Câu hỏi Giải đáp Hôn nhân gia đình

CÂU HỎI - GIẢI ĐÁP
VỀ HÔN NHÂN
VÀ GIA ĐÌNH
Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n
Chñ tÞch Héi ®ång

PGS. TS. NguyÔn ThÕ Kû
Phã Chñ tÞch Héi ®ång

TS. HOµNG PHONG Hµ
Thµnh viªn
TRÇN QUèC D¢N
TS. NGUYÔN §øc tµi
TS. NguyÔn An Tiªm
nguyÔn vò thanh h¶o
34 (V) 7
M· sè:
CTQG-2015
2
TS. ĐỖ CẢNH THÌN
CÂU HỎI - GIẢI ĐÁP

VỀ HÔN NHÂN
VÀ GIA ĐÌNH
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

HÀ NỘI - 2015
Lêi nhµ xuÊt b¶n
Gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi. Gia ®×nh lµ h×nh thøc

c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc x· héi. §ã lµ n¬i duy tr× lùc
lîng lao ®éng x· héi, s¶n sinh ra con ngêi vµ quan
träng h¬n, gia ®×nh cßn lµ m«i trêng gi¸o dôc ®Çu tiªn
cña mçi con ngêi, cã vai trß quan träng trong viÖc
h×nh thµnh nh©n çch ç nh©n. Cïng víi ®¹o ®øc ç
nh©n, ®¹o ®øc gia ®×nh lµ nÒn t¶ng h×nh thµnh ®¹o ®øc
x· héi.
ë níc ta, tõ truyÒn thèng ®Õn hiÖn ®¹i, gia ®×nh
lu«n lµ m¸i Êm chë che, lµ chç dùa quan träng c¶ vÒ
vËt chÊt vµ tinh thÇn cña mçi con ngêi ViÖt Nam. Víi
vÞ trÝ, vai trß quan träng ®èi víi x· héi nh vËy, Nhµ
níc ta lu«n quan t©m x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ
thèng ph¸p luËt nh»m ®iÒu chØnh çc quan hÖ x· héi
trong lÜnh vùc h«n nh©n vµ gia ®×nh, trong ®ã ®¸ng chó
ý nhÊt lµ LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh.
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh ®Çu tiªn ë níc ta ®îc
x©y dùng tõ n¨m 1959, cã hiÖu lùc n¨m 1960 vµ sau ®ã
lµ çc LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 1986, 2000.
Tríc nh÷ng biÕn ®æi cña t×nh h×nh x· héi, nh»m x©y
dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh tiÕn bé
trong thêi kú míi, ngµy 19-6-2014, t¹i kú häp thø 7,
5
Quèc héi khãa XIII ®· th«ng qua LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh vµ LuËt nµy cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-01-2015.
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®a ra çc
chuÈn mùc ph¸p lý cho çch øng xö cña çc thµnh viªn
trong gia ®×nh, b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña çc
thµnh viªn trong gia ®×nh, kÕ thõa vµ ph¸t huy truyÒn
thèng ®¹o ®øc tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam nh»m x©y
dùng gia ®×nh Êm no, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh phóc,
bÒn v÷ng. §ång thêi, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 còng quy ®Þnh chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh, tr¸ch
nhiÖm cña c«ng d©n, Nhµ níc vµ x· héi trong viÖc x©y
dùng, cñng cè chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh ViÖt Nam.
§Ó ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh thùc sù ph¸t
huy t¸c dông trong ®êi sèng x· héi th× viÖc t×m hiÓu,
tuyªn truyÒn, phæ biÕn çc quy ®Þnh ph¸p luËt trong
lÜnh vùc nµy lµ c«ng viÖc hÕt søc quan träng vµ cÇn
thiÕt. V× vËy, ®Ó híng dÉn, gióp ®ì ngêi d©n hiÓu râ
vÒ LuËt nµy, mét gi¶i ph¸p rÊt cÇn thiÕt lµ ®a ra
nh÷ng çch thøc gi¶i thÝch ®¬n gi¶n, g¾n víi çc
trêng hîp cô thÓ; th«ng qua ®ã gãp phÇn n©ng cao
hiÖu qu¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn vµ gi¸o dôc
ph¸p luËt theo chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng vµ
chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ níc.
Víi môc ®Ých ®ã, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia -
Sù thËt xuÊt b¶n cuèn s¸ch: C©u hái - gi¶i ®¸p vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh cña TiÕn sÜ LuËt häc §ç C¶nh
Th×n. Th«ng qua viÖc lùa chän çc trêng hîp cã tÝnh
®iÓn h×nh vµ víi çch viÕt dÔ hiÓu, gÇn gòi díi d¹ng
gi¶i ®¸p ph¸p luËt çc t×nh huèng cô thÓ, sinh ®éng, hy
6
väng cuèn s¸ch sÏ lµ cÈm nang ph¸p lý gióp b¹n ®äc,
®Æc biÖt lµ b¹n ®äc ë cÊp c¬ së x·, phêng, thÞ trÊn t×m
hiÓu vµ thùc hiÖn ph¸p luËt trong lÜnh vùc quan träng
nµy mét çch dÔ dµng h¬n.
Xin giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc.
Th¸ng 11 n¨m 2015

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt
7
8
I. NH÷NG QUy §ÞNH CHUNG
A. NH÷NG NGUY£N T¾C C¥ B¶N CñA LUËT

H¤N NH¢N Vµ GIA §×NH N¡M 2014
C©u hái 1: N¨m 2014, LuËt h«n nh©n vµ

gia ®×nh ë níc ta ®· ®îc Quèc héi th«ng
qua vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-01-2015. Trong
LuËt nµy, nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÕ
®é h«n nh©n vµ gia ®×nh cã g× thay ®æi so víi
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 söa ®æi,
bæ sung n¨m 2010 kh«ng?
Tr¶ lêi:
Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh ë níc ta ®·
®îc h×nh thµnh vµ qua nhiÒu lÇn söa ®æi, bæ
sung (cô thÓ níc ta ®· cã LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh çc n¨m 1959, 1986, 2000 vµ 2014). ViÖc söa
®æi, bæ sung, thay thÕ çc ®¹o luËt vÒ h«n nh©n vµ
gia ®×nh lµ cÇn thiÕt ®Ó gãp phÇn x©y dùng, hoµn
thiÖn vµ b¶o vÖ chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh tiÕn
bé; x©y dùng chuÈn mùc ph¸p lý cho çch øng xö
cña çc thµnh viªn trong gia ®×nh; b¶o vÖ quyÒn,
lîi Ých hîp ph¸p cña çc thµnh viªn trong gia
®×nh; kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng truyÒn thèng
9
®¹o ®øc tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam nh»m x©y
dùng gia ®×nh Êm no, b×nh ®¼ng, tiÕn bé, h¹nh
phóc vµ bÒn v÷ng.
Trong çc quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh th× nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cã vÞ trÝ vµ ý
nghÜa quan träng nh»m b¶o ®¶m cho viÖc thùc
hiÖn LuËt ®îc nghiªm chØnh, ®óng ®¾n.
§iÒu 2 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÕ ®é h«n
nh©n vµ gia ®×nh nh sau:
1. H«n nh©n tù nguyÖn, tiÕn bé, mét vî, mét
chång, vî chång b×nh ®¼ng.
2. H«n nh©n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam thuéc
çc d©n téc, çc t«n gi¸o, gi÷a ngêi theo t«n gi¸o
víi ngêi kh«ng theo t«n gi¸o, gi÷a ngêi cã tÝn
ngìng víi ngêi kh«ng cã tÝn ngìng, gi÷a c«ng
d©n ViÖt Nam víi ngêi níc ngoµi ®îc t«n träng
vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ.
3. X©y dùng gia ®×nh Êm no, tiÕn bé, h¹nh
phóc; çc thµnh viªn trong gia ®×nh cã nghÜa vô
t«n träng, quan t©m ch¨m sãc, gióp ®ì nhau;
kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a çc con.
4. Nhµ níc, x· héi vµ gia ®×nh cã tr¸ch nhiÖm
b¶o vÖ, hç trî trÎ em, ngêi cao tuæi, ngêi khuyÕt
tËt thùc hiÖn çc quyÒn vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh;
gióp ®ì çc bµ mÑ thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cao quý
cña ngêi mÑ; thùc hiÖn kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh.
5. KÕ thõa, ph¸t huy truyÒn thèng v¨n hãa,
10
®¹o ®øc tèt ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam vÒ h«n
nh©n vµ gia ®×nh.
Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 trªn ®©y lµ t tëng c¬ b¶n
chØ ®¹o, qu¸n triÖt toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh, mang tÝnh ¸p dông b¾t
buéc víi çc thµnh viªn trong mçi gia ®×nh, c¬
quan, tæ chøc x· héi.
B. B¶O VÖ CHÕ §é H¤N NH¢N Vµ GIA §×NH
C©u hái 2: ChÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh ë

níc ta ®îc b¶o vÖ nh thÕ nµo theo LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014?
Tr¶ lêi:
ChÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh lµ toµn bé nh÷ng
quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ kÕt h«n, ly h«n; quyÒn
vµ nghÜa vô gi÷a vî vµ chång, gi÷a cha mÑ vµ con;
gi÷a çc thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh; cÊp
dìng; x¸c ®Þnh cha, mÑ, con; quan hÖ h«n nh©n
vµ gia ®×nh cã yÕu tè níc ngoµi vµ nh÷ng vÊn ®Ò
kh¸c liªn quan ®Õn h«n nh©n vµ gia ®×nh.
Thùc tÕ, ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh ë níc
ta ®· ®îc x©y dùng vµ qua nh÷ng lÇn bæ sung,
söa ®æi, thay thÕ ®Òu thÓ hiÖn nh÷ng tiÕn bé, phï
hîp víi sù ph¸t triÓn cña x· héi.
§iÒu 5, LuËt H«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
®· quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ chÕ ®é h«n nh©n vµ gia
11
®×nh, trong ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu ®îc t«n träng
vµ b¶o vÖ, nh÷ng hµnh vi bÞ cÊm; xö lý çc hµnh
vi vi ph¹m, b¶o vÖ danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn
cña çc bªn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô viÖc vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh. Cô thÓ:
1. Quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh ®îc x¸c lËp,
thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 ®îc t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt
b¶o vÖ.
2. CÊm çc hµnh vi sau ®©y:
a) KÕt h«n gi¶ t¹o, ly h«n gi¶ t¹o;
b) T¶o h«n, cìng Ðp kÕt h«n, lõa dèi kÕt h«n,
c¶n trë kÕt h«n;
c) Ngêi ®ang cã vî, cã chång mµ kÕt h«n
hoÆc chung sèng nh vî chång víi ngêi kh¸c
hoÆc cha cã vî, cha cã chång mµ kÕt h«n hoÆc
sèng chung nh vî chång víi ngêi ®ang cã
chång, cã vî;
d) KÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî chång gi÷a
nh÷ng ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc hÖ; gi÷a
nh÷ng ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi; gi÷a cha,
mÑ nu«i víi con nu«i; gi÷a ngêi ®· tõng lµ cha,
mÑ nu«i víi con nu«i, cha chång víi con d©u, mÑ
vî víi con rÓ, cha dîng víi con riªng cña vî, mÑ
kÕ víi con riªng cña chång;
®) Yªu s¸ch cña c¶i trong kÕt h«n;
e) Cìng Ðp ly h«n, lõa dèi ly h«n, c¶n trë ly h«n;
g) Thùc hiÖn sinh con b»ng kü thuËt hç trî
sinh s¶n v× môc ®Ých th¬ng m¹i, mang thai hé v×
12
môc ®Ých th¬ng m¹i, lùa chän giíi tÝnh thai nhi,
sinh s¶n v« tÝnh;
h) B¹o lùc gia ®×nh;
i) Lîi dông viÖc thùc hiÖn quyÒn vÒ h«n nh©n
vµ gia ®×nh ®Ó mua b¸n ngêi, bãc lét søc lao
®éng, x©m ph¹m t×nh dôc hoÆc cã hµnh vi kh¸c
nh»m môc ®Ých trôc lîi.
3. Mäi hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ h«n
nh©n vµ gia ®×nh ph¶i ®îc xö lý nghiªm minh,
®óng ph¸p luËt. C¬ quan, tæ chøc, ç nh©n cã
quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n, c¬ quan kh¸c cã thÈm
quyÒn ¸p dông biÖn ph¸p kÞp thêi ng¨n chÆn vµ
xö lý ngêi cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ h«n
4. Danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn, bÝ mËt ®êi t
vµ çc quyÒn riªng t kh¸c cña çc bªn ®îc t«n
träng, b¶o vÖ trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô viÖc vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh.
C. ¸P DôNG TËP QU¸N VÒ H¤N NH¢N

Vµ GIA §×NH
C©u hái 3: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh

n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ ¸p dông tËp qu¸n vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Trong tËp qu¸n cña çc d©n téc ViÖt Nam cã
nhiÒu phong tôc cíi hái tån t¹i tõ rÊt l©u ®îc
ngêi d©n t«n träng vµ thùc hiÖn. Tuy nhiªn, bªn
13
c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc th× còng cã kh«ng Ýt
tËp tôc l¹c hËu, c¶n trë h«n nh©n tù do, tiÕn bé vµ
kh«ng b¶o ®¶m çc quyÒn vµ nghÜa vô cña ngêi
kÕt h«n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §Ó kÕ thõa,
ph¸t huy truyÒn thèng v¨n hãa, ®¹o ®øc tèt ®Ñp,
nh÷ng mÆt tÝch cùc cña çc tËp qu¸n cña d©n téc
ViÖt Nam, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
®· cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ ¸p dông tËp qu¸n vÒ h«n
TËp qu¸n vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh lµ quy t¾c
xö sù cã néi dung râ rµng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô
cña çc bªn trong quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh,
®îc lÆp ®i, lÆp l¹i trong mét thêi gian dµi vµ ®îc
thõa nhËn réng r·i trong mét vïng, miÒn hoÆc
céng ®ång (®iÓm 4 §iÒu 3 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014).
Kho¶n 1 §iÒu 4 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 quy ®Þnh: Nhµ níc cã chÝnh s¸ch, biÖn
ph¸p b¶o hé h«n nh©n vµ gia ®×nh, t¹o ®iÒu kiÖn
®Ó nam, n÷ x¸c lËp h«n nh©n tù nguyÖn, tiÕn bé,
mét vî mét chång, vî chång b×nh ®¼ng; x©y dùng
gia ®×nh Êm no, tiÕn bé, h¹nh phóc vµ thùc hiÖn
®Çy ®ñ chøc n¨ng cña m×nh; t¨ng cêng tuyªn
truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ h«n nh©n
vµ gia ®×nh, vËn ®éng nh©n d©n xãa bá phong tôc,
tËp qu¸n l¹c hËu vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh, ph¸t
huy truyÒn thèng, phong tôc, tËp qu¸n tèt ®Ñp thÓ
hiÖn b¶n s¾c cña mçi d©n téc.
n¨m 2014 quy ®Þnh: Trong trêng hîp ph¸p luËt
14
kh«ng quy ®Þnh vµ çc bªn kh«ng cã tháa thuËn
th× tËp qu¸n tèt ®Ñp thÓ hiÖn b¶n s¾c cña mçi d©n
téc, kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c quy ®Þnh t¹i §iÒu 2
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ kh«ng vi
ph¹m ®iÒu cÊm cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 ®îc ¸p dông.
Theo §iÒu 2 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP
ngµy 31-12-2014 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt
mét sè ®iÒu vµ biÖn ph¸p thi hµnh LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh (sau ®©y gäi t¾t lµ NghÞ ®Þnh sè
126/2014/N§-CP) th×: TËp qu¸n ®îc ¸p dông
ph¶i lµ quy t¾c xö sù phï hîp víi quy ®Þnh t¹i
kho¶n 4 §iÒu 3 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh.
ViÖc ¸p dông tËp qu¸n ph¶i tu©n theo çc ®iÒu
kiÖn ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 7 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014. T«n träng sù tháa thuËn cña
çc bªn vÒ tËp qu¸n ®îc ¸p dông.
§iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP quy ®Þnh
tháa thuËn vÒ ¸p dông tËp qu¸n nh sau:
1. Quy ®Þnh çc bªn kh«ng cã tháa thuËn t¹i
kho¶n 1 §iÒu 7 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
®îc hiÓu lµ çc bªn kh«ng cã tháa thuËn vÒ ¸p
dông tËp qu¸n vµ còng kh«ng cã tháa thuËn kh¸c
vÒ vô, viÖc cÇn ®îc gi¶i quyÕt.
2. Trêng hîp çc bªn cã tháa thuËn vÒ tËp
qu¸n ®îc ¸p dông th× gi¶i quyÕt theo tháa
thuËn ®ã; nÕu çc bªn kh«ng cã tháa thuËn th×
gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 NghÞ ®Þnh sè
126/2014/N§-CP.
15
§iÒu 4 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP quy ®Þnh
gi¶i quyÕt vô, viÖc h«n nh©n vµ gia ®×nh cã ¸p
dông tËp qu¸n nh sau:
1. Trêng hîp gi¶i quyÕt vô, viÖc h«n nh©n vµ
gia ®×nh cã ¸p dông tËp qu¸n th× thùc hiÖn viÖc
hßa gi¶i theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hßa gi¶i ë
c¬ së, khuyÕn khÝch sù tham gia hßa gi¶i cña
ngêi cã uy tÝn trong céng ®ång, chøc s¾c t«n gi¸o.
2. Trêng hîp hßa gi¶i kh«ng thµnh hoÆc vô,
viÖc h«n nh©n vµ gia ®×nh cã ¸p dông tËp qu¸n
kh«ng thuéc ph¹m vi hßa gi¶i ë c¬ së th× Tßa ¸n
gi¶i quyÕt vô, viÖc ®ã theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
tè tông d©n sù.
Kho¶n 2 §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP
quy ®Þnh: TËp qu¸n l¹c hËu vÒ h«n nh©n vµ gia
®×nh lµ tËp qu¸n tr¸i víi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n
cña chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh t¹i
§iÒu 2 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 hoÆc
vi ph¹m ®iÒu cÊm quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 5
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
D. NG¦êI TH¢N THÝCH,

NG¦êI CïNG DßNG M¸U vÒ TRùC HÖ,
NG¦êI Cã Hä TRONG PH¹M VI BA §êI
C©u hái 4: ChÞ A vµo sèng ë T©y Nguyªn

tõ nhá. Khi ®i lµm c«ng nh©n ë B×nh D¬ng,
chÞ A ®· yªu vµ quyÕt ®Þnh ®i ®Õn h«n nh©n
víi mét ngêi con trai. §iÒu bÊt ngê lµ ngêi
16
con trai ®ã chÝnh lµ con cËu cña chÞ A. VËy,
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc kÕt h«n trong
trêng hîp nµy? ThÕ nµo lµ ngêi th©n
thÝch? Ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc hÖ?
Ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi?
Tr¶ lêi:
Çc kho¶n 17, 18, 19 §iÒu 3 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh:
- Nh÷ng ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc hÖ lµ
nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt thèng, trong ®ã
ngêi nµy sinh ra ngêi kia kÕ tiÕp nhau.
Ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi lµ nh÷ng
ngêi cïng mét gèc sinh ra gåm cha mÑ lµ ®êi thø
nhÊt; anh, chÞ, em cïng cha mÑ, cïng cha kh¸c mÑ,
cïng mÑ kh¸c cha lµ ®êi thø hai; anh, chÞ, em con
chó, con b¸c, con c«, con cËu, con d× lµ ®êi thø ba.
Ngêi th©n thÝch lµ ngêi cã quan hÖ h«n
nh©n, nu«i dìng, ngêi cã cïng dßng m¸u vÒ
trùc hÖ vµ ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi.
Theo ®iÓm d kho¶n 2 §iÒu 5 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 th×: CÊm kÕt h«n hoÆc chung
sèng nh vî chång gi÷a nh÷ng ngêi cïng dßng
m¸u vÒ trùc hÖ; gi÷a nh÷ng ngêi cã hä trong
ph¹m vi ba ®êi; gi÷a cha, mÑ nu«i víi con nu«i;
gi÷a ngêi ®· tõng lµ cha, mÑ nu«i víi con nu«i,
cha chång víi con d©u, mÑ vî víi con rÓ, cha
dîng víi con riªng cña vî, mÑ kÕ víi con riªng
cña chång.
17
Nh vËy, chÞ A vµ ngêi con trai con cËu cña
chÞ lµ ngêi th©n thÝch, cã hä trong ph¹m vi ba
®êi nªn thuéc trêng hîp ph¸p luËt cÊm kÕt h«n.
§. GIA §×NH Vµ ÇC THµNH VI£N GIA §×NH
C©u hái 5: Thµnh viªn trong gia ®×nh lµ

nh÷ng ngêi nµo? Nh÷ng ngêi nh ch¸u
ruét, cËu, d× hay anh rÓ cña ngêi cïng mÑ
kh¸c cha cã ph¶i lµ thµnh viªn trong gia
®×nh kh«ng?
Tr¶ lêi:
Trong ®êi sèng hiÖn nay ë níc ta vµ trªn thÕ
giíi cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ gia ®×nh vµ
çc thµnh viªn trong gia ®×nh. §iÒu nµy phô
thuéc vµo truyÒn thèng v¨n hãa, tËp qu¸n ph¸p lý
vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ cña ph¸p luËt ë quèc
gia ®ã.
§Ó thèng nhÊt vÒ nhËn thøc vµ b¶o ®¶m tÝnh
ph¸p lý chÆt chÏ, §iÒu 3 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 ®· nªu râ kh¸i niÖm vÒ gia ®×nh
vµ çc thµnh viªn trong gia ®×nh nh sau:
Gia ®×nh lµ tËp hîp nh÷ng ngêi g¾n bã víi
nhau do h«n nh©n, quan hÖ huyÕt thèng hoÆc
quan hÖ nu«i dìng, lµm ph¸t sinh çc quyÒn vµ
nghÜa vô gi÷a hä víi nhau theo quy ®Þnh cña LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (kho¶n 2). Nh
vËy, tËp hîp nh÷ng ngêi cã quan hÖ vÒ h«n
18
nh©n, huyÕt thèng hoÆc nu«i dìng theo quy ®Þnh
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× ®îc
gäi lµ gia ®×nh.
Tõ kh¸i niÖm vÒ gia ®×nh, kho¶n 16 §iÒu 3
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 x¸c ®Þnh
thµnh viªn gia ®×nh bao gåm:
- Vî, chång;
- Cha mÑ ®Î, cha mÑ nu«i, cha dîng, mÑ kÕ,
cha mÑ vî, cha mÑ chång;
- Con ®Î, con nu«i, con riªng cña vî hoÆc chång,
con d©u, con rÓ;
- Anh, chÞ, em cïng cha mÑ, anh, chÞ, em cïng
cha kh¸c mÑ, anh, chÞ, em cïng mÑ kh¸c cha, anh
rÓ, em rÓ, chÞ d©u, em d©u cña ngêi cïng cha mÑ
hoÆc cïng cha kh¸c mÑ, cïng mÑ kh¸c cha;
- ¤ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i;
- Ch¸u néi, ch¸u ngo¹i;
- C«, d×, chó, cËu, b¸c ruét vµ ch¸u ruét.
Nh vËy, theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, ch¸u ruét, cËu, d×
hay anh rÓ cña ngêi cïng mÑ kh¸c cha ®Òu lµ
thµnh viªn trong gia ®×nh.
E. çc kh¸i niÖm KÕT H¤N, T¶O H¤N, KÕT

H¤N TR¸I PH¸P LUËT, chung sèng nh
vî chång, thêi kú h«n nh©n
C©u hái 6: Trong LuËt h«n nh©n vµ gia

®×nh n¨m 2014 cã çc kh¸i niÖm nh kÕt
19
h«n, t¶o h«n, kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt, chung
sèng nh vî chång, thêi kú h«n nh©n. Çc
kh¸i niÖm nµy ®îc hiÓu nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
KÕt h«n, t¶o h«n, kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt, chung
sèng nh vî chång, thêi kú h«n nh©n nh÷ng quan
hÖ ph¸p lý trong h«n nh©n vµ gia ®×nh ®îc LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®iÒu chØnh. Theo
®ã, kÕt h«n lµ viÖc nam vµ n÷ x¸c lËp quan hÖ vî
chång víi nhau theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n vµ
®¨ng ký kÕt h«n (®iÓm 5 §iÒu 3).
KÕt h«n tr¸i ph¸p luËt lµ viÖc nam, n÷ ®· ®¨ng
ký kÕt h«n t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn
nhng mét bªn hoÆc c¶ hai bªn vi ph¹m ®iÒu kiÖn
kÕt h«n theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 (®iÓm 6 §iÒu 3). Theo ®ã,
§iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh: Nam, n÷ kÕt h«n víi nhau ph¶i tu©n theo
çc ®iÒu kiÖn sau ®©y: Nam tõ ®ñ 20 tuæi trë lªn,
n÷ tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn; viÖc kÕt h«n do nam, n÷
tù nguyÖn quyÕt ®Þnh; kh«ng bÞ mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù; viÖc kÕt h«n kh«ng thuéc mét
trong çc trêng hîp cÊm kÕt h«n theo quy ®Þnh
t¹i çc ®iÓm a, b, c, d, kho¶n 2 §iÒu 5 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ çc hµnh vi:
kÕt h«n gi¶ t¹o; t¶o h«n, cìng Ðp kÕt h«n, lõa dèi
kÕt h«n, c¶n trë kÕt h«n; ngêi ®ang cã vî, cã
chång mµ kÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî chång
20
víi ngêi kh¸c hoÆc cha cã vî, cha cã chång mµ
kÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî chång víi ngêi
®ang cã chång, cã vî; kÕt h«n hoÆc chung sèng
nh vî chång gi÷a nh÷ng ngêi cïng dßng m¸u vÒ
trùc hÖ; gi÷a nh÷ng ngêi cã hä trong ph¹m vi ba
®êi; gi÷a cha, mÑ nu«i víi con nu«i; gi÷a ngêi
tõng lµ cha, mÑ nu«i víi con nu«i, cha chång víi
con d©u, mÑ vî víi con rÓ, cha dîng víi con riªng
cña vî, mÑ kÕ víi con riªng cña chång).
T¶o h«n lµ viÖc lÊy vî, lÊy chång khi mét bªn
hoÆc c¶ hai bªn cha ®ñ tuæi kÕt h«n theo quy ®Þnh
t¹i ®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 (®iÓm 8 §iÒu 3). Cô thÓ, ®iÓm a
kho¶n 1 §iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
quy ®Þnh: §iÒu kiÖn kÕt h«n: nam tõ ®ñ 20 tuæi trë
lªn vµ n÷ tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn.
Chung sèng nh vî chång lµ viÖc nam, n÷ tæ
chøc cuéc sèng chung vµ coi nhau nh vî chång
(®iÓm 7 §iÒu 3).
Thêi kú h«n nh©n lµ kho¶ng thêi gian tån t¹i
quan hÖ vî chång, ®îc tÝnh tõ ngµy ®¨ng ký kÕt
h«n ®Õn ngµy chÊm døt h«n nh©n (®iÓm 13 §iÒu 3).
G. C¦ìNG ÐP, GI¶ T¹O TRONG H¤N NH¢N
C©u hái 7: Çc hµnh vi cìng Ðp trong

h«n nh©n, yªu s¸ch trong h«n nh©n hay gi¶
t¹o trong h«n nh©n ®îc hiÓu nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Thùc tÕ trong h«n nh©n cã x¶y ra nh÷ng hµnh
21
vi c¶n trë, cìng Ðp, tr¸i víi nguyªn t¾c h«n nh©n
tù nguyÖn, tiÕn bé, mét vî mét chång, b×nh ®¼ng.
§Ó hiÓu ®óng vÒ nh÷ng hµnh vi bÞ cÊm nµy,
§iÒu 3 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®·
quy ®Þnh vµ gi¶i thÝch çc tõ ng÷ nµy nh sau:
- Cìng Ðp kÕt h«n, ly h«n lµ viÖc ®e däa, uy
hiÕp tinh thÇn, hµnh h¹, ngîc ®·i, yªu s¸ch cña
c¶i hoÆc hµnh vi kh¸c ®Ó buéc ngêi kh¸c ph¶i kÕt
h«n hoÆc ly h«n tr¸i víi ý muèn cña hä (®iÓm 9).
- C¶n trë kÕt h«n, ly h«n lµ viÖc ®e däa, uy hiÕp
tinh thÇn, hµnh h¹, ngîc ®·i, yªu s¸ch cña c¶i
hoÆc hµnh vi kh¸c ®Ó ng¨n c¶n viÖc kÕt h«n cña
ngêi ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 hoÆc buéc
ngêi kh¸c ph¶i duy tr× quan hÖ h«n nh©n tr¸i víi
ý muèn cña hä (®iÓm 10).
- Yªu s¸ch cña c¶i trong kÕt h«n lµ viÖc ®ßi hái
vÒ vËt chÊt mét çch qu¸ ®¸ng vµ coi ®ã lµ ®iÒu
kiÖn ®Ó kÕt h«n nh»m c¶n trë viÖc kÕt h«n tù
nguyÖn cña nam n÷ (®iÓm 12).
- KÕt h«n gi¶ t¹o lµ viÖc lîi dông kÕt h«n ®Ó xuÊt
c¶nh, nhËp c¶nh, c tró, nhËp quèc tÞch ViÖt Nam,
quèc tÞch níc ngoµi; hëng chÕ ®é u ®·i cña Nhµ
níc hoÆc ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých kh¸c mµ kh«ng
nh»m môc ®Ých x©y dùng gia ®×nh (®iÓm 11).
- Ly h«n gi¶ t¹o lµ viÖc lîi dông ly h«n ®Ó trèn
tr¸nh nghÜa vô tµi s¶n, vi ph¹m chÝnh s¸ch, ph¸p
luËt vÒ d©n sè hoÆc ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých kh¸c mµ
22
kh«ng nh»m môc ®Ých chÊm døt h«n nh©n (®iÓm 15
§iÒu 3).
Ngoµi viÖc quy ®Þnh râ vÒ çc hµnh vi cìng Ðp,
gi¶ t¹o trong h«n nh©n nªu trªn, LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 cßn quy ®Þnh cÊm kÕt h«n
gi¶ t¹o, ly h«n gi¶ t¹o, cìng Ðp ly h«n, lõa dèi ly
h«n, c¶n trë ly h«n, yªu s¸ch cña c¶i trong kÕt h«n
t¹i §iÒu 5 vÒ b¶o vÖ chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh.
H. c¶n trë h«n nh©n hîp ph¸p v× lý do

tÝn ngìng
C©u hái 8: ChÞ A theo ®¹o Thiªn Chóa cßn

anh B theo ®¹o PhËt. Anh chÞ yªu nhau ®·
l©u nhng c¶ hai bªn gia ®×nh ®Òu kh«ng
®ång ý cho anh chÞ lÊy nhau. Gia ®×nh chÞ ra
®iÒu kiÖn lµ nÕu anh lÊy chÞ th× ph¶i theo
®¹o bªn nhµ chÞ vµ gia ®×nh anh B ra ®iÒu
kiÖn ngîc l¹i. VËy, ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ
viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
ViÖc ng¨n c¶n anh B chÞ A kÕt h«n tù nguyÖn
tõ phÝa hai gia ®×nh lµ sai tr¸i do nh÷ng quan
niÖm b¶o thñ vµ thiÕu hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt.
§iÒu 24 HiÕn ph¸p n¨m 2013 kh¼ng ®Þnh: "Mäi
ngêi cã quyÒn tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o, theo
hoÆc kh«ng theo mét t«n gi¸o nµo. Çc t«n gi¸o
b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt...". Vµ nh vËy, viÖc
23
theo hay kh«ng theo t«n gi¸o nµo lµ do mçi ngêi
tù quyÕt ®Þnh, gia ®×nh hai bªn kh«ng thÓ "b¾t"
anh chÞ ph¶i theo t«n gi¸o mµ hä ®ang theo. MÆt
kh¸c, mäi c«ng d©n ViÖt Nam theo hoÆc kh«ng
theo bÊt cø mét t«n gi¸o nµo còng ph¶i tu©n thñ
ph¸p luËt ViÖt Nam trong ®ã cã LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh cho phÐp c«ng d©n ViÖt Nam ®îc kÕt h«n víi
nhau khi cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n, kh«ng kÓ
c«ng d©n ®ã theo hay kh«ng theo mét t«n gi¸o nµo.
Kho¶n 2 §iÒu 2 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 quy ®Þnh: "H«n nh©n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam
thuéc çc d©n téc, t«n gi¸o, gi÷a ngêi theo t«n
gi¸o víi ngêi kh«ng theo t«n gi¸o, gi÷a ngêi cã
tÝn ngìng víi ngêi kh«ng cã tÝn ngìng... ®îc
t«n träng vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ".
Ngêi nµo dùa vµo çc quy ®Þnh riªng cña t«n
gi¸o hay v× ®Þnh kiÕn, thiÕu hiÓu biÕt mµ c¶n trë
tÝn ®å t«n gi¸o kÕt h«n tù nguyÖn hoÆc víi ngêi
theo t«n gi¸o kh¸c hoÆc kh«ng theo t«n gi¸o hay
khi hä ®· kÕt h«n mµ c¶n trë kh«ng ®Ó hä duy tr×
quan hÖ vî chång lµ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vµ
nÕu ë møc ®é nghiªm träng th× hä ph¶i bÞ xö lý vÒ
téi "Cìng Ðp kÕt h«n hoÆc c¶n trë h«n nh©n tù
nguyÖn, tiÕn bé" theo §iÒu 146 Bé luËt h×nh sù
n¨m 1999 söa ®æi, bæ sung n¨m 2009.
VËy, trong trêng hîp cña chÞ A, anh B, anh
chÞ cÇn ph¶i gi¶i thÝch cho gia ®×nh hai bªn vÒ quy
24
®Þnh cña ph¸p luËt, kÕt hîp cïng víi c«ng t¸c
tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch, gi¸o dôc ph¸p luËt cña
chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ, hä hµng ®Ó cã thÓ thuyÕt
phôc gia ®×nh hai bªn ®ång ý cho anh chÞ kÕt h«n.
i. MANG THAI Hé Vµ SINH CON

B»NG Kü THUËT hç trî
SINH S¶N
C©u hái 9: Thêi gian gÇn ®©y, trªn çc

ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng thêng ®Ò cËp
viÖc mang thai hé vµ sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n. LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
ViÖc mang thai hé hoÆc sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n ®· ®îc nhiÒu níc trªn thÕ giíi
thùc hiÖn. Tríc nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc c«ng
nghÖ vµ nhu cÇu cña ngêi d©n trong viÖc sinh
con, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· cã
nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ nh÷ng trêng hîp nµy
®Ó b¶o ®¶m tÝnh ph¸p lý trong quan hÖ h«n nh©n
vµ gia ®×nh.
Mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o lµ viÖc mét
ngêi phô n÷ tù nguyÖn, kh«ng v× môc ®Ých
th¬ng m¹i gióp mang thai cho cÆp vî chång mµ
ngêi vî kh«ng thÓ mang thai vµ sinh con ngay c¶
khi ¸p dông kü thuËt hç trî sinh s¶n, b»ng viÖc
25
lÊy no·n cña ngêi vî vµ tinh trïng cña ngêi
chång ®Ó thô tinh trong èng nghiÖm, sau ®ã cÊy
vµo tö cung cña ngêi phô n÷ tù nguyÖn mang
thai ®Ó ngêi nµy mang thai vµ sinh con (®iÓm 22
§iÒu 3 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014).
Sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n lµ viÖc
sinh con b»ng kü thuËt thô tinh nh©n t¹o hoÆc
thô tinh trong èng nghiÖm (®iÓm 21 §iÒu 3 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014).
Mang thai hé v× môc ®Ých th¬ng m¹i lµ viÖc
mét ngêi phô n÷ mang thai cho ngêi kh¸c b»ng
viÖc ¸p dông kü thuËt hç trî sinh s¶n ®Ó ®îc
hëng lîi vÒ kinh tÕ hoÆc lîi Ých kh¸c (®iÓm 23
§iÓm g, i kho¶n 2 §iÒu 5 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh cÊm thùc hiÖn sinh con
b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n v× môc ®Ých th¬ng
m¹i, mang thai hé v× môc ®Ých th¬ng m¹i, lùa chän
giíi tÝnh thai nhi, sinh s¶n v« tÝnh; lîi dông viÖc
thùc hiÖn quyÒn vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh ®Ó mua
b¸n ngêi, bãc lét søc lao ®éng, x©m ph¹m t×nh dôc
hoÆc cã hµnh vi kh¸c nh»m môc ®Ých trôc lîi.
§iÒu 3 NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP ngµy 28-
01-2015 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ sinh con
b»ng kü thuËt thô tinh trong èng nghiÖm vµ
®iÒu kiÖn mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o
(sau ®©y gäi lµ NghÞ ®Þnh sè 10/2005/N§-CP) quy
®Þnh nh sau:
1. CÆp vî chång v« sinh vµ phô n÷ ®éc th©n cã
26
quyÒn sinh con b»ng kü thuËt thô tinh trong èng
nghiÖm theo chØ ®Þnh cña b¸c sÜ chuyªn khoa; cÆp
vî chång v« sinh cã quyÒn nhê mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o.
2. Vî chång nhê mang thai hé, ngêi mang thai
hé, trÎ sinh ra nhê mang thai hé ®îc b¶o ®¶m an
toµn vÒ ®êi sèng riªng t, bÝ mËt ç nh©n, bÝ mËt
gia ®×nh vµ ®îc ph¸p luËt t«n träng, b¶o vÖ.
3. ViÖc thô tinh trong èng nghiÖm, cho vµ nhËn
no·n, cho vµ nhËn tinh trïng, cho vµ nhËn ph«i,
mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o ®îc thùc
hiÖn trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn.
4. ViÖc cho vµ nhËn tinh trïng, cho vµ nhËn
ph«i ®îc thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c v« danh gi÷a
ngêi cho vµ ngêi nhËn; tinh trïng, ph«i cña
ngêi cho ph¶i ®îc m· hãa ®Ó b¶o ®¶m bÝ mËt
nhng vÉn ph¶i ghi râ ®Æc ®iÓm cña ngêi cho,
®Æc biÖt lµ yÕu tè chñng téc.
5. ViÖc thùc hiÖn kü thuËt thô tinh trong èng
nghiÖm ph¶i tu©n theo quy tr×nh kü thuËt; quy
®Þnh tiªu chuÈn søc kháe cña ngêi ®îc thùc
hiÖn kü thuËt thô tinh trong èng nghiÖm, mang
thai vµ sinh con do Bé trëng Bé Y tÕ ban hµnh.
K. CHO Vµ NHËN TINH TRïNG, NO·N, PH¤I

TRONG THô TINH TRONG èNG NGHIÖM
C©u hái 10: Vî chång chÞ B cã nhu cÇu

sinh s¶n b»ng sù hç trî kü thuËt thô tinh
27
trong èng nghiÖm. Anh chÞ muèn biÕt ph¸p
luËt quy ®Þnh viÖc cho vµ nhËn tinh trïng,
no·n, ph«i nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
ViÖc sö dông biÖn ph¸p hç trî sinh s¶n ®· ®îc
quy ®Þnh trong LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014. §©y lµ viÖc cã liªn quan ®Õn çc quyÒn, lîi
Ých hîp ph¸p cña çc bªn còng nh ¶nh hëng
®Õn trËt tù vµ ®¹o ®øc x· héi. V× vËy, NghÞ ®Þnh
sè 10/2015/N§-CP ®· quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÊn ®Ò
nµy t¹i §iÒu 4 vµ §iÒu 5:
§iÒu 4 quy ®Þnh vÒ viÖc cho tinh trïng, cho no·n:
1. Ngêi cho tinh trïng, cho no·n ®îc kh¸m
vµ lµm çc xÐt nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh: Kh«ng bÞ bÖnh
di truyÒn ¶nh hëng ®Õn thÕ hÖ sau; kh«ng bÞ
m¾c bÖnh t©m thÇn hoÆc m¾c bÖnh kh¸c mµ
kh«ng thÓ nhËn thøc, lµm chñ ®îc hµnh vi cña
m×nh; kh«ng bÞ nhiÔm HIV.
2. Tù nguyÖn cho tinh trïng, cho no·n vµ chØ
cho t¹i mét c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh ®îc Bé
Y tÕ c«ng nhËn ®îc thùc hiÖn kü thuËt thô tinh
trong èng nghiÖm.
3. C¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh kh«ng ®îc
cung cÊp tªn, tuæi, ®Þa chØ vµ h×nh ¶nh cña ngêi
cho tinh trïng.
4. Tinh trïng, no·n cña ngêi cho chØ ®îc sö
dông cho mét ngêi, nÕu kh«ng sinh con thµnh
c«ng míi sö dông cho ngêi kh¸c. Trêng hîp
28
sinh con thµnh c«ng th× tinh trïng, no·n cha sö
dông hÕt ph¶i ®îc hñy hoÆc hiÕn tÆng cho c¬ së
lµm nghiªn cøu khoa häc.
§iÒu 5 quy ®Þnh vÒ viÖc nhËn tinh trïng, nhËn
no·n, nhËn ph«i:
1. Ngêi nhËn tinh trïng ph¶i lµ ngêi vî
trong cÆp vî chång ®ang ®iÒu trÞ v« sinh mµ
nguyªn nh©n v« sinh lµ do ngêi chång hoÆc lµ
phô n÷ ®éc th©n cã nhu cÇu sinh con vµ no·n cña
hä b¶o ®¶m chÊt lîng ®Ó thô thai.
2. Ngêi nhËn no·n ph¶i lµ ngêi ViÖt Nam
hoÆc ngêi gèc ViÖt Nam vµ lµ ngêi vî trong cÆp
vî chång ®ang ®iÒu trÞ v« sinh mµ nguyªn nh©n
v« sinh lµ do ngêi vî kh«ng cã no·n hoÆc no·n
kh«ng b¶o ®¶m chÊt lîng ®Ó thô thai.
3. Ngêi nhËn ph«i ph¶i thuéc mét trong çc
trêng hîp sau ®©y:
a) Ngêi vî trong cÆp vî chång ®ang ®iÒu trÞ v«
sinh mµ nguyªn nh©n v« sinh lµ do c¶ ngêi vî vµ
ngêi chång;
b) Ngêi vî trong cÆp vî chång ®ang ®iÒu trÞ v«
sinh mµ vî chång ®· thùc hiÖn kü thuËt thô tinh
trong èng nghiÖm nhng bÞ thÊt b¹i, trõ trêng
hîp mang thai hé;
c) Phô n÷ ®éc th©n mµ kh«ng cã no·n hoÆc
no·n kh«ng b¶o ®¶m chÊt lîng ®Ó thô thai.
4. Ngêi nhËn tinh trïng, nhËn no·n, nhËn
ph«i ph¶i cã ®ñ søc kháe ®Ó thùc hiÖn kü thuËt
thô tinh trong èng nghiÖm, mang thai vµ sinh
29
con; kh«ng ®ang m¾c çc bÖnh l©y truyÒn qua
®êng t×nh dôc, nhiÔm HIV, bÖnh truyÒn nhiÔm
thuéc nhãm A, B; kh«ng bÞ bÖnh di truyÒn ¶nh
hëng ®Õn thÕ hÖ sau, kh«ng bÞ m¾c bÖnh t©m
thÇn hoÆc m¾c bÖnh kh¸c mµ kh«ng thÓ nhËn
thøc, lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh.
5. C¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh kh«ng ®îc
cung cÊp tªn, tuæi, ®Þa chØ vµ h×nh ¶nh cña ngêi
nhËn tinh trïng, nhËn ph«i.
30
II. KÕT H¤N
A. ÇC §IÒU KIÖN KÕT H¤N
C©u hái 11: Em M 18 tuæi vµ gia ®×nh muèn

em kÕt h«n trong n¨m nay. Em M muèn biÕt
ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh
nh thÕ nµo vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n?
Tr¶ lêi:
quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n nh sau:
1. Nam, n÷ kÕt h«n víi nhau ph¶i tu©n theo
çc ®iÒu kiÖn sau ®©y:
a) Nam tõ ®ñ 20 tuæi trë lªn, n÷ tõ ®ñ 18 tuæi
trë lªn;
b) ViÖc kÕt h«n do nam, n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh;
c) Kh«ng bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;
d) ViÖc kÕt h«n kh«ng thuéc mét trong çc
trêng hîp cÊm kÕt h«n theo quy ®Þnh t¹i çc
®iÓm a, b, c vµ d kho¶n a §iÒu 5 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ: kÕt h«n gi¶ t¹o, ly
h«n gi¶ t¹o; t¶o h«n, cìng Ðp kÕt h«n, lõa dèi kÕt
h«n, c¶n trë kÕt h«n; ngêi ®ang cã vî, cã chång
mµ kÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî chång víi
31
ngêi kh¸c hoÆc cha cã vî, cha cã chång mµ kÕt
h«n hoÆc chung sèng nh vî chång víi ngêi ®ang
cã chång, cã vî; kÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî
chång gi÷a nh÷ng ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc
hÖ; gi÷a nh÷ng ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi;
gi÷a cha, mÑ nu«i víi con nu«i; gi÷a ngêi ®·
tõng lµ cha, mÑ nu«i víi con nu«i, cha chång víi
con d©u, mÑ vî víi con rÓ, cha dîng víi con riªng
cña vî, mÑ kÕ víi con riªng cña chång).
2. Nhµ níc kh«ng thõa nhËn h«n nh©n gi÷a
nh÷ng ngêi cïng giíi tÝnh.
NÕu em M vµ ngêi em ®Þnh kÕt h«n ®¸p øng
®îc çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n nªu trªn th× viÖc kÕt
h«n lµ ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
B. Tù NGUYÖN kÕt h«n
C©u hái 12: N¨m nay em N trßn 18 tuæi.

Do m¾c nî kh«ng tr¶ ®îc nªn bè mÑ em N
Ðp em ph¶i lÊy ngêi con trai nhµ chñ nî
(vµi th¸ng n÷a míi ®ñ 18 tuæi). Trêng hîp
nµy cã tr¸i víi quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 kh«ng?
Tr¶ lêi:
Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh cña níc ta
quy ®Þnh rÊt râ nguyªn t¾c kÕt h«n lµ ph¶i tù
nguyÖn vµ ®ñ tuæi theo quy ®Þnh. NÕu em N ®· ®ñ
18 tuæi th× cã quyÒn kÕt h«n; trong khi ®ã, ngêi
con trai ®Þnh kÕt h«n víi em cha ®ñ 18 tuæi lµ
32
cha ®ñ tuæi kÕt h«n theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1
§iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
Còng theo §iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 th× viÖc h«n nh©n ph¶i tiÕn hµnh trªn
c¬ së tù nguyÖn, do nam, n÷ tù quyÕt ®Þnh. Do
vËy, viÖc mét hoÆc hai bªn bÞ Ðp buéc (nh dïng
vò lùc hoÆc uy hiÕp vÒ tinh thÇn hoÆc dïng vËt
chÊt...); bÞ lõa dèi; bÞ cìng Ðp (nh cha mÑ bªn
nµy do nî nÇn cha mÑ bªn kia nªn Ðp kÕt h«n ®Ó
trõ nî; cha mÑ hai bªn ®· høa hÑn víi nhau tõ
tríc nªn cìng Ðp con çi ph¶i kÕt h«n theo
nguyÖn väng cña m×nh nhng tr¸i víi nguyÖn
väng cña ngêi kÕt h«n...) lµ vi ph¹m ph¸p luËt.
XÐt trªn c¶ hai vÊn ®Ò lµ tuæi kÕt h«n vµ sù tù
nguyÖn th× trêng hîp cña em N kh«ng thÓ tiÕn
hµnh kÕt h«n ®îc do tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
NÕu cø cè t×nh kÕt h«n hoÆc buéc ph¶i kÕt h«n th×
cuéc h«n nh©n ®ã kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. C¬
quan cã thÈm quyÒn sÏ tiÕn hµnh xö ph¹t vi
ph¹m hµnh chÝnh vµ khi cã yªu cÇu, Tßa ¸n sÏ
tuyªn bè hñy h«n nh©n tr¸i ph¸p luËt ®ã.
C. §¡NG Ký KÕT H¤N THùC HIÖN

t¹i C¥ QUAN NHµ N¦íC Cã THÈM QUYÒN
C©u hái 13: Anh M cho biÕt tríc ®©y ë

®Þa ph¬ng anh con g¸i, con trai lÊy nhau
chØ do hai bªn gia ®×nh, bµ con trong hä lµm
lÔ råi mæ heo, uèng rîu mõng. GÇn ®©y
33
c«ng chøc t ph¸p - hé tÞch x· ®Õn tõng
bu«n lµng phæ biÕn r»ng trai g¸i lÊy nhau
ph¶i ra ñy ban nh©n d©n lµm lÔ th× míi ®îc
c«ng nhËn. Trong thêi gian tíi anh M sÏ lÊy
vî, anh muèn biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ
viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
quy ®Þnh vÒ ¸p dông tËp qu¸n vÒ h«n nh©n vµ gia
®×nh. Theo ®ã, trong trêng hîp ph¸p luËt kh«ng
quy ®Þnh vµ çc bªn kh«ng cã tháa thuËn th× tËp
qu¸n tèt ®Ñp thÓ hiÖn b¶n s¾c cña mçi d©n téc,
kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu
2 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ kh«ng
vi ph¹m ®iÒu cÊm cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 ®îc ¸p dông.
Song, viÖc hai bªn gia ®×nh, hä téc chøng gi¸m,
tæ chøc tiÖc rîu cã bµ con, b¹n bÌ, d©n lµng ®Õn
dù chØ lµ tiÖc vui theo phong tôc. Theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt, nam n÷ kÕt h«n ph¶i ®¨ng ký t¹i
c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn. ViÖc ®¨ng ký
nµy cã nhiÒu lîi Ých. Tríc hÕt lµ nã b¶o ®¶m çc
quyÒn lîi vµ nghÜa vô theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt cho nam vµ n÷, b¶o ®¶m h¹nh phóc gia ®×nh
bÒn v÷ng, tù do vµ tiÕn bé. Bªn c¹nh ®ã, çc c¬
quan cã thÈm quyÒn cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt
chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc cña m×nh ®Ó b¶o ®¶m
trËt tù, kû c¬ng x· héi. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1
§iÒu 9 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th×,
34
viÖc kÕt h«n ph¶i ®îc ®¨ng ký vµ do c¬ quan nhµ
níc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ ph¸p
luËt vÒ hé tÞch. ViÖc kÕt h«n kh«ng ®¨ng ký theo
quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 th× kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. Vî chång ®· ly
h«n muèn x¸c lËp l¹i quan hÖ vî chång th× ph¶i
®¨ng ký kÕt h«n.
Nh vËy, viÖc kÕt h«n ph¶i do chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng n¬i mét trong hai bªn nam n÷ kÕt h«n c
tró tiÕn hµnh. Dï cã tæ chøc ¨n uèng linh ®×nh ë
gia ®×nh th× ®ã còng chØ lµ viÖc riªng cña hai bªn
gia ®×nh vµ cña c« d©u, chó rÓ mµ kh«ng ®îc
ph¸p luËt c«ng nhËn lµ vî chång. Ngîc l¹i, dï
kh«ng tæ chøc liªn hoan nhng ®· ®¨ng ký vµ lµm
çc nghi thøc kÕt h«n ë trô së ñy ban nh©n d©n
n¬i mét trong hai bªn c tró th× hai ngêi vÉn
®îc c«ng nhËn lµ vî chång. T¹i trô së ñy ban
nh©n d©n, lÔ ®¨ng ký kÕt h«n sÏ ®îc tæ chøc
trang träng víi çc nghi thøc cÇn thiÕt do nh÷ng
ngêi cã tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh. T¹i ®©y, nam n÷
kÕt h«n vµ ®¹i diÖn gia ®×nh ®îc chÝnh quyÒn ®Þa
ph¬ng phæ biÕn vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña vî
chång ®îc quy ®Þnh trong LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh, ®îc chóc mõng h¹nh phóc. ViÖc ®¨ng ký kÕt
h«n t¹i trô së ñy ban nh©n d©n kh«ng chØ trang
träng, vui vÎ mµ cßn tiÕt kiÖm. Trong xu híng
ph¸t triÓn cña x· héi, thanh niªn nªn g¬ng mÉu
thùc hiÖn ®óng ph¸p luËt vµ nÕp sèng míi nµy.
35
D. QUYÒN Y£U CÇU HñY KÕT H¤N
TR¸I PH¸P LUËT Vµ VIÖC Xö Lý KÕT H¤N
TR¸I PH¸P LUËT
C©u hái 14: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng

ngêi, c¬ quan, tæ chøc nµo cã quyÒn yªu
cÇu hñy kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt vµ xö lý viÖc
kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
VÒ quyÒn yªu cÇu hñy viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p
luËt, §iÒu 10 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 quy ®Þnh nh sau:
1. Ngêi bÞ cìng Ðp kÕt h«n, bÞ lõa dèi kÕt
h«n, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè tông d©n
sù cã quyÒn tù m×nh yªu cÇu hoÆc ®Ò nghÞ ç
nh©n, tæ chøc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 10 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 yªu cÇu Tßa ¸n
hñy viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt do viÖc kÕt h«n vi
ph¹m quy ®Þnh t¹i ®iÓm b kho¶n 1 §iÒu 8 cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ
viÖc kÕt h«n do nam, n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh).
2. Ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc sau ®©y, theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè tông d©n sù, cã quyÒn
yªu cÇu Tßa ¸n hñy viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt
do viÖc kÕt h«n vi ph¹m quy ®Þnh t¹i çc ®iÓm a,
c vµ d kho¶n 1 §iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014:
a) Vî, chång cña ngêi ®ang cã vî, cã chång mµ
kÕt h«n víi ngêi kh¸c; cha, mÑ, con, ngêi gi¸m
36
hé hoÆc ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt kh¸c cña
ngêi kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt;
b) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh;
c) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ trÎ em;
d) Héi Liªn hiÖp Phô n÷.
3. Ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc kh¸c khi ph¸t hiÖn
viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt th× cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬
quan, tæ chøc quy ®Þnh t¹i ®iÓm b, c vµ d kho¶n 2
§iÒu 10 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 yªu
cÇu Tßa ¸n hñy viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt.
ViÖc xö lý kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt ®îc thùc
hiÖn theo §iÒu 11 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014, cô thÓ:
1. Xö lý viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt ®îc Tßa
¸n thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ ph¸p luËt vÒ tè tông
d©n sù.
2. Trong trêng hîp t¹i thêi ®iÓm Tßa ¸n gi¶i
quyÕt yªu cÇu hñy viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt mµ
c¶ hai bªn kÕt h«n ®· cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n
theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 vµ hai bªn yªu cÇu c«ng nhËn
quan hÖ h«n nh©n th× Tßa ¸n c«ng nhËn quan hÖ
h«n nh©n ®ã. Trong trêng hîp nµy, quan hÖ h«n
nh©n ®îc x¸c ®Þnh tõ thêi ®iÓm çc bªn ®ñ ®iÒu
kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014.
3. QuyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n vÒ viÖc hñy kÕt h«n
tr¸i ph¸p luËt hoÆc c«ng nhËn quan hÖ h«n nh©n
37
ph¶i ®îc göi cho c¬ quan ®· thùc hiÖn viÖc
®¨ng ký kÕt h«n ®Ó ghi vµo sæ hé tÞch; hai bªn
kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt; ç nh©n, c¬ quan, tæ
chøc liªn quan theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè
tông d©n sù.
§. GI¶I QUYÕT HËU QU¶ CñA VIÖC nam, n÷

CHUNG SèNG NH¦ Vî CHåNG
NH¦NG KH¤NG §¡NG Ký KÕT H¤N
C©u hái 15: Anh M vµ chÞ N ®· sèng víi

nhau h¬n 5 n¨m vµ cã mét con g¸i chung
nhng cha ®¨ng ký kÕt h«n. C«ng chøc T
ph¸p - hé tÞch x· mêi anh chÞ lªn ñy ban
nh©n d©n x· th«ng b¸o r»ng viÖc anh chÞ
kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n mµ sèng nh vî
chång lµ tr¸i ph¸p luËt vµ sÏ gÆp nhiÒu hÖ
lôy vÒ ph¸p lý sau nµy. Anh chÞ muèn biÕt,
nÕu kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n th× anh, chÞ cã
nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô g× vµ trêng hîp
cña anh chÞ nªn gi¶i quyÕt nh thÕ nµo theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt?
Tr¶ lêi:
Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 14, LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th×, nam n÷ cã ®ñ
®iÒu kiÖn kÕt h«n chung sèng víi nhau nh vî
chång mµ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt th× kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn,
38
nghÜa vô gi÷a vî vµ chång nhng vÉn ph¸t sinh
çc quyÒn, nghÜa vô víi con, tµi s¶n, nghÜa vô vµ
hîp ®ång gi÷a çc bªn.
Theo ®ã, quyÒn, nghÜa vô cña cha mÑ ®èi víi
con sÏ gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (§iÒu 15). VÒ quan hÖ
tµi s¶n, nghÜa vô vµ hîp ®ång ®îc gi¶i quyÕt theo
tháa thuËn gi÷a çc bªn; trong trêng hîp kh«ng
cã tháa thuËn th× gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña Bé
luËt d©n sù vµ çc quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã
liªn quan. ViÖc gi¶i quyÕt quan hÖ tµi s¶n ph¶i
b¶o ®¶m quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña phô n÷ vµ
con; c«ng viÖc néi trî vµ c«ng viÖc kh¸c cã liªn
quan ®Ó duy tr× ®êi sèng chung ®îc coi nh lao
®éng cã thu nhËp (§iÒu 16).
Trong trêng hîp nam, n÷ chung sèng víi
nhau nh vî chång nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo
quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 14 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 nhng sau ®ã cã yªu cÇu thùc
hiÖn viÖc ®¨ng ký kÕt h«n theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt th×, quan hÖ h«n nh©n ®îc x¸c lËp tõ thêi
®iÓm ®¨ng ký kÕt h«n (kho¶n 2 §iÒu 14).
C¨n cø vµo çc quy ®Þnh trªn, nÕu anh M, chÞ
N cã ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh t¹i §iÒu
8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ
nam tõ ®ñ 20 tuæi trë lªn, n÷ tõ ®ñ 18 tuæi trë lªn;
viÖc kÕt h«n do nam, n÷ tù nguyÖn quyÕt ®Þnh;
kh«ng bÞ mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù; kh«ng kÕt
h«n gi¶ t¹o, t¶o h«n, cìng Ðp h«n nh©n, lõa dèi
39
kÕt h«n; ®ang cã vî, cã chång mµ kÕt h«n hoÆc
chung sèng nh vî chång víi ngêi kh¸c hoÆc
cha cã vî, cã chång mµ kÕt h«n hoÆc chung sèng
nh vî chång víi ngêi ®ang cã vî, cã chång; kÕt
h«n hoÆc chung sèng nh vî chång gi÷a nh÷ng
ngêi cïng dßng m¸u vÒ trùc hÖ; gi÷a nh÷ng
ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi; gi÷a cha, mÑ
nu«i víi con nu«i; gi÷a ngêi ®· tõng lµ cha, mÑ
nu«i víi con nu«i, cha chång víi con d©u, mÑ vî
víi con rÓ, cha dîng víi con riªng cña vî, mÑ kÕ
víi con riªng cña chång; kÕt h«n víi ngêi cïng
giíi tÝnh) th× cÇn ®Õn ñy ban nh©n d©n x· thùc
hiÖn viÖc ®¨ng ký kÕt h«n vµ h«n nh©n cña anh
chÞ sÏ ®îc x¸c lËp tõ thêi ®iÓm anh chÞ ®¨ng ký
kÕt h«n.
E. HÖ LôY CñA VIÖC

KH¤NG §¡NG Ký KÕT H¤N
C©u hái 16: Anh L chÞ K lÊy nhau tõ n¨m

1998 nhng cha ®¨ng ký kÕt h«n. Do m©u
thuÉn, anh chÞ quyÕt ®Þnh chia tay. Trong
trêng hîp nµy, viÖc gi¶i quyÕt tµi s¶n vµ
nu«i con anh chÞ sÏ tù tháa thuËn hay cÇn
cã sù quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n?
Tr¶ lêi:
Trêng hîp cña anh L vµ chÞ K lÊy nhau tõ
n¨m 1998 mµ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n lµ vi ph¹m
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh. Ph¸p luËt cña Nhµ
40
níc ta quy ®Þnh nam, n÷ khi ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt
h«n mµ thµnh h«n th× ph¶i lµm thñ tôc ®¨ng ký
kÕt h«n th× míi ®îc c«ng nhËn lµ vî chång. Khi
®· ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn lµ vî chång th× sÏ
ph¸t sinh nhiÒu quan hÖ ph¸p lý vµ ®îc ph¸p
luËt b¶o hé nh quyÒn ch¨m sãc, cÊp dìng cho
nhau, quyÒn vµ nghÜa vô víi tµi s¶n, con çi, v.v..
Theo LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, khi
viÖc kÕt h«n kh«ng ®îc ®¨ng ký theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt th× kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý. Khi
viÖc kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt bÞ hñy th× hai bªn kÕt
h«n ph¶i chÊm døt quan hÖ nh vî chång. QuyÒn,
nghÜa vô cña cha, mÑ, con ®îc gi¶i quyÕt theo
quy ®Þnh vÒ quyÒn, nghÜa vô cña cha, mÑ, con khi
ly h«n.
quy ®Þnh gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña viÖc nam, n÷
chung sèng víi nhau nh vî chång mµ kh«ng
®¨ng ký kÕt h«n nh sau:
1. Nam, n÷ cã ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy
®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
chung sèng víi nhau nh vî chång mµ kh«ng
®¨ng ký kÕt h«n th× kh«ng lµm ph¸t sinh quyÒn,
nghÜa vô gi÷a vî vµ chång. QuyÒn, nghÜa vô ®èi
víi con, tµi s¶n nghÜa vô vµ hîp ®ång gi÷a çc bªn
®îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 15 vµ §iÒu
16 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
41
quy ®Þnh vÒ quyÒn, nghÜa vô cña cha, mÑ vµ con
trong trêng hîp nam, n÷ chung sèng víi nhau
nh vî, chång mµ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n:
QuyÒn, nghÜa vô gi÷a nam, n÷ chung sèng víi
nhau nh vî chång vµ con ®îc gi¶i quyÕt theo
quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña cha mÑ vµ con
(quyÒn, nghÜa vô ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸m hé,
®¹i diÖn, cÊp dìng...).
quy ®Þnh gi¶i quyÕt quan hÖ tµi s¶n, nghÜa vô vµ
hîp ®ång cña nam, n÷ chung sèng víi nhau nh
vî chång mµ kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n nh sau:
1. Quan hÖ tµi s¶n, nghÜa vô vµ hîp ®ång cña
nam, n÷ chung sèng víi nhau nh vî chång mµ
kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n ®îc gi¶i quyÕt theo tháa
thuËn gi÷a çc bªn; trong trêng hîp kh«ng cã
tháa thuËn th× gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña Bé
luËt d©n sù vµ çc quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã
liªn quan.
2. ViÖc gi¶i quyÕt quan hÖ tµi s¶n ph¶i b¶o
®¶m quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña phô n÷ vµ con;
c«ng viÖc néi trî vµ c«ng viÖc kh¸c cã liªn quan ®Ó
duy tr× ®êi sèng chung ®îc coi nh lao ®éng cã
thu nhËp.
Nh vËy, nÕu anh L chÞ K cã yªu cÇu xin ly
h«n th× Tßa ¸n sÏ thô lý vµ tuyªn bè kh«ng c«ng
nhËn quan hÖ vî chång. NÕu cã yªu cÇu vÒ tµi s¶n
42
vµ con çi th× Tßa ¸n sÏ xem xÐt gi¶i quyÕt nh
nh÷ng trêng hîp tranh chÊp vÒ d©n sù. NÕu çc
tranh chÊp mµ hai bªn tù tháa thuËn ®îc th×
kh«ng cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña ph¸p luËt.
43
III. QUAN HÖ GI÷A Vî Vµ CHåNG
A. QUYÒN Vµ NGHÜA Vô VÒ NH¢N TH¢N
C©u hái 17: Néi dung vÒ quyÒn vµ nghÜa

vô vÒ nh©n th©n trong quan hÖ gi÷a vî vµ
chång ®îc quy ®Þnh trong LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Quan hÖ gi÷a vî vµ chång lµ nÒn t¶ng trong
quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh. §Ó b¶o ®¶m x©y
dùng gia ®×nh Êm no, h¹nh phóc, b×nh ®¼ng, tiÕn
bé, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· cã
nh÷ng quy ®Þnh vÒ quan hÖ gi÷a vî vµ chång, trong
®ã cã quan hÖ quyÒn vµ nghÜa vô vÒ nh©n th©n.
Theo ®ã, vî, chång cã quyÒn b×nh ®¼ng víi
nhau, cã quyÒn, nghÜa vô ngang nhau vÒ mäi mÆt
trong gia ®×nh, trong viÖc thùc hiÖn çc quyÒn,
nghÜa vô cña c«ng d©n ®îc quy ®Þnh trong HiÕn
ph¸p n¨m 2013, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 vµ çc luËt kh¸c cã liªn quan (§iÒu 17).
QuyÒn, nghÜa vô vÒ nh©n th©n cña vî, chång
quy ®Þnh t¹i LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014,
Bé luËt d©n sù vµ çc luËt kh¸c cã liªn quan ®îc
t«n träng vµ b¶o vÖ (§iÒu 18).
44
Vî, chång cã nghÜa vô th¬ng yªu, chung thñy,
t«n träng, quan t©m, ch¨m sãc, gióp ®ì nhau,
cïng nhau chia sÎ, thùc hiÖn çc c«ng viÖc trong
gia ®×nh. Vî, chång cã nghÜa vô sèng chung víi
nhau, trõ trêng hîp vî, chång cã tháa thuËn kh¸c
hoÆc do yªu cÇu cña nghÒ nghiÖp, c«ng t¸c, häc tËp,
tham gia çc ho¹t ®éng chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa,
x· héi vµ lý do chÝnh ®¸ng kh¸c (§iÒu 19).
ViÖc lùa chän n¬i c tró cña vî chång do vî
chång tháa thuËn, kh«ng bÞ rµng buéc bëi phong
tôc, tËp qu¸n, ®Þa giíi hµnh chÝnh (§iÒu 20).
Vî, chång cã nghÜa vô t«n träng, gi÷ g×n vµ b¶o vÖ
danh dù, nh©n phÈm, uy tÝn cho nhau; t«n träng
quyÒn tù do tÝn ngìng, t«n gi¸o cña nhau. Vî, chång
cã quyÒn, nghÜa vô t¹o ®iÒu kiÖn, gióp ®ì nhau chän
nghÒ nghiÖp; häc tËp n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa,
chuyªn m«n, nghiÖp vô; tham gia çc ho¹t ®éng
chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi (§iÒu 21, 22, 23).
Nh vËy râ rµng lµ, nh÷ng quyÒn, nghÜa vô
nh©n th©n trong quan hÖ vî chång ®· ®îc quy
®Þnh trong ph¸p luËt, nhng cã thÓ nhiÒu ngêi
cha biÕt hoÆc lÇm tëng ®ã chØ lµ nh÷ng quan hÖ
thêng ngµy gi÷a nh÷ng ngêi trong gia ®×nh.
B. §¹I DIÖN GI÷A Vî Vµ CHåNG
C©u hái 18: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia

®×nh quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc ®¹i diÖn
gi÷a vî vµ chång?
Tr¶ lêi:
ViÖc ®¹i diÖn gi÷a vî vµ chång trong x¸c lËp,
45
thùc hiÖn, chÊm døt giao dÞch vèn tån t¹i tõ l©u
trong quan hÖ vî chång; tuy nhiªn, viÖc ®¹i diÖn
nµy cßn ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong luËt, lµm c¬ së
ph¸p lý cho çc quan hÖ giao dÞch cã liªn quan.
quy ®Þnh viÖc ®¹i diÖn gi÷a vî vµ chång trong x¸c
lËp, thùc hiÖn, chÊm døt giao dÞch d©n sù ®îc
x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n sù vµ çc luËt kh¸c cã
liªn quan:
- Vî, chång cã thÓ ñy quyÒn cho nhau x¸c lËp,
thùc hiÖn vµ chÊm døt giao dÞch mµ theo quy ®Þnh
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt
d©n sù vµ çc luËt kh¸c cã liªn quan ph¶i cã sù
®ång ý cña c¶ hai vî chång.
- Vî, chång ®¹i diÖn cho nhau khi mét bªn mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ bªn kia ®ñ ®iÒu kiÖn
lµm ngêi gi¸m hé hoÆc khi mét bªn bÞ h¹n chÕ
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ bªn kia ®îc Tßa ¸n
chØ ®Þnh lµm ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho
ngêi ®ã, trõ trêng hîp theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt th× ngêi ®ã ph¶i tù m×nh thùc hiÖn quyÒn,
nghÜa vô cã liªn quan.
- Trong trêng hîp mét bªn chång, vî mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ bªn kia cã yªu cÇu
Tßa ¸n gi¶i quyÕt ly h«n th× c¨n cø vµo quy ®Þnh
vÒ gi¸m hé trong Bé luËt d©n sù, Tßa ¸n chØ ®Þnh
ngêi kh¸c ®¹i diÖn cho ngêi bÞ mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù ®Ó gi¶i quyÕt viÖc ly h«n.
46
§¹i diÖn gi÷a vî vµ chång trong quan hÖ kinh
doanh ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 25 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014, cô thÓ:
- Trong trêng hîp vî, chång kinh doanh chung
th× vî, chång trùc tiÕp tham gia quan hÖ kinh
doanh lµ ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña nhau trong
quan hÖ kinh doanh ®ã, trõ trêng hîp tríc khi
tham gia kinh doanh, vî chång cã tháa thuËn
kh¸c hoÆc LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
vµ çc luËt liªn quan cã quy ®Þnh kh¸c.
- Trong trêng hîp vî, chång ®a tµi s¶n chung
vµo kinh doanh th× ¸p dông quy ®Þnh t¹i §iÒu 36
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. Cô thÓ,
®Þnh: Trong trêng hîp vî chång cã tháa thuËn vÒ
viÖc mét bªn ®a tµi s¶n chung vµo kinh doanh
th× ngêi nµy cã quyÒn tù m×nh thùc hiÖn giao
dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n chung ®ã. Tháa thuËn
nµy ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n.
VÒ ®¹i diÖn gi÷a vî vµ chång trong trêng hîp
giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u, giÊy chøng nhËn
quyÒn sö dông ®èi víi tµi s¶n chung nhng chØ
ghi tªn vî hoÆc chång, §iÒu 26 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh:
- ViÖc ®¹i diÖn gi÷a vî vµ chång trong viÖc x¸c
lËp, thùc hiÖn vµ chÊm døt giao dÞch liªn quan
®Õn tµi s¶n chung cã giÊy chøng nhËn quyÒn së
h÷u, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông tµi s¶n chØ
ghi tªn vî hoÆc chång ®îc thùc hiÖn theo quy
47
®Þnh t¹i §iÒu 24 vµ §iÒu 25 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014.
- Trong trêng hîp vî hoÆc chång cã tªn trªn
giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u, giÊy chøng nhËn
quyÒn sö dông tµi s¶n tù m×nh x¸c lËp, thùc hiÖn
vµ chÊm døt giao dÞch víi ngêi thø ba tr¸i víi quy
®Þnh vÒ ®¹i diÖn gi÷a vî vµ chång cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× giao dÞch ®ã v«
hiÖu, trõ trêng hîp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
mµ ngêi thø ba ngay t×nh ®îc b¶o vÖ quyÒn lîi.
Ngoµi ra, vî, chång cßn cã tr¸ch nhiÖm liªn ®íi
®èi víi giao dÞch do mét bªn thùc hiÖn trong khi
thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô cña vî, chång trong
viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh; liªn
®íi vÒ nghÜa vô vÒ tµi s¶n ph¸t sinh tõ giao dÞch
do vî chång cïng tháa thuËn x¸c lËp, nghÜa vô båi
thêng thiÖt h¹i mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
vî chång cïng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm; nghÜa vô
ph¸t sinh tõ viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t
tµi s¶n chung; nghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc sö dông
tµi s¶n riªng ®Ó duy tr×, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n
chung hoÆc ®Ó t¹o ra nguån thu nhËp chñ yÕu cña
gia ®×nh; nghÜa vô båi thêng thiÖt h¹i do con g©y
ra mµ theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù th× cha
mÑ ph¶i båi thêng, v.v..
Nh vËy, hiÓu râ vÒ viÖc ®¹i diÖn gi÷a vî vµ
chång cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc b¶o
®¶m gia ®×nh h¹nh phóc vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
cã liªn quan ®óng ph¸p luËt.
48
C. CHÕ §é TµI S¶N CñA Vî CHåNG
C©u hái 19: Tµi s¶n cña vî chång ®îc ¸p

dông theo chÕ ®é vµ nh÷ng nguyªn t¾c nµo?
Tr¶ lêi:
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy
®Þnh râ nh÷ng nguyªn t¾c chung vÒ chÕ ®é tµi s¶n
cña vî chång. Theo ®ã, vî chång b×nh ®¼ng víi
nhau vÒ quyÒn, nghÜa vô trong viÖc t¹o lËp, chiÕm
h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung; kh«ng
ph©n biÖt gi÷a lao ®éng trong gia ®×nh vµ lao ®éng
cã thu nhËp. Vî chång cã nghÜa vô b¶o ®¶m ®iÒu
kiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh.
ViÖc thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô vÒ tµi s¶n cña vî,
chång mµ x©m ph¹m ®Õn quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p
cña vî, chång, gia ®×nh vµ cña ngêi kh¸c th× ph¶i
båi thêng (§iÒu 29).
LuËt còng quy ®Þnh râ quyÒn, nghÜa vô cña vî
chång trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña
gia ®×nh. Cô thÓ: Vî, chång cã quyÒn, nghÜa vô
thùc hiÖn giao dÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu thiÕt
yÕu cña gia ®×nh (nh çc nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc, ë,
çc sinh ho¹t h»ng ngµy cña gia ®×nh, v.v.). Trong
trêng hîp vî chång kh«ng cã tµi s¶n chung hoÆc
tµi s¶n chung kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu thiÕt
yÕu cña gia ®×nh th× vî, chång cã nghÜa vô ®ãng
gãp tµi s¶n riªng theo kh¶ n¨ng kinh tÕ cña mçi
bªn (§iÒu 3).
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 còng quy
49
®Þnh vÒ giao dÞch liªn quan ®Õn nhµ lµ n¬i ë duy
nhÊt cña vî chång nh»m b¶o ®¶m çc quyÒn,
nghÜa vô cña vî, chång. Theo ®ã, viÖc x¸c lËp,
thùc hiÖn, chÊm døt çc giao dÞch liªn quan ®Õn
nhµ lµ n¬i ë duy nhÊt cña vî chång ph¶i cã sù
tháa thuËn cña vî chång. Trong trêng hîp nhµ ë
thuéc së h÷u riªng cña vî hoÆc chång th× chñ së
h÷u cã quyÒn x¸c lËp, thùc hiÖn, chÊm døt giao
dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n ®ã nhng ph¶i b¶o ®¶m
chç ë cho vî chång (§iÒu 31).
D. C¤NG SøC §ãNG GãP DUY TR×, T¹O LËP,

PH¸T TRIÓN TµI S¶N CHUNG
C©u hái 20: ChÞ K lÊy chång tõ n¨m 1985.

Trong nh÷ng n¨m th¸ng sèng cïng gia ®×nh
chång, chÞ K ®· chÞu th¬ng chÞu khã cïng
chång x©y dùng c¬ nghiÖp vµ nu«i d¹y con
çi. Do m©u thuÉn, vî chång chÞ K ®ang lµm
thñ tôc xin ly h«n. ChÞ K b¨n kho¨n, ng«i
nhµ mµ anh chÞ x©y n¨m 2000 chØ ®øng tªn
chång chÞ th× khi ly h«n chÞ cã ®îc chia
ng«i nhµ Êy kh«ng?
Tr¶ lêi:
VÊn ®Ò tµi s¶n trong h«n nh©n vµ gia ®×nh rÊt
quan träng. Tµi s¶n lµ mét phÇn tÊt yÕu trong
quan hÖ h«n nh©n vµ gia ®×nh, nã g¾n liÒn víi
quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c«ng d©n. Do vËy, mét
50
khi x¶y ra tranh chÊp th× cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn
®Ò tµi s¶n theo çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Theo LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, chÕ
®é tµi s¶n cña vî chång ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c:
B×nh ®¼ng víi nhau vÒ quyÒn, nghÜa vô trong viÖc
t¹o lËp, chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n
chung; kh«ng ph©n biÖt gi÷a lao ®éng trong gia
®×nh vµ lao ®éng cã thu nhËp; vî chång cã nghÜa
vô b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thiÕt
yÕu cña gia ®×nh; viÖc thùc hiÖn quyÒn, nghÜa vô
vÒ tµi s¶n cña vî chång mµ x©m ph¹m ®Õn quyÒn,
lîi Ých hîp ph¸p cña vî, chång, gia ®×nh vµ cña
ngêi kh¸c th× ph¶i båi thêng (§iÒu 29).
Tµi s¶n chung cña vî chång gåm tµi s¶n do vî,
chång t¹o ra, thu nhËp do lao ®éng, ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, kinh doanh, hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi
s¶n riªng vµ thu nhËp hîp ph¸p kh¸c trong thêi
kú h«n nh©n; tµi s¶n mµ vî, chång ®îc thõa kÕ,
tÆng cho chung vµ nh÷ng tµi s¶n kh¸c do vî
chång tháa thuËn lµ tµi s¶n chung (kho¶n 1 §iÒu
33). NÕu mét bªn cho r»ng ®ã lµ tµi s¶n riªng th×
bªn ®ã ph¶i cã nghÜa vô chøng minh, nÕu kh«ng
chøng minh ®îc th× ®ã vÉn lµ tµi s¶n chung (theo
kho¶n 3 §iÒu 33).
Trong gi¶i quyÕt ly h«n, vÊn ®Ò tµi s¶n chØ ®Æt
ra khi hai bªn hoÆc mét trong hai bªn cã yªu cÇu;
ph¸p luËt t«n träng sù tù tháa thuËn gi÷a çc bªn
nÕu sù tháa thuËn ®ã kh«ng tr¸i ph¸p luËt. VÒ
nguyªn t¾c, khi ly h«n tµi s¶n chung ®îc chia
51
®«i, cã xem xÐt ®Õn c«ng søc ®ãng gãp cña mçi bªn
vµo viÖc t¹o lËp, duy tr× vµ ph¸t triÓn khèi tµi s¶n
chung ®ã.
Nh vËy, trêng hîp cña chÞ K th× ng«i nhµ
®îc x©y dùng tõ n¨m 2000 ®øng tªn chñ së h÷u
cña ngêi chång cã thÓ ®îc xem lµ tµi s¶n chung
vµ khi ly h«n sÏ ph¶i ®îc chia ®«i cã tÝnh ®Õn çc
yÕu tè: Hoµn c¶nh cña gia ®×nh vµ cña vî, chång;
c«ng søc ®ãng gãp cña vî, chång vµo viÖc t¹o lËp,
duy tr× vµ ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung; lao ®éng
cña vî, chång trong gia ®×nh ®îc coi nh lao
®éng cã thu nhËp (®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 59 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014). NÕu chång chÞ K
cho r»ng ®ã lµ tµi s¶n riªng cña m×nh th× anh
ph¶i chøng minh ®îc nguån gèc tµi s¶n riªng
nh ®îc thõa kÕ riªng, cho, tÆng riªng, v.v..

n¨m 2014 quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ tµi s¶n
chung cña vî chång còng nh nghÜa vô
chung vÒ tµi s¶n cña vî chång?
Tr¶ lêi:
Tµi s¶n chung cña vî chång gåm tµi s¶n do vî,
chång t¹o ra, thu nhËp do lao ®éng, ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, kinh doanh, hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi
s¶n riªng vµ thu nhËp hîp ph¸p kh¸c trong thêi
kú h«n nh©n (trõ trêng hîp ®îc quy ®Þnh t¹i
kho¶n 1 §iÒu 40 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014, cô thÓ lµ tµi s¶n ®îc chia vµ hoa lîi, lîi tøc
52
ph¸t sinh sau khi chia tµi s¶n chung lµ tµi s¶n
riªng cña vî, chång, trõ trêng hîp vî chång cã
tháa thuËn kh¸c; phÇn cßn l¹i kh«ng chia vÉn lµ
tµi s¶n chung cña vî chång); tµi s¶n mµ vî chång
®îc thõa kÕ chung hoÆc ®îc tÆng cho chung vµ
tµi s¶n kh¸c mµ vî chång tháa thuËn lµ tµi s¶n
chung (kho¶n 1 §iÒu 33 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014).
§iÒu 9 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP cña
ChÝnh phñ quy ®Þnh thu nhËp hîp ph¸p kh¸c cña
vî, chång trong thêi kú h«n nh©n gåm: Kho¶n tiÒn
thëng, tiÒn tróng thëng xæ sè, tiÒn trî cÊp, trõ
trêng hîp quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 11 cña
NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP cô thÓ lµ kho¶n trî
cÊp, u ®·i mµ vî, chång ®îc nhËn theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt vÒ u ®·i ngêi cã c«ng víi çch
m¹ng; quyÒn tµi s¶n kh¸c g¾n liÒn víi nh©n th©n
cña vî, chång. Tµi s¶n mµ vî, chång ®îc x¸c lËp
quyÒn së h÷u theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù
®èi víi vËt v« chñ, vËt bÞ ch«n giÊu, bÞ ch×m ®¾m,
vËt bÞ ®¸nh r¬i, bÞ bá quªn, gia sóc, gia cÇm bÞ
thÊt l¹c, vËt nu«i díi níc. Thu nhËp hîp ph¸p
kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
QuyÒn sö dông ®Êt mµ vî, chång cã ®îc sau
khi kÕt h«n lµ tµi s¶n chung cña vî chång, trõ
trêng hîp vî hoÆc chång ®îc thõa kÕ riªng,
®îc tÆng cho riªng hoÆc cã ®îc th«ng qua giao
dÞch b»ng tµi s¶n riªng.
Tµi s¶n chung cña vî chång thuéc së h÷u
53
chung hîp nhÊt, ®îc dïng ®Ó b¶o ®¶m nhu
cÇu cña gia ®×nh, thùc hiÖn nghÜa vô chung cña
vî chång.
Trong trêng hîp kh«ng cã c¨n cø ®Ó chøng
minh tµi s¶n mµ vî, chång ®ang cã tranh chÊp lµ
tµi s¶n riªng cña mçi bªn th× tµi s¶n ®ã ®îc coi lµ
tµi s¶n chung.
quy ®Þnh vî, chång cã çc nghÜa vô chung vÒ tµi
s¶n nh sau:
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ giao dÞch do vî chång
cïng tháa thuËn x¸c lËp, nghÜa vô båi thêng
thiÖt h¹i mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vî
chång cïng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm.
- NghÜa vô do vî hoÆc chång thùc hiÖn nh»m
®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh.
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc chiÕm h÷u, sö
dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung.
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc sö dông tµi s¶n
riªng ®Ó duy tr×, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung hoÆc
®Ó t¹o ra nguån thu nhËp chñ yÕu cña gia ®×nh.
- NghÜa vô båi thêng thiÖt h¹i do con g©y ra
mµ theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù th× cha mÑ
ph¶i båi thêng.
- NghÜa vô kh¸c theo quy ®Þnh cña çc luËt cã
liªn quan.
ViÖc hiÓu ®óng, n¾m râ çc quy ®Þnh vÒ tµi s¶n
chung cña vî chång còng nh nh÷ng nghÜa vô
chung vÒ tµi s¶n cña vî chång lµ rÊt quan träng
54
trong quan hÖ vî chång, gãp phÇn h¹n chÕ nh÷ng
m©u thuÉn, xung ®ét, tranh chÊp vÒ tµi s¶n trong
cuéc sèng gia ®×nh.
C©u hái 22: Nh©n lóc chÞ N v¾ng nhµ,

chång chÞ N lÊy tiÒn vµ mét sè tµi s¶n chung
cña vî chång chÞ ®em thÕ chÊp lµm ¨n víi
nh÷ng ngêi mµ chÞ hoµn toµn kh«ng tin
tëng. ChÞ N muèn biÕt, ph¸p luËt quy ®Þnh
nh thÕ nµo trong vÊn ®Ò sö dông tµi s¶n
chung cña vî chång?
Tr¶ lêi:
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× tµi s¶n chung
cña vî chång thuéc së h÷u chung hîp nhÊt (kho¶n
2 §iÒu 33 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014).
Cã nghÜa lµ, c¶ vî vµ chång ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa
vô ngang nhau trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông,
®Þnh ®o¹t tµi s¶n chung ®ã. Tµi s¶n chung cña vî
chång ®îc chi dïng ®Ó b¶o ®¶m çc nhu cÇu cña
gia ®×nh, thùc hiÖn çc nghÜa vô chung cña vî
chång (nh tr¶ nî, cÊp dìng, thÕ chÊp...).
Vî chång cã çc quyÒn vµ nghÜa vô víi tµi s¶n
chung; mäi quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn tµi s¶n
chung ®Òu ph¶i ®îc sù nhÊt trÝ tháa thuËn cña
c¶ vî vµ chång. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng giao
dÞch nhá, chi tiªu b¶o ®¶m nhu cÇu thiÕt yÕu
trong gia ®×nh th× kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã sù
tháa thuËn ®ã. ViÖc x¸c lËp, thùc hiÖn vµ chÊm
døt giao dÞch d©n sù liªn quan ®Õn tµi s¶n chung
55
cã gi¸ trÞ lín cña vî vµ chång hoÆc tµi s¶n chung
lµ nguån sèng duy nhÊt cña gia ®×nh, viÖc dïng
tµi s¶n chung ®Ó ®Çu t kinh doanh, s¶n xuÊt…
th× nhÊt thiÕt ph¶i cã sù bµn b¹c, thèng nhÊt cña
c¶ vî vµ chång. Trêng hîp vî hoÆc chång x¸c lËp,
thùc hiÖn hoÆc chÊm døt çc giao dÞch nªu trªn
mµ kh«ng cã sù ®ång ý cña vî (hoÆc chång) th×
ngêi kia cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n tuyªn bè giao
dÞch ®ã lµ v« hiÖu.
quy ®Þnh viÖc chiÕm h÷u, sö dông, ®Þnh ®o¹t tµi
s¶n chung do vî chång tháa thuËn. ViÖc ®Þnh ®o¹t
tµi s¶n chung ph¶i cã sù tháa thuËn b»ng v¨n b¶n
cña vî chång trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y: bÊt
®éng s¶n; ®éng s¶n mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u; tµi s¶n ®ang lµ
nguån t¹o ra thu nhËp chñ yÕu cña gia ®×nh.
Trong trêng hîp vî chång cã tháa thuËn vÒ
mét bªn ®a tµi s¶n chung vµo kinh doanh th×
ngêi nµy cã quyÒn tù m×nh thùc hiÖn giao dÞch
liªn quan ®Õn tµi s¶n chung ®ã. Tháa thuËn nµy
ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n (§iÒu 36 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014).
Nh vËy, viÖc chång chÞ N tù ý ®a tµi s¶n
chung ra thÕ chÊp mµ kh«ng cã sù ®ång ý cña chÞ
lµ viÖc lµm kh«ng ®óng víi quy ®Þnh cña ph¸p
luËt. NÕu chÞ N kh«ng thuyÕt phôc ®îc chång
thay ®æi quyÕt ®Þnh vµ hµnh vi hoÆc chÞ thÊy
kh«ng chÊp nhËn viÖc nµy, chÞ N hoµn toµn cã
56
quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt theo çc quy
®Þnh cña ph¸p luËt.
§. §¡NG Ký QUYÒN Së H÷U,

QUYÒN Sö DôNG §èI VíI TµI S¶N CHUNG

n¨m 2014 quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc
®¨ng ký çc quyÒn ®èi víi tµi s¶n chung
cña vî chång?
Tr¶ lêi:
ViÖc ®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông ®èi
víi tµi s¶n chung cña vî chång rÊt quan träng. Nã
kh«ng chØ b¶o ®¶m çc quyÒn, lîi Ých ®èi víi tµi
s¶n cña vî, chång mµ cßn liªn quan ®Õn nhiÒu
quan hÖ giao dÞch kh¸c ph¸t sinh trong cuéc sèng.
quy ®Þnh:
1. Trong trêng hîp tµi s¶n thuéc së h÷u
chung cña vî chång mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i
®¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông th× giÊy
chøng nhËn quyÒn së h÷u, giÊy chøng nhËn quyÒn
sö dông tµi s¶n ph¶i ghi tªn c¶ hai vî chång, trõ
trêng hîp vî chång cã tháa thuËn kh¸c.
2. Trong trêng hîp giÊy chøng nhËn quyÒn së
h÷u, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông tµi s¶n chØ
ghi tªn mét bªn vî hoÆc chång th× giao dÞch liªn
quan ®Õn tµi s¶n nµy ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 26 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
57
NÕu cã tranh chÊp vÒ tµi s¶n ®ã th× ®îc gi¶i
quyÕt theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 33 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, cô thÓ: Trong trêng
hîp kh«ng cã c¨n cø ®Ó chøng minh tµi s¶n mµ vî,
chång ®ang cã tranh chÊp lµ tµi s¶n riªng cña mçi
bªn th× tµi s¶n ®ã ®îc coi lµ tµi s¶n chung.
ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký tµi s¶n chung cña
vî chång nh sau:
1. Tµi s¶n chung cña vî chång ph¶i ®¨ng ký
theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 34 cña LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 bao gåm quyÒn sö dông ®Êt,
nh÷ng tµi s¶n kh¸c mµ ph¸p luËt quy ®Þnh ph¶i
®¨ng ký quyÒn sö dông, quyÒn së h÷u.
2. §èi víi tµi s¶n chung cña vî chång ®· ®îc
®¨ng ký vµ ghi tªn mét bªn vî hoÆc chång th× vî,
chång cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan cã thÈm quyÒn
cÊp ®æi giÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u, quyÒn sö
dông ®Êt ®Ó ghi tªn cña c¶ vî vµ chång.
3. Trong trêng hîp tµi s¶n chung ®îc chia
trong thêi kú h«n nh©n mµ trong giÊy chøng nhËn
quyÒn së h÷u, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông
®Êt ghi tªn c¶ vî vµ chång th× bªn ®îc chia phÇn
tµi s¶n b»ng hiÖn vËt cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan
®¨ng ký tµi s¶n cÊp l¹i giÊy chøng nhËn quyÒn së
h÷u, giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt trªn c¬
së v¨n b¶n tháa thuËn cña vî chång hoÆc quyÕt
®Þnh cña Tßa ¸n vÒ chia tµi s¶n chung.
58
E. CHIA TµI S¶N CHUNG TRONG THêI Kú
H¤N NH¢N
C©u hái 24: Vî chång chÞ C kÕt h«n ®· l©u

vµ t¹o lËp ®îc khèi tµi s¶n lín. Do nhu cÇu
trong quan hÖ lµm ¨n, giao dÞch, anh chÞ
muèn chia tµi s¶n trong khi quan hÖ h«n
nh©n vÉn ®îc duy tr×. VËy, ph¸p luËt quy
®Þnh nh thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò nµy?
Tr¶ lêi:
Theo LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014,
trong thêi kú h«n nh©n, vî chång cã quyÒn tháa
thuËn chia mét phÇn hoÆc toµn bé tµi s¶n chung,
trõ trêng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 42 cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh (tøc trêng hîp viÖc chia tµi s¶n
®ã bÞ ph¸p luËt coi lµ v« hiÖu); nÕu kh«ng tháa
thuËn ®îc th× cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i
quyÕt. Tháa thuËn vÒ viÖc chia tµi s¶n chung ph¶i
lËp thµnh v¨n b¶n. V¨n b¶n nµy ®îc c«ng chøng
theo yªu cÇu cña vî chång hoÆc theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt. Trong trêng hîp vî, chång cã yªu cÇu
th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt viÖc chia tµi s¶n chung cña
vî chång theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 59 cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 tøc nguyªn t¾c gi¶i
quyÕt tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n (§iÒu 38).
Thêi ®iÓm cã hiÖu lùc cña viÖc chia tµi s¶n
chung cña vî chång lµ thêi ®iÓm do vî chång tháa
thuËn vµ ®îc ghi trong v¨n b¶n; nÕu trong v¨n
59
b¶n kh«ng x¸c ®Þnh thêi ®iÓm cã hiÖu lùc th× thêi
®iÓm cã hiÖu lùc ®îc tÝnh tõ ngµy lËp v¨n b¶n.
Trong trêng hîp tµi s¶n ®îc chia mµ theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt, giao dÞch liªn quan ®Õn
tµi s¶n ®ã ph¶i tu©n theo h×nh thøc nhÊt ®Þnh th×
viÖc chia tµi s¶n chung cña vî chång cã hiÖu lùc tõ
thêi ®iÓm viÖc tháa thuËn tu©n thñ h×nh thøc mµ
ph¸p luËt quy ®Þnh.
Trong trêng hîp Tßa ¸n chia tµi s¶n chung
cña vî chång th× viÖc chia tµi s¶n chung cã hiÖu
lùc kÓ tõ ngµy b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n cã
hiÖu lùc ph¸p luËt.
QuyÒn, nghÜa vô vÒ tµi s¶n gi÷a vî, chång víi
ngêi thø ba ph¸t sinh tríc thêi ®iÓm chia tµi
s¶n chung cã hiÖu lùc vÉn cã gi¸ trÞ ph¸p lý, trõ
trêng hîp çc bªn cã tháa thuËn kh¸c (§iÒu 39
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014).
HËu qu¶ cña viÖc chia tµi s¶n chung trong thêi
kú h«n nh©n ®îc x¸c ®Þnh: PhÇn tµi s¶n ®îc
chia, hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng
cña mçi bªn sau khi chia tµi s¶n chung lµ tµi
s¶n riªng cña vî, chång, trõ trêng hîp vî
chång cã tháa thuËn kh¸c. PhÇn tµi s¶n cßn l¹i
kh«ng chia vÉn lµ tµi s¶n chung cña vî chång.
Nh÷ng tháa thuËn cña vî chång trong viÖc chia
tµi s¶n nªu trªn kh«ng lµm thay ®æi quyÒn,
nghÜa vô vÒ tµi s¶n ®îc x¸c lËp tríc ®ã gi÷a
vî, chång víi ngêi thø ba (§iÒu 40 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014).
60
ChÝnh phñ quy ®Þnh vÒ hËu qu¶ cña viÖc chia tµi
s¶n chung cña vî chång trong thêi kú h«n nh©n
nh sau:
1. ViÖc chia tµi s¶n chung cña vî chång trong
thêi kú h«n nh©n kh«ng lµm chÊm døt chÕ ®é tµi
s¶n cña vî chång theo luËt ®Þnh.
2. Tõ thêi ®iÓm viÖc chia tµi s¶n chung cña vî
chång cã hiÖu lùc, nÕu vî chång kh«ng cã tháa
thuËn kh¸c th× phÇn tµi s¶n ®îc chia; hoa lîi, lîi
tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n ®ã; hoa lîi, lîi tøc ph¸t
sinh tõ tµi s¶n riªng kh¸c cña vî, chång lµ tµi s¶n
riªng cña vî, chång.
3. Tõ thêi ®iÓm viÖc chia tµi s¶n chung cña vî
chång cã hiÖu lùc, nÕu tµi s¶n cã ®îc tõ viÖc khai
th¸c tµi s¶n riªng cña vî, chång mµ kh«ng x¸c
®Þnh ®îc ®ã lµ thu nhËp do lao ®éng, ho¹t ®éng
s¶n xuÊt, kinh doanh cña vî, chång hay lµ hoa lîi,
lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng ®ã th× thuéc së
h÷u chung cña vî chång.
G. ChÊm døt hiÖu lùc cña viÖc

chia TµI S¶N CHUNG TRONG THêI Kú
H¤N NH¢N, CHIA TµI S¶N chung
trong thêi kú h«n nh©n bÞ v« hiÖu
C©u hái 25: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

nµo vÒ viÖc chÊm døt hiÖu lùc cña viÖc chia
tµi s¶n chung vµ viÖc chia tµi s¶n chung
61
trong thêi kú h«n nh©n trong trêng hîp
nµo th× bÞ coi lµ kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý?
Tr¶ lêi:
Theo §iÒu 41 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014,
sau khi chia tµi s¶n chung trong thêi kú h«n nh©n,
vî chång cã quyÒn tháa thuËn chÊm døt hiÖu lùc
cña viÖc chia tµi s¶n chung. H×nh thøc cña tháa
thuËn ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2
§iÒu 38 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014,
tøc ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n. V¨n b¶n nµy ®îc
c«ng chøng theo yªu cÇu cña vî chång hoÆc theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt. KÓ tõ ngµy tháa thuËn cña
vî chång quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 41 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ chÊm døt hiÖu lùc
cña viÖc chia tµi s¶n chung trong thêi kú h«n nh©n
cã hiÖu lùc th× viÖc x¸c ®Þnh tµi s¶n chung, tµi s¶n
riªng cña vî, chång ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 33 vµ 43 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 vÒ tµi s¶n chung vµ tµi s¶n riªng cña vî,
chång. PhÇn tµi s¶n mµ vî, chång ®· ®îc chia vÉn
thuéc së h÷u riªng cña vî, chång, trõ trêng hîp
vî chång cã tháa thuËn kh¸c. QuyÒn, nghÜa vô vÒ
tµi s¶n ph¸t sinh tríc thêi ®iÓm chÊm døt hiÖu
lùc cña viÖc chia tµi s¶n chung vÉn cã hiÖu lùc, trõ
trêng hîp çc bªn cã tháa thuËn kh¸c. Trong
trêng hîp viÖc chia tµi s¶n chung trong thêi kú
h«n nh©n ®îc thùc hiÖn theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh
cã hiÖu lùc cña Tßa ¸n th× tháa thuËn chÊm døt
hiÖu lùc cña viÖc chia tµi s¶n chung ph¶i ®îc Tßa
¸n c«ng nhËn.
62
MÆc dï viÖc chia tµi s¶n chung trong thêi kú
h«n nh©n ®îc quy ®Þnh râ rµng, chÆt chÏ nhng
kh«ng ph¶i trêng hîp nµo chia tµi s¶n chung
còng ®îc ph¸p luËt c«ng nhËn. §iÒu 42 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh viÖc chia tµi
s¶n chung trong thêi kú h«n nh©n bÞ v« hiÖu khi
thuéc mét trong çc trêng hîp sau ®©y:
1. ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn lîi Ých cña gia
®×nh; quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña con cha thµnh
niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã
tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh.
2. Nh»m trèn tr¸nh thùc hiÖn çc nghÜa vô
sau ®©y:
a) NghÜa vô nu«i dìng, cÊp dìng;
b) NghÜa vô båi thêng thiÖt h¹i;
c) NghÜa vô thanh to¸n khi bÞ Tßa ¸n tuyªn bè
ph¸ s¶n;
d) NghÜa vô tr¶ nî cho ç nh©n, tæ chøc;
®) NghÜa vô nép thuÕ hoÆc nghÜa vô tµi chÝnh
kh¸c ®èi víi Nhµ níc;
e) NghÜa vô kh¸c vÒ tµi s¶n theo quy ®Þnh cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n
sù vµ quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn quan.
H. TµI S¶N RI£NG CñA Vî, CHåNG
C©u hái 26: Sau khi nam n÷ kÕt h«n th×

nh÷ng tµi s¶n cã tríc hoÆc sau kÕt h«n cã
®îc coi lµ tµi s¶n riªng kh«ng? Ph¸p luËt
63
vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh nh thÕ
nµo vÒ tµi s¶n riªng cña vî, chång?
Tr¶ lêi:
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh:
vî, chång cã quyÒn cã tµi s¶n riªng. §iÒu 43 quy
®Þnh: Tµi s¶n riªng cña vî, chång gåm tµi s¶n mµ
mçi ngêi cã tríc khi kÕt h«n; tµi s¶n ®îc thõa
kÕ riªng, ®îc tÆng cho riªng trong thêi kú h«n
nh©n, tµi s¶n ®îc chia riªng cho vî, chång theo
quy ®Þnh t¹i çc §iÒu 38, 39, 40 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 tøc quy ®Þnh vÒ chia tµi s¶n
chung trong thêi kú h«n nh©n; tµi s¶n phôc vô
nhu cÇu thiÕt yÕu cña vî, chång vµ tµi s¶n kh¸c
mµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuéc së h÷u
riªng cña vî, chång. Tµi s¶n ®îc h×nh thµnh tõ
tµi s¶n riªng cña vî, chång còng lµ tµi s¶n riªng
cña vî, chång. Hoa lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n
riªng trong thêi kú h«n nh©n ®îc thùc hiÖn theo
quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 33 vµ kho¶n 1 §iÒu 40
ChÝnh phñ ®· cô thÓ vÒ hoa lîi tøc ph¸t sinh tõ
tµi s¶n riªng cña vî, chång nh sau: Hoa lîi ph¸t
sinh tõ tµi s¶n riªng cña vî, chång lµ s¶n vËt tù
nhiªn mµ vî, chång cã ®îc tõ tµi s¶n riªng cña
m×nh. Lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng cña vî,
chång lµ kho¶n lîi mµ vî, chång thu ®îc tõ viÖc
khai th¸c tµi s¶n riªng cña m×nh.
64
Tµi s¶n riªng kh¸c cña vî, chång theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt gåm: QuyÒn tµi s¶n ®èi víi ®èi
tîng së h÷u trÝ tuÖ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
së h÷u trÝ tuÖ. Tµi s¶n mµ vî, chång x¸c lËp quyÒn
së h÷u riªng theo b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n
hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn kh¸c. Kho¶n trî cÊp,
u ®·i mµ vî, chång ®îc nhËn theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt vÒ u ®·i ngêi cã c«ng víi çch m¹ng;
quyÒn tµi s¶n kh¸c g¾n liÒn víi nh©n th©n cña vî,
chång (§iÒu 11 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP).
x¸c ®Þnh: Vî, chång cã quyÒn chiÕm h÷u, sö dông,
®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng cña m×nh; nhËp hoÆc
kh«ng nhËp tµi s¶n riªng vµo tµi s¶n chung.
Trong trêng hîp vî, chång kh«ng thÓ tù m×nh
qu¶n lý tµi s¶n riªng vµ còng kh«ng ñy quyÒn cho
ngêi kh¸c qu¶n lý th× bªn kia cã quyÒn qu¶n lý
tµi s¶n ®ã. ViÖc qu¶n lý tµi s¶n ph¶i b¶o ®¶m lîi
Ých cña ngêi cã tµi s¶n. NghÜa vô riªng vÒ tµi s¶n
cña mçi ngêi ®îc thanh to¸n tõ tµi s¶n riªng
cña ngêi ®ã. Trong trêng hîp vî, chång cã tµi
s¶n riªng mµ hoa lîi, lîi tøc tõ tµi s¶n riªng ®ã lµ
nguån sèng duy nhÊt cña gia ®×nh th× viÖc ®Þnh
®o¹t tµi s¶n nµy ph¶i cã sù ®ång ý cña chång, vî.
Khi vî, chång cã tµi s¶n riªng th× còng ph¸t
sinh nghÜa vô riªng vÒ tµi s¶n ®ã. §iÒu 45 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh vî,
chång cã çc nghÜa vô riªng vÒ tµi s¶n nh sau:
65
- NghÜa vô cña mçi bªn vî, chång cã tríc khi
kÕt h«n;
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc chiÕm h÷u, sö
dông, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng, trõ trêng hîp
nghÜa vô ph¸t sinh trong viÖc b¶o qu¶n, duy tr×,
tu söa tµi s¶n riªng cña vî, chång theo quy ®Þnh
t¹i kho¶n 4 §iÒu 44 vµ kho¶n 4 §iÒu 37 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 cô thÓ lµ quy ®Þnh vÒ
vî chång cã tµi s¶n riªng mµ hoa lîi, lîi tøc tõ tµi
s¶n riªng ®ã lµ nguån sèng duy nhÊt cña gia ®×nh
vµ quy ®Þnh vÒ nghÜa vô ph¸t sinh tõ viÖc sö dông
tµi s¶n riªng ®Ó duy tr×, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n
chung hoÆc ®Ó t¹o ra nguån thu nhËp chñ yÕu cña
gia ®×nh;
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ giao dÞch do mét bªn
x¸c lËp thùc hiÖn kh«ng v× nhu cÇu cña gia ®×nh;
- NghÜa vô ph¸t sinh tõ hµnh vi vi ph¹m ph¸p
luËt cña vî, chång.
I. CHÕ §é TµI S¶N CñA Vî CHåNG

theo tháa thuËn
C©u hái 27: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia

®×nh quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ tháa thuËn
x¸c lËp chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång?
Tr¶ lêi:
Vî, chång cã quyÒn x¸c lËp chÕ ®é tµi s¶n theo
tháa thuËn v× theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 28
66
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× vî chång
cã quyÒn lùa chän ¸p dông chÕ ®é tµi s¶n theo
luËt ®Þnh hoÆc chÕ ®é tµi s¶n theo tháa thuËn.
ViÖc tháa thuËn nµy ph¶i b¶o ®¶m ®óng çc quy
®Þnh cña ph¸p luËt th× míi cã gi¸ trÞ ph¸p lý.
Trong trêng hîp hai bªn kÕt h«n lùa chän chÕ ®é
tµi s¶n theo tháa thuËn th× tháa thuËn nµy ph¶i
®îc lËp tríc khi kÕt h«n, b»ng h×nh thøc v¨n
b¶n cã c«ng chøng hoÆc chøng thùc. ChÕ ®é tµi
s¶n cña vî chång theo tháa thuËn ®îc x¸c lËp kÓ
tõ ngµy ®¨ng ký kÕt h«n (§iÒu 47).
Néi dung c¬ b¶n cña tháa thuËn chÕ ®é tµi s¶n
cña vî chång bao gåm:
- Tµi s¶n ®îc x¸c ®Þnh lµ tµi s¶n chung, tµi
s¶n riªng cña vî, chång;
- QuyÒn, nghÜa vô cña vî chång ®èi víi tµi s¶n
chung, tµi s¶n riªng vµ giao dÞch cã liªn quan; tµi
s¶n ®Ó b¶o ®¶m nhu cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh;
- §iÒu kiÖn, thñ tôc vµ nguyªn t¾c ph©n chia
tµi s¶n khi chÊm døt chÕ ®é tµi s¶n;
- Néi dung kh¸c cã liªn quan.
Khi thùc hiÖn chÕ ®é tµi s¶n theo tháa thuËn
mµ ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò cha ®îc vî chång
tháa thuËn hoÆc tháa thuËn kh«ng râ rµng th× ¸p
dông quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 29, 30, 31 vµ 32 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ nguyªn
t¾c chung vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång; quyÒn,
nghÜa vô cña vî, chång trong viÖc ®¸p øng nhu
67
cÇu thiÕt yÕu cña gia ®×nh; giao dÞch liªn quan
®Õn nhµ lµ n¬i ë duy nhÊt; giao dÞch víi ngêi thø
ba ngay t×nh liªn quan ®Õn tµi kho¶n ng©n hµng,
tµi kho¶n chøng kho¸n vµ ®éng s¶n kh¸c mµ theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng ph¶i ®¨ng ký quyÒn
së h÷u, quyÒn sö dông) vµ quy ®Þnh t¬ng øng
cña chÕ ®é tµi s¶n theo luËt ®Þnh (§iÒu 48).
§iÒu 15, §iÒu 16 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-
CP cña ChÝnh phñ híng dÉn thùc hiÖn LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ tháa thuËn x¸c lËp
chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång nh sau:
- X¸c ®Þnh tµi s¶n cña vî chång theo tháa thuËn:
Trêng hîp lùa chän ¸p dông chÕ ®é tµi s¶n
cña vî chång theo tháa thuËn th× vî chång cã thÓ
tháa thuËn vÒ x¸c ®Þnh tµi s¶n theo mét trong çc
néi dung sau ®©y:
a) Tµi s¶n gi÷a vî vµ chång bao gåm tµi s¶n
chung vµ tµi s¶n riªng cña vî, chång;
b) Gi÷a vî vµ chång kh«ng cã tµi s¶n riªng cña
vî, chång mµ tÊt c¶ tµi s¶n do vî, chång cã ®îc
tríc khi kÕt h«n hoÆc trong thêi kú h«n nh©n
®Òu thuéc tµi s¶n chung;
c) Gi÷a vî vµ chång kh«ng cã tµi s¶n chung mµ
tÊt c¶ tµi s¶n do vî, chång cã ®îc tríc khi kÕt
h«n vµ trong thêi kú h«n nh©n ®Òu thuéc së h÷u
riªng cña ngêi cã ®îc tµi s¶n ®ã;
d) X¸c ®Þnh theo tháa thuËn kh¸c cña vî chång.
Tháa thuËn vÒ tµi s¶n cña vî chång ph¶i phï
hîp víi quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 29, 30, 31 vµ 32
68
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. NÕu vi
ph¹m, ngêi cã quyÒn, lîi Ých liªn quan cã quyÒn
yªu cÇu Tßa ¸n tuyªn bè tháa thuËn v« hiÖu theo
quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014.
- Cung cÊp th«ng tin vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî
chång theo tháa thuËn trong giao dÞch víi ngêi
thø ba: Trêng hîp chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång
theo tháa thuËn ®îc ¸p dông th× khi x¸c lËp,
thùc hiÖn giao dÞch vî, chång cã nghÜa vô cung
cÊp cho ngêi thø ba biÕt vÒ nh÷ng th«ng tin liªn
quan; nÕu vî, chång vi ph¹m nghÜa vô nµy th×
ngêi thø ba ®îc coi lµ ngay t×nh vµ ®îc b¶o vÖ
quyÒn lîi theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù.
K. SöA §æI, Bæ SUNG NéI DUNG

CñA THáA THUËN VÒ CHÕ §é TµI S¶N
CñA Vî CHåNG
C©u hái 28: Cã thÓ söa ®æi, bæ sung néi

dung tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî
chång kh«ng? Khi nµo tháa thuËn bÞ coi lµ
v« hiÖu?
Tr¶ lêi:
quy ®Þnh: Vî chång cã quyÒn söa ®æi, bæ sung tháa
thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n. H×nh thøc söa ®æi, bæ
sung néi dung cña tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n
theo tháa thuËn ®îc ¸p dông theo quy ®Þnh t¹i
69
§iÒu 47 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, cô
thÓ §iÒu 47 quy ®Þnh: Trong trêng hîp hai bªn
kÕt h«n lùa chän chÕ ®é tµi s¶n theo tháa thuËn
th× tháa thuËn nµy ph¶i lËp tríc khi kÕt h«n,
b»ng h×nh thøc v¨n b¶n cã c«ng chøng hoÆc chøng
thùc. ChÕ ®é tµi s¶n cña vî chång theo tháa thuËn
®îc x¸c lËp kÓ tõ ngµy ®¨ng ký kÕt h«n.
§iÒu 17, 18 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP cña
ChÝnh phñ híng dÉn cô thÓ vÒ söa ®æi, bæ sung
néi dung cña chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång nh sau:
Söa ®æi, bæ sung néi dung cña chÕ ®é tµi s¶n
cña vî chång:
1. Trong trêng hîp chÕ ®é tµi s¶n cña vî
chång theo tháa thuËn ®îc ¸p dông th× trong
thêi kú h«n nh©n, vî chång cã quyÒn tháa thuËn
söa ®æi, bæ sung mét phÇn hoÆc toµn bé néi dung
cña chÕ ®é tµi s¶n ®ã hoÆc ¸p dông chÕ ®é tµi s¶n
theo luËt ®Þnh.
2. Tháa thuËn söa ®æi, bæ sung néi dung cña
chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång ph¶i ®îc c«ng chøng
hoÆc chøng thùc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
HËu qu¶ cña viÖc söa ®æi, bæ sung néi dung
cña chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång:
1. Tháa thuËn söa ®æi, bæ sung néi dung cña
chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång cã hiÖu lùc tõ ngµy
®îc c«ng chøng hoÆc chøng thùc. Vî, chång cã
nghÜa vô cung cÊp cho ngêi thø ba biÕt vÒ nh÷ng
th«ng tin liªn quan theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 16 cña
NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP.
70
2. QuyÒn, nghÜa vô vÒ tµi s¶n ph¸t sinh tríc
thêi ®iÓm viÖc söa ®æi, bæ sung chÕ ®é tµi s¶n cña
vî chång cã hiÖu lùc vÉn cã gi¸ trÞ ph¸p lý, trõ
trêng hîp çc bªn cã tháa thuËn kh¸c.
Tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång bÞ
v« hiÖu ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014, cô thÓ:
Tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång bÞ
Tßa ¸n tuyªn bè v« hiÖu khi thuéc mét trong çc
trêng hîp sau ®©y:
- Kh«ng tu©n thñ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña giao
dÞch ®îc quy ®Þnh t¹i Bé luËt d©n sù vµ çc luËt
kh¸c cã liªn quan;
- Vi ph¹m mét trong çc quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu
29, 30, 31 vµ 32 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014, cô thÓ lµ nguyªn t¾c chung vÒ chÕ ®é
tµi s¶n cña vî chång; quyÒn, nghÜa vô cña vî,
chång trong viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña
gia ®×nh; giao dÞch liªn quan ®Õn nhµ lµ n¬i ë duy
nhÊt; giao dÞch víi ngêi thø ba ngay t×nh liªn
quan ®Õn tµi kho¶n ng©n hµng, tµi kho¶n chøng
kho¸n vµ ®éng s¶n kh¸c mµ theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt kh«ng ph¶i ®¨ng ký quyÒn së h÷u,
quyÒn sö dông;
- Néi dung cña tháa thuËn vi ph¹m nghiªm
träng quyÒn ®îc cÊp dìng, quyÒn ®îc thõa kÕ
vµ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p kh¸c cña cha, mÑ, con
vµ çc thµnh viªn kh¸c cña gia ®×nh.
71
IV. CHÊM DøT H¤N NH¢N
A. QUYÒN Y£U CÇU GI¶I QUYÕT LY H¤N
C©u hái 29: Do m©u thuÉn vî chång, anh S

®· nhiÒu lÇn ®Ò cËp viÖc ly h«n nhng vî
anh kh«ng chÊp nhËn vµ cßn cã ý ®e däa sÏ
quËy ph¸ nÕu anh cè t×nh ly h«n. Anh S
muèn biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh thñ tôc gi¶i
quyÕt ly h«n nh thÕ nµo vµ sau khi ly h«n th×
quan hÖ cña vî chång, con çi ra sao, ®Ó anh
cã thÓ ®a ra ®îc quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n?
Tr¶ lêi:
Tríc hÕt, anh S cã quyÒn quyÕt ®Þnh viÖc ly
h«n hay kh«ng v× ®iÒu ®ã phô thuéc vµo t×nh c¶m,
ý chÝ ç nh©n vµ ®îc ph¸p luËt t«n träng.
Thñ tôc gi¶i quyÕt ly h«n ®îc ph¸p luËt quy
®Þnh cô thÓ, râ rµng, ®iÒu khã nhÊt lµ lµm thÕ nµo
®Ó vî chång cïng suy nghÜ l¹i nh»m xãa ®i nh÷ng
hiÓu lÇm, sù m©u thuÉn, híng ®Õn nh÷ng ®iÒu
tèt ®Ñp cho mçi bªn vµ cho çc con.
§iÒu 51, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
quy ®Þnh:
Vî, chång hoÆc c¶ hai ngêi cã quyÒn yªu cÇu
72
Tßa ¸n gi¶i quyÕt ly h«n. Cha, mÑ, ngêi th©n
thÝch kh¸c cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt ly
h«n khi mét bªn vî, chång do bÞ bÖnh t©m thÇn
hoÆc m¾c bÖnh kh¸c mµ kh«ng thÓ nhËn thøc,
lµm chñ ®îc hµnh vi cña m×nh, ®ång thêi lµ n¹n
nh©n cña b¹o lùc gia ®×nh do chång, vî cña hä g©y
ra lµm ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn tÝnh m¹ng,
søc kháe, tinh thÇn cña hä. Chång kh«ng cã quyÒn
yªu cÇu ly h«n trêng trêng hîp vî ®ang cã thai,
sinh con hoÆc ®ang nu«i con díi 12 th¸ng tuæi.
Cã thÓ hiÓu quy tr×nh gi¶i quyÕt viÖc ly h«n lµ:
Muèn ly h«n th× vî hoÆc chång hoÆc c¶ hai vî
chång cã ®¬n xin ly h«n hoÆc ®¬n xin thuËn t×nh
ly h«n göi ®Õn T ph¸p x·, phêng hoÆc göi ®Õn
Tßa ¸n nh©n d©n n¬i c tró cña mét trong hai
ngêi. Khi c¬ quan chøc n¨ng thô lý yªu cÇu xin
ly h«n th× sÏ tiÕn hµnh hßa gi¶i theo luËt ®Þnh.
Thñ tôc hßa gi¶i cã thÓ tiÕn hµnh ë ban T ph¸p
x·, phêng hoÆc ë Tßa ¸n ®· thô lý ®¬n xin ly
h«n. Khi hßa gi¶i kh«ng thµnh th× Tßa ¸n sÏ
quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vô ¸n theo tr×nh tù tè
tông d©n sù nh ®iÒu tra vÒ t×nh tr¹ng m©u
thuÉn, nguyªn nh©n dÉn ®Õn ly h«n, tiÕn hµnh
xÐt xö, v.v..
ViÖc Tßa ¸n nh©n d©n xö cho ly h«n hoÆc c«ng
nhËn viÖc thuËn t×nh ly h«n sÏ dÉn ®Õn nh÷ng
hËu qu¶ ph¸p lý nh sau: Quan hÖ h«n nh©n gi÷a
vî vµ chång ®· chÊm døt tríc ph¸p luËt. §iÒu
nµy cã nghÜa lµ hai ngêi cã quyÒn ®îc kÕt h«n
73
víi ngêi kh¸c. ChÕ ®é tµi s¶n chung gi÷a vî vµ
chång còng chÊm døt, kh«ng cßn quyÒn së h÷u
chung vÒ tµi s¶n. Tµi s¶n ®îc chia cho mçi ngêi
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc cÊp dìng gi÷a
vî vµ chång sÏ ®îc ®Æt ra nÕu mét bªn gÆp khã
kh¨n vµ cã yªu cÇu cÊp dìng. Vî chång cã con
chung th× sÏ gi¶i quyÕt theo çc quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
Vî cña anh S kh«ng thÓ quÊy ph¸ ®îc mét khi
b¶n ¸n cña Tßa ¸n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt. NÕu
c« Êy cã nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt th× tïy
theo møc ®é vi ph¹m sÏ bÞ xö lý.
B. hßa gi¶i TR¦íC KHI Xö LY H¤N
C©u hái 30: Vî chång anh L ®· ®i ®Õn

quyÕt ®Þnh ly h«n. Anh L ®îc biÕt lµ tríc
khi xÐt xö cho ly h«n th× ph¶i tiÕn hµnh
hoµ gi¶i song anh L kh«ng muèn "mÊt thêi
gian" vµo viÖc hßa gi¶i. VËy, hßa gi¶i cã
ph¶i lµ mét quy ®Þnh mang tÝnh b¾t buéc
kh«ng vµ ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo
vÒ vÊn ®Ò nµy?
Tr¶ lêi:
H«n nh©n lµ viÖc hÖ träng trong ®êi sèng cña
mçi con ngêi vµ ¶nh hëng ®Õn çc vÊn ®Ò x·
héi, do vËy viÖc gi¶i quyÕt çc vô ly h«n ph¶i hÕt
søc thËn träng víi môc ®Ých cao nhÊt lµ ®em l¹i
h¹nh phóc cho mçi ngêi, h¹n chÕ çc hËu qu¶
74
tiªu cùc cña viÖc ly h«n. V× vËy, trong thñ tôc gi¶i
quyÕt çc vô ly h«n, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 cã quy ®Þnh khuyÕn khÝch hßa gi¶i ë c¬
së khi vî, chång cã yªu cÇu ly h«n, cô thÓ §iÒu 52
quy ®Þnh: Nhµ níc vµ x· héi khuyÕn khÝch viÖc
hßa gi¶i ë c¬ së khi vî, chång cã yªu cÇu ly h«n.
ViÖc hßa gi¶i ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt vÒ hßa gi¶i ë c¬ së. Khi Tßa ¸n ®· thô lý
®¬n yªu cÇu ly h«n, Tßa ¸n ph¶i tiÕn hµnh hßa
gi¶i. Tßa ¸n cã tr¸ch nhiÖm tiÕn hµnh hßa gi¶i vµ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó çc ®¬ng sù tháa
thuËn víi nhau vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô viÖc d©n sù
theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt tè tông d©n sù (§iÒu
10 Bé luËt tè tông d©n sù n¨m 2004 söa ®æi, bæ
sung n¨m 2011). ChØ khi nµo viÖc hßa gi¶i kh«ng
thµnh th× Tßa ¸n míi quyÕt ®Þnh tiÕn hµnh gi¶i
quyÕt vô ¸n theo tr×nh tù tè tông d©n sù víi çc
bíc ®iÒu tra, xÐt xö... ViÖc ph¸p luËt còng nh x·
héi khuyÕn khÝch vî hoÆc chång xin ly h«n cÇn ph¶i
®îc hßa gi¶i ë c¬ së v× c¬ së lµ n¬i n¾m ®îc, hiÓu
®îc nh÷ng t©m t, nh÷ng khóc m¾c trong t×nh c¶m,
®êi sèng cña vî hoÆc chång, nh÷ng t×nh tiÕt thuéc vÒ
nh÷ng nguyªn nh©n n¶y sinh m©u thuÉn, trªn c¬ së
®ã ph©n tÝch ®Ó vî chång nhËn thøc ®îc, hiÓu, th«ng
c¶m cho nhau, hµn g¾n l¹i nh÷ng søt mÎ trong t×nh
c¶m ®Ó cã thÓ vî chång sÏ ®oµn tô trë l¹i.
Víi trêng hîp cña anh L, theo nh÷ng quy
®Þnh cña ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n,
gia ®×nh vµ con çi anh nªn cã thiÖn chÝ trong viÖc
75
hßa gi¶i ë c¬ së còng nh t¹i Tßa ¸n, cßn viÖc cã ly
h«n hay kh«ng lµ tïy thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña
hai vî chång vµ quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n.
C. LY H¤N KHI ngêi Vî ®ang MANG THAI
C©u hái 31: Hai vî chång anh N cíi nhau

®· ®îc 6 th¸ng vµ hiÖn vî anh ®ang mang
thai. Nhng do t×nh cê anh biÕt ®îc vî anh
vÉn cã quan hÖ víi ngêi b¹n trai cò, do vËy,
anh nghi ngê ®øa con mµ vî ®ang mang
trong bông kh«ng ph¶i lµ con anh. Dï rÊt
®au khæ nhng anh vÉn ®i ®Õn quyÕt ®Þnh
xin ly h«n. VËy, anh N muèn biÕt Tßa ¸n cã
gi¶i quyÕt cho ®¬n ly h«n cña anh kh«ng?
Tr¶ lêi:
HiÖn t¹i anh N míi chØ cã nghi ngê vÒ chuyÖn
®øa con trong bông vî kh«ng ph¶i con cña anh
mµ cha cã c¨n cø v÷ng ch¾c nµo ®Ó chøng minh
cho sù nghi ngê cña m×nh. Do anh N vµ ngêi vî
hiÖn vÉn trong thêi kú h«n nh©n nªn ®øa con ®ã
®¬ng nhiªn lµ con chung cña vî chång anh N.
Anh ph¶i chê cho ®øa bÐ sinh ra, khi ®ã anh N
cÇn ph¶i ®a ra nh÷ng chøng lý x¸c ®¸ng ®Ó
chøng minh r»ng ®øa con ®ã hoµn toµn kh«ng
ph¶i lµ con anh vµ ph¶i ®îc Tßa ¸n x¸c ®Þnh th×
míi cã ®ñ c¨n cø ph¸p lý chøng minh gi÷a anh vµ
®øa trÎ kh«ng cã quan hÖ cha - con.
VÒ viÖc anh N xin ly h«n víi vî khi vî ®ang
76
mang thai lµ tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Kho¶n 3 §iÒu 51 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 quy ®Þnh: Chång kh«ng cã quyÒn yªu cÇu ly
h«n trong trêng hîp vî ®ang cã thai, sinh con vµ
®ang nu«i con díi 12 th¸ng tuæi.
Nh vËy, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, khi
ngêi vî ®ang mang thai hoÆc ®ang nu«i con díi
12 th¸ng tuæi th× ngêi chång kh«ng ®îc quyÒn
yªu cÇu xin ly h«n.
Còng cÇn nãi râ thªm lµ kÓ c¶ trong trêng hîp
ngêi chång biÕt râ ®øa con mµ ngêi vî ®ang
mang thai, hoÆc ®ang nu«i díi 12 th¸ng tuæi
kh«ng ph¶i lµ con cña m×nh th× còng kh«ng cã
quyÒn yªu cÇu xin ly h«n.
V× vËy, nÕu anh N cã göi ®¬n ®Õn Tßa ¸n th×
Tßa ¸n còng sÏ kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu xin ly
h«n cña anh.
D. QUYÒN XIN LY H¤N KH¤NG BÞ H¹N CHÕ

§èI VíI NG¦êI Vî
C©u hái 32: ChÞ M ®ang mang thai ®øa

con thø hai. Do m©u thuÉn gia ®×nh, chÞ
muèn ly h«n. ChÞ M muèn biÕt khi phô n÷
®ang mang thai muèn xin ly h«n th× Tßa ¸n
cã thô lý gi¶i quyÕt ly h«n kh«ng?
Tr¶ lêi:
n¨m 2014 quy ®Þnh: "Chång kh«ng cã quyÒn yªu
77
cÇu ly h«n trong trêng hîp vî ®ang cã thai, sinh
con hoÆc ®ang nu«i con díi 12 th¸ng tuæi".
Theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 nªu trªn th×, khi ngêi vî ®ang mang
thai, ®ang thêi kú nu«i con díi 12 th¸ng tuæi th×
kh«ng gi¶i quyÕt cho ly h«n. KÓ c¶ khi ngêi vî
®ang mang thai hoÆc ®ang thêi kú cho con bó
(díi 12 th¸ng tuæi) mµ ®øa con ®ã kh«ng ph¶i lµ
con cña ngêi chång th× Tßa ¸n còng kh«ng gi¶i
quyÕt viÖc ly h«n. Tuy nhiªn, ®iÒu h¹n chÕ nµy chØ
¸p dông ®èi víi trêng hîp ngêi chång xin ly
h«n; ®èi víi ngêi vî th× kh«ng ¸p dông h¹n chÕ
®ã. V× vËy, nÕu t×nh tr¹ng h«n nh©n cña chÞ M ®·
trë nªn trÇm träng, chÞ cã nguyÖn väng xin ly h«n
th× chÞ cã quyÒn lµm ®¬n göi Tßa ¸n.
Trong ®¬n chÞ M cÇn nãi râ t×nh tr¹ng h«n
nh©n, nh÷ng m©u thuÉn vµ viÖc chÞ ®ang mang
thai, cïng nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan nh
tµi s¶n, con chung. Ngoµi viÖc xin ly h«n, chÞ M cã
thÓ yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mµ
gi÷a chÞ víi chång chÞ kh«ng tháa thuËn ®îc,
hoÆc c«ng nhËn nh÷ng tháa thuËn cña chÞ víi
chång nh viÖc nu«i con, cÊp dìng nu«i con, tµi
s¶n chung, tµi s¶n riªng, v.v..
§. THUËN T×NH LY H¤N KH¤NG CÇN HßA GI¶I

nµo vÒ viÖc thuËn t×nh ly h«n? ThuËn t×nh ly
h«n cã nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh hßa gi¶i
78
kh«ng? Ngoµi viÖc thuËn t×nh ly h«n, nh÷ng
vÊn ®Ò kh¸c nh con çi, tµi s¶n th× Tßa ¸n
sÏ gi¶i quyÕt ra sao?
Tr¶ lêi:
ThuËn t×nh ly h«n lµ sù tù nguyÖn cña ngêi
vî vµ ngêi chång muèn chÊm døt quan hÖ h«n
nh©n. Ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh lu«n t«n
träng sù tù nguyÖn cña mçi bªn. Tuy nhiªn, thùc
tiÔn cho thÊy, nhiÒu trêng hîp vî chång chØ v× tù
¸i, bång bét hoÆc bÞ t¸c ®éng tiªu cùc tõ nhiÒu
phÝa, mµ thuËn t×nh ly h«n. NÕu Tßa ¸n c«ng
nhËn thuËn t×nh ly h«n mµ kh«ng tiÕn hµnh hßa
gi¶i th× sÏ dÉn ®Õn nhiÒu trêng hîp h¹nh phóc
gia ®×nh bÞ tan vì kh«ng ®¸ng cã, nÕu Tßa ¸n hßa
gi¶i th× hä l¹i cã thÓ ®oµn tô. V× vËy, LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh: Nhµ
níc vµ x· héi khuyÕn khÝch viÖc hßa gi¶i ë c¬ së
khi vî, chång cã yªu cÇu ly h«n. ViÖc hßa gi¶i thùc
hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hßa gi¶i ë c¬
së (§iÒu 52); sau khi ®· thô lý ®¬n yªu cÇu ly h«n,
Tßa ¸n tiÕn hµnh hßa gi¶i theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt vÒ tè tông d©n sù (§iÒu 54). V× vËy, nÕu vî
chång thuËn t×nh ly h«n th× b¾t buéc Tßa ¸n vÉn
ph¶i hßa gi¶i.
quy ®Þnh: Trong trêng hîp vî chång cïng yªu
cÇu ly h«n, nÕu xÐt thÊy hai bªn thËt sù tù
nguyÖn ly h«n vµ ®· tháa thuËn vÒ viÖc chia tµi
s¶n, viÖc tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o
79
dôc con trªn c¬ së b¶o ®¶m quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cña vî vµ con th× Tßa ¸n c«ng nhËn thuËn t×nh ly
h«n; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc hoÆc cã tháa
thuËn nhng kh«ng b¶o ®¶m quyÒn lîi chÝnh ®¸ng
cña vî vµ con th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt viÖc ly h«n.
Nh vËy, nÕu hai bªn thuËn t×nh ly h«n ®ång
thêi tháa thuËn ®îc víi nhau vÒ viÖc ngêi
nu«i con, møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con, viÖc
ph©n chia tµi s¶n cña vî chång th×, Tßa ¸n sÏ ra
quyÕt ®Þnh c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n. QuyÕt
®Þnh thuËn t×nh ly h«n kh«ng ®îc kh¸ng ço,
nhng ViÖn kiÓm s¸t cã quyÒn kh¸ng nghÞ nÕu
cã c¨n cø cho thÊy quyÕt ®Þnh c«ng nhËn thuËn
t×nh ly h«n lµ vi ph¹m çc quy ®Þnh cña ph¸p
luËt. QuyÕt ®Þnh c«ng nhËn thuËn t×nh ly h«n
kh«ng cã kh¸ng nghÞ cña ViÖn kiÓm s¸t, th×
quyÕt ®Þnh nµy ®îc chÊp hµnh nh mét b¶n ¸n
cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
Trêng hîp hai bªn vî vµ chång chØ thuËn t×nh
ly h«n nhng kh«ng tháa thuËn ®îc víi nhau vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nh quyÒn nu«i con, møc cÊp
dìng, tµi s¶n chung th× Tßa ¸n sÏ gi¶i quyÕt viÖc
ly h«n.
E. LY H¤N THEO Y£U CÇU CñA MéT B£N
C©u hái 34: Vî chång chÞ A cã m©u thuÉn

vµ chÞ ®· lµm ®¬n xin ly h«n nhng chång
chÞ A kh«ng ®ång ý, kh«ng ký ®¬n. ChÞ A
80
muèn biÕt nÕu chÞ quyÕt t©m göi ®¬n xin ly
h«n cã ®îc kh«ng?
Tr¶ lêi:
n¨m 2014 quy ®Þnh: Vî, chång hoÆc c¶ hai ngêi
cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt cho ly h«n.
VÒ viÖc gi¶i quyÕt ly h«n theo yªu cÇu cña mét
bªn, §iÒu 56 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 ®· quy ®Þnh:
1. Khi vî hoÆc chång yªu cÇu ly h«n mµ hßa
gi¶i t¹i Tßa ¸n kh«ng thµnh th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt
cho ly h«n nÕu cã c¨n cø vÒ viÖc vî, chång cã hµnh
vi b¹o lùc gia ®×nh hoÆc vi ph¹m nghiªm träng
quyÒn, nghÜa vô cña vî, chång lµm cho h«n nh©n
l©m vµo t×nh tr¹ng trÇm träng, ®êi sèng chung
kh«ng thÓ kÐo dµi, môc ®Ých cña h«n nh©n kh«ng
®¹t ®îc.
...
3. Trong trêng hîp cã yªu cÇu ly h«n theo quy
®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 51 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt cho ly h«n
nÕu cã c¨n cø vÒ viÖc chång, vî cã hµnh vi b¹o lùc
lµm ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn tÝnh m¹ng, søc
kháe, tinh thÇn cña ngêi kia.
Nh vËy, nÕu chÞ A ®· lµm ®¬n xin ly h«n
nhng chång chÞ kh«ng ®ång ý vµ kh«ng ký ®¬n,
th× theo çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, viÖc lµm cña
chång chÞ A kh«ng ¶nh hëng ®Õn quyÒn xin ly
h«n cña chÞ.
81
G. NGUY£N T¾C GI¶I QUYÕT TµI S¶N
CñA Vî CHåNG KHI LY H¤N
C©u hái 35: Ph¸p luËt quy ®Þnh gi¶i quyÕt

tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n thùc hiÖn
theo nguyªn t¾c nµo?
Tr¶ lêi:
quy ®Þnh:
1. Trong trêng hîp chÕ ®é tµi s¶n cña vî
chång theo luËt ®Þnh th× viÖc gi¶i quyÕt tµi s¶n do
çc bªn tháa thuËn; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc
th× theo yªu cÇu cña vî, chång hoÆc cña hai vî
chång, Tßa ¸n gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh t¹i çc
kho¶n 2, 3, 4 vµ 5 §iÒu 59 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 vµ t¹i çc ®iÒu 60, 61, 62, 63, 64
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
Trong trêng hîp chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång
theo tháa thuËn th× viÖc gi¶i quyÕt tµi s¶n khi ly
h«n ®îc ¸p dông theo tháa thuËn ®ã; nÕu tháa
thuËn kh«ng ®Çy ®ñ, râ rµng th× ¸p dông quy
®Þnh t¬ng øng t¹i çc kho¶n 2, 3, 4 vµ 5 cña §iÒu
59 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ çc
®iÒu 60, 61, 62, 63 vµ 64 cña LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 ®Ó gi¶i quyÕt.
2. Tµi s¶n chung cña vî chång ®îc chia ®«i
nhng cã tÝnh ®Õn çc yÕu tè sau ®©y:
a) Hoµn c¶nh cña gia ®×nh vµ cña vî, chång;
b) C«ng søc ®ãng gãp cña vî, chång vµo viÖc t¹o
82
lËp, duy tr× vµ ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung. Lao
®éng cña vî, chång trong gia ®×nh ®îc coi nh
lao ®éng cã thu nhËp;
c) B¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña mçi bªn trong
s¶n xuÊt, kinh doanh vµ nghÒ nghiÖp ®Ó çc bªn
cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc lao ®éng t¹o thu nhËp;
d) Lçi cña mçi bªn trong vi ph¹m quyÒn, nghÜa
vô cña vî chång.
3. Tµi s¶n chung cña vî chång ®îc chia b»ng
hiÖn vËt, nÕu kh«ng chia ®îc b»ng hiÖn vËt th×
chia theo gi¸ trÞ; bªn nµo nhËn phÇn tµi s¶n b»ng
hiÖn vËt cã gi¸ trÞ lín h¬n phÇn m×nh ®îc hëng
th× ph¶i thanh to¸n cho bªn kia phÇn chªnh lÖch.
4. Tµi s¶n riªng cña vî, chång thuéc quyÒn së
h÷u cña ngêi ®ã, trõ trêng hîp tµi s¶n riªng ®·
nhËp vµo tµi s¶n chung theo quy ®Þnh cña LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
Trong trêng hîp cã sù s¸p nhËp, trén lÉn gi÷a
tµi s¶n riªng víi tµi s¶n chung mµ vî, chång cã
yªu cÇu vÒ chia tµi s¶n th× ®îc thanh to¸n phÇn
gi¸ trÞ tµi s¶n cña m×nh ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n
®ã, trõ trêng hîp vî chång cã tháa thuËn kh¸c.
B¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña vî, con cha
thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ
kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh.
Çc ®iÒu 60, 61, 62, 63, 64 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ çc néi dung:
§iÒu 60 quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt quyÒn, nghÜa
83
vô tµi s¶n cña vî chång ®èi víi ngêi thø ba khi
ly h«n.
§iÒu 61 quy ®Þnh vÒ chia tµi s¶n trong trêng
hîp vî chång sèng chung víi gia ®×nh.
§iÒu 62 quy ®Þnh chia quyÒn sö dông ®Êt cña
vî chång khi ly h«n.
§iÒu 63 quy ®Þnh vÒ quyÒn lu c cña vî hoÆc
chång khi ly h«n.
§iÒu 64 quy ®Þnh chia tµi s¶n chung cña vî
chång ®a vµo kinh doanh.
H. CHIA TµI S¶N CñA Vî CHåNG KHI SèNG

CHUNG VíI GIA §×NH

n¨m 2014 quy ®Þnh viÖc chia tµi s¶n khi ly
h«n trong trêng hîp vî chång sèng chung
víi gia ®×nh vµ cã liªn quan ®Õn quyÒn sö
dông ®Êt nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
®· quy ®Þnh vÒ viÖc chia tµi s¶n trong trêng hîp
vî chång sèng chung víi gia ®×nh nh sau:
1. Trong trêng hîp vî chång sèng chung víi
gia ®×nh mµ ly h«n, nÕu tµi s¶n cña vî chång
trong khèi tµi s¶n chung cña gia ®×nh kh«ng x¸c
®Þnh ®îc th× vî hoÆc chång ®îc chia mét phÇn
trong khèi tµi s¶n chung cña gia ®×nh c¨n cø vµo
84
c«ng søc ®ãng gãp cña vî chång vµo viÖc t¹o lËp,
duy tr×, ph¸t triÓn khèi tµi s¶n chung còng nh
vµo ®êi sèng chung cña gia ®×nh. ViÖc chia mét
phÇn trong khèi tµi s¶n chung do vî chång tháa
thuËn víi gia ®×nh; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc
th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt.
gia ®×nh mµ tµi s¶n cña vî chång trong khèi tµi
s¶n chung cña gia ®×nh cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc theo
phÇn th× khi ly h«n, phÇn tµi s¶n cña vî chång
®îc trÝch ra tõ khèi tµi s¶n chung ®ã ®Ó chia theo
n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu 59 quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c
gi¶i quyÕt tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n).
VÒ viÖc chia quyÒn sö dông ®Êt cña vî chång
khi ly h«n, §iÒu 62 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 quy ®Þnh:
1. QuyÒn sö dông ®Êt lµ tµi s¶n riªng cña bªn
nµo th× khi ly h«n vÉn thuéc vÒ bªn ®ã.
2. ViÖc chia quyÒn sö dông ®Êt lµ tµi s¶n chung
cña vî chång khi ly h«n ®îc thùc hiÖn nh sau:
a) §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y h»ng
n¨m, nu«i trång thñy s¶n, nÕu c¶ hai bªn ®Òu cã
nhu cÇu vµ cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt th×
®îc chia theo tháa thuËn cña hai bªn; nÕu kh«ng
tháa thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt theo
n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu 59 quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c
gi¶i quyÕt tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n).
85
Trong trêng hîp chØ mét bªn cã nhu cÇu vµ
cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp sö dông ®Êt th× bªn ®ã
®îc tiÕp tôc sö dông nhng ph¶i thanh to¸n
cho bªn kia phÇn gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt mµ
hä ®îc hëng;
b) Trong trêng hîp vî chång cã quyÒn sö dông
®Êt n«ng nghiÖp trång c©y h»ng n¨m, nu«i trång
thñy s¶n chung víi hé gia ®×nh th× khi ly h«n
phÇn quyÒn sö dông ®Êt cña vî chång ®îc t¸ch
ra vµ chia theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm a kho¶n 2 §iÒu
62 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014;
c) §èi víi ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y l©u n¨m,
®Êt l©m nghiÖp ®Ó trång rõng, ®Êt ë th× ®îc chia
theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 59 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu 59 quy ®Þnh vÒ nguyªn
t¾c gi¶i quyÕt tµi s¶n cña vî chång khi ly h«n);
d) §èi víi lo¹i ®Êt kh¸c th× ®îc chia theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai.
gia ®×nh mµ kh«ng cã quyÒn sö dông ®Êt chung víi
hé gia ®×nh th× khi ly h«n quyÒn lîi cña bªn kh«ng
cã quyÒn sö dông ®Êt vµ kh«ng tiÕp tôc sèng
chung víi gia ®×nh ®îc gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 61 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
VÒ viÖc chia tµi s¶n chung cña vî chång ®a
vµo kinh doanh, §iÒu 64 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Vî, chång ®ang thùc
hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cã liªn quan ®Õn tµi
s¶n chung cã quyÒn ®îc nhËn tµi s¶n ®ã vµ ph¶i
86
thanh to¸n cho bªn kia phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n mµ hä
®îc hëng, trõ trêng hîp ph¸p luËt vÒ kinh
doanh cã quy ®Þnh kh¸c.
I. H¤N NH¢N CHÊM DøT do Vî, CHåNG

CHÕT hoÆc bÞ tßa ¸n tuyªn bè
lµ ®· chÕt
C©u hái 37: Chång chÞ C ®· chÕt ®îc gÇn

mét n¨m. ChÞ C muèn biÕt, ph¸p luËt quy
®Þnh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
h«n nh©n cña chÞ nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Khi mét ngêi ®· chÕt hoÆc bÞ Tßa ¸n tuyªn bè
lµ ®· chÕt sÏ ph¸t sinh mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý liªn
quan ®Õn h«n nh©n vµ gia ®×nh. Theo quy ®Þnh
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th×, h«n
nh©n chÊm døt kÓ tõ thêi ®iÓm vî hoÆc chång
chÕt. Trong trêng hîp Tßa ¸n tuyªn bè vî hoÆc
chång lµ ®· chÕt th× thêi ®iÓm h«n nh©n chÊm døt
®îc x¸c ®Þnh theo ngµy chÕt ®îc ghi trong b¶n
¸n, quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n (§iÒu 65).
quy ®Þnh:
- Khi mét bªn vî, chång chÕt hoÆc bÞ Tßa ¸n
tuyªn bè lµ ®· chÕt th× bªn cßn sèng qu¶n lý tµi
s¶n chung cña vî chång, trõ trêng hîp trong di
chóc cã chØ ®Þnh ngêi kh¸c qu¶n lý di s¶n hoÆc
87
nh÷ng ngêi thõa kÕ tháa thuËn cö ngêi kh¸c
qu¶n lý di s¶n.
- Khi cã yªu cÇu vÒ chia di s¶n th× tµi s¶n
chung cña vî chång ®îc chia ®«i, trõ trêng hîp
vî chång cã tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n. PhÇn tµi
s¶n cña vî, chång chÕt hoÆc bÞ Tßa ¸n tuyªn bè lµ
®· chÕt ®îc chia theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
thõa kÕ.
- Trong trêng hîp viÖc chia di s¶n thõa kÕ
¶nh hëng nghiªm träng ®Õn ®êi sèng cña vî hoÆc
chång cßn sèng, gia ®×nh th× vî, chång cßn sèng cã
quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ ph©n chia di s¶n
theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù.
- Tµi s¶n cña vî chång trong kinh doanh ®îc
gi¶i quyÕt theo çc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1, 2, 3
§iÒu 66 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 trõ
trêng hîp ph¸p luËt vÒ kinh doanh cã quy ®Þnh
kh¸c.
Trong thùc tÕ còng cã trêng hîp mét ngêi ®·
bÞ Tßa ¸n tuyªn lµ ®· chÕt nhng trë vÒ th× quan
hÖ nh©n th©n vµ tµi s¶n còng ph¶i ®îc gi¶i quyÕt
theo çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
quy ®Þnh:
1. Khi Tßa ¸n ra quyÕt ®Þnh hñy bá tuyªn bè
mét ngêi lµ ®· chÕt mµ vî hoÆc chång cña ngêi
®ã cha kÕt h«n víi ngêi kh¸c th× quan hÖ h«n
nh©n ®îc kh«i phôc kÓ tõ thêi ®iÓm kÕt h«n.
Trong trêng hîp cã quyÕt ®Þnh cho ly h«n cña
88
Tßa ¸n theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 56 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× quyÕt ®Þnh
cho ly h«n vÉn cã hiÖu lùc ph¸p luËt (cô thÓ
kho¶n 2 §iÒu 56 quy ®Þnh trong trêng hîp vî
hoÆc chång cña ngêi bÞ Tßa ¸n tuyªn bè mÊt tÝch
yªu cÇu ly h«n th× Tßa ¸n gi¶i quyÕt cho ly h«n).
Trong trêng hîp vî, chång cña ngêi ®ã ®· kÕt
h«n víi ngêi kh¸c th× quan hÖ h«n nh©n ®îc x¸c
lËp sau cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
2. Quan hÖ tµi s¶n cña ngêi bÞ tuyªn bè lµ ®·
chÕt trë vÒ víi ngêi vî hoÆc chång ®îc gi¶i
quyÕt nh sau:
a) Trong trêng hîp h«n nh©n ®îc kh«i phôc
th× quan hÖ tµi s¶n ®îc kh«i phôc kÓ tõ thêi
®iÓm quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n hñy bá tuyªn bè
chång, vî lµ ®· chÕt cã hiÖu lùc. Tµi s¶n do vî,
chång cã ®îc kÓ tõ thêi ®iÓm quyÕt ®Þnh cña Tßa
¸n vÒ viÖc tuyªn bè chång, vî lµ ®· chÕt cã hiÖu
lùc ®Õn khi quyÕt ®Þnh hñy bá tuyªn bè chång, vî
®· chÕt cã hiÖu lùc lµ tµi s¶n riªng cña ngêi ®ã;
b) Trong trêng hîp h«n nh©n kh«ng ®îc kh«i
phôc th× tµi s¶n cã ®îc tríc khi quyÕt ®Þnh cña
Tßa ¸n vÒ viÖc tuyªn bè vî, chång lµ ®· chÕt cã
hiÖu lùc mµ cha chia ®îc gi¶i quyÕt nh chia
tµi s¶n khi ly h«n.
89
V. QUAN HÖ GI÷A CHA MÑ Vµ CON
a. quyÒn vµ NGHÜA Vô gi÷a CHA MÑ

vµ con
C©u hái 38: ChÞ Q lÊy chång ®· 7 n¨m vµ

sinh ®îc mét trai, mét g¸i. Do m©u thuÉn
trÇm träng, anh chÞ quyÕt ®Þnh ly h«n. ChÞ Q
muèn nu«i c¶ hai con nhng chång vµ mÑ
chång chÞ tuyªn bè chØ cho chÞ nu«i ®øa con
g¸i cßn con trai ph¶i tr¶ cho bªn néi. ChÞ Q
muèn biÕt viÖc nµy ph¸p luËt quy ®Þnh nh
thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
x¸c ®Þnh nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ. Theo ®ã:
- Cha mÑ th¬ng yªu, t«n träng ý kiÕn cña con;
ch¨m lo viÖc häc tËp, gi¸o dôc ®Ó con ph¸t triÓn
lµnh m¹nh vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, ®¹o ®øc, trë thµnh
ngêi con hiÕu th¶o cña gia ®×nh, c«ng d©n cã Ých
cho x· héi;
- Cha mÑ tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, b¶o
vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña con cha thµnh
niªn, con ®· thµnh niªn nhng mÊt n¨ng lùc
90
hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng
vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh;
- Gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo quy ®Þnh cña Bé
luËt d©n sù cho con cha thµnh niªn, con ®·
thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù;
- Kh«ng ®îc ph©n biÖt ®èi xö víi con trªn c¬
së giíi hoÆc theo t×nh tr¹ng h«n nh©n cña cha mÑ;
kh«ng ®îc l¹m dông søc lao ®éng cña con cha
thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh
vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng; kh«ng
®îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i ph¸p luËt,
tr¸i ®¹o ®øc x· héi.
Vî chång chÞ Q x¶y ra m©u thuÉn trÇm träng
dÉn ®Õn ly h«n. Trong viÖc gi¶i quyÕt ly h«n th×
vÊn ®Ò nu«i con rÊt quan träng. §iÒu nµy kh«ng
chØ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu t×nh c¶m, tr¸ch nhiÖm
cña cha mÑ mµ cßn xuÊt ph¸t tõ viÖc b¶o vÖ quyÒn
cña con çi ®îc nu«i dìng, ch¨m sãc tèt nhÊt.
Vî chång chÞ Q cã thÓ tháa thuËn víi nhau vÒ
viÖc nu«i con chø kh«ng thÓ Ðp chÞ nu«i ch¸u g¸i,
chång chÞ vµ mÑ chång nu«i ch¸u trai. Nhng nÕu
viÖc tháa thuËn ®ã dÉn ®Õn viÖc ®øa trÎ kh«ng
®îc b¶o vÖ nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña m×nh th×
còng kh«ng ®îc chÊp nhËn. Trong trêng hîp vî
chång kh«ng thÓ tháa thuËn ®îc th× Tßa ¸n sÏ
ph©n xö. Lóc nµy, viÖc giao con cho ai nu«i hoÆc
ai nu«i con nµo lµ do ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n. NÕu
chÞ Q cã nguyÖn väng nu«i c¶ hai con mµ ®ã lµ
nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ chÞ cã ®ñ çc ®iÒu
91
kiÖn cÇn thiÕt b¶o ®¶m cho viÖc nu«i hai con ®ã
mét çch tèt nhÊt th× Tßa ¸n còng sÏ xem xÐt
quyÕt ®Þnh. NÕu vî chång mçi ngêi nu«i mét
®øa th× còng ph¶i c¨n cø vµo hoµn c¶nh, ®iÒu
kiÖn thùc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt. Trong viÖc nu«i con
sau nµy, nÕu mét bªn gÆp khã kh¨n th× bªn kia
cßn ph¶i cã nghÜa vô cÊp dìng cho çc ch¸u
®Õn lóc trëng thµnh.
B. QUYÒN Vµ NGHÜA Vô CñA CON §èI VíI

CHA MÑ
C©u hái 39: ¤ng N n¨m nay ®· ngoµi 70

tuæi, «ng cã hai con trai, mét con g¸i nhng
«ng thêng xuyªn bÞ nh÷ng ®øa con nµy, kÓ
c¶ con d©u chöi m¾ng, sØ nhôc, thËm chÝ hä
cßn cã hµnh vi ®¸nh ®Ëp, hµnh h¹ «ng.
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× hµnh vi
cña nh÷ng ngêi con cña «ng N bÞ xö lý nh
thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã bæn phËn yªu quý,
kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông dìng cha
mÑ, gi÷ g×n danh dù, truyÒn thèng tèt ®Ñp cña
gia ®×nh.
n¨m 2014 quy ®Þnh: Con cã nghÜa vô vµ quyÒn
ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ, ®Æc biÖt khi cha mÑ
92
mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, èm ®au, giµ yÕu,
khuyÕt tËt; trêng hîp gia ®×nh cã nhiÒu con th×
çc con ph¶i cïng nhau ch¨m sãc, nu«i dìng
cha mÑ.
VËy, hµnh ®éng cña nh÷ng ngêi con cña «ng N
râ rµng ®· bÊt chÊp lu©n thêng, ®¹o lý, bÊt
chÊp ph¸p luËt. NÕu ë møc ®é võa ph¶i vµ chØ
trong ph¹m vi bÞ lªn ¸n vÒ ®¹o ®øc th× cha cÇn
®Õn sù can thiÖp cña ph¸p luËt; nhng nÕu
nh÷ng hµnh vi ®ã vît qu¸ ph¹m vi cho phÐp th×
cÇn ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc vµ biÖn ph¸p xö lý
nghiªm minh.
Hµnh ®éng cña nh÷ng ngêi con cña «ng N cho
thÊy, hä ®· ph¹m vµo téi ngîc ®·i hoÆc hµnh h¹
«ng bµ, cha mÑ, vî chång, con ch¸u, ngêi cã c«ng
nu«i dìng m×nh ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 151 Bé
luËt h×nh sù n¨m 1999 söa ®æi, bæ sung n¨m 2009.
Hµnh vi ph¹m téi ®îc thÓ hiÖn ë hµnh vi ngîc
®·i nghiªm träng hoÆc hµnh h¹ «ng bµ, cha mÑ,
vî, chång, con, ch¸u, ngêi cã c«ng nu«i dìng
m×nh vÒ ¨n, ë, mÆc vµ çc sinh ho¹t hµng ngµy
kh¸c. Ngîc ®·i thêng thÓ hiÖn ë viÖc ®èi xö tåi
tÖ nh thêng xuyªn m¾ng chöi, xØ v¶, ®Ó ®ãi
r¸ch, ®Ó ë n¬i cùc khæ mÆc dï cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n;
g©y ®au ®ín vÒ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn. Sù ®èi xö
ngîc ®·i ph¶i ë møc ®é nghiªm träng, thêng
xuyªn, kÐo dµi vµ g©y sù c¨m phÉn trong x· héi.
Hµnh vi cña nh÷ng ngêi con cña «ng N nÕu
cha ®Õn møc ph¶i bÞ truy tè tríc ph¸p luËt th×
93
còng sÏ ph¶i bÞ xö lý vÒ hµnh chÝnh. NÕu ®· bÞ xö
lý vÒ hµnh chÝnh mµ vÉn cßn vi ph¹m th× sÏ bÞ xö
lý vÒ h×nh sù.
C. VIÖC CHA MÑ §¹I DIÖN CHO CON
C©u hái 40: Khi con cã nh÷ng viÖc liªn

quan ®Õn giao dÞch tµi s¶n hay ph¶i båi
thêng do nghÞch ph¸ lµm h h¹i tµi s¶n cña
ngêi kh¸c th× cha mÑ cã ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm kh«ng? Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia
®×nh quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Theo quy ®Þnh cña §iÒu 73 LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 th× cha mÑ cã tr¸ch nhiÖm
®¹i diÖn cho con trong mét sè trêng hîp cô thÓ
nh sau:
1. Cha mÑ lµ ngêi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt cho
con cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù, trõ trêng hîp con cã ngêi
kh¸c lµm gi¸m hé hoÆc cã ngêi kh¸c ®¹i diÖn
theo ph¸p luËt.
2. Cha hoÆc mÑ cã quyÒn tù m×nh thùc hiÖn
giao dÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu cña
lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao
®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh.
94
3. §èi víi giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n lµ bÊt
®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u,
quyÒn sö dông, tµi s¶n ®a vµo kinh doanh cña
lùc hµnh vi d©n sù th× ph¶i cã sù tháa thuËn cña
cha mÑ.
4. Cha, mÑ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm liªn ®íi vÒ
viÖc thùc hiÖn giao dÞch liªn quan ®Õn tµi s¶n cña
con ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2, kho¶n 3 §iÒu 73
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt d©n sù.
VÒ båi thêng thiÖt h¹i do con g©y ra, §iÒu 74
Cha mÑ ph¶i båi thêng thiÖt h¹i do con cha thµnh
niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n
sù g©y ra theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù.
D. QU¶N Lý TµI S¶N RI£NG CñA CON

nµo vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con cïng
viÖc qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng ®ã?
Tr¶ lêi:
quy ®Þnh vÒ quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con nh sau:
- Con cã quyÒn cã tµi s¶n riªng. Tµi s¶n riªng
cña con bao gåm tµi s¶n ®îc thõa kÕ riªng, ®îc
tÆng cho riªng, thu nhËp do lao ®éng cña con, hoa
lîi, lîi tøc ph¸t sinh tõ tµi s¶n riªng cña con vµ
95
thu nhËp hîp ph¸p kh¸c. Tµi s¶n ®îc h×nh
thµnh tõ tµi s¶n riªng cña con còng lµ tµi s¶n
riªng cña con.
- Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn sèng chung víi cha
mÑ ph¶i cã nghÜa vô ch¨m lo ®êi sèng chung cña
gia ®×nh; ®ãng gãp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu thiÕt
yÕu cña gia ®×nh nÕu cã thu nhËp.
- Con ®· thµnh niªn cã nghÜa vô ®ãng gãp thu
nhËp vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh theo
quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 70 cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ kho¶n 4 §iÒu 70
quy ®Þnh con ®· thµnh niªn khi sèng cïng víi cha
mÑ, con cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh,
lao ®éng, s¶n xuÊt, t¹o thu nhËp nh»m b¶o ®¶m
®êi sèng chung cña gia ®×nh; ®ãng gãp thu nhËp
vµo viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh phï hîp
víi kh¶ n¨ng cña m×nh).
VÒ qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con, §iÒu 76 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh:
- Con tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn cã thÓ tù m×nh qu¶n
lý tµi s¶n riªng hoÆc nhê cha mÑ qu¶n lý;
- Tµi s¶n riªng cña con díi 15 tuæi, con mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù do cha mÑ qu¶n lý. Cha
mÑ cã thÓ ñy quyÒn cho ngêi kh¸c qu¶n lý tµi
s¶n riªng cña con. Tµi s¶n riªng cña con do cha
mÑ hay ngêi kh¸c qu¶n lý ®îc giao l¹i cho con
khi con ®ñ tõ 15 tuæi trë lªn hoÆc khi con kh«i
phôc n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ trêng
hîp cha mÑ vµ con cã tháa thuËn kh¸c.
96
- Cha mÑ kh«ng qu¶n lý tµi s¶n cña con trong
trêng hîp con ®ang ®îc ngêi kh¸c gi¸m hé
theo quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù; ngêi tÆng
cho tµi s¶n hoÆc ®Ó l¹i tµi s¶n thõa kÕ theo di
chóc cho con ®· chØ ®Þnh ngêi kh¸c qu¶n lý tµi
s¶n ®ã hoÆc trêng hîp kh¸c theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
- Trong trêng hîp cha mÑ ®ang qu¶n lý tµi
s¶n riªng cña con cha thµnh niªn, con ®· thµnh
niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù mµ con ®îc
giao cho ngêi kh¸c gi¸m hé th× tµi s¶n riªng cña
con ®îc giao l¹i cho ngêi gi¸m hé qu¶n lý theo
quy ®Þnh cña Bé luËt d©n sù.
quy ®Þnh trêng hîp cha mÑ hoÆc ngêi gi¸m hé
qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con díi 15 tuæi th× cã
quyÒn ®Þnh ®o¹t tµi s¶n ®ã v× lîi Ých cña con, nÕu
con tõ ®ñ 09 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn
väng cña con.
Con tõ ®ñ 15 tuæi ®Õn díi 18 tuæi cã quyÒn
®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng, trõ trêng hîp tµi s¶n lµ
bÊt ®éng s¶n, ®éng s¶n cã ®¨ng ký quyÒn së h÷u,
quyÒn sö dông hoÆc dïng tµi s¶n ®Ó kinh doanh
th× ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña cha mÑ
hoÆc ngêi gi¸m hé.
Trong trêng hîp con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng
lùc hµnh vi d©n sù th× viÖc ®Þnh ®o¹t tµi s¶n riªng
cña con do ngêi gi¸m hé thùc hiÖn.
97
§. QUYÒN, NGHÜA Vô CñA CON D¢U,
CON RÓ, CHA MÑ Vî, CHA MÑ CHåNG,
CHA D¦îNG, MÑ KÕ, CON RI£NG CñA Vî
HOÆC CñA CHåNG
C©u hái 42: Tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña

con d©u, con rÓ còng nh cña cha mÑ vî, cha
mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ, con riªng cña
vî hoÆc cña chång ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh
nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
VÒ quyÒn, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ, cha mÑ
vî, cha mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ, con riªng cña
vî hoÆc cña chång trong quan hÖ h«n nh©n vµ gia
®×nh, §iÒu 80 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 ®· quy ®Þnh râ: Trong trêng hîp con d©u,
con rÓ sèng chung víi cha mÑ chång, cha mÑ vî th×
gi÷a çc bªn cã çc quyÒn, nghÜa vô t«n träng,
quan t©m, ch¨m sãc vµ gióp ®ì nhau theo çc quy
®Þnh t¹i çc ®iÒu 69, 70, 71 vµ 82 LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014. Cô thÓ lµ, cha mÑ vî, cha
mÑ chång cã çc nghÜa vô vµ quyÒn nh cha mÑ ®Î
(yªu th¬ng, t«n träng, tr«ng nom, ch¨m sãc,
gi¸m hé hoÆc ®¹i diÖn theo ph¸p luËt; kh«ng ®îc
ph©n biÖt ®èi xö; kh«ng l¹m dông søc lao ®éng;
kh«ng ®îc xói giôc, Ðp buéc con lµm viÖc tr¸i
ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi…). Con d©u, con rÓ
cã quyÒn ®îc cha mÑ yªu th¬ng, t«n träng, thùc
hiÖn çc quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p vÒ nh©n th©n vµ
98
tµi s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; cã bæn phËn
kÝnh träng, biÕt ¬n, hiÕu th¶o, phông dìng cha
mÑ; cã quyÒn tù do lùa chän nghÒ nghiÖp; cã nghÜa
vô tham gia c«ng viÖc gia ®×nh nh»m b¶o ®¶m ®êi
sèng chung cña gia ®×nh, v.v..
quy ®Þnh: Cha dîng, mÑ kÕ cã quyÒn vµ nghÜa vô
tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con
riªng cña bªn kia cïng sèng chung víi m×nh theo
quy ®Þnh t¹i çc §iÒu 69, 71 vµ 72 cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ çc quy
®Þnh vÒ nghÜa vô vµ quyÒn cña cha mÑ), nghÜa vô
vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng vµ nghÜa vô vµ
quyÒn gi¸o dôc con.
Con riªng cã quyÒn vµ nghÜa vô tr«ng nom,
ch¨m sãc, phông dìng cha dîng, mÑ kÕ cïng
sèng chung víi m×nh theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 70 vµ
§iÒu 71 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
(cô thÓ lµ çc quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña
con) vµ nghÜa vô vµ quyÒn ch¨m sãc, nu«i dìng.
E. TR¤NG NOM, CH¡M SãC, NU¤I D¦ìNG,

GI¸O DôC CON SAU KHI LY H¤N
C©u hái 43: Ph¸p luËt quy ®Þnh viÖc tr«ng

nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con sau khi ly h«n
nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Cha mÑ dï cã ly h«n nhng tr¸ch nhiÖm víi
99
con çi vÉn ph¶i b¶o ®¶m. VÒ vÊn ®Ò nµy, §iÒu 81
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy ®Þnh:
- Sau khi ly h«n, cha mÑ vÉn cã quyÒn, nghÜa
vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con
cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng
vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh theo quy ®Þnh
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt
d©n sù vµ çc luËt kh¸c cã liªn quan.
- Vî, chång tháa thuËn vÒ ngêi trùc tiÕp nu«i
con, nghÜa vô, quyÒn cña mçi bªn sau khi ly h«n
®èi víi con; trêng hîp kh«ng tháa thuËn ®îc th×
Tßa ¸n quyÕt ®Þnh giao con cho mét bªn trùc tiÕp
nu«i c¨n cø vµo quyÒn lîi vÒ mäi mÆt cña con, nÕu
con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn th× ph¶i xem xÐt nguyÖn
väng cña con.
- Con díi 36 th¸ng tuæi ®îc giao cho mÑ trùc
tiÕp nu«i, trõ trêng hîp ngêi mÑ kh«ng ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Ó trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i
dìng, gi¸o dôc con hoÆc cha mÑ cã tháa thuËn
kh¸c phï hîp víi lîi Ých cña con.
Ngoµi ra LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh cßn quy
®Þnh: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã nghÜa
vô t«n träng quyÒn cña con ®îc chung sèng víi
ngêi trùc tiÕp nu«i. Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i
con cã nghÜa vô cÊp dìng cho con. Sau khi ly
h«n, ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn,
nghÜa vô th¨m nom con mµ kh«ng ai ®îc c¶n trë.
Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con l¹m dông viÖc
100
th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh hëng xÊu ®Õn
viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc
con th× ngêi trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu
Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom con cña ngêi ®ã
(§iÒu 82).
Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con cã quyÒn yªu cÇu
ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con thùc hiÖn çc nghÜa
vô theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 82 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014, yªu cÇu ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i
con cïng çc thµnh viªn gia ®×nh t«n träng quyÒn
®îc nu«i con cña m×nh. Cha, mÑ trùc tiÕp nu«i con
cïng çc thµnh viªn gia ®×nh kh«ng ®îc c¶n trë
ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i con trong viÖc th¨m
nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc con (§iÒu 83).
G. H¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ

®èi víi con cha thµnh niªn
C©u hái 44: Cha mÑ cã ®îc toµn quyÒn

trong viÖc tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m sãc,
gi¸o dôc con kh«ng?
Tr¶ lêi:
Quan niÖm cha mÑ th× cã toµn quyÒn ®èi víi
con çi; viÖc nu«i dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con
thÕ nµo ®Òu do cha mÑ quyÕt ®Þnh, kh«ng ai ®îc
can thiÖp lµ quan niÖm hoµn toµn sai.
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh nu«i
dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con lµ nghÜa vô vµ
quyÒn cña cha mÑ (theo çc ®iÒu 69, 72), nhng
101
kh«ng cã nghÜa ®ã lµ mét quyÒn tuyÖt ®èi. Theo
§iÒu 85 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 th×
trong mét sè trêng hîp quyÒn cña cha mÑ ®èi víi
con cha thµnh niªn cã thÓ bÞ h¹n chÕ. Cô thÓ:
- Cha, mÑ bÞ kÕt ¸n vÒ mét trong çc téi x©m
ph¹m tÝnh m¹ng, søc kháe, nh©n phÈm, danh dù
cña con víi lçi cè ý hoÆc cã hµnh vi vi ph¹m
nghiªm träng nghÜa vô tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i
dìng, gi¸o dôc con;
- Ph¸ t¸n tµi s¶n cña con;
- Cã lèi sèng ®åi trôy;
- Xói giôc, Ðp buéc con lµm nh÷ng viÖc tr¸i
ph¸p luËt, tr¸i ®¹o ®øc x· héi.
C¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ, Tßa ¸n cã
thÓ tù m×nh hoÆc theo yªu cÇu cña ç nh©n, c¬
quan, tæ chøc quy ®Þnh t¹i §iÒu 86 cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ra quyÕt ®Þnh kh«ng
cho cha, mÑ tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc con,
qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con hoÆc ®¹i diÖn theo
ph¸p luËt cho con trong thêi h¹n tõ 01 n¨m ®Õn 05
n¨m. Tßa ¸n cã thÓ xem xÐt rót ng¾n thêi h¹n nµy.
H. THAY §æI NG¦êI TRùC TIÕP NU¤I CON
C©u hái 45: Sau khi ly h«n, viÖc thay ®æi

ngêi trùc tiÕp nu«i con cã thÓ thùc hiÖn
®îc kh«ng? Ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò
nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Khi ly h«n, vî chång cã tháa thuËn hoÆc Tßa ¸n
102
gi¶i quyÕt cho mét bªn trùc tiÕp nu«i dìng, ch¨m
sãc, gi¸o dôc con. Tuy nhiªn, thùc tÕ cã nh÷ng
ngêi sau ®ã kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn nu«i dìng,
ch¨m sãc, gi¸o dôc con th× viÖc thay ®æi viÖc trùc
tiÕp nu«i con vÉn ®îc ®Æt ra.
quy ®Þnh:
1. Trong trêng hîp cã yªu cÇu cña cha, mÑ
hoÆc ç nh©n, tæ chøc ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 5
§iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014,
Tßa ¸n cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc thay ®æi ngêi trùc
tiÕp nu«i con.
2. ViÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con ®îc
gi¶i quyÕt khi cã mét trong çc c¨n cø sau:
a) Cha, mÑ cã tháa thuËn vÒ viÖc thay ®æi ngêi
trùc tiÕp nu«i con phï hîp víi lîi Ých cña con;
b) Ngêi trùc tiÕp nu«i con kh«ng cßn ®ñ ®iÒu
kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng,
gi¸o dôc con.
3. ViÖc thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con ph¶i
xem xÐt nguyÖn väng cña con tõ ®ñ 07 tuæi trë lªn.
4. Trong trêng hîp xÐt thÊy c¶ cha vµ mÑ ®Òu
kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp nu«i con th× Tßa ¸n
quyÕt ®Þnh giao con cho ngêi gi¸m hé theo quy
®Þnh cña Bé luËt d©n sù.
5. Trong trêng hîp cã c¨n cø theo quy ®Þnh t¹i
®iÓm b kho¶n 2 §iÒu 84 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ ngêi trùc tiÕp nu«i con
kh«ng cßn ®ñ ®iÒu kiÖn trùc tiÕp tr«ng nom, nu«i
103
dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con) th× trªn c¬ së lîi
Ých cña con, ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc sau cã
quyÒn yªu cÇu thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con:
a) Ngêi th©n thÝch;
b) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh;
c) C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ trÎ em;
d) Héi Liªn hiÖp Phô n÷.
I. QUYÒN §¦îC TH¡M CON

SAU KHI LY H¤N
C©u hái 46: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp

nu«i con sau khi ly h«n cã quyÒn th¨m
nom con kh«ng?
Tr¶ lêi:
ViÖc tr«ng nom, nu«i dìng con lµ quyÒn vµ
nghÜa vô cña cha mÑ, kh«ng phô thuéc vµo h«n
nh©n cña cha mÑ cßn tån t¹i hay kh«ng. Kho¶n 3
®Þnh: Sau khi ly h«n, ngêi kh«ng trùc tiÕp nu«i
con cã quyÒn vµ nghÜa vô th¨m nom con mµ
kh«ng ai ®îc c¶n trë.
Song, nÕu cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con
l¹m dông viÖc th¨m nom ®Ó c¶n trë hoÆc g©y ¶nh
hëng xÊu ®Õn viÖc tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i
dìng, gi¸o dôc con th× ngêi trùc tiÕp nu«i con cã
quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n h¹n chÕ quyÒn th¨m nom
con cña ngêi ®ã.
104
K. QuyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i,
mÑ nu«i vµ con nu«i
C©u hái 47: Vî chång «ng X kh«ng cã con

nªn cã nguyÖn väng nu«i con nu«i. ¤ng bµ
muèn biÕt gi÷a con nu«i, cha nu«i, mÑ nu«i
®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ
quyÒn vµ nghÜa vô?
Tr¶ lêi:
§èi víi nh÷ng cÆp vî chång mµ v× mét lý do
nµo ®ã kh«ng cã con ®Î th×, viÖc nu«i con nu«i ®Ó
ch¨m sãc, gi¸o dôc, yªu th¬ng ®Ó cã h¹nh phóc
®êi thêng, cã niÒm hy väng n¬ng tùa khi tuæi
giµ lµ nguyÖn väng chÝnh ®¸ng. Ph¸p luËt nhµ
níc ta ®· cã nh÷ng quy ®Þnh rÊt cô thÓ vÒ viÖc
nhËn nu«i con nu«i. Theo ®ã, viÖc nu«i con nu«i
ph¶i b¶o ®¶m tèt nhÊt cho quyÒn lîi cña ngêi
®îc nhËn nu«i ph¸t triÓn tèt vÒ thÓ chÊt, ®îc
ch¨m sãc, gi¸o dôc ®Ó trë thµnh c«ng d©n cã Ých,
®ång thêi còng b¶o ®¶m çc quyÒn vµ lîi Ých chÝnh
®¸ng cña ngêi nu«i con nu«i.
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña LuËt nu«i con
nu«i n¨m 2010 th× gi¶i quyÕt viÖc nu«i con nu«i
ph¶i b¶o ®¶m çc nguyªn t¾c sau:
Khi gi¶i quyÕt nu«i con nu«i cÇn t«n träng
quyÒn cña trÎ em ®îc sèng trong m«i trêng gia
®×nh gèc.
ViÖc nu«i con nu«i ph¶i b¶o ®¶m quyÒn, lîi Ých
hîp ph¸p cña ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i vµ
105
ngêi nhËn con nu«i, tù nguyÖn, b×nh ®¼ng,
kh«ng ph©n biÖt nam, n÷, kh«ng tr¸i ph¸p luËt vµ
®¹o ®øc x· héi.
ChØ cho lµm con nu«i ngêi ë níc ngoµi khi
kh«ng thÓ t×m ®îc gia ®×nh thay thÕ ë trong níc.
§iÒu 8 LuËt nu«i con nu«i n¨m 2010 quy ®Þnh
vÒ ngêi ®îc nhËn lµm con nu«i nh sau:
- TrÎ em díi 16 tuæi.
- Ngêi tõ ®ñ 16 tuæi ®Õn díi 18 tuæi nÕu
thuéc mét trong çc trêng hîp sau ®©y:
+ §îc cha dîng, mÑ kÕ nhËn lµm con nu«i;
+ §îc c«, cËu, d×, chó, b¸c ruét nhËn lµm con nu«i.
- Mét ngêi chØ ®îc lµm con nu«i cña mét
ngêi ®éc th©n hoÆc cña c¶ hai ngêi lµ vî chång.
- Nhµ níc khuyÕn khÝch viÖc nhËn trÎ em må
c«i, trÎ em bÞ bá r¬i, trÎ em cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt
khã kh¨n lµm con nu«i.
Theo §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 th× cha nu«i, mÑ nu«i vµ con nu«i cã çc
quyÒn, nghÜa vô nh sau:
1. Cha nu«i, mÑ nu«i, con nu«i cã quyÒn vµ
nghÜa vô cña cha, mÑ, con ®îc quy ®Þnh trong
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 kÓ tõ thêi
®iÓm quan hÖ nu«i con nu«i ®îc x¸c lËp theo quy
®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i. Trong trêng hîp
chÊm døt viÖc nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña
Tßa ¸n th× quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i
víi con nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña
Tßa ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
106
2. QuyÒn, nghÜa vô cña cha ®Î, mÑ ®Î vµ con ®·
lµm con nu«i cña ngêi kh¸c ®îc thùc hiÖn theo
quy ®Þnh cña LuËt nu«i con nu«i.
3. QuyÒn, nghÜa vô gi÷a cha ®Î, mÑ ®Î vµ con
®Î ®îc kh«i phôc kÓ tõ thêi ®iÓm quan hÖ nu«i
con nu«i chÊm døt. Trong trêng hîp cha ®Î, mÑ
®Î kh«ng cßn hoÆc kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nu«i
lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao
®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh th× Tßa
¸n gi¶i quyÕt viÖc chÊm døt nu«i con nu«i vµ chØ
®Þnh ngêi gi¸m hé cho con theo quy ®Þnh cña Bé
luËt d©n sù.
L. HËU QU¶ PH¸P Lý KHI CHÊM DøT VIÖC

NU¤I CON NU¤I
C©u hái 48: Tríc ®©y vî chång bµ O nhËn

nu«i mét ngêi con nu«i. ViÖc nhËn nu«i
con nu«i ®· lµm ®Çy ®ñ thñ tôc ph¸p lý theo
quy ®Þnh. Nhng hiÖn nay v× nhiÒu lý do nªn
vî chång bµ O muèn chÊm døt viÖc nu«i con
nu«i nµy. Tuy nhiªn, hai vî chång bµ muèn
biÕt lµ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× khi
chÊm døt viÖc nu«i con nu«i nµy hËu qu¶
ph¸p lý sÏ nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Theo kho¶n 1 §iÒu 78 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014, trong trêng hîp chÊm døt viÖc
107
nu«i con nu«i theo quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n th×
quyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i víi con
nu«i chÊm døt kÓ tõ ngµy quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n
cã hiÖu lùc ph¸p luËt.
Ngoµi ra, theo çc kho¶n 2, 4, 5 §iÒu 27 LuËt
nu«i con nu«i n¨m 2010 th× hÖ qu¶ cña viÖc chÊm
døt nu«i con nu«i lµ:
- NÕu con nu«i lµ ngêi cha thµnh niªn hoÆc
ngêi ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù,
kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng th× Tßa ¸n quyÕt ®Þnh
giao cho cha mÑ ®Î hoÆc tæ chøc, ç nh©n kh¸c
ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o dôc v× lîi Ých tèt nhÊt
cña ngêi ®ã.
- NÕu con nu«i cã tµi s¶n riªng th× ®îc nhËn
l¹i tµi s¶n ®ã; nÕu con nu«i cã c«ng lao ®ãng gãp
vµo khèi tµi s¶n chung cña cha mÑ nu«i ®îc
hëng phÇn tµi s¶n t¬ng xøng víi c«ng lao ®ãng
gãp theo tháa thuËn víi mÑ nu«i; nÕu kh«ng tháa
thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt.
Con nu«i cã quyÒn lÊy l¹i hä, tªn cña m×nh nh
tríc khi ®îc cho lµm con nu«i.
Nh÷ng quy ®Þnh trªn lµ chung cho çc trêng
hîp. Vî chång bµ O cã thÓ c¨n cø vµo trêng hîp
cô thÓ cña m×nh ®Ó ®èi chiÕu víi çc quy ®Þnh cña
ph¸p luËt mµ vËn dông cho phï hîp.
Trong thùc tÕ, viÖc thêng víng m¾c nhÊt khi
chÊm døt viÖc nu«i con nu«i lµ vÊn ®Ò tµi s¶n mµ
ngêi con ®ã ®· ®ãng gãp vµo khèi tµi s¶n chung;
thø ®Õn lµ viÖc lÊy l¹i tªn, hä cò. Kinh nghiÖm
108
gi¶i quyÕt tèt nhÊt b¶o ®¶m c¶ lý vµ t×nh, gi÷ ®îc
quan hÖ tèt ®Ñp l©u dµi lµ ®¹t ®îc sù tháa thuËn,
tù nguyÖn cña c¶ hai bªn vµ phÝa cha mÑ nu«i
thêng cã sù nhîng bé tÝch cùc do cã sù chñ ®éng
vÒ t×nh c¶m, cã vèn sèng vµ cã tµi s¶n.
M. x¸c ®Þnh cha, mÑ, con
C©u hái 49: Tõ nhá anh B ®· ®îc ba m¸

ch¨m sãc, nu«i dìng, d¹y dç. Lín lªn anh B
®îc mét sè ngêi trong lµng nãi r»ng anh
kh«ng ph¶i lµ con ®Î cña ba m¸ anh mµ
anh lµ con ®Î cña bµ N lµng bªn. Anh ®em
chuyÖn nµy hái ba m¸ nhng chØ cã ba anh
x¸c nhËn ®iÒu ®ã, cßn m¸ anh kh¼ng ®Þnh
anh lµ con ®Î cña bµ. Anh hái bµ N th× bµ N
còng kiªn quyÕt phñ nhËn. Anh rÊt b¨n
kho¨n muèn biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh nh
thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò nhËn, kh«ng nhËn cha
mÑ, con?
Tr¶ lêi:
ViÖc truy nhËn cha, nhËn mÑ lµ quyÒn cña
c«ng d©n ®îc ph¸p luËt b¶o hé. Do vËy, yªu cÇu
nhËn mÑ cña anh lµ chÝnh ®¸ng vµ phï hîp víi
çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt. §iÒu 43 Bé luËt d©n
sù n¨m 2005 quy ®Þnh quyÒn nhËn, kh«ng nhËn
cha, mÑ, con nh sau:
- Ngêi kh«ng ®îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ
con cña ngêi kh¸c cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ
109
níc cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh m×nh lµ cha, mÑ
hoÆc lµ con cña ngêi ®ã;
- Ngêi ®îc nhËn lµ cha, mÑ hoÆc lµ con cña
ngêi kh¸c cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan nhµ níc cã
thÈm quyÒn x¸c ®Þnh m×nh kh«ng ph¶i lµ cha, mÑ
hoÆc lµ con cña ngêi ®ã.
§iÒu 90, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
x¸c ®Þnh: Con cã quyÒn nhËn cha, mÑ cña m×nh kÓ
c¶ trong trêng hîp cha, mÑ ®· chÕt. Con ®·
thµnh niªn nhËn cha, kh«ng cÇn ph¶i cã sù ®ång ý
cña mÑ; nhËn mÑ, kh«ng cÇn cã sù ®ång ý cña cha.
Nh vËy, nÕu anh cã nghi ngê, hoÆc cã c¨n cø
®Ó cho r»ng m×nh kh«ng ph¶i lµ con cña ngêi mÑ
hiÖn nay mµ lµ con cña ngêi ®µn bµ kh¸c th× anh
hoµn toµn cã quyÒn yªu cÇu çc c¬ quan nhµ níc
cã thÈm quyÒn (c¬ quan t ph¸p, Tßa ¸n...) gi¶i
quyÕt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§Ó lµm râ ®îc ®iÒu nµy, tríc hÕt nh÷ng
ngêi "trong cuéc" lµ ba cña anh vµ ngêi ®ang cã
nghi vÊn lµ mÑ ®Î ®Ých thùc cña anh ph¶i cã
nh÷ng lêi cam ®oan x¸c thùc; bªn c¹nh ®ã anh
hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i x¸c minh qua
nh÷ng ngêi biÕt viÖc hoÆc çc c¬ quan liªn quan
®Õn vÊn ®Ò nµy nh ngêi ®ì ®Î, bÖnh x¸, ngêi
hµng xãm, nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c t ph¸p ë
x·… ChÝnh sù x¸c nhËn cña nh÷ng ngêi nµy cã ý
nghÜa quan träng trong viÖc lµm râ sù thËt; nÕu
nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng ®ñ c¨n cø chøng minh th×
gi¶i ph¸p cuèi cïng lµ ph¶i tiÕn hµnh xÐt nghiÖm
110
gen (ADN). ChØ cã ®ñ c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔn
th× c¬ quan cã thÈm quyÒn míi cã ®îc ph¸n
quyÕt chÝnh x¸c.
N. X¸C §ÞNH CHA, MÑ TRONG TR¦êNG HîP

SINH CON B»NG Kü THUËT
Hç TRî SINH S¶N
C©u hái 50: ViÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ trong

nh÷ng trêng hîp sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n ®îc LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
HiÖn nay, do sù tiÕn bé cña khoa häc nªn viÖc
sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n (thô tinh
trong èng nghiÖm, mang thai hé…) ®îc nhiÒu
ngêi thùc hiÖn. Tuy nhiªn, viÖc sinh con b»ng
biÖn ph¸p nµy ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò vÒ mÆt y
häc, søc kháe còng nh ph¸p lý, trong ®ã cã viÖc
x¸c ®Þnh cha, mÑ.
§Ó x¸c ®Þnh cha, mÑ trong trêng hîp nµy,
quy ®Þnh:
- Trong trêng hîp ngêi vî sinh con b»ng kü
thuËt hç trî sinh s¶n th× viÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ
®îc ¸p dông theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 88 cña LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu 88
quy ®Þnh con sinh ra trong thêi kú h«n nh©n hoÆc
do ngêi vî cã thai trong thêi kú h«n nh©n lµ con
111
chung cña vî chång. Con ®îc sinh ra trong thêi
h¹n 300 ngµy kÓ tõ thêi ®iÓm chÊm døt h«n nh©n
®îc coi lµ con do ngêi vî cã thai trong thêi kú h«n
nh©n. Con sinh ra tríc ngµy ®¨ng ký kÕt h«n vµ
®îc cha mÑ thõa nhËn lµ con chung cña vî chång.
Trong trêng hîp cha, mÑ kh«ng thõa nhËn con th×
ph¶i cã chøng cø vµ ph¶i ®îc Tßa ¸n x¸c ®Þnh).
- Trong trêng hîp ngêi phô n÷ sèng ®éc th©n
sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n th× ngêi
phô n÷ ®ã lµ mÑ cña con ®îc sinh ra.
- ViÖc sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n
kh«ng lµm ph¸t sinh quan hÖ cha, mÑ vµ con gi÷a
ngêi cho tinh trïng, cho no·n, cho ph«i víi ngêi
con ®îc sinh ra.
ViÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ trong trêng hîp mang
thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o, ®îc ¸p dông theo
quy ®Þnh t¹i §iÒu 94 cña LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu 94 quy ®Þnh con sinh
ra trong trêng hîp mang thai hé v× môc ®Ých
nh©n ®¹o lµ con chung cña vî chång nhê mang
thai hé kÓ tõ thêi ®iÓm con ®îc sinh ra).
O. §IÒU KIÖN MANG THAI Hé V× MôC §ÝCH

NH¢N §¹O
C©u hái 51: §iÒu kiÖn ®Ó ®îc mang thai

hé ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh v× môc ®Ých
nh©n ®¹o nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Kho¶n 1, 2, 3, 4 §iÒu 95 LuËt h«n nh©n vµ gia
112
®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh ®iÒu kiÖn mang thai hé
v× môc ®Ých nh©n ®¹o nh sau:
1. ViÖc mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o
ph¶i ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së tù nguyÖn cña çc
bªn vµ ®îc lËp thµnh v¨n b¶n.
2. Vî chång cã quyÒn nhê ngêi mang thai hé
khi cã ®ñ çc ®iÒu kiÖn sau ®©y:
a) Cã x¸c nhËn cña tæ chøc y tÕ cã thÈm quyÒn
vÒ viÖc ngêi vî kh«ng thÓ mang thai vµ sinh con
ngay c¶ khi ¸p dông kü thuËt hç trî sinh s¶n;
b) Vî chång ®ang kh«ng cã con chung;
c) §· ®îc t vÊn vÒ y tÕ, ph¸p lý, t©m lý.
3. Ngêi ®îc nhê mang thai hé ph¶i cã ®ñ çc
®iÒu kiÖn sau ®©y:
a) Lµ ngêi th©n thÝch cïng hµng cña bªn vî
hoÆc bªn chång nhê mang thai hé;
b) §· tõng sinh con vµ chØ ®îc mang thai hé
mét lÇn;
c) ë ®é tuæi phï hîp vµ cã x¸c nhËn cña tæ chøc
y tÕ cã thÈm quyÒn vÒ kh¶ n¨ng mang thai hé;
d) Trêng hîp ngêi phô n÷ mang thai hé cã
chång th× ph¶i cã sù ®ång ý b»ng v¨n b¶n cña
ngêi chång;
®) §· ®îc t vÊn vÒ y tÕ, ph¸p lý, t©m lý.
4. ViÖc mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o
kh«ng ®îc tr¸i víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n.
§Ó híng dÉn thùc hiÖn nh÷ng néi dung trªn,
çc §iÒu 13, §iÒu 14 NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP
cña ChÝnh phñ ®· quy ®Þnh cô thÓ nh sau:
113
C¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh ®îc phÐp thùc
hiÖn kü thuËt mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o:
1. §iÒu kiÖn c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh ®îc
phÐp thùc hiÖn kü thuËt mang thai hé v× môc ®Ých
nh©n ®¹o:
a) Cã Ýt nhÊt 01 (mét) n¨m kinh nghiÖm thùc
hiÖn kü thuËt thô tinh trong èng nghiÖm vµ tæng
sè chu kú thô tinh trong èng nghiÖm trong n¨m
tèi thiÓu lµ 300 ca;
b) Cha vi ph¹m ph¸p luËt trong lÜnh vùc
kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh liªn quan ®Õn thùc hiÖn kü
thuËt thô tinh trong èng nghiÖm;
c) §¸p øng nhu cÇu vµ b¶o ®¶m thuËn lîi cho
ngêi d©n.
2. C¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh cã ®ñ ®iÒu kiÖn
thùc hiÖn ngay kü thuËt mang thai hé v× môc ®Ých
nh©n ®¹o:
a) BÖnh viÖn Phô s¶n trung ¬ng;
b) BÖnh viÖn §a khoa trung ¬ng HuÕ;
c) BÖnh viÖn Phô s¶n Tõ Dò Thµnh phè Hå
ChÝ Minh.
3. Sau 01 (mét) n¨m triÓn khai thùc hiÖn
NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP, c¨n cø çc ®iÒu
kiÖn quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 13 NghÞ ®Þnh sè
10/2015/N§-CP giao Bé trëng Bé Y tÕ quyÕt ®Þnh
bæ sung c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh ®· ®îc Bé Y
tÕ c«ng nhËn ®îc thùc hiÖn kü thuËt thô tinh
trong èng nghiÖm ®îc phÐp thùc hiÖn kü thuËt
mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o ngoµi 03 BÖnh
114
viÖn quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 13 NghÞ ®Þnh sè
10/2015/N§-CP.
Hå s¬ ®Ò nghÞ thùc hiÖn kü thuËt mang thai hé
v× môc ®Ých nh©n ®¹o:
1. CÆp vî chång v« sinh göi hå s¬ ®Ò nghÞ thùc
hiÖn kü thuËt mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o
®Õn c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a bÖnh ®îc phÐp thùc
hiÖn kü thuËt nµy, gåm:
a) §¬n ®Ò nghÞ ®îc thùc hiÖn kü thuËt mang
thai hé theo MÉu sè 04 ban hµnh kÌm theo NghÞ
®Þnh sè 10/2015/N§-CP;
b) B¶n cam kÕt tù nguyÖn mang thai hé v× môc
®Ých nh©n ®¹o theo MÉu sè 05 ban hµnh kÌm theo
NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP;
c) B¶n cam ®oan cña ngêi ®ång ý mang thai
hé lµ cha mang thai hé lÇn nµo;
d) B¶n x¸c nhËn t×nh tr¹ng cha cã con chung
cña vî chång do ñy ban nh©n d©n cÊp x· n¬i thêng
tró cña vî chång nhê mang thai hé x¸c nhËn;
®) B¶n x¸c nhËn cña c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a
bÖnh ®îc thùc hiÖn kü thuËt thô tinh trong èng
nghiÖm vÒ viÖc ngêi vî cã bÖnh lý, nÕu mang
thai sÏ cã nhiÒu nguy c¬ ¶nh hëng ®Õn søc kháe,
tÝnh m¹ng cña ngêi mÑ, thai nhi vµ ngêi mÑ
kh«ng thÓ mang thai vµ sinh con ngay c¶ khi ¸p
dông kü thuËt hç trî sinh s¶n;
e) B¶n x¸c nhËn cña c¬ së kh¸m bÖnh, ch÷a
bÖnh ®îc thùc hiÖn kü thuËt thô tinh trong èng
nghiÖm ®èi víi ngêi mang thai hé vÒ kh¶ n¨ng
115
mang thai, ®¸p øng quy ®Þnh ®èi víi ngêi nhËn
ph«i theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 4 §iÒu 5 NghÞ ®Þnh
sè 10/2015/N§-CP vµ ®· tõng sinh con;
g) B¶n x¸c nhËn cña ñy ban nh©n d©n cÊp x·
hoÆc ngêi mang thai hé, ngêi nhê mang thai hé
tù m×nh chøng minh vÒ mèi quan hÖ th©n thÝch
cïng hµng trªn c¬ së çc giÊy tê hé tÞch cã liªn
quan vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ tÝnh
x¸c thùc cña çc giÊy tê nµy;
h) B¶n x¸c nhËn cña chång ngêi mang thai hé
(trêng hîp ngêi phô n÷ mang thai hé cã chång)
vÒ viÖc ®ång ý cho mang thai hé;
i) B¶n x¸c nhËn néi dung t vÊn vÒ y tÕ cña b¸c
sÜ s¶n khoa;
k) B¶n x¸c nhËn néi dung t vÊn vÒ t©m lý
cña ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn khoa t©m
lý trë lªn;
l) B¶n x¸c nhËn néi dung t vÊn vÒ ph¸p luËt
cña luËt s hoÆc luËt gia hoÆc ngêi trî gióp
ph¸p lý;
m) B¶n tháa thuËn vÒ mang thai hé v× môc
®Ých nh©n ®¹o gi÷a vî chång nhê mang thai hé vµ
bªn mang thai hé theo quy ®Þnh t¹i MÉu sè 06
ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP.
2. Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®ñ
hå s¬ theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 14 NghÞ
®Þnh sè 10/2015/N§-CP, c¬ së ®îc cho phÐp thùc
hiÖn kü thuËt mang thai hé ph¶i cã kÕ ho¹ch ®iÒu
trÞ ®Ó thùc hiÖn kü thuËt mang thai hé. Trêng
116
hîp kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc kü thuËt nµy th×
ph¶i tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n, ®ång thêi nªu râ lý do.
P. NH÷NG NéI DUNG CÇN PH¶I T¦ VÊN

TRONG TR¦êNG HîP THùC HIÖN
Kü THUËT MANG THAI Hé
C©u hái 52: Vî chång anh T muèn thùc

hiÖn sinh con b»ng kü thuËt mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o. Anh chÞ ®îc biÕt, ®Ó
thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy mét trong nh÷ng
yªu cÇu b¾t buéc lµ ngêi nhê vµ ®îc nhê
mang thai hé ph¶i ®îc t vÊn. VËy, theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt th× vî chång anh cÇn
®îc t vÊn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò g×?
Tr¶ lêi:
§Ó viÖc thùc hiÖn kü thuËt mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o ®îc ®óng ®¾n, hiÖu qu¶ vµ
tr¸nh x¶y ra nh÷ng phøc t¹p, ¶nh hëng ®Õn tÝnh
m¹ng, søc kháe, t×nh c¶m còng nh nh÷ng hËu
qu¶ ph¸p lý kh¸c cña ngêi nhê còng nh ngêi
nhËn mang thai hé, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014, NghÞ ®Þnh sè 10/2015/N§-CP ®· quy
®Þnh chi tiÕt viÖc yªu cÇu b¾t buéc ph¶i ®îc t
vÊn ®èi víi ngêi nhê, ngêi nhËn mang thai hé
vÒ y tÕ, ph¸p lý vµ t©m lý, cô thÓ nh sau:
Néi dung t vÊn vÒ y tÕ (§iÒu 15 NghÞ ®Þnh sè
10/2015/N§-CP):
117
1. CÆp vî chång nhê mang thai hé cÇn ®îc t
vÊn nh÷ng néi dung sau ®©y:
a) Çc ph¬ng ¸n kh¸c ngoµi viÖc mang thai hé
hoÆc xin con nu«i;
b) Qu¸ tr×nh thùc hiÖn kü thuËt thô tinh trong
èng nghiÖm vµ mang thai hé;
c) Çc khã kh¨n khi thùc hiÖn mang thai hé;
d) Tû lÖ thµnh c«ng cña kü thuËt cã thÓ rÊt
thÊp nÕu dù tr÷ buång trøng cña ngêi vî thÊp
hoÆc ngêi vî trªn 35 tuæi;
®) Chi phÝ ®iÒu trÞ cao;
e) Kh¶ n¨ng ®a thai;
g) Kh¶ n¨ng em bÐ bÞ dÞ tËt vµ cã thÓ ph¶i bá thai;
h) Çc néi dung kh¸c cã liªn quan.
2. Ngêi mang thai hé cÇn ®îc t vÊn nh÷ng
a) Çc nguy c¬, tai biÕn cã thÓ x¶y ra khi mang
thai nh s¶y thai, thai ngoµi tö cung, b¨ng huyÕt
sau sinh vµ çc tai biÕn kh¸c;
b) Kh¶ n¨ng ph¶i mæ lÊy thai;
c) Kh¶ n¨ng ®a thai;
d) Kh¶ n¨ng em bÐ bÞ dÞ tËt vµ ph¶i bá thai;
®) Çc néi dung kh¸c cã liªn quan.
Néi dung t vÊn vÒ ph¸p lý (§iÒu 16 NghÞ ®Þnh
sè 10/2015/N§-CP):
1. X¸c ®Þnh cha mÑ con trong trêng hîp mang
thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o theo quy ®Þnh t¹i
§iÒu 94 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
2. QuyÒn, nghÜa vô cña ngêi mang thai hé v×
118
môc ®Ých nh©n ®¹o theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 97
3. QuyÒn, nghÜa vô cña bªn nhê mang thai hé
v× môc ®Ých nh©n ®¹o theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 98
4. Çc néi dung kh¸c cã liªn quan.
Néi dung t vÊn vÒ t©m lý (§iÒu 17 NghÞ ®Þnh
sè 10/2015/N§-CP):
1. CÆp vî chång nhê mang thai hé cÇn ®îc t
vÊn nh÷ng néi dung sau ®©y:
a) Çc vÊn ®Ò vÒ t©m lý tríc m¾t vµ l©u dµi
cña viÖc nhê mang thai hé, ngêi th©n vµ b¶n
th©n ®øa trÎ sau nµy;
b) Ngêi mang thai hé cã thÓ cã ý ®Þnh muèn
gi÷ ®øa bÐ sau sinh;
c) Hµnh vi, thãi quen cña ngêi mang thai hé
cã thÓ ¶nh hëng ®Õn søc kháe cña ®øa trÎ;
d) T©m lý, t×nh c¶m khi nhê ngêi mang thai
vµ sinh con;
®) ThÊt b¹i vµ tèn kÐm víi çc ®ît ®iÒu trÞ mang
thai hé cã thÓ g©y t©m lý c¨ng th¼ng, mÖt mái;
e) Çc néi dung kh¸c cã liªn quan.
2. Ngêi mang thai hé cÇn ®îc t vÊn nh÷ng
a) T©m lý, t×nh c¶m cña ngêi trong gia ®×nh,
b¹n bÌ trong thêi gian mang thai hé;
b) T©m lý tr¸ch nhiÖm ®èi víi cÆp vî chång nhê
mang thai hé nÕu ®Ó s¶y thai;
c) T¸c ®éng t©m lý ®èi víi con ruét cña m×nh;
119
d) C¶m gi¸c mÊt m¸t, mÆc c¶m sau khi trao l¹i
con cho cÆp vî chång nhê mang thai;
®) ChØ thùc hiÖn mang thai hé khi ®éng lùc
chÝnh lµ mong muèn gióp ®ì cho cÆp vî chång nhê
mang thai, kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn;
e) Çc néi dung kh¸c cã liªn quan.
Q. QUYÒN, NGHÜA Vô CñA B£N MANG THAI Hé

Vµ B£N NHê MANG THAI Hé V× MôC §ÝCH
NH¢N §¹O
C©u hái 53: QuyÒn vµ nghÜa vô cña bªn

nhËn còng nh quyÒn vµ nghÜa vô cña bªn
nhê mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o
®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
§Ó b¶o ®¶m çc yªu cÇu chÆt chÏ vÒ ph¸p lý
trong viÖc thùc hiÖn sinh con b»ng biÖn ph¸p
mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o, LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· cã nh÷ng quy
®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn, nghÜa vô cña bªn mang
thai hé còng nh bªn nhê mang thai hé v× môc
®Ých nh©n ®¹o.
Cô thÓ, §iÒu 97 quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô cña
bªn mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o nh sau:
1. Ngêi mang thai hé, chång cña ngêi mang
thai hé cã quyÒn, nghÜa vô nh cha mÑ trong viÖc
ch¨m sãc søc kháe sinh s¶n vµ ch¨m sãc, nu«i
dìng con cho ®Õn thêi ®iÓm giao ®øa trÎ cho bªn
120
nhê mang thai hé; ph¶i giao ®øa trÎ cho bªn nhê
mang thai hé.
2. Ngêi mang thai hé ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh
vÒ th¨m kh¸m, çc quy tr×nh sµng läc ®Ó ph¸t
hiÖn, ®iÒu trÞ çc bÊt thêng, dÞ tËt cña bµo thai
theo quy ®Þnh cña Bé Y tÕ.
3. Ngêi mang thai hé ®îc hëng chÕ ®é thai
s¶n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ
b¶o hiÓm x· héi cho ®Õn thêi ®iÓm giao ®øa trÎ
cho bªn nhê mang thai hé. Trong trêng hîp kÓ
tõ ngµy sinh ®Õn thêi ®iÓm giao ®øa trÎ mµ thêi
gian hëng chÕ ®é thai s¶n cha ®ñ 60 ngµy th×
ngêi mang thai hé vÉn ®îc hëng chÕ ®é thai
s¶n cho ®Õn khi ®ñ 60 ngµy. ViÖc sinh con do
mang thai hé kh«ng tÝnh vµo sè con theo chÝnh
s¸ch d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh.
4. Bªn mang thai hé cã quyÒn yªu cÇu bªn nhê
mang thai hé thùc hiÖn viÖc hç trî, ch¨m sãc søc
kháe sinh s¶n.
Trong trêng hîp v× lý do tÝnh m¹ng, søc kháe
cña m×nh hoÆc sù ph¸t triÓn cña thai nhi, ngêi
mang thai hé cã quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ sè lîng bµo
thai, viÖc tiÕp tôc hay kh«ng tiÕp tôc mang thai
phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ch¨m sãc
søc kháe sinh s¶n vµ sinh con b»ng kü thuËt hç
trî sinh s¶n.
5. Trong trêng hîp bªn nhê mang thai hé tõ
chèi nhËn con th× bªn mang thai hé cã quyÒn yªu
cÇu Tßa ¸n buéc bªn nhê mang thai hé nhËn con.
121
Vµ §iÒu 98 quy ®Þnh vÒ quyÒn, nghÜa vô cña
bªn nhê mang thai hé nh sau:
1. Bªn nhê mang thai hé cã nghÜa vô chi tr¶
çc chi phÝ thùc tÕ ®Ó b¶o ®¶m viÖc ch¨m sãc søc
kháe sinh s¶n theo quy ®Þnh cña Bé Y tÕ.
2. QuyÒn, nghÜa vô cña bªn nhê mang thai hé
v× môc ®Ých nh©n ®¹o ®èi víi con ph¸t sinh kÓ
tõ thêi ®iÓm con ®îc sinh ra. Ngêi mÑ nhê
mang thai hé ®îc hëng chÕ ®é thai s¶n theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ b¶o hiÓm
x· héi tõ thêi ®iÓm nhËn con cho ®Õn khi con ®ñ
06 th¸ng tuæi.
3. Bªn nhê mang thai hé kh«ng ®îc tõ chèi
nhËn con. Trong trêng hîp bªn nhê mang thai
hé chËm nhËn con hoÆc vi ph¹m nghÜa vô vÒ nu«i
dìng, ch¨m sãc con th× ph¶i cã nghÜa vô cÊp
dìng cho con theo quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 vµ bÞ xö lý theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt cã liªn quan; nÕu g©y thiÖt h¹i cho
bªn mang thai hé th× ph¶i båi thêng. Trong
trêng hîp bªn nhê mang thai hé chÕt th× con
®îc hëng thõa kÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
®èi víi di s¶n cña bªn nhê mang thai hé.
4. Gi÷a con sinh ra tõ viÖc mang thai hé víi çc
thµnh viªn kh¸c cña gia ®×nh bªn nhê mang thai
hé cã çc quyÒn, nghÜa vô theo quy ®Þnh cña LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n sù
vµ luËt kh¸c cã liªn quan.
5. Trong trêng hîp bªn mang thai hé tõ chèi
122
giao con th× bªn nhê mang thai hé cã quyÒn yªu
cÇu Tßa ¸n buéc bªn mang thai hé giao con.
R. GI¶I QUYÕT TRANH CHÊP LI£N QUAN

§ÕN VIÖC SINH CON B»NG Kü THUËT
Hç TRî SINH S¶N, MANG THAI Hé
v× môc ®Ých nh©n ®¹o
C©u hái 54: ViÖc mang thai hé vµ nhê

mang thai hé sÏ n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc
t¹p nh ph¶i tháa thuËn vÒ mang thai hé
còng nh gi¶i quyÕt tranh chÊp liªn quan
®Õn mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o.
Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh
vÒ viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
ViÖc sinh con trong trêng hîp mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o lµ vÊn ®Ò míi trong quan hÖ
h«n nh©n vµ gia ®×nh, v× vËy, sÏ kh«ng tr¸nh khái
cã nh÷ng víng m¾c, phøc t¹p. §Ó t¹o c¬ së, hµnh
lang ph¸p lý cho vÊn ®Ò nµy, LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014 ®· cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ.
Tríc hÕt, viÖc mang thai hé ph¶i cã nh÷ng tháa
thuËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Cô thÓ §iÒu 96
1. Tháa thuËn vÒ mang thai hé v× môc ®Ých
nh©n ®¹o gi÷a bªn nhê mang thai hé vµ bªn mang
thai hé ph¶i cã çc néi dung c¬ b¶n nh sau:
123
- Th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ bªn nhê mang thai hé vµ
bªn mang thai hé theo çc ®iÒu kiÖn cã liªn quan
n¨m 2014;
- Cam kÕt thùc hiÖn çc quyÒn, nghÜa vô quy
®Þnh t¹i §iÒu 97 vµ §iÒu 98 cña LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014;
- ViÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ trong trêng hîp cã tai
biÕn s¶n khoa; hç trî ®Ó b¶o ®¶m søc kháe sinh s¶n
cho ngêi mang thai hé trong thêi gian mang thai
vµ sinh con, viÖc nhËn con cña bªn nhê mang thai
hé, quyÒn vµ nghÜa vô cña hai bªn ®èi víi con trong
trêng hîp con cha ®îc giao cho bªn nhê mang
thai hé vµ çc quyÒn, nghÜa vô kh¸c cã liªn quan;
- Tr¸ch nhiÖm d©n sù trong trêng hîp mét
hoÆc c¶ hai bªn vi ph¹m cam kÕt theo tháa thuËn.
2. Tháa thuËn vÒ viÖc mang thai hé ph¶i ®îc
lËp thµnh v¨n b¶n cã c«ng chøng. Trong trêng
hîp vî chång bªn nhê mang thai hé ñy quyÒn cho
nhau hoÆc vî chång bªn mang thai hé ñy quyÒn
cho nhau vÒ viÖc tháa thuËn th× viÖc ñy quyÒn
ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n cã c«ng chøng. ViÖc ñy
quyÒn cho ngêi thø ba kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý.
Trong trêng hîp tháa thuËn vÒ mang thai hé
gi÷a bªn mang thai hé vµ bªn nhê mang thai hé
®îc lËp cïng víi tháa thuËn gi÷a hä víi c¬ së y tÕ
thùc hiÖn viÖc sinh s¶n b»ng kü thuËt hç trî sinh
s¶n th× tháa thuËn nµy ph¶i cã x¸c nhËn cña
ngêi cã thÈm quyÒn cña c¬ së y tÕ nµy.
124
Theo §iÒu 99 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp liªn quan ®Õn
viÖc mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o nh sau:
NÕu x¶y ra tranh chÊp th× Tßa ¸n lµ c¬ quan cã
thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ sinh con
b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n, mang thai hé.
Trong trêng hîp cha giao ®øa trÎ mµ c¶ hai vî
chång bªn nhê mang thai hé chÕt hoÆc mÊt n¨ng lùc
hµnh vi d©n sù th× bªn mang thai hé cã quyÒn nhËn
nu«i ®øa trÎ; nÕu bªn mang thai hé kh«ng nhËn
nu«i ®øa trÎ th× viÖc gi¸m hé vµ cÊp dìng ®èi víi
®øa trÎ ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh vµ Bé luËt d©n sù.
quy ®Þnh:
Çc bªn trong quan hÖ sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n, mang thai hé vi ph¹m ®iÒu kiÖn,
quyÒn, nghÜa vô ®îc quy ®Þnh t¹i LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 th× tïy theo tÝnh chÊt, møc
®é vi ph¹m mµ bÞ xö lý theo tr¸ch nhiÖm d©n sù,
hµnh chÝnh, h×nh sù.
S. ngêi Cã QUYÒN Y£U CÇU X¸C §ÞNH

CHA, MÑ, CON

nµo vÒ ngêi cã quyÒn yªu cÇu x¸c ®Þnh cha,
mÑ, con?
Tr¶ lêi:
125
quy ®Þnh ngêi cã quyÒn yªu cÇu x¸c ®Þnh cha,
mÑ, con nh sau:
- Cha, mÑ, con ®· thµnh niªn kh«ng bÞ mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù cã quyÒn yªu cÇu c¬ quan
®¨ng ký hé tÞch x¸c ®Þnh con, cha, mÑ cho m×nh
trong trêng hîp ®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu
101 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ
lµ trong trêng hîp kh«ng cã tranh chÊp).
- Cha, mÑ, con theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ
tè tông d©n sù, cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n x¸c ®Þnh
con, cha, mÑ cho m×nh trong trêng hîp ®îc quy
®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 101 LuËt h«n nh©n vµ gia
®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ trêng hîp cã tranh
chÊp hoÆc ngêi ®îc yªu cÇu x¸c ®Þnh lµ cha, mÑ,
con ®· chÕt vµ trêng hîp quy ®Þnh t¹i §iÒu 92
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ §iÒu
92 quy ®Þnh: Trong trêng hîp cã yªu cÇu vÒ viÖc
x¸c ®Þnh cha, mÑ, con mµ ngêi cã yªu cÇu chÕt
th× ngêi th©n thÝch cña ngêi nµy cã quyÒn yªu
cÇu Tßa ¸n x¸c ®Þnh cha, mÑ, con cho ngêi yªu
cÇu ®· chÕt). QuyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n vÒ x¸c ®Þnh
cha, mÑ, con ph¶i ®îc göi cho c¬ quan ®¨ng ký hé
tÞch ®Ó ghi chó theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ hé
tÞch; çc bªn trong quan hÖ x¸c ®Þnh cha, mÑ, con;
ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè tông d©n sù).
- Ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc sau ®©y, theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè tông d©n sù, cã quyÒn
yªu cÇu Tßa ¸n x¸c ®Þnh cha, mÑ cho con cha
126
thµnh niªn, con ®· thµnh niªn mÊt n¨ng lùc d©n
sù; x¸c ®Þnh con cho cha, mÑ cha thµnh niªn
hoÆc mÊt n¨ng lùc d©n sù trong çc trêng hîp
®îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 101 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô thÓ lµ trêng hîp
cã tranh chÊp hoÆc ngêi ®îc yªu cÇu x¸c ®Þnh lµ
cha, mÑ, con ®· chÕt vµ trêng hîp quy ®Þnh t¹i
§iÒu 92 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014:
+ Cha, mÑ, con ngêi gi¸m hé;
+ C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh;
+ C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ trÎ em;
+ Héi Liªn hiÖp Phô n÷.
127
VI. QUan hÖ gi÷a çc
THµNH VI£N KH¸C cña GIA §×NH
C©u hái 56: Trong cuéc sèng h»ng ngµy,

nh÷ng ngêi trong gia ®×nh, dßng hä lu«n cã
sù quan t©m ®Õn nhau xuÊt ph¸t tõ t×nh
c¶m. VËy, ngoµi t×nh c¶m tù nhiªn, ph¸p
luËt cã quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña
çc thµnh viªn trong gia ®×nh kh«ng?
Tr¶ lêi:
Trong cuéc sèng, nh÷ng ngêi trong gia ®×nh
lu«n cã t×nh c¶m, tr¸ch nhiÖm víi nhau. §iÒu
nµy kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ t×nh c¶m tù nhiªn
mµ cßn lµ quyÒn vµ nghÜa vô theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt.
quy ®Þnh quyÒn, nghÜa vô gi÷a çc thµnh viªn
kh¸c cña gia ®×nh nh sau:
1. Çc thµnh viªn gia ®×nh cã quyÒn, nghÜa vô
quan t©m, ch¨m sãc, gióp ®ì, t«n träng nhau.
QuyÒn, lîi Ých hîp ph¸p vÒ nh©n th©n vµ tµi s¶n
cña çc thµnh viªn gia ®×nh quy ®Þnh t¹i LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014, Bé luËt d©n sù vµ çc
luËt kh¸c cã liªn quan ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ.
128
2. Trong trêng hîp sèng chung th× çc thµnh
viªn gia ®×nh cã nghÜa vô tham gia c«ng viÖc gia
®×nh, lao ®éng t¹o thu nhËp; ®ãng gãp c«ng søc, tiÒn
hoÆc tµi s¶n kh¸c ®Ó duy tr× ®êi sèng chung cña gia
®×nh phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña m×nh.
3. Nhµ níc cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc
thÕ hÖ trong gia ®×nh quan t©m, ch¨m sãc, gióp ®ì
nhau nh»m gi÷ g×n vµ ph¸t huy truyÒn thèng tèt
®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam; khuyÕn khÝch çc ç
nh©n, tæ chøc trong x· héi cïng tham gia vµo viÖc
gi÷ g×n, ph¸t huy truyÒn thèng tèt ®Ñp cña gia
®×nh ViÖt Nam.
VÒ quyÒn, nghÜa vô cña çc thµnh viªn cô thÓ
trong gia ®×nh, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 quy ®Þnh:
- QuyÒn, nghÜa vô cña «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i
vµ ch¸u (§iÒu 104):
+ ¤ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i cã quyÒn, nghÜa vô
tr«ng nom, ch¨m sãc, gi¸o dôc ch¸u, sèng mÉu
mùc vµ nªu g¬ng tèt cho con ch¸u; trêng hîp
ch¸u cha thµnh niªn, ch¸u ®· thµnh niªn mÊt
n¨ng lùc hµnh vi d©n sù hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng
lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh mµ
kh«ng cã ngêi nu«i dìng theo quy ®Þnh t¹i §iÒu
105 cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (cô
thÓ lµ anh, chÞ, em) th× «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i cã
nghÜa vô nu«i dìng ch¸u.
+ Ch¸u cã nghÜa vô kÝnh träng, ch¨m sãc,
phông dìng «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i; trêng hîp
129
«ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i kh«ng cã con ®Ó nu«i
dìng m×nh th× ch¸u ®· thµnh niªn cã nghÜa vô
nu«i dìng.
- QuyÒn, nghÜa vô cña anh, chÞ, em (§iÒu 105):
Anh, chÞ, em cã quyÒn, nghÜa vô th¬ng yªu,
ch¨m sãc, gióp ®ì nhau; cã quyÒn, nghÜa vô nu«i
dìng nhau trong trêng hîp kh«ng cßn cha mÑ
hoÆc cha mÑ kh«ng cã ®iÒu kiÖn tr«ng nom, nu«i
dìng, ch¨m sãc, gi¸o dôc con.
- QuyÒn, nghÜa vô cña c«, d×, chó, cËu, b¸c ruét
vµ ch¸u ruét (§iÒu 106): C«, d×, chó, cËu, b¸c ruét
vµ ch¸u ruét cã quyÒn, nghÜa vô th¬ng yªu,
ch¨m sãc, gióp ®ì nhau; cã quyÒn, nghÜa vô nu«i
dìng nhau trong trêng hîp ngêi cÇn ®îc nu«i
dìng kh«ng cßn cha, mÑ, con vµ nh÷ng ngêi
®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 104 (cô thÓ lµ «ng bµ néi,
«ng bµ ngo¹i vµ ch¸u) vµ §iÒu 105 (cô thÓ lµ anh,
chÞ, em) cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
hoÆc cßn nhng nh÷ng ngêi nµy kh«ng cã ®iÒu
kiÖn ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô nu«i dìng.
130
VII. CÊP D¦ìNG
A. NGHÜA Vô CÊP D¦ìNG

CñA NH÷NG NG¦êI TH¢N THÝCH
TRONG GIA §×NH
C©u hái 57: Trong ®êi sèng x· héi cã

nh÷ng trêng hîp trong gia ®×nh thiÕu
tr¸ch nhiÖm víi nhau, nhÊt lµ viÖc kh«ng
ch¨m sãc, nu«i dìng, cÊp dìng cho nh÷ng
thµnh viªn trong gia ®×nh khi gÆp khã kh¨n,
ho¹n n¹n. VËy, ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ nghÜa
vô cÊp dìng nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
®· quy ®Þnh vÒ nghÜa vô cÊp dìng nh sau:
1. NghÜa vô cÊp dìng ®îc thùc hiÖn gi÷a cha,
mÑ vµ con; gi÷a anh, chÞ, em víi nhau; gi÷a «ng
bµ néi, «ng bµ ngo¹i vµ ch¸u; gi÷a c«, d×, chó, cËu,
b¸c ruét vµ ch¸u ruét; gi÷a vî vµ chång theo quy
®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
NghÜa vô cÊp dìng kh«ng thÓ thay thÕ b»ng
nghÜa vô kh¸c vµ kh«ng thÓ chuyÓn giao cho
ngêi kh¸c.
131
2. Trong trêng hîp ngêi cã nghÜa vô cÊp
dìng trèn tr¸nh nghÜa vô th× theo yªu cÇu cña ç
nh©n, tæ chøc ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 119 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 nh sau: Ngêi
®îc cÊp dìng, cha, mÑ hoÆc ngêi gi¸m hé cña
ngêi ®ã, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ tè tông
d©n sù cã quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n buéc ngêi
kh«ng tù nguyÖn nghÜa vô cÊp dìng ph¶i thùc
hiÖn nghÜa vô ®ã. Ngêi th©n thÝch, c¬ quan
qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh, c¬ quan qu¶n lý
nhµ níc vÒ trÎ em, Héi Liªn hiÖp Phô n÷ cã
quyÒn yªu cÇu Tßa ¸n buéc ngêi kh«ng tù
nguyÖn thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng ph¶i thùc
hiÖn nghÜa vô ®ã. Ç nh©n, c¬ quan, tæ chøc
kh¸c khi ph¸t hiÖn hµnh vi trèn tr¸nh thùc hiÖn
nghÜa vô cÊp dìng cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan
qu¶n lý nhµ níc vÒ gia ®×nh, c¬ quan qu¶n lý
nhµ níc vÒ trÎ em, Héi Liªn hiÖp Phô n÷ yªu
cÇu Tßa ¸n buéc ngêi kh«ng tù nguyÖn thùc
hiÖn nghÜa vô cÊp dìng ph¶i thùc hiÖn nghÜa
vô ®ã. Tßa ¸n buéc ngêi ®ã ph¶i thùc hiÖn
nghÜa vô cÊp dìng theo quy ®Þnh cña LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014.
Ngoµi ra, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
cßn quy ®Þnh:
- Trong trêng hîp mét ngêi cã nghÜa vô cÊp
dìng cho nhiÒu ngêi th× ngêi cÊp dìng vµ
nh÷ng ngêi ®îc cÊp dìng tháa thuËn víi nhau
vÒ ph¬ng thøc vµ møc cÊp dìng phï hîp víi
132
thu nhËp, kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã nghÜa vô
cÊp dìng vµ nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh÷ng ngêi
®îc cÊp dìng; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc th×
yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt (§iÒu 108).
- Trong trêng hîp nhiÒu ngêi cïng cã nghÜa
vô cÊp dìng cho mét ngêi hoÆc cho nhiÒu ngêi
th× nh÷ng ngêi nµy tháa thuËn víi nhau vÒ
ph¬ng thøc vµ møc ®ãng gãp phï hîp víi thu
nhËp, kh¶ n¨ng thùc tÕ cña mçi ngêi vµ nhu cÇu
thiÕt yÕu cña ngêi ®îc cÊp dìng; nÕu kh«ng
tháa thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt
(§iÒu 109).
B. HËU QU¶ CñA VIÖC TRèN TR¸NH

NGHÜA Vô NU¤I CON
C©u hái 58: ChÞ Y vµ anh T ly h«n ®· 3

n¨m. Tßa ¸n xö cho chÞ Y nu«i con vµ anh T
cã tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cho con ®Õn tuæi
trëng thµnh. Song anh T kh«ng ®ãng gãp g×
vµo viÖc nu«i dìng con, trong khi cuéc
sèng cña anh T kh¸ ®Çy ®ñ. §· nhiÒu lÇn chÞ
Y yªu cÇu anh T thùc hiÖn nghÜa vô nhng
anh T ®Òu lÈn tr¸nh. Hµnh ®éng cña anh T cã
vi ph¹m ph¸p luËt vµ ph¶i bÞ xö lý kh«ng?
Tr¶ lêi:
Vî chång ph¸t sinh m©u thuÉn trÇm träng, ®êi
sèng chung kh«ng thÓ kÐo dµi, môc ®Ých h«n nh©n
133
kh«ng ®¹t ®îc kh«ng thÓ chung sèng víi nhau
th× cã thÓ ly h«n, nhng víi con çi th× ngêi cha,
ngêi mÑ nµo còng ph¶i cã t×nh th¬ng yªu vµ
tr¸ch nhiÖm nu«i dìng, gi¸o dôc. §iÒu ®ã kh«ng
chØ lµ ®¹o ®øc mµ cßn lµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
quy ®Þnh: Cha, mÑ cã nghÜa vô cÊp dìng cho con
cha thµnh niªn, con ®· thµnh niªn kh«ng cã kh¶
n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i
m×nh trong trêng hîp kh«ng sèng chung víi con
hoÆc sèng chung víi con nhng vi ph¹m nghÜa vô
nu«i dìng con.
ChÞ Y vµ anh T ®· ly h«n, nghÜa vô ®ãng gãp
phÝ tæn nu«i con cña anh T ®· ®îc Tßa ¸n x¸c
®Þnh. VËy, nÕu anh T kh«ng tù nguyÖn ®ãng gãp,
chÞ Y cã thÓ yªu cÇu Tßa ¸n, c¬ quan thi hµnh ¸n
buéc anh T ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô. Trêng hîp
anh T cè t×nh kh«ng thùc hiÖn th× sÏ bÞ xö ph¹t
hµnh chÝnh.
ViÖc anh T trèn tr¸nh nghÜa vô cÊp dìng cho
con nÕu g©y hËu qu¶ nghiªm träng th× anh T ®·
ph¹m téi tõ chèi hoÆc trèn tr¸nh nghÜa vô cÊp
dìng ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 152 Bé luËt h×nh sù
n¨m 1999 söa ®æi, bæ sung n¨m 2009. Theo quy
®Þnh cña ®iÒu luËt nµy th×, ngêi nµo cã nghÜa vô
cÊp dìng vµ cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó thùc hiÖn
viÖc cÊp dìng ®èi víi ngêi mµ m×nh cã nghÜa vô
cÊp dìng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt mµ cè ý tõ
chèi hoÆc trèn tr¸nh nghÜa vô cÊp dìng g©y hËu
134
qu¶ nghiªm träng hoÆc ®· bÞ xö ph¹t hµnh chÝnh
vÒ hµnh vi nµy mµ cßn vi ph¹m th× bÞ ph¹t c¶nh
ço, c¶i t¹o kh«ng giam gi÷ ®Õn 2 n¨m hoÆc bÞ
ph¹t tï tõ 3 th¸ng ®Õn 2 n¨m.
Cã thÓ hiÓu viÖc g©y hËu qu¶ nghiªm träng do
hµnh vi trèn tr¸nh hoÆc tõ chèi nghÜa vô cÊp
dìng lµ lµm cho ngêi ®îc cÊp dìng l©m vµo
t×nh tr¹ng nguy hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng, bÞ m¾c bÖnh
hiÓm nghÌo, suy kiÖt vÒ søc kháe, ®i ¨n xin, sèng
lang thang, v.v..
Víi trêng hîp cña chÞ Y hiÖn nay, chÞ cã thÓ yªu
cÇu çc c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt can thiÖp ®Ó b¶o
®¶m quyÒn lîi cña m×nh, cña ch¸u bÐ, buéc anh T
ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng hoÆc sÏ ph¶i bÞ
ph¸p luËt xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
C. Y£U CÇU T¡NG MøC CÊP D¦ìNG

NU¤I CON SAU KHI §· LY H¤N
C©u hái 59: ChÞ M vµ anh N ®· tháa thuËn

tiÒn cÊp dìng nu«i con sau khi ly h«n.
Nhng hiÖn t¹i do søc kháe cña chÞ M bÞ
gi¶m sót, thu nhËp thÊp, trong khi ®ã thu
nhËp cña anh N t¨ng ®¸ng kÓ do cã c¬ së
dÞch vô t¹i nhµ. ChÞ M muèn biÕt ph¸p luËt
cã quy ®Þnh vÒ viÖc yªu cÇu phÝa anh N t¨ng
møc ®ãng gãp nu«i con kh«ng? NÕu cã th×
thñ tôc gi¶i quyÕt viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Khi vî chång ly h«n cã tháa thuËn vÒ møc ®ãng
135
gãp nu«i con th× kh«ng ph¶i møc cÊp dìng Êy
®îc thùc hiÖn kh«ng thay ®æi cho ®Õn khi ®øa
con trëng thµnh. Thùc ra ph¸p luËt kh«ng quy
®Þnh nh vËy.
CÊp dìng lµ viÖc mét ngêi cã nghÜa vô ®ãng
gãp tiÒn hoÆc tµi s¶n kh¸c ®Ó ®¸p øng nhu cÇu
thiÕt yÕu cña ngêi kh«ng sèng chung víi m×nh mµ
cã quan hÖ h«n nh©n, huyÕt thèng hoÆc nu«i dìng
trong trêng hîp ngêi ®ã lµ ngêi cha thµnh
niªn, ngêi ®· thµnh niªn mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng
lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh hoÆc
ngêi gÆp khã kh¨n, tóng thiÕu theo quy ®Þnh cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 (kho¶n 24
Nh vËy, viÖc anh N cÊp dìng cho con cha
thµnh niªn lµ nghÜa vô ®· ®îc ph¸p luËt quy
®Þnh. §iÒu 116 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 ®· quy ®Þnh møc cÊp dìng nh sau:
- Møc cÊp dìng do ngêi cã nghÜa vô cÊp
dìng vµ ngêi ®îc cÊp dìng hoÆc ngêi gi¸m
hé cña ngêi ®ã tháa thuËn c¨n cø vµo thu nhËp,
kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng
vµ nhu cÇu thiÕt yÕu cña ngêi ®îc cÊp dìng;
nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n
gi¶i quyÕt.
- Khi cã lý do chÝnh ®¸ng, møc cÊp dìng cã
thÓ thay ®æi. ViÖc thay ®æi møc cÊp dìng çc bªn
tháa thuËn; nÕu kh«ng tháa thuËn ®îc th× yªu
cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt.
136
quy ®Þnh vÒ ph¬ng thøc cÊp dìng nh sau: ViÖc
cÊp dìng cã thÓ ®îc thùc hiÖn ®Þnh kú h»ng
th¸ng, h»ng quý, nöa n¨m, h»ng n¨m hoÆc mét
lÇn. Çc bªn cã thÓ tháa thuËn thay ®æi ph¬ng
thøc cÊp dìng, t¹m ngõng cÊp dìng trong
trêng hîp ngêi cã nghÜa vô cÊp dìng l©m vµo
tr×nh tr¹ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ mµ kh«ng cã kh¶
n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cÊp dìng; nÕu kh«ng
tháa thuËn ®îc th× yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt.
Do ®êi sèng cña chÞ M hiÖn gÆp nhiÒu khã
kh¨n ¶nh hëng ®Õn viÖc nu«i d¹y con, trong khi
anh N lµm ¨n ph¸t ®¹t, kinh tÕ kh¸ gi¶, theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt, chÞ M hoµn toµn cã quyÒn yªu
cÇu anh N thay ®æi møc cÊp dìng nu«i con.
Tríc hÕt chÞ M cÇn trao ®æi, tháa thuËn víi anh
N vÒ møc cÊp dìng, thêi ®iÓm thùc hiÖn viÖc
t¨ng møc ®ãng gãp phÝ tæn nu«i con. ChØ khi nµo
anh N vµ chÞ M kh«ng thÓ tháa thuËn ®îc th× chÞ
M míi yªu cÇu Tßa ¸n gi¶i quyÕt. Trªn c¬ së ®iÒu
tra vÒ kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña mçi bªn,
Tßa ¸n sÏ cã nh÷ng ph¸n quyÕt phï hîp.
D. NGHÜA Vô cÊp D¦ìNG cña con

®èi víi CHA, MÑ
C©u hái 60: ViÖc çc con ®ïn ®Èy nhau

viÖc ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ khi giµ
c¶, èm yÕu cã lµ vi ph¹m ph¸p luËt kh«ng?
137
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh vÒ viÖc nµy nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ khi giµ yÕu lµ
®¹o hiÕu cña ngêi con. Khi ®· lµ ®¹o hiÕu th× dï
khã kh¨n, vÊt v¶ ®Õn mÊy, ngêi cã hiÕu còng tËn
t©m, kh«ng tõ nan, ®ïn ®Èy. Kh«ng chØ lµ chuyÖn
®¹o ®øc, t×nh c¶m mµ viÖc ch¨m sãc, nu«i dìng
cha mÑ cßn lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña con ®îc
ph¸p luËt quy ®Þnh râ rµng.
quy ®Þnh: Con ®· thµnh niªn kh«ng sèng chung
víi cha, mÑ cã nghÜa vô cÊp dìng cho cha, mÑ
trong trêng hîp cha, mÑ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao
®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh.
Nh vËy, tÊt c¶ çc con ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa
vô ngang nhau vÒ viÖc ch¨m sãc, nu«i dìng cha
mÑ. Mçi con tuú kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó ®ãng gãp
nu«i dìng cha mÑ. Çc con cã nghÜa vô ngang
nhau trong ch¨m sãc, nu«i dìng cha mÑ kh«ng
cã nghÜa lµ çc con ph¶i ®ãng gãp phÝ tæn b»ng
nhau ®Ó nu«i dìng cha mÑ hoÆc cø ph¶i thay
phiªn nhau ch¨m sãc cha mÑ trong tõng giai
®o¹n, tõng thêi gian b»ng nhau.
Nãi vÒ nghÜa vô ngang nhau còng cÇn ph¶i
hiÓu r»ng, çc con cã quyÒn nh nhau trong viÖc
bµn b¹c ®Ó cã biÖn ph¸p ch¨m sãc cha mÑ tèt
nhÊt. Çc con ph¶i thèng nhÊt víi nhau ®Ó cã
138
ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc ch¨m
sãc, sèng víi cha mÑ; cßn nh÷ng ngêi kh¸c cã
nghÜa vô th¨m nom, ®ãng gãp phÝ tæn nu«i dìng
cha mÑ.
Thùc tÕ vÉn cã nh÷ng gia ®×nh x¶y ra t×nh
tr¹ng con çi cã th¸i ®é thê ¬, bá mÆc, thËm chÝ,
kh«ng muèn thùc hiÖn nghÜa vô nu«i dìng,
ch¨m sãc cha mÑ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt,
khi cha mÑ èm ®au, giµ c¶. Nh÷ng hµnh vi ®ã
lu«n bÞ d luËn x· héi lªn ¸n, ph¶n ®èi vµ ®ã
còng lµ nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Khi
cã yªu cÇu, Tßa ¸n cã thÓ quyÕt ®Þnh çc biÖn
ph¸p buéc con çi ph¶i cã nghÜa vô ch¨m sãc,
nu«i dìng cha mÑ.
§. NghÜa vô cÊp dìng

gi÷a «ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i vµ ch¸u
C©u hái 61: Bè ch¸u E mÊt sím, mÑ ch¸u

èm ®au thêng xuyªn. Ch¸u E bÞ tËt nguyÒn
tõ nhá còng lµ mét g¸nh nÆng cho mÑ
ch¸u. HiÖn ch¸u E chØ cßn ngêi th©n duy
nhÊt lµ «ng bµ ngo¹i. VËy, ph¸p luËt cã quy
®Þnh viÖc «ng bµ ngo¹i ph¶i nu«i dìng
ch¸u E kh«ng?
Tr¶ lêi:
Ph¸p luËt níc ta lu«n khuyÕn khÝch vµ t¹o
mäi ®iÒu kiÖn ®Ó çc thµnh viªn, çc thÕ hÖ trong
gia ®×nh quan t©m, ch¨m sãc, gióp ®ì nhau.
139
n¨m 2014 quy ®Þnh: ¤ng bµ néi, «ng bµ ngo¹i
kh«ng sèng chung víi ch¸u cã nghÜa vô cÊp dìng
cho ch¸u trong trêng hîp ch¸u cha thµnh niªn
hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng cã tµi
s¶n ®Ó tù nu«i m×nh vµ kh«ng cã ngêi cÊp dìng
theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 112 cña LuËt h«n nh©n vµ
gia ®×nh n¨m 2014.
cßn quy ®Þnh: Trong trêng hîp kh«ng cßn cha mÑ
hoÆc cha mÑ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ
kh«ng cã tµi s¶n ®Ó cÊp dìng cho con th× anh, chÞ
®· thµnh niªn kh«ng sèng chung víi em cã nghÜa
vô cÊp dìng cho em cha thµnh niªn kh«ng cã
tµi s¶n ®Ó tù nu«i m×nh hoÆc em ®· thµnh niªn
kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi s¶n
®Ó tù nu«i m×nh; em ®· thµnh niªn kh«ng sèng
chung víi anh, chÞ cã nghÜa vô cÊp dìng cho anh,
chÞ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng cã tµi
s¶n ®Ó tù nu«i m×nh.
Nh vËy, trong trêng hîp cña ch¸u E th× «ng
bµ ngo¹i hoµn toµn cã quyÒn vµ nghÜa vô nu«i
dìng ch¸u theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
140
VIII. QUAN HÖ H¤N NH¢N
Vµ GIA §×NH Cã YÕU Tè N¦íC NGOµI
A. THñ TôC KÕT H¤N

VíI NG¦êI KH¤NG MANG QUèC TÞCH
VIÖT NAM

nµo vÒ ®iÒu kiÖn vµ hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n
gi÷a ngêi ViÖt Nam vµ ngêi níc ngoµi?
Tr¶ lêi:
n¨m 2014 quy ®Þnh: Trong viÖc kÕt h«n gi÷a c«ng
d©n ViÖt Nam víi ngêi níc ngoµi, mçi bªn ph¶i
tu©n theo ph¸p luËt cña níc m×nh vÒ ®iÒu kiÖn
kÕt h«n; nÕu viÖc kÕt h«n ®îc tiÕn hµnh t¹i c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam th×
ngêi níc ngoµi cßn ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh
cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ ®iÒu
kiÖn kÕt h«n.
§iÒu 20 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP quy ®Þnh:
1. Hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n ®îc lËp thµnh 01 bé,
gåm çc giÊy tê sau ®©y:
141
a) Tê khai ®¨ng ký kÕt h«n cña mçi bªn theo
mÉu quy ®Þnh;
b) GiÊy x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n hoÆc tê
khai ®¨ng ký kÕt h«n cã x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n
nh©n cña c«ng d©n ViÖt Nam ®îc cÊp cha qu¸
06 th¸ng, tÝnh ®Õn ngµy nhËn hå s¬; giÊy tê chøng
minh t×nh tr¹ng h«n nh©n cña ngêi níc ngoµi
do c¬ quan cã thÈm quyÒn cña níc mµ ngêi ®ã
lµ c«ng d©n cÊp cha qu¸ 06 th¸ng, tÝnh ®Õn ngµy
nhËn hå s¬, x¸c nhËn hiÖn t¹i ngêi ®ã lµ ngêi
kh«ng cã vî hoÆc kh«ng cã chång. Trêng hîp
ph¸p luËt níc ngoµi kh«ng quy ®Þnh viÖc cÊp
giÊy tê x¸c nhËn t×nh tr¹ng h«n nh©n th× thay
b»ng giÊy x¸c nhËn tuyªn thÖ cña ngêi ®ã hiÖn
t¹i kh«ng cã vî hoÆc kh«ng cã chång, phï hîp víi
ph¸p luËt cña níc ®ã;
c) GiÊy x¸c nhËn cña tæ chøc y tÕ cã thÈm
quyÒn cña ViÖt Nam hoÆc níc ngoµi cÊp cha
qu¸ 06 th¸ng, tÝnh ®Õn ngµy nhËn hå s¬, x¸c nhËn
ngêi ®ã kh«ng m¾c bÖnh t©m thÇn hoÆc bÖnh
kh¸c mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng nhËn thøc, lµm chñ
®îc hµnh vi cña m×nh;
d) §èi víi c«ng d©n ViÖt Nam ®· ly h«n t¹i c¬
quan cã thÈm quyÒn cña níc ngoµi, ngêi níc
ngoµi ®· ly h«n víi c«ng d©n ViÖt Nam t¹i c¬ quan
cã thÈm quyÒn cña níc ngoµi th× ph¶i nép giÊy
x¸c nhËn ghi vµo sæ hé tÞch viÖc ly h«n ®· ®îc
gi¶i quyÕt ë níc ngoµi theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt ViÖt Nam;
142
®) B¶n sao sæ hé khÈu hoÆc sæ t¹m tró (®èi víi
c«ng d©n ViÖt Nam c tró ë trong níc), ThÎ
thêng tró hoÆc ThÎ t¹m tró hoÆc Chøng nhËn
t¹m tró (®èi víi ngêi níc ngoµi thêng tró hoÆc
t¹m tró t¹i ViÖt Nam kÕt h«n víi nhau).
2. Ngoµi giÊy tê quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 20
NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP, tïy tõng trêng
hîp, bªn nam, bªn n÷ ph¶i nép giÊy tê t¬ng øng
sau ®©y:
a) §èi víi c«ng d©n ViÖt Nam ®ang phôc vô
trong çc lùc lîng vò trang hoÆc ®ang lµm viÖc
cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn bÝ mËt nhµ níc th×
ph¶i nép giÊy x¸c nhËn cña c¬ quan, tæ chøc qu¶n
lý ngµnh cÊp trung ¬ng hoÆc cÊp tØnh, x¸c nhËn
viÖc ngêi ®ã kÕt h«n víi ngêi níc ngoµi kh«ng
¶nh hëng ®Õn b¶o vÖ bÝ mËt nhµ níc hoÆc
kh«ng tr¸i víi quy ®Þnh cña ngµnh ®ã;
b) §èi víi c«ng d©n ViÖt Nam ®ång thêi cã quèc
tÞch níc ngoµi th× cßn ph¶i cã giÊy tê chøng minh
vÒ t×nh tr¹ng h«n nh©n do c¬ quan cã thÈm quyÒn
cña níc ngoµi cÊp;
c) §èi víi ngêi níc ngoµi kh«ng thêng tró
t¹i ViÖt Nam th× cßn ph¶i cã giÊy x¸c nhËn ngêi
®ã cã ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n do c¬ quan cã thÈm
quyÒn cña níc mµ ngêi ®ã lµ c«ng d©n cÊp, trõ
trêng hîp ph¸p luËt cña níc ®ã kh«ng quy ®Þnh
cÊp giÊy x¸c nhËn nµy.
143
B. X¸C MINH TR¦íC KHI KÕT H¤N
VíI NG¦êI N¦íC NGOµI
C©u hái 63: ViÖc kÕt h«n cã yÕu tè níc

ngoµi cã b¾t buéc c¬ quan nhµ níc ph¶i
x¸c minh, pháng vÊn tríc khi tiÕn hµnh çc
thñ tôc kÕt h«n kh«ng?
Tr¶ lêi:
Theo kho¶n 1 §iÒu 21 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP,
hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n do mét trong hai bªn kÕt
h«n nép trùc tiÕp t¹i Së T ph¸p nÕu ®¨ng ký kÕt
h«n t¹i ViÖt Nam hoÆc t¹i C¬ quan ®¹i diÖn nÕu
®¨ng ký kÕt h«n t¹i C¬ quan ®¹i diÖn.
Theo §iÒu 23 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP Së
T ph¸p sau khi tiÕp nhËn hå s¬ sÏ tiÕn hµnh
pháng vÊn trùc tiÕp vµ nghiªn cøu thÈm tra xem
hå s¬ cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký kÕt h«n hay kh«ng
®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tr×nh ñy ban nh©n d©n tØnh xem
xÐt, quyÕt ®Þnh. Theo ®iÓm c kho¶n 1 §iÒu 23
NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP, trong qu¸ tr×nh
nghiªn cøu, thÈm tra hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n,
trêng hîp nghi vÊn hoÆc cã khiÕu n¹i, tè ço viÖc
kÕt h«n th«ng qua m«i giíi nh»m môc ®Ých kiÕm
lêi, kÕt h«n gi¶ t¹o, lîi dông viÖc kÕt h«n ®Ó mua
b¸n ngêi, bãc lét søc lao ®éng, x©m ph¹m t×nh
dôc, kÕt h«n v× môc ®Ých trôc lîi kh¸c hoÆc xÐt
thÊy cã vÊn ®Ò cÇn lµm râ vÒ nh©n th©n cña bªn
nam, bªn n÷ hoÆc giÊy tê trong hå s¬ ®¨ng ký kÕt
h«n th× Së T ph¸p x¸c minh lµm râ.
144
Kho¶n 2 §iÒu 23 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP
quy ®Þnh:
Trêng hîp xÐt thÊy vÊn ®Ò cÇn x¸c minh
thuéc chøc n¨ng cña c¬ quan c«ng an th× Së T
ph¸p cã v¨n b¶n nªu râ vÊn ®Ò cÇn x¸c minh, kÌm
theo b¶n chôp hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n göi c¬ quan
c«ng an cïng cÊp ®Ò nghÞ x¸c minh. Trong thêi
h¹n 7 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®îc v¨n
b¶n cña Së T ph¸p, c¬ quan c«ng an x¸c minh
vÊn ®Ò ®îc yªu cÇu vµ tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n cho
Së T ph¸p. NÕu hÕt thêi h¹n x¸c minh theo quy
®Þnh t¹i §iÒu 23 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP
mµ c¬ quan C«ng an cha cã v¨n b¶n tr¶ lêi th× Së
T ph¸p vÉn hoµn tÊt hå s¬, ®Ò xuÊt ý kiÕn tr×nh
Chñ tÞch ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh xem xÐt,
quyÕt ®Þnh, trong ®ã nªu râ vÊn ®Ò ®· yªu cÇu c¬
quan C«ng an x¸c minh.
Trêng hîp kÕt h«n t¹i C¬ quan ®¹i diÖn: C¬
quan ®¹i diÖn nghiªn cøu, thÈm tra hå s¬ ®¨ng ký
kÕt h«n; trêng hîp nghi vÊn hoÆc cã khiÕu n¹i, tè
ço viÖc kÕt h«n th«ng qua m«i giíi nh»m môc ®Ých
kiÕm lêi, kÕt h«n gi¶ t¹o, lîi dông viÖc kÕt h«n ®Ó
mua b¸n ngêi, bãc lét søc lao ®éng, x©m ph¹m t×nh
dôc, kÕt h«n v× môc ®Ých trôc lîi kh¸c hoÆc xÐt thÊy
cã vÊn ®Ò cÇn lµm râ vÒ nh©n th©n cña bªn nam,
bªn n÷ hoÆc giÊy tê trong hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n th×
C¬ quan ®¹i diÖn x¸c minh lµm râ (®iÓm b kho¶n 1
§iÒu 25 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP).
Trêng hîp xÐt thÊy cã vÊn ®Ò cÇn x¸c minh
145
thuéc chøc n¨ng cña c¬ quan h÷u quan ë trong
níc, c¬ quan ®¹i diÖn cã v¨n b¶n nªu râ vÊn ®Ò
cÇn x¸c minh, göi Bé Ngo¹i giao ®Ó yªu cÇu c¬
quan h÷u quan x¸c minh theo chøc n¨ng chuyªn
ngµnh. Trong thêi h¹n 10 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ
ngµy nhËn ®îc v¨n b¶n cña Bé Ngo¹i giao, c¬
quan h÷u quan ë trong níc thùc hiÖn x¸c minh
vÊn ®Ò ®îc yªu cÇu vµ tr¶ lêi b»ng v¨n b¶n göi
Bé Ngo¹i giao ®Ó chuyÓn cho c¬ quan ®¹i diÖn
(kho¶n 2 §iÒu 25 NghÞ ®Þnh sè 126/2014/N§-CP).
C. THñ TôC §¡NG Ký KÕT H¤N

cña NG¦êI VIÖT NAM SINH SèNG
ë N¦íC NGOµI
C©u hái 64: ChÞ C vµ anh D hiÖn ®ang lao

®éng vµ sinh sèng t¹i Hµn Quèc. Anh chÞ dù
®Þnh kÕt h«n trong n¨m nay. VËy, anh chÞ cã
thÓ ®¨ng ký kÕt h«n ë ®©u?
Tr¶ lêi:
§Ó cã thÓ ®¨ng ký kÕt h«n, tríc hÕt chÞ C vµ
anh D ph¶i ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n theo quy ®Þnh t¹i
§iÒu 8 LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. §ã
lµ: Nam tõ ®ñ hai m¬i tuæi trë lªn; n÷ tõ ®ñ
mêi t¸m tuæi trë lªn. ViÖc kÕt h«n do nam vµ n÷
tù nguyÖn quyÕt ®Þnh. Kh«ng bÞ mÊt n¨ng lùc d©n
sù. ViÖc kÕt h«n kh«ng thuéc mét trong çc
trêng hîp cÊm kÕt h«n ®îc quy ®Þnh t¹i çc
®iÓm a, b, c, d vµ ®, kho¶n 2 §iÒu 5 LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014. (Cô thÓ ®ã lµ çc
146
trêng hîp bÞ cÊm kÕt h«n nh kÕt h«n gi¶ t¹o; t¶o
h«n, cìng Ðp kÕt h«n, lõa dèi kÕt h«n; ngêi ®ang
cã vî hoÆc cã chång mµ kÕt h«n hoÆc chung sèng
nh vî chång víi ngêi kh¸c hoÆc cha cã vî, cha
cã chång mµ kÕt h«n hoÆc chung sèng nh vî chång
víi ngêi ®ang cã vî, cã chång; kÕt h«n hoÆc chung
sèng nh vî chång víi ngêi cïng dßng m¸u trùc
hÖ; gi÷a nh÷ng ngêi cã hä trong ph¹m vi ba ®êi...;
yªu s¸ch vÒ cña c¶i trong kÕt h«n).
NÕu anh D vµ chÞ C ®ñ ®iÒu kiÖn kÕt h«n th× hä
cã thÓ ®Õn C¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, C¬ quan
l·nh sù ViÖt Nam ë níc së t¹i ®Ó ®¨ng ký kÕt
h«n. Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 19 NghÞ
®Þnh sè 126/2014/N§-CP th× trêng hîp c«ng d©n
ViÖt Nam ®Þnh c ë níc ngoµi kÕt h«n víi nhau
th× C¬ quan ®¹i diÖn thùc hiÖn ®¨ng ký kÕt h«n, nÕu
cã yªu cÇu. ViÖc hai ngêi ®Õn C¬ quan ngo¹i giao ë
níc së t¹i n¬i hä ®ang lao ®éng ®Ó ®¨ng ký kÕt h«n
còng cã gi¸ trÞ ph¸p lý nh ®¨ng ký kÕt h«n ë c¬
quan nhµ níc cã thÈm quyÒn ë trong níc.
D. KÕT H¤N Vµ LY H¤N Cã YÕU Tè

N¦íC NGOµI

n¨m 2014 quy ®Þnh viÖc kÕt h«n vµ ly h«n cã
yÕu tè níc ngoµi nh thÕ nµo?
Tr¶ lêi:
Trong thêi kú héi nhËp quèc tÕ s©u réng nh
147
hiÖn nay, sè lîng ngêi ViÖt Nam kÕt h«n víi
ngêi níc ngoµi t¨ng nhanh, kÐo theo sè vô xin
ly h«n còng gia t¨ng; bªn c¹nh ®ã, còng cã nhiÒu
trêng hîp ngêi níc ngoµi ®ang sinh sèng ë
ViÖt Nam ®¨ng ký kÕt h«n vµ xin ly h«n. §Ó b¶o
®¶m çc yªu cÇu ph¸p lý, quyÒn, nghÜa vô cña çc
bªn, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 ®· quy
®Þnh vÒ viÖc kÕt h«n vµ ly h«n cã yÕu tè níc
ngoµi, cô thÓ nh sau:
VÒ kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi, §iÒu 126 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh: Trong
viÖc kÕt h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi ngêi
níc ngoµi, mçi bªn ph¶i tu©n theo ph¸p luËt cña
níc m×nh vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n; nÕu viÖc kÕt h«n
®îc tiÕn hµnh t¹i c¬ quan nhµ níc cã thÈm
quyÒn cña ViÖt Nam th× ngêi níc ngoµi cßn
ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh cña LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ ®iÒu kiÖn kÕt h«n.
ViÖc kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi níc ngoµi
thêng tró ë ViÖt Nam t¹i c¬ quan cã thÈm quyÒn
cña ViÖt Nam ph¶i tu©n theo çc quy ®Þnh cña
LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 vÒ ®iÒu kiÖn
kÕt h«n.
VÒ ly h«n cã yÕu tè níc ngoµi, §iÒu 127 LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh:
- ViÖc ly h«n gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam víi ngêi
níc ngoµi, gi÷a ngêi níc ngoµi víi nhau
thêng tró ë ViÖt Nam ®îc gi¶i quyÕt t¹i c¬ quan
cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam theo quy ®Þnh cña
148
- Trong trêng hîp bªn lµ c«ng d©n ViÖt Nam
kh«ng thêng tró t¹i ViÖt Nam vµo thêi ®iÓm yªu
cÇu ly h«n th× viÖc ly h«n ®îc gi¶i quyÕt theo
ph¸p luËt cña níc n¬i thêng tró chung cña vî
chång; nÕu hä kh«ng cã n¬i thêng tró chung th×
gi¶i quyÕt theo ph¸p luËt ViÖt Nam.
- ViÖc gi¶i quyÕt tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n ë níc
ngoµi khi ly h«n tu©n theo ph¸p luËt cña níc n¬i
cã bÊt ®éng s¶n ®ã.
149
Môc lôc
Trang
Lêi Nhµ xuÊt b¶n 5
I. NH÷NG QUy §ÞNH CHUNG 9
A. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña LuËt h«n

nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 9
C©u hái 1: N¨m 2014, LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
ë níc ta ®· ®îc Quèc héi th«ng
qua vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-01-
2015. Trong LuËt nµy, nh÷ng nguyªn
t¾c c¬ b¶n cña chÕ ®é h«n nh©n vµ
gia ®×nh cã g× thay ®æi so víi LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2000 söa
®æi, bæ sung n¨m 2010 kh«ng? 9
B. B¶o vÖ chÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh 11

C©u hái 2: ChÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh ë níc
ta ®îc b¶o vÖ nh thÕ nµo theo LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014? 11
C. ¸p dông tËp qu¸n vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh 13

C©u hái 3: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m
2014 quy ®Þnh vÒ ¸p dông tËp qu¸n
vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh nh thÕ
nµo? 13
150
D. Ngêi th©n thÝch, ngêi cïng dßng m¸u
vÒ trùc hÖ, ngêi cã hä trong ph¹m vi
ba ®êi 16
C©u hái 4: ChÞ A vµo sèng ë T©y Nguyªn tõ nhá.
Khi ®i lµm c«ng nh©n ë B×nh D¬ng,
chÞ A ®· yªu vµ quyÕt ®Þnh ®i ®Õn
h«n nh©n víi mét ngêi con trai.
§iÒu bÊt ngê lµ ngêi con trai ®ã
chÝnh lµ con cËu cña chÞ A. VËy, LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc kÕt h«n
trong trêng hîp nµy? ThÕ nµo lµ
ngêi th©n thÝch? Ngêi cïng dßng
m¸u vÒ trùc hÖ? Ngêi cã hä trong
ph¹m vi ba ®êi? 16
§. Gia ®×nh vµ çc thµnh viªn gia ®×nh 18

C©u hái 5: Thµnh viªn trong gia ®×nh lµ nh÷ng
ngêi nµo? Nh÷ng ngêi nh ch¸u
ruét, cËu, d× hay anh rÓ cña ngêi
cïng mÑ kh¸c cha cã ph¶i lµ thµnh
viªn trong gia ®×nh kh«ng? 18
E. Çc kh¸i niÖm kÕt h«n, t¶o h«n, kÕt h«n

tr¸i ph¸p luËt, chung sèng nh vî chång,
thêi kú h«n nh©n 19
C©u hái 6: Trong LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 cã çc kh¸i niÖm nh kÕt
h«n, t¶o h«n, kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt,
chung sèng nh vî chång, thêi kú
h«n nh©n. Çc kh¸i niÖm nµy ®îc
hiÓu nh thÕ nµo? 19
151
G. Cìng Ðp, gi¶ t¹o trong h«n nh©n 21
C©u hái 7: Çc hµnh vi cìng Ðp trong h«n nh©n,
yªu s¸ch trong h«n nh©n hay gi¶
t¹o trong h«n nh©n ®îc hiÓu nh
thÕ nµo? 21
H. C¶n trë h«n nh©n hîp ph¸p v× lý do tÝn

ngìng 23
C©u hái 8: ChÞ A theo ®¹o Thiªn Chóa cßn anh B
theo ®¹o PhËt. Anh chÞ yªu nhau ®·
l©u nhng c¶ hai bªn gia ®×nh ®Òu
kh«ng ®ång ý cho anh chÞ lÊy nhau.
Gia ®×nh chÞ ra ®iÒu kiÖn lµ nÕu anh
lÊy chÞ th× ph¶i theo ®¹o bªn nhµ chÞ
vµ gia ®×nh anh B ra ®iÒu kiÖn
ngîc l¹i. VËy, ph¸p luËt quy ®Þnh
vÒ viÖc nµy nh thÕ nµo? 23
I. Mang thai hé vµ sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n 25
C©u hái 9: Thêi gian gÇn ®©y, trªn çc ph¬ng
tiÖn truyÒn th«ng thêng ®Ò cËp viÖc
mang thai hé vµ sinh con b»ng kü
thuËt hç trî sinh s¶n. LuËt h«n
nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy
®Þnh vÒ viÖc nµy nh thÕ nµo? 25
K. Cho vµ nhËn tinh trïng, no·n, ph«i
trong thô tinh trong èng nghiÖm 27
C©u hái 10: Vî chång chÞ B cã nhu cÇu sinh s¶n
b»ng sù hç trî kü thuËt thô tinh
trong èng nghiÖm. Anh chÞ muèn biÕt
ph¸p luËt quy ®Þnh viÖc cho vµ nhËn
tinh trïng, no·n, ph«i nh thÕ nµo? 27
152
II. KÕT H¤N 31
A. Çc ®iÒu kiÖn kÕt h«n 31

C©u hái 11: Em M 18 tuæi vµ gia ®×nh muèn em
kÕt h«n trong n¨m nay. Em M muèn
biÕt ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia
®×nh quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ ®iÒu
kiÖn kÕt h«n? 31
B. Tù nguyÖn kÕt h«n 32

C©u hái 12: N¨m nay em N trßn 18 tuæi. Do m¾c
nî kh«ng tr¶ ®îc nªn bè mÑ em N
Ðp em ph¶i lÊy ngêi con trai nhµ
chñ nî (vµi th¸ng n÷a míi ®ñ 18
tuæi). Trêng hîp nµy cã tr¸i víi quy
®Þnh cña LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 kh«ng? 32
C. §¨ng ký kÕt h«n thùc hiÖn t¹i c¬ quan

nhµ níc cã thÈm quyÒn 33
C©u hái 13: Anh M cho biÕt tríc ®©y ë ®Þa
ph¬ng anh con g¸i, con trai lÊy
nhau chØ do hai bªn gia ®×nh, bµ con
trong hä lµm lÔ råi mæ heo, uèng
rîu mõng. GÇn ®©y c«ng chøc t
ph¸p - hé tÞch x· ®Õn tõng bu«n lµng
phæ biÕn r»ng trai g¸i lÊy nhau ph¶i
ra ñy ban nh©n d©n lµm lÔ th× míi
®îc c«ng nhËn. Trong thêi gian tíi
anh M sÏ lÊy vî, anh muèn biÕt
ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ viÖc nµy nh
thÕ nµo? 33
153
D. QuyÒn yªu cÇu hñy kÕt h«n tr¸i ph¸p
luËt vµ viÖc xö lý kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt 36
C©u hái 14: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng ngêi, c¬
quan, tæ chøc nµo cã quyÒn yªu cÇu
hñy kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt vµ xö lý viÖc
kÕt h«n tr¸i ph¸p luËt nh thÕ nµo? 36
§. Gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña viÖc nam, n÷

chung sèng nh vî chång nhng kh«ng
®¨ng ký kÕt h«n 38
C©u hái 15: Anh M vµ chÞ N ®· sèng víi nhau
h¬n 5 n¨m vµ cã mét con g¸i chung
nhng cha ®¨ng ký kÕt h«n. C«ng
chøc t ph¸p - hé tÞch x· mêi anh
chÞ lªn ñy ban nh©n d©n x· th«ng
b¸o r»ng viÖc anh chÞ kh«ng ®¨ng ký
kÕt h«n mµ sèng nh vî chång lµ
tr¸i ph¸p luËt vµ sÏ gÆp nhiÒu hÖ
lôy vÒ ph¸p lý sau nµy. Anh chÞ
muèn biÕt, nÕu kh«ng ®¨ng ký kÕt
h«n th× anh, chÞ cã nh÷ng quyÒn vµ
nghÜa vô g× vµ trêng hîp cña anh
chÞ nªn gi¶i quyÕt nh thÕ nµo theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt? 38
E. HÖ lôy cña viÖc kh«ng ®¨ng ký kÕt h«n 40
C©u hái 16: Anh L chÞ K lÊy nhau tõ n¨m 1998
nhng cha ®¨ng ký kÕt h«n. Do
m©u thuÉn, anh chÞ quyÕt ®Þnh chia
tay. Trong trêng hîp nµy, viÖc gi¶i
quyÕt tµi s¶n vµ nu«i con anh chÞ sÏ
tù tho¶ thuËn hay cÇn cã sù quyÕt
®Þnh cña Tßa ¸n? 40
154
III. QUAN HÖ GI÷A Vî Vµ CHåNG 44
A. QuyÒn vµ nghÜa vô vÒ nh©n th©n 44

C©u hái 17: Néi dung vÒ quyÒn vµ nghÜa vô vÒ
nh©n th©n trong quan hÖ gi÷a vî
vµ chång ®îc quy ®Þnh trong LuËt
h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
nh thÕ nµo? 44
B. §¹i diÖn gi÷a vî vµ chång 45

C©u hái 18: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh
quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc ®¹i
diÖn gi÷a vî vµ chång? 45
C. ChÕ ®é tµi s¶n cña vî chång 49

C©u hái 19: Tµi s¶n cña vî chång ®îc ¸p dông
theo chÕ ®é vµ nh÷ng nguyªn t¾c nµo? 49
D. C«ng søc ®ãng gãp duy tr×, t¹o lËp, ph¸t

triÓn tµi s¶n chung 50
C©u hái 20: ChÞ K lÊy chång tõ n¨m 1985. Trong
nh÷ng n¨m th¸ng sèng cïng gia
®×nh chång, chÞ K ®· chÞu th¬ng
chÞu khã cïng chång x©y dùng c¬
nghiÖp vµ nu«i d¹y con çi. Do m©u
thuÉn, vî chång chÞ K ®ang lµm thñ
tôc xin ly h«n. ChÞ K b¨n kho¨n,
ng«i nhµ mµ anh chÞ x©y n¨m 2000
chØ ®øng tªn chång chÞ th× khi ly h«n
chÞ cã ®îc chia ng«i nhµ Êy kh«ng? 50
C©u hái 21: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ tµi s¶n
chung cña vî chång còng nh nghÜa
vô chung vÒ tµi s¶n cña vî chång? 52
155
C©u hái 22: Nh©n lóc chÞ N v¾ng nhµ, chång chÞ
N lÊy tiÒn vµ mét sè tµi s¶n chung
cña vî chång chÞ ®em thÕ chÊp lµm
¨n víi nh÷ng ngêi mµ chÞ hoµn
toµn kh«ng tin tëng. ChÞ N muèn
biÕt, ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo
trong vÊn ®Ò sö dông tµi s¶n chung
cña vî chång? 55
§. §¨ng ký quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông

®èi víi tµi s¶n chung 57
C©u hái 23: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh n¨m 2014
quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ viÖc ®¨ng
ký çc quyÒn ®èi víi tµi s¶n chung
cña vî chång? 57
E. Tµi s¶n chung trong thêi kú h«n nh©n 59

C©u hái 24: Vî chång chÞ C kÕt h«n ®· l©u vµ t¹o
lËp ®îc khèi tµi s¶n lín. Do nhu
cÇu trong quan hÖ lµm ¨n, giao dÞch,
anh chÞ muèn chia tµi s¶n trong khi
quan hÖ h«n nh©n vÉn ®îc duy tr×.
VËy, ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ
nµo vÒ vÊn ®Ò nµy? 59
G. ChÊm døt hiÖu lùc cña viÖc chia tµi s¶n

chung trong thêi kú h«n nh©n, chia tµi s¶n
chung trong thêi kú h«n nh©n bÞ v« hiÖu 61
C©u hái 25: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ
viÖc chÊm døt hiÖu lùc cña viÖc chia
tµi s¶n chung vµ viÖc chia tµi s¶n
chung trong thêi kú h«n nh©n trong
trêng hîp nµo th× bÞ coi lµ kh«ng cã
gi¸ trÞ ph¸p lý? 61
156
H. Tµi s¶n riªng cña vî, chång 63
C©u hái 26: Sau khi nam n÷ kÕt h«n th× nh÷ng
tµi s¶n cã tríc hoÆc sau kÕt h«n cã
®îc coi lµ tµi s¶n riªng kh«ng?
Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh
quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ tµi s¶n
riªng cña vî, chång? 63
I. ChÕ ®é tµi s¶n cña vî chång theo tháa

thuËn 66
C©u hái 27: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh
quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ tháa thuËn
x¸c lËp chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång? 66
K. Söa ®æi, bæ sung néi dung cña tháa

thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî chång 69
C©u hái 28: Cã thÓ söa ®æi, bæ sung néi dung
tháa thuËn vÒ chÕ ®é tµi s¶n cña vî
chång kh«ng? Khi nµo tháa thuËn bÞ
coi lµ v« hiÖu? 69
IV. CHÊM DøT H¤N NH¢N 72
A. QuyÒn yªu cÇu gi¶i quyÕt ly h«n 72

C©u hái 29: Do m©u thuÉn vî chång, anh S ®·
nhiÒu lÇn ®Ò cËp viÖc ly h«n nhng
vî anh kh«ng chÊp nhËn vµ cßn cã ý
®e do¹ sÏ quËy ph¸ nÕu anh cè t×nh
ly h«n. Anh S muèn biÕt ph¸p luËt
quy ®Þnh thñ tôc gi¶i quyÕt ly h«n
nh thÕ nµo vµ sau khi ly h«n th×
quan hÖ cña vî chång, con çi ra sao,
®Ó cã thÓ ®a ra ®îc quyÕt ®Þnh
®óng ®¾n? 72
157
B. Hßa gi¶i tríc khi xö ly h«n 74
C©u hái 30: Vî chång anh L ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh
ly h«n. Anh L ®îc biÕt lµ tríc khi
xÐt xö cho ly h«n th× ph¶i tiÕn hµnh
hoµ gi¶i song anh L kh«ng muèn
"mÊt thêi gian" vµo viÖc hßa gi¶i.
VËy, hoµ gi¶i cã ph¶i lµ mét quy
®Þnh mang tÝnh b¾t buéc kh«ng vµ
ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo vÒ
vÊn ®Ò nµy? 74
C. Ly h«n khi ngêi vî ®ang mang thai 76

C©u hái 31: Hai vî chång anh N cíi nhau ®·
®îc 6 th¸ng vµ hiÖn vî anh ®ang
mang thai. Nhng do t×nh cê anh
biÕt ®îc vî anh vÉn cã quan hÖ víi
ngêi b¹n trai cò, do vËy, anh nghi
ngê ®øa con mµ vî ®ang mang trong
bông kh«ng ph¶i lµ con anh. Dï rÊt
®au khæ nhng anh vÉn ®i ®Õn
quyÕt ®Þnh xin ly h«n. VËy, anh N
muèn biÕt Tßa ¸n cã gi¶i quyÕt cho
®¬n ly h«n cña anh kh«ng? 76
D. QuyÒn xin ly h«n kh«ng bÞ h¹n chÕ ®èi

víi ngêi vî 77
C©u hái 32: ChÞ M ®ang mang thai ®øa con thø
hai. Do m©u thuÉn gia ®×nh, chÞ
muèn ly h«n. ChÞ M muèn biÕt khi
phô n÷ ®ang mang thai muèn xin ly
h«n th× Tßa ¸n cã thô lý gi¶i quyÕt ly
h«n kh«ng? 77
158
§. ThuËn t×nh ly h«n kh«ng cÇn hßa gi¶i 78
viÖc thuËn t×nh ly h«n? ThuËn t×nh
ly h«n cã nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh
hßa gi¶i kh«ng? Ngoµi viÖc thuËn
t×nh ly h«n, nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c nh
con çi, tµi s¶n th× Tßa ¸n sÏ gi¶i
quyÕt ra sao? 78
E. Ly h«n theo yªu cÇu cña mét bªn 80
C©u hái 34: Vî chång chÞ A cã m©u thuÉn vµ chÞ
®· lµm ®¬n xin ly h«n nhng chång
chÞ A kh«ng ®ång ý, kh«ng ký ®¬n.
ChÞ A muèn biÕt nÕu chÞ quyÕt t©m
göi ®¬n xin ly h«n cã ®îc kh«ng? 80
G. Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt tµi s¶n cña vî
chång khi ly h«n 82
C©u hái 35: Ph¸p luËt quy ®Þnh gi¶i quyÕt tµi
s¶n cña vî chång khi ly h«n thùc
hiÖn theo nguyªn t¾c nµo? 82
H. Chia tµi s¶n cña vî chång khi sèng
chung víi gia ®×nh 84
2014 quy ®Þnh viÖc chia tµi s¶n khi
ly h«n trong trêng hîp vî chång
sèng chung víi gia ®×nh vµ cã liªn
quan ®Õn quyÒn sö dông ®Êt nh
thÕ nµo? 84
I. H«n nh©n chÊm døt do vî, chång chÕt
hoÆc bÞ Tßa ¸n tuyªn bè lµ ®· chÕt 87
C©u hái 37: Chång chÞ C ®· chÕt ®îc gÇn mét
n¨m. ChÞ C muèn biÕt, ph¸p luËt quy
159
®Þnh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan
®Õn h«n nh©n cña chÞ nh thÕ nµo? 87
V. QUAN HÖ GI÷A CHA MÑ Vµ CON 90
A. QuyÒn vµ nghÜa vô gi÷a cha mÑ vµ con 90

C©u hái 38: ChÞ Q lÊy chång ®· 7 n¨m vµ sinh
®îc mét trai, mét g¸i. Do m©u
thuÉn trÇm träng, anh chÞ quyÕt
®Þnh ly h«n. ChÞ Q muèn nu«i c¶ hai
con nhng chång vµ mÑ chång chÞ
tuyªn bè chØ cho chÞ nu«i ®øa con g¸i
cßn con trai ph¶i tr¶ cho bªn néi.
ChÞ Q muèn biÕt viÖc nµy ph¸p luËt
quy ®Þnh nh thÕ nµo? 90
B. QuyÒn vµ nghÜa vô cña con ®èi víi cha mÑ 92

C©u hái 39: ¤ng N n¨m nay ®· ngoµi 70 tuæi,
«ng cã hai con trai, mét con g¸i
nhng «ng thêng xuyªn bÞ nh÷ng
®øa con nµy, kÓ c¶ con d©u chöi
m¾ng, sØ nhôc, thËm chÝ hä cßn cã
hµnh vi ®¸nh ®Ëp, hµnh h¹ «ng.
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt th×
hµnh vi cña nh÷ng ngêi con cña
«ng N bÞ xö lý nh thÕ nµo? 92
C. ViÖc cha mÑ ®¹i diÖn cho con 94

C©u hái 40: Khi con cã nh÷ng viÖc liªn quan ®Õn
giao dÞch tµi s¶n hay ph¶i båi
thêng do nghÞch ph¸ lµm h h¹i tµi
s¶n cña ngêi kh¸c th× cha mÑ cã
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng? Ph¸p
160
luËt vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh quy
®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo? 94
D. Qu¶n lý tµi s¶n riªng cña con 95
quyÒn cã tµi s¶n riªng cña con
cïng viÖc qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµi
s¶n riªng ®ã? 95
§. QuyÒn, nghÜa vô cña con d©u, con rÓ, cha

mÑ vî, cha mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ,
con riªng cña vî hoÆc cña chång 98
C©u hái 42: Tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña con d©u,
con rÓ còng nh cña cha mÑ vî, cha
mÑ chång, cha dîng, mÑ kÕ, con
riªng cña vî hoÆc cña chång ®îc
ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ nµo? 98
E. Tr«ng nom, ch¨m sãc, nu«i dìng, gi¸o

dôc con sau khi ly h«n 99
C©u hái 43: Ph¸p luËt quy ®Þnh viÖc tr«ng nom,
ch¨m sãc, gi¸o dôc con sau khi ly
h«n nh thÕ nµo? 99
G. H¹n chÕ quyÒn cña cha mÑ ®èi víi con

cha thµnh niªn 101
C©u hái 44: Cha mÑ cã ®îc toµn quyÒn trong
viÖc tr«ng nom, nu«i dìng, ch¨m
sãc, gi¸o dôc con kh«ng? 101
H. Thay ®æi ngêi trùc tiÕp nu«i con 102

C©u hái 45: Sau khi ly h«n, viÖc thay ®æi ngêi
trùc tiÕp nu«i con cã thÓ thùc hiÖn
161
®îc kh«ng? Ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ
vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo? 102
I. QuyÒn ®îc th¨m con sau khi ly h«n 104

C©u hái 46: Cha, mÑ kh«ng trùc tiÕp nu«i con
sau khi ly h«n cã quyÒn th¨m nom
con kh«ng? 104
K. QuyÒn, nghÜa vô cña cha nu«i, mÑ nu«i

vµ con nu«i 105
C©u hái 47: Vî chång «ng X kh«ng cã con nªn cã
nguyÖn väng nu«i con nu«i. ¤ng bµ
muèn biÕt gi÷a con nu«i, cha nu«i,
mÑ nu«i ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh
nh thÕ nµo vÒ quyÒn vµ nghÜa vô? 105
L. HËu qu¶ ph¸p lý khi chÊm døt viÖc nu«i

con nu«i 107
C©u hái 48: Tríc ®©y vî chång bµ O nhËn nu«i
mét ngêi con nu«i. ViÖc nhËn nu«i
con nu«i ®· lµm ®Çy ®ñ thñ tôc
ph¸p lý theo quy ®Þnh. Nhng hiÖn
nay v× nhiÒu lý do nªn vî chång bµ
O muèn chÊm døt viÖc nu«i con
nu«i nµy. Tuy nhiªn, hai vî chång
bµ muèn biÕt lµ theo quy ®Þnh cña
ph¸p luËt th× khi chÊm døt viÖc
nu«i con nu«i nµy hËu qu¶ ph¸p lý
sÏ nh thÕ nµo? 107
M. X¸c ®Þnh cha, mÑ, con 109

C©u hái 49: Tõ nhá anh B ®· ®îc ba m¸ ch¨m
sãc, nu«i dìng, d¹y dç. Lín lªn anh
B ®îc mét sè ngêi trong lµng nãi
162
r»ng anh kh«ng ph¶i lµ con ®Î cña
ba m¸ anh mµ anh lµ con ®Î cña bµ
N lµng bªn. Anh ®em chuyÖn nµy
hái ba m¸ nhng chØ cã ba anh x¸c
nhËn ®iÒu ®ã, cßn m¸ anh kh¼ng
®Þnh anh lµ con ®Î cña bµ. Anh hái
bµ N th× bµ N còng kiªn quyÕt phñ
nhËn. Anh rÊt b¨n kho¨n muèn
biÕt ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ
nµo vÒ vÊn ®Ò nhËn, kh«ng nhËn
cha mÑ, con? 109
N. X¸c ®Þnh cha, mÑ trong trêng hîp sinh

con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n 111
C©u hái 50: ViÖc x¸c ®Þnh cha, mÑ trong nh÷ng
trêng hîp sinh con b»ng kü thuËt
hç trî sinh s¶n ®îc LuËt h«n nh©n
vµ gia ®×nh n¨m 2014 quy ®Þnh nh
thÕ nµo? 111
O. §iÒu kiÖn mang thai hé v× môc ®Ých

nh©n ®¹o 112
C©u hái 51: §iÒu kiÖn ®Ó ®îc mang thai hé ®îc
ph¸p luËt quy ®Þnh v× môc ®Ých
nh©n ®¹o nh thÕ nµo? 112
P. Nh÷ng néi dung cÇn ph¶i t vÊn trong

trêng hîp thùc hiÖn kü thuËt mang
thai hé 117
C©u hái 52: Vî chång anh T muèn thùc hiÖn sinh
con b»ng kü thuËt mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o. Anh chÞ ®îc
biÕt, ®Ó thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy mét
trong nh÷ng yªu cÇu b¾t buéc lµ
163
ngêi nhê vµ ®îc nhê mang thai hé
ph¶i ®îc t vÊn. VËy, theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt th× vî chång anh
cÇn ®îc t vÊn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò g×? 117
Q. QuyÒn, nghÜa vô cña bªn mang thai hé vµ

bªn nhê mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o 120
C©u hái 53: QuyÒn vµ nghÜa vô cña bªn nhËn
còng nh quyÒn vµ nghÜa vô cña bªn
nhê mang thai hé v× môc ®Ých nh©n
®¹o ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh nh
thÕ nµo? 120
R. Gi¶i quyÕt tranh chÊp liªn quan ®Õn viÖc

sinh con b»ng kü thuËt hç trî sinh s¶n,
mang thai hé v× môc ®Ých nh©n ®¹o 123
C©u hái 54: ViÖc mang thai hé vµ nhê mang thai
hé sÏ n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc
t¹p nh ph¶i tháa thuËn vÒ mang
thai hé còng nh gi¶i quyÕt tranh
chÊp liªn quan ®Õn mang thai hé v×
môc ®Ých nh©n ®¹o. Ph¸p luËt vÒ
h«n nh©n vµ gia ®×nh quy ®Þnh vÒ
viÖc nµy nh thÕ nµo? 123
S. Ngêi cã quyÒn yªu cÇu x¸c ®Þnh cha,

mÑ, con 125
ngêi cã quyÒn yªu cÇu x¸c ®Þnh
cha, mÑ, con? 125
VI. QUan hÖ gi÷a çc THµNH VI£N

KH¸C cña GIA §×NH 128
C©u hái 56: Trong cuéc sèng h»ng ngµy, nh÷ng
164
ngêi trong gia ®×nh, dßng hä lu«n
cã sù quan t©m ®Õn nhau xuÊt ph¸t
tõ t×nh c¶m. VËy, ngoµi t×nh c¶m tù
nhiªn, ph¸p luËt cã quy ®Þnh vÒ
quyÒn vµ nghÜa vô cña çc thµnh
viªn trong gia ®×nh kh«ng? 128
VII. CÊP D¦ìNG 131
A. NghÜa vô cÊp dìng cña nh÷ng ngêi

th©n thÝch trong gia ®×nh 131
C©u hái 57: Trong ®êi sèng x· héi cã nh÷ng
trêng hîp trong gia ®×nh thiÕu
tr¸ch nhiÖm víi nhau, nhÊt lµ viÖc
kh«ng ch¨m sãc, nu«i dìng, cÊp
dìng cho nh÷ng thµnh viªn trong
gia ®×nh khi gÆp khã kh¨n, ho¹n
n¹n. VËy, ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ
nghÜa vô cÊp dìng nh thÕ nµo? 131
B. HËu qu¶ cña viÖc trèn tr¸nh nghÜa vô

nu«i con 133
C©u hái 58: ChÞ Y vµ anh T ly h«n ®· 3 n¨m. Tßa
¸n xö cho chÞ Y nu«i con vµ anh T cã
tr¸ch nhiÖm cÊp dìng cho con ®Õn
tuæi trëng thµnh. Song anh T
kh«ng ®ãng gãp g× vµo viÖc nu«i
dìng con, trong khi cuéc sèng cña
anh T kh¸ ®Çy ®ñ. §· nhiÒu lÇn chÞ
Y yªu cÇu anh T thùc hiÖn nghÜa vô
nhng anh T ®Òu lÈn tr¸nh. Hµnh
®éng cña anh T cã vi ph¹m ph¸p luËt
vµ ph¶i bÞ xö lý kh«ng? 133
165
C. Yªu cÇu t¨ng møc cÊp dìng nu«i con
sau khi ®· ly h«n 135
C©u hái 59: ChÞ M vµ anh N ®· tho¶ thuËn tiÒn
cÊp dìng nu«i con sau khi ly h«n.
Nhng hiÖn t¹i do søc khoÎ cña chÞ
M bÞ gi¶m sót, thu nhËp thÊp, trong
khi ®ã thu nhËp cña anh N t¨ng
®¸ng kÓ do cã c¬ së dÞch vô t¹i nhµ.
ChÞ M muèn biÕt ph¸p luËt cã quy
®Þnh vÒ viÖc yªu cÇu phÝa anh N
t¨ng møc ®ãng gãp nu«i con kh«ng?
NÕu cã th× thñ tôc gi¶i quyÕt viÖc
nµy nh thÕ nµo? 135
D. NghÜa vô cÊp dìng cña con ®èi víi

cha, mÑ 137
C©u hái 60: ViÖc çc con ®ïn ®Èy nhau viÖc ch¨m
sãc, nu«i dìng cha mÑ khi giµ c¶,
èm yÕu cã lµ vi ph¹m ph¸p luËt
kh«ng? LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh
n¨m 2014 quy ®Þnh vÒ viÖc nµy nh
thÕ nµo? 137
D. NghÜa vô cÊp dìng gi÷a «ng bµ néi, «ng

bµ ngo¹i vµ ch¸u 139
C©u hái 61: Bè ch¸u E mÊt sím, mÑ ch¸u èm ®au
thêng xuyªn. Ch¸u E bÞ tËt nguyÒn
tõ nhá còng lµ mét g¸nh nÆng cho
mÑ ch¸u. HiÖn ch¸u E chØ cßn ngêi
th©n duy nhÊt lµ «ng bµ ngo¹i. VËy,
ph¸p luËt cã quy ®Þnh viÖc «ng bµ
ngo¹i ph¶i nu«i dìng ch¸u E kh«ng? 139
166
VIII. QUAN HÖ H¤N NH¢N Vµ GIA §×NH
Cã YÕU Tè N¦íC NGOµI 141
A. Thñ tôc kÕt h«n víi ngêi kh«ng mang

quèc tÞch ViÖt Nam 141
®iÒu kiÖn vµ hå s¬ ®¨ng ký kÕt h«n
gi÷a ngêi ViÖt Nam vµ ngêi níc
ngoµi? 141
B. X¸c minh tríc khi kÕt h«n víi ngêi

níc ngoµi 144
C©u hái 63: ViÖc kÕt h«n cã yÕu tè níc ngoµi cã
b¾t buéc c¬ quan nhµ níc ph¶i x¸c
minh, pháng vÊn tríc khi tiÕn hµnh
çc thñ tôc kÕt h«n kh«ng? 144
C. Thñ tôc ®¨ng ký kÕt h«n cña ngêi ViÖt

Nam sinh sèng ë níc ngoµi 146
C©u hái 64: ChÞ C vµ anh D hiÖn ®ang lao ®éng vµ
sinh sèng t¹i Hµn Quèc. Anh chÞ dù
®Þnh kÕt h«n trong n¨m nay. VËy, anh
chÞ cã thÓ ®¨ng ký kÕt h«n ë ®©u? 146
D. KÕt h«n vµ ly h«n cã yÕu tè níc ngoµi 147
2014 quy ®Þnh viÖc kÕt h«n vµ ly h«n
cã yÕu tè níc ngoµi nh thÕ nµo? 147
167
ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n
q. gi¸m ®èc - tæng biªn tËp
TS. Hoµng phong hµ
ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung

ñy viªn héi ®ång biªn tËp - xuÊt b¶n
ph¹m viÖt
Biªn tËp néi dung: nguyÔn vò thanh h¶o

NguyÔn hµ giang
Tr×nh bµy b×a: d¬ng th¸i s¬n
ChÕ b¶n vi tÝnh: l©m thÞ h¬ng
Söa b¶n in: phßng biªn tËp kü thuËt
§äc s¸ch mÉu: nguyÔn hµ giang
In 25.300 cuèn, khæ 12,5x20,5 cm, t¹i ......

Sè ®¨ng ký xuÊt b¶n: .....
GiÊy phÐp xuÊt b¶n sè: , ngµy ......
In xong vµ nép lu chiÓu th¸ng 12 n¨m 2015.
168

Câu hỏi Giải đáp Hôn nhân gia đình

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Câu hỏi Giải đáp Hôn nhân gia đình

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Câu hỏi Giải đáp Hôn nhân gia đình

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CÂU HỎI - GIẢI ĐÁP

Chñ tÞch Héi ®ång

Phã Chñ tÞch Héi ®ång

CÂU HỎI - GIẢI ĐÁP

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA SỰ THẬT

Gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi. Gia ®×nh lµ h×nh thøc

Th¸ng 11 n¨m 2015

A. NH÷NG NGUY£N T¾C C¥ B¶N CñA LUËT

C©u hái 1: N¨m 2014, LuËt h«n nh©n vµ

B. B¶O VÖ CHÕ §é H¤N NH¢N Vµ GIA §×NH

C©u hái 2: ChÕ ®é h«n nh©n vµ gia ®×nh ë

C. ¸P DôNG TËP QU¸N VÒ H¤N NH¢N

C©u hái 3: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh

D. NG¦êI TH¢N THÝCH,

C©u hái 4: ChÞ A vµo sèng ë T©y Nguyªn

§. GIA §×NH Vµ C¸C THµNH VI£N GIA §×NH

C©u hái 5: Thµnh viªn trong gia ®×nh lµ

E. c¸c kh¸i niÖm KÕT H¤N, T¶O H¤N, KÕT

C©u hái 6: Trong LuËt h«n nh©n vµ gia

G. C¦ìNG ÐP, GI¶ T¹O TRONG H¤N NH¢N

C©u hái 7: C¸c hµnh vi c­ìng Ðp trong

H. c¶n trë h«n nh©n hîp ph¸p v× lý do

C©u hái 8: ChÞ A theo ®¹o Thiªn Chóa cßn

i. MANG THAI Hé Vµ SINH CON

C©u hái 9: Thêi gian gÇn ®©y, trªn c¸c

K. CHO Vµ NHËN TINH TRïNG, NO·N, PH¤I

C©u hái 10: Vî chång chÞ B cã nhu cÇu

A. C¸C §IÒU KIÖN KÕT H¤N

C©u hái 11: Em M 18 tuæi vµ gia ®×nh muèn

B. Tù NGUYÖN kÕt h«n

C©u hái 12: N¨m nay em N trßn 18 tuæi.

C. §¡NG Ký KÕT H¤N THùC HIÖN

C©u hái 13: Anh M cho biÕt tr­íc ®©y ë

C©u hái 14: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh÷ng

§. GI¶I QUYÕT HËU QU¶ CñA VIÖC nam, n÷

C©u hái 15: Anh M vµ chÞ N ®· sèng víi

E. HÖ LôY CñA VIÖC

C©u hái 16: Anh L chÞ K lÊy nhau tõ n¨m

A. QUYÒN Vµ NGHÜA Vô VÒ NH¢N TH¢N

C©u hái 17: Néi dung vÒ quyÒn vµ nghÜa

B. §¹I DIÖN GI÷A Vî Vµ CHåNG

C©u hái 18: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia

C©u hái 19: Tµi s¶n cña vî chång ®­îc ¸p

D. C¤NG SøC §ãNG GãP DUY TR×, T¹O LËP,

C©u hái 20: ChÞ K lÊy chång tõ n¨m 1985.

C©u hái 21: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh

C©u hái 22: Nh©n lóc chÞ N v¾ng nhµ,

§. §¡NG Ký QUYÒN Së H÷U,

C©u hái 23: LuËt h«n nh©n vµ gia ®×nh

C©u hái 24: Vî chång chÞ C kÕt h«n ®· l©u

G. ChÊm døt hiÖu lùc cña viÖc

C©u hái 25: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh­ thÕ

H. TµI S¶N RI£NG CñA Vî, CHåNG

C©u hái 26: Sau khi nam n÷ kÕt h«n th×

I. CHÕ §é TµI S¶N CñA Vî CHåNG

C©u hái 27: Ph¸p luËt vÒ h«n nh©n vµ gia

K. SöA §æI, Bæ SUNG NéI DUNG

C©u hái 28: Cã thÓ söa ®æi, bæ sung néi

A. QUYÒN Y£U CÇU GI¶I QUYÕT LY H¤N

C©u hái 7: C¸c hµnh vi cìng Ðp trong

C©u hái 13: Anh M cho biÕt tríc ®©y ë

C©u hái 19: Tµi s¶n cña vî chång ®îc ¸p

C©u hái 25: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

C. LY H¤N KHI ngêi Vî ®ang MANG THAI

C©u hái 31: Hai vî chång anh N cíi nhau

C©u hái 33: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

C©u hái 37: Chång chÞ C ®· chÕt ®îc gÇn

C©u hái 41: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

C©u hái 44: Cha mÑ cã ®îc toµn quyÒn

C©u hái 48: Tríc ®©y vî chång bµ O nhËn

C©u hái 49: Tõ nhá anh B ®· ®îc ba m¸

C©u hái 51: §iÒu kiÖn ®Ó ®îc mang thai

S. ngêi Cã QUYÒN Y£U CÇU X¸C §ÞNH

C©u hái 55: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

§. NghÜa vô cÊp dìng

C©u hái 62: Ph¸p luËt quy ®Þnh nh thÕ

C©u hái 63: ViÖc kÕt h«n cã yÕu tè níc