenlere göre statik moment denge
bağıntıları aĢağıdaki biçimde yazılabilir.
n
S y mi xi 0
MAKİNA DİNAMİĞİ
i 1
n
S x mi yi 0
i 1
9
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Statik EĢdeğer Kütleler
Bu ifadelerden, statik eĢdeğerliğe göre kütle indirgemede
uyulması gereken diğer iki kural da tanımlanmıĢ olmaktadır.
n
m x
i 1
i i 0
m y
i 1
i i 0
MAKİNA DİNAMİĞİ
m
i 1
i m xS ve yS ağırlık merkezi koordinatları
i 1 i 1
xS i 1
n
m
MAKİNA DİNAMİĞİ
i
i 1
i 1 i 1
yS i 1
n
m
i 1
i
12
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Örnek-1: (Statik Eşdeğer Kütleler)
Kütlesi m ve boyu l olan düzgün kütle dağılımına sahip bir
çubuğun uç noktalarındaki statik eĢdeğer kütle değerlerini
bulunuz.
y
A (-a,0) B (b,0)
m x
mA a b mB
MAKİNA DİNAMİĞİ
13
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Örnek-1: (Statik Eşdeğer Kütleler)
ġekilde de görüleceği gibi, eĢdeğer kütlelerin bulunacağı
noktaların konumlarını tanımlamada kullanılacak olan eksen
takımının orijini çubuğun kütle merkezine yerleĢtirilmiĢ ve
çubuğun eksenel doğrultusu x-ekseni ile çakıĢık kabul
edilmiĢtir.
Böylelikle, kütle indirgeme yapılacak noktaların konum
parametrelerinden ikisi serbest seçilmiĢ olmaktadır.
Yani, yA = yB = 0 olmaktadır. Bu seçimde, iki noktaya
MAKİNA DİNAMİĞİ
16
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Dinamik EĢdeğer Kütleler
Dinamik parametreleri tanımlanan bu uzvun kütle indirgeme
sonucunda eĢdeğer atalet karakterine sahip olabilmesi için
kütlesel atalet momentinde değiĢiklik olmamalıdır.
Dolayısıyla, indirgenecek kütlelerin eksenlere göre elementer
kütlesel atalet momentleri toplamı uzvun kütlesel atalet
momentine eĢit olmalıdır.
y m m: cismin toplam kütlesi
MAKİNA DİNAMİĞİ
S: ağırlık merkezi
yi
mi
S
yS
I
x
xi xS
17
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Dinamik EĢdeğer Kütleler
n n
m x
i 1
i i IG
m y 22
i i
i 1
Veya
n
i i i G G
m (
i 1
x 2
y 2
) I mi 2
MAKİNA DİNAMİĞİ
18
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Dinamik EĢdeğer Kütleler
Sonuçta, statik eĢdeğerlik Ģartlarına ek olarak yukarıda verilen
kütlesel atalet momentinin denklik kuralı da dikkate alınırsa,
dinamik kütle indirgemede uyulacak koĢullar ortaya çıkmıĢ
olur. Bunlar;
n
m
i 1
i m
n
m x 0
MAKİNA DİNAMİĞİ
i i
i 1
n
m y
i 1
i i 0
n
i i i G G
m (
i 1
x 2
y 2
) I mi 2
19
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Örnek-2: (Dinamik Eşdeğer Kütleler)
Dinamik eĢdeğerliğe göre kütle indirgemede statik
eĢdeğerlikten farklı olarak, uzuvların bağ noktalarındaki kütle
değerlerinin yanı sıra kütle merkezlerinde de uzvun gerçek
kütle dağılımının sonucu olarak küçük oranlarda kütle
değerleri ortaya çıkmaktadır.
y
A (-a,0) B (b,0)
m x
MAKİNA DİNAMİĞİ
mA a b mB
l
Bu amaçla m x mi y I G ve i i i G G
2 2 2 2 2
i i i m ( x y ) I mi
i 1 i 1 i 1
denklemi uygulanarak anılan noktalar için dinamik eĢdeğer
kütle değerleri aĢağıdaki Ģekilde tanımlanabilir.
miG2 miG2
mA mB
al bl
Bu sonuçlar, dinamik eĢdeğer kütlelerin statik eĢdeğer
MAKİNA DİNAMİĞİ
mA (0) mB (0) 0
mA (a 2 0 ) mB (b2 0) mG (0 0) IG miG2
22
2 EġDEĞER KÜTLELER / KÜTLE ĠNDĠRGEME
MD
Örnek-2: (Dinamik Eşdeğer Kütleler)
Elde edilen denklem takımında, A ve B noktalarındaki kütleler
arasındaki iliĢkiyi tanımlayan ikinci ve onu izleyen diğer
eĢitliklerde herhangi bir değiĢiklik oluĢmadığından anılan
dinamik eĢdeğer kütle değerlerinde bir farklılık meydana
gelmez.
Dolayısıyla, A ve B noktaları için kütle değerleri
miG2 miG2
mA mB
MAKİNA DİNAMİĞİ
al bl
ifadeleri ile tanımlı büyüklüklerdir. Bu değerler
mA mB mG m
kütle toplamını veren ifadede yerine konulursa, üçüncü nokta
olarak kütle merkezindeki dinamik eĢdeğer kütle bulunur.
iG2
mG m(1 ) 23
ab
9
9.BÖLÜM SONU
24