Plc Tezi (Ksm6)

15/6/2008 Kategori: Plc Tez , Teknoloji

6. RNEK SISTEMLER 6.1 PRESLEME MAKINESININ PLC ILE KONTROL Asagida sema olarak gsterilen presleme makinesi alisma prensibi su sekilde olacaktir. Magazin ierisinden asagi alinacak para V1 valfi ile kontrol edilen itici piston tarafindan yuvaya srlr. Daha sonra V4 valfi ile kontrol edilen sikistirici piston asagi harekete baslayarak parayi presler ve bu konumda 3 saniye bekler. Bekleme sresi sonunda itici ve sikistirici ayni anda harekete baslayarak ilk konumlarina geri dnerler. Daha sonra V3 valfi ile basinli hava pskrtlmesi, V2 valfi ile de aticinin yukariya hareketi saglanir. Basinli hava ile atilan para S4 sensr tarafindan hissedilerek aticinin asagi konuma, V3 valfinin de kapali konuma gelmesi saglanir. Bylece bir hareket periyodu tamamlanmis olur. S5 sensr islenmis para blmnn dolmasi halinde lamba ikazi vererek yeni bir periyoda baslanmasini engelleyecektir. Sekil-6.1 Pnmatik Presleme Makinesi Sensrlerin ikislarini PLC girislerine, PLC ikislarini da elektrikli valf girislerine baglariz.Yazacagimiz kk bir PLC programi ile bu sistemi kolay bir sekilde kontrol edebiliriz. Program ierisinde kullanilacak sinyaller sunlardir:

GIRISLER: IKISLAR: I 0.0 Start Butonu Q 1.0 Lamba Yakma I 0.1 S1 Sensr Q 1.1 V1 A Sinyali I 0.3 S3 Sensr Q 1.2 V2 A Sinyali I 0.4 S4 Sensr Q 1.3 V3 A Sinyali I 0.5 S5 Sensr Q 1.4 V4 A Sinyali 6.1.1 BASITLESTIRILMIS PROGRAM: Segment 1: Start sinyali geldiginde V1 valfinin a sinyalini gnderen kisimdir. Segment 2: Q 1.1 sinyali geldikten sonra ve itici silindirin tamamen disari iktigini bildiren sinyal geldiginde V4 valfini yani presleyecek silindiri disari ikaracak sinyali gnderir. Segment 3: Q 1.4 sinyali geldikten sonra ve presleyici silindirin tamamen disari iktigini bildiren I 0.3 sinyali geldikten zamanlayici alisir. Segment 4: Zamanlayici ikislarini 1 yaptigi anda ve itici ve presleyici silindirler ieri girdigi zaman parayi itecek olan basinli hava(V3 valfi) ve atici silindiri disari ikaracak olan V2 valfine sinyal gnderir.

Segment 5:Islenmis para blmnn doldugunu bildiren sensrden gelen I 0.5 sinyali ikaz lambasini yakarak yeni bir periyoda baslanmasini engeller.

6.2 NAUTOS MONITORING SISTEM Nautos Monitoring sistemi Gemilerde Makine Kontrol Odalarinda (MCR) bulunan bir izleme sistemidir. Inceledigim donanmamizin savas gemilerinde Nautos sistemi Siemensin S5 marka PLC leri kullanilarak yapilmistir. Gemi ierisindeki tm sensrler MCR daki PLC lere gelerek islenir. Nautos monitoring sistemine gemi dahilindeki tm sicaklik, yakit, ve su seviyeleri gelmektedir. Ana dizeller, yardimci makinalar ve GT leri burada olusan bilgileri ile srekli gzetim altinda tutariz. Btn makinalara ait her trl bilgi (sicaklik, basin, devir, on/off durumlari gibi...) buraya gelir. Makinalardan veya baska herhangi bir yerden gelen tm alarmlar hem monitrde yazili olarak gzkr hem de alarm geldigine dair sesli ikaz duyulur. Ayni zamanda gelen tm alarmlar printer ile de yazilir. Bu sistemde her 4 yardimci makine iin ayri ayri bulunan ageler vasitasi ile monitrden yardimci makinalari kontrol etme imkani vardir. Monitrden yardimci makinalar start/ stop edilebilir, istenilen makinanin salteri kurulabilir. Sekil-6.2 de Nautos Sistemi ayrintili olarak gsterilmistir. Bu sekilde genel olarak PLC lerin ve yardimci birimlerin birbirleri ile baglantilari gsterilmistir. PLC ve yardimci elemanlari daha ayrintili olarak anlatirsak; Watch Panel Geminin Kpr stndedir. nemli alarmlar buraya da gelir ve gemi komutani bu panel ile MCRa (makine kontrol odasi) mdahale edebilir. MCR Desk MCR odasinda, monitrlerin de zerinde bulundugu masadir. Bu monitrlerin her birine farkli bilgiler gelir. Grevli kisiler bu ekranlardan gemideki birok blm hakkinda bilgi alabilir ve buralara direk mdahale edebilir. Mimic Lamp Panel geminin her katinin ayrintili haritasi zerindeki valfleri ve nemli blgeleri lamba olarak gstermis. Bir yerde sorun iktiginda veya bir valf konum degistirdiginde monitrn yani sira bu genis haritada da tam gemideki yerinde ledin

yanmasi veya snmesi ile anlariz. S5 155U makine kontrol odasinda bulunur ve monitr sisteminin ana PLC sidir. Agelerin PLC lerinden ve EU-183U lardan gelen bilgiler S5 155U da derlenerek monitrlere gnderilir. Bilgilerin bazilari mimic lamp panele gider. AGE nautos sisteminde 4 adet Age istasyonu mevcuttur. Age istasyonlari sayesinde ana PLC ile dizeller haberlesirler. Dizel jeneratrden sicaklik devir gibi bilgiler Age zerinden ana PLC ye gider. Ageler bagli oldugu yardimci makinaya srekli olarak kumanda ve kontrol ederler. Agelerde PLC S5 115 U kullanilir. Bu PLC lere daha nceden yklenmis program dahilinde yardimci makinenin start, stop, emercensi stop, otomatik devreye girme gibi grevleri yerine getirmesini saglar. Resim-6.3 de sensr girisleri gsterilmis. Inceledigimiz gemide MCRa 1200 tane sensrden bilgi geliyordu. Ve bunlarin hepsi de degisik sensrlerdir. MCRa gelen sensr esitleri: PT 100 (-30,+150C), NiCrNi (0-900C), 0-20 mA lik transdser, 4-20 mA lik transdser, 0-10 V luk transdser, +/- 10 V luk transdser v.b. Bun sensrlerin hepsinin degisik ikislari var. Bu yzden direk olarak PLC ye baglayamiyoruz. Zaten PLCde de 1200 tane sensr alabilecek Input yoktur. Bu yzden EU183U arabirimleri kullaniliyor. Bunlarda her elemana gre ayri yer var. rnegin PT100 bagladigimiz yere thermocupl baglayamiyoruz. nk ikisinin de voltaj ikislari farkli. ET100 monitoring sistemin kontrol blmne iki kablo hatti ile baglidir. ET 100 ler MCR daki mimik panelin alarm lambalarini (dijital output) Kontrol eder. Ve iki adet dizel makinenin eksozlarini (analog input modl) kontrol eder. Ve ET 100 ile monitoring sistem arasinda seri data transferi vardir. Kalc Balant Yorum (0) Yorum yaz!

Plc Tezi (Ksm5)

15/6/2008 Kategori: Plc Tez , Teknoloji

5. PLC PROGRAMLAMA 5.1 BILGISAYAR PROGRAMLARIYLA PLC PROGRAMLARININ FARKI Bilgisayar programlari yaptiklari isleri, sirasiyla ve birbiri ardinca test edebilen belli mantik islemlerine gre yerine getirirler. Fakat PLC ler iin durum biraz daha farklidir. PLC programi devamli bir cevrim halindedir. Btn komutlar sirasiyla isletilir ve yine basa dnlr. PLC programinin tamami bilgisayar dillerinde dng adi verilen kisimlar gibidir. PLC programi yksek seviyeli programlama dillerinde While/Wend komutlari arasinda yazilmis program paralarina benzer sekilde alistirilir. Fakat PLC programinin islem tarzi itibariyle, biraz farki vardir. PLC de program ayni anda birka olayi gereklestirir. Dolayisiyla birbirinden bagimsiz olaylarin ve dolayisiyla komutlarin ayni anda isletilmesi, yani bir olay bitmeden digerine baslanilmasi gerekir. Bu is iin en ideal isleyis tarzi, bir dng iine btn komutlari yazmak ve dngy de btn olaylarin en iyi sekilde kontrol iin dngy mmkn olan en yksek hizda alistirmaktir. PLC lerde, bilgisayarlarda oldugu gibi bir islemi bitirip baska bir isleme gemek mantikli degildir. Mesela bir motora kapiyi kapamasi iin ikislardan voltaj veriyorsunuz. Bu isi bir bilgisayar programi yazarak yapiyorsaniz, kapanma komutunu verirsiniz ve kapi kapanana kadar dolayisiyla islem bitene kadar Program alt satira gemez, yani bu sirada baska hibir islemi yapamazsiniz. PLC sistemlerinde ise islemin tamamlanmasi nemli degildir, program bastan sona saniyede binlerce kez iletilir. Programda komutlar, yapilmasi gerekiyorsa, yani nlerindeki mantiksal islemin sonucu izin veriyorsa isletilir. Bylelikle ayni anda birbirinden bagimsiz olarak hem A kapisi ailiyor hem de B vanasi kapatiliyor ve bu sirada yaziciya bilgi yollaniyor olabilir. 5.2 PROGRAMLAMA AISINDAN PLC NIN BILGISAYARA GRE AVANTAJLARI Bir makinanin, bir fabrikanin yada her hangi bir prosesin gereklestirilmesi sirasinda ayni anda bir ok olay meydana gelir ve bunlarin bir sira halinde olmasi gerekmez. Dolayisiyla normal bilgisayar programlariyla bu gibi bir prosesi kontrol edemezsiniz. Fakat bir PLC iin ayni anda gereklesen bir ok olayi kumanda etmek hi sorun degildir. Bu arada sirf kumanda islemlerine ynelik bir ok komutu da fazladan ihtiva etmesi sebebiyle, PLC ile bu tip programlari yazmak ve alistirmak kolaydir. CPU yu programlayabilmek iin LAD (merdiven diyagrami) ve STL (program listesi) gibi esitli diller kullanilabilir.

5.3 STANDART PROGRAMLAMA SIMATIC CPUlarin programlanmasinda STEP5 adli programlama paketi kullanilir. Bu paket basit mantik kurma fonksiyonlardan, kullanici programi tarafindan agrilabilecek kompleks sistem fonksiyonlarina kadar birok zelligi ierir. STEP5 ile programlama yapilirken, programlayici, mesleki kkenine gre sunulan imkanlardan birini seerek kendine en uygun programlama ortamini yaratabilir. SIMATIC programi, merdiven mantigi (Ladder Diagram LAD), lojik kapi mantigi (Control System Flowchart CSF) veya komut listesi (Statement List STL) olarak hazirlanabilir. Bu gsterimler DIN 19239 standardina gre hzirlanmistir. Rle mantigina asina olanlar Ladder Diagram ile, mantiksal kapi islemlerine asina olanlar Control System Flowchart ile program yazilabilir. program gsterimi arasindaki farklar zellikle binary operasyonlarda gze arpmaktadir. Yazilan program ok zel komutlar iermedigi srece bir gsterimden digerine

kolaylikla dnstrlebilir. Ayrica bu programlama imkanlari iinde kapasite farkliligi vardir. Szgelimi LAD ile gereklestirilemeyen bazi fonksiyonlar CSF ile, CSF ile gereklestirilemeyen bazi fonksiyonlar da STL ile gereklestirilebilir.

STEP5 programlama dilinde lojik operasyona tabi tutulacak sinyaller adreslenirken ncelikle adresin yer aldigi byte yazilir. Byte ve bit numarasi nokta ile ayrilir. rnek olarak 19. byte iinde ilk bit kastediliyor ise bu adres 19.0 olarak yazilmalidir. Bu adresin giris mi yoksa ikis mi oldugu ise bu adresin nne yazilan harf ile belirtilir. Yazilmak istenen adres ikis ise, Ingilizce versiyonda Q19.0 olarak yazilir.Misal olarak bir girisin olup digerinin olmadigi (10.0 var, 10.1 yoksa, ikis 20.0 verilsin) bir VE fonksiyonu gereklestirilmek isteniyor olsun. Bu fonksiyonu yerine getiren program 3 ayri gsterimde su sekilde gsterilir; 5.3.1 LOJIK KAPI GSTERIMI (CSF) Yazilan programin CSF ile gsteriminde kullanici programini kutucuklar olarak grmektedir. Bir lojik kilitleme en az bir kilitleme kutucugu ve bir sonu kutucugundan olusmaktadir. Her kilitleme basli basina bir birimdir ve STEP5 yaziliminda segment olarak tabir edilen bir birimi kapsar. Yapilacak olan lojik islemin yerine getirilmesi gereken sartlari, kilitleme kutucugunun sol tarafinda yer alirlar. Burada operasyona giren sinyal var olmasina gre sorgulanacak ise dz bir izgi ile, var olmamasina gre sorgulanacak ise, dz izgi ve bir ember ile gsterilir. Kutucuklarin sag tarafinda yapilan lojik islemin sonucu yer alir ve bu sonu = isaretiyle gsterilir. Teorik olarak bir ok ve ya da veya kapisi yazilabilir. Bunun siniri kullanici hafizasi ile ilgilidir. Bu program modunda yapilan lojik kilitlemeler her segment iin sadece bir sonuca baglanabilmektedir. CSF modunda STEP5 komutlarinin tamami gsterilmemektedir. Bu fonksiyonlarin gsterilebilmesi iin STL moduna geilmelidir. Eger program grafik olarak gsterilemeyen komutlar ieriyorsa, ekrana getirilmesinde ilgili segment otomatik olarak STL modunda gsterilir. 5.3.2 KONTAK PLAN GSTERIMI (LAD) Program LAD modunda yazilacak yada izlenecek ise, binary kilitlemeler kontak sembollerinin ard arda yada alt alta siralanmasi seklinde yapilir. Operasyona tabi tutulacak sinyaller kseli parantezler olarak resmedilirler. Sinyal lojik 1 seviyesine gre sorulacak ise kseli parantez ierisi bos halde, lojik 0 seviyesine gre sorulacak ise kseli parantez ierisine / sekli ile gsterilir. Sorgulama sonucu, bir akim yolu hatti gibi resmedilen lojik kilitlemenin sag tarafina eklenen parantez ile gsterilen bobindir. Kilitlenme sartlari saglandiginda bu bobinin enerjilendigi dsnlebilir. Kontaklar normalde aik ve normalde kapali kontak olarak kilitleme sartlari meydana getirilebilir. Grafik olarak gsterilemeyen komutlar CSF de oldugu gibi otomatik olarak STLe geilerek ekrana getirilir. 5.3.3 KOMUT LISTESININ GSTERIMI (STL) Bir diger programlama cinsi olan STL modunda, yerine getirilmesi istenen lojik fonksiyonun sartlari ve sonulari ve komut listesi (mnemonic) olarak hazirlanmaktadir. Mnemonic komutlar iki kisimdan olusur. Birinci kisim operasyon kismidir ve prosesrn bu komutla ne yapmasi gerektigini belirler. Ikinci kisim ise operand kismidir. Bu kisimda da operasyon kisminda ki islemin hangi sinyale uygulanacagi belirlenir. Mnemonic komutlar prosesr tarafindan ekranda grldg haliyle yukaridan asagiya dogru ilerlemekte ve her lojik sart sirasi geldiginde sorgulanmaktadir. Bu programlama / izleme modunda meydana getirilen her sonucun tek tek segmentlere yerlestirilmesine gerek yoktur. Bir segment iinde birden fazla lojik islem gereklestirilebilir.Bu modda lojik 0 sorgulamasi yapilacaksa komutun arkasina N not harfi eklenir

5.4 PROGRAMLAMA Genel olarak, bir kumanda devresi tasarimi iin temel lojik islem komutlari yeterlidir ve bu komutlara zamanlayici komutlari da eklendiginde btn kontakli kumanda devreleri gereklestirilebilir. Herhangi bir kontakli kumanda devresi bir lojik fonksiyon ile ifade edilebilir. Biz burada temel PLC komutlarini grecegiz: 5.4.1 VE (AND) ISLEMI Bu rnekte yapilan is, I 0.0 olarak adlandirilan giristen gelen sinyalin degeri ile I 0.1 girisinden gelen sinyalin degerinin mantiksal VE isleminden geirilmesidir. Ayrica normalde aik kontak iin seri baglanti komutudur. Bu diyagramin STL karsiligi ise: LD I 0.0 //I0.0 Girisini oku A I 0.1 //ve bu sonucu I0.1 girisi ile A(nd) yani VE islemine tabi tut = Q0.0 //And isleminin sonucuna gre Q0.0 ikisini 1 yap 5.4.2 VEYA (OR) ISLEMI Bu rnekte I0.0 girisi ile I0.1 girisinin mantiksal OR isleminden geirilmesidir. Normalde aik kontaklar iin paralel baglanti komutudur.

Bu diyagramin STL karsiligi; LD I 0.0 //I0.0 Girisini oku O I 0.1 //bu sonucu I0.1 girisiyle O(r) yani VEYA islemine tabi tut = Q0.0 //Or isleminin sonucuna gre Q0.0 ikisini 1 yap

5.4.3 VE DEGIL (AND NOT) ISLEMI Normalde kapali kontaklar iin paralel baglanti komutudur.

Bu LAD diyagramin STL karsiligi; LD I 0.0 //I 0.0 Girisini oku AN I 0.1 //I 0.0 ile I 0.1i Ve Degil islemine tabi tut = Q0.0 //Ve Degil isleminin sonucuna gre Q0.0 ikisini 1 yap

5.4.4 VEYA DEGIL (OR NOT) ISLEMI Normalde kapali kontaklar iin paralel baglanti komutu.

Bu diyagramin STL karsiligi;

LD I 0.0 //I 0.0 girisini oku OR I 0.1 //I 0.0 girisi ile I0.1 girisini Veya Degil islemine tabi tut = Q0.0 //Veya Degil isleminin sonucuna gre Q0.0 ikisini 1 yap

5.5 PROGRAMLAMADA DIKKAT EDILECEK HUSUSLAR 1. PLC kumanda devresinde sinyal akisi soldan saga dogrudur. 2. Elemanlarin hibirisinin dagitim hattina direkt olarak baglanti yapilamaz. Eger gerekli olursa programda kullanilmayan yardimci rlelerin normalde kapali kontaklar zerinden baglanti yapilabilir. 3. Herhangi bir rle bobininden sonra kontak baglantisi yapilamaz. Eger gerekli ise bu kontagin rle bobininden nceye alinmasi geekir. 4. Iki veya daha fazla rle bobini paralel baglanabilir. 5. Kontak ve bobin numaralari o PLCye ait kullanma kilavuzundan grenilmelidir. Kalc Balant Yorum (0) Yorum yaz!

Plc Tezi (Ksm4)

15/6/2008 Kategori: Plc Tez , Teknoloji

4. PLC LER ARASI HABERLESME (BUS) SISTEMI 4.1 GIRIS Bir retim hatti birden fazla CPUnun kumanda ettigi istasyonlardan olusuyor ise bu istasyonlarin birbiri ile uyum iinde alismalari gerekir. Uyumlu alismanin yolu istasyonlari kumanda eden CPUlarin birbirleri ile veri alis verislerinin dzenli saglamasi ile olur. rnegin; iki istasyondan meydana gelen bir sistemde, 1. istasyonda lme 2. istasyonda lm sonucuna gre ayirma islemi yapilacaktir. 1. istasyonda llen paranin 2. istasyona gnderebilmesi iin 2. istasyonun hazir olduguna dair bilginin 1. istasyon tarafindan alinmasi gerekir. 2.istasyon lme sonucu elde edilen ayirma bilgileri (kalin, normal, ince) 1. istasyondan almali ve ona gre parayi farkli bantlara gnderebilmelidir. CPUlar arasinda iletilecek bilgi sayisi kadar hat ekmek (paralel haberlesme) gereksizdir ve ekonomik degildir. Bunun yerine gnderilecek bilgiler gnderici CPU tarafindan tek hat zerinden protokol erevesinde sira ile gnderilir. Alici CPU ayni protokol ile gnderilen bilgileri alir, dzenler ve kullanir. (seri haberlesme). Bu ve benzer haberlesme sistemlerimde her zaman CPUlarin haberlesmesi sz konusu degildir. ogu zaman merkezde bir CPU (master) ve bunun ilk farkli istasyonlardaki giris ikis verilerinin merkeze iletilmesi amaciyla kullanilan yardimci birimlerde (slave) olusur. Bu yapiya BUS sistemi denir. Sekil-4.1de bu yapi ayrintili olarak gzkmektedir. S5-155U ana PLC dir. Diger PLC lerden gelen bilgiler bu PLC de derlenir. Burada syle bir soru akla gelebilir. PLC sistemlerinde ok sayida giris ikis sayisina ulasabilir. Dolayisiyla her istasyonda bir CPU olacak sekilde ok sayida CPU mu? Yoksa tek CPU kullanilarak istasyonlar ile slavelerle haberlesme mi kullanilmali? Bu ncelikle sistemlerin byklg ve istasyonlarin birbiri ile olan bagimliligi ile ilgili bir durumdur. ncelikle farkli sistemleri tek CPU ile kumanda etmek demektir, sistemleri birbiri ile kilitlemek demektir. Yani, sistemlerden veya CPUlardan herhangi birinden olusan bir ariza diger sistem veya CPUda alismamasina neden olur. Ayrica programin ok uzamasi demek evrim sresinin yani giris ve ikislarin gncellestirilme sresinin ok uzamasi demektir. Bu da programlanmada istenmeyen bir durumdur. Ancak her sistem iimde farkli bir CPU kullanmak demek sistemin maliyetinin artmasi demektir.

Gnmzde otomasyon alaninda retim yapan bir ok firmanin rettigi bir BUS sistemi vardir. Bu sistemleri birbirinden ayiran temel zellikler sunlardir. Veri ve kumanda hatlarinin birbiri ile nasil baglandigi (topoloji sekli:aga, yildiz, dz hat, daire) Maksimum iletim hatti uzunlugu Veri iletim hizi Hatasiz veri transferi Baglanabilecek maksimum giris ikis elemani sayisi Piyasada bulunan saha elemanlarina (sensr ve alima elemanlari) uyumlu olmasi Saha elemanlarinin sistem alisirken degistirilebilir olmasi v.b. Bu blmde veri alis verisi saglamak amaciyla kullanilan BUS sistemlerinden, MPI AS-I PROFIBUS ag sistemlerinin zerinde durulacaktir. 4.2 MPI HABERLESME SISTEMI (Multipoint Interface) MPI haberlesme sistemi zellikle CPUlar arasi haberlesme islemlerinde ok yogun olarak kullanilir. Konfigrasyon ve kullanimi olduka basittir. Iki damarli (profibus) kablosu bir kablo ve MPI baglanti konnektr disinda bir donanima ihtiya duymazlar. Haberlesme kablosu (profibus kablosu) MPI hattina, programlama cihazi baglanti kablosu (MPI kablosu) baglaniyormus gibi baglanmalidir. Maksimum 32 adet katilimci baglanabilir ve iletim hatti uzunlugu en fazla 50 metre olabilir, 50 metrenin zerindeki mesafeler iin RS 485 ykseltici kullanmak gerekir. Her ykseltici hat uzunlugu 1000m kadar ikarabilir. Toplam 10 ykseltici kullanilabilir. Iletim hattinin baslangi ve bitis noktalarindaki konnektrlere sonlama direnci konmalidir. (konnektr on konumuna alinmalidir) 4.3 AS-I HABERLESME SISTEMI (Aktuator Sensor Interface) Giris sinyalleri ile ikis elemanlarinin birbiri ile baglanarak bir sebeke olusturduklari alt seviyeli bir haberlesme sistemidir. Mevcut bir haberlesme sisteminin tamamlayicisi olarak dsnlebilirler. zel yassi bir kablo ve buna takilan bir baglanti elemani ile sistemin olusturulmasi, devreye alinmasi, sonradan eleman eklenip ikarilmasi olduka basit bir yapidadir. Sisteme eklenmesi dsnlen giris veya ikis elamanlari kuplaj modlleri ile AS-I kablosuna eklenir (zel formdaki bir modl bastirilarak kablo izolasyonu delinerek kontak saglanir) Bir CPUnun AS-I ile haberlesebilmesi iin AS-I master AS-I slavelerin kullanilmasi gerekir. AS-I master, CPU montaj rayina takilan AS-I haberlesme islemcisidir. (CP 342-2). Diger sinyal modlleri ile ayni zellikte kullanilir. CPU ile dahili bus sistemi zerinden haberlesir. AS-I hattina baglanan sensr veya alisma elemanlarinin, master tarafindan yapilan bildirimleri anlamalari ve kendi verilerini mastera iletebilmeleri iin AS-I slaveler kullanilir. Slaveler AS-I kablosu zerine eklenen ve zel bir adresleme nitesi yardimi ile 1 ile 31 arasinda adreslenen elemanlardir. Yeni alinan bir slave fabrika tarafindan adreslenmemisse 0 adresine sahiptir. Slaveler sadece master tarafindan kendilerine bildirilen emri alir ve kendi durumunu mastera bildirirler. Her AS-I slavei giris veya ikis olarak kullanilabilir. Her slavee 4 bit transferi yapabilir. Bu durumda bir AS-I hattina maksimum 31 eleman takilabilir ve her eleman 4 bit transferi yapabildigine gre 4x31=124 ikili sinyal iletebilir. AS-I besleme gerilimi 30Vcc ve her bir slavee bagli sensr alisma elemani iin de 100mAdir. AS-I hattindan hem besleme hem de veri aktarimi yapildigindan zel bir besleme nitesine ihtiya duyurulur. Maksimum hat uzunlugu 100mdir. Daha uzun mesafeler iin kullanilmalidir. 4.4 PROFIBUS HABERLESME SISTEMI (Process Field Bus) Profibus haberlesme sistemi Siemensinde iinde bulundugu bir ok PLC retici firma tarafindan gelistirilen ve standart olarak kabul edilen bir ag sistemidir.Farkli amalar iin gelistirilen PROFIBUS sistemleri olmasina ragmen biz sadece PROFIBUS DP (merkezi olmayan evresel birimlerin) zerinde duracagiz. PROFIBUS DP (dezentrale peripherie) otomasyon cihazi ile merkezi olmayan cihazlar arsinda hizli bir sekilde ver alis verisimi saglayan bir haberlesme sistemidir. zellikle PLCnin merkezde, evre birimlerinin (slave) alima sahasinda (isin yapildigi yerde) oldugu durularda iletim hatlarinin olusturulmasi ok kolay bir sekilde gereklestirilmektedir. Merkezdeki CPU (master) giris bilgilerini slavelerden okur, bunlari isler ve ikis bilgilerini slavelerin ikislarina yazar. Profibus teknik zellikleri Her bir bus blmne 32, toplam 126 katilimci baglanabilir. evre birimleri (slaveler ve saha elemanlari (sensr, motor) alisma esnasinda takilip ikarilabilir. Bu dagilimi token-passing sisteminin master-slave sisteminin ynetimine gre yapilir. Veri transferi iki damarli blendajli kablo veya optik iletkenler ile yapilir. Veri iletim mesafesi elektrik kablolari ile 12 km , optik kablolar ile 23.8 km kadar olabilir. Modler degistirme ve cihazlarin degistirilebilmesi mmkndr. PROFIBUS DP iki sekilde olusturulabilir; 1. Mono master 2. Multi master,

4.4.1 Mono Master (DPM 1: DP- Master 1. Sinif) Sistemi

Tek merkezli kumanda seklidir. Merkezi kumanda birimi olarak PLC kullanilir ve evresel birimler (slaveler PLCe baglanirlar. Program belirlenen evrim dahilinde slavelerden bilgileri alir ve onlari degerlendirir. Sekil-4.2 Mono Master Sistemi 4.4.2 Multi Master (DPM : DP Master 2. Sinif) Sistemi Bu sistemde birden fazla master bulunur. Bu masterlar birbirinden bagimsiz olarak, her biri bir master ve ona ait slavelerden meydana gelen alt sistemleri olustururlar. Ana sisteme ait farkli grevleri yerine getiriler. Ilave grsellestirme, ariza takip dzenegi gibi. Slavelere ait giris ikis grntleri btn masterlerden okunabilir. ikislara bir sey yazilmasi ise sadece iliskilendirilmis master tarafindan gereklestirilebilir. Masterler birbirileri ile veri alisverisi yapabilirler. Multi master sisteminde evrim sresi olduka uzundur. Bu sistemler Token Passing (bayrak yarisi) sistemine gre alisirlar, yani bayraga sahip olan gnderme hakkina sahip olur. Bu hak master den mastere belli zaman araliklarinda devredilir. Kalc Balant Yorum (0) Yorum yaz!

Plc Tezi (Ksm3)

15/6/2008 Kategori: Plc Tez , Teknoloji

3. PLC NIN YAPISI G kaynaklari Merkezi islem niteleri (CPU) Dijital giris/ikis birimleri(Dijital I/ O Modules) Analog giris / ikis birimleri(Analog I/ OMmodules) Akilli giris/ikis birimleri (Intelligent I/O Modules) zel modller Haberlesme modlleri (Communication Modules) Kartlarin takildigi raflar (Subracks) Baglanti modlleri (Interface Modules) Tamamlayici ekipmanlar

3.1 G KAYNAKLARI Bu modller PLC iindeki kartlarin beslemelerini (Giris ikis kartlari hari saklamakla ykmldr. Dis kaynak beslemelerini PLCnin i voltaj seviyelerine indirirler. PLC iindeki kartlarin g sarfiyatina gre kaynagin maksimum ikis akimi degisik degerlerde seilebilir. ikis akiminin ok yksek oldugu durumlarda fan nitesi ile sogutma gerekliligi yoktur.G kaynaginin iindeki hafiza yedekleme pili ile CPU iindeki kullanici programi, kalici retentive isaretleyiciler, sayici ve zamanlayici ierikleri gerilim kesilmesine karsi korunabilir. Bu yedekleme pili enerji yokken degistirilecekse, disaridan bir kaynakla g kaynagi beslenmelidir. 3.2 MERKEZI ISLEM BIRIMLERI (CPUs) Merkezi islem birimleri PLC sisteminin beyni olarak dsnlebilir. Bu birimler kumanda edilen sisteme ait yazilimin(sadece mantik yaziliminin) saklandigi ve bu yazilimin islendigi kartlardir.Merkezi islemci haricinde program hafizasi ve programlama cihazi baglantisi iin bir interface ierir.Ayrica bazi modellerde baska PLC guruplari ile beraber alisabilmeleri iin zel interfacelerde bulunur. CPUlar oklu islemci sistemi ile dizayn edilmistir.Bir standart mikroislemcinin yani sira CPU tipi ile baglantili olarak bir yada daha fazla Gate-Array Teknigi ile zel olarak gelistirilmis dil islemcisi bulunur. Bu dil islemcileri tanimlanmis olan kumanda komutlarini ok kisa srede islerler.Dil islemcilerinin isleyemedigi komutlari da standart mikro islemci yorumlar.Standart mikroislemci ile dil islemcisinin yada islemcilerinin Co-Procsssing diye adlandirilan bu alisma tarzi ile alismalari, PLC kumanda programinin ok kisa zaman araliklarinda islenmesini saglar.Standart mikroislemci ayni zamanda isletim sisteminin alismasindan ve interfacelerin sorgulanmasindan sorumludur.Sadece okumaya ynelik (ROM) hafiza iinde isletim sistemi bulunur.Kullanici tarafindan yazilan PLC programi ise CPUnun okunabilir-yazilabilir (RAM) hafizasi iinde yer alir.rnek olarak CPU 944n i yapisi su sekildedir;

Sekil-3.1 CPU 944n i yapisi Sistemde kullanilacak CPUnun seiimi nemlidir. Istenen fonksiyounu uygun sekilde yerine getirebilmesi iin CPUnun islem hizi, hafiza kapasitesi ve spesifik zelliklerinin processin minimum gereklerini saglamasi sarttir. CPU ne kadar gl ise saklanabilecek kullanici programi o kadar genis, bu programin islenebilmesi de o kadar kisa srede gereklesecektir. Bir baska deyisle processi kontrol eden sistemin kendi kontrol mekanizmasi (CPU) processe gre atil kalmamalidir. rnek olarak SIMATIC 115U serisi CPUlar dsnlecek olursa ,bu serideki CPUlar CPU 941,CPU 942, CPU 943, CPU 943, CPU 944, ve CPU 945 olarak bes esittir. Serinin en alt modeli olan 941 modelinde bir bit operasyonu yerine getirilmesi iin gereken zaman 1,6 uS iken, serinin en st modeli olan CPU 945te ayni islem 0,1uSdir. Buradan da anlasilacagi zere sistemi kontrol eden CPU^nun performansi sahadaki aksiyonlari farketme, degerlendirme ve karara varma asamalarini minimum zamanda gerekleyebilecek durumda olmalidir. CPUlar ayrica kumanda edilen sisteme gre PID fonksiyonlarini da isleyebilir.Analog modller ve PID yardimci software ile

baglantili olarak sekiz PID kontrol evrimine kadar islem yapilabilir. CPUlarin program islemesi daha ileride detayli olarak islenecektir. 3.3 DIJITAL GIRIS/IKIS BIRIMLERI (Dijital I/O Modules) PLCnin giris bilgileri kontrol edilen ortamdan veya makinadan gelir. Gelen bu bilgiler iimde PLC var yada yok seklinde degerlendirilmeye tabi tutulan sinyaller sisteminin dijital girislerini olusturur. Dijital girisler PLC ye esitli saha lm cihazlarindan gelir. Bu cihazlar farketmeleri gereken olay gereklestiginde PLCnin ilgili giris bitimini 0 sinyal seviyesinden 1 sinyal seviyesine ikarirlar. Bylece sistemin sahada olan hadiselerden haberdar olmasini saglar. Dolayisiyla sistem iindeki fiziksel degisimleri PLCnin anlayabilecegi 0-1 sinyallerine dnstrrler. PLCnin girisine gelen sinyaller basin salterlerinden ,sinir salterlerinden , yaklasim salterlerinden vaye herhangi bir rle,kontaktr yada otomatin yardimci kontagindan gelebilir. Sinyal PLC disi binary sinyaldir ve giris modllerinde PLCnin i sinyal seviyesine indirirler. Tek bir giris modllerinde 8, 16 yada 32 bit dijital saha bilgisi okunabilir. Modller zerinde her girise ait bir LED bulunur ve gelen sinyalin seviyesi buradan anlasilabilir. PLCnin giris sinyallerini okuyabilmesi iin bu sinyallerin kartin tipine gre ilgili aralikta olmasi gerekmektedir. rnek olarak SIMATIC S5 115U PLCnin giris modllerinde 24V DC bir giris iin 0 sinyal seviyesi 30V ile +5V arasindadir ayni girisin bir sinyal seviyesi iin olmasi gereken gerilim seviyesi ise, +13V ile +30V araliginda olmalidir. Alternatif gerilimli girisler iin gerilim seviyesinin yani sira gelen sinyalin frekansinda nem tasimaktadir. Bu sinyallerin izin verilen frekans araligi 47Hz ile 63Hzdir. Bazi giris modllerinde girislerin okunmasi yine baska bir girisin tetiklenmesi ile engellenebilir. Bu sekilde istenilen sinyaller iin PLC kr olarak alistirilabilir. Yarica giris modlleri kesmeli alisma (interrupt) modunda alisabilir. PLCnin sahadaki yada prosesdeki bir seye binary olarak mdahale edecegi zaman kullanildigi birimler dijital ikis birimleridir. Dijital ikis modlleri PLC i sinyal seviyeleri prosesin ihtiya duydugu binary sinyal seviyeleri eviren elemanlardir. Bu modller zerinden bir ikisin set edilmesi ile sahadaki yada kumanda panosu iimdeki herhangi bir eleman kumanda edilebilir. Bu eleman bir lamba, bir rle yada bir kontaktr olabilir. Dijital ikis modlleri rle, triyak yada transistr ikisli olabilir. Sahaya yapilan kumandanin hizli olmasi gerektigi durumlarda dogru gerilimle alisiyorsa transistr, alternatif gerilimle ile alisiyorsa triyak kullanimli yzden de kart zerine ekilecek max. ikis akimlarina dikkat etmek gerekir. SIMATIC S5-115U sistemlerinde kullanilan 24V ikis modllerinde max. ikis akimi 0,5A olabilir. Alternatif akim ikislarinda ise ikis akimi 2Ae kadar ikabilir. Dijital ikis kartlari da, giris kartlari gibi 8, 16 yada 32 bit olabilir. Bu modllerde de her bite ait sinyal durumunu gsteren bir LED bulunur. Ayrica kartin zelligine gre kisa devre dedektr de bulunabilir. Sadece giris sinyalleri okutan ve sadece ikis sinyallerini gsteren kartlar yaninda hem giris hem de ikis birimleri ieren kombine giris ikis kartlarida vardir. Bu kartlar sinirli sayida giris ikisi iin yer tasarrufu saglar. 3.4 ANALOG GIRIS/IKIS BIRIMLERI (Anolog I/O Modules) Kontrol edilen sistemdeki btn sinyallerin varliklarina yada yokluklarina gre sorulan sinyaller beklenemez. rnek olarak bir sicaklik yada basin degeri dijital olarak sorgulanabilir ancak bu degerin net bir sekilde belirlenmesi dijital giris modlleri ile mmkn olmaz. Iste burada devreye analog olarak yapilan kontrol devreye girer. Analog deger kullaniminda alt sinir ve st sinir degerlerin arasinda kalan blgeye kontrol yapilir. Bu kontrollerin yapilmasi analog giris ikis kartlari ile mmkn olmaktadir. Analog giris modlleri prosesten gelen analog degerleri dijital degerlere dnstrr. Yalniz ncelikle lm yapilan fiziksel byklgn PLCnin anlayacagi dile evrilmesi gerekir. Bu islemi gereklestiren cihazlara transmitter adi verilir. Transmitterler problarindan ltkleri bylg degerlendirerek 0-20mA, 4-20mA yada 0-10V gibi belli aralikta ifade edilen sinyallere evirirler. Bu sinyaller de PLCnin analog giris kartlari ile intern bus hatti zerinden CPUya okutulur. Bylece PLC belli araliklarda degisen degerleri isleyebilir duruma gelir. SIMATIC analog giris kartlarinda lm yapila araligi belirleyen lm aralik modlleri bulunur. Bu modln takilmasi ile beraber analog kart zerindeki switch ayari da yapilarak analog deger okuma iin gerekli sartlar yerine getirilmis olur. Analog deger kartlari mmkn oldugu kadar grltye karsi korumali retilirler. Btn modller deger araligi asimini belirleyebilir ve kablo kopma durumunu ihbar edebilir. SIMATIC S5-115U kartlari 50mV, 500mV, Pt100, 1V, 5V, 10V, 20mA +4-20mA araliklarinda lm yapabilirler. Analog ikis modlleri sisteme analog olarak mdahale edilmesi gereken durumlarda kullanilir. Bu modllerle sahadaki bir eleman 0-10V, 0-20mA yada 4-20mA ikislari ile oransal olarak kontrol edilebilir. PLCnin analog ikislari ile bir actuator ynetilebilir. CPU tarafindan karar verilen ikis degerleri dijital formda analog ikis kartinin islemcisine iletilir. Bu degerler bir dijital-analog evirici ile analog voltaj degerlerine evrilir. Ayrica bir voltaj-akim evirici ile ikis akimlari olusturulur. Bir programlanabilir lojik kontrolr CPUsunun performansi o CPUnun analog deger islemesi ile orantilidir. 3.5 AKILLI GIRIS/IKIS MODLLLERI (intelligent I/Q Modules) PLClerin normal lojik fonksiyonlari disinda birtakim zel fonksiyonlari da bulunmaktadir. Bu fonksiyonlarla ikis gzetimli, diger bir deyisle kapali evrim geri besleme kontrol uygulamalari gereklestirilebilir. Bu tip modller yksek hizda ve ok ileri derecede hassas kontrol imkanlari saglamak iin tasarlanmislardir.Akilli giris-ikis kartlari kapali evrim kontrolnde, pozisyonlamada, sayma ve oranlamada ve analog deger islemede kullanilir . Akilli I/Q modllerin sagladigi avantaj, bu modllerin zaman aisindan kritik olan grevlerini tamamiyla kendilerinin grmesidir. Birok durumda bu kontrolleri kendi zerk islemileri gereklestirirler. Bylece CPUnun kendi grevlerine konsantre olmasi saglanarak sistemin kontrol hizi byk oranda arttirilmis olur. Bu akilli giris-ikis modlleri, saha ile birebir giris-ikis kanallari zerinden baglantilidirlar. 3.6 ZEL MODLLER PLC ler iin tasarlanmis zel modller isminden de anlasilacagi zere PLC nin vazifesi olmayan daha ok kisisel bilgisayarlarin grevi olan bilgi saklama uygulamalarinda kullanilir. Bu saklanacak bilgilerin CPU ierisinde sabit olarak yer almasi gereksiz ve ogu zaman imkansizdir.Bu yzden PLC sistemi iine dahil edilen bir kart ile bilgi alinmasi, alinan bu bilgilerin islenmesi ve byk oranlarda (CPU ierisinde saklanamayacak boyutta) saklanmasi saglanir.Bu tr islemlerin gereklestirilebilmesi iin zel modl ierisinde birtakim yazilimlar yapilmasi gerekir.CPU bu kartlara bilgileri internal bus hatti zerinden esitli komutalarla gnderir. Dos ortami komutlarini alistirabilir ve rnek olarak database ierisinde bilgi saklayabilir. PLC ye takilabilen bu tip kart

modeli PCler ayrica flopy drive zerinden bilgilerin backup olarak yedeklenmesini de saglarlar. Burada saklanan degerlere ulasilabilmesi iin CPU ierisinde ilgili data bloklarin ailmis olmasi gerekmektedir. CPU iindeki STEP5 data bloklari herhangi bir ara islem gerektirmeden excel yada lotus dosyalari iine entegre edilebilir. 3.7 HABERLESME MODLLERI (Communication modules) Kominikasyon modlleri PLClerle giris-ikis birimleri arasindaki yada baska PCler arasindaki data alisverisini saglarlar. Bu modller direkt baglanti (point to poini) ile isletilebilecegi gibi bir network zerinden de isletilebilir. Bire bir baglantida baglanti yapilan CPU ift interface ierir. Bir porta programlama cihazi ile ulasilirken digeri zerinden haberlesme saglanir. Bylece sisteme daha fazla sayida I/Q dahil edilmesi mmkn olur. Ayrica LAN (local area network) zerinden de data alisverisi saglanir. Bu networklar iinde PLCler PCler saha elemanlari ve Workstationlar bulunabilir . Prosesin monitr zerinden izlenmesi printer raporlamalari da bu tip haberlesme modlleri zerinden yapilir. 3.8 KARTLARIN TAKILDIGI RAFLAR (Racks) PLC kartlarinin takildigi bu raflar PLC siniflarina gre farkliliklar gstermektedir. PLC grubu iinde S5-90 ve S5-95 direkt olarak rayli montaj olup herhangi bir rafa monte edilmemektedir. S5-100 kartlari submodle olarak tabir edilen elemanlar zerine monte edilmektedir. Bu elemanlar zerinde bulunan bus hatti ile haberlesme saglanmaktadir.Ayrica modler yapida olan bu elemanlar montaj kolayligi saglamaktadir. Submodler ray zerine takilirlar. S5-100 tipi PLCye ait kartlarda submodller zerine vidalanmak suretiyle monte edilir. S5-115 sistemlerinde submodllerin grevlerini subrackler yerine getirir. Subrackler ray sistemine uyumlu olmayip vida montaji ile sabitlenirler. Bu elemanlarin ihtiyaca gre degisik tipleri bulunmaktadir. Bazi modellere sadece giris-ikis kartlari takilabildigi gibi bazilarina da esitli zel modller takilabilmektedir. S5-115 sistemi subracklerin de ayrica bazi yksek akim ekebilen kartlarin sogutulabilmesi iin fan nitesi montaji da yapilabilmektedir. S5135 ve S5-155 sistemlerinde kartlarin takildigi raflar daha zellikli olup PLC de kullanilan kartlarin beslemelerini saglayan g kaynagi da barindirmaktadir. Ayrica bu g kaynagi iinde sogutucu fanlar bulunmaktadir.