การนับศักราช
1. การนับปีศักราชแบบสากล
1) คริสต์ศักราช หรือ ค.ศ. โดยใช้เหตุการณ์สำคัญ
ทางคริสต์ศาสนาเป็นจุดเริ่มต้น เริ่มนับตั้งแต่ปีที่พระ
เยซูประสูติเป็นปี ค.ศ. 1 สำหรับช่วงเวลาก่อนพระ
เยซูประสูติให้เรียกเป็น ก่อนคริสต์ศักราช (ก่อน
ค.ศ. หรือ B.C = Before Christ)
2. การนับศักราชแบบไทย
1) พุทธศักราช (พ.ศ.) เป็นศักราชที่นิยมใช้ในประเทศที่
นับถือพระพุทธศาสนา มีการใช้กันมาตั้งแต่สมัยอยุธยา และ
ใช้กันอย่างเป็นทางการของประเทศไทย ครั้งแรกใน พ.ศ.
2455 แทนรัตนโกสินทร์ศก ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏ
เกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน โดยประเทศไทยเริ่ม
นับ พ.ศ. 1 เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพานไปแล้ว
ครบ 1 ปี เป็น พ.ศ. 1
3) จุลศักราช (จ.ศ.) เป็นศักราชที่ได้รับอิทธิพลจากพม่า โดย
พระมหากษัตริย์ของพุกาม เริ่มใช้นับครั้งแรกในพม่า พ.ศ. 1182
และใช้แพร่หลายเข้าสู่อาณาจักรล้านนา โดยเริ่มภายหลัง
พุทธศักราช 1181 ปี ไทยนิยมใช้จุลศักราชในการคำนวณทาง
โหราศาสตร์ ใช้บอกปีในจารึก ตำนาน จดหมายเหตุ พงศาวดาร
จนถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงประกาศ
ยกเลิก และมีการใช้รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) แทน
การเทียบศักราชในระบบต่างๆ สามารถนำมาเปรียบเทียบให้เป็นศักราชแบบเดียวกัน ได้ดังนี้
ม.ศ. + 621 = พ.ศ.
จ.ศ. + 1181 = พ.ศ.
ร.ศ. + 2324 = พ.ศ.
ค.ศ. + 543 = พ.ศ.
ฮ.ศ. + 1122 = พ.ศ.
2) ฮิจเราะห์ศักราช หรือ ฮ.ศ. ฮิจเราะห์มาจากภาษาอาหรับ
แปลว่า การอพยพ เป็นการนับศักราชในประเทศที่มีการ
นับถือศาสนาอิสลามโดยเริ่มนับ ฮ.ศ. 1 เมื่อท่านนบีมูฮัม
หมัดนำเหล่าสาวกอพยพจากเมืองเมกกะไปยังเมืองเมดินา
ตรงกับพุทธศักราช 1165 หากจะเทียบ ปีฮิจเราะห์ศักราช
เป็นปีพุทธศักราช จะต้องบวกด้วย 1122 เพราะการเทียบ
รอบปีของฮิจเราะห์ศักราชและพุทธศักราช จะมีความคลาด
เคลื่อนทุก ๆ 32 ปีครึ่งของฮิจเราะห์ศักราชจะเพิ่มขึ้นอีก 1
ปี เมื่อเทียบกับพุทธศักราช
2) มหาศักราช (ม.ศ.) นิยมใช้มากในหลักฐานทาง
ประวัติศาสตร์ประเภทศิลาจารึกและพงศาวดารต่าง ๆ ทั้งสมัย
สุโขทัย และสมัยอยุธยาตอนต้น มหาศักราชถูกตั้งขึ้นโดย
พระเจ้า กนิษกะแห่งราชวงศ์กุษาณะ กษัตริย์ผู้ครองอินเดีย
โดยเริ่มภายหลังพุทธศักราช 622 (มหาศักราชตรงกับ พ.ศ.
622)
4) รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) เป็นศักราชที่พระบาทสมเด็จพระ
จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงกำหนดใช้ครั้งแรกในปี พ.ศ.
2325 โดยเริ่มนับปีที่ได้มีการสถาปนากรุงเทพมหานครเป็น
ราชธานีใน พ.ศ. 2325 เป็น ร.ศ. 1 และได้ประกาศยกเลิก
ใช้ในต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว
พ.ศ. – 621 = ม.ศ.
พ.ศ. – 1181 = จ.ศ.
พ.ศ. – 2324 = ร.ศ.
พ.ศ. – 543 = ค.ศ.
พ.ศ. – 1122 = ฮ.ศ.