Tapuykuna:

1.-¿Maychawtaq kashki shamwarqa

yurirqan?
2.¿Ima hunaqtan shamwartaqa mikuyan?
3.-¿Maychawtaq trigutaqa muruyan?
4.-¿Pikunataq shamwarta mikunantsik?
5.-¿Imanirtaq shamwarta mikunantsik?
6.¿Wallpawanku arukuntsik?
7.-¿Kamtsataqa chawataku ankashqataku
mikuntsik?
8.¿Rasllaku shamwarta arukurintsik?
9.¿Maychawtaq shamwarta mikuyan?
10.¿Ayka chaniyuqtaq tsay mikuna
arukuyananpaq?
 ¿Imanawtaq arukuyan/yanuyan?
SHAMWAR
QALLAY Puntakaq llapan ministrakuna: triguta, pushputa,
¿Imataq yaykun? garbanzuta, pallarta, aawastata, huk paqasmi
¿Maychawtaq yurirqan?
- ½ kg trigupita tullpunayki.
Shamwarqa Trujilluchawmi yurirqan, tsay -½ kg pushpukunapita Ishkaykaq huknin hunaq alli makiykikunata
shumaq mikunapita rurananpaq wanayan: - 1 kg aytsa wallpapita paqanayki. Tsaypita llapan ministrakuna hina
ministrakuna: triguta, pushputa, garbanzuta,
- ¼ kg garbanzupita wallpata paqanayki. Huk mankachaw yakuta
aawasta, papata, utsukunata, pallarta, aytsa
- 100 gr. Pallarpita puwatsinayki hina llapan ministrakuna hina
wallpapita mana tsayqa kuchipa qaran, hina
- 100 gr. aawaskunapita wallpata chusku chunka pitsqa minutukuna
harata kamtsapaq.
- 1 kg. papapita yanunayki.
- 2 Qallwash utsukunapita Kimakaq papakunata ishkay chunka pitsqa
- 1 puka utsu minutukunam puwatsinaykipis.
- 3 Siwillakuna hina 1 atadu kulantrupita
Unaypita historiakuna Chuskukaq kima ruqushqa siwillakunata hina
- 1 limun ishkay ahuuskuna aqanayki tsaypita huk
Shamwarqa colonial watakuna unaypitam - 2 kirukuna aahuspita kaswillachaw aciitita achachatsinayki. Nirkur
yurirqan. Santiagu Chucopita hina Jose Faustino - ¼ aciitipita siwillatawan, aahuswan, puka utsuwan, qallwash
Sanchez Carrionpita (La Libertad) utsuwan alli allim ankanayki.
- 1 cda. kachipita
markakunachaw nishqanmi. Tsay mikunaqa
- 100 gr. Hara kamtsanpita Pitsqakaq adrisuwan llapan puwashqa
aruqkuna mikunapaq rurayaanaq. Kay mikuna
allaapa energiatam quunaq, paykunapaq ministrakunawan, wallpawan takunayki. Tsaypita
arukuyaanaq chakrachaw, tsay hunaq Lunes chunka minutukuna llapanta puwatsinayki.
mikuyananpaq.
Ushanapaq papakunata shipranayki, kulantru
ruqushqa hina limun ruqunayki hina harata
ankanayki. Tsaypita shamwarta qaranayki hina
shumaq mishki mishki mikunayki.
¿Aykapaq?
Chusku nunawarmikunapaqmi.
¿Aykataq chanin?/
Chunka Puwaq intikuna chanin.
ALLI MIKUYKUNA
Trigu
Trigu Sierrachaw (Cajamarca, La Libertad hina
Ancash) muruyan. Perúchaw atska hectareakuna SHANWARPITA ALLIKAQNIN
trigupitam kan. ¿Ima allikaqtaq kapun?

- Witaminakuna A, B1, B2, B3, B9, C, D, E, K

nishqanpis kapun. YACHAYWAYI NASIUNAL SANTAPITA
CHAUPIN IDIOMAKUNAPITA
- Hierro, calcio, sodio, fosforo, yodo, potasio, QICHWA
proteinakuna, magnesiopis kapun.
¿Imanirtaq alli mikunaqa?

- Anemia tsarinanpaqtsu.
- Alli shunqupaq, yawar alli kananpaq.
- Chichu warmipaq, warmi wachashqapaq. QILLQANA RURASHQA:
Wallpa SHAMWAR
¿Pikunataq mikuyanan?
ARUKUQKUNA:
- Wamrakuna anemiawan mikuyanan.
YANAPAKUQ:
- Chichu warmikuna mikuyanan.
- Nunawarmipaq qishyakuna shunqupa Vega Reyes Jhovana Judith
Wallpataqa llapantsikmi
mikunantsik,allim mana kapuyaptin.
MUSHUQ CHIMBUTI- PIRU
wirayanantsikpaq,allí
kallpapaq, - Nunawarmipaq tullukuna nanay kapuyaptin 2023
mikuyanan.
winanantsikpaqpis.