UNIVERSITETI “FEHMI AGANI”

FAKULTETI I EDUKIMIT
DREJTIMI PARAFILLOR

PUNIM DIPLOME

Efektet e punës së pavarur të nxënësve në shkollën

fillore

Kandidatja: Mentor:
Jutbina Margjeka Prof. Ass. Dr. Ruzhdi Kadrija

Gjakovë, 2022
Përmbajtja
Lista e tabelave .................................................................................................................................................... 3
Abstrakti.............................................................................................................................................................. 5
Abstract ............................................................................................................................................................... 6
Hyrje ................................................................................................................................................................... 7
1. MËSIMDHËNIA BASHKËKOHORE ......................................................................................................... 8
1.1 Roli i mësimdhënësit në mësimdhënien bashkëkohore................................................................................... 9
1.2 Pozita e nxënësit në mësimdhënien bashkëkohore ........................................................................................ 10
1.3 Tekstet mësimore dhe operatura e tyre didaktike (pjesa jo tekstuale e teksteve) ............................................ 11
1.4 Harmonizimi i mjeteve didaktike me objektivat kurrikulare të shkollës fillore .............................................. 12
2. KOMPONENTET E ZHVILLIMIT TË NXËNËSVE ................................................................................ 13
2.1 Zhvillimi intelektual .................................................................................................................................. 13
2.1.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin intelektual të nxënësit ................................................................ 15
2.2 Zhvillimi gjuhësor........................................................................................................................................ 16
2.2.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin gjuhësor të nxënësit .................................................................. 17
2.3 Zhvillimi social ...................................................................................................................................... 18
2.3.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin social të nxënësit ................................................................ 18
2.4 Zhvillimi fizik ........................................................................................................................................ 20
2.4.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin fizik të nxënësit .................................................................. 20
2.5 Zhvillimi emocioanal ............................................................................................................................. 21
2.5.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin emocional të nxënësit ......................................................... 21
2.6 Puna e pavarur e nxënësve..................................................................................................................... 24
2.7 Puna e pavarur me nxënës të talentuar ................................................................................................... 24
3. METODOLOGJIA E HULUMTIMIT........................................................................................................ 26
3.1 Qëllimi i hulumtimit dhe objektivat ........................................................................................................ 26
3.2 Pyetjet kërkimore .................................................................................................................................. 26
3.3 Hipotezat ............................................................................................................................................... 26
3.4 Realizimi i hulumtimit............................................................................................................................ 27
4. REZULTATET E HULUMTIMIT ............................................................................................................. 28
5. PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME ................................................................................................... 40
5.1 PËRFUNDIME ............................................................................................................................................ 40
5.2 Rekomandime .............................................................................................................................................. 41
SHTOJCAT ....................................................................................................................................................... 42
Shtojca A –Pyetësori ...................................................................................................................................... 42
Bibliography...................................................................................................................................................... 44
Lista e tabelave

Tablela1 Vendbanimi ......................................................................................................................................... 28

Tabela 2 Emri i shkollës .................................................................................................................................... 29
Tabela 3 Nxënësi punon vetë detyra në klasë ..................................................................................................... 30
Tabela 4 Nxënësi kërkon ndihmë nga mësimdhënësi për të realizuar detyrat ...................................................... 31
Tabela 5 Nxënësi kërkon ndihmë nga shokët/shoqet për të realizuar detyrat ....................................................... 32
Tabela 6 Nxënësi nuk ngurron të shprehet në detyrat që i ofrohen ...................................................................... 33
Tabela 7 Nxënësi ka inciativë për të punuar vetë projekte................................................................................... 34
Tabela 8 Nxënësi i menaxhon detyrat që i jipen................................................................................................. 35
Tabela 9 Nxënësin e shqetëson mënyra e vlerësimit individual. .......................................................................... 36
Tabela 10 Nxënësi ndihet mirë kur punon i pavarur........................................................................................... 37
Tabela 11 Nxënësit në shtëpi i ndihmojnë për detyra .......................................................................................... 38
Tabela 12 Prindërit e nxënësve kuptojnë kur fëmijët kanë nëvojë për ndihmë ..................................................... 39
FALЁNDERIMET

Punimi i temës së diplomës kërkon mund dhe përkushtim të madh i cili nuk mund të realizohej
pa përkrahjen e njerëzve më të dashur, prandaj u jam mirënjohese dhe i falë nderoj pafund të gjithë ata
që më kanë mbështetur jo vetëm tani, por për gjate gjithë rrugëtimit tim studentor. Është shumë e
vështirë për të gjetur fjalë të duhura që të shpreh falënderime dhe mirënjohje ndaj mentorit tim të
nderuar Prof.Ass.Ruzhdi Kadrija i cili në mënyrë të vazhdueshme më përcillte hap pas hapi drejt
studimit të punimit me mbështetjen, inkurajimin, dhe udhëzimet e vlefshme të cilat synonin drejt ngritjes
së nivelit të punimit.

Një falënderim i veҫantë shkon për të gjithë profesorët , të cilët kontribuan me njohuritë e tyre
gjatë gjithë kohës së studimit dhe koletivin e fakultetit, poashtu falënderimet shkojnë edhe për kolegët -
studentë, të cilët më mbështeten me mendimet dhe sugjerimet e tyre.

Dhe krejt në fund, një falënderim shumë i sinqert i kushtohet familjes sime të cilët më
mbështeten gjatë kohës së studimeve me dashurinë e tyre , durimin dhe kurajon si dhe duke më dhënë
forcë për të përfunduar me sukses këtë punim.
 Abstrakti

Në këtë punim diplome diskutohet për efektet dhe rëndësinë e punës së pavarur të nxënësve dhe
jipen arsyet dhee nevoja për të krijuar një model të ri për organizimin e tij. Kjo mënyrë e punës së
fëmijëjve përshkruan klasifikime të ndryshme të nxënësve në punën e pavarur. Karakteristikat e
ndryshme dhe faktorët që ndikojnë në zhvillimin e nxënësve, pavarësia krijuese, aktivitetet dhe mënyrat
e analizojnë përmirësimin e punës së pavarur, dhe konceptin e "autonomisë"që është paraqitur në këtë
punim. Përvoja e përgatitjes në procesin e mësimit është paraqitur në punim. Gjithashtu janë paraqitur
edhe modele të organizimit të cilat zhvillohen si punë e pavarur e nxënësve dhe janë justifikuar
shkencërisht. Rezultatet e hulumtimit synojnë të testojnë efektivitetin e zhvilluar, modelin e formimit të
kompetencës për punë të pavarur të nxënësve dhe modele të ndyshme që jepen në këtë punim. Ndikimi
i veprimtarisë së pavarur njohëse të nxënësve mbi zhvillimin e niveleve të larta të autonomisë në të
ardhmen vërtetohet me bazë e studimore.

Fjalët kyçe: Punë e pavarur, autonomi e nxënësit, analiza teorike, modeli i organizimit të punës së
pavarur.
Abstract

In this thesis, the role and importance of the independent ë ork of students is discussed and it gives the
reasons and the need to create a neë model for its organization. This mode of child labor describes
different classifications of students in independent ë ork. Different characteristics and factors that
influence the development of students' creative independence, activities and ë ays of improving
independent ë ork are analyzed, and the concept of "autonomy" is presented in this paper. The
experience of preparation in the learning process is presented in the paper. Organizational models are
also presented, ë hich are developed as independent ë ork of students and are scientifically justified. The
results of the research aim to test the effectiveness of the developed model of competence formation for
independent ë ork of students and different models are given in this paper. The influence of the
independent cognitive activity of students on the development of high levels of autonomy in the future is
confirmed by the basis of studies.

Key ë ords: Independent ë ork, student autonomy, theoretical analysis, independent ë ork organization
model
Hyrje

Në kushtet moderne të realitetit rrethues, bëhet e qartë se shoqëria ka shumë nevojë për
specialistë të kualifikuar me një pozicion aktiv, profesional, të aftë jo vetëm për t'u përshtatur në botën
globale por edhe për të zënë pozitë udhëheqëse në të. Prandaj detyrat e veçanta, të lidhura për formimin
e specialistëve të ardhshëm me kompetenca profesionale dhe kulturore dhe dëshira për vetëzhvillim dhe
vetëpërsosje qëndrojnë përpara arsimit të lartë. Pa dyshim, për arritjen e këtij objektivi është e pamundur
të kufizohet në rishikim e qasje metodologjike që i afrohen procesit të mësimdhënies në institucionin e
edukimin dhe përdorimin e teknologjive moderne. Zgjidhja e këtij problemi kërkon fillimisht një
ndryshim të parimeve konceptuale të mësimdhënies që nga formimi i vetidentitetit krijues vështirë se
mund të bëhet me dhënien tradicionale të njohurive. Në arsimin e ri paradigmë e një nxënësi pasiv i
njohurive duhet të bëhet aktiv, subjekt, i aftë për të zgjidhur problemet në mënyrë të pavarur, duke gjetur
mënyra efektive për t'i arritur ato. Në këtë punim vizioni i procesit arsimor në punën e pavarur të
nxënësve nuk është vetëm një formë e procesit arsimor, ai shndërrohet në bazën e tij integrale.

Prandaj, shqyrtimi i përmbajtjes së punës së pavarur në institucione të arsimit, formimi i autonomisë

njohëse të mësimdhënies ndaj studentëve është një çështje e ditës dhe kërkon analiza dhe hulumtime të
hollësishme. Ajo që duhet theksuar, se studimit të pyetjes i kushtohet nga fryma e kohës së re te
proceset e globalizimit, integrimi që po ndodh sot në botën moderne, kërkojnë profesionistë universalë,
kompetentë dhe me vetëbesim. Për të formuar pavarësinë krijuese të nxënësve, ne jemi përpjekur të
punojmë pë r të nxjerrë një model të organizimit të punës së pavarur të nxënësve, duke ndihmuar në
studimin e suksesshëm të punës së pavarur të nxënësve.Duhet theksuar se puna e pavarur e nxënësve,
është pjesë e rëndësishme e arsimit që kërkon kushte optimale për organizimin dhe realizimin efektiv.
Sipas mendimit të shkencëtarëve, optimizimi i përhershëm i punës së pavarur të nxënësve lejon të
aktivizohen proceset e njohjes dhe gjeni mënyrat e reja të vetëpërsosjes së nxënësit. Pa dyshim, është e
nevojshme të fillohet hulumtimi me konsiderimin e detajuar të vlerave të koncepteve të tilla, si "punë e
pavarur", "pavarësi", duke analizuar pikat e shumta në pamje dhe vizion, bazuar në qasje të ndryshme
konceptuale.

Pra, nga literaturat dhe nga hulumitmet e shumëta e lidhur me konceptet metodike thuhet se puna e
pavarur është hallka e patjetërsueshme, e detyrueshme e procesit arsimor, që parashikon punën
individuale të nxënësve në përputhje me përcaktimin e mësuesit ose tekstit shkollor, dhe programit
arsimor.

1. MËSIMDHËNIA BASHKOHORE
Nëse në shoqërinë tonë ka profesione që janë me përgjegjësi, atëherë një prej këtyre profesioneve
është ai i mësimdhënies. Mësimdhënia është një proces jo i lehtë, është veprimtari e rëndësishme
shoqërore dhe me përgjegjësi. Ka mendime se mësimdhënia është art, është shkencë, apo të dyja së
bashku.”Nëse është mësimdhënia art, kërkon frymëzim, intuitë, talent e krijimtari dhe pak prej tyre
mund të mësohen. Nëse është shkencë, mësimdhënia kërkon njohuri dhe shprehi që me të vërtetë mund
të mësohen.” Ne mund të shprehim mendimin tonë se mësimdhënia e suksesshme ka këto dy anë.
Prandaj edhe në tekstin e profesorit të nderuar Bardhyl Musait theksohet se: ,,Mësimdhënia e mirë ka
brenda elemente të punës së artistit dhe të studiuesit.”Mësimdhënia më e mirë është ajo gjatë se cilës
përmbushen objektivat, aktivizohet nxënësi, nxitet ndërveprimi, përdorën pyetje të niveleve më të larta,
ku nxënësi është në qendër të mësimdhënies, zhvillohen aftësitë, të menduarit kritik e krijues, bëhët
reflektimi dhe nxënësi aftësohet për të punuar në mënyrë të pavarur.Pra mësimdhënia është njëproces i
cili planifikohet, drejtohet, organizohet nga mësimdhënësi sipas stileve të të nxënit dhe me pjesëmarrjen
aktive të nxënësve, ku përvetësohen njohuri, përdoren metoda, teknika ndërvepruese, zhvillohen aftësitë,
shkathtësitë, formohen shprehitë si dhe ndodhë formimi tërësor i përsonalitetit të nxënësve.Vet emërtimi
mësimdhënie bashkëkohore nënkupton një mësidhënie ndryshe nga ajo tradicionale. Kjo nënkuptohet në
shumë anë, aspekte si: në strategji, metoda, teknika, forma, ndryshimin e rolit të mësimdhënësit dhe
nxënësit, mjedisin shkollor, në respektimin e të drejtave të fëmijëve, në të kuptuarit dhe të menduarit
ndryshe, në përcaktimin e objektivave, në vlerësim etj (Brittain, 1963).

Prandaj ”Me mësimdhënie bashkëkohore duhet të kuptojmë atë lloj mësimdhënie, e cila lehtëson me
forma, metoda, teknika, dhe strategji të përshtatshme në procesin e të nxënit të nxënësve. Mësimdhënia
bashkëkohore nënkupton të nxënit aktiv, të menduarit në mënyrë kritike, krijuese dhe të nxënit me
nxënësin në qendër.”Mësimdhënia është një detyrë e vështirë dhe komplekse dhe kërkon njohuri, aftësi e
shprehi të shumta.” Procesi mësimor bëhët duke u mbështetur në metoda dhe teknika bashkëkohore, ku
nxënësi më son duke reflektuar, vlerësuar, zbuluar dhe duke zgjidhur probleme. Detyrat, të destinuara
për punë të pavarur duhet të kenë karakter aktiv dhe krijues të stimulojnë kërkimin e vendimeve të
pavarura, ndërsa përvetësimi i aftësive të kërkuara është i detyrueshëm, kusht për zhvillimin e
vetedukimit (Deardorff, 2003)

1.1 Roli i mësimdhënësit në mësimdhënie bashkohore

Duke qenë se jetojmë në një kohë që është e pasur me informacion dhe burime për të fituar
njohuri, është e rëndësishme të zhvillohen aftësitë për përvetësim më të shpejtë dhe më të mirë të
njohurive. Mësimdhënia është një marrëdhënie komplekse ndërmjet mësuesve dhe nxënësve vetë
nxënësit, mes tyre edhe studentët, mes nxënësve dhe administratës së shkollës. Mësimdhënia kërkon një
kompleks aftësishë dhe qëndrimesh të mësuesve. Disa pretendojnë se mësimdhënia bazohet në njohuritë
e mësuesve për të planifikuar dhe zhvilluar të mësuarit, njohuri për përmbajtjen që do t'u mësohet
nxënësve. Mësimi i shkollës tradicionale kujdeset shumë më tepër për mësimin e përmbajtjes sesa
nxënësi që mëson atë përmbajtje. Për më tepër procesi i të mësuarit i bazuar në të mësuarit verbal pa
qenë të lidhura me mjedisin në të cilin nxënësit jetojnë dhe punojnë. Mësimdhënia nuk është vetëm një
veprimtari intelektuale dhe praktike, por edhe morale. Mësimdhënia efektive është rezultat i emocioneve
pozitive. Një mësues i mirë përpiqet të kuptojë ndjenjat, dëshirat, të brendshmet mendon nxënësit,
diskuton këshillon dhe udhëzon. (Byrne, D. G., & Mazanov, J.).

Roli i mësuesve në klasë me nxë në sin në qendë r është të lehtësojnë mësimin e fëmijëve bazuar
në nevojat dhe interesat e tyre. Në klasën me nxënësin në qendë r, nxënësit marrin përmbajtjen, fitojnë
aftësitë dhe zhvillohen si individë dhe për të gjithë klasën përcaktohet nga njohja e interesave dhe
nevojave të nxënësve në klasë. Mësimdhënia është një formë e punës emocionale ose ndryshe mund të
thuhet është praktikë emocionale që përfshin anë n emocionale, të kuptuarit e saj dhe është pjesë e
pandashme e punës së nxënësve në klasë. Nga këndvështrimi i punës me nxënësit në qendër dhe punë s
në bazë të kompetencave, është e rëndësishme që studentët të motivohen nga burimet mësimore që
stimulojnë përparimin e tyre. Ndërsa tekstet shkollore janë burime të vlefshme të të mësuarit, aksesi i
informacionit të nxënësve nuk mësohet vetëm në tekstet shkollore. Qasja dhe përdorimi i një spektri të
gjerë burimesh mësimore, për të planifikuar dhe realizuar procesin e të mësuarit në klasa do të shmangë
të mësuarit e rutinës dhe do të ofrojë mundësi mësimi për të mësuar. Mësuesit përdorin burime
mësimore qendra për të pasuruar materialet dhe metodat e tyre mësuesit përdorin burime mësimore që
inkurajojnë dhe nxisin përvetësimin të njohurive përkatëse, duke zhvilluar aftësi, vlera dhe qëndrime që
çojnë në zotërimin gradual të kompetencave kryesore. Mësimdhënia e shkollës tradicionale kujdeset
shumë më tepër për përmbajtjen mësimore në shkollë sesa nxënësit që mësojnë atë përmbajtje. Për më
tepër procesi i të nxënit bazohet në të nxënit verbal pa u lidhur me mjedisin në të cilin nxënësi jeton dhe
punon. Mësimdhënia është të mësuarit e lidhur është një aktivitet ku mësuesi ndërvepron me një ose më
shumë nxënës.

1.2 Pozita e nxënësit në mësimdhënien bashkëkohore

Ndryshime të mëdha që ndodhin në sesionin e fundit në fushën e mjeteve teknike dhe
teknologjike dhe ndërkombëtare të fundit, zhvillimet në fushën e arsimit kanë bërë një ndryshim
thelbësor në mësimdhënien bashkëkohore. Edukimi që zhvillohej në mënyrë tradicionale ku mësuesi
ishte ai që kishte barrën kryesore ndërsa nxënësi thë në ndryshe qe spektator ose kufje e zakonshme.
Ndryshimet dhe reformat e ndryshme në fushën e arsimit kanë kërkuar ndryshime mënyrën e
mësimdhënies dhe kanë bërë ndryshime (Ursin, H., & Olff, M. , 1993).

Sot kushtet e arsimit kanë ndryshuar dhe duke marrë parasysh ndryshmet në fondet e
investimeve, qofshin nga qeveria apo organizata të ndryshme ndërkombëtare kanë bërë metodën
tradicionale ka qenë të zbatuara deri më sot në Shqipëri të zëvendësohen me metodën moderne të
mësimdhënies ose metodën me mësues të ndryshëm të folur në klasë me qendrën studentore. Sot
teknikat moderne të mësimdhënies e kanë bërë mësimdhënien më tërheqëse për nxënësit por edhe për
mësuesit. Teknikat mësimore të punës zhvillojnë kreativitetin e nxënësve, lirinë në shprehje, orën e
komoditetit. Gjithashtu mjedisi i klasës ka një rëndësi të veçantë, sepse ndihmon në shoqërimin e
nxënësve mes tyre dhe punën në grup përmes teknikave moderne dhe mësimi është më produktiv për
nxënësit. Teknikat moderne janë një faktor shumë i rëndësishëm në punë n e mësuesve,sot ata
ndihmojnë në të nxënit e tyre përveç që ndihmojnë edhe në ndikimin në kreativitetin e nxënësve në
klasë, ose ndryshe nxënësit të ndjejnë komoditetin e njerëzve në klasë.

Autorë t, mbi pedagogjinë e përgjithshme dhe shoqërore punë n e pavarur e interpretohjnë si

"Lloji i veprimtarisë arsimore, ku një nivel i caktuar i pavarësisë supozohet nga nxënësit në të gjithë
komponentët e tij strukturorë që nga ngritja e problemit deri te realizimi i kontrollit, vetëkontrollit dhe
korrigjimi, duke kaluar nga llojet më të thjeshta të punës në ato më të vështirat, bartja e personazhit në
kërkim. Puna e pavarur si mjet për të formuar aftësitë njohëse të nxënësit duhet të synojë të mësuarit e
vazhdueshëm.” (Johnson, 2002).

Në metodat e mësimdhënies termi i punës së pavarur kuptohet si lloj i ndryshë m i veprimtarive

individuale dhe grupore të nxënësve në procesin e klasës por edhe jashtëshkollore (Karaj, 2010)
 Koncepti i punës së pavarur, sipas studiuesve, përfshin kërkimin e informacionit të nevojshëm,
përvetësimin e njohurive dhe përdorimin e tyre për zgjidhjen e arsimit, detyrat shkencore dhe
profesionale. Duke supozuar se aktiviteti që synon vetedukimin e nxënësit, puna e pavarur përfshin
zbatimin e detyrave të ndryshme arsimore, karakter produktiv, kërkimor dhe vetedukues, duke vepruar si
mjet për t’u zotëruar sistemi i njohurive profesionale, metodat e veprimtarisë njohëse dhe profesionale,
dhe formimi i aftësive të veprimtarisë krijuese (Allison, 1999).

Më pas, autori shqyrton kuptimin e "pavarësisë". Në enciklopedinë pedagogjike fjalori, ky

koncept zbulohet si "një nga cilësitë kryesore të personalitetit, e pasqyruar në aftësia për të vendosur
disa qëllime, për t'i arritur ato vetë. Pavarësia do të thotë një përgjegjësi qëndrimi ndaj veprimeve,
aftësia për të vepruar me vetëdije në të gjitha kushtet, për të marrë vendime jokonvencionale " (Bim-Bud
2002).

Qasja e bazuar në kompetenca e zhvendos fokusin nga presioni për të arritur përmbajtje të
përcaktuara nga kurrikulat dhe tekstet shkollore, në zhvillimin e kompetencave të përcaktuara brenda
kurrikulës. Ndryshimet midis organizimit të mësimdhënies në një sistem të bazuar në përmbajtje dhe një
sistem të bazuar në kompetenca janë përmbledhur më poshtë. Sistemi i kurrikulës në Kosovë përbëhet
nga dy shtylla kryesore: shtylla operative dhe shtylla konceptuale, e përcaktuar në KK të shprehur
përmes BK-së dhe kurrikulave. Dokumentet e tjera të kurrikulës, të cilat mundësojnë zbatimin e
kurrikulës në nivel shkolle, përfshijnë tekstet, materialet mësimore dhe instrumentet e vlerësimit. Me
KK, MASHT është përcaktuar për një qasje të bazuar në kompetenca, përkatësisht një qasje e orientuar
drejt rezultateve të pritura që duhet të arrijnë të gjithë nxënësit në periudha të ndryshme të shkollimit.
(Udhëzues për udhëheqjen e zbatimit të kurrikulës në shkollës, 2016)

1.3 Tekstet mësimore dhe operatura e tyre didaktike (pjesa jo tekstuale e teksteve)
Tekstet shkollore, përveç materialeve të tjera didaktike, janë të rëndësishme element i sistemit
shkollor. Në shumë raste, ato ofrojnë pika mbështetëse për rregullimin e detyrave shkollore të mësuesit
dhe megjithatë janë pjesë e jetës së përditshme të nxënësit. Kurrikula, dimensioni i saj “faktual”,
metodat e përshtatjes së përmbajtjes në fakt janë finalizuar dhe të fortifikuara me tekste shkollore. Në
procesin e ,,blerjes’’ së njohurive të reja, “tekstet janë zakonisht të parët dhe më të shumtët material i
rëndësishëm tekstual” për nxënësit . Megjithatë, ata nuk janë deri tani i vetmi mjet i mbështetjes për
mësuesit; as përdorimi i tyre nuk është i detyrueshëm dhe as i njëtrajtshëm si një mjet vendimmarrës që
ndihmon në vendosjen kur dhe se si mësuesit do të përdorin një ose një tjetër pajisje mësimore që mbetet
brenda fushës së autonomisë së tyre (Udhëzues për udhëheqjen e zbatimit të kurrikulës në shkollës,
2016)

Normalisht, zgjedhja e një teksti të veçantë për një lë ndë të veçantë është gjithashtu brenda
autonomisë së mësuesit. Mësuesit, sot kanë mundësinë të zgjedhin nga një numër i ndryshëm tekstet
shkollore në treg. Edhe pse botimi i teksteve shkollore në vendet e zhvilluara është kryesisht në fushën e
biznesit, botues të drejtuar nga tregu, ky segment i prodhimit dhe shpërndarjes së librit ende ndryshon
nga segmente të tjera të industrisë botuese (libër). Të tekstet shkollore për arsimin fillor dhe të mesëm -
shumica e popullsisë së moshës shkollore sot kalon nëpër këto segmente të sistemeve arsimore ; janë në
shumë (por jo të gjitha) vendet i nënshtrohen shkallëve të ndryshme të rregullimit publik. Sllovenia ka
një sistem të licencimit të teksteve shkollore, sipas të cilit një dorëshkrim teksti shkollor (në fakt, është
një komplet librash pune i kompletuar me ilustrimet dhe faqosja) është miratuar për përdorim në fillore
dhe shkolla fillore. Kjo nuk do të thotë se tekstet e tjera shkollore nuk mund të përdoret në klasë, por
mësuesit nuk lejohen për të kërkuar blerjen ose dhënien me qira të teksteve të pamiratuara nga nxënësit.
Megjithatë, nuk ka asnjë kërkesë që mësuesit të përdorin tekstet shkollore në radhë të parë.

1.4 Harmonizimi i mjeteve didaktike me objektivat kurrikulare të shkollës fillore

Për të realizuar me sukses zbatimin e vendimit të mësipërm, duhej të hartohej një kurrikulë e re
kombëtare, bazuar në objektivat e mëposhtme të përgjithshme dhe specifike të politikës kombëtare
arsimore: “Qëllimi i përgjithshëm i arsimit është të aftësojë fëmijët për zhvillimin e tyre intelektual,
fizik, qytetar dhe moral dhe integrimin e tyre pa probleme në shoqëri duke pasur parasysh faktorët
mbizotërues ekonomikë, social-kulturorë, politikë dhe moralë”. … dhe se objektivat e arsimit do të jenë:

- Të trajnojë qytetarë të cilët janë të rrënjosur fort në kulturën e tyre, por të hapur ndaj botës dhe që
respektojnë interesin e përgjithshëm dhe të mirën e përbashkët;

- Nxit vlerat kryesore universale etike që janë dinjiteti dhe nderi, ndershmëria dhe integriteti si dhe një
ndjenjë disipline te nxënësit dhe studentët;

- Promovimi i jetës familjare; - Promovimi i gjuhëve kombëtare;

- Siguroni një hyrje në kulturën dhe praktikën demokratike, respektimin e të drejtave dhe lirive të
njeriut, drejtësinë dhe tolerancën, luftën kundër të gjitha formave të diskriminimit, dashurinë për paqen
dhe dialogun, përgjegjësinë qytetare.

2. KOMPONENTËT E ZHVILLIMIT TË NXËNËSVE

Zhvillimi i nxënësve, është një komponent tjetër i Taksonomisë për Programimin e Tranzicionit,
është i lidhur ngushtë me planifikimin e fokusuar tek nxënësit. Informacioni i mbledhur nga vlerësimet e
tranzicionit të kryera si pjesë e planifikimit të fokusuar te nxënësi i ndihmon mësuesit të identifikojnë
aftësitë, sjelljet dhe njohuritë që i nevojiten një studenti për të qenë i suksesshëm në fushat e arsimit,
jetesës së pavarur dhe punësimit. Për të ndihmuar nxënësit të zhvillojnë këto aftësi, sjellje dhe njohuri,
mësuesi mund të përdorë një sërë praktikash të bazuara në prova, pesë prej të cilave janë theksuar më
poshtë. (Karaj, 2010)

Kur mësuesit përdorin praktika si ato të mësipërme, ata mund të rrisin gjasat e suksesit të nxënësve
duke ofruar strehim dhe mbështetje. Mësuesit duhet të kuptojnë se akomodimet që funksionojnë për një
nxënës mund të mos funksionojnë për të gjithë. Pasi mësimdhënësi të ketë identifikuar akomodimet e
duhura për një nxënës, mësuesi ose një profesionist tjetër duhet të sigurojë akomodimet e identifikuara
si dhe të vlerësojë efektivitetin e çdo akomodimi.

2.1 Zhvillimi intelektual

Të kuptuarit e zhvillimit intelektual të nxënësve është në qendër të praktikës efektive arsimore. Duke u
mbështetur në një studim të më shumë se njëqind nxënësve, si meshkuj dhe femra - dhe duke paraqitur
informacione që nuk disponohen në studimet me një gjini të vetme - autori shpjegon modele befasuese
të lidhura me gjininë që ndikojnë në mënyrën se si zhvillohen nxënësit.

Baxter Magolda përdor të dhënat e mbledhura nga intervistat e thelluara gjatë një periudhe pesëvjeçare
për të zbuluar katër "mënyra të ndryshme të njohjes". Libri ofron shembuj të dobishëm të jetës reale se si
qasjet mësimore, pritjet e klasës, ndërveprimi me bashkëmoshatarët, metodat e vlerësimit dhe faktorë të
tjerë ndikojnë në zhvillimin intelektual në klasë. Në mënyrë të ngjashme, autori demonstron se si
marrëdhëniet me bashkëmoshatarët, organizatat e nxënësve, këshillimi arsimor, praktikat, punësimi dhe
shkëmbimi ndërkombëtar dhe kulturor mund të mbështesin dhe zhvillojnë të mësuarit kompleks përtej
klasës.

"Njohuria dhe arsyetimi në shkollë" ofron rekomandime praktike se si t'i përgjigjeni secilës prej katër
mënyrave të të diturit. Ai tregon se si, duke hartuar udhëzime dhe ndërveprim për të arritur nxënësit në
çdo nivel, edukatorët mund të maksimizojnë mësimin, të promovojnë përvetësimin e aftësive dhe
zhvillimin e arsyetimit kompleks dhe të pasurojnë përvojën e përgjithshme të nxënësve. (Magolda,
1992).

Hulumtimet e shumëta tregojnë se të rriturit ishin shumë më pak të përfshirë sesa nxënësit në
aktivitetet e kampusit dhe shumë më tepër në kujdesin për familjet e tyre. Pavarësisht këtij niveli më të
ulët të përfshirjes në mjedisin e shkollës, të rriturit raportuan nivele pak më të larta rritjeje sesa nxënësit
në shumicën e artikujve akademikë dhe intelektualë. Analiza e faktorëve të rezultateve të indeksit
rezultoi në pesë tema të gjera intelektuale dhe akademike, duke përfshirë: zgjerimin e interesave
intelektuale, aftësitë e të menduarit kritik, rritjen e aftësive studimore, zhvillimin e karrierës dhe të
kuptuarit dhe aplikimin e shkencës dhe teknologjisë.

B.Magolda ekzaminoi zhvillimin intelektual të nxënësit e shkollave fillore ,5-vjeçar, të cilat kanë
raportuar mbi ndikimin e përvojave të tyre kurrikulare dhe u ndanë në 3 grupe: njohës absolut, njohës
kalimtar dhe njohës të pavarur. Temat e njohësve absolut u fokusuan në përshtatjen në kolegj; miqtë dhe
figurat e autoritetit të kampusit ishin 2 mediumet për përshtatje. Njohësit në tranzicion theksuan
përgatitjen për të funksionuar në mënyrë efektive në botë; ndikimi i kolegëve dukej më i fortë në mesin
e këtyre. Fillimi i përbashkët i temave të njohësve të pavarur ishte të menduarit dhe funksionimi i
pavarur; njohësit e pavarur e kapërcenin ndikimin e bashkëmoshatarëve duke zbuluar zërat e tyre.
Përfshirja organizative, rregullimet e jetesës, punësimi dhe shkëmbimi i përvojave gjithashtu
kontribuojnë në zhvillimin intelektual (Baxter Magolda, 1992).

Shkollat si institucione arsimore formale shpesh bëhen modele roli në mënyra të ndryshme duke
përfshirë modele në edukimin e personazheve. Edukimi i karakterit në shkolla përshtatet me nivelin e
moshës së zhvillimit mendor të nxënësve. Suyanto (2010) pajtohet se formimi dhe zhvillimi i karakterit
ka ndodhur derisa adoleshentët të jenë adoleshentë. Pasi të piqet, karakteri i zotëruar nga njerëzit është
relativisht i qëndrueshëm dhe i përhershëm. Prandaj, modeli i edukimit të karakterit në moshën e
fëmijëve, adoleshentëve dhe të rriturve nuk mund të barazohet. Një model i edukimit të karakterit që
zbatohet në mënyrë efektive në shkollat fillore nuk është domosdoshmërisht efektiv për adoleshentët dhe
të rriturit. Ky studim synon të analizojë modelet efektive të edukimit të karakterit në moshën e fëmijëve,
adoleshentëve dhe të rriturve që janë realizuar në shkollën fillore, të mesme dhe të mesme përmes
studimit të rezultateve përkatëse të kërkimit dhe programeve shkollore. Ky studim pritet të përfitojë nga
zhvillimi i një modeli të ri edukimi të personazheve që është i realizueshëm për audienca të ndryshme të
synuara.

Gardner sugjeron konceptin e inteligjencës së shumëfishtë ose inteligjencës së shumëfishtë që mund të

dallojë prirjet dhe interesat e të mësuarit që dikush ka me të tjerët. Sipas Gardner, inteligjenca e
shumëfishtë ka disa aspekte, përkatësisht:

(1) inteligjencën logjike matematikore

(2) inteligjencën vizuale / hapësinore

(3) inteligjencën kinestet trupore

(4) inteligjencën muzikore / ritmike

(5) inteligjencën verbale / gjuhësore

(6) inteligjencën ndërpersonale ??

(7) inteligjenca ndërpersonale dhe ??

(8) inteligjenca natyraliste.

2.1.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin intelektual të nxënësit

Disa nga efektet që synohen në arritjen e nxënësit :

-të zotërojë cilësi të tilla si: të përshtatet në mënyrë fleksibile ndaj situatave në ndryshim, të marrë në
mënyrë të pavarur njohuritë e nevojshme, t'i zbatojë me mjeshtëri ato në praktikë për vendimet e
ndryshme. probleme;

- të mendojë në mënyrë të pavarur dhe kritike dhe të jetë në gjendje të shohë vështirësitë që dalin në
botën reale dhe të kërkojë mënyra për tejkalimin racional të tyre, duke përdorur teknologji moderne dhe
të kuptojë se ku dhe si mund të zbatohen njohuritë e fituara në botën përreth, të jetë i aftë të gjenerojë
ide të reja dhe të mendojë në mënyrë krijuese;

- të punojë me kompetencë me informacionin: të jetë në gjendje të analizojë, të parashtrojë hipoteza për

zgjidhjen e problemeve, të bëjë përgjithësime të nevojshme, krahasime me variante të ngjashme ose
alternative të shqyrtimit, të japë arsye dhe të formulojë përfundime dhe në bazë të tyre të zbulojë dhe
zgjidhë probleme të reja;

- të jetë i shoqërueshëm dhe kontaktues në grupe të ndryshme shoqërore, të jetë në gjendje të punojë së
bashku në fusha të ndryshme, duke parandaluar situatat e konfliktit;

- punon në mënyrë të pavarur në zhvillimin e moralit, inteligjencës, nivelit kulturor;

- zotëron kërkesa të brendshme dhe aftësi për vetëpërmirësim, për vetëvlerësim reflektues.

2.2 Zhvillimi gjuhësor

Psikologjikisht janë disa faktorë që ndikojnë në zhvillimin dhe ndryshimin e karakterit te fëmijët. Dy
faktorët kryesorë që mund të ndikojnë në zhvillimin e fëmijëve përfshijnë faktorët gjenetikë dhe faktorët
e jashtëm ose mjedisin në të cilin fëmija rritet (Brooks, 2002).

Faktorët gjenetikë, përkatësisht gjërat që janë të trashëguara nga prindërit dhe që janë të përhershme
ose jo do të ndryshojnë ndjeshëm gjatë zhvillimit të fëmijës, si raca, flokët, sytë dhe rritja fizike që nuk
do të jenë të ndryshme nga prindërit e tyre. Ndërkohë, faktorët e jashtëm apo mjedisor janë gjëra që
prekin ndjeshëm fëmijët dhe nuk mund të kufizohen në ndryshime, ku përfshihen familja,
bashkëmoshatarët, përvojat e jetës në mjedis dhe shëndeti. Aftësitë gjuhësore janë akses në komunikim
të drejtpërdrejtë në komunitet në një sërë mjedisesh që lejojnë shfaqjen e një atmosfere sociale
komplekse dhe të qëndrueshme (Diaz, 2002).

Në të vërtetë, është e pamohueshme që aftësitë e komunikimit janë gjithmonë në ndryshim dhe

relativisht në zhvillim, duke rregulluar faqen e diskutimit. Kjo është e ngjashme me deklaratën e Slamet
(2008) në lidhje me aftësitë gjuhësore që gjithmonë japin dhe marrin ndikim nga disa faktorë, në këtë
rast, faktorë të jashtëm dhe të brendshëm në psikologjinë njerëzore. Mosha e fëmijëve të shkollave
fillore është koha më e mirë për të formuar karaktere gjuhësore tek fëmijët që nga mosha e fëmijëve të
shkollës së mesme ose nga mosha e adoleshentëve. Mësuesit e shkollave fillore duhet të kenë referenca
të reja që janë më të sakta në formësimin e karakterit të aftësive gjuhësore të fëmijëve duke aplikuar
vazhdimisht teori të ndryshme dhe të zhvilluara të të mësuarit .

Mësuesit duhet të kenë aftësinë për të kuptuar zhvillimin e fëmijëve të moshës së shkollës fillore me
disa aspekte të rishikimit, të cilat përfshijnë karakterin fizik dhe motorik të fëmijëve, zhvillimin e
perceptimeve, karakterin e zhvillimit të gjuhës, zhvillimin e pavarësisë dhe zhvillimin e karrierës së
shkollës fillore-fëmijët e moshës.

2.2.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin gjuhësor të nxënësit

Suksesi në mësimin e gjuhës është lidhur me një sërë variablash të dallimeve individuale si gjinia,
mosha ose aftësia. Dimensionet kryesore kontribuuese të variablave të dallimeve individuale afektive që
shpjegojnë suksesin në mësimin-përvetësimin e përfshijnë

- motivimin,

- qëndrimet,

-vetefikasitetin dhe

- besimet e nxënësve .

Kështu, dimensionet afektive-psikologjike në fushën e të nxënit janë të shumëfishta. Disa koncepte

teorike ose konkurrojnë ose bashkëjetojnë, të tilla si besimet e të mësuarit të gjuhës, vetefikasiteti,
qëndrimet e të mësuarit të gjuhës, si dhe konstrukti më i spikatur dhe i shumëfishtë i motivimit. Shumica
e këtyre koncepteve janë të ndërvarura dhe mbivendosen në shtrirje të ndryshme. Diferencimi i këtyre
koncepteve nga njëri-tjetri nuk është gjithmonë i lehtë pasi përkufizimet nuk janë të qarta dhe
marrëdhëniet ndërmjet këtyre koncepteve janë aq të afërta saqë përcaktimi i kufijve bëhet i vështirë.
Njëkohësisht artikujt në pyetësorët e njohur thjesht matin konstruksione të ngjashme të cilat mund t'i
caktohen një ose dy ose më shumë koncepteve.
 2.3 Zhvillimi social

Derisa fëmijët hyjnë në shkollën fillore, ata ballafaqohen me kërkesa të shtuara për aktivitete të
rregulluara mirë dhe të drejtuara nga qëllimi, si për shembull respektimi i rregullave të shkollës dhe
ndjekja e udhëzimeve të grupit. Kjo kërkon që fëmija të zbatojë aftësitë e vetërregullimit dhe të pengojë
sjelljet që mund të ndikojnë në aftësinë e tyre për të marrë pjesë në klasë. Fëmijëve u kërkohet gjithashtu
të bëjnë miq duke iniciuar dhe mbajtur marrëdhënie pozitive apo edhe të shfaqin aftësi ndërpersonale të
zgjidhjes së problemeve kur lind konflikti.

2.3.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin social të nxënësit

5 kompetencat të zhvillimit social janë:

1. Vetëdija: Aftësia për të identifikuar emocionet dhe mendimet e dikujt dhe se si ato ndikojnë në
sjelljet. Aftësia për të njohur pikat e forta dhe kufizimet e dikujt, me një ndjenjë besimi të bazuar mirë
për të përballuar situatat sfiduese.

2. Vetëmenaxhimi: Aftësia për të rregulluar me sukses emocionet, mendimet dhe sjelljet e dikujt,
ndërkohë që punon drejt qëllimeve personale dhe akademike. Kjo përfshin rregullimin emocional dhe
aftësitë e kontrollit të impulsit.

3. Ndërgjegjësimi Social: Aftësia për të theksuar dhe shfaqur aftësitë e marrjes së pë rspektivës. Kjo
përfshin respektimin e njerëzve që mund të duken dhe të veprojnë ndryshe nga vetja.

4. Aftësitë e marrëdhënieve: Aftësia për të krijuar dhe mbajtur marrëdhënie të shëndetshme dhe
shpërblyese. Kjo në nkupton, të dish se si të komunikosh qartë, të dëgjosh mirë, të bashkëpunosh me të
tjerët, të negociosh me sukses konfliktin dhe të dish se kur të kërkosh ndihmë nëse kërkohet.

5. Vendimmarrja e përgjegjshme: Aftësia për të bërë zgjedhje konstruktive për sjelljen personale dhe
ndërveprimin social. Kjo përfshin aftësinë për të identifikuar, analizuar dhe zgjidhur problemet kur
përballeni me konflikte ndërpersonale. (Eliza Leong, 2012)
Këto pesë kompetenca social-emocionale duhet të shihen në kontekstin e moshës së zhvillimit të
fëmijës. Gjatë viteve të para të shkollës fillore, nga fëmijët mund të pritet që të shfaqin sjelljet e
mëposhtme:

• Të aftë për të identifikuar emocionet dhe për të shfaqur aftësitë bazë të vetërregullimit kur jeni të
zemëruar ose të frikësuar

• Bëhuni anëtar i një grupi: ndani, dëgjoni, ndërroni, bashkëpunoni, negocioni mosmarrëveshjet, jini të
vëmendshëm dhe të dobishëm

• Filloni ndërveprimet sociale

• Zgjidheni konfliktin ndërpersonal pa grindje (p.sh. kompromis)

• Tregojnë ndjeshmëri ndaj bashkëmoshatarëve të tyre.

Prindërit mund të kuptojnë pikat e forta dhe të dobëta social-emocionale të fëmijës së tyre duke
vëzhguar zhvillimin e fëmijës së tyre në shtëpi ose duke punuar në bashkëpunim me mësuesin
parashkollor të fëmijës së tyre. Mjedisi i shtëpisë ofron hapin e parë drejt zhvillimit emocional dhe
social pasi fëmijët mësojnë të menaxhojnë emocione të forta si zemërimi ose frika dhe të lundrojnë rreth
marrëdhënieve ndërpersonale si vëllezërit e motrat ose anëtarët e tjerë të familjes së gjerë.

Mjedisi parashkollor ofron një mjedis mbështetës ku fëmijët kanë mundësi të praktikojnë rregullimin
emocional dhe aftësitë sociale me bashkëmoshatarët e tyre. Për shembull, të mësojnë se si të marrin me
radhë, të ndajnë dhe të luajnë në bashkëpunim me bashkëmoshatarët e tyre. Do të ishte e dobishme të
flisni me mësuesin parashkollor të fëmijës suaj për të fituar një perspektivë më të mirë se si funksionon
fëmija juaj në mjedisin shkollor.

Ka shumë mënyra se si fëmijët zhvillojnë aftësitë social-emocionale. Kjo mund të jetë nëpërmjet
mësimit të qartë të aftësive social-emocionale, ose duke vëzhguar dhe ndjekur sjelljet e njerëzve më të
afërt me ta. (Eliza Leong, 2012).
 2.4 Zhvillimi fizik

Zhvillimi fizik lidhet me zhvillimin e kontrollit të trupit të fëmijëve dhe koordinimin e lëvizjeve të
mëdha, aftësitë e shkëlqyera manipuluese, ndërgjegjësimin hapësinor dhe ekuilibrin. Ai gjithashtu
fokusohet në njohuritë dhe të kuptuarit e fëmijëve për një mënyrë jetese të shëndetshme nga e cila varet
mirëqenia fizike.

Zhvillimi fizik fokusohet në rritjen e aftësive dhe performancës së trupit. Zhvillimi fizik dhe kognitiv
janë të lidhura ngushtë, veçanërisht gjatë viteve të hershme. Zhvillimi fizik mund të ndahet në aftësi
motorike bruto dhe aftësi të shkëlqyera manipuluese. Gjatë gjithë fazës së themelimit, fëmijët fitojnë dhe
zhvillojnë aftësitë e tyre në shumë mënyra. Si rritja ashtu edhe zhvillimi varen nga ushqimi i
përshtatshëm, ekuilibri i ushqimeve të duhura dhe uji i mjaftueshëm për të pirë. Rritja e kontrollit dhe
koordinimit mundësohet nga maturimi i trurit dhe sistemi nervor, rritja e kockave dhe muskujve,
stërvitja dhe aktiviteti fizik.

Sekuenca e zhvillimit fizik përfshin së pari aftësi motorike bruto që kërkojnë kontrollin e muskujve të
mëdhenj në trup, krahë dhe këmbë. Kjo pasohet nga zhvillimi i aftësive të shkëlqyera manipuluese, të
cilat varen nga koordinimi i muskujve të vegjël. Ndërsa fëmijët përparojnë dhe bëhen më të sigurt,
përmirësimi në koordinimin e lëvizjeve të mëdha dhe të imëta do të vazhdojë të zhvillohet dhe do të
mësohen aftësi të reja.

2.4.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin fizik të nxënësit

Disa nga efektet e zhvillimit :

-Fëmijët nuk mund të mësojnë një aftësi të re derisa muskujt të zhvillohen mjaftueshëm dhe aktivitetet
dhe burimet e ofruara duhet të jenë të përshtatshme për nevojat e tyre zhvillimore.

-Moshat në të cilat fëmijët arrijnë aftësi të veçanta fizike mund të ndryshojnë në mënyrë të
konsiderueshme. Shumica e fëmijëve do të përparojnë nëpër të njëjtat faza të zhvillimit me ritmin e tyre.
Koha e këtij zhvillimi mund të varet nga faktorë të ndryshëm ndikues si zakonet e të ngrënit, zhvillimi
emocional dhe besimi në trajtimin e aktiviteteve të reja.
-Aftësitë fizike, ndërgjegjësimi trupor dhe hapësinor kontribuojnë në zhvillimin personal dhe social të
fëmijës duke rritur besimin dhe vetëvlerësimin. Fëmijët e vegjël janë nxënës aktivë të cilëve u pëlqen të
mësojnë përmes lojës dhe aktiviteteve fizike. Gjatë lojës, fëmijët përfshihen në përvoja të të mësuarit që
u kërkojnë atyre të përdorin një sërë aftësish fizike, qoftë duke luajtur brenda apo jashtë. Aktivitetet
fizike mund të përfshihen në çdo fushë të të mësuarit, nga rimat e thjeshta të veprimit dhe lojërat në
zhvillimin matematikor deri tek lëvizjet e mëdha në përgjigje të muzikës krijuese. (Mellin, 2002)

2.5 Zhvillimi emocioanal

Hyrja në shkollën fillore mund të jetë një periudhë tranzitore sfiduese dhe është e rëndësishme të
sigurohet që fëmijët të kenë aftësitë e duhura të gatishmërisë për shkollën për të menaxhuar këtë
tranzicion.

Gjatë viteve të fundit, përveç aftësive të gatishmërisë akademike, vëmendja në rritje është
përqendruar në zhvillimin social-emocional të fëmijëve që hyjnë në shkollën fillore. Kjo përkon me
rritjen e ndërgjegjësimit të hulumtimit që tregon se vështirësitë social-emocionale mund të çojnë në një
sërë rezultatesh negative, të tilla si vështirësi emocionale ose arritje më të dobëta akademike.

2.5.1 Efektet e punës së pavarur në zhvillimin emocional të nxënësit

Rritja e kompetencave social dhe emocionale janë të lidhura me suksesin në shkollë dhe me
rezultatet e përgjithshme pozitive të jetës.

Ndërsa fëmijët hyjnë në shkollën fillore, ata ballafaqohen me kërkesa të shtuara për aktivitete të
rregulluara mirë dhe të drejtuara nga qëllimi, si për shembull respektimi i rregullave të shkollës dhe
ndjekja e udhëzimeve të grupit. Kjo kërkon që fëmija të zbatojë aftësitë e vetërregullimit dhe të pengojë
sjelljet që mund të ndikojnë në aftësinë e tyre për të marrë pjesë në klasë. Fëmijëve u kërkohet gjithashtu
të bëjnë miq duke iniciuar dhe mbajtur marrëdhënie pozitive apo edhe të shfaqin aftësi ndërpersonale të
zgjidhjes së problemeve kur lind konflikti. Bashkëpunimi për mësimin akademik, social dhe emocional
(CASEL) ka përshkruar pesë kompetenca thelbësore sociale dhe emocionale që janë baza të
rëndësishme për mirëqenien e një fëmije në shkollën fillore.
 1. Bëhu një model

Fëmijët mësojnë rreth emocioneve dhe si t'i shprehin ato në mënyrë të përshtatshme duke vëzhguar
të tjerët, veçanërisht kujdestarët e tyre kryesorë. Demonstrimi i qetësisë dhe qëndrimi në kontroll të
ndjenjave tuaja ofron një plan pozitiv për fëmijën tuaj për të mësuar. Duke u treguar fëmijëve se si i
menaxhoni emocionet, i ndihmon ata të mësojnë nga shembulli juaj. Për shembull, të thuash "Më fal që
u zemërova" dhe të tregosh se si ndreqesh, u jep atyre një shembull për të mësuar.

2. Dëgjoni dhe vërtetoni përvojën emocionale të fëmijës suaj

Njohja dhe emërtimi i emocioneve që ndjen fëmija juaj i ndihmon ata të identifikojnë ndjenjat e tyre.
Për shembull, duke thënë: "Duket sikur je shumë i zemëruar, a do të doje të më tregosh më shumë?" do
ta inkurajojë fëmijën tuaj të tregojë për përvojën e tij emocionale.

3. Jini të vetëdijshëm për komunikimin tuaj joverbal

Tregoni interes për përvojën emocionale të fëmijës suaj duke pasur një shprehje pozitive të fytyrës,
qëndrim të relaksuar të trupit, duke qenë në të njëjtin nivel me fëmijën tuaj dhe duke folur me një ton të
qetë. Kjo komunikon një lidhje me përvojën emocionale të fëmijës suaj.

4. Shikoni emocionet si momente të mësimit

Fëmijët mësojnë se si të menaxhojnë emocionet përmes praktikës dhe është e rëndësishme të shikoni
përvojën emocionale të fëmijës suaj si mundësi për ta mësuar fëmijën tuaj se si të menaxhojë emocionet
dërrmuese si zemërimi ose frika.

5. Vendosni kufij të qartë për sjelljet e papërshtatshme

Është normale të përjetoni një sërë emocionesh si zemërimi ose trishtimi. Megjithatë, ka sjellje të
papërshtatshme si lëndimi i të tjerëve, lëndimi i vetvetes ose shkatërrimi i pronës. Është e rëndësishme të
pranoni të gjitha ndjenjat, por jo të gjitha sjelljet janë të përshtatshme.

6. Skela ndërveprimet sociale pa marrë përsipër

 Fëmijët fillimisht mund të kenë nevojë për mbështetje dhe lehtësim të të rriturve në situata të reja
sociale. Do të ishte e dobishme për të zgjidhur problemin dhe për ta inkurajuar fëmijën tuaj të mendojë
për vështirësitë e zakonshme sociale që has çdo ditë. Jepuni atyre hapësirë për të zgjidhur vetë
vështirësitë e tyre sociale, por jini të gatshëm të ofroni ndihmë nëse ata e kërkojnë atë.

7. Inkurajoni marrjen e perspektivës

Bëni pyetje që inkurajojnë fëmijën tuaj të vendosë veten në vendin e dikujt tjetër. Për shembull, "Si
do të ndiheshit nëse...". Kjo i ndihmon fëmijët të kuptojnë ndikimin e sjelljeve të tyre në ndjenjat e
njerëzve të tjerë dhe i inkurajon ata të marrin parasysh ndjenjat e njerëzve të tjerë.

8. Ofroni mundësi për praktikë

Organizoni takime për lojëra ose ekspozoni fëmijën tuaj në situata të ndryshme sociale ku ai mund të
praktikojë aftësitë e tij sociale.

9. Përqendrohuni në pozitive

Inkurajoni dhe pranoni sjelljet pozitive sociale kur kapni fëmijën tuaj duke i shfaqur ato. Për
shembull, kur i shihni duke ndarë, me radhë ose duke treguar ndjeshmëri ndaj të tjerëve (Eliza Leong,
2012)

Nëse ka shqetësime shtesë në lidhje me zhvillimin social-emocional të fëmijës suaj për shkollën
fillore, mund t'u drejtoheni profesionistëve të tillë si psikologët për të vlerësuar kompetencat social-
emocionale të fëmijës suaj për gatishmërinë për shkollë. Ekziston gjithashtu një program i aftësive
sociale në dispozicion për të ofruar mësimdhënie të qartë dhe mundësi për fëmijën tuaj për të zhvilluar
aftësitë e tij social-emocionale.
 2.6 Puna e pavarur e nxënësve
Detyra kryesore e mësimdhënies në fazën e tanishme të zhvillimit shoqëror që karakterizohet nga
zhvillimi i shpejtë i shkencës dhe teknologjisë duhet të drejtohet drejt sigurimit që nxënësit të jenë në
procesin e fitimit të njohurive sa më të pavarur. Mësimi në kushtet moderne të jetës dhe punës është më i
fokusuar në gjetjen e informacionit të ri dhe përvetësimin e aftësive që ata interpretojnë, gjykojnë,
analizojnë në mënyrë kritike dhe gjejnë zbatimin e tyre praktik. Të nxënit individual është një proces në
të cilin nxënësit kryejnë aktivitetet e tyre dhe shkolla duhet të jetë kryesisht për të zhvilluar aftësitë dhe
shprehitë e nxënësve për punë të pavarur, ose për t'u mundësuar atyre që në mënyrë aktive të njohin dhe
të zotërojnë përpjekjet e tyre.

Me një program të veprimtarive të pavarura të nxënësve në procesin e përvetësimit të njohurive në

mësimdhënie duhet të fillohet që në një moshë më të re, në mënyrë që të vazhdojë edukimi ekzistues
gjatë rritjes së vazhdueshme të autonomisë dhe pavarësisë. Mësimi individual në klasë kërkon
fleksibilitet të të menduarit, mendim kritik, punë individuale dhe pavarësi intelektuale, kreativitet dhe
produktivitet, motivim dhe interes, si dhe një partneritet të mësuesve dhe nxënësve në realizimin e
detyrave edukative. (Karaj, 2010)

2.7 Puna e pavarur me nxënësit e talentuar

Aftësia është një mister për shumicën e mësuesve dhe për shumë prindër. Për mësuesit, probleme të
rëndësishme janë manifestimet reale të talentit, mënyrat e identifikimit, sigurisht zhvillimi dhe realizimi
social. Të kujdesesh për fëmijët e talentuar sot është të kujdesesh për zhvillimin e shkencës, kulturës dhe
jetës së nesërme të shoqërisë.

Mësimet që përdorin teknologjinë moderne arsimore kontribuojnë padyshim në zhvillimin e

iniciativës krijuese të fëmijës, në procesin e vetërealizimit dhe socializimit të tij. Por vëmendje e veçantë
duhet t'i kushtohet rolit të marrëdhënieve personale mes mësuesit dhe nxënësit të talentuar. Një mësues
për një student është një autoritet vetëm kur ai vetë është një person interesant që është i apasionuar pas
punës së tij. Për më tepër, shpesh në jetë ndodh që një fëmijë, përfshirë një të talentuar, të privohet
shpesh nga vëmendja e të rriturve. Për të kompensuar mungesën e vëmendjes, për të mos harruar të
festoni secilën prej arritjeve të tij, për ta inkurajuar atë që të ndërmarrë hapa të mëtejshëm në punën
krijuese - kjo është detyra e mësuesit (Steinberg, 2002).

Në punën e tij, mësuesi përballet me problemin e identifikimit të fëmijëve të talentuar, duke

ruajtur veçantinë e një personi të talentuar. Kryerja e testimit psikologjik dhe pedagogjik, krijimi i
komunikimit komod, situatat bashkëpunuese në klasë dhe jashtë klasës, mësimi i introspeksionit,
vetëvlerësimi do të ndihmojnë në zgjidhjen e problemit të mësipërm. Gjithashtu, mësuesi duhet të merret
me problemin e motivimit të fëmijëve të talentuar për punë kërkimore, krijuese, për të marrë pjesë në
gara. Krijimi i grupeve të projektit krijues, shoqëria shkencore e studentëve, monitorimi i zhvillimit
krijues, krijimi i një sistemi nxitës ,e gjithë kjo kontribuon në prezantimin e fëmijëve të talentuar në
shkencë. Kur punoni me fëmijë të talentuar, është shumë e rëndësishme të ndërtoni një trajektore
individuale arsimore në lëndën tuaj. Mësuesi i lëndës duhet të hartojë një plan mësimi me fëmijën, duke
marrë parasysh temat e vetedukimit të tij, prirjet, karakteristikat mendore të fëmijës.
 3. METODOLOGJIA E HULUMTIMIT

3.1 Qëllimi i hulumtimit dhe objektivat

Qëllimi i këtij hulumtimi është të hulumtojë në lidhje rolin e punës së pavarur për nxënësit në
formimin dhe zhvillimin intelektual të tyre në shkollat fillore të komunës së Gjakovës. Ndërsa si
objektiva të veҫanta të hulumtimit janë:
- Të shihet sa u jipet hapësirë nxënësve për të diskutuar dhe për të punuar në mënyrë të pavarur në
detyrat mësimore.
- Sa janë metodat dhe strategjitë e mësimdhënies të harmonizuara me objektivat kurrikulare për
zhvillimin e aftësive krijuese të nxënësve.

3.2 Pyetjet kërkimore

Puna hulumtuese në këtë punim dhe gjetja e rezultateve është bazuar në këtë pyetje hulumtuese:
- Mësimdhënia bashëkohore a zhvillon të nxënit shprehi intelektuale të të nxënit ?
- Sa u krijohet hapësirë për të përballuar me detyrën mësimore problemore?

3.3 Hipotezat

H1. Nxënësit e shkollave fillore punojnë në detyra të pavarur.

H2. Nxënësit janë të varur nga mësimdhënësit për të përfunduar detyrat në klasë.
 3.4 Realizimi i hulumtimit

Ky hulumtimi është përqendruar te mësimdhënësit e komunës së Gjakovës. Lloji i kampionit në

këtë hulumtim është kampion i qëllimshëm me anë të të cilit tregohet se është përfaqësues i një numri të
konsiderueshëm të mësimdhënësve.
Zgjedhja e pjesëmarrësve të popullatës është bërë me metodën e rastësishme e llojit “ e
qëllimshme”.
Nga mësimdhënësit pjesëmarrës në shkollë në mënyrë zingjirore janë përzgjedhur 50 mësimdhënës nga
5 shkolla fillore: 10 mësimdhënës nga SHFMU “ Yll Morina”,10 nga SHFMU “ Emin Duraku”, 10
mësimdhënës nga SHFMU “ Fehmi Agani ”, 10 mësimdhënës nga SHFMU “ Selman Riza” si dhe 10
mësimdhënës nga SHMFU “Zekeria Rexha”.

3.5 Mostra dhe popullacioni

Pyetësori është përqendruar tek mësimdhënësit e komunës së Gjakovës. Popullata e pyetësorit
është e përbërë nga mësimdhënësit e shkollave fillore të komunës së Gjakovës. Lloji i kampionit në
këtë hulumtim është kampion i probabilitetit (i qëllimshëm) në mënyrë zingjirore, nga
mësimdhënësit që janë prezent duke kërkuar të identifikojnë edhe pjesën tjetër të grupit të
mësimdhënësve që e përbëjnë secilën shkollë me anë të të cilit tregohet se është përfaqësues i një
numri të konsiderushëm të mësimdhënësve.

3.6 Instrumentet dhe metodat e hulumtimit

Mbledhja e të dhënave për hulumtim është bërë përmes pyetësorit të drejtuar mësimdhënësve, pyetjet
kanë qenë të tipit të mbyllur. Të dhënat sasiore janë analizuar përmes programit SPSS. Për realizimin e
këtij hulumtimi kemi shfrytëzuar metodën sasiore. Gjetjet e hulumtimit i kemi përpunuar përmes
programit SPSS, dhe punimin e kemi prezantuar përmes përqindjeve, tabelave dhe grafikoneve të
ndryshëm.
 4. REZULTATET E HULUMTIMIT

Tabela 1 Vendbanimi

Vendbanimi:
Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid a) Rural 28 56.0 56.0 56.0
b) Urban 22 44.0 44.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Nga tabela e mësipërme mund të vërejmë se mësimdhënësit pjesmarrës në këtë hulumtim janë
56% nga vendabanimi rural dhe 44% nga vendbanimi urban.
Tabela 2 Emri i shkollës

Emri i shkollës:
Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid SHFMU “ Yll Morina” 10 20.0 20.0 20.0
SHFMU “ Emin Duraku” 10 20.0 20.0 40.0
SHFMU “ Fehmi Agani ” 10 20.0 20.0 60.0
SHFMU “ Selman Riza” 10 20.0 20.0 80.0
SHMFU “Zekeria Rexha” 10 20.0 20.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Pjesmarrës në këtë hulumtim i kemi mësindhënës nga 5 shkolla të komunës së Gjakovës, ku të

gjithë janë të përzgjedhur në mënyrë të barabartë : 10 mësimdhënës nga SHFMU “ Yll Morina” 10 nga
SHFMU “ Emin Duraku”, 10 mësimdhënës, nga SHFMU “ Fehmi Agani ”, 10 mësimdhënës nga
SHFMU “ Selman Riza” si dhe 10 mësimdhënës nga SHMFU “Zekeria Rexha”.
Tabela 3 Nxënësi punon vetë detyra në klasë

1. Nxënësi punon vetë detyra në klasë.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 17 34.0 34.0 34.0
Shumё 6 12.0 12.0 46.0
Mesatarisht 5 10.0 10.0 56.0
Pak 12 24.0 24.0 80.0
Aspak 10 20.0 20.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Se sa punon nxënësi vetë në klasë mund të shohim nga tabela dhe grafikoni ku alterativen tepër
shumë e kanë përzgjedhur 17 nga pjesmarrësit , 6 nga ta kanë përzgjedhur alternativen shumë, 5
alterativen mesararisht, 12 pak dhe vetëm 10 alterativen aspak.
Tabela 4 Nxënësi kërkon ndihmë nga mësimdhënsi për të realizuar detyrat

2. Nxënësi kërkon ndihmë nga mësimdhënsi për të realizuar detyrat.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 5 10.0 10.0 10.0
Shumё 12 24.0 24.0 34.0
Mesatarisht 13 26.0 26.0 60.0
Pak 11 22.0 22.0 82.0
Aspak 9 18.0 18.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Se sa kërkojnë ndihmë nxënësit nga mësimdhënësit mund ta vërejmë nga rezultatet në tabelë ku
shihet se % më të madhe ka marrë alterativen,, Mesatarisht’’ që na bënë të kuptojmë se nxënësit
kërkojnë ndihmë nga mësimdhënësi mesatatrisht për zgjedhjen e detyrave.
Tabela 5 Nxënësi kërkon ndihmë nga shoket/shoqet për të realizuar detyrat

3. Nxënësi kërkon ndihmë nga shoket/shoqet për të realizuar detyrat.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Shumё 6 12.0 12.0 12.0
Mesatarisht 3 6.0 6.0 18.0
Pak 7 14.0 14.0 32.0
Aspak 34 68.0 68.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Se sa kërkojnë ndihmë nga shoku /shoqa për të ju ndihmuar në realizimin e detyrave mund të
shohim se një numër i madh kanë përzgjedhur alterativen Aspak, që na bën të kuptojmë se nxënësit në
mes vete ngurojnë të kërkojnë ndihmë.
Tabela 6 Nxwnwsi nuk ngurron të shprehet në detyrat që i ofrohen

4. Nuk nguroj të shprehem në detyrat që ofrohen.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 8 16.0 16.0 16.0
Shumё 9 18.0 18.0 34.0
Mesatarisht 12 24.0 24.0 58.0
Pak 7 14.0 14.0 72.0
Aspak 14 28.0 28.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Në pyetjen lidhur me se sa ngurojnë nxënësit të shprehen në detyrat që ju ofrohen, shohim se

kemin një larim të përzgjedhjeve të alterativave, alterantiva tepër shumë është përzgjedhur nga 8
pjesamrrës, alterative shumë nga 9 pjesmarrës, alterativen mesatarisht kanë përzgjedhur 12 pjesmarrës,
alterativen pak kanë përzgjedhur 7 pjesmarrës si dhe në % më të madhe është përzgjedhur alternaativa
aspak me 28%.

Tabela 7 Nxënësi ka inciativë për të punuar vetë projekte

5. Nxënësi ka inciativë për të punuar vetë projekte.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 8 16.0 16.0 16.0
Shumё 16 32.0 32.0 48.0
Mesatarisht 16 32.0 32.0 80.0
Pak 4 8.0 8.0 88.0
Aspak 6 12.0 12.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Se sa kanë nxënësit inciativë për të punuar vetë në projkete shohim se në këtë aspekt kanë
interesim, sepse alterative shumë dhe mesatarisht janë përzgjedhur më së shumtin nga pjesmarrësit, me
nga 32%.
Tabela 8 Nxwnwsi di t’ i menaxhojë detyrat që i jipen

6. Nxwnwsi di t’ i menaxhojë detyrat që i jipen .

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 8 16.0 16.0 16.0
Shumё 8 16.0 16.0 32.0
Mesatarisht 7 14.0 14.0 46.0
Pak 11 22.0 22.0 68.0
Aspak 16 32.0 32.0 100.0
Total 50 100.0 100.0
 Detyrat në formë të pavarur se sa i mexhaojnë nxënësit mund të shohim se kemi një përzgjedhje
të larmishme sepse pjesmarrësit nuk kanë përzgjedhje të theksuar në këtë aspekt. Alterantiva që është
përzgjedhur më së shumti është ajo asapak 32% dhe më se paku mesatarisht 14%.

Tabela 9 Nxwnwsin e shqetëson mënyra e vlerësimit individual.

7. Nxwnwsin e shqetëson mënyra e vlerësimit individual.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 18 36.0 36.0 36.0
Shumё 22 44.0 44.0 80.0
Mesatarisht 7 14.0 14.0 94.0
Pak 3 6.0 6.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Krahas me punën e pavavrur edhe vlerësimi është një fazë e rëndësishme e mësimit në
përgjithësi, nga të dhënat e marrura nga hulumtimi mund të shohim se nxënësit me 36% vlersimi I
shqetëson tepër shumë, 44% I shqetëson shumë, 14 mesatarisht dhe vetëm 6% të nxënësve pjesmarrës
vlersimi I shqetëson pak.

Tabela 10 Nxënësit ndihen mirë kur punojnë të pavarur

8. Nxënësi ndihet mirë kur punon i pavarur.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 6 12.0 12.0 12.0
Shumё 27 54.0 54.0 66.0
Mesatarisht 5 10.0 10.0 76.0
Pak 11 22.0 22.0 98.0
Aspak 1 2.0 2.0 100.0
Total 50 100.0 100.0
 Ndjeshmeria e punës së pavarur kur nxënësit punojnë vetë mund të vërehet nga tabela dhe
grafiku, që na bëjnë të kuptojmë se nxënësit ndihen shumë mire 54%, që gjysma nga përgjigjjet na
theksojnë që nxënësit ndihen mirë kur punojnë punë të pavarur.

Tabela 11 Nxwnwsin në shtëpi e ndihmojnë për detyra

9. Nxwnwsin në shtëpi e ndihmojnë për detyra.

Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 4 8.0 8.0 8.0
Shumё 12 24.0 24.0 32.0
Pak 13 26.0 26.0 58.0
Aspak 21 42.0 42.0 100.0
Total 50 100.0 100.0

Edhe puna në shtëpi është e rëndësishme se sa e vërejnë mësimdhënësit kur nxënësit i ndihmojnë
edhe në shtëpi për detyra, kemi një rezultatë të theksuar në alternativen aspak me 42%, alterativen pak
26%, alterativen shumë 24% si dhe alterativen tepër shumë me 8%.
Tabela 12 Prinderit e nxënësve kuptojnë kur fëmijët kanë nëvojë për ndihmë

10. Prinderit e nxënësit e kuptojnë kur fëmijët kanë nëvojë për ndihmë.
Frequency Percent Valid Percent Cumulative
Percent
Valid Tepёr shumё 7 14.0 14.0 14.0
Mesatarisht 12 24.0 24.0 38.0
Pak 15 30.0 30.0 68.0
Aspak 16 32.0 32.0 100.0
Total 50 100.0 100.0
 Ndihma nga prindërit është gjithmonë e nevojshme për rezultatet sa më të mira të nxënësit, nga
pyetja se a e kuptojnë prindërit e nxënësve kur fëmija i tyre ka nevojë për ndihmë shohim se 16 nga
pjesmarrësit kanë përzgjedhur alternativen Aspak, 15alterativen Pak, 12 alterativen Mesatarisht dhe
vetëm 7 alterativen tepër shumë.

5. PËRFUNDIME DHE REKOMANDIME

5.1 PËRFUNDIME

Formimi i një personi krijues të pavarur të iniciativës është një detyrë thelbësore dhe një rrymë
problemi i institucioneve të arsimit të lartë. Sigurisht, pjesa e veçantë në këtë proces duhet të caktohen
në departamentet gjuhësore të cilat nxisin asimilimin profesional dhe njohuri të përbashkëta kulturore e
cila është kyçe për ekspertët e ardhshëm. Disiplinat gjuhësore, duke qenë pjesë përbërëse e arsimit të
lartë, thellojnë mirëkuptimin nga studentët vendin dhe vlerën e profesionit në ekonomik, shkencor dhe
teknik zhvillimin e vendit, nxitjen e zgjerimit të këndvështrimit profesional. ??Njohuri të gjuha??
zgjeron kornizën e krijimtarisë profesionale, kontribuon në zhvillimin e mendimi kritik, formon
thellësinë shkencore të dijes, formon gjykimin filozofik të ligjet e natyrës, lidhjet ndërmjet tyre; zhvillon
ekzistencën e karakterit profesional të i cili përcakton bazat e veprimtarisë profesionale të ekspertit të
ardhshëm.
Rezultatet e marra gjatë hulumtimit të kryer nga ne kanë konfirmuar rëndësinë e formimit të
pavarësisë informative të ekspertëve të ardhshëm në proces te gjuhët që studiojnë në fakultetin teknik.
Objektivi kryesor i arsimit nuk është thjesht për t'u dhënë nxënësve njohuri konkrete profesionale, por
për të dhënë aftësi të vetedukimit dhe vetëpërmirësimit. Me fjalë të tjera, institucionet e arsimit duhet jo
vetëm të pajisin inxhinierin specialist me njohuri profesionale, por të trajnojë ekspertë me niveli i lartë i
pavarësisë profesionale. Si rezultat i hulumtimit të kryer është konstatuar se profesionisti, pavarësia
është cilësi integruese e personalitetit që përcakton aftësinë për të pranuar dhe realizimin e vendimeve të
arsyeshme dhe gatishmërinë për të mbajtur përgjegjësi të plotë për to.
5.2 Rekomandime

Rezultatet e marra nga hulumtimi na lejojnë të nxjerrim përfundimet dhe rekomandimet e

mëposhtme:
1. Formimi i pavarësisë informative të ekspertëve të ardhshëm në procesin e studimit të disiplinat
gjuhësore do të jenë më efektive me kushtin e përdorimit të modeli i organizimit të punës së pavarur dhe
realizimi i saj në veprimtari praktike edukative.
2. Zbulimi i ndërlidhjeve të komponentëve të modelit mundëson fokusimin e procesit të njohurive
formimin më të plotë dhe sistematik të personit krijues që ka profesionalisht cilësi të rëndësishme.
3. Rezultatet e hulumtimit të kryer mundësojnë zbatimin e tranzicionit të njëpasnjëshëm në faza nga
njohuritë riprodhuese në konstruktive - niveli krijues i pavarësisë që shkakton sukses të trajnimit dhe
promovon përshtatjen më të sigurt të ekspertit në veprimtarinë profesionale.
4. Formimi i pavarësisë me anë të modelit synon zhvillimin e krijuesve aftësitë, në arritjen e nivelit
të lartë të pavarësisë profesionale.
5. Përdorimi i modelit mundëson formimin e një qasjeje të plotë dhe moderne kërkesat për formimin
e iniciativës, ekspert i pavarur, krijues. Duhet theksuar se ky hulumtim nuk vlen për zgjidhjen e të gjitha
problemeve të ndërlidhura me formimin e pavarësisë së nxënësve në të ardhmën. Puna afatgjate për një
problem të formimi i pavarësisë profesionale mund të vazhdohet në hulumtimet tona të mëtejshme.
Kështu, kërkesa për iniciativë të pavarur të nxënësit dhe krijimi në të gjitha sferat e veprimtarisë së
shoqëria dikton aplikimin e qasjes së re të institucioneve të arsimit në trajnimin e specialistëve. Në
procesin e trajnimit gjuhësor të ardhshëm është e nevojshme të tregohet vëmendje ndaj zhvillimit të
aftësive ndaj metodave të vetënjohjes, vetëpërmirësimit duke i dhënë mundësinë për të marrë
informacion në mënyrë të pavarur dhe për ta përdorur atë në mënyrë krijuese. Një rol i rëndësishëm rol
në rrjedhën e formimit të këtyre cilësive luhet nga organizimi i punës së pavarur të nxënësve në procesin
arsimor të cilat ofrojnë në të ardhmen e tyre orientim në arritjen efektive të detyrave universale si
profesionale ashtu edhe globale. Zhvillimi i modelit efektiv të organizimit të punës së pavarur të
nxënësve në shkollat fillore në procesin e mësimitt promovon efikasitetin profesional pavarësinë e
ekspertëve të ardhshëm, aktivizimi i gatishmërisë së tyre praktike, pavarësia e tyre.

SHTOJCAT
Shtojca A –Pyetësori

PYETËSOR PËR MËSIMDHËNËS

Të nderuar!

Ky pyetësor ka për qëllim të marrë opinionin tuaj lidhur me efektet e punës së pavarur për nxënësit në
shkollat fillore të komunës së Gjakovës.
Ky hulumtim realizohet në kuadër të punimit të diplomës: Efektet e punës së pavarur të nxënësve në
shkollën fillore.

Përmes përgjigjeve të nxjerra do të shoh pikëpamjet tuaja në lidhje me efektet e punës së pavarur për
nxënësit në shkollat fillore

Përgjigjet tuaja të sinqerta do të më ndihmojnë drejt arritjes së rezultateve më të mira të hulumtimit.

Konfidencialiteti: Të gjitha përgjigjet tuaja, në këtë hulumtim, do të trajtohen në mënyrë konfidenciale

duke u siguruar anonimiteti i atyre që përgjigjen.

Koha e paraparë për t’iu përgjigjur këtij pyetësori është 10-15 min.

Ju falënderojmë për bashkëpunimin!

Ju lutem, rrethoni njërin nga opsionet e mëposhtme.

Pjesa I: Informatat themelore:

1. Vendbanimi: a) Rural, b) Urban.

2. Emri i shkollës:

Nr.–Pyetje Shumёshpesh Shpesh Mesatarisht Nganjëherë Asnjëherë

1. Nxënësi punon vetë
detyra në klasë.
2. Nxënësi kërkon ndihmë
nga mësimdhënsi për të
realizuar detyrar.
3. Nxënësi kërkon ndihmë
nga shoket/shoqet për të
realizuar detyrar.
4. Nuk nguroj të shprehem
në detyrat që ofrohen.
5. Nxënësit kanë inciativë
për të punuar vetë projekte.
6. Dinë të i menaxhojnë
detyrat që ju ipen .
7. I shqetëson mënyra e
vlerësimit individualisht.
8. Nxënësit ndihen mire kur
punojnë të pavarur.
9. Në shtëpi i ndihmojnë për
detyra.
10. Prinderit e nxënësve
kuptojnë kur fëmijët kanë
nëvojë për ndihmë.

Ju falënderojmë për bashkëpunimin!

Bibliography
Allison, K. R. (1999). Predictors of health risk behaviors among among young adults: Analysis of the National
Population Health Survey. Canadian Journal of Public Health, 90, 85–89.

Baxter Magolda, M. B. (1992). Cocurricular influences on college students' intellectual development. Journal of
College Student Development, 33(3), 203–213.

Brittain, C. V. (1963). Adolescent choices and parent-peer cross pressures. Am. Sociol.

Brooks, T. L. (2002). Association of adolescent risk behaviors ë ith mental health symptoms in high school
students. Journal of Adolescent Health, 31, 240–246.

Byrne, D. G. (2001). Self-esteem, stress and cigarette smoking in adolescents. Stress and Health, 17, 105–110.

Byrne, D. G., & Mazanov, J. (n.d.). Adolescent stress and future smoking behaviour: A prospective examination.
2003 .

Byrne, D., Davenport, S. & Mazanov, J. . (2007). Profiles of adolescent stress: The development of the
Adolescent Stress Questionnaire (ASQ). Journal of Adolescence, 30, 393–416.

Deardorff, J. G. (2003). Control beliefe as a mediator of the relationship betë een stress and depressive symptoms
among inner city adolescents. Journal of Abnormal Child Psychology, 31, 205–217.

Diaz, A. S. (2002). Effect of abuse on health: Results of a National survey. Archives of Pediatric and Adolescent
Medicine, 156, 811–817.

Eliza Leong, .. (2012). Educational and Developmental Psychologist, Thomson Paediatric Centre, Child
Development Centre.

Grant, K. E. (2004). Stressors and child and adolescent psychopathology: Measurement issues and prospective
effects. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 33, 412–425.
Herrman, H. S. (2005). Promoting Mental Health .

Johnson, J. G. (2002). Childhood adversities, interpersonal difficulties and risk for suicide attempts during later
adolescence and early adulthood. . Archives of General Psychiatry, 59, 741–749.

Karaj, T. K. (2010). Psikologjia e zhvillimit të fëmijës. Tirane.

Magolda, M. B. (1992). Knoë ing and reasoning in college: Gender-related patterns in students' intellectual
development. Jossey-Bass.

Mellin, A. E.-S. (2002). Unhealthy behaviors and psychosocial difficulties among overë eight adolescents: The
potential impact of familial factors. Journal of Adolescent Health, 31, 145–153 .

Morris G. & Albert A. (2000). Psikologjia shkenca e proceseve mendore dhe e sjelljes njërzore, Qendra për
Arsim Demokratik. Tiranë.

Murberg, T. A. & Bru, E. . (2005). The role of coping styles as predictors of depressive symptoms among
adolescents: A prospective study. . Scandinavian Journal of Psychology, 46, 385–393 .

Murphy et al. (2001). the Adolescent Medicine HIV/AIDS Research netë ork. D. A., Durako, S. J., Moscicki, A-
B., Vermund, S. H., Yong, M., Schë artz, D. F.No change in health risk behaviors over time among HIV infected
adolescents in care .

Pettijohn, T. F. (1996). Psikologjia. Tiranë: Botimi II.

Rice, P. L. (1999). Stress and health (3rd ed.). Pacific Grove: Brooks/Cole.

Steinberg, L. (2002). Adolescence . Boston, MA: McGraë Hill.

Suldo, S. M., Shaunessy, E. & Hardesty, R. . (2008). Relationships among stress, coping and mental health in
high-achieving high school stu- dents. . Psychology in the Schools, 45, 273–290 .

Udhëzues për udhëheqjen e zbatimit të kurrikulës në shkollës. (2016). Udhëzues për udhëheqjen e zbatimit të
kurrikulës në shkollës, . Prishtinë.

Ursin, H., & Olff, M. . (1993). San Diego, CA: Scademic Press Inc. The stress response. In S.C., Stanford, & P.,
Salmon (Eds) Stress: From synapse to syndrome. (pp. 3–22).
VËRTETIM LEKTURIMI

Unë, Kadri Tahirukaj,mësimdhënës I lëndës Gjuhë shqipe dhe letërsi, dëshmoj që e kam lekturuar
punimin shkencor si punim diplome, (Bachelor) të studentes Jutbina Marxheka, me temë: “Efekti i
punës së pavarur për nxënësit në shkollat fillore” në mentorimin e prof. ass. Ruzhdi Kadrija.

Tema është punuar nga studentja e Universitetit të Gjakovës “Fehmi Agani”, Fakulteti i Edukimit.
Programi: Fillor.

Tema është shikuar nga aspekti gjuhësor në përpikëri dhe nga ai drejtshkrimor.

Gjithsesi, punimi nga ana e lekturuesit ka marrë vëmendje edhe në të shikuarit në aspektin teknik dhe
gabimet strukturore.

Lekturues:

Nr . tel +383 (0) 44 18 02 19

Email:kadritahirukaj8@gmail.com