Professional Documents
Culture Documents
Supreme Court Users' Charter
Supreme Court Users' Charter
ljifo–;"rL
kl/R5]b–!
;jf]{Rr cbfnt k| k|f/lDes
of]ustf{sf] j8fkq
-!_ j8fkqsf] p2]Zo !
-@_ cbfnt k|of]ustf{sf] cl3sf/sf] k|Tofe"lt @
-#_ cbfnt k|of]ustf{af6 cbfntn] /fv]sf] ck]Iffx¿ #
[Supreme Court Users'
Charter] kl/R5]b–@
kl/R5]b–#
x'g]5}g . kl/R5]b–@
cbfnt kl/;/df w'd|kfg ug{' x'g] 5}g . ;af]{Rr cbfntsf] If]qflwsf/
cgfaZos xf]xNnf, cfj]u / cfqmf]zaf6 -!_ c;fwf/0f clwsf/ If]q
cbfntnfO{ d'Qm /fVg' x'g]5 . Goflos k'g/fjnf]sgM s'g} sfg"g ;+lawfg;+u
sfddf cfkm\gf] kfnf] klv{O{ w}o{tfsf] k| aflemPsf] b]lvPdf To:tf] sfg"g ab/sf] nfuL
bz{g ug{' x'g]5 . s'g} klg g]kfnL gful/sn] ;af]{Rr cbfntdf
cbfnt kl/;/ ;kmf /fVg ;xof]uL x'g' x'g]5 . lga]bg lbg ;Sg]5 . ;af]{Rr cbfntn] To:tf]
sfg"g ;+lawfg;+u aflemPsf] b]lvPdf ab/ 4
8
-@_ cGo l/6 lgj]bgkq lbg] xsb}of
k|Zg pkl:yt ePs]f 5, ;f] ljjfbsf] ljifo j:t';+u ;fj{hlgs zflGt, ;'/Iff, ;'Joj:yf, efiff, ;+:s[lt,
lgj]bssf] s] ;+jGw jf ;/f]sf/ 5 eGg] s'/f, jftfj/0f, n}lËs, ;fdflhs e]befa nufotsf ljleGg
lgj]bsn] dfu]sf] pkrf/ / cfwf/x?, ljifox? h;n] ;fj{hlgs lxt;Fu ;/f]sf/ /fVb5g\,
;dfgfGt/ clwsf/If]q k|of]u u/L pkrf/ dfu u/]
9
gu/]sf] s'/f,
To:tf laifo;+u ;+alGwt l/6 lga]bgx?
Pp6} lg0f{o jf ljifo eP klg leGg leGg
nfO{ ;fj{hlgs lxt / ;/f]sf/sf l/6 lga]bg elgG5
JolQmn] leGgfleGg} tYo / cfwf/ b]vfO
.
leGgfleGg} k|Zg p7fPsf]
;+ljwfg jdf]lhd ;fj{hlgs lxt / ;/f]sf/sf ljifodf
eP 5'§f5'§} lgj]bg lbg'kg]{,
pkrf/sf nflu ;jf{]Rr cbfntsf] c;fwf/0f clwsf/
l/6 lgj]bg btf{ b:t'/ ?=%)).–nfUg] .
If]q cGtu{t l/6 lgj]bg lbg kfpmg] Joj:yf 5 .
jftfj/0f ;+/If0f, efiff, ;
-$_ lnlvt hjfkm
+:s[ltsf] ;Da4{g, ;fj{hlgs :jf:Yo / ;fdflhs
l/6 lgj]bgdf cbfntn] tf]s]sf] Dofbleq lnlvt
sNof0fsf laifox? o; cGtu{t kb{5g\ .
hjfkm k]z ug'{k5{ .
ljjfbsf] ljifo;Fu tflTjs ;/f]sf/ /
cbfntn] tf]s]sf] Dofb u'h|]df aGbL k|
cy{k"0f{ ;DaGw ePsf s'g}klg g]kfnL
ToIfLs/0fdf & lbg / cGo l/6 lga]bgdf #%
gful/sn] o:tf] l/6 lga]bg bfo/ ug{ ;Sb5g\ .
lbg ;Ddsf] Dofb yfDg ;lsg]5 .
o:tf l/6 lga]bgdf lgj]bs tf/]vdf ga;] klg sfg"g
lnlvt hjfkm ;fy g]kfn ;/sf/ afx]s cGonfO{
adf]lhd sf/aflx ug{ ;lsG5 .
?=%).– b:t'/ nfUg]5 .
kl/R5]b–%
-%_ ;f/–;+If]k k]z ug'{kg]{
tLg k[i7 eGbf a9Lsf] l/6 lgj]bg jf lnlvt k'g/fa]bg tyf ;fws
hjfkm ePdf ;f] sf] ;f/ ;+If]k k]z ug'{kg]{ . -!_ ;jf{]Rr cbfntdf k'g/fj]bg nfUg] cfwf/x?
k'g/fj]bg cbfntn] ;'? sf/jfxL / lsgf/f u/]sf]
-^_ ;fj{hlgs lxt / ;/f]sf/sf l/6 lga]bg d'2f,
k'g/fj]bg cbfntn] bz jif{ jf ;f] eGbf a9L k'g/fj]bg u/]sf] d'2fdf v'Ng ;s] ;Ddsf] df]n
s}bsf] ;hfo u/]sf] d'2f, ljuf],
;'? cbfnt, lgsfo jf clwsf/Ln] u/]sf] ;DalGwt d'2fdf s}b jf y'gfdf k/]sf] eP ;f]
lg0f{o / ;f] lg0f{o pk/ k'g/fj]bg cbfntn] s'/f,
k'g/fj]bgsf] /f]xdf c=j+=!($ g+= jdf]lhd nfu]sf] s}b jfkt s}bdf
lg0f{o ubf{ s]xL jf k'/} plN6 ePsf] d'2f, gj:g] u/L cg'dlt kfPsf] eP ;f]sf] lg:;f,
;jf{]Rr cbfntdf ;fws hfx]/ ePsf] d'2f, b08 hl/jfgf a'emfPsf] jf h]yf hdfgt
k|rlnt sfg"gn] ;jf]{Rr cbfntdf k'g/fj]bg lbPsf]df ;f] sf] lg:;f,
nfUg] egL tf]s]sf cGo d'2fx? . sf]6{ lkm jf k'g/fa]bg b:t'/,
s'g Ohnf;sf] clwsf/ If]q leqsf] xf] eGg] s'/f,
tf/]vdf ga:g] eP ;f] s'/f .
10
-@_ k'g/fj]bg kqdf v'nfpg' kg]{ s'/fx?
-#_ k'g/fj]bg Dofb u0fgf ug{] tl/sf
km};nf ug]{ z'? tyf eP k'g/fj]bg txsf]
km};nf ;'gL kfPsf] sfuh u/]sf] jf /fo
cbfntsf] gfd,
lstfjdf ;xL u/]sf]df ;f]xL ldltaf6,
km};nf ug]{ z'? tyf eP k'g/fj]bg txsf]
k'g/fj]bgsf] Dofb tfd]n ePsf]df tfd]nL
GofofwLz jf kbflwsf/Lsf] gfd,
ldltaf6,
;'? d'2fdf jfbL jf k|ltjfbL ePsf] s'/f,
11
d'2fsf] gfd / d'2f gDa/,
km};nfsf] gSsn ;f/]sf] jf km};nf adf]lhd
km};nf ePsf] ldlt,
nfu]sf] b08 hl/jfgf a'emfPsf]df ;f]xL
k'g/fj]bg Dofb / k|df0f ;DaGwL s'/f
ldltaf6,
d'2f / lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f,
b'O{ jf ;f] eGbf a9L cj:yf k/]sf]df h'g klxnf
bfjL u/]sf] ljuf] jf dfu ul/Psf] ;hfo / To:tf]
5 ;f] ldltaf6 k'g/fj]bgsf] Dofb u0fgf ul/G5 .
ePsf] ;hfFo jf sfod ePsf] ljuf],
km};nfdf lrQ ga'em]sf] s'/fx¿, To;sf] sf/0f /
k'g/fj]bg kqdf dfu u/]sf] s'/f,
-$_ k'g/fj]bg Dofb / yfDg] Joj:yf
k'g/fj]bg Dofb / ;f] u'h|]df yfDg] calw sf/0fL ;/sf/L sd{rf/L e} ;/sf/L sfhdf vl6Psf]
lgDgfg';f/ /x]sf] 5 . sf/0f Dofb÷tf/]v u'h|]sf] eP tf/]v u'h|]sf]
l;=g
d'2fsf] lsl;d
k'g/fj]bg yfldg ;Sg] ldltn] #% lbgleq,
+= Dofb cjlw Dofb÷tf/]v ydfpg lgj]bg lbFbf ;f] u'h|gfsf]
! ;/sf/L d'2f ;DaGwL P]g, #)±#)Ö ^)
@)$( cGtu{tsf] d'2fdf
&) lbg
lbg;Dd
sf/0f :ki6 ?kdf vf]nL k|df0f ;d]t ;fy} k]z
@ ;+lIfKt sfo{ljlw P]g, ug'{kg]{5 .
#) lbg !% lbg
@)@* cGtu{tsf d'2fdf To:tf] lgj]bg pk/ t'?Gt sf/jfxL x'g]5 .
# ljz]if cbfnt P]g, @)%( Dofb÷tf/]v ydfpg] lgj]bg lbbf ? %.– b:t'/
#% lbg !% lbg
cGtu{tsf d'2fdf
nfUg]5 .
$ cGo d'2fdf -laz]if Aoa:yf
#% lbg #) lbg
afx]s_
dfly pNn]lvt cj:yf afx]s lgDg cj:yfdf lgDg -%_ k'g/fj]bg lbg] JolQmnfO{ s}b tyf hl/jfgf
adf]lhd Dofb÷tf/]v yfldG5 M– nfu]sf] cj:yf ePdf
sf/0fL lqmof a:g' k/]df lqmof ;dfKt ePsf k'g/fj]bg ug{ cfp+bf tNnf] txaf6 s}b tyf
ldltn] af6fsf Dofb afx]s !% lbg leq, hl/jfgf nfu]sf] ePdf hl/jfgf lt/]sf] tyf s}b
sf/0fL :jf:gL dflg; ;'Ts]/L ePsf sf/0f e'Qmfg u/]sf] jf ul//x]sf] x'g'kb{5 .
Dofb÷tf/]v u'h|]sf] eP ;'Ts]/L ePsf ldltn] hl/jfgf ltg{ g;Sg] cj:yfdf ;f] jfkt h]yf
af6fsf Dofb afx]s hdfgt /fVg ;lsG5 .
#% lbg leq, !) jif{ ;Dd s}bsf] ;hf+o ePsf]df /
s'g} b}jL k|sf]k jf cGo s'g} sf/0fn] af6f] k"k{IfnfO{ y'gfdf a:g' gkg]{ d'2f ePdf jf
aGb ePsf], oftfoftsf] ;fwg grn]sf] sf/0faf6 ga;]sf] ePdf w/f}6L jf hdfgLsf] nflu lgj]bg
Dofb÷tf/]v u'h|]sf] eP af6f] v'n]sf] jf lbg ;lsG5 .
oftfoftsf] ;fwg rn]sf] ldltn] af6f]sf] Dofb lgj]bgdf cg'dlt ePdf s}bdf ga;L w/f}6 jf
afx]s !) lbg leq, hdfgLdf a;L d'2fsf] k"k{If ug{ ;lsG5 .
h'g km};nf jf cfb]z k'g/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg d'2fsf] sf/aflxsf] l;nl;nfdf /lhi6«f/ jf lghn]
lbPsf] xf] ;f] km};nf jf cfb]z ug]{ Ohnfz / clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf] clws[tn] u/]sf] cfb]z
GofofwLzx¿sf] gfd, d'2f gDa/ / ;fn, pk/ #% lbg leq ph'/L lbg ;S5 . To:tf] ph'/L
Gofo k|zf;g P]g, @)$* sf] bkmf !! sf] lga]bg O{hnf; ;dIf k]z x'g]5 .
pkbkmf ! sf] v08 -s_ / -v_ dWo] s'g cj:yf
ljBdfg ePsf]n] lgj]bg lbPsf] xf] ;f] s'/f -#_ dftxt cbfntsf] cfb]z pk/sf] ph'/L lga]bg
v'nfO{ To;sf] k|df0f ;d]t ;fy} /fVg' kg]{5 . dftxt cbftnn] u/]sf] cGt/sfnLg cfb]z a]l/tsf]
s'g} glh/sf] pNn+3g ePsf] eP ;f] glh/sf] 5 elg tf]s]sf] cfwf/df ;af]{Rr cbfntdf lga]bg
pNn]v u/L ;f] glh/sf] k|ltlnlk ;fy} k]z lbg ;lsG5 .
ug'{kg]{5 .
h'g km};nf jf cfb]z pk/ k'g/fjnf]sg ul/ kfFp -$_ k'g/fa]bgsf] cg'dltsf] lga]bg
egL lgj]bg lbOPsf] xf] ;f] km};nf jf cfb]z / /fhZj GofofwLs/0fn] u/]sf] km};nf af
z'?sf] clGtd cfb]z pk/ k'g/fa]bgsf] cg'dltsf] lga]bg
;af]{Rr cbfntdf lbg ;lsG5 .
16
k'g/fj]bgsf] km};nf jf cfb]zsf] gSsn ;fy} k]z
ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b–*
17
lga]bg ÷ k|lta]bg kl/R5]b–(
-!_ cbfntsf] cax]ngf ;DaGwL lgj]bg tf/]v tyf k]lz
s;}n] ;jf]{Rr cbfnt jf dftxt cbfntsf] cax]ngf -!_ tf/]v ;DaGwL Joj:yf
u/]df ckx]ngfdf sf/jfxLsf] nflu lgj]bg l/6 lgj]bgkq, lkm/fbkq, k'g/fj]bgkq, d'2f
lbg ;lsG5 . bf]xf]¥ofO{ kfpm+ eGg] lgj]bgkq
btf{ x'gf;fy ;DalGwt kIfn] tf/]vdf /xL
-@_ /lhi6«f/sf] cfb]z pk/sf] ph'/L lga]bg d'2fsf] k"k{If ug'{ kb{5 .
k|ltpQ/ jf lnlvt hjfkm jf lnlvt k|ltjfb y'gfdf /x]sf] JolQm aLrdf 5'6]df eg] af6fsf
btf{ ePkl5 jf ljkIfL xf+lh/ ePkl5 b'j} Dofb afx]s kfFr lbgleq xflh/ x'g hfg'k5{ .
kIfnfO{ tf/]v ldnfg u/L Ps} lbgsf] tf/]v ;/sf/jfbL kmf}hbf/L d'2fdf w/f}6L /fvL
lbO{G5 . tf/]vdf /x]sf JolQmx?n] tf/]v u'hf/L a;]df
y'gfdf a:g' kg]{ afx]s c?n] d'2fsf] k'k{Ifsf] w/f}6 jf hdfgt hkmt x'g]5 .
nflu cbfntn] tf]s]sf] tf/]vdf /xg' kg]{ x'G5 . c=a+=!($ g+= adf]lhd ;'ljwf kfO{ w/f}6L jf
tf/]v tf]sL lbFbf s] sfdsf] nflu s'g lbg hdfgtdf /x]sf] afx]ssf c? d'2fdf k'g/fj]bs jf k|
s'g ;dodf pkl:yt x'g' kg]{ xf] ;f] Joxf]/f tf/]v Toly{n] rfx]df cbfntsf] cg'dlt lnO{ tf/]vdf
krf{df v'nfOPsf] x'G5 . ga;] klg x'G5 .
tf/]v tf]ls lnPkl5 tf/]vkrf{df ;DalGwt cfkm\gf] sfa' aflx/sf] kl/l:ylt kl/ Dofb tf/]v
sd{rf/Laf6 b:tvt u/fO{ lng'k5{ . u'h|g uPdf b]xfo adf]lhd ydfpg ;Sg]5 .
s'g} lbgsf] ;do pNn]v u/L tf/]v lnPsf]df ;f] tf/]v u'h|]sf] ydfpg kfpmg] k]z ug{'kg]
lbgsf] ;f]xL ;dodf pkl:yt x'g'k5{ . sf/0f cjlw { k|df0f
tf]lsPsf] ;dodf pkl:yt gePsf] sf/0fn] d'2fdf lsl/of ;dfKt ePsf] d[To' btf{ /
ldltn] !% lbgleq gftf
pQm lbg ug'{ kg]{ sf/jfxL ug{ /f]lsb}g . lsl/of a:g' k/]df
k|dfl0ft k|
cfkm" l9nf] k'u]sf]df csf]{ kIfn] h'g df0fkq
ldlt / ;dosf] tf/]v lnO{ uPsf] 5, ;f]xL ;'Ts]/L ePsf] hGd btf{ k|
ldlt / ;dosf] tf/]v lng' k5{ . ;'Ts]/L ePdf ldltn] #% lbgleq df0fkq jf
l;kmfl/;
tf/]vdf xflh/ x'g'kg]{ JolQm s'g} Jox]f/fn]
d[To' btf{ k|
cGt y'gfdf k/L xflh/ x'g g;Sg] cj:yf k/] df0fkq
dl/ jf af}nfxf jf To:tf] ePsf] ldltn]
cbfntnfO{ t'?Gt hfgsf/L u/fpg' k5{ . o;f] a]kQf ePdf #% lbgleq
÷af}nfxf
u/]df tf/]v u'h|b}g . ÷a]kQf
ePsf] lg:;f
;/sf/L sfhdf tf/]v u'h|]sf] ldltn] sfhdf vl6Psf] k|
vl6Psf]df #% lbgleq df0f
18
af6f] aGb ePsf] jf af6f] v'n]sf] jf :yfgLo lgsfo jf
b}ljs k|sf]k k/]df b}jL k/]sf] ;/sf/L
-!_ jf/]; /fVg kfOg] cj:yf g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L ck/fwdf ;hfo
s'g} sf/0fj; cfkm\gf] d'2fdf cfkm}F k'k{Ifdf kfPsf]
a:g g;Sg] kIfn] jf/]; /fVg kfpmF5 . JolQm,
;fdfGotM ;a} b]jfgL d'2fdf jf/]; /fVg rf/sf]zeGbf 6f9fsf c8\8fdf k/]sf] d'2fdf jf/];
kfOG5 . e}/x]sf] JolQm,
kl/R5]b – !@
22 d'2f ;sf/
k'k{Ifsf] nflu y'gfdf a:g'kg]{ / hdfgt nfUg] jfl/;åf/f d'2fsf] sf/jfxL u/L cfPsf]df
cj:yfdf hdfgt lbg g;sL y'gfdf a:g'kg] lghnfO{ x6fO{ kIf cfkm}n] d'2fsf] k'k{Ifdf ug{
{ JolQmn] jf/]; /fVg kfpmFb}g . ;S5 .
ljb]zLn] w/f}6 jf hdfgt lbPsf] cj:yfdf dfq
jf/]; /fVg kfOG5 .
;/sf/jfbL kmf}hbf/L d'2fdf cbfntsf] cg'dlt
23
lnP/ dfq jf/]; /fVg kfOG5 .
P]gn] lauf] eg'{ e/fpg', lbg' lbnfpg' jf ;Dklt rng
kIfn] rfx] cfkm\gf] jf/]; kl/jt{g ug{ jf
rnfpg' kg]{ d'2fdf ;DalGwt AolQm d/]df jf
cfkm}+n] ;sf/ u/L lng ;Qm5g\ .
af}nfPdf jf a]kQmf ePdf b}ofbf/n] d'2f ;sf/
ug{ kfOG5 .
-@_ jf/]; x'g cof]Uo JolQmx¿
cfly{s xs jf bfloTj axg ug'{ kg]{ l/6 lga]bgdf
cbfntaf6 nfu]sf] b08, hl/jfgf, bzf}+b,
klg ;sf/ ug{ kfOG5 .
cfb]zn] afFsL
;fa{hlgs xs, lxt / ;/f]sf/sf] laifo ;dfa]z ePsf] l/6
/x]sf] sf]6{ lkm, ;/sf/L lauf] a'emfpg
lga]bgdf lga]bsn] tf/]v u'hf/] jf lghsf] d[To'
afFsL /x]sf JolQm,
ePdf s'g} klg g]kfnL gful/sn] ;sf/ ug{ kfp5 .
!^ jif{ pd]/ gk'u]sf] JolQm,
;+:yfut d'2fsf xsdf ;fljsjfnfsf] ;6[f xfnjfnfn] d'2f
sfg'g adf]lhd y'gfdf /x]sf] JolQm,
lhDdf lnO{ d'2f sf/jfxL ug{ ;Sb5 .
3"; sLt]{df ;hfo kfPsf] JolQm,
d'2f ;sf/ ug{ ;DalGwt kIfn] cbfntdf lgj]bg lbg' sfg"g Joj;foL lgo'Qm u/]sf]df lghn] /
kb{5 / ;sf/ ug{ kfpmg] u/L cfb]z eP lghaf6 gu/]sf]df kIf cfkm}n] jf lghsf] jf/];n] klg
;sf/gfdfsf] sfuh u/fOg]5 . cfkm\gf] egfO{ /fVg ;lsg]5 .
d'2f ;sf/ ;DaGwL cGo Joj:yf b]xfo adf]lhd 5 M– tf]lsPsf] Ohnf;df k]zL ;"rL cg'?k d'2fsf]
ljifo k]z ug{'kg]{ sfuh ;sf/ ug{'kg]{ cjlw qmdzM kfnf] cfpg] x'Fbf ;f] sf] hfgsf/L
cfkm\gf] d'2fdf l6=le=l:qmg dfkm{t lnO jf Ohnf;jf6
jf/]; /fvL k'k{If tf/]vsf] lbgdf jf u'h|]sf]df
ul//x]sf]
/Ltk"j{ssf] lgj]bg
yfdL kfpmg] Dofbleq
jf]nfPkl5 jf ;DalGwt Ohnf; clws[t;Fu
eP hfgsf/L lnP/ Ohnf;df k|j]z ug'{k5{ .
d/L jf af}nfxf jf cfkmgf] d'2fsf] kfnf]nfO{ ljrf/ u/L kfnf]
a]kQmf ePsf] ldltn] gcfpg] j]nf;Dd kv]{/ a:g'k5{ .
-!_ /Ltk"j{ssf] lgj]bg
b}ofbf/sf] af6fsf Dofb afx]s #%
x}l;otn]
-@_ xsb}of k'u]sf] k|
lbg leq jf ;f] eGbf ax; x'Fbf / d'2fsf] ;'g'jfO{ x'Fbf Ohnf;df ;
df0f +oldt / zfGt eO{ Ohnf;sf] cg'zf;g kfngf
kl5sf] tf/]v /x]5 eg]
tf/]vsf lbg ug'{k5{ .
-!_ /Ltk"j{ssf] GofofwLz / cfkm\gf] ljkIfLnfO{ ;Daf]wg
lgj]bg -@_ kbLo tf/]vsf] lbgdf jf u'h|]sf]df
kbLo x}l;otn]
x}l;ot v'Ng] yfdL kfpmg] Dofbleq ubf{ dof{lbt efiff k|of]u ug'{k5{ .
sfuhkq ax;sf qmddf Ohnf;n] sfg"g Joj;foLnfO{ vf;
;fj{hlgs lxt lgj]bssf] g]kfnL tf/]vsf] lbg jf u'h|]sf]df k|Zgdf ;Lldt /xL ax; ug{ lgb]{zg lbg ;Sb5 .
;dfj]z ePsf] d'2f gful/stfsf] k|df0fkq yfdL kfpmg] Dofbleq o;/L lgb]{zg ePsf]df ;f]xL k|Zgdf ;Lldt /xL
s'g} a}Í, sDkgL jf ;+ul7t ;+:yf ;d]tsf] kbflwsf/Lsf] ax; ug'{k5{ .
x}l;otn] u/]sf] k'g/fj]bg jf lgj]bg ljrf/wLg /x]sf] cj:yfdf lgh
d/L jf s'g} lsl;djf6 ;f] sfdjf6 lgh 5'6\g uPdf To;df sfdug]
d'2fdf Ohnf;n] ax;sf] ;do klg tf]Sg ;Sb5 .
{ xfnjfnfn] tf/]v u'h|]sf] ldltn] jf6f]sf] Dofb afx]s #% lbg o;/L ;do tf]lsPsf]df ;f]xL ;do leq ;Sg] u/L
leq tf/]v yfdL d'2f ;sf/ ug{ ;Sg]5 . ax; ug'{k5{ .
24 ax;gf]6 kIfn] rfx]df jf Ohnf;n] cfb]z lbPdf
kl/R5]b – !# k]z ug{ ;lsg]5 .
d'2fsf] ;'g'jfO{ tyf ax; Pp6f kIfaf6 PseGbf a9L sfg"g Joj;foLx?
-!_ ax; ;DaGwL Joj:yf lgo'Qm ePsf]df Ohnf;n] cnu cnu sfg"g
Joj;foLn] cnu cnu k|Zgdf ax; ug]{ u/L cj:yfdf ;DalGwt Ohnf; ;dIf / d'2f k]zL
Joj:yfkg ug{ lgb]{zg lbg gePsf] cj:yfdf d'2f dxfzfvf k|d'v ;dIf lgj]bg
ug{ ;Sg]5g\ .
25 o;/L lgj]bg k/]sf] cj:yfdf ;DalGwt Ohnf; jf
;Sg]5 . o;/L lgb]{zg ePsf]df ;f]xL adf]lhd dxfzfvf k|d'vaf6 cf}lrTo x]/L cfjZos
ug'{kg]{ 5. b]lvPsf] cj:yfdf lgj]bs kIfaf6 lnvt tof/ ug{],
d'2fsf] k]zLsf lbg sfg"g Joj;foL eP lgh ;lxt ax; k}/jL ug{] u/L j}tlgs jsLn lgo'Qm ug{]
cfkm" ;dod} Ohnf; ;dIf pkl:yt x'gk5{ . o;/L cfb]z lbg]5g\ .
pkl:yt gePsf] sf/0fn] d'2fsf] ;'g'jfO{ :ylut kIfn] lgj]bg gu/]klg cfjZostf cg';f/ Ohnf; jf
x'b}g . d'2f dxfzfvf k|d'vn] s'g} kIfsf] tkm{af6
d'2fsf] ;'g'jfO{ rln/x]sf] j]nf s'g} hfgsf/L sfg"gL
rflxPdf Ohnf; clws[t;Fu ;f]wL hfgsf/L 26
lng ;lsG5 .
Ohnf; lgoldt ug{ cGo cfjZos Joj:yf ug{
;lsg]5 .
d]nldnfk ;DaGwL tflnd lnPsf d'2fsf b'j} kIfn] d'2f d]nldnfkaf6 ;dfwfg
d]nldnfkstf{x?n] kIfx?nfO{ ;xdtLdf u/fpg rfx]df ;f] s'/f vf]nL /lhi6«f/ ;dIf lgj]bg
k'Ug ;xhstf{sf] e"ldsf lgjf{x ub{5g\ . lbPdf d'2f d]nldnfkdf k7fpg klg ;lsG5 .
kIfx?sf] cg'/f]wdf d]nldnfkstf{x? a9Ldf #
hgf;Dd x'g ;S5g\ . -@_ d'2fsf] ldnfkq ;DaGwL Joj:yf
kIfx? cfkm}n] /f]h]sf JolQm jf ;+:yf tf]lsPsf] tf/]vsf] lbg d'2fsf kIfx?
d]nldnfkstf{sf] ?kdf tf]lsG5g\ . nfO{ 5nkmn u/fO{ GofofwLzn] ldnfkq
d]nldnfkstf{n] cg'lrt sfo{ u/]df kIfx?n] u/fpg] k|of; ug]{5g\ .
ltgLx?nfO{ kl/jt{g klg ug{ ;S5g\ . Dofb tf/]v u'hf/]sf kIfx? klg ldnfkqsf nflu
d]nldnfk k|s[ofsf] ;+rfng kIfx?s} ;xdtLdf pkl:yt x'g cfPdf d'2fdf ;fd]n u/fO{ ldnfkq
tf]lsPsf] :yfgdf ug{ ;lsG5 . u/fpg ;lsG5 .
d'2fsf b'j} kIfn] rfx]df hlxn];'s} klg ldnfkq
28
x'g ;Sb5 .
d]nldnfk ug]{ :yfgdf kIfx?n] cfkm\gf]
s'g} klg ljjfbsf] ;xL, ;/n / bLuf] ;dfwfg
sfg"g Joj;foL tyf cfkm"n] /f]h]sf] !÷! hgf
ldnfkq x]f . t;y{ d'2fdf ldnfkq ug'{ x/
JolQm klg n}hfg kfpmF5g\.
b[li6sf]0fn] pQd x]f .
d]nldnfk u/fpbf cfkm\gf] OR5fn] lbg] afx]s
kIfx?n] cGo s'g} b:t"/ ltg{' kb}{g . -#_ ldnfkqsf nflu cfjZos s'/fx?
d]nldnfkåf/f ldnfkq u/fPsf]df aS;f}gL ldnfkq ug{ ;DalGwt kIfsf] pkl:ylt x'g'k5{ .
nfUb}g . kIf cg'kl:yt eP ldnfkq ug{] zt{ ;lxtsf] sfg'g
d]nldnfkstf{sf] k|of;af6 d]nldnfk x'g] ePdf adf]lhdsf] dGh'/gfdf k]z ug'{ k5{ .
29
cbfntaf6 ldnfkq u/fpg' k5{ .
ldnfkqsf] nflu b'j} kIfn] ;+o'Qm lgj]bg lbg'
kIfx?n] rfx]df d]nldnfk k|lqmofaf6 h'g;'s}
k5{ .
cj:yfdf klg cnu x'g ;S5g\ .
ldnfkqsf] nflu k]z x'g cfPsf] ;+o'Qm
lgj]bg ;DalGwt kmfF6 jf zfvfdf k]z ug'{kg]
{5.
To;/L ;+o'Qm lgj]bg k]z ePkl5 ;DalGwt tNnf] cbfntaf6 s}b nfu]sf] d'2fdf ldnfkq
ldl;n ;d]t cWoog u/L ldnfkq x'g ;Sg] ubf{ s}b dlxgf ! sf] ?=$%.– sf] b/n] /sd
cj:yfsf] b]lvPdf ldnfkqsf nflu Ohnfz ;dIf a'emfpg' k5{ .
k]z ul/g]5 .
ldnfkq ePsf]df ldnfkq adf]lhd ul/lbPg eGg]
ljifodf afx]s ;f] ldnfkq pk/ s'g} ph'/ 30
lg0f{o ;'gfpg egL Ps k6s ldlt ls6fg ul/ ;s] sfof{Gjog gePsf] v08df o; cbfntsf] cg'udg
kl5 ;f] ldltnfO{ ;fdfGotM csf]{ k6s k/ ;fl/g] tyf lg/LIf0f dxfzfvf cGtu{tsf] lg0f{o
5}g . sfof{Gjog zfvfdf lgj]bg lbg ;lsg]5 .
b'O{ jf b'O{ eGbf a9L GofofwLzx¿sf] cGo s'g} cbfntaf6 ePsf] cfb]z jf km};nf
Ohnfzjf6 ePsf] km};nf jf cfb]z ;'gfpbf sfof{Gjog ePsf] 5}g elg ;jf{]Rr cbfntsf]
cg'kl:yt GofofwLzsf] tkm{jf6 ;d]t pkl:yt cg'udg tyf lg/LIf0f dxfzfvf cGtu{t lg0f{o
GofofwLzjf6 km};nf jf lg0f{o ;'gfO{g] 5 . sfof{Gjog zfvfdf lgj]bg lbg ;lsg]5 .
t/ GofofwLzx?sf] aLrdf Psdt x'g g;s]df cf–
cfˆgf] lg0f{o cfkm}jf6 ;'gfOg] 5 . kl/R5]b – !^
km};nf ePsf] ldltn] ;fdfGotM ;ft lbgleq /]vf tyf lnvt k/LIf0f
k"0f{ ljj/0f ;lxtsf] km};nf tof/ x'g]5 . cbfnt tyf cGo Goflos lgsfoaf6 cfpg] ljjflbt
lnvtsf] NofKr]5fk, lnlk, x:tfIf/ ;xL, lnkmf
31 cflb k/LIf0f ug{ ;af]{Rr cbfntdf Ps /]vf tyf
;fj{hlgs lxt jf ;/f]sf/sf] ljifo ;dfj]z ePsf] jf lnvt kl/If0f zfvf /x]sf] 5 .
gofF l;¢fGt jf glh/sf] :yfkgf x'g]u/L lg0f{o /]vf tyf lnvt kl/If0f ubf{ s'g} b:t'/ nfUb}g .
ePsf] d'2fdf km};nf ePsf] ldltn] kGw|
lbg ;Dddf km};nf tof/ ul/g]5 . 32
km};nf tof/ eO{ gSsn lnO{ ;s]kl5 ;f] t/ /]vf tyf lnvt kl/If0f ubf{ kmf]6f] lvRg'
km};nfdf n]vfO{sf] ;fdfGo q'l6 kg]{ ePdf ;f] afkt tf]lsP adf]lhdsf] b:t'/
eO{ ;DalGwt kIfn] lgj]bg lbPdf Ohnfzjf6 nfU5.
To:tf km};nf jf cfb]z ;+zf]wg ug]{ u/L 5'§}
cfb]z lbg ;lsg] 5 . kl/R5]b – !&
;"rgf tyf hg;Dks{ / u'gf;f] Joj:yfkg
-#_ km};nf jf cfb]z sfof{Gjog ;DaGwL -!_ ;"rgf tyf hg;Dks{
;jf]{Rr cbfntjf6 d'2fdf ePsf] clGtd lg0f{o
tyf l/6 lgj]bgsf ;Gbe{df hf/L ePsf cfb]zsf]
cbfntsf] sfd, sf/jfxL ;DaGwdf ;"rgf jf o:tf] ph'/L cbfnt ejgdf /flvPsf] ph'/L k]l6sfdf klg
hfgsf/L lbg Ps ;"rgf tyf hg;Dks{ zfvf /x]sf] v;fNg ;lsg]5, .
5. o:tf ph'/L pk/ tTsfn sf/jfxL ul/g]5 .
cbfnt k|of]ustf{n] cfjZos s'/fsf] hfgsf/L ;f] o:tf ph'/L cfjZostfg';f/ uf]Ko /flvg]5 .
zfvfaf6 lng ;Sg]5g\ . ph'/L pk/sf] sf/jfxLsf] hfgsf/L lng rfx]df ;jf]
of] zfvfdf sfof{no ;doleq sd{rf/Lsf] lgoldt {Rr cbfnt k|zf;g zfvf dfkm{t lng ;lsg]5 .
pkl:ylt /xg]5 .
cfkm\gf] ;d:of v'n:t
/fVg'xf];\, ;d:of ;dfwfgsf nflu
tkfO{nfO{ plrt ;xof]u k|bfg ul/g]5 .
d'2f dfldnf ;DaGwL s'g} klg hfgsf/L
6]lnkmf]g (Hotline) af6 k|fKt ug{ kmf]g
g+= )!^(!@()# df ;Dks{ ug{ ;lsg]5 .
cbfntsf] sfd, sf/jfxLsf ;DaGwdf ;"rgf k|jfx
ug{sf nflu ;jf]{Rr cbfntsf ;x /lhi6«f/ -kmf]g
g+= )!$@^@#^!_ nfO{ k|jQmf tf]lsPsf] 5 .
33
34
cg';"rL
• /Ltk"j{ssf] lgj]bg kq
u'h]|sf] Dofb, • k]z ug{] k|df0f sfuhftx? eP ;f] sf] gSsn / ;Ssn
tf/]v yfdL ;DalGwt ldl;n /xs]f cfkm};Fu sfof{no ;dol ;DalGwt zfvf /lhi6«f/
* ?= %.–
kfpmF eGg] kmfF6 x'g]df ;f] ;d]t eq k|d'v -sf]7f g+= !_
lgj]bg btf{ • c=a+= ^@ g+= cGtu{tsf] lgj]bg eP :yfgLo lgsfo
jf ;/sf/L c•faf6 Joxf]/f v'nfOPsf] lg:;f
(= • /Ltk"j{ssf] jf/];dfgf -c=a+=^% g+= df pNn]lvt
;+jlGwt zfvf k|
Joxf]/f k'u]sf] _
;DalGwt ldl;n /xs]f sfof{no ;do d'v /lhi6«f/
jf/];gfdf btf{ • clws[t jf/];gfdfsf] xsdf ;Ssn b]vfO{ gSsn k]z ug'kg{] s'g} b:t'/ nfUb}g .
kmfF6 leq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
• ;+3 ;+:yf nufotsf sfg"gL JolQmsf] tkm{jf6 jf/];gfdf
-sf]7f g+= ^_
lbbf ;f] ;+:yfn] clVtof/ lbPsf] lg0f{osf] k|ltlnlk
!) • /Ltk"j{ssf] jsfntgfdf ;+jlGwt zfvf k|
;DalGwt ldl;n /xs]f • y'g'jfsf] xsdf ;DalGwt sf/fuf/n] k|df0fLt u/]s]f 5fk sfof{no ;dol d'v /lhi6«f/
jsfntgfdf btf{ ?= %.–
kmfF6 nfu]s]f jsfntgfdf eq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
-sf]7f g+= ^_
!! lgj]bg -cfkm}n] n]v]sf]_ b:t'/
• /Ltk"j{ssf] lgj]bg kq ?= %.– lgj]bg -c•fn] 5fk]sf]_ ;+jlGwt zfvf k|
b:t'/ ?= !).– k|ltkfgf -cfkm\g}
gSsn kfpF eGg] ;DalGwt ldl;n /xs]f • ;jf{]Rrsf] km};nf jf clGtd cfb]zsf] gSsn afx]s cGodf lbgsf] # d'v /lhi6«f/
tkm{af6 ;fg{]_ ? @.–
lgj]bg btf{ kmfF6 kIfx? ah]leq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
k|lt kfgf -c•faf6 ;fg{] _
afx]ssf] lgj]bgsf] xsdf ;/f]sf/jfnf ePsf] k|df0f b:t'/ ? #.– -sf]7f g+= ^_
k|fyldstf b:t'/ ?= !).–
!@ tf/]v krf{df ;+jlGwt zfvf k|
;DalGwt ldl;n /xs]f tf]lsPsf] d'v /lhi6«f/
tf/]v÷k]zL tf/]v krf{ s'g} b:t'/ nfUb}g. ;do
kmfF6 / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
-sf]7f g+= ^_
!# • dfnkf]tsf] d"Nof+sgn] vfDg] h]yf pNn]v
c=a+= !(#, !($ ePsf] /Ltk"j{ssf] lgj]bg kq
;+jlGwt zfvf k|
g+= sf] h]yf ;DalGwt lnvt • h]yf hdfgt lbg] JolQm cfkm} pkl:yt x'gkg]{ jf
sfof{no ;dol d'v /lhi6«f/
hdfgt /flv kfpF btf{ x'g] jf ldl;n clws[t jf/]; ?= %.–
eq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
eGg] /x]sf] kmfF6 • hUuf wgL k|df0fk"hf{, rfn' cf=j sf] lt/f]
lgj]bg btf{ -sf]7f g+= ^_
a'emfPsf] /l;bsf] ;Ssn / ;DalGwg hUufsf] k|dfl0ft k|
ltlnlk ;e{] gS;fsf] k|ltlnlk
;fKtflxsaf6 cl3Nnf] ;+jlGwt zfvf k|
k]zL :ylut xKtfsf] d'v /lhi6«f/
!$ k]zL Joj:yfkg zfvf /Ltk"j{ssf] lgj]bg kq ?= %.
ul/kfpF eGg] a'waf/ leq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
lgj]bg btf{ -sf]7f g+= ^_
b}lgs k]zL :ylut ljxfg !)=#)
!% u/L kfpm eGg] ;+jlGwt Ohnf; /Ltk"j{ssf] lgj]bg ?= % leq
lga]bg
;fKtflxs cl3Nnf] ;+jlGwt zfvf k|
k]lz :ylut u/L xKtfsf] d'v /lhi6«f/
!^ kfpm k]lz Aoa:yfkg zfvf /Ltk"j{ssf] lgj]bg ?= %
a'waf/ leq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
eGg] lga]bg -sf]7f g+= ^_
;+jlGwt zfvf k|
sfof{no ;do d'v /lhi6«f/
!& cGo lgj]bgx? ;DalGwt kmf+6 /Ltk"j{ssf] lgj]bg lgj]bg b:t'/ ?= %.–
leq / ;x /lhi6«f/ -sf]7f g+= !_
-sf]7f g+= ^_