UNIVERSITETI I PRISHTINËS “HASAN PRISHTINA” 

FAKULTETI I MJEKËSISË

STUDIMET PASDIPLOMIKE – PhD

DREJTIMI - STOMATOLOGJI
 

PUNIM SEMINARIK

TEMA :IZOLIMI, KAVITETI PËR QASJE ENDODONTIKE DHE

PËRCAKTIMI I GJATËSISË PUNUESE TË KANALIT TË RRËNJËS

KANDIDATI/JA : Erza RUDAKU PROF. ASS. DR. Violeta VULA

 PRISHTINË, 2022

PËRMBAJTJA

1. HYRJE
2. SHQYRTIMI I LITERATURËS
2.1. IZOLIMI
2.2. TREPANIMI PËR QASJE ENDODONTIKE
2.3. QASJA ENDODONTIKE DHE GJETJA E KANALEVE
2.4. PËRCAKTIMI I GJATËSISË PUNUESE TË KANALIT TË RRËNJËS
3. QËLLIMI
4. DISKUTIMI
5. PËRFUNDIMI
6. LITERATURA
 1. HYRJE

Trajtimi i suksesshëm i kanalit bazohet në vendosjen e saktë të diagnozës dhe hartimin e një
plani të përshtatshëm për trajtim, duke aplikuar njohuritë e anatomisë dhe morfologjisë së
dhëmbit, pastrimin dhe formësimin, dezinfektimin dhe obturimin e gjithë sistemit të kanalit të
rrënjës.
Faktorët më të rëndësishëm që ndikojnë në këtë proces janë anatomia e brendshme, instrumentet,
irrigantë që janë në dispozicion për trajtim. Faktorët morfologjik përfshijnë kanalet laterale dhe
aksesore, kanalet e lakuara, kanalet me mure të parregullta.Përdorimi i koferdamit për izolim
gjatë trajtimit endodontik ka përparësi dhe është standard për trajtim.
Koferdami siguron mbrojtje për pacientin, mjedis aseptik, rrit fushen vizuale.
Rreziku nga aerosolet është i minimizuar dhe koferdami është një barrierë kundër pështymës dhe
bakterieve orale të pacientit. Aplikimi i koferdamit gjithashtu mund të zvogëlojë bartjen
eventuale të semundjeve sistemike; hepatiti, tuberkulozi, AIDS.Qasja në kanale për trajtim
endodontik bazohet nga anatomia dhe morfologjia e dhëmbëve.
Objektivat kryesore të qasjes në kanale përfshijnë ; lokalizimin e kanaleve, qasja lineare e
instrumenteve në kanale deri në të tretën apikale, largimi i kulmit pulpar dhe gjithë pulpës
koronale dhe ruajtja e strukturës së dhëmbit.
Forma hyrëse mundëson formën korrekte dhe lokalizimin që siguron qasje direkte në të treten
apikale të kanalit. Gjatë trepanimit duhet të largohet struktura e dhëmbit e cila e pengon
formësimin e kanaleve. Janë identifikuar pesë forma të morfologjisë së kanaleve. Këtu bëjnë
pjesë forma e rrumbullaktë, shiritit, ovale, birilave, veshkave ose forma C.
Gjatësia punuese definohet si distanca prej pikës referente të paracaktuar koronale deri te pika ku
përfundon pastrimi, përpunimi dhe obturimi i kanalit.
Pika e fundit është empirike dhe duhet të jetë 1.0mm prej apeksit radiografik.Apekslokatorët
elektronikë përdoren për matjen e gjatësisë së punës. Apekslokatorët e rinjë bazohen në parimin
e lehtësimit të rrjedhjes së frekuencave të larta të rrymës alternative në mjedisin biologjik
krahasuar me frekuencat e ulëta.
 2. SHQYRTIMI I LITERATURËS

2.1 PËRDORIMI I KOFERDAMIT

Përdorimi i koferdamit për izolim gjatë trajtimit endodontik ka përparësi dhe është standard për
trajtim. Koferdami siguron mbrojtje për pacientin, mjedis aseptik, rrit fushen vizuale.
Rreziku nga aerosolet është i minimizuar dhe koferdami është një barrierë kundër pështymës dhe
bakterieve orale të pacientit. Aplikimi i koferdamit gjithashtu mund të zvogëlojë bartjen
eventuale të semundjeve sistemike; hepatiti, tuberkulozi, AIDS.Perdorimiikoferdamit per
izolimgjatetrajtimitendodontik ka perparesi tëshumtadheeshte obligative per cështjetligjore.
Përdorimiikoferdamit ne Shtetet e Bashkuarakonsiderohet standard per trajtim:
keshtunukkerkohetdeshmia e ekspertit nerastetkurpacientigelltitoseaspironinstrumente apo
materialesepsejuriaeshtekompetente ta percaktojesineglizhence.Koferdamisiguronmbroitje per
pacientin, po ashtuofronmjedisaseptik, rritfushenvizuale, retrahonindet
dhe e ben tratimin me efikas. Indet e buta jane tèmbrojturangademtimi (lacerimi)
gemundteshkaktohetngainstrumentetrrotulluese, agjentetkimikdhemedikamentet.
Substancatiriguese jane tekufizuara ne fushënoper-
ativedhe me e rendēsishmegjateaplikimittekoferdamit.
eshtembroitia e pacientitngagellititjaoseaspirimiiinstrumentevedhematerialeve.Perparësitietër
është se edhestomatologudhepunëtorët
ndihmës janë po ashtu tëmbroitur.
RrezikungaaerosoletështeiminimizuardheKoferdamieshteniebarrierekunderpeshtymesdhebaktere
veoraletepacientit.
Koferdami është i përbërë nga lateksi, ngjyrat mund të jenë të ndryshme.
Koferdami i trashësisë së mesme rekomandohet më së shumti.

MBAJTËSIT E KOFERDAMIT
Unazat për fiksimin e koferdamit janë prodhuar qe t’i përshtaten grupeve të ndryshme të
dhëmbëve. Unazat kanë përparësi sepse janë radiolucente.
Unazat kanë tipe dhe forma të ndryshme, rekomandohet si vijon; dhëmbët e përparëm Ivory nr.9,
paramollarët nr.0 dhe nr.2, dhe mollarët nr.14. 14ª,dhe nr.56.
Vendosja e koferdamit si një njësi është e preferueshme. Koferdami vendoset në kornizë dhe
tërhiqet fort në të dyja anët. Vrima hapet në koferdam dhe pastaj krahët e unazës fiksohen në
koferdam.

2.2TREPANIMI PËR QASJE ENDODONTIKE

Qasja në kanale për trajtim endodontik bazohet nga anatomia dhe morfologjia e dhëmbëve.
Objektivat kryesore të qasjes në kanale përfshijnë ; lokalizimin e kanaleve, qasja lineare e
instrumenteve në kanale deri në të tretën apikale, largimi i kulmit pulpar dhe gjithë pulpës
koronale dhe ruajtja e strukturës së dhëmbit.

Forma hyrëse mundëson formën korrekte dhe lokalizimin që siguron qasje direkte në të treten
apikale të kanalit. Gjatë trepanimit duhet të largohet struktura e dhëmbit e cila e pengon
formësimin e kanaleve. Janë identifikuar pesë forma të morfologjisë së kanaleve. Këtu bëjnë
pjesë forma e rrumbullaktë, shiritit, ovale, birilave, veshkave ose forma C.
Hapja e kavitetit më së miri realizohet me frezë fisurale. Ndriqimi është faktor kyq. Sonda e
mprehtë endodontike mund të përdoret për lokalizimin e orificiumeve të kanalit. Pas lokalizimit
të kanalit, instrumenti i vogël endodontik nga celiku jokorodues nr.10 përdoret për gjetjen e
kanalit. Zbulimi i një kanali mund të shërbejë si pikë referuese për gjetjen e kanaleve tjera.

2.3 HAPJA E KAVITETIT DHE GJETJA E KANALEVE

Incizivi qendror dhe lateral maksillar

Incizivi qendror ka një rrënjë dhe një kanal. Në personat e rinj, brinjët prominent kërkojnë hapje
të kavitetit në formë trekëndëshi për të siguruar qasje në inde. Pasiqë kanali është i pozicionuar
në qendër të rrënjës aty te kufiri smalt-cement dhe duke shikuar dhëmbin nga drejtimi mezio-
distal është evidente se kurora nuk është në drejtim me boshtin e rrënjës. Si orientim merret një e
treta e pjesës palatinale. Pas preparimit 2-3 mm në thellësi, freza orientohet nga boshti i rrënjës,
si dhe merr orientim palatinal. Kjo redukton mundësinë e perforimit. Qasja në incizivët lateral
është e ngjashme, në formë trekëndëshe indikohet te pacientët e rinjë, ndërsa te personat e
moshuar në formë ovale.

Kaninët maksillar

Kaninët maksillar kanë një rrënjë dhe një kanal. Qasja është në formë ovale, në të treten e mesmë
palatinale.

Paramollarët maksillar

Paramollarët e parë dhe të dytë maksillar kanë strukturë të ngjashme koronale.

Qasja është në formë ovale në drejtim vestibulo-palatinal.
Kur janë të pranishme dy kanale ato janë nën kuspidet bukale dhe palatinale.
Në prerjen tërthore morfologjia e brendshme e ka formën e veshkës apo në te numrit 8.

Mollarët maksillar

Mollarët e parë dhe të dytë maksillar kanë forma të ngjashme, forma e tyre është trekëndëshi dhe
lokalizohet në gjysmën meziale të dhëmbit.
Hyrja e kanalit mezio-bukal është lehtas distalisht nga kuspidi mezio-bukal.
Ky kanal ështe i gjerë ne drejtim buko-palatinal prandaj shpeshherë paraqitet kanali i dytë mezial
i njohur si MB2 i cili lokalizohet 1-3 mm në drejtim palatinal nga kanali meziobukal MB1.

Incizivët qendrorë mandibularë

Invizivët qendrorë mandibular janë te ngushtë në drejtim meziodistal dhe të gjerë në drejtim
vestibulo-oral. Mund të kenë nje kanal në formë ovale apo dy kanale. Forma hyrëse është në
formë trekëndëshi me bazë kah tehu incizal dhe maja kah pjesa gingivale. Qasja ëshë nga ana
linguale.

Kaninët mandibularë

Kaninët mandibularë zakonisht kanë kurorë më të hollë dhe më të gjatë krahasur me kaninët
maksillar, të cilët janë më të shkurtër dhe më të gjerë në drejtim meziodistal. Dhëmbi mund të
ketë një rrënjë ose dy rrënjë. Forma hyrëse është ovale dhe pozicionohet në të tretën e mesme të
kurorës.

Paramollarët mandibularë

Paramollarët mandibullarë janë dhëmbë qe mjekohen lehtë, me një anatomi rrallëherë

komplekse. Kurora e paramollarit të para ka nje kuspis promiment bukal. Projeksioni meziodistal
tregon se dhoma pulpare dhe hyrja në kanal janë të pozicionuara bukalisht.

Molarët mandibularë

Molarët mandibularë janë të ngjashëm sa i përket konfiguracionit anatomik. Më së shpeshti

molarët e parë mandibularë kanë dy kanale në rrënjën meziale dhe në një kanal në rrënjën
distale. Prezenca e kanalit të dytë në rrënjën distale shfaqet në 20-40% të rasteve. Incidenca e
kanalit të 4 është e rrallë. Pikat referuese koronale për lokalizimin e kanaleve në rrënjët
mandibulare influencohen nga pozicioni i kurorës ndaj rrënjës si dhe inklinimi lingual i këtyre
dhëmbëve në hark. Molari i parë mandibularë mund të ketë edhe një rrënje shtesë distale të
separuar. Qasja e trepanimit është në formë trekëndëshi apo trapezoidi si dhe pozicionihet në
pjesën meziale.
2.4 PËRCAKTIMI I GJATËSISË PUNUESE TË KANALIT TË RRËNJËS

Radiografik

Gjatësia punuese definohet si distanca prej pikës referente të paracaktuar koronale deri te pika ku
përfundon pastrimi, përpunimi dhe obturimi i kanalit.
Pika e fundit është empirike dhe duhet të jetë 1.0mm prej apeksit radiografik.
Pas preparimit për qasje përdoret instrumenti për të gjetur kanalet si dhe gjendet gjatësia e punës.
Që të caktojme gjatësinë e saktë e përdorim gjilpërën nr,20.
Faktorët teknikë duhet të merren parasysh gjatë llogaritjes së gjatësisë së punës. Kjo përfshin
ndjeshmërinë taktile dhe gjakderdhjen.
Pas ekzpozimit të filmit apo sensorit kalkulohet gjatësia e punës. Përcaktohet distanca ndërmjet
majës së gjilpërës deri te apeksi radiografik. Kur është distanca më e madhe se 1mm llogaritja
llogaritja bëhet ashtuqë maja e gjilpërës ripozicionohet 1.0mm prej apeksit radiografik. Me
radiografi këndore përcaktimi i gjatësisë së kanalit bëhet duke u bazuar në teknikën SLOB.

Apekslokatorët elektronikë

Apekslokatorët elektronikë përdoren për matjen e gjatësisë së punës. Apekslokatorët e rinjë

bazohen në parimin e lehtësimit të rrjedhjes së frekuencave të larta të rrymës alternative në
mjedisin biologjik krahasuar me frekuencat e ulëta.
Duke kaluar dy frekuenca të ndryshme përgjatë kanalit rezulton në atë se frekuenca e lartë
pengon frekuencen më të ultë. Vlerat e rezistencës që ndryshojnë njëra nga tjetra maten dhe
konvertohen në informacionin e gjatësisë. Në apeks, vlerat e rezistencës gjenden në ndryshimet e
tyre më të larta. Përdorimi i apeks lokatorëve dhe testuesve elektrikë të pulpës te pacientët me
pejsmejker është ende në pikëpyetje.
3.QËLLIMI

Qëllimi i këtij punimi është që me anë të shqyrtimit të literaturës të njihemi me rëndësinë e

izolimit të kavitetit,
• Të gjejmë dhe të kuptojmë plotësisht morfologjinë e dhëmbit dhe konfigurimin kanalar në
mënyrë që të zgjedhim modalitetet e përshtatshme të trajtimit.
qasjes endodontike në dhëmbë të ndryshëm si dhe përcajktimin e gjatësisë së kanalitme atë të
radiografisë ose përdorimit të apeks lokatorëve gjatë trajtimit endodontik të sistemit kanalikular
të rrënjës së dhëmbit.
 4.DISKUTIMI

Suksesi i trajtimit endodontik varet nga çrrënjosja e mikrobeve (nëse janë të pranishme)
nga sistemi kanalikular i rrënjës së dhëmbit dhe parandalimi i riinfeksionit. Kanali i rrënjës
duhet instrumentuar me instrumente manuale dhe rrotulluese nën irrigimin e vazhdueshëm për të
hequr indin e inflamuar dhe nekrotik, mikrobet/biofilmat dhe mbeturinat e tjera nga hapësira e
kanalit të rrënjës. Qëllimi kryesor i instrumenteve është të lehtësojë irrigimin, dezinfektimin dhe
mbushjen definitive. Terapia fillestare mund të mos rezultojë me shërim për disa arsye. Arsyet
më të shpeshta janë moseleminimi i plotë i mikroorganizmave që kanë qenë të pranishëm në
momentin e trajtimit fillestar. Shkaktarë të tjerë mund të jenë mospërdorimi i pajisjeve adekuate
siq është koferdami, mossigurimi i një mjedisi aseptik gjatë punës klinike, mospërpunimi
joadekuar i kanaleve të rrënjes, mosnjohja e morfologjisë anatomike të dhëmbëve, obturimi
joadekuat si dhe kalcifikimet në kanal.
 5.PËRFUNDIMI

Objektivat kryesore gjate trajtimit endodontik te kanalit te rrenjes jane ofrimi i komoditeti
tmaksimal, jetegjatesia pas trajtimit endodontik, estetika dhe funksioni me i mire i dhembit. Keto
objektiva arrihen duke eliminuar ose reduktuar ne maksimum bakteret gjatë pastrimit dhe
formësimit te kanalit, duke parandaluar rikontaminimin e kanalit permes aplikimit te obturimit 3-
dimensional dhe duke vendosu rrestaurime funksionale dhe estetike, te cilat kane jetegjatèsi
saedhe vet dhembi. Studimet ne njerez kane treguar se suksesi i trajtimit te nje kanali varet ne
parim nga aftësia e mënjanimit te baktereve nga kanali i infektuar. Per shkak tëk ompleksiteti tte
hapësires se kanalit te rrënjes, metodave jo adekuate te instrumentimit dhe obturimit, dhe
mikrodepërtueshmerise nga restaurimet perfundimtare, eliminimi i baktereve nga kanalet e
rrenjeve nganjehere nuk eshte i mundshem. Respektimi i nje protokolli të mire e permireson
dukshem prognozen e dhembit te trajtuar. Megjithate, për shkak te nderveprimeve komplekse ne
mes te nikoqiritdhe parazitit jane fituar rezultate te ndryshme edhepse eshte perdorur protokolli
irregullt për garantimin e suksesit te trajtimit.
6.LITERATURA
1
Haapasalo, Markus, Ya Shen, ËeiQian, and Yuan Gao. "Irrigation in endodontics." Dental
Clinics 54, no. 2 (2010): 291-312.
2
Loel, D. Arnold. "Use of acid cleanser in endodontic therapy." The Journal of the American
Dental Association 90, no. 1 (1975): 148-151.
3
Baumgartner, J. Craig, Carolyn M. Broën, Carson L. Mader, Donald D. Peters, and Jay D.
Shulman. "A scanning electron microscopic evaluation of root canal debridement using saline,
sodium hypochlorite, and citric acid." Journal of endodontics 10, no. 11 (1984): 525-531.
4
Baumgartner, J. Craig, and Carson L. Mader. "A scanning electron microscopic evaluation of
four root canal irrigation regimens." Journal of endodontics 13, no. 4 (1987): 147-157.
5
Czonstkoësky, Mario, Edmund G. Ëilson, and Floyd A. Holstein. "The smear layer in
endodontics." Dental Clinics 34, no. 1 (1990): 13-25.
6
Park, Ellen, Ya Shen, Mehrzad Khakpour, and Markus Haapasalo. "Apical pressure and extent
of irrigantfloë beyond the needle tip during positive-pressure irrigation in an in vitro root canal
model." Journal of endodontics 39, no. 4 (2013): 511-515.
7
Spencer, H. R., V. Ike, and P. A. Brennan. "the use of sodium hypochlorite in endodontics—
potential complications and their management." British dental journal 202, no. 9 (2007): 555-
559.
8
Crane, Arthur Barton. A Practicable Root-Canal Technic. Lea &Febiger, 1920.
9
Siqueira Jr, José F., Isabela N. Rôças, Amauri Favieri, and Kenio C. Lima. "Chemomechanical
reduction of the bacterial population in the root canal after instrumentation and irrigation ëith
1%, 2.5%, and 5.25% sodium hypochlorite." Journal of endodontics 26, no. 6 (2000): 331-334.
10
Beltz, Richard E., Mahmoud Torabinejad, and Manucher Pouresmail. "Quantitative analysis of
the solubilizing action of MTAD, sodium hypochlorite, and EDTA on bovine pulp and dentin."
Journal of endodontics 29, no. 5 (2003): 334-337.
11
McDonnell, Gerald, and A. Denver Russell. "Antiseptics and disinfectants: activity, action, and
resistance." Clinical microbiology revieës 12, no. 1 (1999): 147-179.
12
Ma, Jingzhi, ZhejunËang, Ya Shen, and Markus Haapasalo. "A neë noninvasive model to study
the effectiveness of dentin disinfection by using confocal laser scanning microscopy." Journal of
endodontics 37, no. 10 (2011): 1380-1385.
13
Zehnder M. Root canal irrigants. Journal of Endodontics. 2006;32:389–398. 
14
Fedoroëicz Z, Nasser M, Sequeira-Byron P, de Souza RF, Carter B, Heft M. Irrigants for non-
surgical root canal treatment in mature permanent teeth. Cochrane Database Systematic
Revieë. 2012;9:CD008948.
15
Siqueira Junior JF, Rocas IN, Favieri A, Lima KC. Chemomechanical reduction of the bacterial
population in the root canal after instrumentation and irrigation ëith 1%, 2.5%, and 5.25%
sodium hypochlorite. Journal of Endodontics. 2000;26:331–334.
16
Pashley EL, Birdsong NL, Boëman K, Pashley DH. Cytotoxic effects of NaOCl on vital
tissue. Journal of Endodontics. 1985;11:525–528. 
17
Hermann JË, Heicht RC. Complications in the therapeutic use of sodium hypochlorite. Journal
of Endodontics. 1979;5:160.
18
Gursoy UK, Bostanci V, Kosger HH. Palatal mucosa necrosis because of accidental sodium
hypochlorite injection instead of anaesthetic solution. International Dental
Journal. 2006;39:157–16.
19
Hauman CH, Chandler NP, Tong DC. Endodontic implications of the maxillary sinus: a
revieë. International Dental Journal. 2002;35:127–141. 
20
Becker GL, Cohen S, Borer R. The sequelae of accidentally injecting sodium hypochlorite
beyond the root apex. Report of a case. Oral Surgery, Oral Medicine, and Oral
Pathology. 1974;38:633–638. 
21
Sabala CL, Poëell SE. Sodium hypochlorite injection into periapical tissues. Journal of
Endodontics. 1989;15:490–492. 
22
Spencer HR, Ike V, Brennan PA. Revieë: the use of sodium hypochlorite in endodontics -
potential complications and their management. British Dent Journal. 2007;202:555–559. 
23
Holleman AF, Ëiberg E. San Diego: Academic Press; 2001. Inorganic Chemistry.
24
 Harris DC. Neë York: Ë.H. Freeman Company; 2007. Quantitative Chemical Analysis. 
25
Carolina EC, Laura BL, Viviana GR, Valencia ME. Development and validation of a method
for the determination of EDTA in non-alcoholic drinks by HPLC. J Food Compost
Anal. 2007;20:248–52.
26
Perez F, Rouqueyrol-Pourcel N. Effect of a loë-concentration EDTA solution on root canal
ëalls: A scanning electron microscopic study. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral
RadiolEndod. 2005;99:383–7.
27
Scelza MF, Pierro V, Scelza P, Pereira M. Effect of three different time periods of irrigation
ëith EDTA-T, EDTA, and citric acid on smear layer removal. Oral Surg Oral Med Oral Pathol
Oral RadiolEndod. 2004;98:499–503.
28
Kuah HG, Lui JN, Tseng PS, Chen NN. The effect of EDTA ëith and ëithout ultrasonics on
removal of the smear layer. J Endod. 2009;35:393–6. 
29
Ëu L, Mu Y, Deng X, Zhang S, Zhou D. Comparison of the effect of four decalcifying agents
combined ëith 60°C 3% sodium hypochlorite on smear layer removal. J Endod. 2012;38:381–4.
30
Fabiani C, Franco V, Covello F, Brambilla E, Gagliani MM. Removal of surgical smear layer. J
Endod. 2011;37:836–8.
31
Prado M, Gusman H, Gomes BP, Simão RA. Scanning electron microscopic investigation of
the effectiveness of phosphoric acid in smear layer removal ëhen compared ëith EDTA and citric
acid. J Endod. 2011;37:255–8. 
32
Dai L, Khechen K, Khan S, Gillen B, Loushine BA, Ëimmer CE, et al. The effect of QMix, an
experimental antibacterial root canal irrigant, on removal of canal ëall smear layer and debris. J
Endod. 2011;37:80–4. 
33
Rödig T, Döllmann S, Konietschke F, Drebenstedt S, Hülsmann M. Effectiveness of different
irrigant agitation techniques on debris and smear layer removal in curved root canals: A scanning
electron microscopy study. J Endod. 2010;36:1983–7.
34
Da Silva LA, Sanguino AC, Rocha CT, Leonardo MR, Silva RA. Scanning electron
microscopic preliminary study of the efficacy of smearclear and EDTA for smear layer removal
after root canal instrumentation in permanent teeth. J Endod. 2008;34:1541–4. 
Scelza MF, Pierro V, Scelza P, Pereira M. Effect of three different time periods of irrigation
ëith35EDTA-T, EDTA, and citric acid on smear layer removal. Oral Surg Oral Med Oral Pathol
Oral RadiolEndod. 2004;98:499–503. 
36
Delany GM, Patterson SS, Miller CH, Neëton CË. The effect of chlorhexidine gluconate
irrigation on the root canal flora of freshly extracted necrotic teeth. Oral Surg Oral Med Oral
Pathol. 1982;53:518–23.
37
Greenstein G, Berman C, Jaffin R. Chlor-hexidine: an adjunct to periodontal therapy. J
Periodontol. 1986;57:370–6.
38
Athanassiadis B, Abbott PV, Ëalsh LJ. The use of calcium hydroxide, antibiotics and biocides
as antimicrobial medicaments in endodontics. Aust Dent J. 2007;52:S64–S82. 
39
Gomes BPFA, Souza SFC, Ferraz CCR, et al. Effectiveness of 2% chlorhexidine gel and
calcium hydroxide against Enterococcus faecalis in bovine root dentine in vitro. Int Endod
J. 2003;36:267–75.
40
Delany GM, Patterson SS, Miller CH, Neëton CË. The effect of chlorhexidine gluconate
irrigation on the root canal flora of freshly extracted necrotic teeth. Oral Surg Oral Med Oral
Pathol. 1982;53:518–23.
41
Basson NJ, Tait CM. Effectiveness of three root canal medicaments to eliminate Actinomyces
israelii from infected dentinal tubules in vitro. SADJ. 2001;56:499–501. 
42
Marley JT, Ferguson DB, Hartëell GR. Effects of chlorhexidine gluconate as an endodontic
irrigant on the apical seal: short-term results. J Endod. 2001;27:775–8.
43
Ferguson DB, Marley JT, Hartëell GR. The effect of chlorhexidine gluconate as an endodontic
irrigant on the apical seal: long-term results. J Endod. 2003;29:91–4. 
 44Ëuerch RM, Apicella MJ, Mines P, Yancich PJ, Pashley DH. Effect of 2% chlorhexidine gel as
an intracanal medication on the apical seal of the root-canal system. J Endod. 2004;30:788–91.
45
Agraëal Vineet S, Rajesh M, Sonali K and Mukesh P. A Contemporary Overvieë of
Endodontic Irrigants - A Revieë. J Dent App. 2014;1(6):105-15.