Chuyªn ®Ò 4: M¹ch ®iÖn cã am pe kÕ, v«n kÕ:

Bµi 1: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.1, c¸c ®iÖn trë Gièng nhau, cã gi¸ trÞ lµ r ; ®iÖn trë cña
c¸c am pe kÕ kh«ng ®¸ng kÓ; U AB cã gi¸ trÞ U0 kh«ng ®æi. X¸c ®Þnh sè chØ cña c¸c am
pe kÕ khi
a.C¶ 2 khãa cïng ®ãng. Chèt (+) cña am pe kÕ m¾c vµo ®©u?
b. khi c¶ 2 khãa cïng më?
HD
a. khi c¶ hai kho¸ cïng ®ãng, m¹ch ®iÖn cã d¹ng:
[R1 nt( R2//R3//R4)
- Sè chØ ampe kÕ A1 : IA1=I1 - I2 = I3 + I4
- Sè chØ ampe kÕ A2 : IA2= I2 + I3
b. Khi c¶ 2 kho¸ më:
(R1ntR2ntR3ntR4), sè chØ c¸c ampe kÕ b»ng 0.
Bµi 2: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh 3.3.2 ; R1=R4= 1 W;
R2=R3=3 W; R5= 0,5 W; UAB= 6 v.
a. X¸c ®Þnh sè chØ cña am pe kÕ? BiÕt Ra=0.
b. Chèt (+) cña am pe kÕ m¾c vµo ®©u.
HD:
a. khi Ra = 0
- ChËp C víi D, m¹ch ®iÖn cã d¹ng:
[(R3//R4) nt(R1//R2) nt R5 ]
- TÝnh ®îc: RAB = 0,2W
- TÝnh ®îc Im¹ch chÝnh = 3A
- V× C vµ D lµ hai ®iÓm cã cïng hiÖu ®iÖn thÕ nªn :
UCF= UDF= IM . = 9/4V

UCE= UDE = IM . = 9/4V

=> Cêng ®é dßng ®iÖn qua c¸c m¹ch rÏ:
I1 = ; I2= ; I3= ; I4=
- §Ó tÝnh cêng ®é dßng ®iÖn qua ampe kÕ ta xÐt nót C. T¹i C cã I 1 > I3 nªn dßng ®iÖn
qua ampe kÕ ph¶i lµ tõ C ®Õn D.
=> Ia = 1,5A
b. DÊu céng(+) cña ampe kÕ ph¶i nèi víi C.
Bµi 3: Mét ampekÕ cã Ra 0 ®îc m¾c nèi tiÕp víi ®iÖn trë R0 =20 W, vµo 2 ®iÓm M,N
cã UMNkh«ng ®æi th× sè chØ cña nã lµ I 1=0,6A. M¾c song song thªm vµo ampekÕ mét
®iÖn trë r=0,25 W, th× sè chØ cña am pekÕ lµ I2=0,125A.X¸c ®Þnh Io khi bá ampekÕ ®i?
HD:
- Khi (Ra nt R0): UMN = I1. (Ra + R0) = 0,6( 20+ Ra) (1)
- Khi [(Ra//r)nt R0] :
+ §iÖn trë cña m¹ch: R'MN = (Ra.r)/( Ra+r) + R0 = (20,25 Ra +5)/( Ra+0,25)
+ HiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu am pe kÕ lµ: I2. Ra = I. (Ra .r)/( Ra + r)
víi I lµ cêng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh. nªn:
 I = I2. (Ra+r)/r = 0,125. (Ra +0,25)/0,25
+ HiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu m¹ch lµ:
UMN = I.R'MN = [0,125. (Ra +0,25)/0,25]. [(20,25 Ra +5)/( Ra+0,25)]
UMN = 0,125. [(20,25 Ra +5)/0,25] (2)
- Tõ (1) vµ (2) ta cã:
0,125(20,25 Ra +5) = 0,25. 0,6( 20+ Ra)
=> Ra = 0,997 » 1W
=> UMN = 12,6V
- Khi bá am pe kÕ ®i th× I0 = UMN/R0 = 0,63A

Bµi 4: Cã 2 ampekÕ ®iÖn trë lÇn lît lµ R1 , R2 , mét ®iÖn trë R=3 W, mét nguån ®iÖn
kh«ng ®æi U.NÕu m¾c nèi tiÕp c¶ 2 ampekÕ vµ R vµo nguån th× sè chØ cña mçi
ampekÕ lµ 4,05A.NÕu m¾c 2 ampekÕ song song víi nhau råi míi m¾c nèi tiÕp víi R vµo
nguån th× AmpekÕ thø nhÊt chØ 3A, AmpekÕ thø 2 chØ 2A.
a.TÝnh R1 vµ R2 ?
b.NÕu m¾c trùc tiÕp R vµo nguån th× cêng ®é dßng ®iÖn qua R lµ bao nhiªu?
HD:
- HiÖu ®iÖn thÕ cña ®o¹n m¹ch khi c¶ hai ampe kÕ m¾c nèi tiÕp:
U = I(R1 + R2 + R) = 4,05(R1 + R2 + 3) (1)
- HiÖu ®iÖn thÕ cña ®o¹n m¹ch khi c¶ hai ampe kÕ m¾c song song:
U = (I1 +I2) ( ) =(3 + 2) ( ) (2)

+ MÆt kh¸c: R1.I1 = R2I2 => R1 = = (3)

- Thay vµo (1) ta ®îc:
U = 4,05(5 R2/3 + 3) (4)
- Thay vµo (2) ta ®îc:
U =5(2R2/5 +3) (5)
- Tõ (4) vµ (5) ta gi¶i ra ®îc R2 = 0,6 W , R1 = 0,4W
b. Ta cã : U = 4,05(5 R2/3 + 3) = 16,2V
- Cêng ®é dßng ®iÖn qua R khi kh«ng m¾c ®iÖn kÕ lµ:
I = U/R = 5,4A

Bµi 5: Cho m¹ch ®iÖn nh h×nh vÏ 3.3. 5 Trong ®ã R/=4R,

v«n kÕ cã ®iÖn trë Rv, UMN kh«ng ®æi. Khi k ®ãng vµ khi K
më , sè chØ cña v«n kÕ cã gi¸ trÞ lÇn lît lµ 8,4V vµ 4,2 V.
TÝnh U vµ Rv theo R. ( 98/nc9/XBGD)

HD:- ChËp C víi D

- §iÖn trë ®o¹n m¹ch MC lµ
RMC =
- Sè chØ cña v«n kÕ khi k ®ãng vµ khi k më lÇn lît lµ:
 U1 = (1)

U2 = (2)
- Gi¶i (1) vµ (2) ta ®îc RV = 6R vµ U = 11,2V

Bµi 6: .Mét m¹ch ®iÖn gåm mét ampekÕ cã ®iÖn trë R a, mét ®iÖn trë R=10 W vµ mét
v«n kÕ co ®iÖn trë Rv=1000V,m¾c nèi tiÕp.§Æt vµo 2 ®Çu ®o¹n m¹ch mét hiÖu ®iÖn
thÕ U, th× sè chØ cña v«n kÕ lµ 100V. nÕu m¾c v«n kÕ song song víi R th× sè chØ cña
nã vÉn lµ 100V. TÝnh Ra vµ U
HD:
- Khi m¾c v«n kÕ nèi tiÕp víi ®iÖn trë R th× ®iÖn trë t¬ng ®¬ng toµn phÇn cña m¹ch lµ:
R t = R a + R + RV
+ Sè chØ cña v«n kÕ lµ:
U1 = (1)
- Khi m¾c v«n kÕ song song víi ®iÖn trë R th× ®iÖn trë t¬ng ®¬ng cña R vµ RV lµ:
R1 =
+Sè chØ cña v«n kÕ lµ:

U2 = hay (2)

- Tõ (1) vµ (2) ta cã ph¬ng tr×nh:

=> R.Ra+RVRa+RRV = RRa+R2+RRV => RVRa = R2 => Ra = 0,1W

- Thay Ra vµo (1) ta ®îc U = 101,01V.
Bµi 7 Hai ®iÖn trë R1 , R2 ®îc m¾c nèi tiÕp víi nhau vµo 2 ®iÓm A vµ B cã hiÖu ®iÖn
thÕ UAB kh«ng ®æi. M¾c mét v«n kÕ song song víi R1 , th× sè chØ cña nã lµU1 . m¾c v«n
kÕ song song víi R2 th× sè chØ cña nã lµ U2 .
a. Chøng minh : U1 /U2 =R1 /R2 .
b. BiÕt U=24V, U1 =12V, U2 = 8V. TÝnh c¸c tØ sè R v/R1 ;Rv/R2 ;®iÖn trë Rv cña v«n
kÕ,vµ hiÖu ®iÖn thÕ thùc tÕ gi÷a 2 ®Çu R1 vµ R2 ?
HD:
- Gäi R1 lµ ®iÖn trë cña v«n kÕ. khi v«n kÕ m¾c song song víi R 1 th× ®.trë ®o¹n m¹ch ®ã
lµ:
R1V =
- §iÖn trë toµn m¹ch lµ:
Rt = R1V +R2 =

Ta cã :
(1)
* Khi v«n kÕ m¾c song song víi R2, t¬ng tù ta cóng cã:

(2)
Chia vÕ víi vÕ cña hai ph¬ng tr×nh 1 vµ hai ta ®îc:
(§pcm) (3)
b. Khi v«n kÕ m¾c song song víi R 1 vµ chØ 12 V th× hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu R 2 còng lµ
12V vµ ®iÖn trë hai ®o¹n m¹ch ®ã b»ng nhau. ta cã:

= R2 do ®ã:

- MÆt kh¸c tõ (3) víi U1 = 12V, U2 = 8V, ta suy ra R1 = 1,5R2

vµ

- §Æt k1 = , k2 = vµ thÕ vµo ph¬ng tr×nh trªn ta ®îc:

k2 = => k2 = 1/3 vµ RV = 3R2

k1 = = 1/2 ; RV = 2R1
- HiÖu ®iÖn thÕ thùc tøc lµ hiÖu ®iÖn thÕ khi kh«ng m¾c v«n kÕ, gi÷a hai ®Çu R 1 vµ
R2 lµ:
U01 = UAB.

U02 = UAB.

Bµi 8: Cho mạch điện như hình vẽ:

C
A3

M A2 _N
+
A1 A4
D
Các ampe kế giống nhau và có điện trở RA , ampekế A3 chỉ giá trị I3= 4(A), ampe kế A4 chỉ
giá trị I4= 3(A)..Tìm chỉ số của các ampe kế còn lại? Nếu biết UMN = 28 (V). Hãy tìm R, RA?
HD:
- *Tìm I1 và I2:
Ta có dòng điện đi vào chốt M và đi ra chốt N
Ta thÊy: U3 = UCN = 4RA
U4 = UDN = 3RA tức là :UCN >UDN hay VC > VD
Nên dòng điện đi qua A2 có chiều từ C sang D
UCN = UCD +UDN = 4RA =I2RA + 3RA
=>I2 = 1 (A )
Xét tại nút D ta có : I1 + I2 = I4 = I1 + 1 = 3 (A)
=>I1 = 2 (A)
*Tìm R, RA:
Ta viết phương trình hiệu điện thế.
UMN = UMD + UDN = 28 = 2RA + 3RA
=> RA = 5,6 (Ω)
Tương tự ta cũng có :
UMN= UMC + UCN
28 = 5.R + 4.5,6 ( vì IR = I2 + I3 =1+4 = 5 A và RA = 5,6 Ω )
=> 5R = 5,6 => R= 1,12 (Ω)