‫سیمان پرتلند‬

‫تعریف‬
‫• سیمانی با خواص هیدرولیکی که قابلیت گیرش‪ ،‬سخت شدن‪ ،‬و‬
‫پایداری در زیر آب را داشته باشد‪.‬‬
‫• سیمان های هیدرولیکی نه تنها بر اثر واکنش با آب سخت می‬
‫شوند بلکه با گذشت زمان مقاوم تر می شوند و در محیط های‬
‫آبی پایدارند‪.‬‬
‫• سیمان پرتلند معموال از سیلیکاتهای کلسیم و مقداری سولفات‬
‫کلسیم (سنگ گچ) تشکیل شده است‪.‬‬
 ‫مواد تشکیل دهنده سیمان‬

‫• حدود دو سوم (‪ )%65‬مواد خام مورد استفاده در تولید سیمان مواد‬

‫کلسیم دار هستند که از سنگ آهک به دست می آیند‪.‬‬

‫• حدودیک سوم (‪ )%35‬مواد خام مورد استفاده در تولید سیمان مواد‬

‫رسی هستند که به همراه برخی ناخالصی ها (مانند سیلیس‪،‬‬
‫آلومینیم‪ ،‬آهن) که از خاک رس به دست می آیند‪.‬‬
‫تولید سیمان‬
 ‫مواد خام‬
‫• مصالح کربنات کلسیم‌دار مانند‪ ،‬سنگ‌ آهک فسیلی‪ ،‬مارن و صدف‬
‫دریایی‪ ،‬منابع صنعتی معمول کلسیم می‌باشند ‪‬آهک و دولومیت‬
‫)‪ (CaCO3 , MgCO3‬به‌صورت ناخالصی‬

‫• خاک رس و سنگ رس به عنوان منابع سیلیسی ‪ ‬حاوی آلومین‬

‫)‪ ،(Al2O3‬اکسید آهن )‪ (Fe2O3‬و قلیایی‌ها نیز هست که تأثیری‬
‫جدی در تشکیل سیلیکات‌های کلسیم به‌عنوان گدازآور دارند‬
‫مواد خام‬
 ‫خردایش‬
‫• برای تسهیل در تشکیل ترکیبات مطلوب در کلینکر سیمان پرتلند‪،‬‬
‫الزم است که مخلوط مواد خام قبل از حرارت دادن خوب همگن شده‬
‫باشند‪.‬‬
‫• بنابراین یک سری عملیات بر روی مصالح استخراج‌شده‪ ،‬ازجمله خرد‬
‫کردن‪ ،‬آسیاب کردن و مخلوط کردن انجام می شود‪.‬‬
‫• از تجزیه شیمیایی مصالح انبارشده‪ ،‬و ترکیب شیمیایی ترکیبات‬
‫مطلوب در محصول نهایی‪ ،‬نسبت‌های جداگانه مصالح مختلف تعیین‬
‫می‌شوند‪.‬‬
‫خردایش‬
‫اختالط‬
 ‫پخت‬
‫ درجه حرارت‬1500 ‫• مواد خام مخلوط شده در داخل کوره تا دمای حدود‬
:‫داده می شوند‬

Limestone : CaO + CO2

Clay : SiO2 + Al2O3 + Fe2O3
Clay + Limestone  3CaO.SiO2
2CaO.SiO2
3CaO.Al2O3
4CaO.Al2O3.Fe2O3
‫پخت‬
 ‫آسیاب کردن‬
‫• عمل نهایی فرآیند تولید سیمان پرتلند‪ ،‬شامل پودر کردن کلینکر به‬
‫ذرات با قطر اکثراً کمتر از ‪ 75‬میکرون می‌باشد‪.‬‬

‫• این عمل در آسیاب گلوله‌ای یا آسیاب نهایی انجام می‌گیرد‪.‬‬

‫• معموالً به‌همراه کلینکر تقریباً ‪5‬درصد گچ یا سولفات کلسیم آسیاب‬

‫می‌شود تا واکنش‌های گیرش و سخت‌شدگی زودهنگام سیمان کنترل‬
‫گردند‪.‬‬
‫آسیاب کردن‬
‫دانه های سیمان‬
 ‫تاثیرات زیست محیطی‬
‫• تولید هر تن سیمان منجر به‬
‫تولید حدود ‪ 0/8‬تا ‪ 1‬تن گاز دی‬
‫اکسید کربن ‪ CO2‬می شود‪.‬‬
‫• در حدود ‪ %7‬کل گاز دی اکسید‬
‫‪ CO2‬تولیدی در دنیا‬ ‫کربن‬
‫توسط کارخانه های سیمان می‬
‫باشد‪.‬‬
 ‫نامگذاری‬
‫• مواد‌موجود‌در‌سیمان‌به‌طریق‌زیر‌نامگذاری‌و‌تلخیص‌می‌شوند‪:‬‬

‫‪C = CaO‬‬
‫‪S = SiO2‬‬
‫‪A = Al2O3‬‬
‫‪F = Fe2O3‬‬
‫‪H = H 2O‬‬
‫‪S̅ = SO3‬‬
 ‫ترکیبات موجود در سیمان‬
‫• چهار‌ترکیب‌اصلی‌تشکیل‌دهنده‌سیمان‌عبارتند‌از‪:‬‬
‫‪C3S = 3CaO.SiO2‬‬
‫‪C2S = 2CaO.SiO2‬‬
‫‪C3A = 3CaO.Al2O3‬‬
‫‪C4AF = 4CaO.Al2O3.Fe2O3‬‬
‫• ترکیبات‌فرعی‌سیمان‌عبارتند‌از‪:‬‬
‫‪CS̅H2 = CaSO4.2H2O‬‬
‫‪C4A3S̅ = 4CaO.3Al2O3.SO3‬‬
 ‫تخمین ترکیبات موجود در سیمان‬
‫• مقدار ترکیبات سیمان پرتلند را از روی نتایج تجزیه اکسیدها‪ ،‬با استفاده‬
‫از معادالتی که در ابتدا توسط بوگ )‪ (R. H. Bogue‬تهیه شده است‪،‬‬
‫محاسبه‌می کنند‪.‬‬
‫• این معادالت برای سیمان‌های پرتلند دارای نسبت ‪ A/F‬به میزان ‪0/64‬‬
‫یا بیشتر کاربرد دارند‪.‬‬
‫• در معادالت بوگ فرض می‌شود که واکنش‌های شیمیایی تشکی ‌‬
‫ل‬
‫ترکیبات کلینکر کامالً تکمیل شده‌اند و وجود ناخالصی‌هایی مانند‬
‫‪ MgO‬و قلیایی‌ها نادیده گرفته می‌شوند‪.‬‬
 ‫معادالت بوگ‬
%C3S = 4.071 C – 7.6 S – 6.718 A - 1.43 F – 2.85 S̅

%C2S = 2.867 S – 0.7544 %C3S

%C3A = 2.65 A – 1.692 F

%C4AF = 3.043 F
 ‫ مثال‬- ‫معادالت بوگ‬
5 4 3 2 1
21/1 20/1 21/1 21/1 21/1 S
7/2 7/2 4/2 5/2 6/2 A
2/9 2/9 4/9 3/9 2/9 F
64/0 65/0 65/0 65/0 65/0 C
2/0 2/0 2/0 2/0 2/0 S
2/8 2/8 2/8 2/8 2/8

5 4 3 2 1
42/0 53/6 62/3 58/0 53/7 C3S
28/8 17/2 12/5 16/2 19/9 C2S
14/0 14/0 2/8 7/1 11/4 C3A
8/8 8/8 14/9 11/9 8/8 C4AF
 ‫واکنشهای هیدرا(تا)سیون‬
‫• واکنش شیمیایی سیمان با آب‪ ،‬که معموالً به آن هیدراسیون یا‬
‫هیدراتاسیون )‪ (Hydration‬گفته می‌شود‪ ،‬محصوالتی را تولید‬
‫می‌کند که دارای مشخصات گیرش و سخت‌شدگی هستند‪.‬‬
‫• تغییرات در ماده (نوع مواد حاصل از واکنش)‪ ،‬تغییرات در انرژی‬
‫(گرمای آزاد شده) و سرعت واکنش (زمان گیرش) مسائل مهم مورد‬
‫توجه می‌باشند‪.‬‬
 ‫واکنشهای هیدراتاسیون‬
2C3S + 6H  C3S2H3 (C-S-H) + 3CH + 120 cal/g

2C2S + 4H  C3S2H3 (C-S-H) + CH + 62 cal/g

C3A + 3CS̅H2 + 26H  C3A.3CS̅.H32 (ettringite) + 200

cal/g

C3A + 3C3A.3CS̅.H32 + 4H  3C3A.CS̅.H18 (Monosulfate)

‫واکنشهای هیدراتاسیون‬
 ‫واکنشهای هیدراسیون‬
‫• تمام ترکیبات‪ ،‬به یک میزان هیدراته نمی‌شوند‪.‬‬
‫• آلومینات‌ها با سرعت خیلی زیادتری نسبت به سیلیکات‌ها هیدراته‬
‫می‌شوند‪.‬‬
‫• درواقع‪ ،‬سفت‌شدگی (از دست دادن روانی) و گیرش (جامد شدن)‌‪ ،‬به ‌طور‬
‫عمده‌ای به‌وسیله آلومینات‌ها تعیین می‌شوند‪.‬‬
‫• سیلیکات‌ها که حدود ‪ %75‬سیمان پرتلند معمولی را تشکیل می‌دهند‪،‬‬
‫نقش اصلی را در تعیین مشخصه‌های سخت‌شدگی (روند توسعه مقاومت)‬
‫ایفا می‌کنند‪.‬‬
‫نرخ‌تشکیل‌محصوالت‌هیدراسیون‬
 ‫محصول اصلی هیدراتاسیون‬
‫• ترکیب شیمیایی هیدرات‌های سیلیکات کلسیم با نسبت آب به‬
‫سیمان‪ ،‬دما و سن هیدراتاسیون تغییر می‌یابد‪C-S-H ‬‬
‫• سطح مخصوص ‪ 100 :‬تا ‪ 700‬متر مربع بر گرم‬

‫• نسبت آهک به سیلیس ‪ :‬بین ‪ 1/5‬تا ‪2‬‬

‫• نیروی وان در والسی بسیار باال ‪ ‬مقاومت‬

‫• حجم تقریبی ‪ 50 :‬تا ‪ 60‬درصد‬

C-S-H
 ‫جنبه های فیزیکی هیدراتاسیون‬
‫• سفت شدگی )‪ :(Stiffening‬از دست رفتن روانی خمیر سیمان و‬
‫مرتبط با پدیده کاهش کارایی (اسالمپ) در بتن است‬

‫• گیرش )‪ :(Setting‬جامد شدن خمیر سیمان‬

‫– گیرش اولیه )‪ : (Initial Set‬زمان شروع جامد شدن (وقتی که خمیر‬
‫کارایی خود را کامال از دست می دهد ‪ ‬بیشتر از ‪ 45‬دقیقه‬

‫– گیرش نهایی )‪ :(Final Set‬خمیر کامال جامد می شود ‪ ‬کمتر از ‪375‬‬

‫دقیقه‬
 ‫مقاومت ترکیبات سیمان‬
‫• ترکیب ‪ C3S‬و ‪ C2S‬نقش اصلی در پیدایش مقاومت سیمان را دارند‬
‫• ‪ C3S‬در مقاومت تا چهار هفته و ‪ C2S‬در مقاومت بعد از آن تأثیر‬
‫می‌گذارد‬
‫• بعد از یک‌سال‪ ،‬دو ترکیب به یک میزان روی مقاومت سیمان‬
‫هیدراته‌شده تأثیر می‌گذارند‬
‫• امکان پیش‌بینی مقاومت سیمان هیدراته‌ شده از روی ترکیبات آن‬
‫وجود ندارد‬
‫اثر‌ترکیب‌سیمان‌بر‌مقاومت‬
‫اثر‌ترکیب‌سیمان‌بر‌مقاومت‬

‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪I‬‬ ‫شماره سیمان‬

‫ترکیبات‬
‫‪56‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪C3S‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪C2S‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪C3A‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪C4AF‬‬
 ‫حرارت هیدراتاسیون‬
‫• وقتی‌که سیمان هیدراته می‌شود‪ ،‬ترکیبات سیمان با آب واکنش‬
‫برقرار می‌سازند تا در وضعیت انرژی پایینی قرار بگیرند و این فرایند‬
‫با آزاد کردن انرژی به‌شکل حرارت همراه می‌باشد‪.‬‬

‫• حرارت هیدراتاسیون بعضی مواقع می‌تواند مضر باشد (در سازه‌های‬

‫بتنی حجیم) و در مواقع دیگر مفید باشد (مثالً برای بتن‌ریزی در‬
‫زمستان‪ ،‬یعنی هنگامی که دمای محیط ممکن است برای تأمین‬
‫انرژی فعال‌سازی و واکنش‌های هیدراتاسیون خیلی کم باشد)‬
‫حرارت هیدراتاسیون‬
 ‫حرارت هیدراتاسیون‬
‫• مرحله اول‪ :‬یک حرارتزایی سریع (نقطه اوج ‪ ،)A‬که چندین دقیقه‬
‫به‌طول می‌انجامد‪ ،‬نشانگر حرارت محلول آلومینات‌ها و سولفاتها است‪.‬‬
‫• مرحله دوم‪ :‬دوره غیر فعال‪ :‬حرارت‌زایی اولیه‪ ،‬وقتی که با حضور‬
‫سولفات‌ها در محلول از حاللیت آلومینات‌ها کاسته می‌شود‪ ،‬به‌سرعت‬
‫متوقف می‌گردد (نقطه نزولی ‪ )A‬گیرش اولیه در انتها‬
‫• مرحله سوم‪ :‬دورة بعدی حرارتزایی که منجر به ایجاد نقطه اوج دوم‬
‫پس از گذشت حدود ‪ 4‬تا ‪ 8‬ساعت می‌شود‪ ،‬نشانگر حرارت ناشی از‬
‫واکنش سیلیکاتها و شکل‌گیری ‪ C-S-H‬می‌شود (نقطه اوج ‪ )B‬گیرش‬
‫نهایی (جامد شدن کامل و شروع سخت‌شدگی)‬
‫اثر‌ترکیب‌سیمان‌بر‌حرارت‌هیدراسیون‬
‫اثر‌ترکیب‌سیمان‌بر‌حرارت‌هیدراسیون‬

‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪I‬‬ ‫شماره سیمان‬

‫ترکیبات‬
‫‪56‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪C3S‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪C2S‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪C3A‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪C4AF‬‬
‫اثر‌ترکیب‌سیمان‌بر‌تولید‌حرارت‌هیدراسیون‬
‫اثر‌دمای‌هوا‌بر‌تولید‌حرارت‌هیدراسیون‬
 ‫ریزی (نرمی) سیمان‬
‫• سرعت واکنش شیمیایی آب و سیمان‪ ،‬به ریزی سیمان وابسته است‬

‫• در مقابل باید هزینة آسیاب دانه‌ها تا ریزی باال و اثراتی را که‬

‫سیمان‌های ریز بر میزان کارآیی بتن تازه‪ ،‬خواص درازمدت و میزان‬
‫گچ موردنیاز می‌گذارد‪ ،‬درنظر داشت‪.‬‬

‫• برای مشخص کردن ریزی سیمان سطح مخصوص دانه‌ها برحسب‬

‫)‪ (m2/kg‬را مالک قرار می‌دهند که به عنوان «بلین» سیمان‬
‫شناخته می شود‪.‬‬
‫اثر‌ریزی‌سیمان‌بر‌مقاومت‬
‫اثر‌ریزی‌سیمان‌بر‌تولید‌حرارت‌هیدراسیون‬
‫تاثیر‌هیدراتاسیون‌بر‌گیرش‪‌،‬تخلخل‪‌،‬نفوذپذیری‌و‌مقاومت‬
 ‫آزمایشهای سیمان‬
‫• ازآنجاکه کیفیت سیمان در تولید یک بتن خوب بسیار مؤثر می‌باشد‪،‬‬
‫الزم است که در آزمایش‌های سیمان کنترل‌های دقیقی به‌ عمل آید‪.‬‬

‫• در کارخانه‌های سیمان‪ ،‬برای تولید سیمانی مطابق استانداردهای‬

‫بین‌المللی‪ ،‬آزمایش‌های متعددی روی سیمان انجام می‌گیرد‬

‫• آزمایش‌های اصلی عبارتند از‪ :‬ریزی (نرمی)‪ ،‬زمان گیرش‪ ،‬سالمت‬

‫و مقاومت سیمان‬
 ‫آزمایش زمان گیرش‬
‫• برای تعیین زمان گیرش اولیه‪ ،‬گیرش نهایی و سالمت سیمان الزم است‬
‫خمیر سیمان با غلظت معینی مطابق استاندارد تهیه شود‪.‬‬
‫• برای هر نوع سیمان باید مقدار آب الزم جهت ساختن خمیر نرمال با‬
‫استاندارد‪ ،‬معین شود‪.‬‬
‫• غلظت خمیر نرمال با استفاده از روش "ویکات" که در آن عمق نفوذ‬
‫سوزنی به قطر ‪10‬میلیمتر تحت وزن خود در خمیر اندازه‌گیری می‌شود‪،‬‬
‫معین می‌گردد‪.‬‬
‫• هنگامی که سوزن تا عمق معینی در خمیر نفوذ می‌کند‪ ،‬مقدار آب خمیر‬
‫که عموماً بین ‪26-33‬درصد وزن سیمان خشک می‌باشد‪ ،‬تعیین می‌گردد‪.‬‬
 ‫آزمایش زمان گیرش‬
‫• زمان گیرش اولیه زمانی است که سوزن فوق به فاصلة ‪ 5‬میلیمتری از‬
‫کف قالب مخصوص پر از مالت می‌رسد‪.‬‬

‫• زمان گیرش نهایی‪ ،‬زمانی است که پس از آن سوزن روی سطح خمیر‬

‫اثر گذاشته‪ ،‬لیکن در سطح خمیر نفوذ نمی کند‪.‬‬

‫• (گیرش اولیه (دقیقه)) ‪ = 90 + 1/2‬گیرش نهایی (دقیقه)‬

‫آزمایش زمان گیرش (سوزن ویکات)‬
 ‫آزمایش سالمت سیمان‬
‫• این نکته مهم است که خمیر سیمان بعد از گرفتن‪ ،‬تغییر حجم عمده‌ای پیدا‬
‫نکند‪.‬‬

‫• انبساط خمیر سیمان غالباً ناشی از فعل و انفعاالت آهک و منیزیم آزاد و‬
‫سولفات کلسیم می‌باشد‪.‬‬

‫• آهک آزاد که در کلینکر موجود است‪ ،‬به‌آرامی هیدراته و منبسط می شود‬

‫• اکسید منیزیم در مجاورت آب با کریستالی شدن‪ ،‬حجم بیشتری اشغال می‬

‫کند‪.‬‬

‫• سولفات کلسیم با تشکیل اترینگایت از گچ اضافی‪ ،‬سیمان را خراب می‌کند‪.‬‬

 ‫آزمایش سالمت سیمان‬
‫• جهت تعیین خرابی ناشی از ‪ CaO‬و ‪ MgO‬آزمایش اتوکالو پیشنهاد شده است‪.‬‬

‫• در این روش نمونه خمیر سیمان با طول مشخص به‌مدت ‪24‬ساعت در هوای‬
‫مرطوب نگهداری و سپس برای مدت یک ساعت تحت فشار بخار آب ‪2 Mpa‬‬
‫در محفظه مخصوص نگهداری می‌شود‪ ،‬تا دما به ‪ 216C‬برسد‪.‬‬
‫• برای مدت ‪3‬ساعت دما ثابت مانده و سپس اتوکالو سرد می‌گردد تا فشار به‌مدت‬
‫‪ 1/5‬ساعت افت کرده و آنگاه نمونه در آب ‪ 23‬به‌مدت ‪15‬دقیقه خنک می‌شود‪.‬‬
‫• پس از ‪15‬دقیقه دیگر‪ ،‬طول نمونه اندازه‌گیری می‌شود‪.‬‬

‫• انبساط ایجادشده از عمل اتوکالو نباید از ‪8/0‬درصد طول اولیه بیشتر گردد‬
 ‫آزمایش مقاومت سیمان‬
‫• طبق استاندارد ‪ ASTM C 109‬مخلوط ماسه و سیمان با نسبت ‪ 2/75‬به یک و‬
‫با نسبت آب به سیمان ‪ 0/485‬ساخته می شود‬

‫• این مالت در نمونه‌های مکعبی ‪ 50‬میلیمتری به نحوی که در استاندارد ذکر‬

‫شده قرار داده می شوند‬

‫• پس از ‪ 24‬ساعت نمونه ها از داخل قالب بیرون آورده شده و تا زمان آزمایش در‬
‫محلول آهک اشباع‌شده در ‪ 22C‬نگهداری می‌شوند‬
‫• مقاومت فشاری نمونه ها در سن مورد نظر تعیین می گردد‬
 ‫انواع سیمان‬
‫• با دانستن میزان نسبی واکنش‌زایی و محصوالت هیدراتاسیون ترکیبات‬
‫جداگانه‪ ،‬طراحی سیمان‌های با مشخصات ویژه مانند مقاومت اولیه زیاد‪،‬‬
‫حرارت هیدراتاسیون کم‪ ،‬مقاومت سولفاتی زیاد و حرارت هیدراتاسیون‬
‫متوسط یا مقاومت سولفاتی متوسط‪ ،‬امکان‌پذیر می‌باشد‪.‬‬

‫• از این رو‪ ،‬استاندارد ‪ ،ASTM C 150‬تحت عنوان مشخصات استاندارد‬

‫برای سیمان پرتلند‪ 8 ،‬نوع سیمان پرتلند به‌صورت زیر را تحت پوشش‬
‫قرار داده است‪:‬‬
 ‫انواع سیمان )‪(ASTM‬‬
‫• نوع ‪ :I‬برای مصرف در موقعی که به خواص ویژه‌ای که برای انواع‬
‫دیگر سیمان‌ها مشخص‌ شده است‪ ،‬نیاز نمی‌باشد‪ .‬هیچ محدودیتی‬
‫برای هیچکدام از چهار ترکیب اصلی تحمیل نگشته است‪.‬‬

‫• نوع ‪ :IA‬سیمان نوع ‪ I‬دارای مواد حباب هوازا‪ ،‬در جایی که هوازایی‬
‫مطلوب است (مثالً برای ساخت بتن دارای مقاومت در برابر‬
‫یخ‌زدگی)‪.‬‬
 ‫انواع سیمان )‪(ASTM‬‬
‫• نوع ‪ :II‬برای مصرف عمومی‪ ،‬مخصوصاً در مواقعی که مقاومت متوسط در برابر‬
‫سولفات یا حرارت هیدراتاسیون متوسط مطلوب است‪.‬‬
‫– مقدار ‪ C3A‬سیمان حداکثر ‪ 8‬درصد‬

‫– حد اختیاری حداکثر ‪58‬درصد برای مجموع ‪ C3S‬و ‪ C3A‬را دارد (این حد وقتی بکار‬
‫می‌رود که حرارت هیدراتاسیون متوسط موردنیاز است و داده‌های آزمایش برای حرارت‬
‫هیدراتاسیون در دسترس نیست)‪.‬‬

‫• نوع ‪ :IIA‬سیمان نوع ‪ II‬دارای مواد هوازا‪ ،‬در جایی که هوازایی مطلوب است‬
 ‫انواع سیمان )‪(ASTM‬‬
‫• نوع ‪ :III‬برای مصرف در موقعی‌که مقاومت اولیه مطلوب باشد و یا برای‬
‫باز کردن سریع قالب‌ها و نیز پیشرفت سریع کار ساخت استفاده می‌شود‪.‬‬
‫– مقدار ‪ C3A‬سیمان حداکثر ‪15‬درصد‬
‫– سطح ویژه زیادتر آن‪ ،‬تقریباً بلین ‪ 500m2/kg‬به‌جای ‪ 330m2/kg‬تا ‪400‬‬
‫برای سیمان پرتلند نوع ‪ ،I‬می‌باشد‪.‬‬
‫– نبایستی در بتن‌ری ‌زی‌های حجیم و یا در قطعات بزرگ بتنی بکار رود‪.‬‬
‫– در بتن‌ریزی‌های در هوای سرد می‌تواند از یخ‌زدگی سریع جلوگیری نماید‪.‬‬
‫• نوع ‪ :IIIA‬سیمان نوع ‪ III‬دارای مواد هوازا‪ ،‬در جایی که هوازایی مطلوب‬
‫است‪.‬‬
 ‫انواع سیمان )‪(ASTM‬‬
‫• نوع ‪ :IV‬برای مصرف در موقعی که حرارت هیدراتاسیون کم مطلوب‬
‫باشد‪.‬‬
‫– ‪ C3S‬و ‪ C3A‬به‌ترتیب به حداکثر ‪ 35‬و ‪7‬درصد محدود می‌شود‬

‫– حداقل ‪40‬درصد ‪ C2S‬در سیمان‬

‫• نوع ‪ :V‬برای مصرف در موقعی‌که مقاومت زیاد سولفاتی مطلوب‬

‫باشد‪.‬‬
‫– مقدار ‪ C3A‬سیمان حداکثر ‪5‬درصد‬
 ‫انواع سیمان )‪(ASTM‬‬
‫محدوده ترکیبات (‪)%‬‬
‫نوع سیمان‬
‫شرح کلی‬
‫‪C4AF C3A‬‬ ‫‪C2S‬‬ ‫‪C3S‬‬ ‫)‪(ASTM‬‬

‫‪6-10‬‬ ‫‪8-12 20-30 45-55‬‬ ‫مصارف‌عمومی‬ ‫‪I‬‬

‫مصارف‌عموومی‌بوا‌مقاوموت‌سوولفاتی‌‬
‫‪6-10‬‬ ‫‪5-7‬‬ ‫متوسط‌و‌حرارت‌هیدراتاسیون‌متوسط ‪25-35 40-50‬‬ ‫‪II‬‬

‫‪6-10‬‬ ‫‪8-14 15-25 50-65‬‬ ‫مقاومت‌اولیه‌زیاد‬ ‫‪III‬‬

‫‪10-20‬‬ ‫‪0-4‬‬ ‫‪25-35 40-50‬‬ ‫مقاومت‌دربرابر‌سولفات‬ ‫‪V‬‬

 ‫الزامات انواع سیمان‬
‫شرایط مشخص دادهشده در‬
‫روش آزمایش‬ ‫نوع ‪V‬‬ ‫نوع ‪III‬‬ ‫نوع ‪II‬‬ ‫نوع ‪I‬‬
‫‪ASTM C 150‬‬

‫روش‌‪ASTM C 204‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬ ‫نرمی‪‌‌‌:‬حداقل‌)‪(m2/kg‬‬

‫سالمتی‌(ثبات‌حجمی)‪:‬‬
‫روش‌‪ASTM C151‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/8‬‬ ‫‪0/8‬‬
‫حداکثر‌انبساط‌اتوکالو‌(‪)%‬‬

‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪45‬‬ ‫زمان‌گیرش‪‌:‬گیرش‌اولیه‪‌،‬حداقل‌(دقیقه)‬

‫روش‌‪ASTM C 191‬‬

‫‪375‬‬ ‫‪375‬‬ ‫‪375‬‬ ‫‪375‬‬ ‫گیرش‌نهایی‪‌،‬حداکثر‌(دقیقه)‬

‫مقاومت‌فشاری‪‌‌‌:‬حداقل‌(‪)MPa‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪12/4‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪1‬روز‌در‌هوای‌مرطوب‬

‫روش‌‪ASTM C 109‬‬
‫‪8/3‬‬ ‫‪24/1‬‬ ‫‪10/3‬‬ ‫‪12/4‬‬ ‫‪1‬روز‌در‌هوای‌مرطوب‌‪ 2+‬روز‌در‌آب‬
‫‪15/2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪17/2‬‬ ‫‪19/3‬‬ ‫‪1‬روز‌در‌هوای‌مرطوب‌‪ 6+‬روز‌در‌آب‬

‫‪20/7‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1‬روز‌در‌هوای‌مرطوب‌‪ 27+‬روز‌در‌آب‬

 ‫انواع سیمان (نسخه جدید ‪)ASTM‬‬
‫• سیمان نوع ‪ :GU‬سیمان هیدرولیکی برای مصرف عمومی‪ -‬حداقل مقاومت‬
‫فشاری این سیمان ‪ 10‬مگاپاسکال در ‪3‬روز و ‪ 17‬مگاپاسکال در ‪7‬روز‬
‫می‌باشد‪.‬‬

‫• سیمان نوع ‪ : HE‬مقاومت اولیه زیاد‪ -‬حداقل مقاومت فشاری ‪10‬‬

‫مگاپاسکال در ‪1‬روز و ‪ 17‬مگاپاسکال در ‪3‬روز می‌باشد‪.‬‬

‫• سیمان نوع ‪ : MS‬مقاومت متوسط دربرابر سولفات‪ -‬حداکثر انبساط ‪%0/1‬‬

‫در ‪ 6‬ماه در مالت‌های قرارگرفته در محلول سولفات (‪)ASTM C 1012‬‬
 ‫انواع سیمان (نسخه جدید ‪)ASTM‬‬
‫• سیمان نوع ‪ :HS‬مقاومت زیاد دربرابر سولفات‪ -‬حداکثر انبساط ‪%0/05‬‬

‫در ‪ 6‬ماه در مالت‌های قرار گرفته در محلول سولفات استاندارد ( ‪ASTM‬‬

‫‪)C 1012‬‬

‫• سیمان نوع ‪ :MH‬حرارت‌زایی متوسط‪ -‬حداکثر حرارت هیدراتاسیون‬

‫در ‪7‬روز به میزان ‪ )70cal/g( 290kJ/kg‬می‌باشد‪.‬‬

‫• سیمان نوع ‪ :LH‬حرارت‌زایی کم‪ -‬حداکثر حرارت هیدراتاسیون در‬

‫‪7‬روز به میزان ‪ )60cal/g( 250kJ/kg‬می‌باشد‪.‬‬

 ‫انواع دیگر سیمان‬
‫• سیمان های آمیخته )‪‌: (Blended P.C.‬مخلوط‌های‌سیمان‌های‌پرتلند‌با‌روباره‌‬
‫آهن‌گدازی‌سریعاً‌سرد‌شده‌و‌یا‌مواد‌پوزوالنی‌مانند‌خاکستر‌بادی‬

‫• سیمان پرتلند اصالح شده )‪‌:(Modified P.C.‬سویمانهایی‌کوه‌بوسویله‌اصوال ‌‬

‫ساختار‌ترکیبات‌کلینکر‌سیمان‌پرتلند‌شناخته‌شده‌اند‬

‫• سييیمان هييای پرآلييومین )‪‌:(Non-Calcium Silicate Cements‬خووواص‌‬

‫سیمانی‌آن‌از‌وجود‌سیلیکات‌کلسیم‌هیدرولیکی‌سرچشمه‌نمی‌گیرد‬

‫• سیمان های منبسط شونده (نوع ‪ S ،M ،K‬و ‪ O‬در ‪ : )ASTM‬بورخالف‌سویمان‌‬

‫پرتلند‪‌،‬درحین‌مدت‌زمان‌هیدراتاسیون‌اولیه‪‌،‬بعد‌از‌گیرش‌منبسط‌‌می‌شوون‌د‌بورای‌‬
‫ساخت‌روسازی‌ها‌و‌دال‌های‌بدون‌ترک‌بسیار‌مفیدند‌‬
 ‫انواع دیگر سیمان‬
‫• سیمان های زودگیر و زود سخت شونده ‪ :‬مخلوط‌های‌سیمان‌پرتلند‌و‌گچ‌‬
‫نیموه‌ هیدراتوه‌)‪ (CaSO4.1/2H2O‬یوا‌سویمان‌پرتلنود‌و‌سویمان‌آلومینوات‌‬
‫کلسیم‌بوا‌زموان‌گیورش‌‪ 10‬دقیقوه‪‌،‬بورای‌تعمیور‌اضوطراری‌نشوتی‌درزهوا‌و‌‬
‫بتن‌پاشی‬
‫• سیمان های چاه نفيت ‪ :‬سویمانهای‌دیرگیور‌و‌مقواوم‌در‌برابور‌حورارت‌بواال‌‬
‫هستند‪‌،‬با‌درصد‌‪ C3A‬پایین‌و‌همچنین‌ریزی‌پایین‬
‫• سیمان های سفید یا رنگی ‪ :‬با‌کاهش‌مقدار‌آهن‌در‌کلینکر‪‌،‬سیمان‌های‌بوا‌‬
‫رنگ‌روشن‌را‌می‌توان‌تولید‌نمود‪‌،‬که‌البته‌می‌توان‌موواد‌رنگوی‌نیوز‌بو‌ه‌آنهوا‌‬
‫افزود‌و‌سیمان‌رنگی‌بدست‌آورد‪.‬‬
 ‫سیمانهای آمیخته‬
‫• عالقه فزاینده‌ای برای مصرف مواد پوزوالنی طبیعی و مصنوعی و مواد شبه‬
‫سیمانی (مثالً روباره آهنگدازی آسیاب‌ شده) به ‌عنوان مواد افزودنی معدنی و‬
‫یا جایگزین سیمان در بتن‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬

‫• دالیل استفاده روز افزون از سیمان های آمیخته‪:‬‬

‫– صرفه جویی در قیمت ها‬

‫– حرکت به سمت توسعه پایدار‬

‫– دارابودن عملکرد بهتر در برخی موارد‬

 ‫پوزوالن‬
‫پوزوالن یک ماده سیلیسی یا سیلیسی آلومینی است که به‌خودی‌خود دارای‬
‫کمی یا بدون خاصیت سیمانی شدن می‌باشد ولی به‌صورت ذرات نرم و در حضور‬
‫رطوبت به‌طور شیمیایی با هیدروکسید کلسیم در دمای معمولی واکنش برقرار‬
‫می‌سازد و تشکیل ترکیباتی را می‌دهد که دارای خواص سیمانی می‌باشند‪.‬‬

‫واکنش‌سریع‌‌‌‌‌‌‌‌‪C3S + H  C-S-H + CH‬‬

‫واکنش‌کند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‪Pozzolan + CH  C-S-H‬‬
‫واکنش بین یک پوزوالن و هیدروکسید کلسیم‪ ،‬واکنش پوزوالنی نامیده می‌شود‬
 ‫واکنش پوزوالنی‬
‫• این واکنش کند است؛ بنابراین سرعت‌های حرارت آزادشده و توسعه مقاومت‬
‫مطابقاً کند خواهند بود‪.‬‬

‫• این واکنش به‌جای تولید آهک‪ ،‬آهک مصرف می‌نماید که تأثیر مهمی بر روی‬
‫دوام خمیر هیدراته در برابر محیط‌های اسیدی دارد‪.‬‬

‫• مطالعه و بررسی توزیع اندازه منافذ سیمان‌های پوزوالنی هیدراته نشان داده‌اند‬
‫که محصوالت واکنش در پر کردن فضاهای بزرگ مویین بسیار مؤثرند‪،‬‬
‫درنتیجه‪ ،‬مقاومت و نفوذپذیری سیستم را بهبود می‌دهند‪.‬‬
‫تاثیر پوزوالن بر حرارت هیدراتاسیون‬
‫تاثیر پوزوالن بر منافذ مویینه‬
‫تاثیر پوزوالن بر مقاومت‬
‫تاثیر پوزوالن بر مقاومت‬
‫تاثیر پوزوالن بر مقدار آهک‬
‫تاثیر روباره بر مقدار آهک‬
 ‫سیمانهای آمیخته‬
‫طبقهبندی و نوع‬
‫کاربردهای اصلی‬ ‫ترکیب‬ ‫سیمانهای پرتلند‬
‫آمیخته‬

‫مخلوووط‌کاموول‌و‌یکنواخووت‌ ‪ -1‬حرارت هیدراتاسيیون‬

‫روباره‌آهنگدازی‌دانه‌شده‌با‌ کم‬ ‫سیمان پرتلند روباره‬
‫آهنگدازی‬
‫سیمان‌پرتلند‪‌،‬دارای‌‪ 25‬توا‌ ‪ -2‬دوام عالی‪ ،‬هنگامی که‬
‫‪ASTM Type IS‬‬
‫درسيت طراحيی و عميل‬ ‫‪70‬درصد‌روباره‌‬
‫آوری شده باشد‪.‬‬
‫مخلوووط‌کاموول‌و‌یکنواخووت‌‬
‫‪ -3‬صرفهجویی در مصرف‬
‫پوزوالن بوا‌سویمان‌پرتلنو‌د‪‌،‬‬ ‫سیمان پرتلند پوزوالنی‬
‫انيير ی و حفييا منييابع‪ ،‬و‬ ‫‪ASTM Type IP‬‬
‫دارای‌‪ 15‬تووووا‌‪40‬درصوووود‌‬
‫بييهطييورکلی ارزانتيير از‬
‫انواع سیمان )‪(EN‬‬