Migratie en integratie in NL

-Bestaat er een identiteit? Door migratie zal deze identiteit veranderen, omdat de cultuur niet
hetzelfde blijft.
-Globalisering is mogelijk door de infrastructuur, hierdoor is migratie makkelijker.

Migratie in NL
Maxima zei dat er niet iets bestond als “de Nederlander”, er is geen Nederlandse identiteit
WWR vond dat er een dubbele identiteit kon bestaan. Deze speech zorgde voor een discussie over de
Nederlandse identiteit.
Frank Ankersmit zei dat de identiteit in de geschiedenis ligt.

Immigratie in de gouden eeuw

Gouden eeuw: 1590-1672
De gouden eeuw gold alleen voor Holland en zeeland want de rest van Nederland was in oorlog met
Spanje.
De naam “de gouden eeuw” komt uit de 19 e eeuw doordat het zo goed ging met de economie in die
tijd.
Er is een discussie of deze tijd de gouden eeuw genoemd moet worden doordat er veel geweld was
(VOC) en de grote winst er alleen was voor de kleine elite en niet het grote arme deel van Nederland
in die tijd.
Waarom kwamen mensen in de gouden eeuw (17 e) naar Nederland toe?
In deze tijd was de republiek het centrum voor vluchtelingen. Daar zijn meerder oorzaken voor en die
kan je indelen in push/pull factoren.
Pushfactoren zij factoren waardoor je ergens weg wilt, en pullfactoren zijn juist factoren waardoor je
ergens graag heen wilt.
Pullfactoren:
- Holland en Zeeland waren niet in oorlog met Spanje waardoor het dus relatief veilig was.
- Er was veel verstedelijking waardoor er meer banen vrijkomen en er meer handel komt.
- Amsterdam was het centrum van de financiële infrastructuur (beleggen)
- Je had geen absolute koningen waardoor er geen geld van je afgepakt kon worden.
- Particularisme, dit betekent dat elke provincie zijn eigen regels had. Er was dus geen Nederlandse
identiteit. Alle steden wilden zoveel mogelijk migranten omdat de economie daarop draaide.
- Er was gewetensvrijheid in de republiek, niks was raar. Van oorsprong was de republiek calvinistisch
terwijl 90% van de inwoners katholiek was. De katholeiken mochten hun geloof niet openbaar uiten
maar er was sprake van tolerantie. Niemand werd vervolgd.

Pushfactoren:
- In 1585 was de val van Antwerpen, in Antwerpen was een erg grote haven en was een
multiculturele stad waar vooral veel joden leefden. Deze val was erg belangrijk voor de migratie
omdat nadat de katholieken de stad bezetten, erg streng waren voor andere religies en de haven
blokkeerden waardoor de handel stil lag, vluchtten veel calvinisten en joden naar Amsterdam. Deze
politieke vluchtelingen namen kennis, kapitaal en handelskennis mee. Ook kwamen er katholieken
vanuit Antwerpen maar dat waren economische vluchtelingen.
- een ander pushfactor was de 80-jarige oorlog met Spanje.

Niet alleen hoogopgeleide vluchtelingen waren goed voor de economie maar ook de laagopgeleide
kwamen naar de republiek, deze waren namelijk goed voor de VOC als bijvoorbeeld matroos.

Gevolgen migratie 17e eeuw

Rond 1640 was de eerste joodse synagoge van west Europa in Amsterdam. Joden kwamen dus uit
andere delen van Europa naar Nederland toe, hierdoor kwamen dus ook nieuwe culturele aspecten
Migranten brachten wetenschappelijke inzichten met zich mee en in de 17 e eeuw was Nederland het
centrum van filosofie en wetenschappen. Door de relatieve tolerantie was er ook vrijheid voor
wetenschap.
In 1630 kwam Descartes naar de republiek door de vrijheid van wetenschap hoewel hij katholiek was.
Een bekende uitspraak van hem was “cogito ergo sum” (ik denk dus ik ben), rationalisme kon het
beste in de Republiek.
Zijn theorie: tweesubstantieleer, dit betekent dat er een goddelijke wereld is, waar wonderen waren,
die wij niet kunnen zien en een mechanische wereld die werkt volgens de natuurwetten, die we dus
wel kunnen zien. Volgens deze theorie moest je god dus niet letterlijk nemen maar er is wel een god.
Deze theorie was niet geaccepteerd in Frankrijk.

Spinoza was een vroege verlichtingsdenker, en hij werd erg beïnvloed door Descartes.
In 1650 gaf Spinoza een eigen wending aan de theorie van Descartes, de eensubstantieleer.
De theorie van Spinoza was dat god de natuur is, omdat de natuur “perfect” is, en god dus in de
mechanische wereld is.
Spinoza werd gezien als een atheïst, maar was dit niet.
Spinoza was voor absolute vrijheid en gelijkheid (en was dus sterk tegen slavernij) en had daardoor
niet veel vrienden.
Veel van zijn boeken zijn dus anoniem geschreven en anoniem gelezen.
In zijn boek ETHICA (de deugd) zegt Spinoza dat atheïsten ook een deugdzaam leven kunnen lijden.
Hij verdedigde iedereen en dus ook de atheïsten. Maar in de 17 e eeuw ging dit te ver, Spinoza was
een “radicale (moderne)” verlichtingsdenker.
Spinoza had ook kritiek op de republiek, hij wilde een indirecte democratie en de republiek was nu
een soort oligarchie.
Hij was wel fel aanhanger van een republiek omdat je met een republiek het meeste vrijheid hebt.

In 1680 kwam Pierre Bayle naar de republiek, hij was een gevluchte Franse hugenoot omdat het
protestantisme werd verboden in Frankrijk. In Rotterdam kwam hij in contact en was geïnspireerd
door het werk van Spinoza. Hij ging commentaar schrijven op het werk van Spinoza en was het niet
eens met de eensubstantieleer. Hij deed dit door te doen alsof hij fel tegen Spinoza was zodat hij niet
werd opgepakt.
Hij schreef stiekem boeken die hij naar Frankrijk smokkelde. Je zou kunnen zeggen dar Bayle en
Spinoza aan de voet van de Franse revolutie stonden.
Bayle stierfm in 1706.

In de gouden eeuw was Amsterdam het belangrijkst voor de economie maar vanaf de 19 e eeuw
wordt Rotterdam het belangrijkst voor de economie en de migratie.
Bouw van de brug over de maas in Rotterdam was goed voor de infrastructuur en de handel, dit was
zo omdat vanaf 1870 de industriële revolutie opkwam en de haven van Rotterdam was een doorvoer
voor het Ruhrgebied. Hierdoor werd Rotterdam erg belangrijk voor de economie. Voor het voor het
werk hadden ze goedkope arbeiders nodig en deze waren er bijna niet in Rotterdam. Door het
aanbod aan werk komen veel migranten naar Rotterdam en zuid werd volgebouwd met
arbeidshuisjes.
Op zuid waren dus altijd al mensen die niet uit Rotterdam kwamen. In de 19 e eeuw was er dus nog
geen Nederlandse identiteit, het was regionaal bepaald.
Maar in de 19e eeuw kwam wel het nationalisme op en je kreeg identiteitsbewijzen. Roma waren
hierdoor de eerste vreemdelingen in Nederland.
Mensen konden horen wie er echt Rotterdams sprak en wie van zuid kwam, hier waren veel woorden
uit Brabant en Zeeland. Hierdoor ontstond er al een kloof tussen noord en zuid.
De eerste directe verbinding tussen noord en zuid was de Erasmusbrug en die kwam in 1996.
Mensen van zuid waren vaak nog nooit in noord geweest en andersom.
Voordat de verbeterde infrastructuur kwam was de identiteit dus regionaal bepaald.

Na de 2e WO bleef zuid een migrantenwijk. En de economie en havens bleven groeien waardoor de

vraag naar arbeid dus ook bleef groeien. Door deze vraag kwamen ook steeds meer migranten uit
andere delen van Europa, gastarbeiders.
De vraag naar arbeider kwam dus van de bedrijven. Na de 2 e WO kwamen de gastarbeiders uit Zuid-
Europa. De 2e golf van gastarbeiders kwam van Kaapverdië en konden vaak niet lezen en schrijven en
waren dus extra goedkoop. Deze golf ging vaak niet terug en vestigde zich in zuid.
In 1972 waren de eerste en enige rassenrellen. Een Turks pension aangevallen. De turken zorgden
namelijk voor veel overlast en spraken de taal niet doordat ze gastarbeider waren. Voor het eerst
moest de ME ingezet worden.

Immigratie in Nederland in de 20e eeuw

Rond 1900 was ½% niet Nederlands.
In 1914 kwamen 1 miljoen Belgische oorlogsvluchtelingen naar Nederland. De 1 e golf vluchtelingen
waren oorlogsvluchtelingen en die waren makkelijk op te vangen in tegenstelling tot de vluchtelingen
nu.
De eerste niet westerse vluchtelingen waren chinezen in de jaren 30. Deze vluchtelingen kwamen
voor het geld. De chinezen waren ook mensen maar ze waren inferieur, ze werden gebruikt als
stakingsbrekers en werden dus ook veel gehaat door arbeiders. Mensen vonden dat chinezen niet
alleen moesten komen om pinda’s te verkopen.

Immigratie na de 2e WO
De eerste niet westerse vluchtelingen die na de 2 e WO naar Nederland kwamen waren de
Indonesiërs. Kwamen van 1945-1949, in 1945 kwamen de Indonesiërs naar Nederland doordat de
bezetting van de japanners was afgelopen in Indonesië en Indonesië een kolonie van Nederland was.
In 1949 kwamen veel mensen vanuit Indonesië naar Nederland door de Nederlandse soevereiniteit in
Indonesië.
Er was een strijd in Indonesië door Nederlandse acties en er kwamen veel mensen naar Nederland
omdat de strijd daar niet was.

Soekarno (voormalig president van Indonesië) probeerde van Indonesië een eenheid te maken. Dit
was erg lastig omdat Indonesië uit veel eilanden bestaat.
Verraders in Indonesië waren niet veilig en vluchtte dus naar NL.
Er gingen ongeveer 300000 indo’s naar Nederland want zij waren halfbloedjes en toen Indonesië zich
tegen NL keerde werden zij weer opgesloten in de kampen en ze liepen dus veel gevaar als ze nog in
Indonesië bleven.
Molukkers werkten samen met Nederland en waren vaak ook nog katholiek waardoor zij gevaar
liepen in Indonesië. De Molukkers waren erg hecht aan NL omdat de Molukkers niet deel uit wilde
maken van Indonesië. Nederland had de Molukkers een eigen staat beloofd als ze mee hielpen met
vechten. De Nederlanders ontvingen de Molukkers tijdelijk omdat ze hun eigen staat zouden krijgen
(die ze uiteindelijk niet kregen), hierdoor waren ze slecht geïntegreerd.
Integreren is het aanpassen aan een nieuwe omgeving met behoud van eigen cultuur.
In 1977 gingen de Molukkers terreur plegen omdat ze wiste dat ze de staat niet zouden krijgen.

1e golf gastarbeiders kwamen uit Italië en Spanje, ze waren geen vluchtelingen maar migranten.
Bovendien waren ze erg goedkope arbeiders. Deze gastarbeiders bleven niet in Nederland maar
gingen terug naar hun eigen land.
2e golf gastarbeiders waren Turks en Marokkaans, deze bleven wel in Nederland. Het Turken pension
was dicht bij de fabriek.
Deze golf bleef wel in Nederland omdat de economie in het land van herkomst slecht ging en de
verschillen te groot waren, thuis was het veel slechter dan in NL.
Midden jaren 70 was de oliecrisis, dit had te maken met de oorlog in het oosten. De OPEC-landen
boycotten bondgenoten van Israël en Nederland werd dus zwaar getroffen.
Hierdoor komt een stop in de economische groei maar er kwam geen stop in de migratie, er kwam
ketenmigratie wat betekent dat familie van migranten ook hierheen kwamen. Maar deze migranten
waren niet nodig voor de economie waardoor er veel onrust ontstaat.
In 1975 werd Suriname onafhankelijk waardoor er heel veel migranten kwamen en in 1981 waren de
decembermoorden, waar de legerleiding in Suriname de macht overnam en de oppositie
uitmoordde. Waardoor er ook weer meer migranten kwamen.
Er was dus te weinig werk waardoor er spanningen ontstonden.

In de jaren 90 kwamen er veer oorlogsmigranten uit bijvoorbeeld Iran, maar vooral uit Joegoslavië
door de Balkanoorlog.

Gevolgen van de vluchtelingenstroom

Eind jaren 90 komt het rechts populisme op.
Ook komt er een multiculturele samenleving door de migrantenstroom.
Volgens historici is Nederlands geen multiculturele samenleving, een voorbeeld van zon samenleving
is het Ottomaanse rijk waar veel volkeren woonden en culturen waren bijna autonoom.

75% van alle Nederlanders hebben geen migratieachtergrond en 25% wel.

De helft van de mensen met een migratieachtergrond is westers en de andere helft niet westers.

Gevolg:
Met name de randstad wordt een multiculturele samenleving omdat er veel werk is.
Een ander gevolg is discussie over de multiculturele samenleving, in de jaren 70/80/90 was er een
taboe door de 2e WO, je mocht niet slecht praten over migranten. Pim Fortuyn was het symbool van
kritiek op de samenleving, hij had charisma en daarom namen mensen zijn standpunt serieus. Hij
schreef dat de islamitische cultuur niet goed kon mengen wat niet waar is.
Ook schreef hij over dat de overheid niet genoeg grip had op moslims, hij kreeg gelijk door 9/11
Doordat hij de taboe verbrak kreeg hij veel aanhang. Hij discrimineerde, hij vond de westerse cultuur
superieur en noemde de moslims achterlijk, wat niet waar is want zij liepen al lang voor.
In 2001 in de tijd van 9/11 kreeg Pim veel aanhang en kwam er veel haat op migranten.
Toen hij in 2002 vermoord was door een witte dierenactivist waren veel mensen opgelucht omdat er
anders waarschijnlijk een rassenoorlog uitbrak.

Segregatie betekent scheiding van rassen.

Assimilatie betekent dat als je te veel je eigen mensen opzoekt dat je niet kan integreren. Maar
wanneer is iemand aangepast en hoezeer moet je je aanpassen?
Tot ver in de jaren 80 vond men dat assimilatie niet hoefde

Multiculturele samenleving in de 21e eeuw

In Nederland is een dominante cultuur, je hebt bijvoorbeeld Nederlandse scholen.
Als we een multiculturele samenleving willen moeten we allemaal daar aan werken.
Amerika
De eerste bewoners van Amerika komen ws uit Spanje; jagers/verzamelaars maakten reizen
en pijlpunten die in Amerika gevonden zijn tonen dezelfde technieken als in Spanje
gebruikelijk waren.
(dit is een wetenschappelijke theorie).

Columbus kan beschouwd worden als het begin van de globalisering:

in het logboek stond dat de autochtone bevolking op het strand stond toen Columbus aan
kwam, zij hadden verf op hun lichaam en zwommen naar de schepen toe.
In het filmfragment is dit allemaal niet te zien; Hollywood maakt gebruik van stereotypen en
vooroordelen.

Columbus en de Europeanen waren geen migranten maar kolonisten, ze pasten zich niet
aan. Midden en Zuid-Amerika was voor de Spanjaarden en Portugezen, Noord was voor de
Britten, Nederlanders en Fransen.
De Spanjaarden en Portugezen gingen anders met de autochtone bevolking om dan in
Noord-Amerika; zij roeiden de inheemse bevolking zoveel mogelijk uit terwijl in Noord-
Amerika meer avonturiers en handelaren kwamen. En de WIC.
zo hingen ze bijv in Nieuw-Amsterdam iets meer op basis van gelijkwaardigheid met de
oorspronkelijke bewoners om, er was handel en zij werden niet gezien als primitievelingen
maar als mensen met een andere manier van leven.
Manhattan werd gekocht van de indianen door de Nederlanders.
Er kwamen veel religieuze (protestante) vluchtelingen naar Noord-Amerika omdat daar meer
vrijheid was.
Midden- en Zuid-Amerika was katholiek (want van de Spanjaarden en Portugezen dus daar
konden de protestanten niet heen).Ook kwamen er veel boeren die in Europa weinig land
hadden; de 80jarige oorlog had veel verwoest in Europa.
Er wordt geschat dat in de 16e tot 19e eeuw 100 miljoen van de oorspronkelijke bewoners
van Amerika zijn omgebracht.
-Ze hadden geen wapens
-ze konden niet tegen alcohol en in Manhattan werd veel gedronken
-de Pest werd overgebracht (vooral via kleding) en de indianen hadden geen antistoffen
tegen deze onbekende ziekte

Etnocentrisme = de eigen etniciteit is superieur aan die van de ander

het begrip indiaan is etnocentristisch

De uitroeiing van de inheemse bevolking (19e eeuw):

in het begin was er een basis van gelijkwaardigheid maar dit veranderde toen Amerika
ontstond.
De kolonisten trekken steeds verder landinwaarts en de indianen zaten hen in de weg..
(Hitler verwees hier ook naar als hij het over Lebensraum had).
Door oorlogen te voeren doden de kolonisten de indianen (vanwege het Manifest Destiny,
het recht om een stuk land toe te eigenen), ze lokten ze naar vredesonderhandeling waren
ze werden gedood en de bizons (waar de indianen van leefden) werden ook doodgeschoten.
Indianen werden in reservaten gestopt, ze waren volgens de Amerikanen van hetzelfde
niveau als de dieren en moesten blij zijn met hetgeen de kolonisten hen brachten.
ondertussen kwamen de Britse kolonisten, onder invloed van het Verlichtingsdenken, in
opstand tegen Groot Brittannië omdat zij de belastingen die zij moesten betalen te hoog
vonden.
De verlichtingsidealen vormen de basis van de Amerikaanse grondwet, de Amerikanen
wilden gelijkheid en vrijheid..
De Amerikanen waren trots op deze genocide en hebben het tegelijkertijd over gelijkheid in
hun grondwet..
in 1864 werden bijv 600 indianen vermoord en werden menselijke lichaamsdelen als trofee
meegenomen.
Uiteindelijk hebben de Amerikanen anderhalve eeuw nodig om de Indianen uit te roeien; de
indianen kende het land en leefden samen met de natuur, die de kolonisten natuurlijk niet
kenden.

Het lot van de Cherokees:

dit was een indianenstam in Oost-Amerika; zij leefden al langere tijd samen met de
kolonisten en waren zeer ontwikkeld.
Toch werden zij op een gegeven moment van hun leefgebied verjaagd.
Omdat er als een Trias Politica was in Amerika begonnen de Cherokees een rechtszaak, het
hoge gerechtshof stelde hen in het gelijk en toch moesten zij hun grondgebied verlaten; de
cherokees werden “wilde jagers” genoemd.
The Indian Removal Traject werd veroordeeld, maar zonder resultaat.
deze zgn Trail of Tears is een dieptepunt in de Amerikaanse geschiedenis!

Veel kolonisten vestigden zich in gebieden die qua natuurlijke omstandigheden leken op hun
land van herkomst, in sommige gebieden woonden veel Fransen, in andere weer veel
Nederlanders. Sommige gebieden wilden zich niet aanpassen en hielden vast aan hun oude,
vaak Christelijke, normen en waarden.
En ook nu nog zijn veel Amerikanen erg conservatief.
De Amish zijn hiervan een duidelijk voorbeeld; zij leven nog steeds zoals hun voorouders
deden 800 jaar geleden. Onderling spreken zij ook nog steeds hun eigen taal, een soort
Duits. (dat kunnen wij ook nu nog redelijk verstaan:-)
Toen kolonisten vanuit het Oosten steeds verder richting het Westen trokken wilden de
Amish daar ook niets van weten; dat stond niet in de bijbel.

In 1787 was de Amerikaanse grondwet een feit; er waren toen 4 miljoen (westerse)
inwoners en 1 miljoen slaven.

belangrijke migratiemomenten:
1780-1815 veel Britse immigranten die zich vanwege de taal makkelijk konden aanpassen.
de migranten waren WASP: White, AngelSaksisch en Protestant. Dit was de dominante
identiteit van de Amerikanen.
in 1815 waren er al 95 miljoen inwoners
1815-1880 meer dan 10 miljoen Europeanen (Nederlanders, Polen, Duitsers, Russen en
Hongaren) vertrekken naar Amerika, vaak met de Holland Amerikalijn vanuit Rotterdam.
de komst van stoomschepen (industrialisering is een oorzaak van globalisering) maakten de
overtocht makkelijker en overbevolking in Europa was een push-factor; er was te weinig land
voor de boeren in Europa en in Amerika was genoeg ruimte (the American Dream)
omdat mensen vaak lang gespaard hadden voor hun reis moest het wel een succes worden..
daarover schreven ze naar het thuisfront en dit leverde weer een nieuwe stroom
gelukszoekers op.
1850 piek van Ierse immigranten: in Ierland was hongersnood door de aardappelpest en
overbevolking.
Duitse immigranten waren vooral economische migranten die rijk wilden worden (ook in
Dlnd was overbevolking, te weinig grond voor alle boeren). de Armerikaanse droom was
echter niet voor iedereen zo’n droom..
De Duitsers en Ieren waren katholieken en vormden een bedreiging voor de identiteit en
cultuur..
Het idee was dat Amerika een Melting Pot zou zijn, waar iedereen gelijk is en mee doet,
maar in de praktijk was dit niet zo.
tussen 1870 en 1920 komt de 3e stroom immigranten, deze stroom wordt de hypermigratie
genoemd; 23 miljoen mensen komen naar Amerika. (in het totaal komen in de 3 stromen 66
miljoen mensen).
Veel van de nieuwkomers uit de 3e stroom vestigen zich in het Noorden waar in de fabrieken
grote vraag is naar arbeiders. De meeste migranten komen dan uit Italië en Rusland. mensen
trekken van het platteland naar de steden. In deze stroom komen veel Italianen: de
eenwording van Italië betekent dat er belastingen geheven gaan worden en in zuid-Italië
wonen veel armen en is er sprake van overbevolking. In Rusland is er veel anarchistische
terreur, geweld tegen de tsaar. De Russische joden krijgen veelal de schuld en zij vluchten
naar Palestina of Amerika.
spotprenten uit deze tijd laten eerst Uncle Sam zien die mensen Amerika binnenlaat of zie je
plaatjes waarin kapitalisten de stroom immigranten proberen tegen te houden terwijl
duidelijk is dat zij zelf ook als immigrant gekomen zijn, het is niet eens hun land waaruit ze
nu mensen willen weren.

Chinese immigranten kwamen vooral naar het Westen en veranderden hiermee de WASP-
identiteit.
Zij worden vooral gebruikt als stakingsbrekers.

Er komt steeds meer migratiebeleid om migratie tegen te gaan. Er komen

inburgeringscursussen die helpen om je eerder thuis te voelen, maar mensen worden ook
gekeurd. er worden quota in gesteld: zo zijn er 100.000 Italianen in Amerika, er mag nog 3%
daarvan bij en dan is het vol..
in 1901 wordt een anarchistische aanslag gepleegd door Russen.

Er komt anti-migratiewetgeving hoewel dit indruist tegen de Amerikaanse grondwet.

Senator Smith is zeer sociaal-darwinistisch en stelt dat er rassen zijn; de wetgeving is dus
zeer racistisch. Amerikanen zijn superieur en raszuiver en teveel inmenging van andere
rassen moet vermeden worden (melting pot is dus onzin geworden..)
er zijn verschillende wijken voor verschillende rassen (“salad bowl”), denk aan little Italy,
China Town, Ierse wijken etc.
Het is gesegregeerd, niet geïntegreerd.
in de 1e wereldoorlog moesten Duits-Amerikanen wel integreren, in WO 2 werden Japanners
geïnterneerd in concentratiekampen omdat ze niet vertrouwd werden.

Geschiedenis van Afro-Amerikanen:

Afrikanen mochten hun eigen cultuur en taal niet behouden.
in 1619 kwam het eerste schip met slaven aan, een Zeeuws schip.

in 1776 verklaart Amerika zich onafhankelijk. Opstandelingen wilden geen Britse kolonie
meer zijn, ook al zei men dat het leven daar goed was. in 1787 wordt de grondwet
ondertekend waarin staat dat alle mensen gelijk zijn. De Amerikanen voelden zich
onderdrukt als kolonie, maar hadden ondertussen wel slaven.
De verklaring en grondwet gold niet voor 25% van de bevolking; de slaven en vrije zwarten..
Sommige Noordelijke staten waren tegen het houden van slaven. Zij hadden een ander
klimaat.
in de grondwet wordt slavernij zelfs beschermd, een paradox!
maar door de Trias Politica is de grondwet ook democratisch.
the slave act: slaven zijn eigendom van hun eigenaar en moeten daar heen terug als zij
vluchten.
een ander voorbeeld: de 3/5-clausule: slaven tellen voor 3/5 deel mee als inwoner van een
staat; hoe meer inwoners een staat heeft, hoe meer zetels in de senaat. De Noordelijke
staten zijn het hier niet mee eens.. als je slaven behandelt als dieren, kun je ze ook niet
meetellen voor het aantal inwoners..

de 55 Founding Fathers zeiden dat slavernij vanzelf zou verdwijnen omdat er andere
manieren van productie zouden komen. in 1790 werd idd een machine uitgevonden om
katoen te ontpitten, maar daardoor konden de slaven juist worden ingezet om katoen te
gaan plukken en werd de vraag naar slaven alleen maar groter.. het idee van de Founding
Fathers bleek dus niet te kloppen en de spanningen in Amerika werden groter.

in het noorden komt het Abolitionisme op: het streven naar afschaffing van de slavernij.
Tegelijkertijd trekken veel kolonisten naar het Westen waar nieuwe staten ontstaan. Dit
roept dan steeds de vraag op of deze nieuwe staat voor of tegen de slavernij is en dit is
uiteindelijk een oorzaak van het ontstaan van de Amerikaanse burgeroorlog in 1860.

de eerste crisis gaat over de nieuwe staat Missouri: deze staat wil eigenlijk voor slavernij zijn
maar ligt vrij noordelijk. er komt uiteindelijk een compromis, alles boven de 36 e
breedtegraad is abolitionistisch, met uitzondering voor Missouri.
Californië, een langgerekte staat, ligt voor het grootste deel onder de 36 e breedtegraad,
maar wil in 1850 toch slavernij-vrij zijn, er komt weer een compromis; Californië mag
slavenvrij zijn, maar de slave-act wordt aangescherpt.. gevluchte slaven moeten worden
teruggestuurd.
in de jaren 50 krijgende abolitionisten een slaaf zover dat hij een rechtszaak aanspant tegen
zijn eigenaar, maar het hooggerechtshof bepaalt in 1857 dat een slaaf geen rechtszaak kan
aanspannen, want hij is handelswaar.. 2/3e van de economie dreef op slavernij.
Het Noorden is geïndustrialiseerd terwijl het zuiden economisch agrarisch is.

1861 de Amerikaanse Burgeroorlog:

aanleiding is de verkiezing van Lincoln; Lincoln had geen slaven en werd door het Zuiden
gezien als abolitionist, maar eigenlijk was hij dat niet, maar daarom stapten de Zuidelijke
staten uit de Unie.
Lincoln had gewonnen voor de Republikeinen, die verlicht en voor vrijheid waren. De
Democraten hadden twee kandidaten, dat was geen slimme tactiek geweest.
Lincoln wilde de Unie behouden, maar niet perse de slavernij afschaffen.
De burgeroorlog begint in 1861 en eindigt in 1865; in het begin had het noorden het slecht,
ze hadden meer mensen maar het Zuiden had betere generaals en kon beter vechten.
in 1863 wordt de slavernij afgeschaft; Lincoln had dit eerder kunnen doen maar wachtte tot
het perse noodzakelijk was. De slaven wilden tegen het Zuiden en tegen hun bazen gaan
vechten.
Emancipation proclamation = afschaffing van de slavernij.

Hoe ontwikkelt de zwarte gemeenschap zich na de Burgeroorlog:

1865-1877 reconstructie- periode: geprobeerd wordt zwarten gelijke rechten te geven.
Er worden verschillende wetten (amendementen) opgenomen in de grondwet, waar 75%
voor moet stemmen:

13e amendement : officiële afschaffing van de slavernij, alleen Mississippi weiger te

ondertekenen
14e amendement (1865): gelijke rechten; ex-slaven krijgen dezelfde rechten
15e amendement (1869): voormalige slaven mogen stemmen

Freeman Bureau: geeft hulp aan ex-slaven, denk aan kleding en onderdak.
in de praktijk bleven de meeste ex-slaven gewoon aan het werk op de plantages, maar nu als
werknemers, er was nog steeds geen (economische) vrijheid, ze konden feitelijk nergens
anders aan de slag.
Vanaf 185 begint de Klu Klux Klan aanslagen te plegen tegen zwarten en tegen hen die hen
steunen. Tijdens de reconstructieperiode is de KKK illegaal maar begin 20 e eeuw worden ze
legaal.
Later keert de KKK zich ook tegen katholieken en Joden.
in 1870 begint de publieke opinie zich tegen de reconstructie te keren, niet alleen in het
Zuiden maar ook in het Noorden.
De presidentsverkiezingen kennen geen duidelijke winnaar en dus wordt besloten dat de
Republikeinen gewonnen hebben..
in 1877 kont er een einde aan de reconstructie en de regering laat de zwarten in de steek;
het einde van de Burgeroorlog betekent vrijheid voor het Zuiden en men keert terug naar
het confederalisme.
Het is een heel zwakke federatie, de staten mogen weer zelf bepalen (terug naar de States-
rights).
het 13e, 14e, en 15e amendement werken niet in de praktijk; er is veel openlijke terreur tegen
zwarten, vooral in de Zuidelijke staten.
er worden duizenden zwarten gelyncht. Geweld wordt verheerlijkt (kenmerk van
totalitarisme en is de banaliteit van het Kwaad..)
in de Staten waar eerst slavernij was gaat de wetgeving in tegen het 13 e, 14e, en 15e
amendement en ontstaat een systemisch stelsel van segregatie en apartheid.
Zwarten moeten belasting betalen om te mogen stemmen, maar hebben vaak geen geld.
license-tests werden extra moeilijk gemaakt voor zwarten en vaak oneerlijk beoordeeld.
in deze tijd kwamen er ook moslims naar Amerika (moslim-immigratie) dus zwarten waren
vaak al blij als ze een baan hadden..
In 1896 bepaalt de Supreme Court (hoogste gerecht) dat de Jim Crow-law niet tegen de
grondwet in gaat. “seperate but equal..” ze zijn gescheiden maar gelijk; in de praktijk waren
de voorzieningen helemaal niet gelijk en dit bleef zo tot de opkomst van Martin Luther King.

in het begin van de 20e eeuw had Dupois, een zwarte intellectueel, en emancipatiebeweging
opgericht, de NAACP, die de strijd tegen rassenongelijkheid wilde aangaan met woorden.
“hoe voelt het om een probleem te zijn?”
WO1 was een belangrijk emancipatie en integratiepunt geweest; zwarte mannen wilden
vechten om hun loyaliteit te bewijzen maar bleven toch achtergesteld.
The Great Migration: zwarten die niet in militaire dienst waren trokken naar het Noorden,
voor het eerst na de burgeroorlog, een interne migratie dus. Ze namen de arbeidsplekken
van blanken in de oorlogseconomie over en waren geliefd omdat zij voor half geld werkten.

in 1919 waren er heftige rassenrellen; The Red Summer. Alles wat links was werd opgepakt
uit angst voor de communistische revolutie in Rusland. Zwarten werden ook aangepakt
omdat zij de plekken van blanken hadden ingenomen..
ook in het Zuiden is er terreur.

de getto’s ontstaan; het Noorden is ook gesegregeerd en de rassenrellen houden aan.

Zwart Nationalisme ontstaat; jong zwarten zien in Dubois een vijand, zwarten moeten trots
zijn en zich niet aan alles aanpassen.
in 1922 worden lynchpartijen officieel verboden, maar dit voorstel wordt tegengehouden
door de Senaat!! (afgevaardigden van de Zuidelijke staten).
De zwarten worden hard getroffen door de Great Depression; 50% van de zwarten wordt
werkeloos en zij hadden al veel schulden.
Roosevelt houdt in de jaren 30 de segregatie in stand omdat hij bang is dat “the new deal”
niet gesteund zal worden, maar hij probeert wel op te komen voor de zwarte Amerikanen.
Ook in het rechtssysteem worden zwarten benadeeld, jury’s bestaan uit blanken en
Roosevelt is niet machtig genoeg om dit te veranderen.
Tijdens WO2 is er weer een grote migratie van Zuid naar Noord, in de hoop op een betere
positie. De NAACP groeit qua ledenaantal, maar ook de rassenrellen nemen toe.
Roosevelt neemt kleine stapjes om racisme te verbieden, maar de KKK en het geweld tegen
zwarten neemt alleen maar toe.
Martin Luther King staat aan het hoofd van The Civil Rights Movement, die raakte i neen
stroomversnelling in de jaren 50/60.
in 1954 besluit het hooggerechtshof dat segregatie in het onderwijs niet rechtsgeldig is en
dit is het begin van het einde van de segregatie, dan komt het in een stroomversnelling. Rosa
Parks weigert in 1955 haar plek in een bus op te geven voor een blanke en dit in aanleiding
voor demonstraties, waarbij Martin Luther King ook bekend wordt. ML King riep op tot een
boycot van de bussen, het OV ging er bijna aan failliet en de boycot duurde voort tot
segregatie in het OV verboden werd. De weerstand onder blanke zuiderlingen werd ook
alleen maar groter wat weer tot meer geweld leidde; zo moest de politie 9 zwarte jongeren
naar school begeleiden.
Er volgden aanslagen op ML King en in 1968 werd hij vermoord.

President Kennedy stond voor een dilemma: hij had een wetsvoorstel voor de afschaffing
van de segregatie klaar liggen, maar voor hij het kon indienen werd ook hij vermoordt.
Zijn opvolger Johnson heeft de wet doorgevoerd; de Civil rights act en de Voting rights act
werden in 1964/65 ingevoerd en waren bijna gelijk aan het 14 e en 15e amendement.
zo kwam er een einde aan de Jim Crow wetgeving en veel Zuiderlingen stapten over naar de
Republikeinse partij.
Ml King lijkt succes te hebben gehad, maar jonge zwarten worden toch weer ontevreden, de
praktijk blijkt anders! Ze vinden ML King een Uncle Sam (uit een boek, waarin een zwarte
zich als een witte gedraagt). Dat werd in het boek goed verbeeldt en wordt nu symbool voor
iemand die nep is.. Jonge zwarten vinden de veranderingen niet snel genoeg gaan en willen
geweld gaan gebruiken.
Er ontstaan twee verzetsgroepen:
de Black Panthers; zij gebruiken geweld en zijn links; dit moet je zien in de context van het
einde van de Vietnamoorlog. De black Panthers dachten gesegregeerd, maar wel met gelijke
rechten. Ze bekeerden zich tot de Islam, en daarmee tegen ML King, die fel Christen was. ze
weigerden te vechten in Vietnam.
Ml King begint steeds meer over economische gelijkheid te praten en is kritisch over de
Vietnamoorlog, waar zwarten worden ingezet als kanonnenvoer..
in 1968 worden zowel Malcolm X als ML King doodgeschoten en in meer dan 50 steden
ontstaan maandenlang hevige rellen. (the long hot summer)
Veel blanken worden bang voor de zwarten.
ML King was steeds linkser geworden en daarom vonden de FBI en de CIA het niet heel erg
dat hij werd doodgeschoten..
in zijn beroemde speeches vraagt King zich af hoe het komt dat Lincoln de slaven bevrijdde
en er nu toch nog steeds sprake is van slavernij en ongelijkheid.

In 2008, toen Obama president werd, leek er meer gelijkheid te zijn, maar nu lijkt dat weer
teruggedraaid. Het lijkt alsof er weer een Jim Crow wetgeving is; Zwarten kunnen in
sommige staten helemaal niet stemmen of het wordt hen heel lastig gemaakt.
Hillary Clinton had ws sowieso meer stemmen dan Trump en had zeker gewonnen als meer
zwarten hadden kunnen stemmen.
over Obama wordt ook gezegd dat hij een Uncle Sam is..
in de jaren 80 was politiegeweld nog legaal en ook nu lijkt de war against Drugs, meer op
een war against the black.. zwarten worden nog steeds sociaaleconomisch en juridisch
gediscrimineerd.

sinds 2 jaar is wel de confederation-vlag verboden, de vlag van de zuidelijke staten, die veel
gebruikt werd door de KKK.
eigenlijk lijkt er sinds ML King voor veel zwarte Amerikanen nog niet echt veel veranderd..
Migratie in de Griekse Oudheid

van 800 tot 500 v Chr. is de Archaïsche periode, de Griekse kolonisatiegolf.

Feniciërs settelen zich in het zuiden van het middellandse zeegebied, stichten daar oa
Carthago en Grieken veroveren het Noorden.
De naam Europa komt van een Fenicische prinses die ontvoerd werd door Zeus.
Het ontstaan van het spijkerschrift en het alfabet is te danken aan handelscontacten.

De Grieken waren een zeevaarders volk, en de reden dat zij rond 800 v Chr zoveel steden
stichten in andere landen en weggaan uit Griekenland is omdat rond die tijd de bevolking
explosief stijgt.
Er was niet genoeg land om voldoende voedsel te verbouwen en het voedseltekort was een
pushfactor:
rond 1200 v Chr. waren veel Griekse steden door de Doriërs vernietigd, en rond 800 v Chr
kwamen de Grieken uit de donkere eeuwen, de Griekse samenleving was agrarisch. De
Dorische stammen waren sterker en hadden kennis over ijzererts. Zij namen dit uit
Griekenland mee, maar voor deze techniek heb je veel hout nodig om het op hoge
temperaturen te kunnen verwerken. Door het kappen van bossen ontstond erosie en de
natuur in Griekenland veranderde.
Toen er in 800 v Chr. weer steden ontstonden was er al snel een tekort aan landbouwgrond.

Dit verklaart waarom ze ook naar de Oekraïne en Sicilië gaan, op zoek naar vruchtbare
gronden; de migratie vindt plaats door verandering van de natuur.

De Grieken stichten ook steden aan de kust en dit worden handelssteden. Zij voerden handel
met de moedersteden.
Er zijn natuurlijk ook avonturiers.

Hierdoor kwam er een gigantische druk op de politiek; er ontstonden vele stadstaten en

deze hadden allemaal een eigen bestuur. De Grieken stichten oa Nice, Marseille en Napels.
In de meeste stadstaten heb je een aristocratie en hoor je hier niet bij dan heb je meestal
ook geen macht, geen inspraak en geen rijkdom.
De kolonisatiegolf had dus zowel economische als politieke beweegredenen.

opvallend is dat de band tussen de Griekse moederstad en de nieuwe stad vaak erg hecht
bleef, er waren veel gelijkenissen tussen de nieuwe stad en de stad van oorsprong, in
tegenstelling tot de kolonisten in Amerika.

Uit deze periode zijn geen geschreven bronnen, alleen archeologische en DNA.

Magna Graccia:
De Grieken gingen redelijk vreedzaam om met de oorspronkelijke bewoners van gebieden
waar zij zich vestigden.

In de buurt van Napels lag Paestum: hier stonden de 3 meest schitterende Griekse tempels,
in Dorische stijl.
De Hera-tempel lijkt erg op een basilica.
De tempels werden ook gebouwd om te laten zien dat zij cultuur komen brengen en de
Griekse cultuur wordt zo verspreid.
Het is een mannencultuur en op grafstenen van de adel zie je de Duiker.

De Grieken keken naar bijv de Egyptenaren vanuit Etnocentrisme: zij kijken vanuit hun eigen
cultuur; Herodotus beschrijft de manier van leven van de Egyptenaren, maar tussen de
regels door lees je ook dat hij het wel raar vind.

Welke verklaring had Aristoteles voor de Griekse superioriteit:

De volken in het noorden zijn wel sterk maar niet slim, Azië is wel slim maar niet sterk en de
Grieken hebben beide kwaliteiten. De Grieken hebben het recht te regeren over de
Middellandse zee en de bevolking tot slaaf te maken.
Dit vinden Aristoteles en Plato volkomen normaal.
Door de slaven heeft de Griekse elite tijd om te schrijven.

Metoiken: dit zijn buitenlanders, vreemdelingen die niet in Athene geboren zijn. het zijn
geen slaven!
Grieken zagen iedereen die niet in hun polis geboren was als buitenlander, en deze hadden
geen burgerrechten want waren geen burger.
Raszuiverheid was belangrijk.
Xenafan, een schrijver, breekt een lans voor de Metoiken, hij vind dat men buitenlanders wel
als burger moet beschouwen.

De opkomst van het Romeinse Rijk:

Bij de Grieken was er sprake van een kolonisatiegolf, de Romeinen verspreiden zich ook over
het Middellandse Zeegebied, maar omdat zij het gebied met niemand hoeven te delen, gaan
zij er ook heersen.
Zij veroveren gebieden en onderwerpen de plaatselijke stammen.

Rome had als stad geen eigen identiteit; de wortels liggen bij de Etrusken (het begon als een
Etruskische stad).
Veel kennis is ook afkomstig van de Etrusken, zoals de Goden, het alfabet en de bouwkunde.
Over de Etrusken is niet zoveel bekend, zij hebben Rome gesticht vanuit het moeras dat het
eerst was, maar de Romeinen hebben de rol van de Etrusken enorm gebagatelliseerd en zich
de eer over de bouwkunst toegeëigend.
De Romeinen schrijven wel over de Etrusken; zo waren man en vrouw gelijk, hetgeen de
Romeinen erg raar vonden.
Rond 500 v Chr. verdreven de romeinen de Etrusken en zo begon de Romeinse republiek.

Rond 300 voor Chr. wordt de basis van het romeinse Rijk in de romeinse republiek gelegd;
het Italiaanse vasteland is veroverd en in het zuiden van Italië komt het tot een strijd tussen
de Grieken en Romeinen.
In 280 v Chr. komen Romeinse legioenen in Zuid-Italië; de Romeinen waren altijd uit op buit
en de Grieken hadden veel meer rijkdom.
De Romeinen zijn een “leger met een rijk”, de Grieken zagen de Romeinen als boeren en
ruwe strijders.
Griekse stadstaten proberen zich te verenigen tegen de Romeinen en roepen de hulp in van
koning Pirus van Epirus.
Pirus schiet hen te hulp, vooral in de hoop zijn eigen macht te kunnen uitbreiden.
Pirus komt met een leger van 30.000 man en Aziatische gevechtsolifanten (voor het eerst
ziet men olifanten in Italië). Pirus won 3x van de romeinen en trok zelfs op tot Rome. Na de
2e overwinning stelde Pirus aan de senaat voor om op te geven, maar de romeinen
weigeren.
Tijdens de 3e slag hebben de romeinen ontdekt dat de olifanten geen goddelijke wezen zijn
en dat ze op de vlucht slaan als ze biggen horen krijsen. De romeinen steken biggetjes in
brand en gooien die richting de olifanten, die biggetjes krijsen dan vreselijk..
Pirus wint de slag maar verliest de oorlog, een Pirus-overwinning. (je wint de slag, maar niet
de oorlog).

Bij de Romeinen is de machtshonger alleen maar vergroot en zij gaan door met veroveren.
Romeinen zien zichzelf als superieur en andere volken als barbaars. zij gingen, in vergelijking
met de Grieken, wel redelijk open en tolerant om met overwonnen volken.

maar er zijn ook Romeinse “trauma’s”:

in 300 v Chr. wordt bijna heel Rome veroverd door de Galliërs, alleen het Capitool niet.
Ganzen hadden de Romeinen gewaarschuwd.

in 200 v Chr. waren de Carthaagse oorlogen, meer dan 100 jaar vochten de Romeinen al
tegen Carthago, in 3 oorlogen.
in de 2e (Punische of Carthaagse) oorlog komt Hannibal vanuit Spanje. Spanje is op dat
moment erg rijk aan grondstoffen en daarom wilden de romeinen Spanje veroveren.
De romeinen waren het sterkst op het land, de Carthagers waren dat op zee, dus het was
een verrassing dat Hannibal over land kwam met een mega-leger.
Hannibal a portes was 700 jaar later nog een bekende kreet, zo diep is het trauma dat hij
achter liet.

Hannibal maakte echter 1 fout; hij heeft Rome niet aangevallen. Hannibal had superieure
tactieken, veel beter dan de Romeinen. Had Hannibal Rome aangevallen dan was er geen 3 e
Punische/Carthaagse oorlog geweest.
Maar Hannibal trok verder naar het zuiden, omdat hij steun wilde van de Griekse stadstaten
en toevoer van voedsel.
Uiteindelijk noest Hannibal zich terugtrekken; de romeinen voerden een alles-of-niets tactiek
uit door al hun troepen naar Carthago (in Noord-Afrika) te sturen. toen zat Hannibal in de val
en werd hij verslagen.
Ook gebruikten de romeinen de tactiek van de verschroeide aarde en vergiftigden zij het
water.
Een derde oorzaak van het verlies van Hannibal kwam doordat de romeinen een verdeel-en
heerstactiek hanteerden in de veroverde gebieden. Zij waren in principe verdraagzaam en
tolerant, waardoor veel staten loyaal waren aan de romeinen.
als staat kon je een vriend of een bondgenoot zijn; vrienden (amicus) hoefden minder
belasting te betalen en minder soldaten te leveren maar dan moest je wel loyaal zijn.

Hannibal verloor dus door:

ipv Rome te veroveren door te trekken naar het Zuiden.
tactiek van de verschroeide aarde door de romeinen.
verdeel en heerspolitiek van de romeinen.

De gevolgen van de romeinse veroveringen:

op korte termijn:
De romeinen hadden afgerekend met een grote vijand en een trauma.
De romeinen waren nu een grote mogendheid in het Middellandse Zeegebied.
Carthago was met de grond gelijk gemaakt en bestrooid met zout zodat er niets meer zou
groeien (heel barbaars voor romeinen)
ze waren politiek oppermachtig.
ze gingen verder met veroveren van gebieden.
het sociaal-economische gevolg was dat de verschillen tussen arm en rijk veranderen.
Er kwamen veel Carthaagse slaven want teveel boeren waren doodgegaan, ze hadden of
zelfmoord gepleegd of waren dood gegaan in het leger.
Het leger bestond nml vnml uit vrijwillige soldaten; al 3 eeuwen was de ideale romein steeds
een half jaar boer en dan weer een half jaar vrijwilliger in het leger.
de identiteit van de romeinen veranderd omdat de verschillen tussen arm en rijk dus groter
werden; er waren heel veel boeren dood en Hannibal en de verschroeide aard hadden
enorme schade aangericht.
Ook nu nog is het zuiden van Italië getekend door de Carthaagse oorlogen:
de grote steden zoals Napels waren Griekse staten. Tot de komst van Hannibal was het
zuiden het meest geürbaniseerd en nu was alles verwoest. En boeren keerden niet meer
terug, omdat ze dood waren.

Ondertussen begonnen de adel kleine boeren te onteigenen en eigenden zich het land toe.
er worden grote boerenbedrijven opgericht, latifundi, waar (Carthaagse) slaven werken en
vooral druiven en olijven worden verbouwd.
De boeren trekken daarop vanuit het zuiden naar het noorden van Italië, waardoor het
Noorden urbaniseert. de boeren in het noorden belanden in de laagste onderklasse, de
proletariers, kinderen zijn hun enige bezit..
Zo raakt het zuiden gede-ürbaniseerd en als in de 19e eeuw er ook nog een machtsvacuüm
ontstaan grijpt de maffia in.
De rijken worden ondertussen steeds rijker en zo zie je in het huidige Italië nog de gevolgen
van de Carthaagse oorlogen.

ook de tolerantie tav veroverde gebieden verandert na de verovering van Carthago; er wordt
wel een nieuwe stad gebouwd maar deze lijkt totaal niet op de oude stad. Dus wat betekent
die tolerantie nog? wat betekent het om een Romein te zijn?

De oorlog tegen Carthago begon in de senaat: een senator had 3 vijgen in de hand en hij zei
“als deze hier in 3 dagen kunnen zijn, kunnen de Carthagers dat ook..” Hij eindigde iedere
speech met de woorden “en toch ben ik van mening dat Carthago verwoest moet worden”.

Na de verwoesting van Carthago gingen de romeinen zich nog meer spiegelen aan de
Grieken.
de Romanisering is een samenraapsel van Griekse beeldhouwkunst, theaters, godsdienst en
bouwkunst. (de romeinse identiteit bestond niet echt).
In veroverde gebieden werd altijd al belasting geheven en buit weggehaald, maar nu gingen
ze overal romeinse theaters bouwen. De kracht van de romanisering was dat ze andere
culturen omarmden waardoor men zich snel romein ging voelen (bottum up en top down).
(Romanisering was het proces waarbij de door Romeinen onderworpen volken geleidelijk de
Romeinse cultuur, gewoonten en taal (het Latijn) overnamen).

De steden die de Romeinen bouwden waren altijd in een schaakbordpatroon, hetgeen ze

ook hadden overgenomen van de Grieken. De romanisering werd niet alleen opgelegd, veel
mensen wilden ook graag romein worden.
er volgt een toestroom richting Rome; slaven, burgers maar ook buit.
Door het bouwen van tempels, amfitheaters werd kunst en bouwkunst verspreid.

De allerrijkste romeinen zijn de consuls; zij worden steeds machtiger maar het succes van de
republiek wordt uiteindelijk ook zijn ondergang. het romeinse leger wordt een professioneel
leger; de vermogenseis wordt afgeschaft waardoor ook arme mensen in het leger kunnen.
De consul betaalt hun wapens en hierdoor wordt zo’n leger loyaler aan zijn consul dan aan
de republiek.

De romeinse republiek wordt een keizerrijk; de ene consul wil de andere overtreffen, met
meer groei, buit en volkeren.
de Romeinen zeiden dat ze niet alleen gebieden veroverden maar er ook beschaving
kwamen brengen. Met de opbrengsten van de veroveringen werden de bouw van tempels
betaald. verder ging heel veel van deze opbrengsten naar de consul, deze ging dan
rekruteren in het proletariaat, betaalde hun wapenuitrusting en had hiermee zeer loyale
soldaten.
Alle tempels, fora en gebouwen waren propaganda voor de consul of de keizer.

Trajanus was een Spaanse keizer; steeds meer keizers kwamen uit de provincie. hij bouwde
de grootste markthallen en fora, (Trajanusforum) en hij wil niet alleen opbouwen maar ook
dat andere stammen romein willen zijn.

Caesarforum: eerste forum, vlakbij de senaat en forum Romanum.

Triomfbogen: symbolen voor de consuls en hun overwinningen, je ziet ze overal in het
Romeinse Rijk.

Alle beelden die we nu nog kennen zijn nu mooi wit, maar waren toentertijd allemaal
beschilderd.

Thermen: typisch romeins badhuis, een voorbeeld van romanisering.

Vaak werden ze vernoemd naar een keizer, als propagenda.

Het Romeinse Rijk is gebaseerd en gebouwd op slavernij, hierdoor hadden romeinen tijd om
bijv te filosoferen.

Theater van Marcellus, gebouwd voor voorstelling en uiteraard ook vernoemd naar de
keizer. Alles was gratis, want betaald door de keizer, ook weer als propagenda.

Ze geven het volk (de plebejers) ‘’brood en spelen’’.

Rome groeit enorm, op het hoogtepunt wonen er 1,2 miljoen romeinen, het is een
meltingpot van culturen. Er zijn veel theaters, maar bijv ook een Joodse wijk. Uit het hele rijk
komen handelaren naar Rome. 25% van de wereldbevolking woonde toen in het romeinse
rijk!! en er waren dus veel verschillende volken.

De joden wilden echten niet meegaan in het aanbidden van de romeinse goden en wilde niet
mengen; hier begonnen de problemen al. Joden hadden wel een speciale status omdat ze
Julius Caesar hadden geholpen bij het veroveren van Alexandrië.

Romeinen waren redelijk tolerant; je mocht je eigen god(en) aanbidden zolang je ook maar
de Romeinse goden aanbad. en je mocht niet in opstand komen.
Door die tolerantie kon het romeinse rijk ook zolang bestaan; mensen wilden ook graag
romein zijn (Bottom up), het was een gigantische integratiemachine.

Om mensen te verbinden met Rome en het romeinse rijk had je verschillende middelen:
-wagenspelen: wagenrennen werden in iedere stad georganiseerd, je had verschillende
kleuren voor bepaalde wijken. Kwam je nieuw in een stad wonen dan werd je meegenomen
naar het wagenrennen en kon je je verbonden voelen met je wijk en de stad.
(er waren altijd 4 kleuren; wit/blauw/rood/groen)
Circus maximus was de grootse renbaan en bood plaats aan 25.000 mensen
-thermen: iedereen was er naakt en dus gelijk. je ging naast elkaar naar het toilet en dat
zorgde ook voor verbroedering.

Het romeinse rijk was mss wel meer een melting pot dan Amerika later was.

politieke ontwikkelingen:
in de republiek was veel chaos en oorlog en dat werd uiteindelijk ook de ondergang. De
senaat kreeg een aversie tegen de tirannie.
Het romeinse rijk lijkt mss wel een chaos maar was anderzijds ook heel stabiel; er was 1
keizer, een dwaas of een goede, dat wisselde.

hoewel een groot rijk was 1 leider het beste; keizer Augustus brengt stabiliteit; hij komt als
een redder (pax Romana). Pax Romana betekent "Romeinse Vrede". Dit begrip verwijst naar
een maatschappelijke ordening in het Romeinse Rijk gekenmerkt door een langdurige
politieke stabiliteit gedurende ongeveer twee eeuwen.
Hij maakt een eind aan de burgeroorlogen en verschillende fracties en er rust een relatieve
zege op het rijk, dankzij dit keizerlijke systeem. Het rijk groeit verder gedurende het pax
romana, ongeacht welke keizer er op de troon zit.
Pas als het rijk aan zijn max zit zullen we achteruitgang gaan zien.

Nero
een gekke keizer waarbij je kunt zien hoe stabiel het systeem toch was.
Nero was de laatste keizer uit de dynastie van Augustus en het pax Romana, daarna zou de
volgende dynastie de loop van de geschiedenis slecht gaan beïnvloeden.
Nero werd gek na een brand in Rome waarbij honderdduizenden gewonden vielen en
tienduizend mensen dakloos werden.
Geen enkele bron uit de 1e eeuw beweert dat Nero de opdracht gaf voor de brand maar er
blijkt wel uit dat hij er alles aan deed om te helpen.
Na de brand, een trauma voor Nero, vroeg hij aan de senaat hoe hij moest regeren en het
antwoord was ‘’als een god’’’.. en Nero ging zich heel gek gedragen.
Nero was een Stoici, een filosofie die ervan uit gaat dat alles al bepaald is, maar de mens vrij
is om daar zelf over te oordelen.
Na de grote brand van Rome wilde men van Napels de hoofdstad maken maar Nero wilde dit
niet; hij kwam met een gigantisch plan voor wederopbouw, met de beste ingenieurs en
architecten. hierdoor kwam het verhaald dat hij Rome expres in brand had gezet.
De senaat was onder de indruk van het plan, maar er bleek gene geld te zijn, niet voldoende
inkomsten, niet voldoende belastinggeld.. toen ontspoorde Nero helemaal.
Zijn idee om aan meer geld te komen was door het af te pakken van de adel, je pakt het af of
je doodt ze, dan heb je hun geld ook.
Daarnaast ging hij ook tempels plunderen omdat hij bij de adel niet genoeg kon halen, maar
dit was heiligschennis.

Nero trekt rond, helemaal waanzinnig.. hij treedt op, zingt en speelt harp, maar kan er niks
van.
Hij denkt zelf dat hij een god is en dus geweldig, urenlange optredens waar senatoren
verplicht naar moeten kijken, Vallen ze in slaap dan worden ze verbannen, lachen ze dan
worden ze gedood.
Als zijn zwangere vrouw, Pompeia, zegt dat hij een toon te hoog zingt schopt hij haar dood.
Eenmaal bij zinnen vraagt hij zich af wat hij gedaan heet, wie Pompeia gedood heeft..
In Griekenland vind hij een slaafje waarvan hij vind dat dat Pompeia was; de jongen wordt
gecastreerd en ‘’is dan Pompeia’’..
$ jaar na de brand van Rome pleegt Nero zelfmoord.

Op dat moment was er al chaos in het rijk; er is al 4 jaar een joodse belastingopstand en het
is heel onrustig, maar dan komt Vespasianus op.
Vespa deed wat Nero niet lukt, hij herstelt de rust en orde in het rijk.
Hij herstelt ook de rust in Palestina door op brute wijze de joodse opstand de kop in te
drukken; hij belegert Jeruzalem en honderden dorpen en vermoord heel veel joden.
Met de opbrengsten van de plunderingen wordt in Rome het Colosseum gebouwd, in 12
jaar, met joodse slaven.
De tempel in Jeruzalem wordt vernietigd.
Het Colosseum wordt gebouwd in de vijver van Nero’s paleis, het paleis zelf is helemaal
verwoest=>
damnatio memorias (het uitwissen van de geschiedenis). het begin van een nieuwe
dynastie.

de joden in het romeinse rijk:

voor de joodse opstand hadden de joden gelijke rechten, maar erna worden ze gezien als
tweederangs burgers.
Ze hadden eerder gelijke rechten vanwege hun hulp bij de verovering van Alexandrië.
De joden hadden hun eigen identiteit en religie, waar de romeinen niets van begrepen, maar
in iedere stad was een joodse wijk.

hellenistische joden: dit waren joden die wel integreerden ook in de Griekse oudheid deden
zij er alles aan om te integreren.
in de thermen was iedereen natuurlijk naakt, maar daar vielen de joden op omdat ze
besneden waren.
er werden grappen over gemaakt en joden wilden zo graag gelijk zijn (romaniseren) dat zij
gewichten aan hun voorhuid hingen om deze over hun eikel te kunnen trekken.

Paulus, de apostel van Jezus, die het nieuwe testament heeft geschreven was een Romeinse
jood.

het romeinse rijk in de 2e eeuw na Chr.

dit was de laatste eeuw van de hoogtijdagen van het rijk.

Keizer Trajanus en Hadrianus zijn Spaanse keizers die er alles aan doen om te laten zien
hoezeer ze romein zijn.
Trajanus bouwt heel veel gebouwen als propagenda, Hadrianus is bekend vanwege zijn
filosofenbaard. Hij adoreerde de Griekse oudheid, de geschriften.
Enerzijds waren de Grieken inferieur maar anderzijds werd wel van alles overgenomen, ook
de baard.. Hadrianus liet veel borstbeelden van zichzelf plaatsen.
Hadrianus werd ook wel de reiskeizer genoemd, hij reisde langs de grenzen van het rijk.
Hij leefde eenvoudig, gaf niet veel geld uit en had geen luxe, wel slaven.
Eén van die slaven was Antibos.
Op een van zijn reizen werd Hadrianus doodziek en Antibos bad tot de goden voor genezing.
Hij kreeg ‘te horen’ dat hij moest offeren wat hem het meest lief was en toen offerde hij
zichzelf.
Hadrianus genas en in iedere stad kwamen Antibosbeelden te staan.

Marcus Aurelius:

Marcus A leeft 50 jaar na Hadrianus, in 180 na Chr. er wordt gezegd dat hij de laatste klassiek
goede keizer was. Hij had ook een voorliefde voor de Grieken, een hyper-oudheid-
liefhebber, en las veel.
Christen werden al langer incidenteel vervolgd, maar Marcus A vervolgde de christenen
fanatiek omdat zij niet meededen aan de keizercultus.
DE zuil van Marcus A in Rome zit vlakbij de favoriete ijssalon van dhr Dane en is daarom ook
een belangrijk ankerpunt voor het parlement.

De overgang van de late oudheid naar de vroege middeleeuwen was een proces van
eeuwen.
in de 3e eeuw begon de crisis; de muur van Aurelianus (met veel chaos en haast gebouwd)
symboliseert het begin van het einde van het romeinse rijk.
eeuwenlang had Rome geen muur nodig gehad om zich te verdedigen, maar nu komen er
tekenen van op hande zijnde invasies, tekenen van verzwakking.
Doordat er geen veroveringen meer mogelijk zijn valt 15-20% van de inkomsten weg.
soldatenkeizers gaan geld bij drukken zodat zij de soldaten meer kunnen betalen.
(Extra betalen zoals Augustus en andere keizers eerder deden was anders niet mogelijk)
maar hierdoor ontstaat inflatie.

Er komen weer burgenoorlogen en politieke chaos, er zijn 50 keizers en de druk neemt toe,
de pax romana is weg..

Heliogabalus:
een door soldaten aangewezen keizer (soldatenkeizer dus), en nog heel jong, een
puberkeizer.
hij was een nog slechtere bestuurder dan Nero; ondanks de chaos was hij alleen maar aan
het feesten. Zijn naam was niet zijn echte naam, maar een Syrische god.
hij wilde dus feesten en luxe; zijn slaven hadden altijd een matje met diamanten zodat hij
zou kunnen sterven in luxe.
hij vond het grappig om diners van 42 gangen te geven en zijn gasten te verrassen met een
lawine van vallende rozenblaadjes of tamme tijgers.
Hij zocht soldaten uit op de grootte van hun geslachtsdeel en liet zich door hen nemen.
Ook verkrachtte hij de Vestaalse maagden, want hij wilde zijn god als enige god laten
aanbidden.
Hiermee tekende hij zijn eigen doodvonnis.
Diocletianus en Constantijn brachten een tijdelijk einde aan de ellende.
Diocletianus probeert de orde te herstellen aan het einde van de 3e eeuw: hij verdeelt het
rijk in 4 delen en stelt twee prefecten aan in het oosten en twee in het westen.
Hij erkent dat het rijk te groot is geworden om door 1 man bestuurd te worden. (en daarmee
eigenlijk ook het einde van het romeinse rijk..)
Hij hervormt het leger, grensversterking, en probeert de economische ellende terug te
dringen door de prijs van veel producten te bepalen.
Er komen nieuwe hoofdsteden zoals Trier en Byzantium, en Milaan wordt belangrijker dan
Rome omdat het dichter bij de grens ligt.

Constantijn de Grote verenigd vanuit Trier het Romeinse rijk weer. hij herverovert het rijk en
verplaatst het centrum naar Constantinopel.
Hij wordt de Grote genoemd vanwege zijn verdiensten voor het Christendom; hij gebruikte
het christendom voor zijn campagnes en voor het aanvallen van ketters (bella iusta, een
reden om je gedrag of oorlog goed te praten)
Zijn zwager (broer van zijn vrouw) was keizer in Milaan, Constantijn zegt dat zijn vrouw
vreemdgaat en vind hierin een reden om hem aan te vallen (een bellum iustum, een
rechtvaardiging dus). Onderweg naar zijn zwager zou Constantijn een visioen hebben gehad
waarbij engelen zeiden in hoc vigno vinces..

In hoc signo vinces, Latijn voor In dit teken zult gij overwinnen, is een spreuk die teruggaat op de
Romeinse keizer Constantijn de Grote en betrekking heeft op diens bekering tot het christendom..
Constantijn zou, voorafgaand aan de Slag bij de Milvische Brug in 312, een visioen gehad hebben van
een oplichtend kruis aan de hemel.

Constantijn won dus deze slag en zijn soldaten voorden het teken op hun schilden.
Hij begon zijn overwinningstochten en legaliseerde het christendom; dit was een heel
tactische zet want hiermee zag hij zichzelf gesteund door een groot deel van het romeinse
rijk!

Italië en Rome in de Middeleeuwen:

Constantijn wilde net als Diocletianus de orde herstellen en een sterker romeins rijk
neerzetten.
Hij gebruikte het feit dat Diocletianus de christenen vervolgd had voor zijn eigen politieke
doeleinden.
In de middeleeuwen stond het christendom centraal en daarom wordt ook wel gezegd dat
de middeleeuwen begonnen met Constantijn, omdat de christenen eerst ondergronds
moesten samenkomen en nu kwamen er veel kerken.

op plekken waar eerder martelaren waren gestorven werden nu kerken gebouwd; veel
christenen hadden in vroegere tijden geweigerd te vechten en deze dienstweigeraars
werden gemarteld, bijv door een kroon met ijzeren punten op hun hoofd.

Donatio Constanti = een fresco van Constantijn, in een kerk.

Dit fresco is een geschenk van Constantijn aan de katholieke kerk, op het fresco knielt
Constantijn neer voor de paus, maar dit is in werkelijkheid nooit gebeurd.
Hij zou de wereldlijke macht overdragen aan de paus, die hiermee de macht over hemel en
aarde kreeg.
ook al was dit dus een leugen, het werd wel de basis voor de macht van de katholieke kerk in
de middeleeuwen, de paus had zelfs macht over de keizer en koning.

Pas in de Renaissance wordt ontdekt dat het document waarmee Constantijn de wereldlijke
macht
overdraagt aan de paus vervalst is.
in de 5e eeuw blijkt het christendom onoverwinnelijk; het West-Romeinse rijk gaat ten onder
en voor het eerst wordt Rome geplunderd.
Heel veel kerken zijn gebouwd uit huizen van patriciërs en martelaren of op plekken waar
een tempel stond.

Als eerst plunderen barbaren (de Goten) Rome, in 410.

allerlei stammen vallen hierna ook Rome aan.
Op een fresco dat in het Vaticaan s museum hangt wordt afgebeeld dat de Hunnen Rome
niet aanvallen; de keizers beschermen Rome niet maar de paus daarentegen gaat naar
buiten om de romeinen te beschermen. De paus onderhandelt met de Hunnen en Attila de
Hun bekeert zich meteen tot het christendom.
Allerlei barbaarse stammen zijn niet zo barbaars, ze bekeren zich meteen..

Het West-Romeinse rijk is ten onder en er is geen politieke eenheid meer; de macht
verbrokkelt in West-Europa en ook in Italië.
Imperium Romanum wordt Imperium Christianum

De oudheid is vergaan maar het verlangen ernaar blijft; pausen gaan zich in de
middeleeuwen gedragen als keizer, rijkdommen vergaren en oorlog voeren, ze gedragen zich
niet meer als paus.
Paus Alexander VI houdt zelfs seksfeesten in het Vaticaan en heeft 4 kinderen!
Ook in de renaissance gedragen pausen zich als keizers.

in de late middeleeuwen is de kerk gecorrumpeerd, iedereen wil zijn eigen mannetje hoog
hebben.. christenen gedragen zich niet zo.

De renaissance-pausen maken van Rome het centrum van het christendom, met kerken en
obelisken. er wonen in de 14e eeuw nog maar 180.000 mensen, en hoogtijdagen waren dat
er 1,8 miljoen!
Italië is ook geen politieke eenheid meer. In de Middeleeuwen stond God centraal, de mens
is klein.
rond 1500 ontstonden er grote steden in Italië, de paus had ook een eigen stadstaat.
de sint Pieter, de kathedraal van de paus, het centrum van het katholiek geloof, is gebouwd
voor Petrus, een apostel van Jezus. Op de plek waar hij gekruisigd zou zijn werd de kerk
gebouwd.
Petrus werd ondersteboven gekruisigd omdat hij niet hetzelfde wilde sterven als zijn
meester, Jezus.
Petrus werd gekruisigd in het circus dat Nero (die Christenen vervolgde) had laten bouwen
en waar eerder al christenen werden vermoord.

in de middeleeuwen had je 3 standen:

adel
geestelijken
boeren

door de groei in de renaissance wordt de burgerij belangrijker en zelfbewuster; God wordt

minder groot, de mens wordt groter maar iedereen blijft zeer gelovig.

Belangrijke families, zoals de Familie de Medici, halen kunstenaars in huis, zoals

Michelangelo.
De kunstenaars schilderen, beeldhouwen, ontwerpen huizen of bedrijven wetenschap.
Zij gaan steeds meer de werkelijkheid uitbeelden.

De st Pieter is begonnen als renaissance-kerk, later werd het ook barok. het altaar is nog
steeds het centrum van de kerk, dé plek waar Petrus gekruisigd is.
De paus wordt door de katholeiken ook nu nog gezien als de plaatsvervanger van God op
aarde.
Machiavelli is een filosoof die terug wilde naar de glorietijd van de romeinen.
Hij schreef, in tegenstelling tot Erasmus, een atheïstisch pamflet met de bedoeling dat Rome
weer één wordt, met een vorst zo sterk als een leeuw en zo sluw als een vos.
De schets die hij maakt toont de zoon van paus Alexander VI als ideale koning; hij moordde
al zijn tegenstanders uit middels vergif en complotten en deed er alles aan om zijn vader aan
de macht te houden. De dochter van Alexander werd gebruikt in de huwelijkspolitiek.
Het is heel raar dat juist zij alles doen wat Goed verboden heeft...

Paus Julius II wilde de kapot gegane st Pieter opnieuw opbouwen en de architectuur moest
harmonie uitstralen en volgens de gulden snede gebouwd worden.
De kerk werd uiteindelijk wel verlengd maar er is nog steeds symmetrie.

Donato Bramante 1444 – Rome, 11 april 1514) was een Italiaanse architect en kunstschilder, die tijdens de
Italiaanse renaissance werkte in Florence en Rome. Zijn beroemdste ontwerp is een eerste bouwplan voor de
Sint-Pietersbasiliek in Rome. Bramante wordt, samen met bijvoorbeeld Alberti en Michelangelo, gezien als een
van de grootmeesters van de zuivere verhoudingen en de gulden snede tijdens de renaissance.

Na de dood van Bramante ging Rafael verder met de bouw en na hem Michelangelo.
Het dak van het pantheon heeft nog steeds lichtere stenen, hier keek Michelangelo naar
toen hij de St Pieter verder bouwde, evenals naar de dom van Florence.

Risorgimento: de eenwording van Italië, de renaissance van de renaissance, in de 19 e eeuw.

De paus hield deze éénwording heel lang tegen; de eerste 10 jaar was de hoofdstad Turijn,
want de paus werd beschermd door Frankrijk.
Italië bestond uit verschillende staatjes en republieken, de liberalen en nationalisten wilden
er 1 land van maken.
Cavour en Garibaldi zijn de helden van de eenwording van Italië.

Italië is net als Nederland particularistisch; bestaat de Italiaanse staat? voelt men zich
Italiaan? mensen voelen zich vooral verbonden met hun stad, hun streek.
in de 19e eeuw is nationalisme een revolutionair, de 19e eeuw is de eeuw van het
nationalisme. in de 21e eeuw is nationalisme conservatief..

Liberalisme en nationalisme worden in de 19e eeuw in Italië onderdrukt, maar na een poging
in 1848 wordt in 1861 een éénwording geforceerd, onder leiding van Garibaldi en Carvour,
de helden van de éénwording.
Garibaldi, geboren in Nice, ging vanuit het zuiden met 1000 man de hak van Italië veroveren,
wat niet zo moeilijk was omdat er weinig mensen woonden en omdat de bewoners het
meestal met hem eens waren.
Carvour kwam vanuit het Noorden en verenigde de verschillende gebieden, eigenlijk tegen
zijn zin, maar hij was bang voor Garibaldi en wilde hem tegen houden bij Rome. Carvour
behoorde tot de elite en veroverde de gebieden in naam van de koning van Savoie.
Uiteindelijk werd heel Italië verenigd in naam van de koning van Savoie, die de nieuwe
koning van Italië werd.

de intellectuele elite steunde de éénwording; het noorden was zeer rijk en

geïndustrialiseerd, het zuiden was (en is nog) veel armer.

Overal zie je overwinningsmonumenten in Italië, op het monument op het Capitool zitten

alle stijlen van de oudheid.. de koning spiegelde zich aan de oudheid; de oudheid is nooit
voorbij in Italië

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Rome vs. Washington

overeenkomsten:
Rome Washington
patronage systeem corruptie
migranten migranten
keizer president; de founding fathers waren geïnspireerd
door de republiek*
bella iusta rechtvaardige strijd
goden steunen romeinen God bless America
romanisering brengen vrijheid en democratie brengen
pax romana pax americana
 *wilden eigenlijk minder macht voor de president maar zoals in de republiek, geïnspireerd op
de Griekse stadstaten, met twee koningen zodat er geen tirannie kwam.

Ook qua kunst spiegelt Amerika zich aan de romeinen; het brengen van beschaving. Zie ook
het Capitool in Washington en het Lincoln memorial, dat is in Dorische stijl.
Alles wat belangrijk is in Amerika is in klassieke stijl. In het Lincoln memorial zit Lincoln als
god, op dezelfde manier als een beeld van Zeus.
ook het vrijheidsbeeld is in klassieke stijl, met een toga aan.
De oudheid blijft dus een inspiratiebron.

Rome vs. Washington, de ondergang...

Rome Washington
implosie van het romeinse rijk ??
inflatie vanaf de 3e eeuw begrotingstekort
soldatenkeizers incapabele presidenten
invallen Germaanse stammen 9-11/Mexicaanse muur/ opkomst China
barbarisering van het leger/ latino’s in het leger/ legertaken geprivatiseerd
tekort aan soldaten/ patriotisme faalt