1.

Navedite hormone

a) kojima je sekundardni glasnik cGMP

● Atrijalni natriuretski peptid

● Dušikov oksid

b) kojima je sekundarni glasnik cAMP

●α2-adrenergičke kateholamini

●β-adrenergičke kateholamini

●Adrenokortikotropni hormon (ACTH)

●Antidiuretski hormon (vazopresin)

●Kalcitonin

●Horionski gonadotropin,

●humani (CG) Kortikotropin-releasing hormon

Folikulostimulirajući hormon (FSH)

●Glukagon

●Lipotropin (LPH)

●Luteinizirajući hormon (LH)

●Melanocitni-stimulirajući hormon (MSH)

●Paratiroidni hormon (PTH)

●Somatostatin

● Tireo-stimulirajući hormon (TSH)

c) kojima je sekundarni glasnik Ca ili fosfatidilinozitol

●Acetilholin (muskarinski)

●α1-adrenergični kateholamini

●Angiotenzin II

●Antidiuretski hormon (vazopresin)

●Holecistokinin
●Gastrin

●Gonadotropin koji oslobađa hormon

●Oksitocin

●Faktor rasta izvedenog od trombocita (PDGF)

●Tvari P

●Hormon koji oslobađa tirotropin (TRH)

d) Drugi glasnik je kinaza ili kaskade fosfataze

●Adiponektina

●Horionski somatomamotropim

●Epidermalni faktor rasta (EGF)

●Eritropoetin (EPO)

●Fibroblastni faktor rasta (FGF)

●Hormon rasta (GH)

●Insulin

●Faktori rasta slični inzulinu I i II

●Leptin

●Faktor rasta nerva (NGF)

●Faktor rasta izveden iz trombocita

●Prolaktin

2. Koji se hormoni vežu za intracelularne receptore?

●Androgeni

●Kalcitriol (1,25 [OH] 2-D3)

●Estrogeni

●Glukokortikoidi

●Mineralokortikoidi

●Progestini

●Retinska kiselina
●Hormoni štitnjače (T3 i T4)

3. Zaokružite tačan odgovor

a) Hormoni koji se vežu za intracelularne receptore su glukokortikoidi,mineralokortikoidi,oksitocin

b) Hormoni koji se vežu za intracelularne receptore su glukokortikoidi,mineralokortikoidi,inzulin

c) Hormoni koji se vežu za intracelularne receptore su glukokortikoidi,mineralokortikoidi I hormon rasta

d) Kalcij ili fosfatidilinozitol je drugi glasnik za glukokortikoide / FSH

e) Camp je drugi glasnik za glukagon,samatostatin,TSH.

4. Navedite opšte karakteristike lipofilnih hormona

TIPOVI STEROIDI,JODOTIRONINI,KALCITRIOL,RETINOIDI

POTREBA ZA TRANSPORTNIM PROTEINIMA DA

VIJEK TRAJANJA DUG(SATIMA,DANIMA)

RECEPTORI UNUTARĆELIJSKI

MEDIJATORI RECEPTOR-HORMON KOMPLEKS

5.Navedite opšte karakteristike hidrofilnih hormona

TIPOVI POLIPEPTIDI,PROTEINI,GLIKOPROTEINI,KATEHOLAMINI

POTREBA ZA TRANSPORTNIM PROTEINIMA NE

VIJEK TRAJANJA KRATAK/MINUTE

RECEPTORI NA PLAZMA-MEMBRANI

MEDIJATORI CAMP,CGMP,Ca+,metaboliti kompleksa

fosfoinozitola,kinazne kaskade

6. Uporedi svojstvo receptora I transportnih proteina

KARAKTERISTIKE RECEPTORI TRANSPORTNI PROTEINI

KONCENTRACIJA Veoma niska ( hiljade/ ćeliji) Veoma visoka ( bilioni/µL)

AFINITET VEZIVANJA Kd Visok( pmol/L do nmol/L) Nizak(µmol/L)

SPECIFIČNOST VEZIVANJA Veoma visoka Niska

 ZASIĆENOST Da Ne

REVERZBILNOST Da Da

TRANSDUKCIJA SIGNALA Da Ne

7. Napiši vrijeme pohrane sljedećih hormona

STEROIDI NE POSTOJI

KATEHOLAMINI SATI

1,25(OH)2-D3 NE POSTOJI

INZULIN DANI

PTH SATI

T3 I T4 SEDMICE

8. Strukturno predstavite I navedite hormone-derivate holesterola

9.Strukturno predstavite I navedite hormone derivate tirozina

10. Koja je uloga ADH( antidiuretskog hormona) ili vazopresina? Šta je on po hemijskom sastavu?

ADH ili vazopresin ima vazokontriktorno djelovanje na krvne sudove,vazodiuretičko djelovanje na

bubrege I on je prokoagulant.Po hemijskom sastavu je ciklični nonapeptid.

11. Odgovorite

A) Navedite koncentracije hormona u izvanćelijskoj tekućini

Hormoni se u izvanćelijskoj tekućini nalaze se u veoma niskoj koncentraciji,uglavnom u rasponu od 10 -15

do 10-9mol/L.Te su koncentracije značajno niže od mnogih strukturno sličnih
molekula( steroli,aminokiseline,peptidi,proteini) koji se u cirkulaciji nađu u koncentracijama od 10 -5do
10-3 mol/L.

B) Pojasnite specifičnost I selektivnost hormonskih receptora

Ciljne ćelije moraju ne samo prepoznati različite hormone prisutne u malim količinama, već i razlikovati
hormone od drugih sličnih molekula koji je 10 6 do 109 puta više.Visoki stupanj razlučivanja osiguravaju
ćelijske molekule prepoznavanja- receptori.Hormoni pokreću svoje biološke učinke vezanjem za
specifične receptore, kao što I svaki kontrolni sistem mora obezbijediti način za zaustavljanje dejstva
efektora.To se kod hormona uspostavlja otpuštanjem hormona sa receptora.Ciljna ćelija je određena
svojom sposobnošću da selektivno veže određeni hormon za odgovarajući receptor.

c) Pojasnite biohemijske karakteristike interakcije hormon-receptor

Kako bi interakcija hormona I receptora ostvarila fiziološki učinak, nužni su sljedeći biohemijski
preduvjeti:

1.vezanje mora biti specifično, a mogu ga zamijeniti agonisti ili antagonisti

2.vezanje mora imati svojstvo zasićenja

3.vezanje se mora obavljati unutar koncentracijskog raspona očekivanog biološkog odgovora.

12. Podjela hormona prema mehanizmu djelovanja!

I Hormoni koji se vežu za unutarćelijske receptore

II Hormoni koji se vežu za receptore na površini ćelije

-Drugi glasnik je Camp

-Drugi glasnik je CGMP

-Drugi glasnik je kalcijum ili fosfatidilinozitol( ili oboje)

-Drugi glasnik je kaskada kineaza ili fosfataza

13. Zaokruži tačne odgovore

a. Kortizol je hormon nadbubrežne žlijezde

b. Kortizol je hormon peptidne strukture

c.Kortizol djeluje preko intracelularnih receptora

d.Kortizol je hormon steroidne strukture

e.Sve tačno

14. Dopunite nazive na šemi i pojasnite

15. Objasni metabolizam jodida

Štitnjača je sposobna koncentrisati jodid I nasuprot velikom elektrohemijskom gradijentu.To je proces

koji je ovisan o energiji I povezan je sa nosačem tireoidnog jodida I ovisnim o Na +K+ ATP-azi.

Štitnjača je jedino tkivo sposobno oksidirati jodid I u stanje više valencije što je preduvjet za
organifikaciju joda i biosintezu tireoidnog hormona.Taj korak uključuje peroksidazu koja sadrži hem, a
odigrava se na luminalnoj površini folikularnih ćelija.Tireoperoksidaza zahtjeva H 2O2 kao oksidirajući
agens.

Neki spojevi inhibiraju i oksidaciju i njegovu interkorporaciju u MIT i DIT. Najbitniji inhibitori su lijekovi
koji sadrže tioureu.Vezanje 2 molekule DIT-a i stvaranje T 4, ili vezanje jedne MIT i DIT i stvaranje T 3
odigrava se unutar tireoglobulinske molekule.Nastali tireoidni hormoni ostaju kao integralni dijelovi
tireoglobulina sve dok se ovaj ne razgradi.

Dejodinaza uklanja I iz inaktivnih molekula MIT i DIT u štitnjači.Taj mehanizam osigurava značajnu
količinu I koji se koristi u biosintezi T3 i T4.Periferna dejodinaza u ciljnim tkivima kao što su
hipofiza,jetra,bubreg uklanja I s 5' pozicije T 4 da bi nastao T3 koji je mnogo djelotvornija molekula.

16.Tireoglobulin

Tireoglobulin je veliki jodirani I glikozilirani protein molekularne mase od 660 kDa Sadrži oko 5000
aminokiselinskih ostataka,.On je prekursor hormona štitnjače, T 3 I T4. Oko 70% jodida u tireoglobulinu se
nalazi u obliku neaktivnih prekursora MIT I DIT,dok je 30% u obliku jodotironilnih ostataka, T 3 I T4.Kad su
zalihe joda dovoljne, tad je omjer T4:T3 otprilike 7:1.

Razne kisele proteaze i peptidaze hidroliziraju tireoglobulin do aminokiselina, uključujući i T3 i T4 , koji se

ispušta u izvanćelijski prostor
17. Objasniti stvaranje I metabolizam Ang I dopuniti

Renin djeluje na supstrat ANGIOTENZINOGEN da bi se proizveo dekapeptid ANGIOTENZIN I. Enzim

pretvorbe angiotenzina, glikoprotein koji se nalazi u plućima,endotelnim ćelijama I plazmi, uklanja 2 AK s
karboksilnog kraja dekapeptida Angiotenzina I te nastaje Angiotenzin II u koraku za kojeg se smatra da
ne ograničava brzinu.

Ang II podiže krvni pritisak uzrokovajući konstrikciju arteriola I vrlo je snažna vazoaktivna tvar.Inhibira
otpuštanje renina iz jukstaglomerularnih ćelija I snažni je stimulator proizvodnje aldosterona.To dovodi
do zadržavanja Na+,povećavanja volumena tekućine I povišenja krvnog pritiska.U nekih se vrsta Ang II
pretvara u heptapeptid Ang III, jednako snažni stimulator proizvodnje aldosterona. U ljudi je
koncentracija Ang II u plazmi 4 puta veća od Ang III, pa je za većinu učinaka odgovoran taj oktapeptid.
Sinteza,metabolizam I odabrane fiziološke aktivnosti angiotenzina

Na slici su predstavljene 3 biološki najaktivnije forme Angiotenzina ( Ang) Ang 1-7, Ang 1-8( Ang II),Ang
III.Sve forme angiotenzina su izvedene proteolizom katalizirano brojnim različitim proteazama.Inicijalno
procesiranje prekursora Angiotenzinogena( 400+ aminokiselinskih ostataka) katalizirano je reninom, dok
je nekoliko drugih proteolitičkih događaja katalizirano konvertirajućim enzimom I (ACE 1) ili ACE 2.

18. Šta djeluje na renin-stimulacija, na šta on djeluje I ko ga inhibira?

a. Bilo koja kombinacija faktora koja smanjuje volumen tekućine kao što je dehidratacija, smanjeni
pritisak ,gubitak krvi stimuliše oslobađanje renina.

b. Renin djeluje na supstrat angiotenzinogen radi nastanka dekapeptida-Angiotenzina I

c.Angiotenzin II inhibira otpuštanje renina iz jukstaglomerularnih ćelija

19. Sinteza mineralokortikoida

Sinteza aldosterona se dešava u zoni glomerulozi.Od pregnenolona nastaje progesteron, djelovanjem 2

hormona glatkog endoplazmatskog retikuluma: 3 β- hidroksisteroid-dehidrogenaza(3 β -OHSD) i Δ5,4-
izomeraza.Hidroksilacija progesterona na položaju C21 pod dejstvom 21- hidroksilaze rezultira
nastankom DOC-11-deoksikortikosterona koji je aktivni mineralokortikoid.

Hidroksilacija na C11 pod dejstvom 11β-hidroksilaza proizvodi KORTIKOSTERON-slabi mineralokortikoid

i pokazuje glukokortikoidnu aktivnost.Zona glomeruloza koja ne sadrži enzim 17 α – hidroksilazu, sadrži
mitohondrijski enzim 18- hidroksilaza/ aldosteron sintaza.
Taj enzim djeluje na kortikosteron pa nastaje 18-hidroksikostikosteron, od kojeg nastaje aldosteron
konverzijom alkohola sa 18-C atoma u aldehid.
20. Sinteza estrogena

Estrogeni su skupina hormona koji se sintetiziraju u različitim tkivima.17 β-estradiol je primarni estrogen
ovarijskog porijekla.U trudnoći se proizvodi relativno više estriola E3, porijeklom iz placente.Estrogeni
nastaju aromatizacijom androgena u složenom procesu koji uključuje 3 hidroksilacijska koraka, a za svaki
korak je potreban kiseonik i NADPH.Smatra se da aromataza enzim kompleks sadrži P450
monooksigenazu. Estradiol E2 nastaje ako je supstrat ovog enzimskog kompleksa testosteron, dok
estron E1 nastaje aromatizacijom androstendiona.

21. Od koje molekule se sintetiziraju adrenalni hormoni

Hormoni nadbubrežne žlijezde se sintetiziraju od holesterola.Holesterol uglavnom dolazi iz krvne

plazme, a manji dio nastaje sintezom od Acetil CoA preko skvalena I mevalonata.Veći dio holesterola u
nabubrežnoj žlijezdi je esterificiran i uskladišten u citoplazmatskim lipidnim kapljicama.

Nakon stimulacije nadbubrežne žijezde ACTH-om, aktivira se esteraza I oslobođen holesterol se prenosi
u mitohondrij gdje citohromni enzim kidanja bočnog lanca P450-(P450scc) katalizira reakciju u kojoj od
holesterola nastaje prognenolon.Kidanje bočnog lanca uključuje slijed hidroksilacija,naprije na C 22, a
zatim na C20, nakon čega se oslobodi bočni lanac I nastaje steroid s 21C atomom. Za prijenos holesterola
do enzima P450 scc nužan je StAR.- steroidogeni akutni regulacijski protein ovisan o ACTH-u.

22. 4 funkcionalne domene steroidnih,retinoidnih hormona

Steroidni,tiroidni,retinoidni hormonski receptori imaju nekoliko funkcionalnih domena

1.Jedna domena veže hormon

2.Druga domena se veže na specifične regije DNA

3.Treća je uključena u interakciju sa drugim koregulator proteinima- rezultira aktivacijom ili represijom
genske transkripcije.

4.Četvrta domena može odrediti specifično vezanje na jedan ili više drugih proteina koji mogu uticati na
intracelularnu trgovinu receptora.

23. Vezivni afinitet receptora hormona je visok,mala frakcija hormona je potrebna da bi došlo do
reakcije.

24. Objasni sintezu adrenalina i prikaži reakcijom

Dopamin,norepinefrin/ noradrenalin, epinefrin/ adrenalin se sintetišu iz tirozina u hromofilnim ćelijama

srži nadbubrežne žlijezde.Glavni proizvod srži nadbubrežne žlijezde je adrenalin.Ovaj spoj čini oko 80%
kateholamina srži.

Konverzija tirozina u epinefrin se odvaja u 4 koraka

1.HIDROKSILACIJA PRSTENA
2.DEKARBOKSILACIJA

3.HIDROKSILACIJA BOČNOG LANCA DO FORME NOREPINEFRINA

4.N-METILACIJA DO FORME EPINEFRINA

25. Enzimi i proteini regulacije kalmodulina,kalcija i fosfatidilinozitola?

Enzimi I proteini regulacije su:

● Adenilat-ciklaza

● Protein-kinaze ovisne o kalcijevim jonima

● Ca2+- Mg2+- ATP-aza

● Protein- kinaza ovisna o Ca2+ fosfolipidu

● Ciklična nukleotid- fosfodiesteraza

● Neki citoskeletni proteini

● Neki ionski kanali ( tip L )

● Sintaza dušikovog monoksida

● Fosforilaza-kinaza

● Fosfoprotein- fosfataza 2B

● Neki receptori ( tj NMDA- tip glutamarnog receptora)

26.Uloga kalmodulina i hormoni kojima je sekundarni glasnik Ca

Ca2+/ kalmodulin reguliše aktivnost mnogih strukturnih ćelijskih elemenata.To su primjerice kompleks
aktin/miozin u glatkom mišiću,koji je pod β- adrenergičkom kontrolom, i brojni procesi povezani s
mikrofilamentima nekontraktilnih ćelija kao što su ćelijska pokretljivost,promjene ćelijske konformacije,
mitoza, oslobađanje granula i endocitoza.

27. Koliko Ca se veže za Kalmodulin

Kalmodulin je nisko molekularni (17kDa),regulacijski, kiseli, dugačak je 148

aminokiselina,kalcijum vezujući protein koji je eksprimiran u svim eukariotskim ćelijama.
Kalmodulin sadrži 4 vezna mjesta za Ca2+ jone pri čemu je vezivanje kalcija neophodno za
aktivaciju kalmodulina.
Protein ima dvije približno simetrične globularne domene od kojih svaka sadrži par motiva EF-
ruku (N- i C-domena) razdvojene fleksibilnim veznim područjem sa ukupno četiri vezivna mjesta
za Ca2+. Svaki motiv EF ruke omogućava kalmodulinu da osjeti unutarćelijsku razinu kalcija
vezanjem do četiri Ca2 + iona. Mjesta vezivanja kalcijevih iona nalaze se u položajima: 21-32,
57-68, 94-105 i 130-141. Svako područje na koje se veže kalcij dugo je točno 12 aminokiselinskih
ostataka. Prve dvije regije (21-32 i 57-68) nalaze se na jednoj strani vezujućeg regiona, a druge
dvije (94-105 i 130-141) su na drugoj strani. Regulatorna uloga kalmodulina se ogleda u
kontrakciji glatkih mišića, jer je za većinu kontrakcija glatkih mišića stimulus porast kalcijumovih
iona unutar ćelije. Povećanje u različitim tipovima glatkih mišića može biti uzrokovano nervnom
stimulacijom glatkih mišića, hormonskom stimulacijom, istezanjem vlakna ili čak promjenom
njegovog hemijskog okruženja.

Ca2+/kalmodulin reguliše

1. Kalmodulin ovisne protein kinaze I, II, IV,

2. kinaze lakog lanca miozina

3. Kalmodulin ovisne protein fosfataze,

4. Kalcineurin

28. Označi i objasni šemu utjecaja metabolizma fosfatidilinozitola na hormonsku regulaciju ovisnu o
Ca2+
Da bi ostvarili svoju ulogu neki hormonalni receptori moraju ostvariti komunikaciju sa intracelularnim
rezervoarima Ca,što se postiže proizvodima fosfatidilinozitolnog metabolizma. Receptori na površini
ćelije za acetilholin, antidiuretski hormon i kateholamin α1 tipa, ukoliko su okupirani od strane njihovih
liganda, snažni su aktivatori fosfolipaze C koja je udružena sa 1 izoformom G proteina.Fosfolipaza C
katalizira hidrolizu fosfatidilinozitol 4,5-bifosfata na inozitol trifosfat (IP3) i 1,2-diacilglicerol (slika 42-7).
Diacilglicerol (DAG) i sam može aktivirati protein kinazu C (PKC), aktivnost koja takođe ovisi i od Ca2+
iona.IP3, interakcijom s određenim unutarćelijskim receptorom, je učinkovit u oslobađanju Ca2+ iona iz
endoplazmatskog retikuluma. Tako hidroliza fosfatidilinozitol 4,5-bisfosfat dovodi do aktivacije PKC i
pospješuje povećanje citoplazmatskog Ca2+. Aktiviranje G proteina može imati direktan učinak kanale
Ca2+. Povećanje rezultujućeg Ca2+ u citosolu aktivira Ca2+-kalmodulin ovisne kinaze i mnoge druge od
Ca2+-kalmodulina ovisne enzime.

29. Povezati hormone.pojmovi vezani za te hormone, osobine hormona

Liposolubilni Aldosteron

Hidrosolubilni FSH

Mineralokortikoid Steroidne prirode

 Koregulatori Aktivacija genske transkripcije

cAMP Transportni proteini

cAMP I Ca ADH

Testosteron Protein

Inzulin Vrijeme poluživota 5-60min

cGMP ANF

30. Protein kinaza A

U eukariotskim ćelijama, cAMP se veže za PKA- protein kinaza A.

PKA je heterodimerna molekula sa 2 regulacijske podjedinice R i dvije katalitičke podjedinice C.

Kinaze su međusobno slične prema slijedu i strukturi unutar katalitičke domene, ali svaka je zasebna
molekula s obzirom na sastav podjedinica,molekularnu masu, ,autofosforilaciju,K M za ATP i specifičnost
prema supstratu.Interakcija proteina koji se vežu za specifične kinaze može usmjeravati aktivnosti i
kinaza i protein-fosfataza.U slučaju PKA, ovi usmjerujući proteini AKAP ( A kinase anchoring protein – A
kinaza sidreni protein) imaju zadaću navođenja PKA do supstrata i omogućavaju prostornu i vremensku
biološku regulaciju.Do danas je opisan veliki broj protein AKAP, mogu se vezati za PKA, a također za
druge kinaze,te fosfataze, fosfodiesteraze i supstrat protein kinaze.

31. Dopunite šemu I pojasnite regulaciju NF-KB puta!

Transkripcijski faktor NF-KB je heterodimerni kompleks-sastavljen od 2 podjedinice obilježenih kao p50 I
p65.Normalno se NF-KB čuva izdvojeno u citoplazmi u transkripcijski inaktivnom obliku uz pomoć
članova obitelji inhibitora NF-KB( IKB).P50 I p65 kada su prisutni u jedru regulišu transkripciju više gena
važnih u upalnom odgovoru.NF-KB ulazak u jedro onemogućava IKB koji se vezuje I sakriva
lokazalizacijske signale,za NF-KB u jezgru.Ovaj citoplazmatski protein IKB se fosforiliše od strane IKK ( IκB
kinaza) kompleksa kojeg aktiviraju citokini,reaktivne forme kisika I mitogeni.Fosforilisani IKB se može
ubikvitilirati I degradirati što dovodi do oslobađanja NF-KB koji sada može da se premjesti u jedro.

Glukokokortikoidni hormoni su korisni u liječenju raznih upalnih i imunih bolesti.Dokazano je da postoje

3 mehanizma kojima glukokortikoidi inhibiraju NF-KB.

1.Glukokortikoidi povisuju razinu mRNA za IKB što dovodi do povećane sinteze IKB proteina I boljeg
sklanjanja NF-KB u citoplazmu

2.Glukokortikoidni receptor se natječe sa NF-KB za vezanje s koaktivatorima.

3.Glukokortikoidni receptor se izravno veže s p65 podjedinicom NF-KB I inhibira njegovu aktivaciju.

32. Dopunite šemu I pojasni JAK/ STAT put

Interakcija hormona i receptora potiče aktivaciju i vezivanje citoplazmatskih proteina-tirozin kinaza-Tyk
2,Jak 1 ili Jak 2. Te kinaze fosforilišu 1 ili više citoplazmatskih proteina,koji se onda udružuju s drugim
usidrenim proteinima vezanjem preko SH2 domene.Takva interakcija uzrokuje aktivaciju obitelji
citosolnih proteina, tzv. Signalnih transduktora I aktivatora transkripcije STAT.Fosforilisani STAT protein
se dimerizira I premješta u nukleus gdje se veže za specifični elemenat DNA poput elementa koji
odgovara na interferon i aktivira transkripciju.Spajanje preko SH2 domene može dovesti do aktivacije
fosfatidilinozitol 3-kinaze PI-3, G proteinom posredovane aktivacije fosfolipaze C, do aktivacije MAP
kinaznog puta ( putem SHC ili GRB2)

33. Koja je uloga cAMP,sintezu I napad cAMP-a Predstavi reakcijom

Ciklični adenozin monofosfat je prvi drugi glasnik otkriven u ćelijama sisara.

cAMP nastaje iz ATP-a djelovanjem enzima adenilat ciklaze, dok razgradnju cAMP katalizira
fosfodiesteraza.

Posredstvom G proteina, hormoni mogu stimulirati ili s druge strane inhibirati produkciju cAMP preko
adenilat ciklaze.

Kod eukariota, cAMP se vezuje za PKA- protein kinazu A što aktivira navedeni enzim.PKA katalizira
prenos fosfata na serinski ili tirozinski ostatak nekog drugog enzima što ga može aktivirati ili inhibirati.

Vezivanje hormona za receptor će povećati koncentraciju CAMP što će dalje utjecati na biohemijske
puteve I izazvati očekivane efekte enzima.Sa dr strane hidroliza CAMP u 5' AMP posredstvom enzima
fosfodiesteraza dovest će do završetka biohemijskog procesa kojeg je hormon podstakao.Inhibitori
fosfodiesteraze poput kofeina povećavaju intracelularni CAMP oponašajući ili prologirajući dejstvo
hormona.
Uzimajući u obzir važnost fosforilacije proteina ne treba nas iznenaditi činjenica da je defosforilacija još
jedan važan kontrolni mehanizam.Fosfoprotein fosfataze podliježu regulaciji fosforilacijom i
defosforilacijom, ali I dr mehanizama poput interakcija protein-protein.

PKA postoji u neaktivnoj formi kao R2C2 heterodimer sa dvije regulatorne I 2 katalitičke
podjedinice.CAMP se veže za regulatornu podjedinicu PKA. To rezultuje u disocijaciji regulatornih I
katalitičkih podjedinica koje se aktivišu.Aktivisane katalitičke podjedinice fosforilišu određene ciljne
proteine na serinskim I tirozinskim ostacima.Fosfataza uklanja fosfat sa ovih podjedinica I tako terminiše
fiziološki odgovor.Fosfodiesteraza može terminisati odgovor prevođenjem CAMP u 5' AMP.

34.Poveži bolesti I defektne enzime

Imunodeficijencija PURIN-NUKLEOZID FOSFORILAZA

Teška kombinovana imunodeficijencija ADENOZIN DEAMINAZA

Lesch-Nyhanov sindrom HGPRT

Nasljedna orotična acidurija OROTAT FOSFORIBOZIL TRANSFERAZA

OROTIDIN 5' MONOFOSFAT DEKARBOKSILAZA

HGPRT- hipoksantin gvanin fosforibozil transferaza

35. Lesh-Nyhanov sindrom

Lesh-Nyhanov sindrom se javlja usljed defekta HGPRT.Zbog ovog poremećaja nije moguća reciklizacija
purinskih baza.Umjesto toga ona se razgrađuje usljed čega nastaje prekomjerna količina mokraćne
kiseline.Osobe sa ovim poremećajem su mentalno zaostale i sklone samopovrijeđivanju ( između ostalog
grizu prste)

36.Objasni čime se tretira nasljedna orotična acidurija?

U nasljednoj orotičnoj aciduriji dolazi do izlučivanja orotične kiseline u urin, pošto su defektni enzimi koji
kataliziraju njeno prevođenje u UMP.-uridin monofosfat.

Onemogućena je sinteza pirimidina a time I normalan rast.Poremećaj se tretira oralnom primjenom

uridina.Uridin se prevodi u UMP i premošćuje metabolički blok.Imajući na umu da UMP može da se
prevede u CTP- CITIDIN TRIFOSFAT i dTMP- timidin monofosfat u organizmu postoji izvor pirimidina.

37. Teška kombinovana imunodeficijencija

Smanjena aktivnost adenozin deaminaze izaziva jak kombinovani poremećaj nedostatka imuniteta.U
ozbiljnom obliku bolesti uočava se nedostatak T i B limfocita tako da je osoba praktično bez imunog
sistema.T ćelije obezbjeđuju ćelijski imunitet, a B ćelie proizvode antitijela.Djeca koja se rode sa ovim
poremećajem nemaju timus ni funkcionalni imuni sistem, pa podliježu mnogim infekcijama koje su
moguće samo u posebnim slučajevima.Ukoliko dijete ne boravi u sterilnom okruženju, nastupa
smrt.Poremećaj se uspješno tretira primjenom adenozin-deaminaze modifikovane polietilenglikolom.U
genskoj terapiji ove bolesti prvo se koristio ADA gen.

38. Imunodeficijencija

Smanjena aktivnost nukleozid – fosforilaze izaziva imuni poremećaj u kome je imunitet T ćelija ugrožen,
dok je imunitet B ćelija ugrožen vrlo malo ili čak nimalo.Djeca sa ovim poremećajem imaju česte
infekcije I kod više od polovine ispoljavaju se neurološke komplikacije.Simptomi se prvi put javljaju
između šestog mjeseca i 4 godine.

39. Pojasni djelovanje alopurinola u terapiji gihta

Giht je upala zglobova (artritis) uzrokovana odlaganjem kristala mokraćne kiseline u zglobovima.
U normalnim uslovima , pri ćelijskoj smrti purinski nukleotidi se razlažu do hipoksantina i ksantina koji se
uz katalitičko djelovanje ksantin oksidaze prevode u mokraćnu kiselinu.Alopurinolje strukturni analog
hipoksantina-(purina koji se fiziološki stvara u ljudskom tijelu u metabolizmu purina.) i kompetetivni
supstrat za ksantin oksidazu.Enzim ksantin oksidaza ga prepoznaje kao svoj supstrat i veže se za
njega.Tako dolazi do blokade prevođenja hipoksantina u ksantin. Alopurinol se prevodi u oksipurinol koji
ostaje čvrsto vezan za aktivni centar enzima i tako ga ihibira.On izaziva smanjenje ukupne sinteze
purinskih nukleotida.On izaziva smanjenje stvaranja mokraćne kiseline a time i njenu koncentraciju u
krvi i tkivima.Povećava se nivo ksantina i hipoksantina, a nivo urata opada.

40. a) Koja reakcija de novo sinteze pirimidina je analogna prvoj reakciji ciklusa uree?

Prva reakcija u sintezi de novo pirimidina je nastanak karbomoil fosfata iz glutamina, bikarbonata i 2
molekule ATP-a.Ovu reakciju katalizira karbomoil-fosfat sintetaza II.Ova reakcija je analogna prvoj
reakciji ciklusa uree.

b) Navedite razlike između ove dvije reakcije navedenih metaboličkih puteva

De novo sinteza pirimidin se vrši u citosolu, a prva reakcija ciklusa uree u mitohondrijama

Izvor azota u biosintezi uree je amonijak, a kod sinteze pirimidina je glutamin

Sinteza pirimidina katalizira karbomoil-fosfat sintetaza II, a ciklus uree karbomoil-fosfat sintetaza I.

c) Predstavi prvu reakciju de novo sinteze pirimidina

41.Pod djelovanjem kojeg enzima i gdje se oslobađa riboza-1-fosfat?

Purin nukleozid fosforilaza katalizira fosforolizu N-glikozidne veze koja povezuje bazu i šećer u
nukleozidima gvanozinu i inozinu.U ovoj reakciji gvanozin prelazi u gvanin, a inozin u hipoksantin, uz
istovremeno oslobađanje riboza-1-fosfata.Šećer izomerizuje u riboza-5-fosfat dok se baze čuvaju ili
razgrađuju u zavisnosti od ćelijskih potreba.
42. Kako nastaje PRPP i koja je njegova uloga

PRPP- 5-fosforibozil-1-pirofosfat nastaje iz riboza-5-fosfata i ATP-a uz katalitičko djelovanje PRPP sintaze.

Uloga: U prvom koraku biosinteze purina, 5-fosforibozil-1-pirofosfat u reakciji sa glutaminom daje 5-
fosforibozilamin.( katalizirana od strane glutamin-fosforibozil-amidotransferaza)
43.Koji enzimi regulišu biosintezu purina?

Sinteza purina reguliše se na nekoliko mjesta,preko četiri ključna enzima :

1.PRPP sintetaze

2.Amidofosforibozil-transferaze

3.Adenilosukcinat-sintetaze

4.IMP dehidrogenaze

Prva dva enzima regulišu sintezu IMP-a- inozin monofosfat, a treći AMP-a a četvrti GMP-a

44. Koji enzimi regulišu reciklizaciju purina?

Glavni enzimi koji su uključeni u proces su: purin-nukleozid-fosforilaza, fosforibozil transferaze i

deaminaze.Postoje 2 enzima fosforibozil-transferaza.To su adenin-fosforibozil transferaza i hipoksantin-
gvanin-fosforibozil-transferaza HGPRT.Oni kataliziraju isti tip reakcije, a razlikuju se samo po specifičnosti
prema supstratu.

45.Reciklizacija purina

Sinteza nukleotidnih baza se u najvećoj mjeri dešava u jetri,mada se u izvjesnoj mjeri dešava i u
mozgu,neutrofilima i drugim ćelijama imunog sistema.U jetri može da dođe do prevođenja nukleotida u
nukleozide ili slobodne baze,koje se zatim prenose u eritrocite pomoću drugih tkiva.Mala količina
nukleozida ili baza koja se apsorbuje iz hrane takođe može da uđe u ćelije.Većina ćelija može da sačuva
azotne baze i iskoristi ih za sintezu RNK I DNK.Za neke tipove ćelija npr limfocite, reciklizacija baza
predstavlja glavni način sinteze nukleotida.

Glavni enzimi koji su uključeni u proces reciklizacije purina su:

Purin-nukleozid fosforiloza

Fosforibozil-transferaze

Deaminaze

Purin-nukleozid fosforilaza katalizira fosforolizu N-glikozidne veze koja povezuje šećer i bazu u
nukleozidima gvanozina i inozina.Gvanozin prelazi u gvanin,a inozin u hipoksantin uz istovremeno
oslobađanje riboza-1-fosfata.Šećer izomerizira u riboza-5-fosfat, dok se baze čuvaju ili razgrađuju u
zavisnosti od ćelijskih potreba.
Fosforibozil-transferaze kataliziraju vezivanje riboza-5-fosfatne jedinice iz PRPP-a na slobodnu bazu pri
čemu nastaju nukleotid i pirofosfat.Postoji 2 ovakva enzima:adenin-foforibozil-transferaza i hipoksantin-
gvanin-fosforibozil-transferaza HGPRT. Oni kataliziraju isti tip reakcije, a razlikuju se samo po
specifičnosti prema supstratu.

Deaminovanjem adenozina u prisustvu adenozin-deaminaze nastaje inozin,a u istoj reakciji kataliziranoj

AMP deaminazom, AMP daje IMP.Adenozin je jedini nukleozid koji može da se direktno fosforiliše, i
prevede u nukleoti uz katalitičko djelovanje adenozin-kinaze.Da bi se iz gvanozina i inozina sintetisali
nukleozidi u prisustvu HGPRT, oni moraju da se prethodno prevedu u slobodne baze uz katalitičko
djelovanje purin-nukleozid-fosforilaze.

Ciklus purinskih nukleotida je dio metaboličkog puta reciklizacije koji ima važnu ulogu u mišićima.Krajnji
rezultat ciklusa je prevođenje aspartata u fumurat deaminovanjem . Kada u mišićima postoi povećana
potreba za energijom, anaplerotički se koristi fumarat( nastao u ciklusu purinskih nukletoida) koji na taj
način dopunjava intermedijere ciklusa limunske kiseline i omogućava njegovo ubrzano
odvijanje.Nedostatak enzima uključenih u ciklus dovodi do zamora mišića pri fizičkom naporu.
46. Razlaganje purina i pirimidina

Razgradnja purinskih nukleotida GMP i AMP se odvija u jetri, uz katalitičko djelovanje enzima koji
učestvuju u procesu reciklizacije purina.

1.Prvo se deaminovanjem AMP uz katalitičko djelovanje AMP deaminaze dobije IMP.

2.Nakon toga IMP i GMP se defosforilišu uz katalitičko djelovanje enzima 5' nukleozidaze pri čemu
nastaje gvanozin i inozin

3.Zatim se ribozna podjedinice odvoji od nukleotidne baze uz katalitičko djelovanje purin-nukleozid

fosforilaze pri čemu od IMP nastaje hipoksantin, a od GMP nastaje gvanin.

4.Hipoksantin se prevodi u ksantin uz katalitičko djelovanje ksantin-oksidaze,a gvanin se deaminuje uz

katalitičko djelovanje gvanaze pri čemu nastaje ksantin.
5.U ovoj tački, spajaju se putevi razgradnje adenina i gvanina.Ksantin se uz katalitičko ksantin oksidaze
prevodi u mokraćnu kiselinu koja se izlučuje urinom.Za djelovanje ksantin oksidaze neophodan je
molibden.Ovaj enzim troši molekulski kiseonik, a oslobadja vodonik-peroksid

Razlaganjem purinskih nukleotida se oslobodi vrlo mala količina energije

RAZGRADNJA PIRIMIDINA

Pirimidinske baze podliježu defosforilaciji pri čemu nastaje riboza-1-fosfat i slobodne baze citozin,uracil i
timin.Citozin se deaminuje do uracila.

Uracil CO 2,NH4+, β-alanin

Timin CO2,NH4+, β aminoizobutirat

Proizvodi razgradnje pirimidina se izlučuju u urin ili se prevode u CO2,NH4+, vodu.

Za razliku od urata nastalog razgradnjom purinskih baza može da se taloži i izazove GIHT, proizvodi
razgradnje pirimidinskih baza ne izazivaju probleme u organizmu. Razlaganjem pirimidinskih nukleotida
se oslobodi vrlo mala količina energije

47.Aktivaciju neaktivnih pankreasnih zimogena vrši tripsin kojeg aktvira enteropeptid koji potiče od
ćelija četkastog pokrova tankog crijeva

48.Šta je pepsin?

Pepsin je proteolitički enzim koji djeluje u želucu.Izlučuje se u obliku neaktivnog zimogena

pepsinogena,kojeg stvaraju glavne ćelije sluznice želuca.Kiselost u lumenu želuca mijenja konformaciju
pepsinogena tako da sam sebe cijepa pri čemu nastaje aktivni pepsin.Tako je aktivacija pepsinogena
autokatalitička.Pepsin je otporan na niske pH vrijednosti( ne denaturiše se) i djeluje kao endopeptidaza,
cijepajući peptidne veze na različitim mjestima unutar denaturisanog proteinskog lanca.Iako ima široku
specifičnost,pepsin uglavnom cijepa peptidne veze u kojoj karboksilna grupa peptidne veze vodi
porijeklo od aromatske i kisele aminokiseline.Djelovanjem pepsina protein se razlaže na manje peptidne
fragmente i slobodne aminokiseline.

49.U reakcijama ciklusa uree troše se ukupno 3ATP-a, odnosno 4 energijom bogate veze.U sintezi
karbomoil fosfata koriste se 2, a u sintezi arginin sukcinata koristi se 1 koji se cijepa u AMP i PPi koji
hidrolizira na 2Pi.

50.Glavni transportni oblik amonijaka do mjesta sinteze uree u jetri su aminokiseline glutamin i alanin.
Glutamat se može oksidativno dezaminisati reakcijom koju katalizira glutamat dehidrogenaza pri čemu
nastaje α ketoglutarat i NH4.Kofaktor ove reakcije je NAD+ i NADP+

51. Veza između ciklusa uree i citratnog ciklusa! Koja molekula predstavlja poveznicu, gdje nastaje,
kako i gdje se troši?

Veza između ciklusa uree i krebsovog ciklusa je tzv. Krebsov bi- ciklus.

Ciklus uree se odvija djelomično u matriksu mitohondrija a djelomično u citosolu hepatocita.

Citratni ciklus sa druge strane se u potpunosti odvija u matriksu mitohondrija.Veza između citratnog
ciklusa i ciklusa uree se naziva aspartat argininosukcinatni šant.

Aspartat je aminokiselina koja nastaje u matriksu mitohondrija transaminacijom između aminokiseline

glutamat i aminokiseline oksalacetat. Oksalocetat je intermedijer citratnog ciklusa i zapravo daje ugljikov
skelet za transaminaciju i nastajanje aspartata. Aspartat napušta matriks mitohondrija,ulazi u citosol i
postaje donor amino grupe( donira citrulinu) u reakciji ciklusa uree koju katalizira arigininosukcinat
sintetaza pri čemu nastaje arigininosukcinat.I na taj način aspartat s jedne strane predstavlja sponu
između citratnog ciklusa i ciklusa uree.U nastavku imamo arigininosukcinat koji se djelovanjem
argininosukcinat liaze cijepa na fumarat i ariginin.Ariginin je intermedijer ciklusa uree a fumarat koji
nastaje ovim cijepanjem predstavlja intermedijer citratnog ciklusa.Ovaj fumarat se može vratiti nazad u
matriks mitohondrija ili može da se djelovanem fumaraze prevede u malat.Malat se također može vratiti
u matriks mitohondrija i priključiti citratnom ciklusu ili se pod djelovanjem malat dehidrogenaze
pretvoriti u oksalacetat.Ova spona tj aspartat argininosukcinatni šant predstavlja vezu između citratnog
ciklusa i ciklusa uree.Ova dva ciklusa mogu raditi bez međusobne komunikacije, neovisno jedan o
drugom.

53.Metabolizam fenilalanina a samim tim i tirozina ( jer tirozin nastaje iz fenilalanina) je identičan.Ove
dvije aminokiseline su glukogene i ketogene.

1.Metabolizam fenilalanina započinje hidroksilacija u aminokiselinu tirozin.Ovo je složena reakcija koja

se odvija uz djelovanje dva koenzima a to su TETRAHIDROBIOPTERIN I NADH.Ova reakcija teče uz
molekulski kiseonik.Enzim koji katalizira ovu reakciju je fenilalanin hidroksilaza.

Nedostatak ovog enzima dovodi do pojave bolesti koja se naziva fenilketonurija.Dihidrobiopterin se

može reducirati u tetrahidropterin zahvaljujući dihidrobiopterin reduktazi.Izvor elektrona za ovu reakciju
redukcije je NADH.Nastali tetrahidrobiopterin ulazi u reakciju koju katalizira fenil-alanin hidroksilaza pri
čemu se reducira 1 atom kiseonika i nastaje molekula vode a drugi atom kiseonika bit će iskorišten za
hidroksilaciju fenilalanina i nastajanje tirozina.

2.Nastali tirozin podliježe transaminaciji djelovanjem enzima tirozinaminotransferaze.Transaminacijom

daje svoj okso par.U ovoj reakciji kao akceptor aminogrupe je αketoglutarat.Pri tome nastaje glutamat a
tirozin postaje pora – hidroksifenilpiruvat.

Nedostatak enzima tirozin aminotransferaze uzrokuje nastanak bolesti tirozinemije II.

Hidroksifenil piruvat se prevodi u homogentizat.Ova reakcija se odvija uz prisustvo molekulskog

kiseonika.Enzim koji katalizira ovu reakciju se zove 4-hidroksifenilpiruvat dioksigenaza.Nedostatak ovog
enzima dovodi do tirozinemije tipa III.
Ovaj hemogentizat se prevodi maleilacetoacetat.Ovu reakciju katalizira enzim homogentizat 1,2-
dioksigenaza.I ovdje učestvuje molekulski kiseonik.Usljed defekta gena koji kodira stvaranje ovog enzima
imamo alkaptonuriju.Manifestuje se kod osoba koje su pogođene ovim genetskim efektom pojavom tamnog
urina.

Maleilacetoacetat se izomerizira u fumarilacetoacetat a on djelovanjem enzima fumarilacetoacetaze se cijepa

na fumarat i acetoacetat.Fumarat je intermedijer citratnog ciklusa i može se prevesti do
oksalacetata,oksalacetat do fosfoenolpiruvata a to je intermedijer glikoneogenog puta.Acetoacetat se
prevodi posredstvom sukcinil CoA u Acetoacetyl-CoA koji će poslužiti u nastanku ketonskih tijela.Stoga su
fenilalanin i tirozin istovremeno glukogene i ketogene aminokiseline.

54.Imunodeficijencija koja karakterizira nedostatak T ćelija rezultat je nedostatka enzima

a) 5' nukleozidaze

b) HGPRT

c) APRT

d) purin nukleozid fosforilaze

55.Glavno mjesto regulacije ciklusa uree je

a) karbomoil fosfat sintetaza

b) ornitin transkarbomoilaza

c)argininosukcinat sintetaza

d) argininosukcinat liaza

e) arginaza

56.Novorođenče ima povišenu razinu fenilalanina i fenilpiruvata u serumu.Koji je od navedenih enzima

defektan kod bebe?

a) fenilalanin hidroksilaza

b) fenilalanin oksidaza

c) tirozin hidroksiaza

d) tetrahidrofolat sintetaza

57.Nasljedna orotična acidurija nastaje usljed blokade de novo sinteze pirimidina.Zaokruži netačan odgovor

a) što je posljedica defekta enzima orotatfosforibozil transferaze

b) što je posljedica defekta enzima oritidin-5'- P-dekarboksilaze

c)što je posljedica defekta enzima dehidrogenaze orotidilne kiseline

d) tretira se oralnim uridinom čime se zaobilazi defektni blok

58. Aminokiseline se transaminuju reakcijom koju katalizuju enzimi označeni kao

transaminaze( aminotransferaze).

Koenzim u ovim reakcijama je piridoksal-fosfat.Pri tome aminokiselina gubi amino NH3 grupu, prelazi u
odgovarajuću α-ketokiselinu.Akceptor amino NH3 grupe je α -ketoglutarat.

59. Piridoksal-fosfat je koenzim u reakcijama transaminacije pri kojoj se ne koristi ATP.

60.

a.Aminokiseline se apsorbuju iz lumena tankog crijeva Na ovisnim transprotnim proteinima koji su

smješteni na luminalnoj strani epitelnih ćelija/ enterocita.

b. Aminokiseline se apsorbuju iz lumena tankog crijeva Na ovisnim transprotnim proteinima koji su smješteni
na bazalnoj strani epitelnih ćelija/ enterocita.

c.Aminokiseline se transportuju izvan ćelije u intersticijsku tečnost olakšanom

difuzijom,transporterima koji su smješteni na bazalnoj strani membrane

d. Aminokiseline se transportuju izvan ćelije u intersticijsku tečnost olakšanom difuzijom,transporterima

koji su smješteni na luminalnoj strani membrane

e.Na-ovisni transporteri su smješteni na renalnom epitelu

f.Tokom izgladnjivanja intestinalne ćelije mogu preuzeti aminokiseline iz krvi i koristiti ih kao
metabolička goriva.To znači da je transport aminokiselina kroz bazalnu membranu enterocita
dvosmjeran.

61.

a.Alopurinol ihibira aktivnost ksantin oksidaze zbog čega je povećana sinteza urata

b. Alopurinol ihibira aktivnost ksantin oksidaze zbog čega je smanjena sinteza urata

c.6-merkaptopurin i azatioprin induciraju de novo sintezu purina

d. 6-merkaptopurin i azatioprin inhibiraju de novo sintezu purina

62
.

U slučaju fenilketonurije, fenilalanin ne može da se prevede u tirozin,zbog gena koji kodira enzim
fenilalanin hidroksilaza.Usljed fenilketonurije tj u slučaju kada se fenilalanin ne može prevesti u tirozin
on podliježe alternativnom putu katabolizma.U ovom slučaju fenilalanin podliježe transaminaciji
međutim akceptor aminogrupe nije α-ketoglutarat nego piruvat te iz njega nastaje alanin.Usljed ovoga
fenilalanin se prevodi u fenilpirogrožđanu kiselinu.Ova kiselina se dalje dekarboksilira i zatim hidrolizira u
fenilacetat ili se reducira u fenillaktat.

63.Izvor proteina kod gladovanja,koji hormon pokreće oslobađanje proteina

Izlazak aminokiselina iz skeletnih mišića predstavlja izvor bazena aminokiselina u krvi. Bazen
aminokiselina u krvi se održava najvećim dijelom degradacijom skeletnih proteina . Oslobađanje
aminokiselina iz skeletnih mišića je stimulirano tokom noćnog gladovanja uslijed opadanja nivoa inzulina
i porasta nivoa glukokortikoida Skeletni mišići oksidiraju aminokiseline razgranatog bočnog niza
( valin,leucin,izoleucin)pri čemu nastaje glutamin i energija.
Aminogrupe aspartata i glutamata(aminokiselina sa razgranatim bočnim lancem) se iznose iz mišića u
obliku alanina i glutamina.Alanin i glutamin čine oko 50% ukupnog amino azota oslobođenog putem
skeletnih mišića.

Glutamin i alanin služe kao nosači amino grupe iz skeletnih mišića do drugih tkiva.Glutamin odnosi NH4
u bubrege radi ekskrecije protona i koristi se kao gorivo za bubrege,crijeva, i ćelije imunog
sistema.Alanin prenosi amino grupe iz skeletnih mišića,bubrega i crijeva u jetru gdje se amino grupe
ugrađuju u ureu.

64.Sudbina glutamina u jetri

Glutamin je netoksični oblik transporta NH 4+ do jetre, i u krvi je prisutan u većoj koncentraciji u odnosu
na ostale aminokiseline. Glutamin zapravo nosi dvije amino grupe do jetre.Kada glutamin dospije do
hepatocita, on ulazi u matriks mitohondrija.Tu se glutamin pod djelovanjem glutaminaze cijepa na
glutamat i amonijak koji dalje odlazi u ciklus uree.Međutim glutamat također posjeduje jednu amino
grupu koja se odstranjuje djelovanjem glutamat-dehidrogenaze pri čemu kao konačni produkti nastaju
alfa-ketoglutarat i amonijak koji odlazi u ciklus uree.Upravo, na ovaj način glutamin nosi dvije amino
grupe do jetre.Alternativno, glutamat nastao iz glutamina djelovanjem glutaminaze može stupiti u
reakciju transaminacije sa oksalacetatom i kao produkt nastaje aspartat.Aspartat napušta mitohondrije i
ulazi u citosol gdje će služiti kao donor druge amino grupe u ciklusu uree.

65.Šta se dešava sa glutaminom u ekstrahepatičnim tkivima i šta se dešava kada glutamin ode u
cirkulaciju i pređe u jetru?

Amonijak je toksičan za animalna tkiva i njegov nivo u krvi mora biti regulisan.U mnogim tkivima
uključujući mozak određeni procesi kao što je razgradnja nukleotida dovode do nastajanja slobodnog
amonjaka.Slobodni amonijak nastao u ovim tkviima spaja se sa glutamatom u reakciji koju katalizira
glutamin sintetaza i koja teče uz utrošak ATP.Produkt ove reakcije je glutamin.

Glutamin je netoksičan oblik transporta amonijaka , a također ima ulogu i biosintetskim reakcijama kao
izvor amino grupe.On napušta periferna tkiva i ulazi u krvotok i odlazi do tankog crijeva,bubrega i jetre
gdje se dalje procesira.U ovim tkivima amidni dušik se oslobađa kao amonijev jon u mitohondrijama gdje
enzim glutaminaza prevodi glutamin u glutamat i amonijak.Bubrezi koriste nastali amonijev jon za
regulaciju pH urina, a alfa-ketoglutarat nastao deaminacijom glutamata kao izvor energije.Tanko crijevo
koristi glutamin za vlastite energetske potrebe.

66.Sudbina glutamina u bubrezima

Jedna od primarnih uloga azota AK je da osigura amonijak u bubrezima za ekskreciju protona urinom.
Glutamin se koristi kao gorivo za bubrege u normalnom stanju sitosti i u većoj mjeri,tokom gladovanja i
metaboličke acidoze.Nh4+ se oslobađa iz glutamina djelovanjem glutaminaze i glutamat dehidrogenaze i
nastaje alfa-ketoglutarat.

Alfaketoglutarat se koristi kao gorivo za bubreg i oksidira se u CO2, prevodi se u glukozu

glukoneogenezom za potrebe ćelija bubrežne medule ili se prevodi u alanin da bi vratio amonijak u jetru
radi sinteze uree. Alfa ketoglutarat se može prevesti u oksaloacetat TCA ciklusom , a oksaloacetat u
fosfoenolpiruvat djelovanjem PEP karboksilaze.Fosfoenolpiruvat se onda može pretvoriti u piruvat a
zatim u acetil CoA,alanin,serin ili glukozu. Glukozu trebaju ćelije renalne medule zbog ovisnosti od
anaerobne glikolize,jer imaju slabo snadbijevanje kiseonikom i mali mitohondrijski kapacitet.Laktat
oslobođen anaerobnom glikolizom u ovim ćelijama, preuzimaju i oksiduju renalne kortikalne ćelije koje
imaju viši mitohondrijski kapacitet i veću snadbjevenost krvlju.

Renalne tubularne ćelije prvenstveno metaboliziraju glutamin.Tokom metaboličke acidoze glutamin je

glavno metaboličko gorivo za bubreg.Prevođenje glutamina u alfa-ketoglutarat generiše NH4+.Ekskrecija
amonijevog jona pomaže puferovanju sistemske acidemije.

Brzina preuzimanja glutamina iz krvi i njegovo korištenje putem bubrega ovisi prije svega od količine
kiseline koja se mora ekskretovati da bi se održao normalan pH krvi.Tokom metaboličke acidoze
ekskrecija NH4+ putem bubrega raste nekoliko puta.Preuzimanje glutamina putem bubrega
raste.Korištenje renalnog glutamina za ekskreciju protona ima prednost nad potrebama drugih tkiva za
glutaminom.Amonijak povećava ekskreciju protona jer predstavlja pufer za protone koji se transportuju
u renalnu tubularnu tečnost.Amonijak NH3 koji nema naelektrisanja ulazi u urin prostom difuzijom kroz
ćelijsku membranu.Kombinovanjem sa protonom u tečnosti nastaje amonijev jon NH4+ koji se ne može
transportovati nazad u ćelije i eskretuje se urinom.

67. Reakcija oksidativne deaminaze glutamina

Odvija se u mitohondrijama svih naših ćelija, ali sa aspekta sinteze uree je važna za mitohondrije
hepatocita.Vrši se uklanjanje amino grupe sa glutamata u obliku amonijum jona, pri čemu će glutamat
preći u svoju okso kiselinu – alfa ketoglutarat.Enzim koji katalizira ovu reakcija je glutamat
dehidrogenaza GDH, a koenzim je NAD+ ili NADP+.Zbog prenosa elektrona zove se oksidativna.Reakcija
je reverzibilna,što je važno u perifernim tkvima.Suprotno je reduktivna aminacija.
68. Regulacija ciklusa uree

Ljudska jetra ima ogroman kapacitet prevođenja aminokiselinskog azota u ureu.Time se sprječava
nagomilavanje amonijaka koji ima toksične efekte.Dostupnost supstrata je osnovni regulatorni
mehanizam metaboličkih puteva kojim se toksini uklanjaju iz organizma.Tako je i kod ciklusa uree: brza
sinteza amonijaka izaziva brže stvaranje uree.Ovo je primjer regulacije pozitivnom povratnom
spregom.Još dva mehanizma regulišu ciklus uree:alosteričko aktiviranje CPS( Karbomoil fosfat sintetaze
I) N-acetil glutamatom i indukcija i represija sinteze enzima uključenih u ciklus.

N-acetilglutamat se specifično sintetiše da bi aktivirao CPS I, ovo jedinjenje nema drugu ulogu kod
sisara.N-acetil glutamat se sintetizira se iz Acetil-CoA i glutamata djelovanjem enzima N- acetilglutamat
sintaze. Veliki priliv glutamina u matriks mitohondrija hepatocita ukazuje na veliki stepen degradacije ak
u organizmu i stimuliše stvaranje N-acetilglutamata.On će podsticati aktivnost CPS I, te samim tim i čitav
niz reakcija ciklusa uree.

Do indukcije enzima uključenih u ciklus uree dolazi pod uslovima u kojima su povećani zahtjevi za
metabolizam proteina( ishrana bogata proteinima ili produženo gladovanje).Tada se aminokiselinski
ugljenik ugrađuje u glukozu,a azot u ureu.Pod ovim uslovima se indukuju enzimi ciklusa,čak i kad je
njihov nivo daleko iznad potrebnog.Povećanje nivoa enzima ciklusa uree ishranom bogatom proteinima
još jedan je primjer regulacije direktnom spregom.

69. Genski defekt ciklusa uree

Objasni genski defekt enzima arigininosukcinat liaze u ciklusu uree

Defekt enzima arigininosukcinat liaze ogleda se u nemogućnosti ovog enzima da prevede

arigininosukcinat u fumarat i ariginin.Ovaj defekat može se djelomično zaobići dijetom kojom je
ograničen ukupni unos proteina i koja sadrži suvišak ariginina.Takva terapija se primjenjuje jer bolesnici
imaju funkcionalni enzim ARGINAZU koja cijepa ariginin na ureu i ornitin.Tako se obezbjeđuje dovoljna
količina ornitina da bi ciklus uree tekao ponovo do arigininosukcinat .U iznošenju nitrogena iz organizma
ureu zamjenjuje argininoukcinat.Dva atoma nitrogena jedan iz karbomoil fosfat, a drugi iz aspratata
eliminiraju se iz organizma u obliku argininosukcinata po svakoj molekuli arginina koja se unese dijetom.

Argininosukcinat liaza ( argininoukcinaza)= argininosukcinatna acidemija kod pacijenta javljaju se

konvulzije i povraćanje

Deficit karbomoil sintetaze I –pogođena je sinteza uree.Kod oboljelih javlja se leturgija,konvulzije i rana
smrt.Terapija: može se tretirati konzumiranjem dijete sa benzoatom i fenilacetatom: pazljivo
administriranje ovih aromatskih kiselina u prehrani pomaže sniženju nivoa amonijaka.Ove aromatske
kiseline se najprije aktiviraju u reakciji sa CoA.Benzoat se prevodi u benzoil CoA,koji se vezuje sa glicinom
i nastaje hipurat.Glicin utrošen u ovoj reakciji može se regenerirati u reakciji koju katalizira glicin
sintetaza.Za sintezu glicina troši se amonijak i tako se smanjuje njegova konc u organizmu.Fenilacetat se
vezuje sa glutaminom pri čemu nastaje fenilacetilglutamin.Glutamin se može takođe regenerirati u
reakciji koju katalizira glutamin sintetaza pri čemu se takođe troši amonijak i smanjuje se konc.
Slobodnog amonijaka u organizmu.Hipurat i fenilacetilglutamin su netoksične supstance koje se izlučuju
putem urina.

70. Samo dvije aminokiseline su isključivo ketogene: LIZIN I LEUCIN.

71.Pojasnite ciklus glukoza-alanin!

Alanin je, uz glutamin, oblik netoksičnog transporta amonijaka do jetre, putem glukoza-alaninskog
ciklusa.

U mišićima i u drugim organima koji razgrađuju proteine kako bi zadovoljili energetske potrebe, amino
grupe se prikupljanju u obliku glutamata( nastao transaminacijom ). U mišićima, glutamat se može
pretvoriti u glutamin, koji se transportira krvotokom u jetra, ili glutamat može prenjeti svoju amino
skupinu na piruvat, proizvod koji se nakuplja u mišićima tijekom glikolize. Prijenos amino skupine s
glutamata na piruvat katalizira alanin aminotransferaza. Nastali alanin, prenosi se krvotokom u jetra. U
citoplazmi hepatocita alanin aminotransferaza prenosi amino skupinu alanina na alfa-ketoglutarat pa
nastaje glutamat i piruvat. Piruvat u jetri ulazi u glukoneogenezu, a glutamat u ciklus uree.

Mišići razgrađuju razgranane aminokiseline kako bi dobili dodatnu energiju. Dušik s razgrananih
aminokiselina prenosi se u jetra pomoću glukoza-alaninskog ciklusa. Iz drugih perifernih organa, prije
nego što se krvotokom transportira u jetra, dušik se ugrađuje u glutamin, a reakciju katalizira glutamin
sintetaza.
72.Ciklus purinskih nukleotida je dio metaboličkog puta reciklizacije koji ima ulogu u
mišićima.Pojasnite i predstavite šematski!

Ciklus purinskih nukleotida je još jedan oblik aminokiselinskog azota u obliku amonijaka.Ciklus purinskih
nukleotida se odvija u skeletnim mišićima i mozgu.Ne odvija se u jetri i brojnim drugim tkivima.On ima
svoje višestruke funkcije.

Ciklus purinskih nukleotida ima važnu ulogu u mišićima.Naime,pri intenzivnoj mišićnoj aktivnosti troši se
velika količina ATP-a pri čemu nastaje ADP( on djelovanjem enzima adenilat-kinaze može ponovo da se
prevede u jednu molekulu ATP i jednu molekulu AMP,usljed toga raste razina AMP a on djeluje kao
alosterički aktivator glikogen fosforilaze mišića).
U ciklusu purinskih nukleotida AMP podliježe dezaminaciji.Ovaj proces je kataliziran enzimom AMP
deaminazom i nastaje amonijak,kojeg mišićno vlakno može iskoristiti na način da puferuje velike količine
laktata koje nastaju u anaerobnim uslovima.Inače da bi se mišićna ćelija riješila ovog amonijaka on mora
da se dostavi do jetre.Dostaviće se na način da će vezati amino kiselinu glutamat u reakciji koju katalizira
enzim glutamin sintetaza i nastaje aminokiselina glutamin koja će transportovati ovaj nastali amonijak
izvan mišića.Drugi proizvod AMP deaminaze je IMP( on je također alosterički aktivator mišićne glikogen
fosforilaze). IMP se ponovo regeneriše u AMP na način da stupa u reakcije kondenzacije sa ak Asp-
aspartat.Iz ove reakcije će nastati adenilosukcinat koji se zatim cijepa na AMP I fumarat. fumarat koji
predstavlja intermedijer citratnog ciklusa.Ovo je jedna anaplerotska reakcija koja omogućava
upumpavanje fumarata u citratni ciklus i na taj način se citratni ciklus intenzivira posebno u uslovima
kada mišićima treba mnogo energije i kada citratni ciklus treba što efikasnije da se odvija.

73.Aminokiseline su neurotransmiteri.Objasni sintezu serotonina i predstavi reakcijom!

Serotonin nastaje iz aminokiseline triptofan u dva koraka.

Prvi je prevođenje triptofana u 5-hidroksitriptofan uz pomoć enzima triptofan hidroksilaze.Za ovaj

proces je važan tetrahidrobiopterin.

Drugi korak je dekarboksilacija 5-hidroksitriptofana do serotonina uz pomoć dekarboksilaze aromatskih

aminokiselina
74. Na primjeru po želji predstavite reakciju transaminacije aminokiselina! Koji je koenzim u reakciji?
Koja je uloga ovog procesa? Koje aminokiseline ne podliježu transaminaciji?

Ovdje imamo predstavljenu transaminaciju aminokiseline aspartat koja se prevodi u svoj okso par
oksalacetat, a univerzalni akceptor amino grupe α ketoglutarat prelazi transaminacijom u glutamat.

Koenzim u ovim reakcijama transaminacije je PIRIDOKSAL FOSFAT.

Uloga ove reakcije je prenos amino grupe NH 3+, sa aminokiseline na α ketoglutarat.Transaminacija

predstavlja glavni proces uklanjanja dušika N sa aminokiselina i ona predstavlja početnu fazu u
razgradnji aminokiselina.

Transaminaciji ne podliježu aminokiseline LIZIN I TREONIN.

Ovo je reverzibilna reakcija

75. Katabolizam aminokiselina sa razgranatim bočnim lancem.Predstavite reakciju koju koristi

kompleks dehidrogenaza α ketokiselina sa razgranatim bočnim lancem.Navedite sastav ovog
enzimskog kompleksa!Koji enzimi mogu biti sastav kompleksa dehidrogenaza α ketokiselina i koje
reakcije katalizira?

Aminokiseline sa razgranatim bočnim lancem( valin,leucin,izoleucin) jetra vrlo malo koristi jer ima vrlo
nisku razinu aminotransferaza za transaminaciju ovih aminokiselina.Transaminacija ovih aminokiselina i
njihov metabolizam se može odvijati u mozgu i tankom crijevu, ali se najvećim dijelom odvija u mišićnom
tkivu.
Prva reakcija u katabolizmu aminokiselina sa razgranatim bočnim lancem je TRANSAMINACIJA.Akceptor
amino grupe u transaminaciji je uvijek α ketoglutarat.Prva reakcija je zapravo njihova transaminacija u
odgovarajuće α ketokiseline

valin α ketoizovalerat
leucin α ketoizokaproat
izoleucin α keto-metilvalerat

Druga faza razgradnje je oksidativna karboksilacija koju vrši enzim kompleks dehidrogenaza α
ketokiselina sa razgranatim bočnim lancem.Ovaj enzimski kompleks se sastoji od 3 enzima:

E1-dehidrogenaza α ketokiselina

E2-dihidrolipoil transacetilaza

E3-dihidrolipoil dehidrogenaza

Ovaj tip građe enzimskog kompleksa imaju još dva važna enzimska kompleksa, a razlikuje se samo u E1
koji pokazuje specifičnost prema supstratu.To su:

piruvat dehidrogenaza kompleks-specifičnost prema piruvatu

i α ketoglutarat dehidrogenaza kompleks-specifičnost prema α ketoglutaratu

Produkti dekarboksilacije će preći u svoje aktivirane oblike odnosno kondenziraće sa CoA:

Valin Izobutiril CoA

Leucin Izovaleril CoA

Izoleucin 2metilbutiril CoA

76. Šta uzrokuje defekat kompleksa dehidrogenaze α ketokiseline, primjer reakcije za VALIN

Usljed nedostatka odnosno genetskog defekta kompleksa dehidrogenaze α ketokiseline koje su

porijeklom iz aminokiselina sa razgranatim bočnim lancem-valin,leucin,izoleucin razvija se jedna bolest
koja se prepoznaje po karakteričnom mirisu urina na javorov sirup.Pa je označena kao maple syrup urine
disease (ketoacidurija izazvana nagomilavanjem aminokiselina sa razgranatim bočnim lancima).

78.

Inzulin prenosi signale pomoću nekoliko kinaznih kaskada

Intriznična tirozin-kinazna aktivnost receptora za inzulin, epidermalni faktor rasta EGF i IGF-I smještena
je unutar njihove citoplazmatske domene.Tirozin kinaznu aktivnost pobuđuje vezanje liganda za
receptor.Zatim dolazi do autofosforilacije receptora na tirozinskom ostatku što potiče složeni niz
zbivanja.Fosforilisani inzulinski receptor fosforilira supstrate inzulinskog receptora( postoje barem 4
takve molekule koje se nazivaju IRS 1-4) i to na tirozinskim ostacima.Fosforilirani IRS veže se za Src-2
homolognu domenu( SH2) brojnih izravno uključenih u posredovanje različitih učinaka inzulina.Jedan od
tih proteina, kinaza PI-3 čini vezu između aktiviranog inzulinskog receptora i inzulinskog učinka; taj
protein potiče aktivnost brojnih molekula primjerice PKD1-kinaze ( kinaza 1 ovisna o
fosfoinzitidima).Kinaza PI-3 prosljeđuje signal pomoću nekoliko drugih kinaza, kao što su
PKB,SKG,APKC.Alternativni put nizvodno od PKD1 uključuje p70S6K i možda još drugu nepoznatu
kinazu.Drugi glavni put se odnosi na MTOR.Aktivnost ovog enzima izravno regulišu koncentracije
aminokiselina i inzulina i nuždan je za aktivnost p70S6K.Ovaj put omogućava razlikovanje između PKB i
p70S6K ogranka nizvodno od PKD1.Svi ovi putevi su uključeni u procese translokacije proteina,enzimsku
aktivnost i inzulinsku regulaciju gena povezanih s metabolizmom.Još jedan protein koji sadržava domenu
SH2-protein GRB2 veže se za IRS1 i omogućuje fosforilaciju tirozinskih ostataka nekolicine proteina,
nakon čega slijedi aktivacija kaskade serinskih i treoninskih kinaza.