3

Science
Ikaupat nga Kwarter – Modyul 1:
Ang Palibot
Science – Ikatulong Ang-ang
Ikaupat nga Kwarter – Modyul 1: Ang Palibot
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anomang
parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang
pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon – Rehiyon XI

Regional Director: Evelyn R. Fetalvero

Assistant Regional Director: Maria Ines C. Asuncion

Bumubuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Flordeliza P. Toledo
Editor: Agnes V. Padilla
Tagasuri: Rotchil Diana G. Magbanua
Tagaguhit: Doreen Belle P. Caballero
Tagalapat: -
Tagagawa ng Template: Neil Edward D. Diaz
Tagapamahala: Reynaldo M. Guillena
Jinky B. Firman
Marilyn V. Deduyo
Alma C. Cifra
Aris B. Juanillo
Faye Genevieve P. Pasamonte

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Division of Davao City

Office Address: E. Quirino Avenue, Davao City

Telephone: (082) 227 4762
E-mail Address: lrms.davaocity@deped.gov.ph
 3

Science
Kwarter 4 – Modyul 1:
Ang Palibot
Paunang Salita
Alang sa Tigdumala:
Isip usa ka tigdumala, ikaw gilauman nga pasabton
ang mga magtutungha sa angay nga himuon sa modyul.
Kinahanglan nimo usab nga masubay ang pag-uswag sa
mga nahibal-an samtang gitugotan sila nga magdumala
sa ilang kaugalingon nga pagkat-on sa balay. Dugang
pa, gilauman usab nga dasigon ug giyahan ang mga
nagkat-on samtang gibuhat nila ang mga buluhaton nga
gilakip sa modyul.
Alang sa Magtutungha:
Kini nga modyul gilaraw aron mahatagan ka og
lingaw ug makahuluganon nga kasinatian ug
higayon aron magiyahan ang imong kahanas sa
pagkat-on sa imong kaugalingon nga tulin ug oras.
Mamahimo nimo nga maproseso ang sulod sa
kahinguhaan sa pagkat-on nga usa ka aktibo nga
magtutungha. Kini nga material gihimo nga dali maabut
alang kanimo aron makat-on og maayo ug
mabansay nga mahimong gawasnon ug responsable
ang imong pagkat-on.
Mga pipila pahinumdom sa paggamit sa modyul:
1. Ampingi ang paggamit sa modyul. Ayaw pagbutang
og marka o sulat sa bisan asang bahin sa modyul.
Paggamit og usa ka lahi nga papel sa pagtubag sa
mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayan Nato sa dili
pa magpadayon sa ubang buluhaton.
3. Basaha og tarong ang mga panudlo sa dili pa
maghimo sa matag buluhaton.

ii
 4. Magmatinud-anon ug adunay kaligdong sa
pagbuhat sa mga buluhaton ug pagsusi sa imong
mga tubag.
5. Humanon usa ang buluhaton nga naa sa dili pa
mopadayon sa sunod.
6. Ibalik/Iuli kini nga modyul sa imong
magtutudlo/tigdumala sa higayon nga mahuman
nimo.
Kung nakasinati ka og bisan unsang kalisud sa
pagtubag sa mga buluhaton sa modyul, ayaw
pagpanuko sa pagkonsulta sa imong magtutudlo o
tagdumala.Kanunay ibutang sa hunahuna nga wala ka
nag-inusara. Naglaum kami nga pinaagi niini nga
material, masinati nimo ang makahuluganon nga pag-
kat-on ug makaangkon og lawom nga pagsabot nga
adunay kalabutan sa k atakus. Mahimo nimo kini!

iii
 Magkat-on Kita

Niini nga modyul imong maipahayag ang imong mga kalabotan

sa imong palibot. Magahisgot usab kini sa palibot og ang mga
buhing butang nga imong makita niini og nakalain-laing tubigan
og mga porma sa yuta.
Kini ang espisipikong pagtulun-an. Gilauman nga imong-:
• Mahulagway ang mga butang sa palibot.
• Manganlan ang mga butang nga buhi nga makita sa
tanaman.
• Mailhan ang mga katubigan sa komunidad og mga porma
sa yuta.

Sulayan Nato
Isulat ang letra sa hustong tubag sa imong papel sa matag
pangutana.

1. Unsay mga buhing butang nga makita nato sa atong

tanaman?
A. bato og mga sagbot C. kural og mga paso
B. balay og kalsada D. tanom og kahayupan

2. Unsay ikahatag sa palibot nga nindot og angay nga puy-an sa

tawo?
A. mga balay og mga kalsada
B. mga dulaan og mga pagkaon
C. mga eskwelahan og ospital
D. mga tanom, kahayupan, og mga porma sa yuta og
tubig

3. Kini usa ka natural nga pagtuybo sa yuta nga dili sama katas
sa bukid.
A. bungtod B. kabukiran C. talampas D. walog
4. Usa ka bukid nga adunay lungag ibabaw o sa kilid diin usahay
mokalit lang pagpanggawas nga murag buto ang iyang bato,
abo og lava.
A. bungtod B. kabukiran C. talampas D. bulkan

5. Usa ka ubos nga porma sa yuta nga anaa sa taliwala sa

bungtod ug sa bukid kon adunay suba o tubod nga nagaagas
niini.
A. isla B. kabukiran C. kayano D. walog

Lesson

1 Kinabuhi sa Palibot

Magtuon Kita

Nakasuroy ka na ba sa baryo Kalinaw? Basaha ang mubong

istorya mahitungod niini.

Sa bukid nga nag umbaw sa suba, adunay baryo nga

ginganlan og baryo Kalinaw. Kasaganan sa mga namuyo diri
adunay mga tananam sa ilang palibot nga puno sa mga
bulak, mga utanon og mga lagutmon. Aduna usab sila’y mga
binuhing hayop. Nabatasan usab sa mga lumulupyo niini ang
pagpanglimpyo sa ilang palibot. Malipayon sila sa ilang
ginahimo tungod nagahatag kini og dugang katahum, presko
nga hangin sa ilang palibut og nagasuporta pod kini sa ilang
adlaw-adlawng panginahanglan sama sa pagkaon.

Mga pangutana:
1. Unsay ngalan sa baryo sa estorya?
2. Asa makit-an ang baryo?
3. Unsay makita sa baryo Kalinaw?
4. Unsa’y nabatasan sa mga lumulupyo sa ilang baryo?
5. Ganahan ka ba nga mopuyo sa lugar sama sa baryo
Kalinaw?
Ngano man?

Magbansay Kita

Unang Bulahaton (Lainlaing Butang sa Palibot)

Sama sa mga lumulupyo sa baryo Kalinaw, mahimo usab na
imong ipahayag ang imong mga kalabotan sa imong palibot.
Tun-i ang hulagway nga anaa sa sulod sa kahon og tubaga ang
ang mga pangutana sa ubos.

Mga pangutana:
1. Unsay makapahimo sa imong palibot nga nindot puy-an?
2. Nganong kinahanglan kanunayong hapsay og limpyo ang
atong palibot?
3. Unsay gikinahanglan buhaton aron kanunayng luwas puy-an
ang atong komunidad?

Base sa natun-an nga mga buluhaton, ang mga butang sa

atong palibot nagahatag kanato og maayong pakig-uban sa
atong isig ka tawo,preskong hangin, limpyong palibot og
abundang pagkaon. Kini nagpakita sa atong pagpasalmat sa
Ginoo sa kinaiyahan nga naghatag kanato sa atong
panginahanglan.
 Magbansay Pa Kita

Ikaduhang Buluhaton (Tara Na, Magsuroy Ta Sa Tanaman)

Obserbahi ang mga butang nga anaa sa inyong tanaman. Ilha
ang mga buhing butang nga imong makita sa palibot sa
tanaman. Isulat sa sulod sa kahon. Buhata kini sa papel gamit ang
graphic organizer. Sunda ang sampol na gihatag.

mga tanom
Mga tanom

Mga Buhing
Butang nga Makita
sa Tanaman

Nagkalain lain mga butang sa atong palibot. Adunay

mga buhi nga butang nga makita nii. Ang mga buhing butang
mahinungdanon kini sa tawo. Nagahatag usab kini sa atong
mga panginahanglan sama sa preskong hangin og atong
pagkaon.

Hinumduman Nato

• Mahimo natong mahulagway ang mga butang sa palibot.

• Adunay nagklase-klaseng mga butang nga makita sa
tanaman og ang mga buhing butang sa palibot.
 Lesson
Porma sa Yuta
2
Magtuon Kita

Ang yuta dili lang usa ka patag nga nawong sa kalibutan. Aduna
kini taas nga bahin sa yuta og ubos nga bahin sa yuta. Puede ba
nato sila nganlan?

Basaha ang mga deskripyon sa mga porma sa yuta sa sulod sa

kahon.

Bungtod (hills) - natural nga pagtuybo sa yuta nga dili sama

katas sa bukid.

Kabukiran (mountains) - natural nga patuybo sa yuta ibabaw

sa kalibutan, adunay kabug-aton, may pamngpang sa kilid, og
may gitas-ong mas taas pa sa bungtod.

Walog (valley) - usa ka ubos nga porma nga anaa sa taliwala

sa bungtod ug sa bukid kon adunay suba o tubod nga
nagaagas niini.

Bulkan (volcano) – usa ka bukid nga adunay lungag sa ibabaw

o sa kilid diin usahay mokalit lang pagpanggawas nga murag
buto ang iyang bato, abo, ug lava.

Kayano (plain) - usa ka halapad ug patag nga yuta nga

adunay mga tanom.

Delta (delta) - usa ka pagporma sa yuta sa bukana sa suba.

Talampas (plateau) - dako nga lugar sa taas ug patag nga

yuta.
 Talampas (plateau) - dako nga lugar sa taas ug patag nga
yuta.

Peninsula (peninsula) - usa ka yuta nga hapit libutan sa tubig.

Magbansay Kita

Unang Bulahaton (Pareson Nato)

Ipares ang ang retrato sa kolum A sa iyang deskripsiyon sa porma
sa yuta sa kolum B.

A B

1. a. usa ka dako nga lugar sa

patag nga yuta.

2. b. dako nga lugar sa taas ug

patag nga nga yuta.

3. c. usa ka yuta nga hapit

libutan sa tubig.

4. d. kini usa ka natural nga

pagtuybo sa nga yuta nga
dili sama katas sa bukid.
5. e. usa ka bukid nga adunay
lungag sa ibabaw nga
nagapagawas og lava.

Atong nailhan ang mga porma sa yuta nga anaa sa atong

palibot. Nakahatag kini og kanindot sa kinaiyahan og nagahimo
kanato nga malipayon.

Magbansay Pa Kita

Ikaduhang Bulahaton (Pangitaon Nato)

Pangitaa og linguini ang lima ka mga porma sa yuta. Himoa kini

sa papel.

W I S S B F C S T Y
B U N G T O D K A W
O M F J V N G A L M
P E N I N S U L A F
S D G K L F A O M C
D V Z D O M D G P H
G N D G U A E B A I
O R S H Y V L X S D
P A T A G N T Z B H
A K I L R M A R O P

Patindog: Pahigda:
Talampas, delta Peninsula, bungtod,
patag
 Hinumduman Nato

• Ang kalse-klaseng porma sa yuta mao ang bungtod,

kabukiran, walog, bulkan, kayano, delta, talampas, og
peninsula.
• Atong mailhan ang matag usa tungod sa iyang
porma. Adunay patag og ang uban tag-as.
Kasagaran niini adunay mga tanom og gipuy-an sa
mga hayop.
 Lesson
Klase-klaseng Tubig
3
Magtuon Kita

Ang tubig makita usab nato sa atong palibot. Mao kini ang
nagtabon sa nawong sa yuta. Adunay dagko og aduna usab
gagmayng katubigan. Ang uban lalom og ang uban mabaw

Tun-i ang hulagway sa mga nagklase-klaseng tubigan sa palibot.

lawod lim-aw dagat

suba linaw sapa

Mga Pangutana:
1. Asa niining mga pormaha sa yuta ang anaa usab sa imyong
gipuy-ang komunidad?
2. Unsay mga kaayuhan ang makuha sa katawhan gikan
niining mga klase-klaseng tubigan sa palibot?

Magbansay Kita

Unang Bulahaton (Ilhon Nato)

Pilia sa sulod sa kahon ang hustong pulong nga gihulagway sa sa
han-ay sa mga pulong. Isulat sa linya tapad niini. Himua kini sa
papel.

dagat lawod linaw lim-aw sapa

__________1. Usa ka hulma sa tubig nga parat. Kini siya parte sa

lawod.
__________2. Lawas sa tubig nga gilibutan sa yuta.
__________3. Mabaw nga lab-as nga nagaagay nga tubig mas
gamay kaysa linaw.
__________4. Ang pinakadako, pinakalapad og pinakalalum nga
hulma sa tubig nga parat.
__________5. Natural nga pag-agos sa tubig nga mas gamay
kaysa suba.

Ang katubigan naghatag og kinabuhi. Dinhi kita nagakuha

sa atong ginainom og ginagamit sa paglimpyo. Ato himuon nga
limpyo og atong gamiton sa hustong paagi. Likayi ang pag usik-
usik sa paggamit niini.
 Magbansay Pa Kita

Ikaduhang Bulahaton (Ilhon Nato)

Kumpletoha ang frayer model graphic organizer bahin sa klase-

klaseng tubigan. Isulat kini sa sulod sa kahon. Himoa kini sa papel.

Klase-klaseng
Tubigan

Hinumduman Nato

Ang pag ila sa mga katubigan sa palibot maghatag

kanato og kahibalo nga apil kini sa kinaiyahan. Makakuha
kita og mga kaayuhan niini.

Ang klase-klaseng porma sa tubig mao ang dagat, lawod, lim-

aw, linaw, sapa, og suba.

• Dagat - usa ka hulma sa tubig nga parat. Kini siya parte sa

lawod, mas gamay og adunay bayabayan o maabot sa
yuta. Dinhi kita pwede maligo tungod kay mas mabaw
kinisiya og adunay baybayon.

• Lawod – ang pinakadako, pinakalapad og pinakalalum

nga hulma sa tubig nga parat.Diri makakuha ang
mananagat og daghan, dagko og
nagkalain-laing isda. Halayo na kini sa
baybayon.
 mananagat og daghan, dagko og nagkalain-laing isda.
Halayo na kini sa baybayon.

• Lim-aw – usa ka ligar nga puno sa tubig, natural o

artipisyal, nga mas gamay kaysa linaw.

• Linaw - lawas sa tubig nga gilibutan sa yuta.

• Sapa - usa ka hulma sa tubig nga mas gamay ug mas

mabaw kaysa suba ug kasagaran maughan kung ting-init.
Tab-ang ang tubig niini, bugnaw og limpyo.

• Suba - labing pamilyar nga porma sa tubig nga

mosangpot sa usa ka bukas nga dagat.

Susihon Nato

Pilia ang hustong tubag. Isulat ang letra sa imong papel.

1. Unsa ang buhing butang nga nagahatag og preskong hangin?

A. mga balay C. mga pagkaon
B. mga tanom D. mga sakyanan

2. Kinsa ang makatabang sa pagpalambo sa palibot?

A. mga balay C. mga tanom
B. mga hayop D. mga tawo

3. Usay makuha nato sa palibot?

A. mga dulaanan C. mga panginahanglan sa pag-
eskwela
B. mga hugaw sa tawo D. mga, tanom, tubig, hangin,
pagkaon ug uban pa
4. Kini usa ka ubos nga porma nga anaa sa taliwala sa bungtod
ug sa bukid kon adunay suba o tubod nga nagaagas niini.
A. bulkan B. bungtod
C. kayano D. walog

5. Usa ka bukid nga adunay lungag sa ibabaw o sa kilid diin

usahay mokalit lang pagpanggawas nga murag buto ang iyang
bato, abo, ug lava.
A. bulkan B. bungtod
C. kabukiran D. talampas

6. Usa ka natural nga patuybo sa yuta ibabaw sa kalibutan,

adunay kabug-aton, may pamangpang sa kilid, og may gitas-
ong mas taas pa sa bungtod.
A. bulkan B. delta
C. kabukiran D. talampas

7. Kini usa ka natural nga pagtuybo sa yuta nga dili sama kataas
sa bukid.
A. bungtod B. kabukiran
C. kayano D. talampas

8. Kini makita usab nato sa atong palibot ug maoy nagtabon sa

nawong sa atong yuta.
A. hangin B. tubig C. ugat D. yuta

9. Dinhi nagapuyo ang ubang mga hayop na molangoy apan

tab-ang ang tubig.
A. dagat B. lawod C. lim-aw D. sapa

10. Pinakalalom, pinakadako ug pinakalapad na hulma sa tubig

na parat.
A. dagat B. lawod C. sapa D. suba
 Magpalambo Kita

Ikatulong Bulahaton (Atong Ipasabot )

Paghatag og mubo nga pagpasabot sa mga pangutana.

1. Ngano nga mahinungdanon ang tubig?
2. Unsa man ang mga gamit sa tubig sa balay?

Alang natong masabtan ang pagkamahinungdanon sa tubig

sa atong pang adlaw-adlaw nga pagpanglihok sa atong mga
panimalay.

Mamalandong Kita

Ang kinaiyahan dako kaayo og kalabutan sa atong

kinabuhi. Ang mga tanom nagahatag og preskong hangin,
pagkaon nga nagsuporta sa kinabuhi, ang mga kahayupan, og
ang mga porma sa yuta og katubigan dako usab og
kontribusyon sa atong mga panginahanglan.
 Susihon Nato
1. B
2. D
3. D
4. D
5. A
6. C
7. A
8. B
9. D
10. B
Lesson 3 Lesson 2 Sulayan Nato
Magbansay Kita Magbansay Kita
1. D
1. dagat 1. B
2. D
2. linaw 2. C
3. A
3. lim-aw 3. E
4. D
4. lawod 4. A
5. D
5. sapa 5. D
Susi sa Pag-insakto
 Reperensiya

Arthur DC. Sacatropes, Luz E. Osmeña, Michelle H. Guadamor,

AiisaC. Corpuz, Jennifer M. Rojo, Jennifer A. Tinaja, Job S.
Zape Jr. Leni S. Solutan, John Fitzgerald Secondes, at
NeolitaS. Sarabia. 2015. Science 3 Kagamitan ng Mag-aaral
Sinugbuanong Binisaya. Pasig: Department of Education.
Sc, Arthur DC. 2015. Science 3 Kagamitan ng Mag-aaral
Sinugbuanong Binisaya. Department of Education.

2020. Google Translate. January 18. Accessed January 18, 2020.

https://www.google.com/search?q=google+translate&oq=g
oogle+&aqs=chrome.0.69i59j0j69i57j0i131i433j69i60l3j69i65.30
53j1j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8.

2020. Google . January 17. Accessed January 17 & 18, 2020.

https://www.google.com/search?q=mga%20hulma%20sa%2
0yuta%20og%20tubig&oq=mga%20hulma%20sa%20&aqs=ch
rome.3.0i19i457j69i57j0i19j0i19i22i30l4j69i60.14980j1j7&sourceid
=chrome&ie=UTF-8&fbclid=IwAR0Ktmg_ahbDDxA79QE5-
ZkHhtPiTf631xLcCiN5h-t7VNvB5oQsVqYVYdo.
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:
Department of Education – Region XI Davao City Division

DepEd Davao City, Elpidio Quirino Ave., Davao City

Telefax: 224-3274

Email Address: lrms.davaocity@deped.gov.ph